Luận văn Thạc sĩ Luật Hình sự và Tố tụng hình sự: Thực hành quyền công tố trong giai đoạn điều tra các tội xâm phạm sở hữu do người dưới 18 tuổi thực hiện từ thực tiễn tỉnh Bắc Ninh

VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM

HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

LƯƠNG ĐỨC HUYÊN

THỰC HÀNH QUYỀN CÔNG TỐ TRONG GIAI ĐOẠN ĐIỀU TRA

CÁC TỘI XÂM PHẠM SỞ HỮU DO NGƯỜI DƯỚI 18 TUỔI THỰC

HIỆN TỪ THỰC TIỄN

TỈNH BẮC NINH

LUẬN VĂN THẠC SĨ

LUẬT HÌNH SỰ VÀ TỐ TỤNG HÌNH SỰ

HÀ NỘI, 2020

VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM

HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

LƯƠNG ĐỨC HUYÊN

THỰC HÀNH QUYỀN CÔNG TỐ TRONG GIAI ĐOẠN ĐIỀU TRA

CÁC TỘI XÂM PHẠM SỞ HỮU DO NGƯỜI DƯỚI 18 TUỔI THỰC

HIỆN TỪ THỰC TIỄN

TỈNH BẮC NINH

Ngành: Luật Hình sự và Tố tụng hình sự

Mã số: 8.38.01.04

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:

TS. MAI ĐẮC BIÊN

HÀ NỘI, 2020

Lớp: ……………

SV: Lương Đức Huyên

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan luận văn này là công trình nghiên cứu khoa học độc

lập của riêng tôi.

Các kết quả nêu trong Luận văn này chưa từng được công bố trong bất

kỳ công trình khoa học nào khác. Các số liệu tôi trích dẫn trong luận văn là số

liệu thực tế, có nguồn gốc rõ ràng, được trích dẫn đúng theo quy định từ

những tài liệu tôi thu thập được.

Tôi xin chịu trách nhiệm về tính trung thực và chính xác của Luận văn này.

Tác giả luận văn

Lương Đức Huyên

Lớp: ……………

SV: Lương Đức Huyên

MỤC LỤC

MỞ ĐẦU ............................................................................................... 1

Chương 1 .............................................................................................. 8

NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ PHÁP LUẬT VỀ THỰC

HÀNH QUYỀN CÔNG TỐ TRONG GIAI ĐOẠN ĐIỀU TRA .... 8

CÁC TỘI XÂM PHẠM SỞ HỮU DO NGƯỜI DƯỚI 18 TUỔI ... 8

THỰC HIỆN TỪ THỰC TIỄN TỈNH BẮC NINH ......................... 8

1.1. Khái niệm, đặc điểm các tội xâm phạm sở hữu: ....................... 8

1.2. Khái niệm, đặc điểm, ý nghĩa, đối tượng, phạm vi thực hành

quyền công tố trong giai đoạn điều tra các tội xâm phạm sở hữu

do người dưới 18 tuổi thực hiện: ..................................................... 11

1.3. Pháp luật về thực hành quyền công tố trong giai đoạn điều

tra các tội xâm phạm sở hữu do người dưới 18 tuổi thực hiện. ... 22

Chương 2 ............................................................................................ 39

THỰC TRẠNG THỰC HÀNH QUYỀN CÔNG TỐ TRONG

GIAI ĐOẠN ĐIỀU TRA CÁC TỘI VỀ XÂM PHẠM SỞ HỮU

DO NGƯỜI DƯỚI 18 TUỔI THỰC HIỆN TẠI TỈNH BẮC

NINH ................................................................................................... 39

2.1. Khái quát điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội và tình hình tội

xâm phạm sở hữu do người dưới 18 tuổi thực hiện tại tỉnh Bắc

Ninh ..................................................................................................... 39

2.2. Thực trạng thực thành quyền công tố trong giai đoạn điều

tra các tội xâm phạm sở hữu do người dưới 18 tuổi thực hiện

trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh ............................................................... 46

Chương 3 ............................................................................................ 70

Lớp: ……………

SV: Lương Đức Huyên

YÊU CẦU, GIÁP PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG THỰC

HÀNH QUYỀN CÔNG TỐ TRONG GIAI ĐOẠN ĐIỀU TRA ......

CÁC TỘI XÂM PHẠM SỞ HỮU DO NGƯỜI DƯỚI 18 TUỔI

THỰC HIỆN TỪ THỰC TIỄN TỈNH BẮC NINH ....................... 70

3.1. Yêu cầu nâng cao chất lượng thực hành quyền công tố

trong giai đoạn điều tra các tội xâm phạm sở hữu do người

dưới 18 tuổi thực hiện ....................................................................... 70

3.2. Những giải pháp nâng cao chất lượng thực hành quyền

công tố trong giai đoạn điều tra các tội xâm phạm sở hữu do

người dưới 18 tuổi thực hiện: ........................................................... 77

KẾT LUẬN ........................................................................................ 87

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................... 88

Lớp: ……………

SV: Lương Đức Huyên

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

BLHS Bộ luật Hình sự

BLTTHS Bộ luật Tố tụng hình sự

CQĐT Cơ quan điều tra

ĐTV Điều tra viên

KSV Kiểm sát viên

QCT Quyền công tố

TAND Tòa án nhân dân

THQCT Thực hành quyền công tố

TTHS Tố tụng hình sự

TNHS Trách nhiệm hình sự

VKS Viện kiểm sát

VKSND Viện kiểm sát nhân dân

XHCN Xã hội chủ nghĩa

XPSH Xâm phạm sở hữu

Lớp: ……………

SV: Lương Đức Huyên

DANH MỤC BẢNG, BIỂU ĐỒ

Bảng 2.1: Số vụ án, bị can về các tội xâm phạm sở hữu đã được điều tra,

khởi tố trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh .......................................................... 46

Bảng 2.2: Số người dưới 18 tuổi phạm tội xâm phạm sở hữu bị khởi tố trên

địa bàn tỉnh Bắc Ninh .............................................................................. 47

Bảng 2.3: Số bị can dưới 18 tuổi đã bị khởi tố về tội xâm phạm sở hữu ...... 48

Bảng 2.4. Tổng hợp kết quả KSĐT từ năm 2016 đến năm 2019 ................... 55

Biểu đồ 2.1: Số bị can, vụ án phạm tội xâm phạm sở hữu qua các năm ........ 46

Biểu đồ 2.2: Tỷ lệ tội phạm XPSH do người dưới 18 tuổi thực hiện theo tội

danh năm 2019 ........................................................................................ 47

Lớp: ……………

SV: Lương Đức Huyên

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Trong những năm trở lại đây, tình trạng trẻ em phạm tội nói chung và

những tội xâm phạm sở hữu như “trộm cắp tài sản”, “cướp tài sản” … nói

riêng ở Việt Nam ngày càng gia tăng cả về số lượng và mức độ nghiêm trọng

của tội phạm. Tình trạng phạm tội của người dưới 18 tuổi đã trở thành một

vấn đề nhức nhối trong xã hội. Các đối tượng phạm tội không chỉ là bồng bột,

thiếu suy nghĩ hay bị xúi giục mà càng ngày chúng càng có thủ đoạn tinh vi,

có sự tính toán chuẩn bị kỹ lưỡng, có tổ chức và hình thành các băng nhóm

chuyên nghiệp. Chính vì thế, hậu quả mà chúng gây ra càng ngày càng nghiêm

trọng và có tính nguy hiểm cao, đe dọa đến cuộc sống bình yên của người dân.

Số lượng các vụ án có bị cáo là người dưới 18 tuổi tăng lên cùng với nó là tuổi

đời trẻ hóa của các bị cáo và mức độ nghiêm trọng mà chúng gây ra, có nhiều vụ

án với khung hình phạt cao nhất là chung thân hoặc tử hình.

Theo báo cáo về công tác phòng chống tội phạm của Chính phủ trình

Quốc hội khóa XIII tại kỳ họp thứ 2 cho thấy, tội phạm vị thành niên ngày

càng gia tăng, chiếm 15-18%. Mỗi năm,số người bị bắt giữ, truy tố là hơn 115

nghìn người, trong đó số lượng trẻ vị thành niên chiếm 16-18%... Chính từ

tình trạng trên, ông Nguyễn Đức Chung – Giám đốc Công an thành phố Hà

Nội đã phát biểu “chỉ sau 5-10 năm nữa đất nước chúng ta sẽ có gần 1 triệu

người có tiền án tiền sự, trong đó có 200 nghìn người dưới 30 tuổi”. Những

con số đáng báo động này nếu không được chú ý quan tâm đúng mức thì đất

nước ta sẽ đi về đâu, xã hội sẽ ra sao khi những người làm chủ đất nước sau

này, những người trẻ tuổi với tương lai rất dài ở phía trước lại có tỉ lệ cao đã

có tiền án tiền sự ?

Như đã nói, những tội phạm chưa thành niên là nhóm tội phạm đặc biệt

và việc xét xử đúng người đúng tội, đúng pháp luật cũng có vai trò và ý nghĩa

cực kỳ quan trọng không những ảnh hưởng đến bản thân, tương lai của người

phạm tội mà còn ảnh hưởng đến tương lai sau này của cả 1 thế hệ. Để đảm

bảo được như vậy thì hoạt động thực hành quyền công tố trong giai đoạn điều

tra có ý nghĩa cực kỳ quan trọng. Hoạt động thực hành quyền công tố trong

1

SV: Lương Đức Huyên Lớp: ……………

giai đoạn điều tra tội phạm của Viện kiểm sát chặt chẽ, theo đúng pháp luật sẽ

giúp cơ quan điều tra điều tra vụ án theo đúng hướng, không làm oan sai

người vô tội, không bỏ lọt tội phạm, giúp cho Tòa án xét xử một cách khách

quan, đúng người, đúng tội, hạn chế việc oan sai, kháng cáo, kháng nghị lên

cấp trên.

Bắc Ninh là một tỉnh có diện tích đất tự nhiên nhỏ nhưng lại có số lượng

dân cư lớn, tập trung nhiều khu công nghiệp, khu kinh tế. Trong tiến trình hội

nhập kinh tế quốc tế và đẩy mạnh phát triển ngành công nghiệp vừa và nhỏ,

tỉnh Bắc Ninh đã có những phát triển tích cực, tỷ lệ đô thị hóa nhanh. Tuy

nhiên, hệ lụy của nó là việc phát sinh nhiều hành vi phạm tội mới, trong đó tội

xâm phạm sở hữu do người dưới 18 tuổi gây ra càng ngày càng phức tạp và

lan rộng. số lượng người dưới 18 tuổi phạm tội trên địa bàn tỉnh mỗi năm đều

tăng, tính chất mức độ hậu quả ngày càng nghiêm trọng hơn. Bên cạnh đó, so

với yêu cầu cải cách tư pháp, công tác thực hành quyền công tố của Viện

kiểm sát nhân dân tỉnh vẫn còn những hạn chế, nhất là trong giai đoạn điều tra

các vụ án, và nhóm tội xâm phạm về sở hữu – nhóm tội phạm phổ biến trên

địa bàn tỉnh còn nhiều hạn chế, bất cập. Một số vụ án về xâm phạm sở hữu do

người dưới 18 tuổi thực hiện còn để xảy ra những vấn đề truy tố không đúng

tội danh, không đúng khung hình phạt, trả hồ sơ điều tra…mà nguyên nhân

một phần do hoạt động thực hành quyền công tố trong giai đoạn điều tra của

Viện Kiểm sát nhân dân.

Vì vậy, tôi lựa chọn đề tài: “Thực hành quyền công tố trong giai đoạn

điều tra các tội xâm phạm sở hữu do người dưới 18 tuổi thực hiện từ thực

tiễn tỉnh Bắc Ninh” làm đề tài luận văn thạc sỹ của mình.

2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài:

Công tác thực hành quyền công tố trong giai đoạn điều tra các tội xâm phạm

sở hữu do người dưới 18 tuổi thực hiện của VKSND nói chung, VKSND thực tiễn

tại tỉnh Bắc Ninh nói riêng mang tính chất đặc thù các biệt nên chưa có công trình

nghiên cứu nào đề cập một cách trực tiếp vấn đề này. Tuy nhiên, một số công

trình có liên quan nghiên cứu các vấn đề về thực hành quyền công tố của VKSND

2

SV: Lương Đức Huyên Lớp: ……………

trong giai đoạn điều tra và tội phạm chưa thành niên dưới các khía cạnh, góc độ

khác nhau. Bao gồm:

- Sách chuyên khảo:

+ "Tìm hiểu tội phạm và các tội xâm phạm sở hữu" của Trần Minh

Hưởng, Nguyễn Văn Hiến [12].

+ "Thực hành quyền công tố và kiểm sát hoạt động tư pháp trong giai

đoạn điều tra" của Lê Hữu Thể [20].

+ "Một số vấn đề về tăng cường trách nhiệm công tố trong hoạt động

điều tra, gắn công tố với hoạt động điều tra theo yêu cầu cải cách tư pháp"

của Nguyễn Hải Phong [14].

+ “Thẩm quyền của Kiểm sát viên trong giai đoạn điều tra theo quy định

của Bộ luật tố tụng hình sự Liên bang Nga và Việt Nam”của Tiến sỹ Mai Đắc

Biên”

- Các đề tài khoa học và chuyên đề nghiệp vụ của Viện kiểm sát nhân

dân tối cao:

+ "Những vấn đề lý luận về quyền công tố và thực hành quyền công tố ở

Việt Nam từ năm 1945 đến nay" của Viện kiểm sát nhân dân tối cao [24].

+ "Tăng cường trách nhiệm công tố trong hoạt động điều tra theo yêu

cầu cải cách tư pháp" của Vụ thực hành quyền công tố và kiểm sát điều tra án

hình sự về trật tự xã hội, Viện kiểm sát nhân dân tối cao;

+“Thẩm quyền của Kiểm sát viên theo quy định của Bộ luật tố tụng hình

sự Việt Nam” của TS.Mai Đắc Biên, Kỷ yếu Hội thảo khoa học: Những vấn

đề cấp bách về pháp luật và hoạt động áp dụng pháp luật trên vùng Bắc

Capcadơ. Trường Đại học Công an, Thành phố Kracnodar, Liên bang Nga;

2010;

+“Vấn đề giải quyết và kiểm sát việc giải quyết tố giác, tin báo về tội

phạm và kiến nghị khởi tố trong dự thảo Bộ luật tố tụng hình sự sửa đổi” của

TS.Mai Đắc Biên; Tạp chí Kiểm sát - Viện kiểm sát nhân dân tối cao, số 17,

tháng 9/2015;

3

SV: Lương Đức Huyên Lớp: ……………

+ Những vấn đề đặt ra đối với công tác kiểm sát điều tra các vụ án hình

sự do pháp nhân thương mại thực hiện” của TS.Mai Đắc Biên, Tạp chí Kiểm

sát-Viện kiểm sát nhân dân tối cao, số 05, tháng 3 /2019;

- Các luận án Tiến sĩ, luận văn Thạc sĩ Luật học:

+ Luận văn thạc sỹ luật học của Vũ Thị Thu Quyên về "Hoàn thiện pháp luật

bảo đảm quyền của người dưới 18 tuổi phạm tội ở Việt Nam hiện nay” năm

2003[8].

+ Luận văn thạc sỹ luật học của Trần Văn Dũng về "Trách nhiệm hình sự

của người dưới 18 tuổi phạm tội trong luật hình sự Việt Nam", năm 2003;

+ "Quyền công tố ở Việt Nam" của Lê Thị Tuyết Hoa [10].

+ "Thực hành quyền công tố và kiểm sát việc khởi tố vụ án, khởi tố bị

can của Viện kiểm sát nhân dân ở Việt Nam" của Hoàng Xuân Đàn [7].

+ "Áp dụng pháp luật trong thực hành quyền công tố ở giai đoạn điều tra

các tội xâm phạm sở hữu của Viện kiểm sát nhân dân ở tỉnh Vĩnh Phúc" của

Trần Xuân Tư [22]...

Ngoài những công trình trên còn khá nhiều công trình khác được đăng

trên các báo cáo, các tạp chí nghiên cứu chuyên ngành, là luận văn Thạc sĩ về

về thực hành quyền công tố ở những giai đoạn khác nhau của tố tụng hình sự :

+ Nguyễn Đình Gấm: "Nguyên nhân tâm lý xã hội của tội phạm vị thành

niên", Tạp chí Tâm lý học số 5/2002[31]...;

+ Trương Minh Mạnh: "Phân loại tội phạm với việc quy định trách

nhiệm hình sự của người dưới 18 tuổi", Tạp chí Kiểm sát số 8/2002[32].

Tuy vậy, tính đến nay chưa có công trình nào nghiên cứu toàn diện về

thực hành quyền công tố trong giai đoạn điều tra các tội xâm phạm sở hữu do

người dưới 18 tuổi thực hiện từ thực tiễn tỉnh Bắc Ninh. Đây là công trình

nghiên cứu đầu tiên về vấn đề này ở cấp độ Thạc sĩ. Những bài viết, sách chuyên

khảo và các công trình khoa học nêu trên là những tài liệu tham khảo rất hữu ích

và có giá trị trong quá trình nghiên cứu và hoàn thiện đề tài luận văn.

3. Mục đích, nhiệm vụ của luận văn:

3.1. Mục đích nghiên cứu của luận văn:

4

SV: Lương Đức Huyên Lớp: ……………

Mục đích nghiên cứu của luận văn là làm sáng tỏ những vấn đề lý luận

và thực tiễn về thực hành quyền công tố trong giai đoạn điều tra các tội xâm

phạm sở hữu do người dưới 18 tuổi thực hiện của VKSND tỉnh Bắc Ninh.

Trên cơ sở đó, luận văn đề xuất những quan điểm, giải pháp nâng cao chất

lượng thực hành quyền công tố trong giai đoạn điều tra các tội xâm phạm sở

hữu do người dưới 18 tuổi thực hiện của VKSND tỉnh Bắc Ninh trong thời

gian tới, đáp ứng yêu cầu cải cách tư pháp.

3.2. Nhiệm vụ của luận văn:

- Làm rõ cơ sở lý luận, xác định các khái niệm có liên quan đến tội

phạm chưa thành niên, thực hành quyền công tố trong giai đoạn điều tra các

tội xâm phạm sở hữu.

- Phân tích, đánh giá tình hình tội phạm xâm phạm sở hữu ở tỉnh Bắc

Ninh; thực trạng thực hành quyền công tố trong giai đoạn điều tra các tội xâm

phạm sở hữu do người dưới 18 tuổi thực hiện thực tiễn tại tỉnh Bắc Ninh; trên

cơ sở đó đánh giá những kết quả đạt được, những hạn chế trong công tác này,

từ đó xác định nguyên nhân những hạn chế đó.

- Xác định các quan điểm, đề xuất các giải pháp nâng cao chất lượng

thực hành quyền công tố trong giai đoạn điều tra các tội xâm phạm sở hữu do

người dưới 18 tuổi thực hiện thực tiễn tại tỉnh Bắc Ninh từ đó có thể cải cách

tư pháp trong giai đoạn hiện nay.

4. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu của luận văn:

4.1. Đối tượng nghiên cứu:

Những vấn đề lý luận và thực tiễn của công tác thực hành quyền công tố

trong giai đoạn điều tra các tội xâm phạm sở hữu do người dưới 18 tuổi thực

hiện tại tỉnh Bắc Ninh.

4.2. Phạm vi nghiên cứu

- Về phạm vi đối tượng nghiên cứu: Luận văn chỉ nghiên cứu những vấn

đề lý luận và thực tiễn thực hành quyền công tố trong giai đoạn điều tra (cụ

thể là từ khi khởi tố vụ án hình sự đến khi kết thúc điều tra, VKSND ra quyết

5

SV: Lương Đức Huyên Lớp: ……………

định truy tố, tạm đình chỉ hoặc đình chỉ vụ án, bị can theo đúng quy định của

pháp luật) đối với các tội xâm phạm sở hữu do người dưới 18 tuổi thực hiện.

- Về thời gian: Luận văn nêu đánh giá thực trạng thực hành quyền công

tố trong giai đoạn điều tra các tội xâm phạm sở hữu của VKSND tỉnh Bắc

Ninh trong 04 năm từ năm 2016 đến năm 2019.

5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu:

5.1. Cơ sở lý luận:

Cơ sở lý luận của luận văn căn cứ chủ yếu theo chủ nghĩa Mác – Leenin,

tư tưởng Hồ Chí Minh và nhà nước và pháp luật. Ngoài ra luận văn cũng dựa

trên quan điểm của Đảng về tăng cường pháp chế trong đấu tranh phòng ngừa

tội phạm, xây dựng nhà nước pháp quyền XHCN của dân, do dân và vì dân.

5.2. Phương pháp nghiên cứu:

Trong luận văn này, tác giả áp dụng phương pháp luận chủ nghĩa duy

vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử của chủ nghĩa Mác – Lê nin kết

hợp với tư tưởng Hồ Chí Minh về Nhà nước và pháp luật làm cơ sở đánh giá

các vấn đề. Để đạt được hiệu quả cao, tác giả sẽ kết hợp phương pháp phân

tích, tổng hợp, so sánh, thống kê, logic ... để nghiên cứu các vấn đề đưa ra.

6. Ý nghĩa về mặt lý luận và thực tiễn của đề tài:

Luận văn là công trình khoa học đầu tiên nghiên cứu tương đối toàn diện và

hệ thống về thực hành quyền công tố trong giai đoạn điều tra các tội xâm

phạm sở hữu do người dưới 18 tuổi thực hiện từ thực tiễn tỉnh Bắc Ninh.

Chính vì vậy, luận văn có một số đóng góp khoa học mới sau:

- Luận văn xây dựng được khái niệm, nội dung, đặc điểm, vai trò của

thực hành quyền công tố trong giai đoạn điều tra các tội xâm phạm sở hữu do

người dưới 18 tuổi thực hiện từ thực tiễn tỉnh Bắc Ninh. Xác định và phân

tích các yếu tố bảo đảm áp dụng pháp luật trong thực hành quyền công tố

trong giai đoạn điều tra các tội xâm phạm sở hữu do người dưới 18 tuổi thực

hiện từ thực tiễn tỉnh Bắc Ninh.

- Đánh giá khách quan, toàn diện về thực trạng, làm rõ nguyên nhân,

những hạn chế của hoạt động thực hành quyền công tố trong giai đoạn điều

6

SV: Lương Đức Huyên Lớp: ……………

tra các tội xâm phạm sở hữu do người dưới 18 tuổi thực hiện từ thực tiễn ở

tỉnh Bắc Ninh từ năm 2016 đến năm 2019.

- Đưa ra quan điểm và một số giải pháp bảo đảm thực hành quyền

công tố ở giai đoạn điều tra các tội xâm phạm sở hữu do người dưới 18 tuổi

thực hiện từ thực tiễn tỉnh Bắc Ninh trong thời gian tới nhằm đáp ứng yêu

cầu cải cách tư pháp, xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN trong giai

đoạn hiện nay.

- Kết quả nghiên cứu của luận văn có thể dùng làm tài liệu tham khảo để

giảng dạy, học tập trong các trường Đại học có liên quan đến đề tài nghiên

cứu, hoặc cũng có thể làm cơ sở tham khảo cho các điều tra viên, kiểm sát

viên.

7. Kết cấu của luận văn:

Ngoài phần mở đầu, kết luận nội dung của luận văn bao gồm 3 chương:

+ Chương 1: Những vấn đề lý luận và pháp luật về thực hành quyền

công tố trong giai đoạn điều tra các tội xâm phạm sở hữu do người dưới 18

tuổi thực hiện.

+ Chương 2: Thực trạng về thực hành quyền công tố trong giai đoạn

điều tra các tội xâm phạm sở hữu do người dưới 18 tuổi thực hiện tại tỉnh Bắc

Ninh.

+ Chương 3: Yêu cầu, giải pháp nâng cao chất lượng thực hành quyền

công tố trong giai đoạn điều tra các tội xâm phạm sở hữu do người dưới 18

tuổi thực hiện từ thực tiễn tỉnh Bắc Ninh.

7

SV: Lương Đức Huyên Lớp: ……………

Chương 1

NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ PHÁP LUẬT VỀ THỰC HÀNH

QUYỀN CÔNG TỐ TRONG GIAI ĐOẠN ĐIỀU TRA

CÁC TỘI XÂM PHẠM SỞ HỮU DO NGƯỜI DƯỚI 18 TUỔI

THỰC HIỆN TỪ THỰC TIỄN TỈNH BẮC NINH

1.1. Khái niệm, đặc điểm các tội xâm phạm sở hữu:

1.1.1. Khái niệm các tội xâm phạm sở hữu:

Sở hữu được hiểu theo nghĩa chung nhất đó là việc chiếm hữu, quản lý,

sử dụng và định đoạt tài sản. Theo Từ điển Luật học thì sở hữu là "Quan hệ xã

hội thông qua đó xác định tài sản thuộc về ai? Do ai chiếm hữu, sử dụng và

định đoạt tài sản trong xã hội" .

Tài sản theo qui định tại điều 163 của BLDS 2015 bao gồm: Vật, tiền,

giấy tờ có giá và các quyền tài sản. Vật là "Bộ phận của thế giới vật chất có

thể đáp ứng nhu cầu của con người, con người có thể kiểm soát được. Vật có

thể tồn tại tự nhiên hoặc do con người tạo ra". Tiền là phương tiện thanh toán,

bao gồm tiền giấy, tiền kim loại và các loại giấy tờ có giá như tiền. Giấy tờ có

giá là giấy tờ xác nhận nghĩa vụ trả nợ giữa tổ chức phát hành giấy tờ có giá

với người sở hữu giấy tờ đó trong một thời hạn nhất định có kèm theo điều

kiện về lãi suất và các điều kiện khác. Các quyền tài sản là "Quyền của chủ

thể đối với một tài sản, một khối tài sản trị giá được bằng tiền và có thể

chuyển giao trong giao lưu dân sự. Quyền tài sản bao gồm cả quyền sở hữu trí

tuệ được quy định bởi pháp luật sở hữu trí tuệ" [18, tr.656]. Quyền sở hữu bao

gồm quyền chiếm hữu, quyền sử dụng và quyền định đoạt của chủ sở hữu

theo quy định của pháp luật. Các hành vi xâm phạm quan hệ sở hữu có nghĩa

là xâm phạm các quyền sở hữu nói trên.

Để làm rõ khái niệm tội xâm phạm sở hữu, trước hết cần làm rõ khái

niệm tội phạm. Theo Điều 8 BLHS thì:

“Tội phạm là hành vi nguy hiểm cho xã hội được quy định trong BLHS,

do người có năng lực TNHS thực hiện một cách cố ý hoặc vô ý, xâm phạm

độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ Tổ quốc, xâm phạm chế độ

chính trị, chế độ kinh tế, nền văn hoá, quốc phòng, an ninh, trật tự, an toàn xã

8

SV: Lương Đức Huyên Lớp: ……………

hội, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, xâm phạm tính mạng, sức khỏe,

danh dự, nhân phẩm, tự do, tài sản, các quyền, lợi ích hợp pháp khác của công

dân, xâm phạm những lĩnh vực khác của trật tự pháp luật XHCN” [15].

Trên cơ sở những trình bày về tài sản, sở hữu tài sản, quyền sở hữu tài

sản, khái niệm tội phạm, có thể định nghĩa: Các tội xâm phạm sở hữu là

những hành vi nguy hiểm cho xã hội được quy định trong BLHS, do người có

năng lực trách nhiệm hình sự thực hiện với lỗi cố ý, xâm phạm đến quyền sở

hữu tài sản của người khác, gây thiệt hại cho lợi ích của Nhà nước, quyền và

lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức và cá nhân.

Các tội xâm phạm sở hữu gồm 14 tội được quy định từ Điều 168 đến

Điều 180 Chương XVI của BLHS năm 2015[19].

1.1.2. Đặc điểm tội xâm phạm sở hữu do người dưới 18 tuổi thực hiện

+ Khách thể

Khách thể của tội xâm phạm sở hữu nói chung và tội xâm phạm sở hữu do

người dưới 18 tuổi thực hiện nói riêng là quan hệ sở hữu được luật hình sự bảo

vệ hay nói cách khác là quyền bất khả xâm phạm về sở hữu tài sản được Nhà

nước bảo hộ.

Các tội xâm phạm sở hữu phải là những hành vi gây thiệt hại hoặc đe dọa

gây thiệt hại cho quan hệ sở hữu; xâm phạm các quyền chiếm hữu, sử dụng và

định đoạt về tài sản; phản ánh được đầy đủ bản chất nguy hiểm cho xã hội của

hành vi. Ngoài ra, hai khách thể là quan hệ nhân thân và quan hệ sở hữu cũng có

thể đồng thời bị xâm phạm đối với tội phạm xâm phạm sở hữu. Có thể thấy, tài

sản bao gồm vật, giấy tờ có giá, tiền và các quyền tài sản là đối tượng tác động

trực tiếp của các tội xâm phạm sở hữu. Tuy nhiên, một số vật đặc biệt không được

coi là đối tượng tác động của các tội xâm phạm sở hữu mà là đối tượng của các

hành vi phạm tội khác. Ví dụ: Công trình, phương tiện giao thông vận tải, thông

tin liên lạc, các loại vũ khí quân dụng, phương tiện kỹ thuật quân sự…Những đối

tượng tác động của tội xâm phạm sở hữu có ý nghĩa quan trọng trong việc định tội,

định khung hình phạt. Tính chất của tài sản là cơ sở để phân biệt các tội XPSH với

các tội phạm khác. Trị giá tối thiểu của tài sản là cơ sở để định tội đối với 1 số tội

phạm. Đối tượng tác động còn có ý nghĩa định khung hình phạt.

9

SV: Lương Đức Huyên Lớp: ……………

+ Mặt khách quan :

Có thể nói, những dấu hiệu của tội phạm diễn ra và tồn tại bên ngoài thế

giới khách quan, các điều kiện bên ngoài được coi là mặt khách quan của tội

phạm nói chung. Mặt khách quan của tội xâm phạm sở hữu nói chung và tội

xâm phạm sở hữu do người dưới 18 tuổi thực hiện nói riêng đều thể hiện ở

một trong các hành vi khách quan chiếm đoạt như: trộm cắp, cướp, cướp giật,

chiếm giữ trái phép, sử dụng trái phép, huỷ hoại, làm hư hỏng tài sản, làm mất

mát, lãng phí tài sản....

Tính chất chiếm đoạt là đặc trưng của tội xâm phạm sở hữu nhưng không

phải mọi tội phạm có tính chất này đều là tội XPSH. Ví dụ như: Tội lạm dụng

chức vụ, quyền hạn chiếm đoạt tài sản (Điều 355) không phải là tội xâm phạm

sở hữu mà là tội phạm tham nhũng. Ngược lại, một số tội không có tính chất

chiếm đoạt nhưng vẫn được xếp vào nhóm tội xâm phạm sở hữu, bị truy cứu

trách nhiệm vì gắn trách nhiệm của họ đối với tài sản. Ví dụ: Tội hủy hoại

hoặc cố ý làm hư hỏng tài sản (Điều 178); tội thiếu trách nhiệm gây thiệt hại

đến tài sản của Nhà nước, cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp (Điều 179); tội vô ý

gây thiệt hại nghiêm trọng đến tài sản (Điều 180).

Hậu quả mà các tội XPSH gây ra chủ yếu là thiệt hại về tài sản. Tuy

nhiên, đối với một số tội thì hậu quả gây ra ngoài thiệt hại về tài sản còn có thiệt

hại về tính mạng, sức khoẻ. Vì vậy, đối với những tội này thì mặc dù chưa chiếm

đoạt được tài sản nhưng vẫn bị truy cứu trách nhiệm hình sự như tội cướp tài sản,

tội cướp giật tài sản, tội bắt cóc nhằm chiếm đoạt tài sản. Tội xâm phạm sở hữu do

người dưới 18 tuổi thực hiện đa phần liên quan đến chiếm đoạt tài sản như tội

cướp giật tài sản, tội cướp tài sản, tội trộm cắp tài sản. Phân biệt tội phạm với hành

vi vi phạm phải căn cứ vào giá trị tài sản bị thiệt hại; nếu chưa đến mức quy định

của BLHS thì chưa bị coi là tội phạm.

+ Mặt chủ quan :

Tội phạm được cấu thành khi mặt chủ quan và khách quan thống nhất

với nhau. Ba yếu tố biểu hiện mặt khách quan của tội phạm bao gồm: lỗi,

động cơ phạm tội và mục đích phạm tội. Trong các tội xâm phạm sở hữu nói

chung và tội xâm phạm sở hữu do người dưới 18 tuổi thực hiện nói riêng, một

10

SV: Lương Đức Huyên Lớp: ……………

số tội chỉ có thể được thực hiện do lỗi cố ý và mục đích là vụ lợi như các tội

chiếm đoạt và chiếm giữ trái phép tài sản, có tội thực hiện do lỗi cố ý nhưng

không có mục đích chiếm đoạt tài sản. Một số tội khác như huỷ hoại hoặc cố

ý làm hư hỏng tài sản được thực hiện do lỗi cố ý, nhưng mục đích phạm tội

rất khác nhau. Tội thực hiện do lỗi vô ý là tội thiếu trách nhiệm gây thiệt hại

nghiêm trọng đến tài sản của Nhà nước, tội vô ý gây thiệt hại nghiêm trọng

đến tài sản.

+ Chủ thể :

Các tội xâm phạm sở hữu do người dưới 18 tuổi thực hiện có chủ thể là

người thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội, có năng lực TNHS và dưới 18

tuổi. Theo BLHS năm 2015 thì người từ đủ 14 đến dưới 16 tuổi phải chịu

TNHS trong trường hợp phạm tội: Bắt cóc nhằm chiếm đoạt tài sản (Điều

169) kể cả Khoản 1 là tội phạm nghiêm trọng và trường hợp phạm tội rất

nghiêm trọng do cố ý đối với các tội: Cướp tài sản (Điều 168), Cưỡng đoạt tài

sản (Điều 170), Cướp giật tài sản (Điều 171), Trộm cắp tài sản (Điều 173),

huỷ hoại hoặc cố ý làm hư hỏng tài sản (Điều 178).Riêng đối với tội thiếu

trách nhiệm gây thiệt hại nghiêm trọng đến tài sản của Nhà nước đòi hỏi chủ

thể phải là những người có chức vụ, quyền hạn trong việc quản lý tài sản hoặc

có nhiệm vụ trực tiếp quản lý tài sản (chủ thể đặc biệt) vì thế người dưới 18

tuổi không thể là chủ thể của tội này.

1.2. Khái niệm, đặc điểm, ý nghĩa, đối tượng, phạm vi thực hành

quyền công tố trong giai đoạn điều tra các tội xâm phạm sở hữu do người

dưới 18 tuổi thực hiện:

1.2.1. Khái niệm thực hành quyền công tố trong giai đoạn điều tra các

tội xâm phạm sở hữu do người dưới 18 tuổi thực hiện.

Theo quy định của BLTTHS, hoạt động điều tra trong giai đoạn điều

tra các vụ án hình sự của cơ quan điều tra (CQĐT) là hoạt động phát hiện, thu

thập chứng cứ theo trình tự, thủ tục do BLTTHS quy định. Hoạt động điều tra

bắt đầu từ khi xảy ra sự kiện, vụ việc có dấu hiệu của tội phạm và kết thúc khi

CQĐT hoàn thành việc điều tra, kết luận điều tra đề nghị VKS truy tố hoặc vụ

án bị đình chỉ điều tra. Hoạt động điều tra có thể chấm dứt khi có căn cứ chấm

11

SV: Lương Đức Huyên Lớp: ……………

dứt thực hành quyền công tố hoặc có thể tiếp tục trong những trường hợp

VKS hoặc Tòa án trả hồ sơ vụ án để điều tra bổ sung, điều tra lại.

Thực hành quyền công tố trong giai đoạn điều tra là một nội dung cấu

thành hoạt động thực hành quyền công tố của VKSND. Thực hành quyền

công tố trong giai đoạn điều tra thực chất là đảm bảo việc truy cứu TNHS,

buộc tội đối với người phạm tội có đầy đủ căn cứ pháp lý. Thực hành quyền

công tố trong giai đoạn điều tra gắn liền với việc tiến hành các hoạt động điều

tra, tức là bất cứ khi nào và ở đâu, CQĐT tiến hành điều tra, thì khi đó VKS

có trách nhiệm thực hành quyền công tố. Khi thực hành quyền công tố trong

giai đoạn điều tra, VKS tiến hành các hoạt động: khởi tố vụ án hình sự; phê

chuẩn, không phê chuẩn, thay đổi, hủy bỏ quyết định, thay đổi hoặc bổ sung

quyết định khởi tố vụ án hình sự, khởi tố bị can không có căn cứ và trái pháp

luật; phê chuẩn, không phê chuẩn lệnh bắt giữ…; quyết định áp dụng, thay

đổi, hủy bỏ biện pháp ngăn chặn, biện pháp cưỡng chế; đề ra yêu cầu điều tra

và yêu cầu cơ quan điều tra, cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành hoạt động

điều tra, yêu cầu truy nã bị can, áp dụng biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt;

trực tiếp tiến hành một số hoạt động điều tra; khởi tố vụ án hình sự khi phát

hiện hành vi của người có thẩm quyền có dấu hiệu trái pháp luật; quyết định

việc gia hạn thời hạn điều tra, thời hạn tạm giam, chuyển vụ án, áp dụng thủ

tục rút gọn, bắt buộc chữa bệnh, hủy bỏ quyết định tách, nhập vụ án…

Phạm vi bắt đầu và kết thúc thực hành quyền công tố trong giai đoạn

điều tra theo quy định của pháp luật hiện hành và tinh thần Nghị quyết 08-

NQ/TW ngày 02/01/2002 của Bộ Chính trị về "Một số nhiệm vụ trọng tâm

của công tác tư pháp trong thời gian tới", được xác định theo hướng: “Hoạt

động công tố phải được thực hiện ngay từ khi khởi tố vụ án và trong suốt quá

trình tố tụng nhằm bảo đảm không bỏ lọt tội phạm và người phạm tội, không

làm oan người vô tội, xử lý kịp thời những trường hợp sai phạm của những

người tiến hành tố tụng khi thi hành nhiệm vụ…”[2]. Như vậy, phạm vi

THQCT trong giai đoạn điều tra đối với các tội xâm phạm sở hữu do người

dưới 18 tuổi thực hiện bắt đầu từ khi CQĐT ra quyết định khởi tố vụ án hình

sự đến khi kết thúc việc điều tra.

12

SV: Lương Đức Huyên Lớp: ……………

Từ những phân tích trên, có thể định nghĩa thực hành quyền công tố

trong giai đoạn điều tra các tội xâm phạm sở hữu do người dưới 18 tuổi thực

hiện của VKSND như sau: Thực hành quyền công tố trong giai đoạn điều tra

các tội xâm phạm sở hữu do người dưới 18 tuổi thực hiện là việc VKSND sử

dụng tổng hợp các quyền năng pháp lý thuộc nội dung quyền công tố được

pháp luật quy định để truy cứu TNHS, buộc tội đối với người dưới 18 tuổi

thực hiện hành vi xâm phạm sở hữu bị coi là tội phạm;được thực hiện từ khi

khởi tố vụ án và kết thúc khi CQĐT kết thúc điều tra, ra kết luận đề nghị truy

tố hoặc quyết định đình chỉ vụ án theo đúng quy định của pháp luật.

1.2.2. Đặc điểm thực hành quyền công tố trong giai đoạn điều tra các

tội xâm phạm sở hữu do người dưới 18 tuổi thực hiện.

Thứ nhất, thực hành quyền công tố trong giai đoạn điều tra các tội xâm

phạm sở hữu của VKSND là sự thể hiện quyền lực Nhà nước trong tố tụng

hình sự.

Pháp luật thể hiện ý chí của Nhà nước. Thực hành quyền công tố trong

giai đoạn điều tra các tội xâm phạm sở hữu do người dưới 18 tuổi thực hiện

của VKSND chính là sự thể hiện ý chí đó trong quá trình điều chỉnh của

pháp luật đối với tội phạm và người phạm tội dưới 18 tuổi. Thực hành

quyền công tố trong giai đoạn điều tra các vụ án hình sự là chức năng hiến

định của VKS trong việc thực thi quyền lực Nhà nước để truy cứu TNHS,

buộc tội người phạm tội nói chung và đối với người dưới 18 tuổi phạm tội

nói riêng. Do đó, trong chừng mực nhất định, thực hành quyền công tố

trong giai đoạn điều tra các tội xâm phạm sở hữu còn mang tính chính trị,

phục vụ cho những mục đích chính trị nhất định.

Thực hành quyền công tố trong giai đoạn điều tra các tội xâm phạm sở

hữu do người dưới 18 tuổi thực hiện là hoạt động thực hiện, áp dụng pháp

luật nhằm đảm bảo cho toàn bộ hoạt động điều tra, truy tố các vụ án hình

sự đối với tội phạm xâm phạm sở hữu do người dưới 18 tuổi thực hiện của

các cơ quan tiến hành tố tụng được tuân thủ theo đúng quy định của pháp

luật và những quy định đặc thù dành cho tội phạm là người dưới 18 tuổi.

13

SV: Lương Đức Huyên Lớp: ……………

Đây chính là các hoạt động thể hiện quyền lực Nhà nước trong việc thực

hiện chức năng duy trì trật tự xã hội, bảo vệ lợi ích của giai cấp cầm quyền

thông qua việc truy cứu TNHS đối với chủ thể đó có hành vi gây nguy

hiểm cho xã hội và bị coi là tội phạm mà ở đây chủ thể đặc biệt là người

dưới 18 tuổi.

Trong tổ chức và hoạt động của VKS các cấp, hoạt động thực hành

quyền công tố trong giai đoạn điều tra các vụ án hình sự của các Kiểm sát

viên (KSV) phải tuân theo pháp luật, chịu sự lãnh đạo tập trung của Viện

trưởng VKS mỗi cấp và chịu sự lãnh đạo thống nhất của Viện trưởng VKSND

tối cao. VKS cấp trên có quyền rút, hủy bỏ các quyết định trong thực hành

quyền công tố trong giai đoạn điều tra các vụ án hình sự của VKS cấp dưới

nếu các quyết định đó không có căn cứ, trái pháp luật.

Những quyết định của VKS khi thực hành quyền công tố trong giai đoạn

điều tra các vụ án hình sự là thể hiện quyền lực nhà nước và bảo đảm quyền

lực nhà nước được thực thi. Bảo đảm thi hành các quyết định của VKS sẽ bảo

đảm cho quá trình điều tra các vụ án hình sự được thực hiện đúng quy định

của pháp luật, qua đó pháp luật được thực hiện nghiêm chỉnh và thống nhất.

Đối với đối tượng phạm tội đặc biệt là người dưới 18 tuổi thì việc thực hành

quyền công tố trong giai đoạn điều tra càng đảm bảo quyền lợi cho người

dưới 18 tuổi phạm tội.

Thứ hai, thực hành quyền công tố trong giai đoạn điều tra các tội xâm

phạm sở hữu do người dưới 18 tuổi thực hiện là hoạt động chỉ do VKSND

tiến hành theo quy định của pháp luật.

Theo quy định tại Điều 107 của Hiến pháp năm 2017 VKSND có chức

năng thực hành quyền công tố và kiểm sát các hoạt động tư pháp. Chức năng

thực hành quyền công tố trong giai đoạn điều tra các vụ án hình sự nói chung,

các vụ án xâm phạm sở hữu do người dưới 18 tuổi thực hiện nói riêng được

quy định tại Điều 14, Luật tổ chức VKSND năm 2014. Theo đó, VKS là cơ

quan duy nhất được phát động quyền công tố một cách độc lập, tức là cơ quan

quyết định việc khởi tố hay không khởi tố vụ án hình sự và khởi tố bị can.

Theo quy định của pháp luật, có nhiều cơ quan có quyền khởi tố, đó là:

14

SV: Lương Đức Huyên Lớp: ……………

CQĐT, VKS, Tòa án và một số cơ quan khác được giao nhiệm vụ tiến hành

một số hoạt động điều tra như: Bộ đội biên phòng, Hải quan, Kiểm lâm. Tuy

nhiên, quyền quyết định việc khởi tố vụ án hình sự độc lập thì chỉ có VKS.

Đối với những quyết định khởi tố vụ án của Tòa án không có căn cứ thì VKS

cùng cấp có quyền kháng nghị lên Tòa án cấp trên. Mọi quyết định khởi tố vụ

án hình sự của các cơ quan khác không hoàn toàn độc lập; các quyết định này

phải được VKS xem xét, quyết định mới thực sự có hiệu lực pháp luật. VKS

luôn có quyền tự mình khởi tố hoặc yêu cầu CQĐT khởi tố vụ án trong mọi

trường hợp và không có ngoại lệ. Chức năng thực hành quyền công tố trong

giai đoạn điều tra các tội xâm phạm sở hữu do người dưới 18 tuổi thực hiện

của VKSND với quyền quyết định khởi tố vụ án độc lập, có thể hủy bỏ quyết

định khởi tố của CQĐT, VKS ngay từ giai đoạn điều tra xác định tuổi của đối

tượng phạm tội có phải là người dưới 18 tuổi hay không, mức độ tội phạm có

phải chịu TNHS hay không…

Pháp luật tố tụng hình sự (TTHS) quy định, trong hoạt động điều tra,

CQĐT có thẩm quyền ra các quyết định bắt, tạm giữ, ra lệnh tạm giam hoặc

đề nghị áp dụng các biện pháp ngăn chặn khác, hạn chế một số quyền của

người phạm tội nhằm phục vụ cho việc điều tra thu thập tài liệu chứng cứ,

ngăn chặn người phạm tội tiếp tục phạm tội, bỏ trốn hoặc tiêu hủy chứng cứ.

CQĐT cần phải có được sự phê chuẩn của VKS mới có thể áp dụng các biện

pháp ngăn chặn, đặc biệt là biện pháp bắt tạm giữ, tạm giam. Quy định này đòi

hỏi khi thực hành quyền công tố trong giai đoạn điều tra các tội xâm phạm sở

hữu do người dưới 18 tuổi thực hiện, VKS phải xem xét tính có căn cứ và tính

hợp pháp, các biện pháp ngăn chặn có phù hợp với đối tượng là người dưới 18

tuổi, hành vi phạm tội có cần thiết phải áp dụng biện pháp ngăn chặn không để

phê chuẩn hoặc không phê chuẩn các quyết định của CQĐT, kịp thời hủy bỏ

việc áp dụng các biện pháp ngăn chặn trái pháp luật của CQĐT đối với người

dưới 18 tuổi thực hiện hành vi bị cho là tội phạm.

Để thực hiện được chức năng thực hành quyền công tố trong giai đoạn

điều tra các vụ án hình sự, Điều 14 Luật Tổ chức VKSND năm 2014 và Điều

165 BLTTHS năm 2015 đã quy định cho VKS có một số quyền độc lập trong

15

SV: Lương Đức Huyên Lớp: ……………

việc thu thập tài liệu chứng cứ đó là quyền đề ra yêu cầu điều tra, quyền trực

tiếp tiến hành một số hoạt động điều tra. Đề ra yêu cầu điều tra là mệnh lệnh

của cơ quan thực hành quyền công tố đối với CQĐT trong quá trình điều tra.

Mệnh lệnh này có thể đặt ra ngay từ khi VKS nhận được tin báo, tố giác về tội

phạm, hoặc sau khi khởi tố vụ án hình sự, hoặc khi trả lại hồ sơ để điều tra lại

hoặc điều tra bổ sung. Có những hoạt động điều tra trong trường hợp cần thiết

có thể do VKS trực tiếp tiến hành như: hỏi cung bị can, lấy lời khai người làm

chứng, đối chất,…. VKS trực tiếp tiến hành một số hoạt động điều tra chủ yếu

trong những trường hợp: Sau khi CQĐT kết thúc điều tra chuyển hồ sơ đến

VKS, VKS xét cần phải thu thập thêm tài liệu chứng cứ để làm rõ nội dung vụ

án hoặc để củng cố chứng cứ, bảo đảm cho việc ra các quyết định về vụ án có

căn cứ và đúng pháp luật; khi Tòa án trả lại hồ sơ để điều tra bổ sung, xét thấy

không cần phải trả hồ sơ cho CQĐT mà VKS có thể tự mình khắc phục được.

Sau khi kết thúc điều tra, hồ sơ vụ án được CQĐT chuyển đến VKS. VKS

phải nghiên cứu toàn bộ quá trình tiến hành tố tụng và kết quả điều tra; đánh

giá các tài liệu, chứng cứ để chứng minh có hay không có tội phạm, tính chất

và mức độ của hành vi phạm tội, người thực hiện tội phạm có đúng là người

dưới 18 tuổi hay không,và các tình tiết khác của vụ án. Trên cơ sở đó, VKS

mới tiến hành các hoạt động công tố như: đình chỉ vụ án, quyết định việc truy

tố bị can ra Tòa bằng bản Cáo trạng. Khi tiến hành các hoạt động tố tụng này

VKS không phụ thuộc vào đề nghị truy tố của CQĐT.

Từ các phân tích nêu trên thì VKSND là cơ quan duy nhất có quyền áp

dụng mọi biện pháp cần thiết theo quy định của pháp luật khi thực hành

quyền công tố trong giai đoạn điều tra đối với các vụ án hình sự nói chung và

vụ án hình sự xâm phạm sở hữu do người dưới 18 tuổi thực hiện nói riêng;

bảo đảm việc khởi tố, điều tra các vụ án hình sự được tuân theo quy định của

pháp luật; bảo đảm việc truy tố đúng người, đúng tội, đúng pháp luật và đảm

bảo quyền lợi của người dưới 18 tuổi không bị xâm phạm trong quá trình tố

tụng.

Thứ ba,thực hành quyền công tố trong giai đoạn điều tra các tội xâm

phạm sở hữu do người dưới 18 tuổi thực hiện phải tuân thủ chặt chẽ những

16

SV: Lương Đức Huyên Lớp: ……………

quy định của pháp luật, đặc biệt là những quy định áp dụng pháp luật đối với

người dưới 18 tuổi.

Thực hành quyền công tố trong giai đoạn điều tra các tội xâm phạm sở

hữu do người dưới 18 tuổi thực hiện là quá trình thực hiện chức năng, nhiệm

vụ của VKS đối với các hoạt động điều tra của CQĐT, đây là những hoạt

động mang tính chất quyết định trong quá trình điều tra đối với vụ án và

người bị coi là tội phạm xâm phạm sở hữu dưới 18 tuổi. Đặc biệt, đối tượng

phạm tội là người dưới 18 tuổi, còn nhiều hạn chế về nhận thức cũng như

năng lực pháp luật. Do vậy, pháp luật nói chung và pháp luật TTHS nói riêng

quy định rất chặt chẽ về thẩm quyền, trình tự, thủ tục khi thực hành quyền

công tố trong giai đoạn điều tra của VKSND đối với các vụ án hình sự nói

chung và đối với các vụ án hình sự về tội xâm phạm sở hữu do người dưới 18

tuổi thực hiện nói riêng.

Pháp luật TTHS quy định chặt chẽ thẩm quyền, trình tự, thủ tục của các

hoạt động điều tra, việc tiến hành các hoạt động điều tra và thực hành quyền

công tố của VKS trong giai đoạn điều tra như: Khởi tố vụ án, khởi tố bị can,

các biện pháp điều tra, các biện pháp ngăn chặn, nhập-tách vụ án, đình chỉ,

tạm đình chỉ vụ án, thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự, thời hạn điều tra,

thời hạn tạm giữ, thời hạn tạm giam, thời hạn truy tố. Thực hành quyền công

tố trong giai đoạn điều tra các tội xâm phạm sở hữu do người dưới 18 tuổi

thực hiện bao gồm hành vi và các quyết định tố tụng mang tính công khai

theo trình tự, thủ tục, thẩm quyền tố tụng do pháp luật quy định nói chung và

nguyên tắc áp dụng pháp luật đối với người dưới 18 tuổi nói riêng như xem

xét về khả năng nhận thức, động cơ, mục đích phạm tội, tính chất nguy hiểm

cho xã hội mà người dưới 18 tuổi gây ra…

Thực hành quyền công tố trong giai đoạn điều tra các tội xâm phạm sở

hữu do người dưới 18 tuổi thực hiện không chỉ bảo đảm việc truy cứu trách

nhiệm hình sự, buộc tội đối với người dưới 18 tuổi mà còn bảo đảm quyền

con người, quyền công dân của người dưới 18 tuổi.

Pháp luật hiện hành đã có nhiều sửa đổi tiến bộ, có quy định mới cho

phép VKS tác động vào quá trình điều tra, bảo đảm hoạt động điều tra phải

17

SV: Lương Đức Huyên Lớp: ……………

được tiến hành theo đúng quy định của pháp luật đặc biệt những quy định đối

với người dưới 18 tuổi phạm tội. Trong giai đoạn điểu tra phải đảm bảo khách

quan, toàn diện, phải xem xét đến những đặc điểm tâm sinh lý của người dưới

18 tuổi dẫn đến động cơ phạm tội. Các quyết định công tố trong giai đoạn

điều tra đều được thể hiện dưới dạng văn bản của người có thẩm quyền như

quyết định khởi tố vụ án, khởi tố bị can; quyết định phê chuẩn hoặc không

phê chuẩn, lệnh tạm giam hoặc bắt tạm giam và được gửi cho những người có

liên quan theo quy định của pháp luật.

Tất cả các hoạt động tố tụng trong quá trình điều tra vụ án hình sự của

CQĐT, các hoạt động thực hành quyền công tố trong giai đoạn điều tra đối

với người chưa 18 tuổi thực hiện của VKSND đều được pháp luật, đặc biệt là

BLTTHS hiện hành quy định chặt chẽ nhằm bảo đảm cho hoạt động thực

hành quyền công tố trong giai đoạn điều tra của VKS được thực hiện một

cách độc lập và chỉ tuân theo pháp luật, không có bất cứ sự can thiệp nào vào

hoạt động của VKS, cũng đảm bảo những quy định riêng của pháp luật đối

với nhóm đối tượng này.

1.2.3. Ý nghĩa thực hành quyền công tố trong giai đoạn điều tra các tội

xâm phạm sở hữu do người dưới 18 tuổi thực hiện:

Thứ nhất, Viện kiểm sát thực hành quyền công tố trong TTHS nhằm “bảo

đảm mọi hành vi phạm tội, người phạm tội, pháp nhân phạm tội, vi phạm pháp

luật đều phải được phát hiện và xử lý kịp thời, nghiêm minh, việc khởi tố, điều

tra, truy tố, xét xử, thi hành án đúng người, đúng tội, đúng pháp luật, không để

lọt tội phạm và người phạm tội, pháp nhân phạm tội, không làm oan người vô

tội” (Điều 20 BLTTHS năm 2015). Ở giai đoạn điều tra các tội xâm phạm sở

hữu do người dưới 18 tuổi thực hiện, VKS có trách nhiệm thực hành quyền

công tố trong việc điều tra của các CQĐT và các cơ quan khác được giao

nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra nhằm bảo đảm chất lượng hoạt

động điều tra phản ánh đúng diễn biến hành vi phạm tội, bảo đảm tuân thủ

đúng trình tự, thủ tục pháp luật, bảo đảm nguyên tắc áp dụng pháp luật đối với

người dưới dưới 18 tuổi phạm tội. Khi xét phê chuẩn các lệnh, quyết định của

CQĐT, KSV nghiên cứu kỹ hồ sơ vụ án, làm sáng tỏ các căn cứ pháp luật.

18

SV: Lương Đức Huyên Lớp: ……………

Thông qua việc thực hành quyền công tố trong giai đoạn này giúp VKS đưa ra

kết luận có tội hay không có tội, xem xét tính chất của hành vi khách quan kết

hợp với việc xem xét ý thức chủ quan và nhân thân của người đã thực hiện

hành vi phạm tội, tuổi, mục đích, động cơ, tính chất nguy hiểm của người phạm

tội. VKS có trách nhiệm áp dụng các biện pháp do BLTTHS quy định để phát

hiện vi phạm của CQĐT, yêu cầu khắc phục, chấm dứt kịp thời nhằm bảo đảm

việc điều tra chấp hành đúng quy định của pháp luật, có chất lượng cao. Trong

quá trình thực hành quyền công tố ở giai đoạn điều tra, VKS luôn giữ vai trò

chủ động tích cực trong việc phối hợp với CQĐT để tiến hành điều tra vụ án

hình sự do người dưới 18 tuổi thực hiện.

Thứ hai, thực hành quyền công tố ở giai đoạn điều tra các tội xâm phạm

sở hữu do người dưới 18 tuổi thực hiện, VKS có vai trò bảo vệ quyền con

người, quyền công dân. Đặc biệt, với đối tượng phạm tội là người dưới 18 tuổi

thì chỉ phải chịu trách nhiệm hình sự về một số tội phạm nhất định, ngoài ra

còn có những trường hợp được miễn trách nhiệm hình sự. Vì vậy, giai đoạn

điều tra nhằm xác định các căn cứ để định tội là hết sức quan trọng. VKS thực

hiện tốt vai trò này để không có người nào bị khởi tố, bị bắt, tạm giữ, tạm giam,

bị hạn chế quyền con người, quyền công dân trái pháp luật. Chức năng và

nhiệm vụ của VKS trong giai đoạn điều tra khác với chức năng, nhiệm vụ của

CQĐT. Theo quy định pháp luật thì CQĐT có trách nhiệm chứng minh sự thật

của vụ án, thu thập các chứng cứ buộc tội và chứng cứ gỡ tội. VKS có trách

nhiệm thực hành quyền công tố, trên cơ sở kết quả điều tra xem xét quá trình

điều tra có vi phạm pháp luật hay không, ra quyết định buộc tội hay không. Thực

tế cho thấy, CQĐT thường chú ý quan tâm các chứng cứ buộc tội hơn là chứng

cứ gỡ tội, nhiều trường hợp lạm dụng việc bắt, tạm giữ, tạm giam trong quá trình

áp dụng các biện pháp ngăn chặn. Từ thực tế này đặt ra trách nhiệm của từng cấp

kiểm sát, của từng KSV là phải đảm bảo việc khởi tố, điều tra, bắt, giam, giữ đủ

căn cứ, hợp pháp, đúng quy định, kịp thời chấm dứt và xử lý nghiêm mọi hành

vi vi phạm pháp luật trong hoạt động điều tra. Bởi vì, VKS là cơ quan phải ra

quyết định khi CQĐT tiến hành điều tra và là cơ quan chịu trách nhiệm sau cùng

về toàn bộ quá trình điều tra vụ án.

19

SV: Lương Đức Huyên Lớp: ……………

Thứ ba, hoạt động thực hành quyền công tố trong giai đoạn điều tra các tội

xâm phạm sở hữu do người dưới 18 tuổi thực hiện là tiền đề quan trọng đảm

bảo hiệu quả trong các hoạt động tố tụng ở các giai đoạn tiếp theo. Kết quả của

hoạt động tố tụng trong giai đoạn này là tiền đề để thực hiện các hoạt động tố

tụng ở giai đoạn sau với mục tiêu chung là phát hiện và xử lý kịp thời, đúng

trình tự, đúng quy định pháp luật đối với hành vi phạm tội, người phạm tội

dưới 18 tuổi. Do vậy, nếu VKS thực hiện quyền công tố trong giai đoạn điều

tra tốt, đảm bảo căn cứ pháp luật sẽ tạo cơ sở vững chắc cho việc xét xử tại Tòa

án đạt hiệu quả cao.

Thứ tư, thực hành quyền công tố trong giai đoạn điều tra các tội xâm

phạm sở hữu do người dưới 18 tuổi thực hiện có vai trò quan trọng trong

việc xây dựng và hoàn thiện pháp luật; kích thích tư duy pháp lý mới; tạo

thói quen tuân thủ pháp luật đối với các cơ quan, tổ chức và công dân.

Thực tiễn công tác thực hành quyền công tố trong giai đoạn điều tra các tội

xâm phạm sở hữu do người dưới 18 tuổi thực hiện cho thấy, các quy phạm

pháp luật nói chung và các quy phạm pháp luật quy định về các tội xâm

phạm sở hữu nói riêng đặc biệt với đối tượng tội phạm chưa thành niên đều

được kiểm nghiệm qua công tác thực hành quyền công tố trong giai đoạn

điều tra của VKSND về tính đúng đắn, phù hợp hay không phù hợp, tính có

căn cứ hay tính không có căn cứ. Hơn nữa, qua thực tiễn công tác thực

hành quyền công tố trong giai đoạn điều tra các tội xâm phạm sở hữu do

người dưới 18 tuổi thực hiện của VKSND đã phát hiện ra những dạng vi

phạm pháp luật mới, những dạng quan hệ xã hội mới cần thiết phải có

những quy phạm pháp luật điều chỉnh kịp thời, những quy phạm đã lạc hậu,

chồng chéo, mâu thuẫn cần sửa đổi, thay thế.

Thứ năm, thực hành quyền công tố trong giai đoạn điều tra các tội xâm

phạm sở hữu do người dưới 18 tuổi thực hiện còn có một số vai trò khác đó

là: Qua công tác thực hành quyền công tố trong giai đoạn điều tra các tội xâm

phạm sở hữu do người dưới 18 tuổi thực hiện; VKS thường có những biện

pháp, cách thức tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật; những kiến nghị

đối với các cơ quan, tổ chức hữu quan có biện pháp phòng ngừa vi phạm, tội

20

SV: Lương Đức Huyên Lớp: ……………

phạm về xâm phạm sở hữu, ngăn chặn trẻ hóa tội phạm trong phạm vi địa bàn

hoạt động của mình. Công tác kiến nghị, tuyên truyền, phổ biến, giáo dục

pháp luật của VKS không chỉ đối với các đối tượng có hành vi vi phạm, người

phạm tội mà còn tác động rộng lớn trong cộng đồng dân cư, các cơ quan ban

ngành và các tổ chức hữu quan.

Như vậy, thực hành quyền công tố ở giai đoạn điều tra các tội xâm phạm

sở hữu do người dưới 18 tuổi thực hiện có vai trò chính là chứng minh tội

phạm và người phạm tội cũng như các hành vi tội phạm của họ,hoạt động này

phải hết sức đầy đủ, chính xác, khách quan, theo đúng các trình tự, thủ tục,nội

dung do pháp luật quy định. Bảo đảm mọi hành vi phạm tội đều phải được phát

hiện, xử lý kịp thời, việc khởi tố, điều tra, truy tố được đúng người, đúng tội,

đúng pháp luật, không để lọt tội phạm và người phạm tội, không làm oan người

vô tội, đảm bảo tính răn đe giáo dục với đối tượng vị thành niên, góp phần vào

việc ngăn chặn tội phạm.

Với nội dung trình bày trên đây có thể thấy rằng VKS là cơ quan tiến hành

tố tụng có vai trò chủ đạo và quyết định trong các hoạt động tố tụng ở giai đoạn

điều tra đối với các vụ án hình sự nói chung và các vụ án xâm phạm sở hữu do

người dưới 18 tuổi thực hiện nói riêng.

1.2.4. Đối tượng, phạm vi thực hành quyền công tố trong giai đoạn

điều tra các tội xâm phạm sở hữu do người dưới 18 tuổi thực hiện

Đối tượng thực hành quyền công tố trong giai đoạn điều tra các tội xâm

phạm sở hữu do người dưới 18 tuổi thực hiện ở đây là tội phạm xâm phạm sở

hữu do người dưới 18 tuổi thực hiện và người phạm tội là người dưới 18 tuổi.

Có nhiều loại tội phạm nhưng đối tượng mà ta quan tâm ở đây là các tội

xâm phạm sở hữu. Các tội xâm phạm sở hữu được quy định tại BLHS 2015

bao gồm: Tội cướp tài sản (Điều 168), tội bắt cóc nhằm chiếm đoạt tài sản

(Điều 169), tội cưỡng đoạt tài sản (Điều 170), tội cướp giật tài sản (Điều 171),

tội công nhiên chiếm đoạt tài sản (Điều 172), tội trộm cắp tài sản (Điều 173),

tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản (Điều 174), tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài

sản (Điều 175), tội chiếm giữ trái phép tài sản (Điều 176), tội sử dụng trái phép

tài sản (Điều 177), tội hủy hoại hoặc cố ý làm hư hỏng tài sản (Điều 178), tội

21

SV: Lương Đức Huyên Lớp: ……………

thiếu trách nhiệm gây thiệt hại đến tài sản của nhà nước, cơ quan, tổ chức,

doanh nghiệp, vô ý gây thiệt hại nghiêm trọng đến tài sản (Điều 180). Trong số

các tội xâm phạm sở hữu trên thì người dưới 18 tuổi không phải là chủ thể thực

hiện tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản vì chủ thể của tội phạm này phải

là người có chức vụ, quyền hạn.

Người phạm tội là người dưới 18 tuổi, những người này được coi là chưa

phát triển toàn diện. Người dưới 18 tuổi thực hiện hành vi trái pháp luật hình sự

bị coi là tội phạm, như vậy họ trực tiếp tham gia các quan hệ pháp luật trong

lĩnh vực hình sự và tố tụng hình sự. Quan hệ này diễn ra vào thời điểm người

dưới 18 tuổi chưa đủ trưởng thành về tâm sinh lý cũng như hiểu biết pháp luật.

Đối với tội phạm là người dưới 18 tuổi sẽ được áp dụng thủ tục tố tụng đặc biệt.

Những quy định chặt chẽ, cụ thể hơn về thủ tục lấy lời khai người bị giữ trong

trường hợp khẩn cấp, người bị bắt, người bị tạm giữ, người bị hại, người làm

chứng; hỏi cung bị can; đối chất là người dưới 18 tuổi; sửa đổi, bổ sung theo

hướng tối thiểu hóa việc lấy lời khai, hỏi cung và đối chất đối với người dưới

18 tuổi, nhằm bảo đảm các hoạt động tố tụng được thực hiện phù hợp tâm lý,

lứa tuổi, mức độ trưởng thành, khả năng nhận thức của người dưới 18 tuổi, bảo

đảm các quyền và lợi ích tốt nhất đối với họ, phù hợp với quy định của Công

ước quốc tế về quyền trẻ em.

- Phạm vi thực hành quyền công tố trong giai đoạn điều tra các tội xâm

phạm sở hữu do người dưới 18 tuổi thực hiện được bắt đầu từ khi CQĐT ra

quyết định khởi tố vụ án hình sự và kết thúc khi CQĐT kết thúc điều tra ra

bản kết luận điều tra đề nghị truy tố hoặc quyết định đình chỉ vụ án.

1.3. Pháp luật về thực hành quyền công tố trong giai đoạn điều tra

các tội xâm phạm sở hữu do người dưới 18 tuổi thực hiện.

1.3.1. Quy định của pháp luật tố tụng hình sự về thực hành quyền công

tố trong giai đoạn điều tra các tội xâm phạm sở hữu do người dưới 18 tuổi

thực hiện.

Điều 165 Bộ luật tố tụng hình sự đã quy định rất rõ về nhiệm vụ, quyền hạn

của Viện kiểm sát khi thực hành quyền công tố trong giai đoạn điều tra vụ án hình

sự.

22

SV: Lương Đức Huyên Lớp: ……………

Thứ nhất, VKS có quyền yêu cầu CQĐT, cơ quan được giao nhiệm vụ

tiến hành một số hoạt động điều tra, khởi tố hoặc thay đổi, bổ sung quyết định

khởi tố bị can, khởi tố vụ án hình sự.

Khởi tố vụ án hình sự là hoạt động mở đầu của quá trình TTHS để mở

cuộc điều tra hình sự đối với sự kiện phạm tội. Những thủ tục liên quan đến

khởi tố vụ án hình sự được quy định từ Điều 100 đến Điều 109 BLTTHS năm

2003, từ Điều 143 đến Điều 162 BLTTHS năm 2015 [17]. Để ra quyết định

khởi tố vụ án hình sự thì phải có căn là sự kiện phạm tội xảy ra hoặc sự việc

có dấu hiệu tội phạm. Theo luật định cũng như trong thực tiễn, phần lớn các

trường hợp khởi tố các vụ án hình sự do CQĐT thực hiện. Khi thấy có dấu hiệu

tội phạm, VKS có quyền yêu cầu cơ quan điều tra hoặc cơ quan được giao

nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra khởi tố.

Khởi tố bị can là thủ tục tố tụng áp dụng đối với người đã thực hiện

hành vi phạm tội để tiến hành điều tra. Các thủ tục liên quan đến khởi tố bị

can quy định tại các Điều 126, Điều 127 của BLTTHS năm 2003; Điều 179

và Điều 180 BLTTHS năm 2015 [17]. Khi có đủ căn cứ để xác định một

người đã thực hiện hành vi thuộc các tội xâm phạm sở hữu, là người dưới

18 tuổi thì viện kiểm sát có quyền yêu cầu CQĐT ra quyết định khởi tố bị

can theo các quy định đối với người dưới 18 tuổi phạm tội. Sau khi khởi tố

bị can, CQĐT có quyền áp dụng các biện pháp điều tra theo luật định để

làm rõ tính chất, mức độ phạm tội của bị can. Khi tiến hành điều tra, nếu có

căn cứ xác định hành vi phạm tội của bị can không phạm vào tội đã bị khởi

tố hoặc còn hành vi phạm tội khác thì VKS ra quyết định thay đổi hoặc bổ

sung quyết định khởi tố bị can, hoặc xét thấy người thực hiện là người dưới

18 tuổi nhưng hành vi phạm tội thuộc trường hợp không cần thiết phải bị

khởi tố; bảo đảm cho việc chứng minh tội phạm đúng hướng và không bỏ

lọt hành vi phạm tội, cũng như áp dụng những quy định tố tụng phù hợp với

người dưới 18. Quyền thay đổi, bổ sung quyết định khởi tố vụ án hình sự khi

thực hành quyền công tố trong giai đoạn điều tra các tội xâm phạm sở hữu do

người dưới 18 tuổi thực hiện giúp đảm bảo được tính công minh khi điều tra

23

SV: Lương Đức Huyên Lớp: ……………

tội phạm cũng như bảo vệ được quyền lợi của đối tượng đặc biệt là người

dưới 18 tuổi.

Thứ hai, Viện kiểm sát có quyền phê chuẩn hoặc hủy bỏ quyết định khởi

tố, quyết định thay đổi hoặc bổ sung quyết định khởi tố bị can không có căn

cứ và trái pháp luật. Quyền phê chuẩn hoặc hủy bỏ quyết định khởi tố của

VKS trong giai đoạn này đảm bảo VKS thực hành quyền công tố một cách tối

ưu nhất, hạn chế những hành vi trái pháp luật hoặc những sai sót của cơ quan

điều tra ngay từ giai đoạn đầu tiên của vụ án hình sự. Đối với các tội xâm

phạm quyền sở hữu do người dưới 18 tuổi thực hiện thì vai trò quyết định

cuối cùng của VKS “phê chuẩn hoặc hủy bỏ” khi thấy hành vi phạm tội xâm

phạm sở hữu chưa đủ căn cứ để tiến hành khởi tố khi bị can là người dưới 18

tuổi, hoặc quyết định khởi tố là trái pháp luật đảm bảo trách nhiệm của VKS

khi kiểm sát giai đoạn điều tra tội phạm không để xảy ra oan sai.

Thứ ba, VKS ra quyết định khởi tố hoặc thay đổi, bổ sung quyết định

khởi tố vụ án hình sự, khởi tố bị can trong các trường hợp có qui định tại Bộ

luật tố tụng hình sự. Không chỉ giám sát cơ quan điều tra và cơ quan được

giao nhiệm vụ mà trong các trường hợp được quy định cụ thể VKS cũng có

quyền tự mình ra quyết định khởi tố, thay đổi, bổ sung quyết định khởi tố vụ

án hình sự nói chung và vụ án về tội xâm phạm quyền sở hữu nói riêng, khởi

tố bị can nói chung và đặc biệt là các bị can dưới 18 tuổi. Quy định này tạo

cho VKS thế chủ động tham gia vào quá trình điều tra tội phạm, giúp cho viện

kiểm sát nắm rõ và cụ thể về hành vi phạm tội cũng như đối tượng phạm tội

từ đó có những quyết định chính xác hơn trong quá trinh thực hành quyền

công tố của mình.

Thứ tư, VKS có quyền phê chuẩn, không phê chuẩn lệnh bắt người bị giữ

trong trường hợp khẩn cấp, gia hạn tạm giữ, việc tạm giam, bảo lĩnh, đặt tiền

để bảo đảm, khám xét, thu giữ, tạm giữ đồ vật, thư tín, điện tín, bưu kiện, bưu

phẩm, áp dụng biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt; phê chuẩn, không phê

chuẩn các quyết định tố tụng khác không có căn cứ và trái pháp luật của Cơ

quan điều tra, cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều

tra theo quy định của Bộ luật này; hủy bỏ các quyết định tố tụng không có căn

24

SV: Lương Đức Huyên Lớp: ……………

cứ và trái pháp luật của Cơ quan điều tra, cơ quan được giao nhiệm vụ tiến

hành một số hoạt động điều tra. Trường hợp không phê chuẩn hoặc hủy bỏ thì

trong quyết định không phê chuẩn hoặc hủy bỏ phải nêu rõ lý do.Khi THQCT

trong giai đoạn điều tra, VKS quyết định phê chuẩn hoặc không phê chuẩn

các quyết định khác của CQĐT như: Quyết định khởi tố bị can, quyết định

thay đổi, bổ sung quyết định khởi tố bị can. Nếu xét thấy các quyết định tố

tụng này có căn cứ thì VKS ra quyết định phê chuẩn; nếu thấy không có

căn cứ thì VKS ra quyết định không phê chuẩn và nêu rõ lý do. Đối với các

quyết định tố tụng khác của CQĐT như: Quyết định khởi tố vụ án, quyết

định đình chỉ, tạm đình chỉ điều tra, VKS không xét phê chuẩn nhưng phải

kiểm tra tính có căn cứ và hợp pháp của các quyết định đó; nếu thấy có căn

cứ và hợp pháp thì ra văn bản yêu cầu điều tra; nếu thấy không có căn cứ

và trái pháp luật thì ra quyết định huỷ bỏ. CQĐT không có thẩm quyền

công tố nên không thể quyết định việc làm phát sinh, thay đổi hoặc chấm

dứt hoạt động tố tụng; theo luật định, các thẩm quyền đó thuộc trách nhiệm

của VKS.

Trong giai đoạn điều tra vụ án, bị can có thể bỏ trốn ngay sau khi phạm

tội, sau khi bị khởi tố hình sự hoặc trốn khỏi nơi tạm giữ, tạm giam. Khi bị

can trốn hoặc không biết bị can đang ở đâu thì CQĐT phải ra quyết định

truy nã bị can, nếu CQĐT không truy nã bị can, VKS phải có văn bản yêu

cầu thực hiện. Trong giai đoạn truy tố, VKS sẽ yêu cầu CQĐT truy nã bị

can nếu thấy bị can bỏ trốn.

Đối với các tội xâm phạm quyền sở hữu được quy định từ điều 168 đến

điều 180 trong bộ luật hình sự không phải tội phạm nào cũng có mức độ nguy

hại cho xã hội đến mức phải bắt giữ, hoặc áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm

thời. Đặc biệt khi người thực hiện hành vi phạm tội lại là người dưới 18 tuổi

thì việc áp dụng các biện pháp này cũng cần được cân nhắc, hoặc việc áp

dụng các biện pháp điều tra tố tụng đặc biệt đối với người dưới 18 tuổi. Quy

định này đảm bảo tính khách quan và chặt chẽ khi áp dụng các biện pháp

ngăn chặn cũng như các biện pháp tố tụng với người phạm tội dưới 18 tuổi.

25

SV: Lương Đức Huyên Lớp: ……………

Nhờ đó hạn chế những ảnh hưởng tiêu cực đối với người dưới 18 tuổi và

tránh được những sai sót của cơ quan điều tra khi tiến hành điều tra tội phạm.

Thứ năm, theo qui định của BLTTHS 2015 thì VKS có quyền quyết định

áp dụng, thay đổi, hủy bỏ biện pháp ngăn chặn, biện pháp cưỡng chế.

Khi THQCT trong giai đoạn điều tra, trách nhiệm, quyền hạn của VKS

là phê chuẩn hoặc không phê chuẩn các quyết định áp dụng biện pháp ngăn

chặn do CQĐT đề nghị. Đối với các biện pháp ngăn chặn trực tiếp hạn chế

quyền tự do, quyền tài sản của công dân phải được VKS xét phê chuẩn; nếu

thấy không có căn cứ hoặc không cần thiết thì VKS từ chối phê chuẩn,

người bị tạm giữ, tạm giam phải được trả tự do ngay. Trong quá trình điều

tra vụ án, nếu thấy cần áp dụng biện pháp ngăn chặn thì VKS yêu cầu

CQĐT ra quyết định và đề nghị VKS phê chuẩn. VKS là cơ quan có thẩm

quyền quyết định cuối cùng có hay không áp dụng biện pháp ngăn chặn

đối với bị can trong giai đoạn điều tra. VKS tự mình áp dụng các biện

pháp ngăn chặn nhưng chỉ trong giai đoạn truy tố. Khi vụ án bị đình chỉ

thì mọi biện pháp ngăn chặn đã áp dụng đối với bị can đều phải được hủy

bỏ. Trong giai đoạn điều tra, đối với những biện pháp ngăn chặn do VKS

phê chuẩn, thì việc hủy bỏ hoặc thay thế phải do VKS quyết định.

Có thể nói đối với người dưới 18 tuổi phạm tội thì việc áp dụng các biện

pháp ngăn chặn và biện pháp cưỡng chế cần phải được cân nhắc kỹ lưỡng,

xác định thực sự cần thiết mới được áp dụng do đặc điểm tâm sinh lý chưa

phát triển toàn diện của đối tượng tội phạm này. Nên nếu thấy không cần thiết

phải áp dụng biện pháp ngăn chặn, biện pháp cưỡng chế thì VKS có quyền

thay đổi hoặc hủy bỏ các biện pháp này. Thông thường với tâm lý không bỏ

lọt tội phạm cơ quan điều tra có xu hướng áp dụng các biện pháp quá mức cần

thiết đối với các đối tượng bị điều tra, điều này sẽ được cân bằng bởi các

quyết định can thiệp của VKS bất cứ lúc nào trong giai đoạn điều tra.

Thứ sáu, VKS đề ra yêu cầu điều tra và yêu cầu Cơ quan điều tra, cơ

quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra để làm rõ tội

phạm, người phạm tội; yêu cầu Cơ quan điều tra truy nã bị can, áp dụng biện

pháp điều tra tố tụng đặc biệt. Đây là một điểm mới của BLTTHS 2015 vì đã

26

SV: Lương Đức Huyên Lớp: ……………

mở rộng phạm vi đối tượng của yêu cầu điều tra không những là cơ quan điều

tra mà cả cơ quan được giao nhiệm vụ điều tra. VKS không chỉ đề ra mà còn

yêu cầu các cơ quan này thực hiện để làm rõ tội phạm, người phạm tội. Đối

với đối tượng là người dưới 18 tuổi thì họ chỉ phải chịu trách nhiệm hình sự

đối với một số tội phạm nhất định cho nên việc làm rõ tội phạm cũng như

người phạm tội có ý nghĩa hết sức quan trọng để xác định người đó có phải

chịu trách nhiệm hình sự về tội phạm bị cáo buộc hay không. Khi thấy không

đủ căn cứ hoặc còn những điểm chưa rõ thì VKS có quyền đề ra và yêu cầu

các cơ quan này làm rõ hoặc nếu thấy cần thiết thì có thể yêu cầu truy nã bị

can hoặc áp dụng biện pháp tố tụng đặc biệt đối với người dưới 18 tuổi phạm

tội .

Thứ bảy, VKS trực tiếp tiến hành một số hoạt động điều tra trong trường

hợp cần thiết như để kiểm tra, bổ sung tài liệu, chứng cứ khi xét phê chuẩn

lệnh, quyết định của Cơ quan điều tra, cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành

một số hoạt động điều tra hoặc trường hợp phát hiện có dấu hiệu oan, sai, bỏ

lọt tội phạm, vi phạm pháp luật mà Viện kiểm sát đã yêu cầu bằng văn bản

nhưng không được khắc phục hoặc trường hợp để kiểm tra, bổ sung tài liệu,

chứng cứ khi quyết định việc truy tố.

Thứ tám,VKS có quyền khởi tố vụ án hình sự khi phát hiện hành vi của

người có thẩm quyền trong việc giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến

nghị khởi tố và trong việc khởi tố, điều tra có dấu hiệu tội phạm; yêu cầu Cơ

quan điều tra khởi tố vụ án hình sự khi phát hiện hành vi của người có thẩm

quyền trong việc giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố và

trong việc khởi tố, điều tra dấu hiệu tội phạm. Khi Viện kiểm sát phát hiện

các sai phạm từ phía cơ quan điều tra, người có thẩm quyền nếu nhận được tin

báo tố giác tội phạm, nhưng lại cố tình không tiến hành các biện pháp cần

thiết để khởi tố và điều tra tội phạm, hoặc có những dấu hiệu vi phạm tố tụng

thì viện kiểm sát sẽ ra quyết định khởi tố vụ án hình sự hoặc yêu cầu cơ quan

điều tra khởi tố vụ án hình sự và đưa ra yêu cầu điều tra làm rõ các dấu hiệu

vi phạm của người có thẩm quyền. Việc thực hành quyền công tố trong giai

đoạn này đảm bảo cơ quan điều tra, người có thẩm quyền khi có sai phạm đều

27

SV: Lương Đức Huyên Lớp: ……………

bị phát hiện kịp thời, không để lọt tội phạm. Đối với những người phạm tội là

người dưới 18 tuổi cũng được xác định sớm từ đó có thể áp dụng các biện

pháp tố tụng phù hợp với đối tượng này.

Thứ chín, Viện kiểm sát quyết định việc gia hạn thời hạn điều tra, thời

hạn tạm giam; quyết định chuyển vụ án, áp dụng thủ tục rút gọn, áp dụng biện

pháp bắt buộc chữa bệnh; hủy bỏ quyết định tách, nhập vụ án. Nếu thấy cần

thiết phải cần thời gian để điều tra làm rõ thêm các tình tiết của vụ án Viện

kiểm sát sẽ ra quyết định gia hạn thời gian điều tra, thời hạn tạm giam. Mặt

khác nếu thấy có dấu hiệu kéo dài thời gian không cần thiết hoặc có sự chậm

trễ trong công tác điều tra viện kiểm sát sẽ không cho gia hạn thời gian điều

tra. Đối với người phạm tội là người dưới 18 tuổi do đặc điểm tâm sinh lý đặc

biệt nên việc gia hạn tạm giam có thể gây ảnh hưởng tiêu cực không cần thiết

cho người phạm tội, khi đó viện kiểm sát sẽ cân nhắc kỹ lưỡng về việc có

đồng ý gia hạn thời gian tạm giam hay không. Quyết định chuyển vụ án là

việc Viện kiểm sát cùng cấp quyết định việc chuyển vụ án để điều tra khi

thuộc một trong các trường hợp: Cơ quan điều tra cùng cấp xét thấy vụ án

không thuộc thẩm quyền điều tra và đề nghị chuyển vụ án; Cơ quan điều tra

cấp trên rút vụ án để điều tra; Điều tra viên bị thay đổi là Thủ trưởng Cơ quan

điều tra; Viện kiểm sát đã yêu cầu chuyển vụ án mà Cơ quan điều tra không

thực hiện.Như vậy, nếu có một trong các trường hợp trên xảy ra viện kiểm sát

sẽ quyết định chuyển vụ án để đảm bảo công tác điểu tra đúng pháp luật. Nếu

thấy đủ điểu kiện để áp dụng thủ tục rút gọn thì có thể ra quyết định áp dụng

thủ tục rút gọn. Nếu xét thấy quyết định áp dụng thủ tục rút gọn của Cơ quan

điều tra không đúng pháp luật, thì trong thời hạn 24 giờ Viện kiểm sát phải ra

quyết định hủy bỏ quyết định đó và gửi cho Cơ quan điều tra biết. Việc áp

dụng thủ tục rút gọn tạo điều kiện để các cơ quan tiến hành tố tụng đẩy nhanh

quá trình xử lý tội phạm trong tình hình mới. Xác định rõ trách nhiệm của Cơ

quan điều tra, Viện kiểm sát, Tòa án là bắt buộc phải thực hiện khi có đủ điều

kiện áp dụng, các cơ quan tiến hành tố tụng không được né tránh và tùy nghi

khi áp dụng thủ tục này. Do vậy, vai trò của viện kiểm sát khi thực hành

quyền công tố và kiểm sát trong giai đoạn điều tra cũng được nâng cao. Đối

28

SV: Lương Đức Huyên Lớp: ……………

với nhóm tội xâm phạm sở hữu thì một số tội thường là tội phạm ít nghiêm

trọng, do người dưới 18 tuổi thực hiện nên nếu người phạm tội có lai lịch rõ

ràng ra đầu thú hoặc bị bắt quả tang, có chứng cứ rõ ràng, thì có thể đủ các

điểu kiện để áp dụng thủ tục rút gọn, giúp cho việc giải quyết vụ án nhanh

chóng. Nhập vụ án hình sự để tiến hành điều tra theo thẩm quyền là việc Cơ

quan điều tra ra quyết định nhập vào trong cùng một vụ án để tiến hành điều

tra. Tách vụ án hình sự để điều tra được hiểu là phân chia vụ án hình sự ra

thành hai vụ án trở lên để tiến hành điều tra. Quyết định tác, nhập vụ án của

cơ quan điều tra đều phải gửi cho Viện kiểm sát, khi đó viện kiểm sát xem xét

để phê chuẩn. Người phạm tội là người dưới 18 tuổi cũng là một yếu tố để

viện kiểm sát xem xét việc có đồng ý để cơ quan tách, nhập vụ án hay không.

Đối với các biện pháp bắt buộc chữa bệnh cũng tương tự viện kiểm sát xem

xét lứa tuổi, tâm sinh lý của người phạm tội chưa phát triển toàn diện để để ra

quyết định áp dụng biện pháp bắt buộc chữa bệnh hay không.

Thứ mười, VKS thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn khác theo quy định của

BLTTHS.

1.3.2. Quy định của Viện kiểm sát nhân dân về thực hành quyền công tố

trong giai đoạn điều tra các tội xâm phạm sở hữu do người dưới 18 tuổi thực

hiện

Ngày 29/12/2017, VKSND tối cao có quyết định số: 03/QĐ-VKSTC về

việc ban hành Quy chế tạm thời về công tác thực hành quyền công tố, kiểm

sát việc khởi tố, điều tra và truy tố (gọi tắt là Quy chế tạm thời số 03) để áp

dụng thống nhất chung trong toàn ngành.

Có thể nói thực hành quyền công tố, kiểm sát việc ra quyết định không

khởi tố vụ án hình sự là hoạt động được thực hiện trong giai đoạn điều tra vụ

án hình sự. Bởi lẽ, ngay từ tên gọi, theo bố cục lập pháp, hoạt động này được

quy định tại Phần II (Khởi tố, điều tra vụ án hình sự) của BLTTHS năm 2015

và Chương II (thực hành quyền công tố, kiểm sát việc khởi tố vụ án hình sự

và khởi tố bị can) của Quy chế tạm thời số 03. Rõ hơn nữa, khoản 2 Điều 14

Luật Tổ chức viện kiểm sát nhân dân năm 2014 cũng quy định trong nhiệm

vụ, quyền hạn của VKSND khi thực hành quyền công tố ở giai đoạn điều tra

29

SV: Lương Đức Huyên Lớp: ……………

vụ án hình sự có hoạt động hủy bỏ quyết định không khởi tố vụ án trái pháp

luật. Vì quyết định không khởi tố vụ án hình sự có vị trí tương tự như quyết

định khởi tố vụ án hình sự (chỉ khác nhau ở hậu quả pháp lý đối lập) nên hoạt

động thực hành quyền công tố, kiểm sát đối với hai loại quyết định này cũng

tương tự nhau, đều được thực hiện trong giai đoạn điều tra vụ án hình sự.

Theo quy định từ điều 26 đến điều 43 (thực hành quyền công tố, kiểm sát

các hoạt động điều tra) của Quy chế số 03 của Viện trưởng VKSND tối cao

thì khi THQCT trong giai đoạn điều tra các vụ án hình sự nói chung, đối với

các tội XPSH do người dưới 18 tuổi thực hiện nói riêng, VKS có các nhiệm

vụ sau:

- Áp dụng các biện pháp có căn cử pháp luật để tiến hành khởi tố, điều

tra và xử lý kịp thời, không để lọt tội phạm và người phạm tội, không làm oan

người vô tội;

- Bảo đảm không để người nào bị khởi tố, bị bắt, bị tạm giữ, tạm giam, bị

hạn chế các quyền công dân, bị xâm phạm tính mạng, sức khỏe, tài sản, tự do,

danh dự và nhân phẩm một cách trái pháp luật;

- Bảo đảm để hoạt động điều tra phải khách quan, toàn diện, đầy đủ,

chính xác, đúng pháp luật; hoạt động điều tra phải thu thập tất cả các chứng

cứ xác định có tội và chứng cứ xác định vô tội, làm rõ những tình tiết tăng

nặng và những tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm của bị can;

- Bảo đảm tính hợp pháp và đầy đủ căn cứ khi truy cứu TNHS đối với bị can.

1.3.3. Mối quan hệ giữa THQCT và Kiểm sát điều tra các tội xâm

phạm sở hữu do người dưới 18 tuổi thực hiện:

Bản chất hoạt động kiểm sát điều tra (KSĐT) vụ án hình sự của Viện

kiểm sát (VKS) đó là kiểm sát việc tuân theo pháp luật đối với các hoạt động

tư pháp trong quá trình giải quyết vụ án hình sự. Hoạt động KSĐT trong vụ

án hình sự có bản chất pháp lý là kiểm tra tính có căn cứ và tính hợp pháp của

các hoạt động tố tụng hình sự được thực hiện bởi CQĐT và các cơ quan khác

được giao tiến hành một số hoạt động điều tra VAHS. Nhiệm vụ của hoạt

động này là bảo đảm việc điều tra đúng người, đúng tội, đúng pháp luật.

Muốn thực hành quyền công tố một cách có hiệu quả cần kiểm tra chặt chẽ

30

SV: Lương Đức Huyên Lớp: ……………

tính hợp pháp và tính có căn cứ trong hoạt động áp dụng các biện pháp cưỡng

chế hình sự của cơ quan điều tra và cơ quan được giao nhiệm vụ. Có thể nói,

hoạt động kiểm tra này chính là thực hiện chức năng kiểm sát các hoạt động

tư pháp.

Nếu có sai sót, vi phạm pháp luật trong giai đoạn điều tra sẽ dẫn đến hệ

quả là sự vi phạm pháp luật của hoạt động thực hành quyền công tố. Do đó

công tác kiểm sát hoạt động tư pháp chính xác sẽ làm tiền đề cho việc thực

hành quyền công tố được chính xác, hiệu quả. Ngược lại, trong giai đoạn điều

tra, khi hoạt động THQCT của VKS được thực hiện cũng sẽ làm tiền đề phát

sinh hoạt động kiểm sát.

Thực hành quyền công tố và kiểm sát điều tra là hai chức năng độc lập

của VKS nhưng vẫn có mỗi quan hệ mật thiết với nhau và được qui định

trong Hiếp pháp, Luật Tổ chức VKSND, BLTTHS.

1.3.4. Các điều kiện đảm bảo thực hành quyền công tố trong giai đoạn

điều tracác tội XPSH do người dưới 18 tuổi thực hiện

Thực hành quyền công tố trong giai đoạn điều tra các tội XPSH do người

dưới 18 tuổi thực hiện là những hoạt động có tính chất phức tạp, tác động trực

tiếp đến các quyền và lợi ích hợp pháp cơ bản của công dân. Do đó, để bảo đảm

thực hành quyền công tố trong giai đoạn điều tra các tội XPSH do người dưới 18

tuổi thực hiện đáp ứng được các yêu cầu đặt ra trong cải cách tư pháp, cần có các

điều kiện sau:

+ Bảo đảm tính pháp lý

Thực hành quyền công tố trong giai đoạn điều tra các tội XPSH do người

dưới 18 tuổi thực hiện là một hình thức thực hiện pháp luật, theo đó, VKSND

sử dụng tổng hợp các quyền năng pháp lý thuộc nội dung quyền công tố để

truy cứu TNHS đối với người dưới 18 tuổi thực hiện hành vi coi là tội phạm.

Đây là hoạt động mang tính chất chính trị, pháp lý phức tạp, quyết định, chỉ

đạo đến hoạt động điều tra của CQĐT, đồng thời có tác động rất lớn tới các

quan hệ sở hữu tài sản được pháp luật bảo vệ. Do vậy, để THQCT trong giai

đoạn điều tra các tội XPSH do người dưới 18 tuổi thực được tiến hành đúng

đắn, cần phải có một hệ thống các quy định pháp lý đầy đủ, chặt chẽ, khả thi.

31

SV: Lương Đức Huyên Lớp: ……………

Cơ sở pháp lý để VKSND thực hành quyền công tố trong giai đoạn điều tra

các tội XPSH do người dưới 18 tuổi thực hiện là BLHS, BLTTHS và các văn

bản pháp luật khác có liên quan.

BLHS năm 2015 sửa đổi, bổ sung 2017 là văn bản pháp luật quy định về

tội phạm và hình phạt; việc hoàn thiện các quy định của BLHS là yêu cầu

khách quan, cần thiết, là yếu tố quan trọng hàng đầu về mặt cơ sở pháp lý cho

hoạt động áp dụng pháp luật hình sự nói chung, thực hành quyền công tố

trong giai đoạn điều tra các tội XPSH do người dưới 18 tuổi thực hiện do

người dưới 18 tuổi thực hiện nói riêng. Bên cạnh đó là việc xây dựng và hoàn

thiện về hệ thống pháp luật nói chung, trong đó cần chú ý hoàn thiện các quy

định của pháp luật về kinh tế là điều kiện quan trọng trong đấu tranh phòng

chống các tội XPSH. BLTTHS năm 2015 quy định về thẩm quyền, trình tự,

thủ tục áp dụng pháp luật hình sự của các cơ quan tiến hành tố tụng, trong đó

VKS là cơ quan duy nhất tham gia đầy đủ các giai đoạn của tố tụng hình sự.

Ngoài ra, Nhà nước ta cũng đã từng bước hoàn thiện các chế định pháp luật,

hoàn thiện các văn bản pháp luật khác có liên quan, đáng chú ý là các văn bản

hướng dẫn thi hành BLHS và BLTTHS của các cơ quan Nhà nước có thẩm

quyền, các văn bản hướng dẫn áp dụng pháp luật của các cơ quan tư pháp

trung ương cũng từng bước được hoàn thiện và đầy đủ hơn. Văn bản hướng

dẫn áp dụng pháp luật của các cơ quan tư pháp trung ương tuy là văn bản

dưới luật nhưng lại có vai trò rất quan trọng bảo đảm hiệu quả hoạt động

THQCT trong giai đoạn điều tra các tội XPSH do người dưới 18 tuổi thực

hiện của VKSND. Hệ thống văn bản pháp lý nêu trên là bảo đảm quan trọng để

hoạt động THQCT trong giai đoạn điều tra các tội XPSH do người dưới 18 tuổi

thực hiện của VKSND được thực hiện đúng thẩm quyền, đúng trình tự thủ tục,

bảo đảm điều tra, truy tố, xét xử đúng người, đúng tội, đúng pháp luật, tránh

oan, sai, bỏ lọt tội phạm và người phạm tội.

Tuy nhiên, các quy định của BLHS và BLTTHS hiện hành còn nhiều

điều luật quy định chưa cụ thể, rõ ràng, còn mang tính nguyên tắc chung rất

khó thực hiện nếu không có văn bản hướng dẫn thi hành. Trong điều kiện hiện

nay các cơ quan có thẩm quyền ban hành văn bản quy phạm pháp luật cần

32

SV: Lương Đức Huyên Lớp: ……………

xem xét loại bỏ các quy định đã lỗi thời, không còn phù hợp với yêu cầu đấu

tranh phòng chống tội phạm nói chung, tội phạm XPSH do người dưới 18 tuổi

thực hiện nói riêng; bổ sung các quy định mới phù hợp với tình hình tội phạm

XPSH do người dưới 18 tuổi thực hiện trong giai đoạn hiện nay và có tính

đến các hành vi phạm tội mới sẽ nảy sinh trong điều kiện phát triển kinh tế thị

trường định hướng XHCN, khi nước ta hội nhập khu vực và quốc tế.

+ Bảo đảm về tổ chức:

Tổ chức là sự liên kết của nhiều người để cùng thực hiện những mục tiêu

chung, một tổ chức mạnh cần phải có những cá nhân xuất sắc. Ngược lại, cá

nhân trong một tổ chức mạnh sẽ có điều kiện, môi trường phát huy được đầy

đủ năng lực của mình. Đảng luôn coi trọng nhân tố con người trong sự nghiệp

cách mạng. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nói: "Cán bộ là cái gốc của mọi công

việc, công việc thành công hay thất bại đều do cán bộ tốt hay kém" [13].

Với quan điểm trên, công tác THQCT trong giai đoạn điều tra các tội

XPSH do người dưới 18 tuổi thực hiện có chất lượng và hiệu quả hay không,

việc kiện toàn tổ chức bộ máy làm việc có vai trò và ý nghĩa hết sức quan

trọng, đó là điều kiện quyết định đến toàn bộ quá trình hoạt động THQCT

trong giai đoạn điều tra. Bởi vì, chất lượng và hiệu quả THQCT trong giai

đoạn điều tra suy cho cùng do con người và phụ thuộc vào khả năng chuyên

môn của những người trực tiếp làm công tác này. Đề cập đến tổ chức bộ máy

THQCT là nói đến con người cụ thể; là chủ thể trực tiếp thực hiện chức năng,

nhiệm vụ, quyền hạn THQCT trong giai đoạn điều tra các tội XPSH.

Bảo đảm về tổ chức cần quy định rõ chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của

VKSND trong THQCT trong giai đoạn điều tra các vụ án hình sự. Hiến pháp

năm 2013 quy định VKSND thực hiện chức năng THQCT và kiểm sát các

hoạt động tư pháp nhằm bảo đảm cho ngành Kiểm sát tập trung thực hiện tốt

các chức năng này.

Bảo đảm về tổ chức trước yêu cầu của cải cách tư pháp đòi hỏi VKSND

các cấp phải tiếp tục được đổi mới về tổ chức và hoạt động theo hướng tinh

gọn và phù hợp với tổ chức các cơ quan tư pháp khác. Đội ngũ KSV làm công

tác THQCT trong giai đoạn điều tra phải được kiện toàn theo hướng nâng cao cả

33

SV: Lương Đức Huyên Lớp: ……………

về trình độ chính trị, năng lực chuyên môn và phẩm chất đạo đức để có đủ các

điều kiện, tiêu chuẩn thực hiện tốt chức năng công tố và kiểm sát các hoạt động

tư pháp. Ngoài ra, cần hoàn thiện các quy định, cơ chế về tiêu chuẩn và thủ tục

bổ nhiệm, tái bổ nhiệm KSV theo hướng chú trọng cả năng lực chuyên môn và

phẩm chất, đạo đức nghề nghiệp.

Trong TTHS các cơ quan tư pháp có quan hệ chặt chẽ, tác động lẫn nhau.

Vì vậy, chất lượng THQCT trong giai đoạn điều tra các tội XPSH do người

dưới 18 tuổi thực hiện của VKSND chỉ có thể được khẳng định nếu chất

lượng áp dụng pháp luật của các cơ quan tư pháp khác, đặc biệt là CQĐT

cũng được quan tâm đúng mức và nâng cao.

Trong quá trình giải quyết các vụ án hình sự, bên cạnh các cơ quan tiến

hành tố tụng còn có sự tham gia của nhiều cơ quan khác. Việc kiện toàn tổ chức,

nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của các cơ quan này cũng là yếu tố

quan trọng bảo đảm chất lượng, hiệu quả công tác THQCT trong giai đoạn điều

tra các tội XPSH do người dưới 18 tuổi thực hiện của VKSND.

+ Bảo đảm năng lực của Kiểm sát viên:

Lao động thực hiện công vụ của KSV cũng như bất cứ một loại lao động

ở các ngành nghề khác nhau, họ đều phải có năng lực thực hiện công việc của

mình. Khả năng của họ là phải đáp ứng đầy đủ những yêu cầu của công việc

được giao phó. Có thể khẳng định năng lực của KSV khi thực hành quyền

công trong giai đoạn điều tra vụ án hình sự nói chung, các tội XPSH do người

dưới 18 tuổi thực hiện nói riêng đóng vai trò đặc biệt quan trọng đến tính

khách quan, đúng pháp luật của vụ án. Đó chính là khả năng sử dụng tổng

hợp các điều kiện vốn có của KSV về phẩm chất chính trị, đạo đức nghề

nghiệp; trình độ kiến thức về pháp luật, kiến thức xã hội và kỹ năng vận dụng

pháp luật vào trong việc thực hành quyền công tố ở giai đoạn điều tra từng vụ

án cụ thể. Thực tiễn trong quá trình giải quyết các vụ án hình sự nói chung và

THQCT trong giai đoạn điều tra các vụ án hình sự nói riêng thấy, có rất nhiều

KSV thể hiện rất tốt khả năng của bản thân trong quá trình thực hiện công tác

KSĐT các vụ án hình sự thì bên cạnh cũng vẫn còn những KSV thể hiện sự

hạn chế trong công tác THQCT trong giai đoạn điều tra như: Áp dụng sai luật

34

SV: Lương Đức Huyên Lớp: ……………

do bản thân chủ quan, nóng vội đánh giá thiếu thận trọng, khách quan các tình

tiết chứng cứ vụ án; Lúng túng trong cách tiếp cận, xử lý tình huống trong vụ

án khiến vụ án không được giải quyết kịp thời, đúng hướng… Thậm chí một

số KSV không nắm vững các quy định của pháp luật, dẫn đến việc áp dụng

sai quy định pháp luật, vi phạm nghiêm trọng các thủ tục tố tụng.

Tình trạng trên xuất phát từ nhiều nguyên nhân kể cả chủ quan và khách

quan, trong đó có một phần do KSV nhận thức chưa đầy đủ, toàn diện về vai

trò, tầm quan trọng của việc THQCT trong giai đoạn điều tra vụ án hình sự;

việc tự học tập, nghiên cứu của KSV chưa đầy đủ; công tác đào tạo, bồi

dưỡng kỹ năng THQCT cho KSV còn hạn chế. Để bảo đảm việc thực hành

quyền công tố trong giai đoạn điều tra các tội xâm phạm sở hữu do người

dưới 18 tuổi thực hiện cần hoàn thiện hệ thống văn bản pháp luật có liên quan

đến nâng cao năng lực, trình độ chuyên môn nghiệp vụ, phẩm chất, tinh thần

trách nhiệm của KSV; tăng cường công tác quản lý, chỉ đạo điều hành của

lãnh đạo VKS; đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng; tăng cường cơ sở vật

chất, phương tiện, điều kiện làm việc; đổi mới chế độ và chính sách cho đội

ngũ KSV nói chung và KSV tham gia hoạt động thực hành quyền công tố

trong giai đoạn điều tra các vụ án hình sự nói riêng.

+ Các bảo đảm khác:

Giám sát của Đoàn đại biểu Quốc hội, Hội đồng nhân dân, các cơ quan

của Mặt trận tổ quốc, các tổ chức xã hội và của nhân dân đối với hoạt động

THQCT trong giai đoạn điều tra các tội XPSH do người dưới 18 tuổi thực

hiện của VKSND:

Hoạt động giám sát của các chủ thể nêu trên là một trong những yếu tố

quan trọng bảo đảm hoạt động THQCT trong giai đoạn điều tra các tội XPSH

do người dưới 18 tuổi thực hiện của VKSND cũng như của các cơ quan tiến

hành tố tụng. Hoạt động giám sát này, một mặt, thể hiện tính công khai, dân

chủ, minh bạch trong hoạt động của các cơ quan tiến hành tố tụng, người tiến

hành tố tụng, trong đó có VKS; mặt khác, phát huy được sức mạnh tổng hợp của

các cơ quan, đại biểu dân cử và của toàn xã hội đối với công tác đấu tranh phòng,

chống tội phạm, bảo đảm các tội XPSH do người dưới 18 tuổi thực hiện xảy ra

35

SV: Lương Đức Huyên Lớp: ……………

đều được phát hiện và xử lý nghiêm minh, kịp thời; bảo đảm đúng người, đúng

tội đúng pháp luật, không để xảy ra oan, sai bỏ lọt tội phạm.

Trước yêu cầu cải cách tư pháp hiện nay, Đảng và Nhà nước đã luôn coi nấn

đề này chính là giải pháp hiệu quả nhằm nâng cao chất lượng của hoạt động tư

pháp. Nghị quyết 08-NQ/TW ngày 02/01/2002 của Bộ Chính trị khẳng định:

“Tăng cường sự giám sát của Quốc hội, Hội đồng nhân dân, của các cơ

quan của Mặt trận tổ quốc,của các tổ chức xã hội và của công dân đối với

công tác tư pháp” [2].

Điều này đã được BLTTHS năm 2003 và BLTTHS năm 2015 thể chế hóa,

xác định là một trong những nguyên tắc của hoạt động TTHS khi quy định về

giám sát của cơ quan, tổ chức, đại biểu dân cử đối với hoạt động của các cơ quan

tiến hành tố tụng, người tiến hành tố tụng. Như vậy, các cơ quan Nhà nước, Ủy

ban Mặt trận tổ quốc Việt Nam, các tổ chức thành viên của Mặt trận, đại biểu dân

cử có quyền giám sát các hoạt động của các cơ quan tiến hành tố tụng, người tiến

hành tố tụng. Nếu phát hiện những hành vi trái pháp luật của các cơ quan tiến

hành tố tụng, người tiến hành tố tụng thì các cơ quan Nhà nước, đại biểu dân cử có

quyền yêu cầu, Ủy ban Mặt trận tổ quốc Việt Nam, các tổ chức thành viên của

Mặt trận kiến nghị với các cơ quan tiến hành tố tụng có thẩm quyền. Các cơ quan

tiến hành tố tụng, người tiến hành tố tụng phải xem xét giải quyết, trả lời kiến nghị

và yêu cầu của cơ quan, tổ chức đại biểu dân cử theo quy định của pháp luật, định

kỳ phải báo cáo kết quả công tác với Quốc hội và Hội đồng nhân dân cùng cấp.

Bảo đảm về công tác chỉ đạo, điều hành và kiểm tra của VKS cấp trên

đối với VKS cấp dưới theo chế độ quản lý trong ngành

Ngành Kiểm sát được tổ chức và hoạt động theo nguyên tắc tập trung

thống nhất. Theo đó, “Viện kiểm sát nhân dân cấp trên có trách nhiệm kiểm tra,

phát hiện, khắc phục kịp thời và xử lý nghiêm minh vi phạm pháp luật của Viện

kiểm sát nhân dân cấp dưới. Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân cấp trên có

quyền rút, đình chỉ hoặc huỷ bỏ các quyết định không có căn cứ và trái pháp luật

của Viện kiểm sát nhân dân cấp dưới” [16]. Muốn thực hiện tốt theo nguyên tắc

này, viện trưởng VKS có vai trò chỉ đạo sát sao, quản lý chặt chẽ, phân công công

việc hợp lý, có các biện pháp kiểm tra, thưởng phạt phân minh để đảm bảo hoạt

36

SV: Lương Đức Huyên Lớp: ……………

động của của các bộ phận được nhịp nhàng, hiệu quả. Các cán bộ kiểm sát viên

cũng cần nắm vững nguyên tắc, tổ chức hoạt động của ngành, tuân thủ sự phân

công công việc của cấp trên.

Ngoài ra, còn có nhiều yếu tố khác bảo đảm hoạt động THQCT trong

giai đoạn điều tra các tội XPSH do người dưới 18 tuổi thực hiệncủa VKSND

đó là: Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với hoạt động của ngành Kiểm

sát nói chung, hoạt động THQCT trong giai đoạn điều tra các tội XPSH do

người dưới 18 tuổi thực hiệnnói riêng; tăng cường cơ sở vật chất và hoàn

thiện chế độ, chính sách đãi ngộ đối với cán bộ, KSV; tăng cường mối quan

hệ phối hợp liên ngành trong giải quyết án hình sự.

37

SV: Lương Đức Huyên Lớp: ……………

Tiếu Kết Chương 1

Từ những vấn đề lý luận đã nếu, có thể thấy pháp luật hình sự đã có quy

định người chưa đủ 14 tuổi không phải chịu trách nhiệm hình sự và người từ

đủ 14 tuổi đến chưa đủ 18 tuổi chỉ phải chịu trách nhiệm hình sự đối với tội

rất nghiêm trọng do cố ý hoặc đặc biệt nghiêm trọng. Bộ luật hình sự quy

định như vậy vì người chưa đủ 14 tuổi thì trí tuệ chưa phát triển đầy đủ nên

họ chưa nhận thức được tính nguy hiểm cho xã hội về hành vi của mình, chưa

đủ khả năng tự chủ khi hành động nên họ không bị coi là có lỗi về hành vi

nguy hiểm cho xã hội do mình thực hiện. Như vậy, do chưa đủ yếu tố cấu

thành tội phạm nên họ không phải chịu trách nhiệm hình sự. Bên cạnh đó,

người đủ 14 tuổi trở lên chưa đủ 16 tuổi được coi là người chưa có năng lực

trách nhiệm hình sự đầy đủ nên họ cũng chỉ chịu trách nhiệm hình sự về một

số tội phạm nêu trên. Thực hành quyền công tố trong các giai đoạn tố tụng

hình sự như khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử mà đặc biệt là trong giai đoạn

điều tra đối với tội phạm là ngươi dươi 18 tuổi có ý nghĩa quan trọng là tiền

đề cho các giai đoạn tố tụng sau đó nhằm đảm bảo việc truy tố đúng người,

đúng tội, đúng pháp luật đảm bảo quyền công dân và quyền con người.

Chương 1 tác giả đã làm rõ một số vấn đề về khái niệm, đặc điểm các tội xâm

phạm sở hữu; khái niệm, đặc điểm, ý nghĩa, đối tượng, phạm vi thực hành

quyền công tố; quy định của pháp luật về thực hành quyền công tố trong giai

đoạn điều tra các tội xâm phạm sở hữu do người dưới 18 tuổi thực hiện làm

tiền đề cơ sở cho việc trình bày, phân tích, đánh giá ở chương 2 của luận văn.

38

SV: Lương Đức Huyên Lớp: ……………

Chương 2

THỰC TRẠNG THỰC HÀNH QUYỀN CÔNG TỐ TRONG GIAI

ĐOẠN ĐIỀU TRA CÁC TỘI VỀ XÂM PHẠM SỞ HỮU DO NGƯỜI

DƯỚI 18 TUỔI THỰC HIỆN TẠI TỈNH BẮC NINH

2.1. Khái quát điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội và tình hình tội xâm

phạm sở hữu do người dưới 18 tuổi thực hiện tại tỉnh Bắc Ninh

2.1.1. Điều kiện tự nhiên tỉnh Bắc Ninh:

Điều kiện tự nhiên Vùng đất Bắc Ninh xưa với tên gọi Kinh Bắc đã có từ

rất lâu đời và được mang tên Bắc Ninh vào thời nhà Nguyễn (năm 1823) và

thay đổi nhiều tên cho đến năm 1831, trấn Bắc Ninh đổi thành tỉnh Bắc Ninh.

Kể từ đây, Bắc Ninh chính thức có tên trên bản đồ theo đơn vị hành chính là

một tỉnh của nước Việt Nam. Năm 1963, tỉnh Bắc Ninh được sáp nhập với

tỉnh Bắc Giang thành tỉnh Hà Bắc, từ ngày 01 tháng 01 năm 1997 tỉnh Bắc

Ninh được tái lập.

Tỉnh Bắc Ninh hiện có diện tích 822,7 km2, nằm ở cửa ngõ phía Bắc của

thủ đô Hà Nội, trong tam giác tăng trưởng kinh tế Hà Nội - Hải Phòng -

Quảng Ninh. Theo niên giám thống kê tháng 12/2018, dân số Bắc Ninh là

1.247.454 người, trong đó nam giới chiếm 49,2 %, nữ giới 50,8%. Tỉnh có 8

đơn vị hành chính, bao gồm: Thành phố Bắc Ninh, thị xã Từ Sơn và 6 huyện:

Tiên Du, Yên Phong, Thuận Thành, Quế Võ, Gia Bình và Lương Tài với 126

đơn vị hành chính cấp xã, trong đó có 97 xã, 23 phường và 6 thị trấn.

Các đường giao thông lớn quan trọng nối liền tỉnh Bắc Ninh với các

trung tâm kinh tế, thương mại và văn hoá của miền Bắc như: Hà Nội - Bắc

Ninh - Lạng Sơn (QL1A); sân bay Quốc tế Nội Bài - Bắc Ninh - Hạ

Long(QL18) ; Bắc Ninh - Hải Dương - Hải Phòng (QL38); trục đường sắt

xuyên Việt đi Lạng Sơn và Trung Quốc. Mạng lưới đường thuỷ thì có 3 con

sông: sông Cầu, sông Đuống, sông Thái Bình đều chảy ra biển Đông. Những

điều kiện tự nhiên đó rất thuận lợi để phát triển kinh tế - văn hoá - xã hội và

giao lưu với bên ngoài.

Sau hơn 20 năm tái lập, Bắc Ninh vốn là một tỉnh nông nghiệp thuần túy

đã cơ bản trở thành tỉnh công nghiệp theo hướng hiện đại, với nhiều chỉ tiêu

39

SV: Lương Đức Huyên Lớp: ……………

kinh tế - xã hội đứng trong tốp đầu cả nước. Tính đến hết năm 2018, tỷ lệ hộ

nghèo còn khoảng 1,62%; Tỷ lệ lao động qua đào tạo đạt khoảng 66,3%; Số

bác sỹ/1 vạn dân đạt 10 bác sỹ; Tỷ lệ người tham gia BHYT tính đến tháng

3/2019 chiếm 96,5% dân số toàn tỉnh. Riêng quý I/2019, toàn tỉnh đã giải quyết

việc làm mới cho 6.116 lao động, trong đó xuất khẩu 470 lao động.

Là vùng đất địa linh nhân kiệt, nổi tiếng với bề dày lịch sử văn hóa, Bắc

Ninh được biết đến là quê hương của những lễ hội truyền thống. Nơi đây, mỗi

năm có khoảng 500 lễ hội lớn, nhỏ được tổ chức vào tất cả các mùa trong

năm… Nét văn hóa đặc sắc nhất của Bắc Ninh không thể không nhắc đến, đó

là Dân ca Quan họ và những văn hóa gắn liền với loại hình nghệ thuật –

nguồn tài sản văn hóa phi vật thể vô giá của nước ta.

Ngoài diện tích đất nông nghiệp chiếm phần lớn do địa hình bằng phẳng,

Bắc Ninh hầu như không có tài nguyên thiên nhiên.Bắc Ninh là một trong

những nơi hội tụ nhiều nhất các di tích lịch sử, văn hóa với các chùa, đền,

đình, miếu, các loại hình nghệ thuật dân gian gắn liền với các lễ hội, các làng

nghề truyền thống. Đặc biệt, các làn điệu dân ca quan họ đã được UNESCO

công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại.

2.1.2. Đặc điểm kinh tế - xã hội của tỉnh Bắc Ninh:

Tỉnh Bắc Ninh bao gồm 1 thành phố, 1 thị xã và 6 huyện.

+ Thành phố Bắc Ninh

Diện tích thành phố Bắc Ninh là 82,6 km2, dân số 213.061 người với 19

đơn vị hành chính gồm 16 phường và 03 xã.

+ Thị xã Từ Sơn:

Từ Sơn là thị xã nằm về phía Tây của tỉnh, diện tích là 61,3 km2, dân số

172.360 người với 12 đơn vị hành chính gồm 07 phường và 05 xã.

+ Huyện Tiên Du:

Tiên Du là huyện nằm ở phía Tây Nam tỉnh, cách trung tâm tỉnh 5km,

cách thủ đô Hà Nội 25km về phía Bắc. Diện tích tự nhiên của huyện là 95,6

km2, dân số 153.412 người với 14 đơn vị hành chính gồm 01 thị trấn và 13 xã.

+ Huyện Yên Phong:

40

SV: Lương Đức Huyên Lớp: ……………

Yên Phong nằm ở phía tây tỉnh Bắc Ninh, là huyện đồng bằng với diện

tích là 96,9 km2, dân số 177.814 người với 14 đơn vị hành chính gồm 01 thị

trấn và 13 xã

+ Huyện Quế Võ:

Quế Võ là huyện nằm ở phía Đông tỉnh, trung tâm huyện lỵ cách thành

phố Bắc Ninh 10km về phía Bắc, cách thủ đô Hà Nội 40km về phía Tây Nam.

Diện tích của huyện là 155,1 km2, dân số 172.577 người với 21 đơn vị hành

chính gồm 01 thị trấn và 20 xã.

+ Huyện Lương Tài:

Lương Tài là một huyện chiêm trũng của tỉnh Bắc Ninh, cách tỉnh lỵ

khoảng 30 Km. Diện tích của huyện là 105,9 km2, dân số 99.052 người với

14 đơn vị hành chính gồm 01 thị trấn và 13 xã.

+ Huyện Gia Bình:

Gia Bình là một huyện thuộc vùng đồng bằng Bắc Bộ, cách trung tâm

thành phố Bắc Ninh 25km về phía Tây Bắc, cách thủ đô Hà Nội 35 km về

phía Tây Nam. Diện tích của huyện là 107,6 km2, dân số 95.388 người với 14

đơn vị hành chính gồm 01 thị trấn và 13 xã.

+ Huyện Thuận Thành:

Thuận Thành là huyện ở phía Nam sông Đuống tỉnh Bắc Ninh, diện tích

117,8 km2, dân số 163.790 người với 18 đơn vị hành chính gồm 01 thị trấn và

17 xã.

Trải qua hơn 20 năm tái lập tỉnh và tiến hành công nghiệp hóa, dân số

Bắc Ninh đã có những biến động đáng lưu ý. Trong giai đoạn 1997 – 2018,

mật độ dân số của tỉnh không ngừng tăng. Năm 1997, mật độ dân số toàn tỉnh

là 1.133,4 người/km2, nhưng đến năm 2018 đã tăng lên 1.516 người/km2,

tăng 33% so với năm 1997. Mật độ dân số phân bổ không đều, thành phố Bắc

Ninh và thị xã Từ Sơn là nơi có mật độ dân số khá cao, bình quân khoảng

2.699 người/km2. Thấp nhất là huyện Gia Bình với 887 người/km2.

Theo thống kê năm 2018, tỷ lệ tăng dân số tự nhiên ước đạt còn 1,12%;

mức giảm tỷ lệ sinh đạt 0,46%, tỷ lệ giới tính khi sinh được khống chế và

giảm còn 115 trẻ trai/ 100 trẻ gái, tỷ lệ dân số từ 65 tuổi trở lên của Bắc Ninh

41

SV: Lương Đức Huyên Lớp: ……………

là 7,9% cao hơn bình quân trung cả nước 0,8%, tuổi thọ trung bình của tỉnh là

74,3 tuổi, cao hơn bình quân cả nước 0,8 tuổi, cho thấy tỉnh Bắc Ninh cũng

chuyển nhanh sang thời kỳ già hoá dân số. Lực lượng lao động từ 15 tuổi trở

lên đang làm việc là 670.520 người. Năm 2019, Sở Lao động - Thương binh

và Xã hội đặt mục tiêu giải quyết việc làm cho khoảng 28 nghìn lao động,

giảm tỷ lệ thất nghiệp ở khu vực thành thị dưới 2,5%. Nâng cao chất lượng thị

trường lao động tiếp tục là nhiệm vụ trọng tâm với các giải pháp đẩy mạnh

kết nối cung - cầu lao động, kết hợp đồng bộ giữa đào tạo nghề với tạo việc

làm trong nước và xuất khẩu lao động.

Bắc Ninh đã trở thành tỉnh công nghiệp theo hướng hiện đại với 16 Khu

công nghiệp tập trung và là điểm đến hấp dẫn của nhiều nhà đầu tư trong và

ngoài nước, đặc biệt với sự có mặt của nhiều tập đoàn hàng đầu thế giới như

Samsung, Canon, Microsoft… và trở thành trung tâm công nghiệp điện tử của

các nước. Năm 2018, tốc độ tăng trưởng (GRDP) của tỉnh Bắc Ninh ước tăng

10,6% so với năm 2017, tiếp tục khẳng định vững chắc là cực tăng trưởng của

vùng Bắc Bộ và cả nước, cụ thể: giá trị sản xuất công nghiệp đạt 1.136.000 tỷ

đồng, tổng kim ngạch xuất, nhập khẩu ước 66,12 tỷ USD, trong đó xuất siêu

3,58 tỷ USD, thu ngân sách nhà nước 27.912 tỷ đồng…

Về lịch sử - văn hóa: Toàn huyện có 58 di tích được xếp hạng, trong đó

có 12 di tích cấp Quốc gia, 46 di tích cấp tỉnh. Tiêu biểu như đền thờ danh

nhân Hàn Thuyên…

Về giáo dục và đào tạo: Toàn huyện có 48 trường học các cấp, trong đó

có 47 trường được kiên cố hóa đạt tỷ lệ 97,9%, 44 trường đạt chuẩn Quốc

gia đạt tỷ lệ 91.7%.

Một quy luật tất yếu của việc phát triển nền kinh tế thị trường là sự phân

hoá giàu nghèo trong xã hội trở nên rõ rệt, hình thành nhiều mâu thuẫn giữa các

tầng lớp, tẹ nạn xã hội ngày càng gia tăng, an ninh trật tự không được bảo đảm.

Tổ chức bộ máy của VKSND tỉnh Bắc Ninh gồm 11 phòng chuyên trách và 4

viện kiểm sát cấp dưới gồm VKSND thành phố Bắc Ninh, VKSND huyện Yên

Phong, VKSND huyện Quế Võ, VKSND huyện Tiên Du, VKSND thị xã Từ

Sơn.

42

SV: Lương Đức Huyên Lớp: ……………

Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Bắc

Ninh

PhòngTHQCT, KSĐT,KSXXS T án trật tự xã hội (P2)

Phòng THQCT, KSXXPT án HS (P7)

Phòng THQCT, KSĐT,KSXXS T án KT, chức vụ, tham nhũng (P3)

Phòng KS việc tạm giữ, tạm giam, THAHS (P8)

Phòng KS thi hành án dân sự (P11)

Phòng tổ chức cán bộ (P15)

Văn phòng hợp tổng thống và kê tội phạm (VP)

Phòng KS và giải quyết đơn KN, TC trong hoạt động tư pháp (P12)

Phòng KS việc GQ các vụ án HC, vụ việc KD,TM, LĐ và những việc khác (P10)

Phòng THQCT,KSĐT ,KSXXST án an ninh – ma túy (P1)

Phòng KS giải quyết các vụ việc DS, HNGĐ (P9)

VKSND

VKSND huyện Tiên Du thị xã Từ Sơn VKSND huyện Quế Võ VKSND Thành phố Bắc Ninh

VKSND huyện Thuận Thành VKSND huyện Lương Tài VKSND huyện Yên Phong VKSND huyện Gia Bình

43

SV: Lương Đức Huyên Lớp: ……………

2.1.3. Ảnh hưởng của điều kiện tự nhiên, kinh tế, xã hội đến việc thực

hành quyền công tố:

Tình hình tội phạm trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh nói chung, tội phạm đối

với người dưới 18 tuổi phạm tội nói riêng luôn có chiều hướng gia tăng, tính

chất ngày càng tinh vi và đa dạng hơn. Diễn biến của tình hình tội phạm như

vậy đã gây ra ảnh hưởng rất lớn đến đời sống nhân dân và truyền thống đạo

đức cũng như hình ảnh của vùng quê hương Kinh Bắc.

Những điều kiện tự nhiên, sự chuyển biến về kinh tế - văn hoá - xã hội

trong thời gian qua trên địa bàn tỉnh đã ảnh hưởng đến thực hành quyền công

tố trong giai đoạn điều tra các tội xâm phạm sở hữu do người dưới 18 tuổi

thực hiện. Cụ thể được biểu hiện trên một số phương diện sau :

Thứ nhất, đặc điểm tự nhiên và điều kiện kinh tế - xã hội đã có những ảnh

hưởng nhất định :

Bắc Ninh là tỉnh có diện tích tự nhiên nhỏ, số lượng đơn vị hành chính

không nhiều. Nhưng Bắc Ninh có 5 tuyến đường quốc lộ đi qua và 12 đường

tỉnh lộ nối tất cả các huyện, thị xã, thành phố trực thuộc tỉnh với nhau. Những

điều kiện về tự nhiên trên là điều kiện không thuận lợi cho hoạt động quản lý nói

chung và hoạt động điều tra nói riêng.

Trình độ dân trí trong dân cư tương đối cao, đã phát huy được tính tích

cực, chủ động và dân chủ trong hoạt động tham gia tố tụng đặc biệt trong quá

trình điều tra tội phạm đối với người dưới 18 tuổi đảm bảo tính đúng đắn,

khách quan, đúng pháp luật. Tuy nhiên, đây cũng là địa bàn phức tạp, mặt trái

của sự phát triển kinh tế - xã hội - văn hoá tiềm ẩn nhiều nguy cơ phát sinh,

phát triển nhiều tệ nạn xã hội. Tốc độ phát triển kinh tế cao, sự hình thành các

khu công nghiệp tập trung nhanh chóng làm cho đất đai, sản xuất nông nghiệp

bị thu hẹp, số lượng lón nông dân này trở thành thất nghiệp dẫn đến nảy sinh

nhiều vấn đề phức tạp về văn hoá - xã hội, ảnh hưởng của văn hoá ngoại lai…

Đây chính là những nguyên nhân của các tệ nạn xã hội. Các tội phạm hình sự

nói chung và tội xâm phạm sở hữu nói riêng không ngừng gia tăng kèm theo

là độ tuổi của người phạm tội càng ngày càng trẻ hóa. Những điều kiện về

kinh tế - xã hội nêu trên đã ảnh hưởng không nhỏ tới thực hành quyền công tố

44

SV: Lương Đức Huyên Lớp: ……………

trong giai đoạn điều tra các tội xâm phạm sở hữu do người dưới 18 tuổi thực

hiện ở tỉnh Bắc Ninh. Sự đánh giá chứng cứ, việc xác định nguyên nhân, điều

kiện phạm tội của các bị cáo trong quá trình điều tra có những khó khăn nhất

định; việc thực hành quyền công tố của viện kiểm sát trong giai đoạn này để

đưa ra quyết định trách nhiệm hình sự và nghĩa vụ pháp lý đối với các bị cáo

phạm tội đòi hỏi phải cân nhắc kỹ càng để đảm bảo tính giáo dục riêng và

phòng ngừa chung.

Thứ hai, sự phát triển kinh tế - xã hội của địa phương góp phần và tạo

điều kiện nâng cao cơ sở vật chất, kỹ thuật cho hoạt động giải quyết các vụ án

hình sự nói chung và giải quyết các vụ án hình sự đối với người dưới 18 tuổi

phạm tội nói riêng của các cơ quan tiến hành tố tụng trên địa bàn tỉnh.

Các trang thiết bị hiện đại phục vụ cho công tác điều tra xác định tội

phạm và người phạm tội cũng chính là đảm bảo cung cấp đầy đủ chứng cứ,

tạo điều kiện cho việc xét xử các vụ án của Toà án được đầy đủ, chính xác.

Hiện nay, các cơ quan tiến hành tố tụng ở tỉnh Bắc Ninh đã được trang bị

tương đối đầy đủ máy vi tính, hệ thống thông tin liên lạc, phương tiện đi lại

hiện đại. Các cơ quan bổ trợ tư pháp như cơ quan giám định tư pháp, Đoàn

luật sư, Trung tâm trợ giúp pháp lý... cũng được quan tâm và hoạt động có

hiệu quả. Các cơ quan, đơn vị này ngày càng phát huy được vai trò phản biện

xã hội và hỗ trợ cho hoạt động tư pháp, bảo đảm cho chất lượng điều tra cũng

như thực hành quyền công tố của Viện kiểm sát.

Tội phạm là một hiện tượng xã hội; chúng xuất hiện, phát triển, mất đi

đều phụ thuộc vào mức độ và trình độ phát triển của xã hội. Mỗi một biến đổi

của xã hội đều tác động "tích cực" hoặc "tiêu cực" đến tình hình tội phạm

cũng như công tác điều tra, truy tố, xét xử tội phạm. Các điều kiện về tự nhiên,

vị trí địa lý, các điều kiện về kinh tế, xã hội của tỉnh Bắc Ninh là những yếu tố

thuận lợi cơ bản cho phát triển kinh tế, xã hội; nhưng cũng là những yếu tố

thuận lợi để tội phạm XPSH do người dưới 18 tuổi thực hiện lợi dụng hoạt

động; và cũng là những yếu tố tác động đến chất lượng, hiệu quả hoạt động

đấu tranh phòng, chống tội phạm XPSH do người dưới 18 tuổi thực hiện nói

45

SV: Lương Đức Huyên Lớp: ……………

chung và THQCT trong giai đoạn điều tra các tội phạm XPSH do người dưới

18 tuổi thực hiện do người dưới 18 tuổi thực hiện nói riêng.

2.2. Thực trạng thực thành quyền công tố trong giai đoạn điều tra

các tội xâm phạm sở hữu do người dưới 18 tuổi thực hiện trên địa bàn

tỉnh Bắc Ninh

Trong giai đoạn từ năm 2016 – 2019, thực trạng thực hành quyền công tố

trong giai đoạn điều tra các tội xâm phạm dở hữu do người dưới 18 tuổi thực

hiện cũng đã có nhiều chuyển biến rõ rệt và đặt được một số kết quả nhất định.

2.2.1.Kết quả đạt được, nguyên nhân

- Kết quả đạt được

Thực trạng tội xâm phạm về sở hữu trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh trong 04

năm từ 2016 đến 2019 có nhiều sự chuyển biến khác nhau.

Bảng 2.1: Số vụ án, bị can về các tội xâm phạm sở hữu đã được điều tra,

khởi tố trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh

Đơn vị tính: vụ

Tỷ lệ% Năm Số vụ án, bị can đã điều tra, thụ lý Số vụ án, bị can về tội XPSH, kinh tế đã khởi tố

Vụ án Bị can Vụ án Bị can Vụ án 38,2 570 1492 26,2 499 1903 28,6 526 1839 31,8 569 1788 2339 2885 2741 2869 584 540 535 679 Bị can 24,4 18,7 19,5 23,7 2016 2017 2018 2019

Nguồn: [24,25,26,27,28].

Biểu đồ 2.1: Số bị can, vụ án phạm tội xâm phạm sở hữu qua các năm

Nguồn: [24,25,26,27,28].

46

SV: Lương Đức Huyên Lớp: ……………

Bảng 2.2: Số người dưới 18 tuổi phạm tội xâm phạm sở hữu

bị khởi tố trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh

Đơn vị tính: người

Năm 2016 2017 2018 2019 Tội XPSH 4 7 5 4 Tổng số các tội 43 45 40 44 Tỷ lệ % 9,3 15,6 12,5 9,1

Nguồn: [24,25,26,27,28]

Biểu đồ 2.2: Tỷ lệ tội phạm XPSH do người dưới 18 tuổi

thực hiện theo tội danh năm 2019

Qua biểu đồ có thể thấy rõ tội cướp giật tài sản và tội cưỡng đoạt tài sản

là 2 loại tội phạm do người dưới 18 tuổi thực hiện nhiều nhất trên tổng số các

tội xâm phạm sở hữu trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh trong năm qua. Hơn nữa, số

lượng bị can dưới 18 tuổi bị khởi tố về các tội xâm phạm sở hữu vào năm

2019 cũng tăng cao so với các năm trước đây. Đây là vấn đề đáng quan tâm vì

nó thể hiện hiện tượng trẻ hóa tội phạm và việc gia tăng các tội về xâm phạm

sợ hữu trên địa bàn tỉnh. Mặc dù các tội xâm phạm sở hữu không nghiêm

trọng và nguy hiểm cho xã hội bằng các tội như giết người tuy nhiên đây cũng

có thể trở thành nguyên nhân của các vụ trọng án cướp của giết người khi bị

47

SV: Lương Đức Huyên Lớp: ……………

phát hiện hoặc trong quá trình thực hiện tội phạm gây ra hậu quả không mong

muốn như tội cướp giật tài sản.

Bảng 2.3: Số bị can dưới 18 tuổi đã bị khởi tố về tội xâm phạm sở hữu

Đơn vị tính: người

Tội danh Số bị can dưới 18 tuổi đã khởi tố theo tội danh

Điều Điều Năm 2016 Năm 2017 Năm 2018 Năm 2019

133 3 1 168 3 4

169 Cướp tài sản Bắt cóc nhằm chiến đoạt tài sản

135 1 170 2

136 2 171 6

172

138 12 10 173 8 12

139 2 2 174 1 2

140 7 1 175 2

Cưỡng đoạt tài sản Cướp giật tài sản Công nhiên chiếm đoạt tài sản Trộm cắp tài sản Lừa đảochiếm đoạt tài sản Lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản Chiếm giữ trái phép tài sản 176

Sử dụng trái phép tài sản 177

178 2

179

180 Hủy hoại hoặc cố ý làm hư hỏng tài sản Thiếu trách nhiệm gây thiệt hại đến tài sản của Nhà nước, tổ chức, doanh cơ quan, nghiệp Vô ý gây thiệt hại nghiêm trọng đến tài sản

Nguồn: [24,25,26,27,28].

48

SV: Lương Đức Huyên Lớp: ……………

Năm 2016 đã phát hiện và khởi tố 570 vụ/584 bị can tội XPSH, trong đó

tập trung ở một số loại tội như tội trộm cắp tài sản 403 vụ; tội lừa đảo chiếm

đoại tài sản 45 vụ; tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản 45 vụ.

Tội phạm về sở hữu chủ yếu là các tội trộm cắp tài sản, đặc biệt những năm

gần đây tội trộm cắp tài sản xảy ra nhiều ở các Công ty có vốn nước ngoài trên địa

bàn các khu công nghiệp gây ảnh hướng xấu đến môi trường đầu tư, kinh doanh

của tỉnh.

Điển hình: Trong khoảng thời gian từ tháng 4/2014 đến tháng 3/2016,

Huỳnh Văn Việt, sinh năm 1990, trú tại phường Lê Bình, quận Cái Răng,

TP.Cần Thơ là thủ kho Công ty cổ phần dược Hậu Giang - Chi nhánh Bắc

Ninh, đã có hành vi lấy 25 mặt hàng thuốc tân dược trong kho của Công ty có

giá trị 18 tỷ đồng để bán lấy tiền chi tiêu cá nhân và đánh bạc qua Internet.

Ngày 21/4/2016 Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Bắc Ninh đã ra quyết định khởi

tố vụ án, khởi tố bị can và lệnh tạm giam đối với Việt về tội "lạm dụng tín

nhiệm chiếm đoạt tài sản" để điều tra, xử lý theo quy định của pháp luật.

Viện kiểm sát đã chủ động đề ra nhiều biện pháp nhằm tăng cường trách

nhiệm công tố, gắn công tố với hoạt động điều tra; chủ động phối hợp với Cơ

quan điều tra, kiểm sát chặt chẽ các hoạt động điều tra. Chủ động tiến hành kiểm

sát điều tra 100% số vụ án hình sự ngay từ khi khởi tố, tăng cường tham gia trực

tiếp vào các hoạt động điều tra thu thập chứng cứ của Cơ quan điều tra như

khám nghiệm hiện trường, khám nghiệm tử thi, hỏi cung người tạm giữ, bị can,

kiểm sát đối chất, nhận dạng, phúc cung; tăng cường đề ra yêu cầu điều tra cụ

thể đối với từng vụ án. Đảm bảo việc phê chuẩn các quyết định, lệnh của Cơ

quan điều tra phải đầy đủ căn cứ và đúng quy định của pháp luật. Kiểm sát chặt

chẽ các trường hợp Cơ quan điều tra, Viện kiểm sát cấp dưới đình chỉ, đảm bảo

đúng quy định, không để xảy ra oan sai; không có bị can nào phải đình chỉ điều

tra do không phạm tội; tỷ lệ bắt giữ chuyển xử lý hình sự đạt 100%.

* Kết quả công tác thực hành quyền công tố và kiểm sát việc giải

quyết năm 2016.

49

SV: Lương Đức Huyên Lớp: ……………

- Đã thụ lý kiểm sát điều tra 1.492 vụ/2339 bị can (mới khởi tố 1272

vụ/1996 bị can) tăng 51 vụ = 4,17% so với cùng kỳ, trong đó án cấp tỉnh 90

vụ/276 bị can, cấp huyện 1182 vụ/1720 bị can.

- Cơ quan điều tra đã xử lý1341 vụ/2117 bị can, đạt tỷ lệ giải quyết đạt

89,88%,vượt 9,88% kế hoạch đề ra, trong đó:

+ Kết thúc điều tra đề nghị truy tố 1092 vụ/2018 bị can (tỉnh 99 vụ/309

bị can, huyện 993 vụ/1709 bị can).

+ Đình chỉ 44vụ/70 bị can (cấp tỉnh 05 vụ/05 bị can; cấp huyện 39 vụ/65

bị can). Lý do: 29 vụ/37 bị can theo khoản 2 Điều 105 BLTTHS; 12 vụ/33 bị

can theo khoản 1 Điều 25 BLHS (trong đó 04 vụ/05 bị can theo Công văn 234

của Tòa án); 02 vụ theo khoản 2 Điều 107 BLTTHS; 01 vụ do bị can bị tâm thần.

+ Tạm đình chỉ 205vụ/29 bị can(cấp tỉnh 09 vụ/10 bị can; án cấp huyện 196

vụ/19 bị can), chiếm tỷ lệ 13,7% trên tổng số vụ khởi tố điều tra. Lý do tạm đình

chỉ vụ án chủ yếu do hết thời hạn điều tra, chưa phát hiện được đối tượng phạm tội.

- Chưa kết thúc điều tra 151 vụ/222 bị can.

Đã đề ra 1026 yêu cầu điều tra bằng văn bản, tăng 84 yêu cầu so với

cùng kỳ; yêu cầu CQĐT khởi tố 03 vụ án, 01 bị can (Phòng 1). Các yêu cầu

của Viện kiểm sát được nghiêm túc thực hiện.

Năm 2017 đã phát hiện và khởi tố 499 vụ/540 bị can về tội XPSH (giảm

71vụ so với cùng kỳ năm 2016), trong đó tập trung ở một số loại tội như tội

trộm cắp tài sản 369 vụ (giảm 34 vụ); tội lừa đảo chiếm đoại tài sản 45 vụ

(bằng); tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản 29 vụ (giảm 16 vụ)…

Kiểm sát viên chủ động phối hợp với Điều tra viên trong suốt quá trình

điều tra vụ án, nắm vững nội dung, tình tiết, chứng cứ vụ án, tiến độ điều tra,

kiểm sát chặt chẽ việc lập hồ sơ vụ án; chủ động, kịp thời đề ra yêu cầu điều

tra bằng văn bản đối với 100% số vụ án thụ lý kiểm sát điều tra. Tích cực, chủ

động tham gia các hoạt động điều tra như: khám nghiệm hiện trường, khám

nghiệm tử thi, đối chất, nhận dạng, hỏi cung, phúc cung bị can...tham gia

100% việc đối chất, nhận dạng; để làm rõ các chứng cứ buộc tội, gỡ tội, bảo

đảm các quyết định phê chuẩn của Viện kiểm sát có căn cứ, đúng pháp luật;

đối với các vụ án phức tạp có nhiều quan điểm khác nhau trong việc đánh giá

50

SV: Lương Đức Huyên Lớp: ……………

chứng cứ, thì kiểm sát viên phải kịp thời báo cáo lãnh đạo để cho ý kiến chỉ

đạo hoặc tổ chức họp liên ngành để bàn biện pháp xử lý.

* Kết quả công tác thực hành quyền công tố và kiểm sát việc giải quyết năm

2017

- Đã thụ lý kiểm sát điều tra 1903 vụ/2885 bị can (mới khởi tố 1709

vụ/2620 bị can, tăng 437 vụ = 34,3%so với cùng kỳ), trong đó án cấp tỉnh179

vụ/510 bị can, cấp huyện 1724 vụ/2375 bị can.

- Cơ quan điều tra đã xử lý1744 vụ/2634 bị can, đạt tỷ lệ 91,6%, tăng

11,6% so với cùng kỳ, trong đó:

+ Kết thúc điều tra đề nghị truy tố 1538 vụ/2562 bị can (tỉnh 137 vụ/448

bị can, huyện 1401 vụ/2114 bị can).

+ Đình chỉ 36 vụ/47 bị can (cấp tỉnh 02 vụ/06 bị can; cấp huyện 34 vụ/41

bị can). Lý do: 02 vụ/04 bị can do miễn trách nhiệm hình sự theo Khoản 1

Điều 25 BLHS; 08 vụ/08 bị can do bị can chết Khoản 7 Điều 107 BLTTHS,

23vụ/34 bị can do bị hại rút đơn yêu cầu khởi tố theo Khoản 2 Điều 105

BLTTHS; 02 vụ/00 bị can hành vi không cấu thành tội phạm theo Khoản 2

Điều 107 BLTTHS; 01 vụ/01 bị can theo Khoản 3 Điều 29 BLHS năm 2015

và Nghị quyết 109 và 144.

+ Tạm đình chỉ 170vụ/25 bị can (cấp tỉnh 11 vụ/06 bị can; án cấp huyện

159 vụ/19 bị can). Lý do tạm đình chỉ vụ án chủ yếu do hết thời hạn điều tra,

chưa phát hiện được đối tượng phạm tội.

- Chưa kết thúc điều tra 159 vụ/251 bị can (cấp tỉnh 29 vụ/50 bị can, cấp

huyện 130 vụ/201 bị can)

Đã đề ra 1795 yêu cầu điều tra bằng văn bản,tăng 769 yêu cầu so với

cùng kỳ; yêu cầu CQĐT khởi tố 06 vụ án, khởi tố 06 bị can. Các yêu cầu của

VKS được nghiêm túc thực hiện.

Năm 2018, CQĐT đã phát hiện và khởi tố 526 vụ/535bị can tội XPSH

(tăng 27 vụ so với cùng kỳ), trong đó tập trung ở một số loại tội như tội trộm

cắp tài sản 383 vụ; tội lừa đảo chiếm đoại tài sản 41 vụ; tội lạm dụng tín

nhiệm chiếm đoạt tài sản 27 vụ…

51

SV: Lương Đức Huyên Lớp: ……………

Có thể thấy, tình hình tội phạm năm 2018 giảm so với cùng kỳ năm

2017(giảm 61 vụ = 3,6 % so với cùng kỳ) ở hầu hết các nhóm tội. Tội phạm

trong lĩnh vực sở hữu tăng, chủ yếu ở các tội trộm cắp tài sản, lừa đảo chiếm

đoạt tài sản, đặc biệt xảy ra nhiều vụ trộm cắp tài sản ở các công ty có vốn

đầu tư nước ngoài, một số vụ liên quan đến đối tượng là Việt kiều và sử dụng

công nghệ cao, gây khó khăn cho quá trình điều tra, gây thiệt hại lớn về tài

sản.

Kiểm sát viên kiểm sát chặt chẽ việc áp dụng các biện pháp ngăn chặn;

nắm chắc và kiểm sát chặt chẽ tiến độ lập hồ sơ vụ án của Cơ quan điều tra;

tăng cường đề ra yêu cầu điều tra bằng văn bản đối với tất cả số vụ án thụ lý

kiểm sát điều tra. KSV tăng cường hỏi cung trước khi phê chuẩn và ban hành

các quyết định tố tụng của Viện kiểm sát. Chủ động phối hợp với Cơ quan

điều tra, Tòa án xác định các vụ án trọng điểm và tiến hành điều tra, truy tố,

xét xử nhanh chóng, nghiêm minh. Chú trọng phát hiện vi phạm trong hoạt

động điều tra để kiến nghị bằng văn bản yêu cầu khắc phục, sửa chữa. Kiểm

sát chặt chẽ các vụ án, bị can đình chỉ điều tra, tạm đình chỉ điều tra theo đúng

quy định của pháp luật. Hạn chế thấp nhất tỷ lệ án trả hồ sơ điều tra bổ sung.

* Kết quả công tác thực hành quyền công tố trong giai đoạn điều tra năm

2018:

- Đã thụ lý kiểm sát điều tra 1.839 vụ/2.741 bị can (mới khởi tố 1648

vụ/2438 bị can, giảm 61 vụ = 3,6%so với cùng kỳ)

- Cơ quan điều tra đã xử lý1.655 vụ/2.382 bị can, đạt tỷ lệ 90%, bằng so

với cùng kỳ, trong đó:

+ Kết thúc điều tra đề nghị truy tố 1.440 vụ/2.270 bị can.

+ Đình chỉ 32vụ/50 bị can (Lý do: 21 vụ/38bị can do bị hại rút đơn yêu

cầu khởi tố, 02 vụ do hành vi không cấu thành tội phạm, 01 vụ/01 bị can do bị

can chết, 07 vụ/07 bị can do được miễn TNHS theo khoản 3 điều 29 BLHS,

01 vụ/02 bị can do được miễn TNHS theo điểm a khoản 1 Điều 29 BLHS, 0

vụ/02 bị can do được miễn TNHS theo điểm b khoản 2 Điều 29 BLHS).

+ Tạm đình chỉ 183vụ/62bị can (Chủ yếu do hết thời hạn điều tra, chưa phát

hiện được đối tượng phạm tội; bị can bỏ trốn).

52

SV: Lương Đức Huyên Lớp: ……………

- Chưa kết thúc điều tra 184 vụ/359 bị can.

Đã đề ra 1.781 yêu cầu điều tra bằng văn bản = 100% kế hoạch; yêu cầu

CQĐT khởi tố 12 vụ án, khởi tố 16 bị can. Các yêu cầu của VKS được nghiêm

túc thực hiện.

Năm 2019, toàn tỉnh đã phát hiện và khởi tố 569 vụ/679 bị can tội XPSH

(tăng 43 vụ so với cùng kỳ), trong đó tập trung ở một số loại tội như: “Tội trộm

cắp tài sản” 367 vụ, “Tội lừa đảo chiếm đoại tài sản” 52 vụ,... đặc biệt xuất hiện

loại tội phạm mới là “Sử dụng máy tính, mạng viễn thông, phương tiện điện tử

thực hiện hành vi chiếm đoạt tài sản” 02 vụ,...

Năm 2019 số vụ án phát hiện, khởi tố, điều tra giảm so với cùng kỳ năm

2018 (giảm 85 vụ = 5,2%) do giảm mạnh ở nhóm tội về ma túy. Tuy nhiên, các

nhóm tội khác lại tăng. Các tội về kinh tế, sở hữu, chức vụ diễn biến phức tạp

với tính chất, thủ đoạn ngày càng tinh vi, có vụ số lượng bị hại lên đến hàng

nghìn người, tài sản bị chiếm đoạt, thu lời bất chính lên đến hàng tỷ đồng. Viện

kiểm sát hai cấp tiếp tục thực hiện nghiêm túc các quy định của Bộ luật tố tụng

hình sự năm 2015, chỉ đạo của Viện trưởng VKSND tối cao tại các Chỉ thị công

tác của Viện trưởng VKSND tối cao; Chỉ thị số 06/CT-VKSTC ngày 06/12/2013

về tăng cường trách nhiệm công tố trong hoạt động điều tra, gắn công tố với hoạt

động điều tra;.... Chủ động đề ra các biện pháp tăng cường trách nhiệm công tố

trong hoạt động điều tra, chú trọng các biện pháp chống oan sai, chống bỏ lọt tội

phạm; kiểm sát chặt chẽ 100% các vụ án hình sự ngay từ khi khởi tố; nâng cao

trách nhiệm của lãnh đạo đơn vị, Kiểm sát viên trong việc phê chuẩn và ban

hành các lệnh, quyết định thuộc thẩm quyền; đảm bảo các lệnh về bắt, tạm giữ,

tạm giam có căn cứ, đúng pháp luật. Kiểm sát viên phải thường xuyên cập nhật,

kiểm sát kịp thời các tài liệu, chứng cứ do Cơ quan CSĐT đã thu thập, nắm chắc

và kiểm sát chặt chẽ tiến độ lập hồ sơ vụ án của Cơ quan CSĐT. Tham gia kiểm

sát 100% đối với việc nhận dạng, đối chất, thực nghiệm điều tra các vụ án. Giải

quyết dứt điểm các vụ án bị kéo dài, bị trả hồ sơ đều tra bổ sung nhiều lần; kiểm

sát chặt chẽ việc tạm đình chỉ, đình chỉ điều tra các vụ án, bị can; không để xảy

53

SV: Lương Đức Huyên Lớp: ……………

ra các trường hợp phải đình chỉ điều tra bị can do không có hành vi phạm tội

hoặc không chứng minh được tội phạm.

* Kết quả công tác thực hành quyền công tố trong giai đoạn điều tra và

kiểm sát việc giải quyết năm 2019

- Đã thụ lý kiểm sát điều tra 1.788 vụ/2.869 bị can (mới 1.563 vụ/2.458 bị

can, giảm 85 vụ so với cùng kỳ).

- Cơ quan điều tra đã xử lý1.560 vụ/2.460 bị can, đạt tỷ lệ 87,2% (vượt

7,2% so với chỉ tiêu của ngành), trong đó:

+ Kết thúc điều tra đề nghị truy tố 1.349 vụ/2.361 bị can.

+ Đình chỉ 31 vụ/42 bị can (Lý do: 01 vụ/02 bị can do bị can chết, 01 vụ/0

bị can do đối tượng gây án chết, 25vụ/34 bị can do bị hại rút đơn yêu cầu khởi

tố , 04 vụ/04 bị can do miễn TNHS theo khoản 3 điều 29 BLHS).

+ Tạm đình chỉ 180vụ/57bị can (Lý do tạm đình chỉ vụ án chủ yếu do hết thời

hạn điều tra, chưa phát hiện được đối tượng phạm tội hoặc do bị can bỏ trốn chưa bắt

được).

- Chưa kết thúc điều tra 228 vụ/409 bị can.

Qua công tác kiểm sát, Viện kiểm sát hai cấp đã đề ra 1674 yêu cầu điều tra

bằng văn bản, giảm 107 yêu cầu so với cùng kỳ; ban hành 03 yêu cầu thu thập, bổ

sung chứng cứ; yêu cầu CQĐT khởi tố 17 vụ án, khởi tố 31 bị can, tăng 05 vụ án,

15 bị can so với cùng kỳ, yêu cầu CQĐT thay đổi, bổ sung Quyết định khởi tố 03 vụ

án, 09 bị can, yêu cầu CQĐT truy nã 01 bị can (Yên Phong), ban hành 01 Quyết

định hủy bỏ QĐKTBC (Quế Võ). Các yêu cầu của VKS được Cơ quan điều tra

nghiêm túc thực hiện.

Viện kiểm sát kiểm sát chặt chẽ các trường hợp CQĐT, VKS cấp dưới đình

chỉ, đảm bảo đúng quy định, do vậy đã không để xảy ra oan sai; không có bị can

nào phải đình chỉ điều tra do không phạm tội.

54

SV: Lương Đức Huyên Lớp: ……………

Bảng 2.4. Tổng hợp kết quả KSĐT từ năm 2016 đến năm 2019

2016 2017 2018

Vụ án Bị can Vụ án Bị can Vụ án 2019 Vụ án Bị can Nội dung KSĐT Bị can

1492 2339 1903 2885 1839 2741 1788 2869

Thụ lý KSĐT Truy tố 1092 2018 1538 2562 1440 2270 1349 2361

Định chỉ 44 70 36 47 32 50 31 42

205 29 170 25 183 62 180 57

151 222 159 251 184 359 228 409

1026 1795 1781 1674

Tạm đình chỉ Chưa kết thúc ĐT Yêu cầu (văn bản)

Từ những số liệu thống kê, so sánh trên cho thấy, trong 05 năm gần đây,

xét về cơ cấu tội phạm, so với các tội phạm khác, số lượng tội phạm, vụ án

XPSH do người dưới 18 tuổi thực hiện luôn chiếm một tỷ lệ đáng kể (18-24%

bị can, 26-31% số vụ án) trong tổng số các vụ án hình sự ở tỉnh Bắc Ninh.

Trước đây, tội XPSH do người dưới 18 tuổi thực hiện xảy ra chủ yếu là các

tội trộm cắp tài sản, lừa đảo chiếm đoạt tài sản, lạm dụng tín nhiệm tài sản,

cướp tài sản với tính chất, mức độ, thủ đoạn phạm tội không quá tinh vi phức

tạp, thì nay đã trở nên phổ biến, đa dạng ở các hầu hết các tội danh, địa bàn

phạm tội, tính chất ngày càng phức tạp, nghiêm trọng, thủ đoạn tinh vi, chuyên

nghiệp. Tội phạm XPSH do người dưới 18 tuổi thực hiện xảy ra ở nhiều lĩnh

vực, trong các tội XPSH do người dưới 18 tuổi thực hiện đã phát hiện, khởi tố.

Số dưới 18 tuổi phạm tội xâm phạm sở hữu bị khởi tố trên địa bàn tỉnh Bắc

Ninh tăng cao vào các năm 2017, 2018 và ổn định ở mức 9% vào năm 2016 và

2019 trên tổng số các tội. Trong đó, số bị can dưới 18 tuổi phạm tội trộm cắp

55

SV: Lương Đức Huyên Lớp: ……………

tài sản luôn chiếm số lượng nhiều nhất trong các tội về xâm phạm sở hữu: năm

2016 và năm 2019 cao nhất với số bị can là 12 người. Năm 2019 tội xâm phạm

sở hữu do người dưới 18 tuổi thực hiện hầu hết ở các loại tội danh và thêm mới

ở tội hủy hoại hoặc cố ý làm hư hỏng tài sản.

Tội cướp tài sản: Các vụ cướp tài sản rất nghiêm trọng, thể hiện tính nguy

hiểm cho xã hội cao; đối tượng gây án thường manh động, liều lĩnh, sử dụng vũ

khí, phương tiện hoặc thủ đoạn nguy hiểm khác, khi thực hiện hành vi phạm tội

thường gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác.

Điển hình: Do cần tiền chi tiêu cá nhân nên Nguyễn Thị Thảo, sinh năm

2000, trú tại xóm Đông Bình, thôn Duệ Đông, thị trấn Lim, huyện Tiên Du,

tỉnh Bắc đã nảy sinh ý định giết bà Nguyễn Thị Huấn, sinh năm 1959 (sống

độc thân ở cùng xóm), là Giám đốc hợp tác xã nông nghiệp, Phó bí thư chi bộ

thôn Duệ Đông để cướp tài sản. Thực hiện ý định, khoảng 21 giờ 40 ngày

11/9/2017, Thảo mang theo 01 chiếc chầy bằng kim loại dài 24cm, đi xe đạp

đến nhà bà Huấn, thấy đoạn đường trước cửa nhà bà Huấn đã vắng người,

Thảo giả vờ gọi bà Huấn mua thuốc trừ sâu để bà Huấn mở cửa cho Thảo vào

nhà. Lợi dụng lúc bà Huấn đang cúi lấy thuốc trừ sâu, Thảo đứng phía sau tay

phải cầm chầy đập một nhát vào vùng gáy bà Huấn làm bà Huấn ngã xuống nền

nhà. Sau đó, Thảo tiếp tục cầm chầy đập liên tiếp nhiều nhát vào vùng đầu, vùng

ngực, mồm bà Huấn đến khi bà Huấn không cử động thì Thảo mới dừng lại. Thảo

rửa và lau chùi chân tay cùng chiếc chầy dùng gây án rồi chiếm đoạt tài sản của bà

Huấn số tiền là 28.700.000 đồng và 01 chiếc điện thoại di động. Hậu quả bà Huấn

tử vong ngay sau đó. Ngày 22/9/2017, Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Bắc Ninh ra

quyết định khởi tố vụ án, khởi tố bị can đối với Nguyễn Thị Thảo về tội Giết

người và cướp tài sản.

Tội cưỡng đoạt tài sản: Tội phạm được thực hiện bằng hành vi đe dọa

dùng vũ lực hoặc bằng thủ đoạn khác uy hiếp tinh thần đối với người bị hại

nhằm chiếm đoạt tài sản. Tội phạm tường xảy ra tại nơi vắng vẻ, tương quan

lực lượng của người phạm tội hơn hẳn so với người bị hại.

Tội cướp giật tài sản: Địa bàn thường xảy ra các vụ án cướp giật tài sản

là KCN Yên Phong nơi có nhiều công nhân làm việc tại các công ty. Những

56

SV: Lương Đức Huyên Lớp: ……………

người bị hại thường để các tài sản nhỏ gọn như điện thoại, túi xách ở túi áo,

giỏ xe đạp, treo ở xe máy nên dễ bị phát hiện, dễ lấy. Người phạm tội thường

dùng thủ đoạn nguy hiểm như dùng xe môtô phân khối lớn, áp sát để cướp

giật tài sản, trong một thời điểm thực hiện nhiều hành vi phạm tội. Đối với tội

phạm này, người phạm tội thường có đồng phạm, theo dõi những người mà

chúng đoán biết là có tài sản đến chỗ địa điểm thuận lợi để cướp giật hoặc

phân công một vài tên cản đường người bị hại để cho các tên khác cướp giật

tài sản rồi bỏ chạy.

Điển hình là vụ cướp giật tài sản xảy ra trong khoảng thời gian từ tháng

8/2015 đến tháng 4/2016 tại Khu công nghiệp Yên Phong - Bắc Ninh: Các bị

can Nguyễn Văn Cường sinh năm 1998, Mẫn Đức Liêm sinh năm 1997,

Hoàng Như Thắng sinh năm 1995 đều trú tại thôn Ngân Cầu - thị trấn Chờ -

huyện Yên Phong - tỉnh Bắc Ninh và Nguyễn Văn Cự sinh năm 1999 trú tại

thôn Trung Bạn - thị trấn Chờ - huyện Yên Phong - tỉnh Bắc Ninh đã có hành

vi điều khiển xe mô tô áp sát người đi đường rồi cướp giật điện thoại di động

sau đó điều khiển xe phóng nhanh để tẩu thoát. Trong đó Hoàng Như Thắng

thực hiện 06 vụ chiếm đoạt tài sản trị giá 40.800.000đ. Mẫn Đức Liêm thực

hiện 03 vụ chiếm đoạt tài sản trị giá 24.400.000đ. Nguyễn Văn Cự thực hiện

04 vụ chiếm đoạt tài sản trị giá 23.900.000đ. Nguyễn Văn Cường thực hiện

03 vụ chiếm đoạt tài sản trị giá 13.700.000đ.

Tội trộm cắp tài sản: Đây là tội phạm XPSH do người dưới 18 tuổi thực

hiện xảy ra phổ biến nhất trên toàn địa bàn tỉnh. Với đặc thù là địa phương có

một số đầu mối giao thông thuận tiện, tiếp giáp với nhiều huyện, có nhiều khu

công nghiệp, nền kinh tế tương đối phát triển, tốc độ đô thị hóa nhanh, đời

sống vật chất của nhân dân đã được cải thiện đáng kể nên tội trộm cắp tài sản

diễn ra nhiều, phức tạp. Đáng chú ý là các vụ trộm cắp xe mô tô liên tỉnh, các

vụ trộm cắp linh kiện điện thoại tại các nhà máy, công ty đóng trên địa bàn

gây thiệt hại nhiều tỷ đồng, ngoài ra còn gây ảnh hưởng đến việc đầu tư của

các nhà đầu tư nước ngoài vào tỉnh Bắc Ninh để phát triển kinh tế. Nhiều vụ,

người thực hiện hành vi trộm cắp có tổ chức, có tính chuyên nghiệp cao. Đối

với các hành vi trộm cắp tài sản xảy ra tại công ty thì các đối tượng thường

57

SV: Lương Đức Huyên Lớp: ……………

theo dõi để phát hiện sơ hở trong quản lý tài sản của công ty, móc nối với

nhau, với bảo vệ và với người bên ngoài công ty để thực hiện hành vi phạm

tội làm cho việc điều tra, phát hiện của cơ quan chức năng gặp nhiều khó

khăn; có nhiều vụ án nghiêm trọng xảy ra phức tạp với nhiều bị can, phạm tội

nhiều lần, có những vụ với số lượng tài sản lớn và với phương thức, thủ đoạn

ngày càng tinh vi.

Điển hình: Khoảng 21 giờ ngày 14/7/2018 tại công ty Fullwel KCN Đại

Đồng, xã Hoàn Sơn, huyện Tiên Du, các đối tượng Nguyễn Văn Hưng sinh

năm 2001, HKTT ở Thụy Hương, Phú Cường, Sóc Sơn, thành phố Hà Nội;

Đào Khắc Cường sinh năm 2000, HKTT ở Xuân Thành, Châu Minh, Hiệp

Hòa, Bắc Giang và Lương Đức Dương sinh năm 1998, HKTT ở Trấn Xá, Yên

Trung, Yên Phong, Bắc Ninh đã có hành vi lén lút đột nhập vào công ty trộm

cắp tài sản là 4500m dây điện nhãn hiệu Cu/PVC 0.6/1KV và 213m dây cáp

điện nhãn hiệu LS VINA Cu/XLPE/PVC 0.6/1KV có tổng trị giá hơn

300.000.000 đồng. Cơ quan CSĐT Công an huyện Tiên Du đã khởi tố vụ án,

khởi tố bị can đối với Nguyễn Văn Hưng, Đào Khắc Cường, Lương Đức

Dương về tội “Trộm cắp tài sản” để tiếp tục điều tra, xử lý.

Tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản: Trên địa bàn xảy ra 35 vụ/40 bị can.

Người phạm tội thường có hành vi dùng thủ đoạn gian dối khiến chủ sở hữu

hoặc người quản lý tài sản tin và giao tài sản cho họ để chiếm đoạt tài sản.

Các vụ án lừa đảo chiếm đoạt tài sản xảy ra với nhiều phương thức, thủ đoạn,

hành vi gian dối khác nhau với tính chất ngày càng tinh vi, phức tạp, gây phẫn

nộ, tâm lý hoang mang trong dư luận quần chúng nhân dân. Đặc biệt các tội

phạm loại này trên địa bàn huyện Yên Phong thường liên quan đến xin việc

làm tại các Công ty trên địa bàn huyện Yên Phong.

Điển hình: Trong khoản thời gian từ tháng 4 đến tháng 5 năm 2017,

Nguyễn Văn Có, sinh năm 2001, trú tại Ấp 15, xã Vĩnh Mỹ B, huyện Hòa Bình,

tỉnh Bạc Liêu và Lưu Giàu Em, sinh năm 2000, trú tại Ấp Cây Giang, xã Long

Điền, huyện Đông Hải, tỉnh Bạc Liêu đã bàn bạc cùng nhau thực hiện thủ đoạn

gian dối giả mạo là cán bộ Công ty xổ số Miền Bắc lừa đảo chiếm đoạt của anh

Trương Văn Huyền, sinh năm 1976, ở thôn Ô Cách, xã Đông Tiến, huyện Yên

58

SV: Lương Đức Huyên Lớp: ……………

Phong, tỉnh Bắc Ninh với tổng số tiền là 2.045.000.000đ. Ngày 30/5/2017 Cơ

quan CSĐT Công an tỉnh Bắc Ninh đã khởi tố vụ án, khởi tố bị can đối với hai đối

tượng trên về tội "Lừa đảo chiếm đoạt tài sản". Hiện vụ án đã được ra xét xử.

Tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản: Trên địa bàn xảy ra 21 vụ/ 22

bị can. Thủ đoạn phạm tội đó là người phạm tội có hành vi vay, mượn, thuê

tài sản của người khác hoặc nhận được tài sản của người khác bằng các

hình thức hợp đồng rồi dùng thủ đoạn gian dối hoặc bỏ trốn để chiếm đoạt

tài sản tài sản đó, hoặc sử dụng tài sản đó vào mục đích bất hợp pháp dẫn

đến không có khả năng trả lại tài sản. Nhiều vụ lạm dụng tín nhiệm chiếm

đoạt tài sản có giá trị lớn, người phạm tội thường lợi dụng sự quen biết, tin

tưởng của chủ sở hữu tài sản huy động lượng tiền lớn, sau đó sử dụng vào

mục đích bất hợp pháp, làm mất khả năng trả lại tài sản hoặc bỏ trốn để

chiếm đoạt tài sản đó.

Điển hình là vụ: Khoảng 19 giờ ngày 09/6/2015, Trương Quốc Đạt - SN

02/02/1998, trú tại: Thôn Đồng Thôn - xã Đông Tiến - huyện Yên Phong -

tỉnh Bắc Ninh đến quán Internet của bà Trương Thị Vẽ - SN 1957 ở cùng thôn

chơi điện tử. Tại đây, Đạt đã mượn của anh Nguyễn Văn Hoàn - SN 1996,

trú tại thôn Đông Xuyên - xã Đông Tiến - huyện Yên Phong - tỉnh Bắc

Ninh chiếc xe mô tô Honda Dream BKS 99H2-3388 để đi đón bạn. Khi

Đạt đi vào thôn Yên Lãng - xã Yên Trung - huyện Yên Phong thì không

gặp bạn lại thiếu tiền tiêu xài nên đã cầm cố chiếc xe trên được tổng số

5.700.000 đồng. Số tiền này Đạt đã tiêu xài cá nhân và mua ma túy đá sử

dụng hết và không có khả năng chuộc lại xe trả cho anh Hoàn. Chiếc xe

của anh Hoàn được định giá có giá trị còn lại là 30.000.000 đồng đã được

thu hồi và trả lại cho anh.

Như vậy, có thể nhận thấy trong 05 năm qua tình hình tội phạm XPSH

do người dưới 18 tuổi thực hiện xảy ra khá nhiều và phổ biến với diễn biến

phức tạp, số lượng các vụ án đã được phát hiện, khởi tố hàng năm tương

đối cao. Các loại tội XPSH do người dưới 18 tuổi thực hiện ngày càng đa

dạng, tính chất các vụ án ngày càng phức tạp, thủ đoạn phạm tội ngày càng

tinh vi, hậu quả tội phạm gây ra ngày càng nghiêm trọng, tài sản bị chiếm

59

SV: Lương Đức Huyên Lớp: ……………

đoạt thường khó có khả năng thu hồi. Dự báo trong thời gian tới, tình hình

tội phạm XPSH do người dưới 18 tuổi thực hiện sẽ tiếp tục diễn biến phức

tạp. Do vậy, các cơ quan chức năng cần tiếp tục phối hợp chặt chẽ, kiên

quyết hơn để đấu tranh phòng chống ngày càng hiệu quả với các loại tội tội

phạm này, bảo đảm cho sự phát triển kinh tế, giữ vững an ninh trật tự trên

địa bàn.

Trong 05 năm qua, công tác THQCT trong khởi tố vụ án hình sự, khởi tố

bị can về các tội XPSH do người dưới 18 tuổi thực hiện của VKSND tỉnh Bắc

Ninh đã đạt được nhiều kết quả và có những tiến bộ đáng kể. VKSND tỉnh đã

đề cao trách nhiệm, thực hiện đầy đủ và có chất lượng các hoạt động THQCT

trong việc khởi tố vụ án hình sự, khởi tố bị can. VKSND tỉnh Bắc Ninh luôn

coi trọng việc phối hợp chặt chẽ với CQĐT; chủ động nắm chắc việc tiếp

nhận, giải quyết các tin báo, tố giác tội phạm và kiến nghị khởi tố về các tội

XPSH do người dưới 18 tuổi thực hiện của CQĐT; kết quả điều tra, xác minh

thu thập chứng cứ của CQĐT; chủ động phối hợp với CQĐT thống nhất đánh

giá các tài liệu, chứng cứ đã thu thập được qua đó xác định các căn cứ để khởi

tố vụ án, xác định đối tượng phạm tội nhằn hạn chế việc khởi tố oan sai, bỏ

lọt tội phạm. Vì vậy, khi nhận được quyết định khởi tố vụ án hoặc quyết định

không khởi tố vụ án, đề nghị phê chuẩn quyết định khởi tố bị can của CQĐT,

VKS đã có cơ sở vững chắc để THQCT trong giai đoạn điều tra ngay từ khi

CQĐT khởi tố vụ án, khởi tố bị can; hạn chế được thấp nhất việc bỏ lọt tội

phạm và người phạm tội hoặc làm oan sai người không phạm tội.

Các quyết định khởi tố bị can, bổ sung quyết định khởi tố bị can, thay

đổi quyết định khởi tố bị can đều được VKSND tỉnh thực hiện trách nhiệm

trong việc phê chuẩn; việc phê chuẩn có căn cứ, đúng pháp luật, đúng thời

hạn quy định. Các trường hợp CQĐT đề nghị phê chuẩn nhưng chưa đảm bảo

căn cứ, VKS đều kịp thời yêu cầu CQĐT bổ sung chứng cứ. Trường hợp

CQĐT không bổ sung được chứng cứ làm căn cứ cho việc phê chuẩn khởi tố,

VKS đều kiên quyết yêu cầu CQĐT tự rút quyết định theo đúng hướng dẫn

của liên ngành tư pháp Trung ương. Trường hợp CQĐT không tự rút quyết

định thì VKS kiên quyết ra quyết định huỷ bỏ. Quá trình THQCT trong giai

60

SV: Lương Đức Huyên Lớp: ……………

đoạn điều tra đối với việc khởi tố vụ án hình sự, khởi tố bị can của CQĐT;

VKSND huyện đã áp dụng đúng quy định của pháp luật hình sự về chính sách

hình sự, các yếu tố cấu thành tội phạm, các dấu hiệu pháp lý đặc trưng của

từng tội phạm XPSH, nhất là những tội có dấu hiệu pháp lý gần giống nhau

như cướp tài sản và cưỡng đoạt tài sản; lừa đảo chiếm đoạt tài sản và lạm

dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản; nắm vững thủ tục, thẩm quyền, căn cứ

khởi tố vụ án, khởi tố bị can; qua đó bảo đảm việc khởi tố vụ án, khởi tố bị

can của CQĐT có căn cứ, đúng pháp luật.

Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Bắc Ninh đã thực hiện tốt công tác THQCT

ngay từ giai đoạn đầu nên các quyết định áp dụng pháp luật của VKS đều

đúng quy định của pháp luật TTHS; khi hồ sơ kết thúc điều tra chuyển sang

VKS, phần lớn công tác truy tố được tiến hành nhanh, không có trường hợp

nào vi phạm thời hạn truy tố theo luật định.

* Nguyên nhân của kết quả:

+ Nguyên nhân khách quan:

Một là, công tác tư pháp đặc biệt là trách nhiệm công tố trong hoạt động

điều tra đã được quan tâm đúng mức. Các nghị quyết của Đảng về cải cách tư

pháp, đặc biệt là Nghị quyết 08-NQ/TW của Bộ Chính trị về "Một số nhiệm vụ

trọng tâm của công tác tư pháp trong thời gian tới"; Nghị quyết 49-NQ/TW của

Bộ Chính trị về "Chiến lược cải cách tư pháp đến năm 2020" đã tác động tích

cực, nâng cao trách nhiệm của các cơ quan tư pháp, trong đó có trách nhiệm

của VKS trong đấu tranh phòng, chống tội phạm và bảo vệ các quyền tự do,

dân chủ của công dân, cùng với đó là việc sửa đổi, bổ sung các Luật, Pháp

lệnh… không cò phù hợp, đặc biệt là BLHS năm 2015, BLTTHS năm 2015,

Luật Tổ chức VKSND năm 2014, đây chính là cơ sở pháp lý vững chắc để

VKSND tỉnh thực hiện tốt hoạt động THQCT đối với các vụ án hình sự nói

chung và đối với tội XPSH do người dưới 18 tuổi thực hiện nói riêng của mình.

Hai là, Viện kiểm sát nhân dân tối cao đã có sự phối hợp chặt chẽ với các

cơ quan tư pháp ở Trung ương ban hành các thông tư liên ngành hướng dẫn thi

hành BLHS và BLTTHS. Bên cạnh đó, VKSNDTC còn ban hành nhiều quyết

định, chỉ thị và các thông báo rút kinh nghiệm nhằm chấn chỉnh công tác

61

SV: Lương Đức Huyên Lớp: ……………

THQCT trong ngành kiểm sát nhân dân, tạo điều kiện để VKSND các địa

phương trong cả nước trong đó có VKSND tỉnh Bắc Ninh tự hoàn thiện, rút ra

những kinh nghiệm sâu sắc đảm bảo việc điều tra, truy tố đúng người, đúng tội,

không bỏ lọt tội phạm đồng thời không làm oan người vô tội.

Ba là, Đảng và Nhà nước đã quan tâm đầu tư các trang thiết bị, cơ sở vật

chất, phương tiện làm việc tốt hơn. Các chế độ chính sách đại ngộ với cán bộ

ngành kiểm sát cũng được quan tâm, nâng cao đời sống và tư tưởng cho cán bộ

ngành.

+ Nguyên nhân chủ quan:

Một là, lãnh đạo VKSND tỉnh đã quán triệt đầy đủ các chỉ thị, Nghị quyết

của Đảng về cải cách tư pháp tới toàn thể các cán bộ, KSV trong đơn vị; bố trí,

sử dụng cán bộ chuyên trách có kinh nghiệm và trình độ chuyên môn nghiệp vụ

làm công tác THQCT, đáp ứng được yêu cầu nhiệm vụ của ngành.

Hai là, năng lực, trình độ, ý thức trách nhiệm, lương tâm nghề nghiệp của

Lãnh đạo, KSV VKSND tỉnh ngày càng được nâng cao. Đội ngũ cán bộ, Kiểm

tra viên, KSV được đào tạo, bồi dưỡng cả về trình độ lý luận chính trị và

chuyên môn nghiệp vụ nên đã đảm bảo cho hoạt động điều tra, truy tố chính

xác, nhanh chóng, đúng người, đúng tội, đúng quy đinh pháp luật.

Ba là, Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Bắc Ninh đã tăng cường phối hợp chặt

chẽ với CQĐT cùng cấp trong việc tiếp nhận, xử lý tố giác, tin báo tội phạm;

việc áp dụng, thay đổi và hủy bỏ các biện pháp ngăn chặn đều được thực hiện

nghiêm túc, đúng căn cứ pháp luật nên đã không để tình trạng làm oan người

vô tội oan, hạn chế đến mức thấp nhất việc làm sai, bỏ lọt tội phạm, tạo ra sức

mạnh tổng hợp trong việc đấu tranh phòng, chống tội phạm XPSH do người

dưới 18 tuổi thực hiện nói riêng và tội phạm hình sự nói chung, giữ vững an

ninh chính trị và trật tự an toàn xã hội trên địa bàn.

Bốn là, Lãnh đạo VKSND tỉnh tăng cường công tác thanh tra, kiểm

tra.Hoạt động này được thực hiện thường xuyên, nhất là đối với việc giải

quyết vụ án hình sự do người dưới 18 tuổi thực hiện. Do vậy, ngay từ khi

nhận được tin báo, tố giác về tội phạm và xuyên suốt trong quá trình điều tra

vụ án, các KSV đều chú trọng thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của mình. Khi

62

SV: Lương Đức Huyên Lớp: ……………

KSV được phân công THQCT đã bám sát được tiến độ điều tra vụ án, kịp thời

nghiên cứu, đề xuất phê chuẩn, thay đổi hoặc hủy bỏ các quyết định của

CQĐT, kịp thời phát hiện và yêu cầu khắc phục vi phạm, thiếu sót trong hoạt

động điều tra của CQĐT.

2.2.2. Những hạn chế và nguyên nhân

a. Những hạn chế

Bên cạnh những kết quả đã đạt được như đã nêu trên, trong 05 năm qua,

công tác THQCT trong giai đoạn điều tra các tội XPSH do người dưới 18 tuổi

thực hiện của VKSND tỉnh Bắc Ninh cũng có những hạn chế nhất định:

Một là, việc phê chuẩn, thay đổi, hủy bỏ các quyết định của CQĐT còn

chưa chính xác, chưa kịp thời. Một số trường hợp chậm đề ra yêu cầu điều tra;

một số Bản yêu cầu điều tra còn chung chung, sơ sài, chưa rõ ràng, không đầy

đủ, không kịp thời dẫn đến khởi tố vụ án, bị can không đúng, không đủ tội

danh đối với các hành vi phạm tội, sau phải thay đổi, bổ sung Quyết định khởi

tố vụ án, khởi tố bị can hoặc Bản yêu cầu điều tra; không chú ý thu thập

chứng cứ giải quyết vấn đề dân sự trong vụ án hình sự.

Hai là, còn trường hợp khởi tố sau đó phải đình chỉ hoặc tạm đình chỉ, trả

hồ sơ điều tra bổ sung. Trả hồ sơ để điều tra bổ sung là một quyền quy định

tại các Điều 245, 280 Bộ luật Tố tụng hình sự (BLTTHS) của Viện kiểm sát

và Tóa án nhằm khắc phục những hạn chế, thiếu sót trong quá trình điều tra

vụ án, nhằm giải quyết vụ án khách quan, toàn diện, đúng pháp luật, không

làm oan người vô tội hoặc bỏ lọt tội phạm. Tuy nhiên, xét dưới gốc độ yêu

cầu của ngành kiếm sát thì việc phát sinh trả hồ sơ điều tra bổ sung có liên

quan đến trách nhiệm, năng lực, kinh nghiệm của Kiểm sát viên được phân

công thực hành quyền công tố, kiểm sát điều tra đối với vụ án hình sự. Việc

này làm kéo dài thời gian giải quyết vụ án, việc điều tra bổ sung nhiều khi

mất rất nhiều thời gian và công sức, làm số lượng án tồn đọng nhiều hơn.

Ba là, tỷ lệ các vụ án phải tạm đình chỉ điều tra do chưa phát hiện được

bị can hoặc do bị can trốn còn chiếm tỷ lệ cao.

Công tác điều tra, khám phá các vụ án về các tội XPSH do người dưới

18 tuổi thực hiện của CQĐT đã đạt kết quả khá cao nhưng vẫn còn nhiều vụ

63

SV: Lương Đức Huyên Lớp: ……………

án phải tạm đình chỉ điều tra do chưa phát hiện được bị can hoặc bị can trốn o

do quá trình thu thập chứng cứ còn chưa tuân thủ đầy đủ quá trình điều tra vụ

án, CQĐT không áp dụng, VKS huyện không kiên quyết yêu cầu CQĐT áp

dụng biện pháp ngăn chặn đối với bị can nên số bị can phải tạm đình chỉ điều

tra do bị can trốn chiếm tỷ lệ cao.

Bốn là, công tác THQCT trong việc khởi tố vụ án, khởi tố bị can của

VKS đối với một số trường hợp chưa chính xác, việc áp dụng, vận dụng chính

sách hình sự, nguyên tắc xử lý đối với người có hành vi phạm tội chưa mềm

dẻo, linh hoạt; dẫn tới có một số vụ án, bị can sau khi khởi tố phải đình chỉ

điều tra miễn TNHS hoặc thay đổi quyết định khởi tố vụ án, bị can.

Năm là, công tác THQCT trong đề ra yêu cầu điều tra, yêu cầu CQĐT

tiến hành điều tra vẫn còn những hạn chế

Một số KSV chưa có nhận thức đúng về tầm quan trọng và ý nghĩa của

việc ban hành bản yêu cầu điều tra; còn tư tưởng ngần ngại, e dè, nể nang khi

ban hành bản yêu cầu điều tra; cá biệt, có vụ án KSV không đề ra yêu cầu

điều tra.

Một số vụ án, KSV chưa nghiên cứu kỹ hồ sơ, kỹ năng tổng hợp vấn đề

còn hạn chế, chưa nắm chắc nội dung cụ thể của vụ án, chưa theo kịp tiến độ

điều tra dẫn tới đề ra những yêu cầu điều tra không liên quan đến việc điều tra,

không cần thiết cho việc làm sáng tỏ sự thật khách quan của vụ án.

Chất lượng một số bản yêu cầu điều tra chưa cao, còn mang tính chung

chung, thiếu toàn diện, triệt để dẫn đến khi CQĐT kết thúc điều tra, hồ sơ vụ án

được chuyển sang VKS truy tố hoặc chuyển Tòa án xét xử nhưng sau đó phải trả

hồ sơ điều tra bổ sung chứng cứ, khắc phục vi phạm về thủ tục tố tụng.

Sáu là, một số vụ án do công tác điều tra vụ án của CQĐT, do VKS chưa

thực hiện tốt công tác THQCT trong giai đoạn điều tra dẫn tới khi CQĐT kết

thúc điều tra chuyển hồ sơ vụ án sang VKS đề nghị truy tố phải trả hồ sơ điều

tra bổ sung.

b, Nguyên nhân của những hạn chế

Những hạn chế trong công tác THQCT trong giai đoạn điều tra các tội

XPSH do người dưới 18 tuổi thực hiện là do nhiều nguyên nhân được xem xét,

64

SV: Lương Đức Huyên Lớp: ……………

đánh giá ở nhiều góc độ, cấp độ khác nhau. Trong đó, có những nguyên nhân cơ

bản và chủ yếu:

Thứ nhất, hệ thống pháp luật làm cơ sở pháp lý cho hoạt động THQCT

trong giai đoạn điều tra các tội XPSH do người dưới 18 tuổi thực hiện của

VKSND chưa được xây dựng hoàn thiện, thiếu tính đồng bộ, chưa phù hợp

với yêu cầu và tình hình thực tiễn.

Các văn bản pháp luật quy định bảo đảm cho cơ chế hoạt động công tố

gắn với hoạt động điều tra còn thiếu; chưa quy định rõ ràng về thẩm quyền

hành chính và quyền hạn tư pháp, làm ảnh hưởng đến sự độc lập và giảm tính

chịu trách nhiệm của KSV.

Các quy định của pháp luật về hình sự và TTHS còn nhiều bất cập, chậm

được sửa đổi, bổ sung. Nhiều điều luật của BLHS còn quy định chưa cụ thể,

nhất là việc xác định các thiệt hại mang tính phi vật chất chưa được cụ thể hoá

trong các tình tiết định khung tăng nặng TNHS quy định ở một số tội XPSH

do người dưới 18 tuổi thực hiện của Chương XIV, BLHS cho đến khi ban

hành BLHS năm 2015 vẫn chưa có văn bản hướng dẫn, giải thích để các cơ

quan tư pháp áp dụng thống nhất trong việc khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử

một số tội XPSH.

Thứ hai, nhận thức và áp dụng các quy định của pháp luật cũng như trình

độ, năng lực, ý thức trách nhiệm, bản lĩnh nghề nghiệp của một số KSV được

phân công THQCT trong giai đoạn điều tra các tội XPSH do người dưới 18 tuổi

thực hiệncòn chưa đồng đều.

Đội ngũ KSV là một trong những nhân tố quyết định chất lượng, hiệu

quả thực hiện chức năng, nhiệm vụ của ngành Kiểm sát. Pháp luật quy định

KSV là người tiến hành tố tụng, tự chịu trách nhiệm về các hành vi pháp lý

của mình. Vì vậy, năng lực, trình độ, ý thức trách nhiệm, bản lĩnh nghề

nghiệp của KSV có ảnh hưởng lớn đến chất lượng, hiệu quả công tác THQCT

trong giai đoạn điều tra.

Công tác đào tạo, bồi dưỡng KSV vẫn còn chưa được quan tâm đúng

mức đã làm cho kiến thức pháp lý của một bộ phận cán bộ, KSV còn chưa

đồng đều. Một số KSV có kiến thức thực tế nhưng kiến thức về lý luận còn

65

SV: Lương Đức Huyên Lớp: ……………

chưa thực sự logic, nhận thức không đầy đủ về pháp luật do chỉ quan tâm tới

những kinh nghiệm, còn xa rời với lý luận dẫn tới ngại tiếp xúc, thực hiện

những cái mới, sáng tạo trong tư duy và nhận thức.

Kiểm sát viên chưa thực sự đề cao trách nhiệm, nghiên cứu chưa sâu,

thực hiện không đầy đủ quy trình nghiệp vụ, lo ngại phải chịu trách nhiệm

theo Nghị quyết 388, Luật Bồi thường Nhà nước nếu để xảy ra oan sai; hoặc

do áp lực từ dư luận, cơ quan ngôn luận, của những người có quyền lực hoặc

thân quen nên có một số đồng chí KSV đã bộc lộ tư tưởng né tránh, đùn đẩy

trách nhiệm, thiếu kiên quyết trong đấu tranh với tội phạm nói chung và tội

phạm XPSH do người dưới 18 tuổi thực hiện nói riêng. Người tiến hành tố

tụng đối với vụ án có người dưới 18 tuổi phải là người đã được đào tạo hoặc

có kinh nghiệm điều tra, truy tố, xét xử vụ án liên quan đến người dưới 18

tuổi, có hiểu biết cần thiết về tâm lý học, khoa học giáo dục đối với người

dưới 18 tuổi.

Thứ ba, các vụ án và người phạm tội XPSH do người dưới 18 tuổi thực

hiện chiếm số lượng lớn trong cơ cấu tội phạm với tính chất, hậu quả của tội

phạm ngày càng diễn biến phức tạp; trong khi đó đội ngũ KSV THQCT trong

giai đoạn điều tra các tội XPSH do người dưới 18 tuổi thực hiện còn thiếu về

số lượng, chất lượng còn chưa cao, việc bố trí phân công nhiệm vụ còn có

một số điểm chưa hợp lý.

Kinh tế trong những năm gần đây có sự phát triển mạnh mẽ, nhưng cũng

bộc lộ nhiều mặt trái, tiêu cực. Do ruộng đất bị thu hồi làm khu công nghiệp

nên nhiều người có trình độ thấp đến tuổi lao động nhưng không tìm được

việc làm, gây những bức xúc, căng thẳng cho xã hội; sự phân tầng xã hội,

phân hóa giầu nghèo giữa các tầng lớp, giữa các vùng khác nhau làm nảy sinh

các mâu thuẫn, phức tạp trong nội bộ nhân dân. Những tác động tiêu cực của

mặt trái cơ chế thị trường nói trên tác động trực tiếp, làm thực trạng tội phạm

XPSH do người dưới 18 tuổi thực hiện diễn biến rất phức tạp và gia tăng đáng

kể cả về số lượng và tính chất phức tạp của tội phạm. Người phạm tội đã lợi

dụng triệt để sự tiến bộ của khoa học công nghệ nên phương pháp, thủ đoạn

phạm tội rất tinh vi gây nhiều khó khăn cho quá trình điều tra phá án, thu

66

SV: Lương Đức Huyên Lớp: ……………

thập chứng cứ chứng minh tội phạm. Trong khi đó, các VKS lại chưa được

đầu tư kịp thời về lực lượng cán bộ, cơ sở vật chất, trang thiết bị và phương

tiện làm việc để THQCT trong giai đoạn điều tra nên cũng có sự phụ thuộc

vào CQĐT.

Trong điều kiện tội phạm XPSH do người dưới 18 tuổi thực hiện xảy ra

nhiều, đòi hỏi phải có lực lượng KSV không chỉ đảm bảo về chất lượng mà

còn đủ về số lượng và phải được phân công, bố trí hợp lý.

Thứ tư, công tác giám sát của các cơ quan, đại biểu dân cử, của các tổ

chức xã hội và nhân dân đối với hoạt động THQCT trong giai đoạn điều tra

các tội XPSH do người dưới 18 tuổi thực hiện của VKSND còn một số bất

cập, đặc biệt chưa có cơ chế giám sát hiệu quả.

Hội đồng nhân dân các cấp thực hiện quyền giám sát chủ yếu qua việc

nghe báo cáo kết quả công tác theo định kỳ và giám sát qua chất vấn tại các

phiên họp của Hội đồng nhân dân đối với lãnh đạo ngành Kiểm sát. Mặc dù

đây là những hình thức giám sát đem lại hiệu quả tích cực để nâng cao chất

lượng THQCT trong giai đoạn điều tra các tội XPSH do người dưới 18 tuổi

thực hiện của VKSND, nhất là trong thời đại thông tin hiện nay, nhưng thực

tế cho thấy Hội đồng nhân dân phải thực hiện giám sát đối với hoạt động của

tất cả các cơ quan nhà nước nói chung, nên không đủ thời gian và điều kiện

để thực hiện giám sát chuyên sâu đối với hoạt động này của VKSND.

Bên cạnh đó, chất lượng và kiến thức pháp luật cũng như sự hiểu biết về

chức năng, nhiệm vụ đối với VKSND của Đại biểu Hội đồng nhân dân cũng

là vấn đề làm hạn chế chất lượng giám sát, chất vấn đối với lãnh đạo VKSND.

Trong điều kiện đó, không phải đại biểu nào cũng có đầy đủ năng lực chuyên

môn để thực hiện chức năng giám sát của mình.

Thứ năm, việc bảo đảm các nguyên tắc tiến hành tố tụng đối với người

chưa thành nhiên theo điều 414 BLTTHS2015 còn chưa được tuân thủ một

cách triệt để như không bảo đảm thủ tục tố tụng thân thiện, phù hợp với tâm

lý, lứa tuổi, mức độ trưởng thành, khả năng nhận thức của người dưới 18 tuổi;

không Bảo đảm giữ bí mật cá nhân của người dưới 18 tuổi, phần lớn các vụ

án đều bị tiết lộ thông tin các nhân gây nhiều khó khăn trong quá trình điều

67

SV: Lương Đức Huyên Lớp: ……………

tra, không bảo đảm quyền tham gia tố tụng của người đại diện của người

dưới 18 tuổi, nhà trường, Ðoàn thanh niên, người có kinh nghiệm, hiểu biết về

tâm lý, xã hội, tổ chức khác nơi người dưới 18 tuổi học tập, lao động và sinh

hoạt ngay trong giai đoạn điều tra.

Thứ sáu, công tác nắm, quản lý và xử lý tin báo, tố giác về tội phạm,

kiến nghị khởi tố đối với tội XPSH do người dưới 18 tuổi thực hiện vẫn

còn một số trường hợp chưa được chặt chẽ, đầy đủ, còn thiếu chủ động

trong việc phối hợp với CQĐT. Chưa chủ động trong việc phân loại, xử lý

tố giác, tin báo về tội phạm và kiến nghị khởi tố, cũng như với các cơ quan

hữu quan trong việc nắm triệt để thông tin về tội phạm. Vì vậy, vẫn còn

tình trạng tội phạm xảy ra nhưng chưa được phát hiện để khởi tố hoặc phát

hiện nhưng chậm khởi tố hoặc khởi tố không đủ các hành vi mà đối tượng

thực hiện.

Thứ bảy, kiểm sát viên chưa làm hết trách nhiệm trong việc thực hiện

các quyền năng của VKS nên làm ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng

THQCT trong giai đoạn điều tra.

Trong công tác khám nghiệm hiện trường, nhiều khi Kiểm sát viên

tham gia khám nghiệm mới chỉ dừng lại ở vai trò chứng kiến nên có những

trường hợp chứng cứ phục vụ cho việc buộc tội không được thu thập đầy

đủ mà Kiểm sát viên không phát hiện để yêu cầu nên không tìm ra kẻ phạm

tội (trong một số vụ án trộm cắp tài sản).

Vẫn còn tình trạng Kiểm sát viên thụ động chờ CQĐT kết thúc hồ sơ

chuyển sang mới tiến hành xem xét, đánh giá các tài liệu, chứng cứ mà

chưa kiểm sát chặt chẽ căn cứ khởi tố vụ án, căn cứ khởi tố bị can, ít tham

gia trực tiếp vào các hoạt động điều tra, đánh giá chứng cứ, không theo dõi

kịp thời một số diễn biến liên quan đến việc giải quyết vụ án của CQĐT, do

vậy không còn đủ thời gian để xử lý những sai sót, những mâu thuẫn trong

hồ sơ vụ án về tội danh, chứng cứ dẫn tới bỏ lọt tội phạm, truy tố sai tội

danh, phải trả hồ sơ điều tra bổ sung.

Kiểm sát viên đôi khi còn chưa tuân thủ chặt chẽ quy trình kiểm sát việc

khởi tố các tội XPSH do người dưới 18 tuổi thực hiện nên vẫn còn các hạn

68

SV: Lương Đức Huyên Lớp: ……………

chế như: Quá trình điều tra vụ án hình sự mới phát hiện CQĐT tiến hành điều

tra không đúng thẩm quyền, phải yêu cầu khởi tố bổ sung bị can, phải điều tra

thu thập thêm chứng cứ. Các vi phạm trên tuy đã được khắc phục sửa chữa

nhưng nếu VKS, nhất là các KSV tuân thủ đúng quy trình áp dụng pháp luật

sẽ hạn chế một cách tối đa các sai phạm trên trong quá trình giải quyết vụ án.

Tiểu kết chương 2

Từ những số liệu thống kê thực tế được báo cáo hàng năm của tòa án và viện

kiểm sát nhân dân tỉnh Bắc Ninh, tác giả phân tích các số liệu để nêu ra tình

hình phạm tội xâm phạm sở hữu do người dưới 18 tuổi thực hiện qua đó đánh

giá tình trạng thực hành quyền công tố trong giai đoạn điều tra về tội xâm

phạm sở hữu với đối tượng phạm tội đặc biệt này. Từ thực trạng được nêu tác

giả đã tìm ra được nguyên nhân của kết quả đạt được cũng như những hạn chế

trong việc thực hành quyền công tố trong giai đoạn điều tra các tội về xâm

phạm sở hữu do người dưới 18 tuổi thực hiện. Đây chính là cơ sở để tác giả

đưa ra các đề xuất hoàn thiện quy định về thực hành quyền công tố của Kiểm

sát viên trong giai đoạn điều tra vụ án hình sự nói chung và về tội xâm phạm

sở hữu do người dưới 18 tuổi thực hiện nói riêng.

69

SV: Lương Đức Huyên Lớp: ……………

Chương 3

YÊU CẦU, GIÁP PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG THỰC HÀNH

QUYỀN CÔNG TỐ TRONG GIAI ĐOẠN ĐIỀU TRA

CÁC TỘI XÂM PHẠM SỞ HỮU DO NGƯỜI DƯỚI 18 TUỔI THỰC

HIỆN TỪ THỰC TIỄN TỈNH BẮC NINH

3.1. Yêu cầu nâng cao chất lượng thực hành quyền công tố trong

giai đoạn điều tra các tội xâm phạm sở hữu do người dưới 18 tuổi thực

hiện

3.1.1. Thực hành quyền công tố trong giai đoạn điều tra các tội xâm

phạm sở hữu do người chưa 18 tuổi thực hiện phải dựa trên quan điểm của

Đảng, nhà nước về thực hành quyền công tố trong tố tụng hình sự.

Ngày 02/01/2002, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết số 08-NQ/TW

"Về một số nhiệm vụ trọng tâm của công tác tư pháp trong thời gian tới" [2].

Để tiếp tục đẩy mạnh tiến trình cải cách tư pháp, ngày 02/6/2005, Bộ Chính

trị đã ban hành Nghị quyết số 49-NQ/TW về "Chiến lược cải cách tư pháp

đến năm 2020" [3]. Đây là lần đầu tiên Bộ Chính trị có Nghị quyết về cải

cách tư pháp, với mục tiêu nhằm xây dựng Nhà nước pháp quyền XHCN Việt

Nam, dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ và văn minh.

Đánh giá về công tác tư pháp trước năm 2002, Nghị quyết 08-NQ/TW

của Bộ Chính trị đã nêu:

“Trong những năm qua, tình hình vi phạm pháp luật, tội phạm và các

tranh chấp, xảy ra nghiêm trọng, diễn biến phức tạp, nhưng công tác tư pháp

đã đạt được nhiều kết quả, góp phần quan trọng vào việc giữ vững an ninh

chính trị, trật tự an toàn xã hội, bảo vệ lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích

hợp pháp của tổ chức, công dân, bảo vệ pháp chế XHCN, phục vụ tích cực

công cuộc đổi mới; phần lớn cán bộ làm công tác tư pháp giữ vững phẩm chất

chính trị, có tinh thần trách nhiệm và hoàn thành nhiệm vụ, nhiều đồng chí đã

tận tuỵ với công việc, có những trường hợp hy sinh cả tính mạng trong cuộc

đấu tranh chống tội phạm. Tuy nhiên, chất lượng công tác tư pháp nói chung

chưa ngang tầm với yêu cầu và đòi hỏi của nhân dân; còn nhiều trường hợp

70

SV: Lương Đức Huyên Lớp: ……………

bỏ lọt tội phạm, làm oan người vô tội, vi phạm các quyền tự do dân chủ của

công dân, làm giảm sút lòng tin của nhân dân đối với Đảng, Nhà nước và các

cơ quan tư pháp [2, tr.1].”

Để khắc phục tồn tại, nhược điểm nêu trên, tạo ra những chuyển biến

mạnh mẽ trong công tác tư pháp, Bộ Chính trị đã yêu cầu quán triệt các quan

điểm chỉ đạo là:

“Công tác tư pháp phải thực hiện đúng đường lối, chủ trương của Đảng,

bám sát và phục vụ có hiệu quả các nhiệm vụ chính trị trong từng giai đoạn,

bảo đảm quyền lực Nhà nước là thống nhất, có sự phân công, phối hợp giữa

các cơ quan nhà nước trong việc thực hiện các quyền lập pháp, hành pháp và

tư pháp; phát huy dân chủ, tăng cường pháp chế; giữ vững bản chất của Nhà

nước ta là Nhà nước pháp quyền XHCN của nhân dân, do nhân dân và vì

nhân dân.

Các cơ quan tư pháp phải dựa vào nhân dân để hoạt động, đồng thời phải

là lực lượng nòng cốt, là chỗ dựa vững chắc của nhân dân trong đấu tranh

phòng chống tội phạm, các hành vi vi phạm pháp luật và giải quyết tranh chấp.

Xây dựng cơ quan tư pháp trong sạch, vững mạnh và từng bước hiện đại,

góp phần xây dựng, bảo vệ Đảng và Nhà nước [2, tr.2-3].”

Quán triệt quan điểm chỉ đạo trên, nhìn chung thời gian qua, VKSND đã

thực hiện tốt chức năng THQCT và kiểm sát hoạt động tư pháp; hoạt động

THQCT được thực hiện ngay từ khi điều tra vụ án, chất lượng, hiệu quả công

tác được nâng lên...

Bộ Chính trị đã nêu rõ cải cách tư pháp phải quán triệt các quan điểm chỉ

đạo như sau:

Một là, cải cách tư pháp nhưng vẫn phải tuân theo đường lối, chỉ đạo của

Đảng, bảo vệ nhà nước pháp quyền, thực hiện các quyền lập pháp, hành pháp

và tư pháp một cách thống nhất.

Hai là, cải cách tư pháp phải xuất phát từ yêu cầu phát triển kinh tế - xã

hội, xây dựng xã hội công bằng, dân chủ, văn minh; góp phần thúc đẩy sự

phát triển kinh tế - xã hội, bảo vệ vững chắc Tổ quốc; gắn với đổi mới công

tác lập pháp, cải cách hành chính.

71

SV: Lương Đức Huyên Lớp: ……………

Ba là, phát huy sức mạnh tổng hợp của toàn xã hội trong quá trình cải

cách tư pháp. Các cơ quan tư pháp, cơ quan bổ trợ tư pháp phải đặt dưới sự

giám sát của các cơ quan dân cử và nhân dân.

Bốn là, cải cách tư pháp phải kế thừa truyền thống pháp lý dân tộc,

những thành tựu đã đạt được của nền tư pháp XHCN Việt Nam; tiếp thu có

chọn lọc những kinh nghiệm của nước ngoài phù hợp với hoàn cảnh nước ta

và yêu cầu chủ động hội nhập quốc tế; đáp ứng được xu thế phát triển của xã

hội trong tương lai.

Năm là, cải cách tư pháp phải được tiến hành khẩn trương, đồng bộ, có

trọng tâm, trọng điểm với những bước đi vững chắc.

Quán triệt và đảo đảm sự lãnh đạo của Đảng trong THQCT và kiểm sát

tư pháp nói chung, THQCT trong giai đoạn điều tra các vụ án XPSH do người

dưới 18 tuổi thực hiệnnói riêng của VKSND được thể hiện thông qua sự quan

tâm chỉ đạo xây dựng tổ chức bộ máy, nguyên tắc hoạt động và kiện toàn đội

ngũ cán bộ ngành KSND; thường xuyên giám sát hoạt động của VKS, đánh

giá phẩm chất đạo đức, chính trị, trình độ năng lực của KSV. Cần xác định

KSV phải là người có kiến thức về pháp luật chuyên sâu, kỹ năng nghề

nghiệp, có kiến thức cơ bản về chính trị và có bản lĩnh vững vàng.

Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác THQCT trong giai

đoạn điều tra các vụ án XPSH do người dưới 18 tuổi thực hiện không có

nghĩa là tổ chức đảng can thiệp vào các hoạt động điều tra, truy tố.... của

VKSND. Sự lãnh đạo của Đảng được thực hiện bằng đường lối xét xử nghiêm

minh, đúng pháp luật, bằng phương hướng đổi mới tổ chức và hoạt động của

VKSND, tạo ra khả năng cho VKSND thực hiện pháp luật trong khách quan,

chính xác.

Hoạt động hợp tác quốc tế về tư pháp được mở rộng phù hợp với yêu cầu

hội nhập quốc tế. Phương thức lãnh đạo của Đảng và công tác giám sát của

các cơ quan dân cử đối với các cơ quan tư pháp tiếp tục đổi mới. Kết quả cải

cách tư pháp đã góp phần tích cực thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, hội

nhập quốc tế và hoàn thiện nền dân chủ xã hội chủ nghĩa.

72

SV: Lương Đức Huyên Lớp: ……………

Tuy nhiên, việc chỉ đạo thực hiện một số nhiệm vụ cải cách tư pháp vẫn

còn chậm, chưa theo đúng lộ trình của Chiến lược cải cách tư pháp. Một số

nhiệm vụ khi triển khai thực hiện có ý kiến khác nhau, nhưng chưa được

nghiên cứu, kết luận kịp thời. Nghị quyết số 49-NQ/TW của Bộ Chính trị

khóa IX về Chiến lược cải cách tư pháp đến năm 2020 về cơ bản là đúng đắn.

Các cấp ủy, tổ chức đảng trực thuộc Trung ương cần phát huy những kết quả

đã đạt được, khắc phục những hạn chế, vướng mắc, tiếp tục thực hiện mục

tiêu, quan điểm, phương hướng cải cách tư pháp nêu trong Nghị quyết số 49-

NQ/TW của Bộ Chính trị khóa IX vẫn còn phù hợp. Đồng thời, quán triệt

nghiêm túc các chủ trương, đường lối của Đảng nêu trong các văn kiện Đại

hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XI và các quy định mới của Hiến pháp năm

2013 có liên quan đến tổ chức, hoạt động tư pháp.

Về cơ chế phân công, phối hợp và kiểm soát các quyền lập pháp, hành

pháp và tư pháp

Bổ sung nội dung “kiểm soát” vào quan điểm 2.1 của Nghị quyết số 49-

NQ/TW và viết lại là “quyền lực nhà nước là thống nhất, có sự phân công,

phối hợp và kiểm soát giữa các cơ quan nhà nước trong việc thực hiện các

quyền lập pháp, hành pháp, tư pháp” cho phù hợp với các văn kiện Đại hội XI.

Xây dựng cơ chế kiểm soát chặt chẽ giữa các cơ quan trong việc thực hiện các

hoạt động tư pháp.

Về tổ chức cơ quan điều tra

Giữ nguyên hệ thống tổ chức các cơ quan điều tra chuyên trách trong

Công an, Quân đội và ngành Kiểm sát như hiện nay và sắp xếp tinh gọn đầu

mối trong từng cơ quan, bảo đảm hiệu quả, tiết kiệm, không chồng chéo

nhiệm vụ; xác định rõ mối quan hệ giữa hoạt động điều tra theo tố tụng hình

sự và hoạt động trinh sát. Xác định rõ cơ chế kiểm tra, giám sát chặt chẽ hoạt

động điều tra của cơ quan điều tra trong Viện Kiểm sát nhân dân tối cao, cơ

quan điều tra trong Viện Kiểm sát quân sự Trung ương.

Giữ nguyên quyền hạn và quy định rõ hơn nhiệm vụ thực hiện một số

hoạt động điều tra của Bộ đội Biên phòng, cảnh sát biển, hải quan, kiểm lâm.

Về tổ chức tòa án nhân dân, viện kiểm sát nhân dân

73

SV: Lương Đức Huyên Lớp: ……………

Tiếp tục thực hiện chủ trương tổ chức tòa án nhân dân, viện kiểm sát

nhân dân theo cấp xét xử, không phụ thuộc vào đơn vị hành chính. Tòa án

nhân dân được tổ chức 4 cấp như Kết luận số 79-KL/TW, ngày 28/7/2010 của

Bộ Chính trị. Đối với tòa án nhân dân cấp sơ thẩm và viện kiểm sát nhân dân

tương ứng, cần tiếp tục nghiên cứu xây dựng 2 phương án (Phương án 1, tổ

chức theo khu vực như Kết luận số 70-KL/TW; phương án 2, tổ chức tòa án

nhân dân sơ thẩm đặt tại các đơn vị hành chính cấp huyện), báo cáo xin ý kiến

Bộ Chính trị trước khi trình Quốc hội thông qua Luật Tổ chức tòa án nhân dân

(sửa đổi), Luật Tổ chức viện kiểm sát nhân dân (sửa đổi).

Về quản lý công tác thi hành án

Dừng việc thực hiện chủ trương “chuẩn bị điều kiện về cán bộ, cơ sở vật

chất để giao cho Bộ Tư pháp giúp Chính phủ thống nhất quản lý công tác thi

hành án” nêu trong Nghị quyết số 49-NQ/TW. Tiếp tục thực hiện mô hình tổ

chức các cơ quan thi hành án như hiện nay. Tăng cường trách nhiệm, quyền

hạn của tòa án nhân dân và ủy ban nhân dân địa phương trong công tác thi

hành án.

3.1.2. Tuyệt đối tuân thủ các nguyên tắc áp dụng pháp luật đối với

người dưới 18 tuổi:

Việc xử lý người dưới 18 tuổi phạm tội chủ yếu nhằm giáo dục, giúp đỡ

họ sửa chữa sai lầm, phát triển lành mạnh và trở thành công dân có ích cho xã

hội.

Trong mọi trường hợp điều tra, truy tố, xét xử hành vi phạm tội của

người dưới 18 tuổi, các cơ quan nhà nước có thẩm quyền phải xác định khả

năng nhận thức của họ về tính chất nguy hiểm cho xã hội của hành vi phạm

tội, nguyên nhân và điều kiện gây ra tội phạm.

Người dưới 18 tuổi phạm tội có thể được miễn trách nhiệm hình sự, nếu

người đó phạm tội ít nghiêm trọng hoặc tội nghiêm trọng, gây hại không lớn, có

nhiều tình tiết giảm nhẹ và được gia đình hoặc cơ quan, tổ chức nhận giám sát,

giáo dục.

Việc truy cứu trách nhiệm hình sự với người dưới 18 tuổi phạm tội và áp

dụng hình phạt đối với họ được thực hiện chỉ trong trường hợp cần thiết và

74

SV: Lương Đức Huyên Lớp: ……………

phải căn cứ vào tính chất của hành vi phạm tội, vào những đặc điểm về nhân

thân và yêu cầu của việc phòng ngừa tội phạm.

Khi xét xử, nếu thấy không cần thiết phải áp dụng hình phạt đối với

người dưới 18 tuổi phạm tội, thì Toà án áp dụng một trong các biện pháp tư

pháp được quy định tại Khoản 1 Điều 46 của Bộ luật Hình sự 2015 sửa đổi bổ

sung 2017

Không xử phạt tù chung thân hoặc tử hình đối với người dưới 18 tuổi

phạm tội. Khi xử phạt tù có thời hạn, Toà án cho người dưới 18 tuổi phạm tội

được hưởng mức án nhẹ hơn mức án áp dụng đối với người đã thành niên

phạm tội tương ứng.

Theo quy định của Bộ luật hình sự thì NCTN là những người chưa đủ 18

tuổi, nhưng chỉ những NCTN từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi mới phải chịu

trách nhiệm hình sự về hành vi phạm tội, còn NCTN dưới 14 tuổi thì không

phải chịu trách nhiệm hình sự. Trong đó, người từ đủ 14 tuổi trở lên, nhưng

chưa đủ 16 tuổi chỉ phải chịu trách nhiệm hình sự về tội phạm rất nghiêm

trọng do cố ý hoặc tội phạm đặc biệt nghiêm trọng, còn người từ đủ 16 tuổi

trở lên phải chịu trách nhiệm hình sự về mọi tội phạm (Điều 12 của Bộ luật

hình sự).

Những nguyên tắc này thể hiện chính sách nhân đạo trong pháp luật hình

sự của Đảng và Nhà nước ta.

3.1.3. Tuyệt đối chấp hành nghiêm chỉnh các quy định của pháp luật về

thực hành quyền công tố trong giai đoạn điều tra các tội xâm phạm sở hữu do

người 18 tuổi thực hiện: Nhanh chóng, đúng quy định của pháp luật.

Thực hành QCT trong giai đoạn điều tra các tội XPSH do người dưới 18

tuổi thực hiện của VKSND là nhằm mục đích chứng minh tội phạm, người

phạm tội; bảo đảm việc khởi tố và để truy tố đúng người, đúng tội, đúng pháp

luật, không để lọt tội phạm và người phạm tội, không làm oan người vô tội;

quyết định áp dụng các biện pháp ngăn chặn đối với từng bị can phù hợp với

hành vi phạm tội do họ đã gây ra đặc biệt người phạm tội lại là người dưới 18

tuổi có đặc điểm tâm sinh lý đặc thù.

75

SV: Lương Đức Huyên Lớp: ……………

Từ thực tiễn hoạt động này và yêu cầu đặt ra của công cuộc cải cách tư

pháp hiện nay, trên cơ sở quan điểm chỉ đạo của Đảng và các quy định của pháp

luật đối với công tác THQCT trong giai đoạn điều tra các vụ án hình sự, khi

THQCT trong giai đoạn điều tra các tội XPSH do người dưới 18 tuổi thực hiện:

- Phải tôn trọng sự thật khách quan, đây chính là mục đích của hoạt động

THQCT trong giai đoạn điều tra các tội XPSH. Với mục đích làm rõ sự thật

các tình tiết của vụ án, chứng minh hành vi phạm tội, người phạm tội dưới 18

tuổi, những tình tiết tăng nặng, giảm nhẹ TNHS của bị can và quy kết TNHS

đối với bị can, do vậy, yêu cầu của hoạt động này là phải dựa trên các tình tiết,

chứng cứ của vụ án, các quy định của pháp luật. Khi có căn cứ xác định các

tình tiết của vụ án là khách quan thì phải phân tích, đánh giá, đưa ra luận cứ

để kết luận bảo vệ sự thật đó. Nếu ý kiến của bị can, người bào chữa và những

người tham gia tố tụng khác có căn cứ, phù hợp quy định của pháp luật và

phù hợp với tình tiết khách quan của vụ án thì KSV cần có thái độ đúng mức

tiếp thu, đề ra các biện pháp xử lý phù hợp với quy định pháp luật. Đây cũng

chính là một trong những yêu cầu đổi mới trong tiến trình cải cách tư pháp.

Phải đảm bảo tính tối cao của pháp luật, đây chính là yêu cầu cơ bản của

quá trình THQCT trong giai đoạn điều tra các tội XPSH do người dưới 18

tuổi thực hiện do người dưới 18 tuổi thực hiện, đòi hỏi khi THQCT trong giai

đoạn điều tra các tội XPSH do người dưới 18 tuổi thực hiệnphải phù hợp,

đúng thẩm quyền, đúng trình tự, thủ tục, theo quy định của BLTTHS, Luật Tổ

chức VKSND và các văn bản hướng dẫn thi hành. VKSND có chức năng là

góp phần bảo vệ pháp chế XHCN do đó phải tôn trọng nguyên tắc tối cao của

pháp luật. Yêu cầu này đòi hỏi KSV cần nắm chắc các quy định của pháp luật

hình sự, TTHS và các quy định của pháp luật khác để áp dụng xử lý hành vi

phạm tội, tránh kết luận giải quyết vụ án có tính chất chủ quan. Việc ra các

quyết định cũng phải chỉ dựa trên quy định của pháp luật.

- Thực hành QCT trong giai đoạn điều tra các tội XPSH do người dưới

18 tuổi thực hiện phải nhằm xác định mọi hành vi phạm tội phải được phát

hiện kịp thời, xử lý nghiêm minh và đúng theo các quy định của pháp luật tuy

nhiên đối tượng phạm tội là người dưới 18 tuổi nên cũng cần đảm bảo tính răn

76

SV: Lương Đức Huyên Lớp: ……………

đe, giáo dục; đảm bảo cho việc điều tra, truy tố, xét xử đúng người, đúng tội,

đúng chính sách pháp luật. Điều này đòi hỏi THQCT trong giai đoạn điều tra

các tội XPSH do người dưới 18 tuổi thực hiện cần phải nghiên cứu kỹ hồ sơ

vụ án, đánh giá một cách khách quan, toàn diện, đầy đủ các tài liệu, chứng cứ

có trong hồ sơ vụ án hình sự, các tài liệu, chứng cứ mà VKS tự thu thập.

Phải cẩn trọng trong việc nghiên cứu, xem xét quyết định khởi tố của

CQĐT đã đảm bảo đúng người, đúng tội, không làm oan người vô tội, có bỏ

lọt tội phạm và người phạm tội, đặc biệt đây là những đối tượng phạm tội

chưa hoàn thiện về khả năng nhận thức cũng như sẽ có những hệ lụy rất lớn

nếu để oan sai . Các tài liệu, chứng cứ thu thập phải đảm bảo tính khách quan,

toàn diện và chính xác. Tổng hợp các tài liệu, chứng cứ phải phản ánh được

tội phạm và người phạm tội. Trên cơ sở nghiên cứu khách quan, đầy đủ, toàn

diện hồ sơ vụ án cùng các tài liệu thu thập và dựa trên cơ sở pháp luật đưa ra

quyết định phải đảm bảo độ chính xác cao.

Tính chính xác, khách quan của THQCT trong giai đoạn điều tra các tội

XPSH do người dưới 18 tuổi thực hiện còn được thể hiện bằng việc vận dụng

đúng nội dung của các quy định pháp luật. Khi áp dụng luôn phải đánh giá

phân tích kỹ những quy phạm pháp luật cần áp dụng; nội dung quy phạm

pháp luật cần điều chỉnh, không được áp đặt ý chí chủ quan cá nhân; đánh giá

các tài liệu, chứng cứ của CQĐT một cách sơ sài hoặc phụ thuộc vào các tài

liệu, chứng cứ của CQĐT khi ra các quyết định khi THQCT trong giai đoạn

điều tra các tội XPSH do người dưới 18 tuổi thực hiện

3.2. Những giải pháp nâng cao chất lượng thực hành quyền công tố

trong giai đoạn điều tra các tội xâm phạm sở hữu do người dưới 18 tuổi

thực hiện:

3.2.1. Quán triệt, yêu cầu Kiểm sát viên nắm vững những quy định của

pháp luật về tội phạm do người dưới 18 tuổi thực hiện

Người dưới 18 tuổi thực hiện hành vi trái pháp luật hình sự bị coi là tội

phạm, như vậy họ trực tiếp tham gia các quan hệ pháp luật trong lĩnh vực hình

sự và tố tụng hình sự. Quan hệ này diễn ra vào thời điểm người dưới 18 tuổi

chưa đủ trưởng thành về tâm sinh lý cũng như hiểu biết pháp luật. Các thủ tục

77

SV: Lương Đức Huyên Lớp: ……………

tố tụng đặc biệt hết sức quan trọng để đảm bảo sự tiếp xúc với cơ quan tiến

hành tố tụng thì các em được đối xử một cách thân thiện, công bằng, được tạo

cơ hội và hướng dẫn để chịu trách nhiệm đối với hành vi của mình, được tạo

cơ hội tránh mắc phải sai phạm như vậy trong tương lai và có trách nhiệm

chấp hành pháp luật.

Những nguyên tắc tiến hành tố tụng với đối tượng là người dưới 18 tuổi

phạm tội được quy định tại Điều 414 BLTTHS 2015. Theo đó, để bảo đảm

được mục đích giáo dục, uốn nắn, răn đe các hành vi lệch lạc, làm cho họ thấy

rõ những sai phạm của mình và tự giác sửa chữa với sự giúp đỡ của gia đình,

nhà trường và xã hội đòi hỏi những người tiến hành tố tụng trong vụ án hình

sự có bị can, bị cáo là người dưới 18 tuổi bao gồm các điều tra viên, kiểm sát

viên, thẩm phán tiến hành tố tụng phải là những người có trình độ, có những

hiểu biết cần thiết về tâm lý học lứa tuổi, như về hoạt động đấu tranh phòng,

chống tội phạm của người dưới 18 tuổi (Điều 415). Khi tiến hành điều tra,

truy tố, xét xử những người tiến hành tố tụng cần phải xác định rõ:

Tuổi, trình độ phát triển về thể chất, tâm lý lứa tuổi; mức độ nhận thức

về hành vi phạm tội của người dưới 18 tuổi; điều kiện sinh sống và giáo dục;

có hay không có người xúi giục phạm tội; nguyên nhân và điều kiện phạm tội.

Xác định rõ các yếu tố trên, thì người tiến hành tố tụng mới được cái nhìn

toàn diện và chính xác về hành vi phạm tội của người

Muốn cho hoạt động tố tụng có hiệu quả đối với những vụ án mà bị can,

bị cáo là người dưới 18 tuổi thì điều kiện cần trước tiên là những người tiến

hành tố tụng phải nắm vững được những đặc điểm tâm lý lứa tuổi, khoa học

giáo dục cũng như về hoạt động đấu tranh phòng, chống tội phạm của người

dưới 18 tuổi. Tại Điều 3 Công ước về quyền trẻ em có khẳng định mọi hành

động liên quan tới trẻ em, và có bao gồm việc điều tra của cảnh sát tới trẻ em,

các quyền lợi chính đáng của trẻ phải được xem xét đầu tiên. Là một bên ký

kết công ước này, Việt Nam đồng ý cam kết thực hiện các luật và quy định

đặc biệt áp dụng cho trẻ em vi phạm pháp luật(1). Tại Điều 415 Bộ luật TTHS

2015 đã quy định rõ người tiến hành tố tụng đới với vụ án có người dưới 18

tuổi phải là người được đào tạo hoặc có kinh nghiệm điều tra, truy tố, xét xử

78

SV: Lương Đức Huyên Lớp: ……………

vụ án liên quan đến người dưới 18 tuổi, có hiểu biết cần thiết về tâm lý học,

khoa học giáo dục đối với người dưới 18 tuổi.

3.2.2. Tăng cường trách nhiệm, chuyên môn nghiệp vụ, đạo đức của

kiểm sát viên, KTV:

Vai trò trách nhiệm công tố của Viện kiểm sát các cấp được tăng cường,

chất lượng hoạt động điều tra, truy tố, xét xử các vụ án hình sự tiếp tục được

nâng lên, thực hiện tốt hơn nhiệm vụ chống oan sai và bỏ lọt tội phạm. Toàn

Ngành đã thực hành quyền công tố, kiểm sát 100% vụ án hình sự ngay từ giai

đoạn giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố; việc phê chuẩn

áp dụng các biện pháp ngăn chặn bảo đảm có căn cứ, đúng pháp luật; tỷ lệ

giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm đạt 93%, tăng 9,5%, vượt 3% chỉ tiêu

của Quốc hội; việc ban hành văn bản yêu cầu kiểm tra, xác minh, giải quyết

nguồn tin tăng 12%; ban hành yêu cầu điều tra tăng 11,6%; số vụ án trực tiếp

tiến hành hoạt động điều tra tăng 16,5%; công tác giải quyết án được đẩy

nhanh, tỷ lệ giải quyết vượt 9,9% so với chỉ tiêu của Quốc hội. Quan tâm đào

tạo, giáo dục, xây dựng đội ngũ cán bộ Kiểm sát có đạo đức cách mạng, bản

lĩnh, kinh nghiệm, tính chiến đấu cao, trọng danh dự, tâm huyết; có tính

chuyên nghiệp cao, giỏi chuyên môn...

3.2.3. Tăng cường công tố trong giai đoạn điều tra, gắn công tố với hoạt

động điều tra và hoạt động kiểm sát việc tuân theo pháp luật của KSV, KTV:

Cải cách tư pháp là yêu cầu cấp thiết của Đảng, Nhà nước ta hiện nay,

nhằm mục tiêu xây dựng Nhà nước pháp quyền Xã hội chủ nghĩa Việt nam là

Nhà nước của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân, do Đảng lãnh đạo.

Nhận thức đúng tầm quan trọng và ý nghĩa của công tác THQCT trong

giai đoạn điều tra "tăng cường trách nhiệm công tố trong hoạt động điều tra,

gắn công tố với hoạt động điều tra và kiểm sát:

Về kiểm sát tin báo, tố giác về tội phạm và kiến nghị khởi tố của Cơ

quan điều tra: Viện kiểm sát xác định đây là khâu quan trọng hàng đầu, là cơ

sở để ra các quyết định khởi tố hoặc không khởi tố vụ án, là tiền đề mở đầu

cho các hoạt động tố tụng giải quyết, kết thúc một vụ án hình sự. Do đó Viện

kiểm sát cần chủ động phối hợp chặt chẽ với Cơ quan điều tra, các cơ quan

79

SV: Lương Đức Huyên Lớp: ……………

khác được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra ban đầu, đảm

bảo mọi thông tin về tin báo, tố giác về tội phạm đều được. Viện kiểm sát

nắm bắt, tham gia giải quyết kịp thời ngay từ khi xảy ra vụ án. Trong đó, Viện

kiểm sát cần quan tâm đặc biệt đến hoạt động phân loại tin báo, tố giác về tội

phạm, đây là cơ sở để ra quyết định việc khởi tố hoặc không khởi tố vụ án

hình sự, đồng thời là biện pháp để nâng cao trách nhiệm của Viện kiểm sát

trong việc phê chuẩn bắt, tạm giữ, tạm giam., không phê chuẩn lệnh tạm

giam và không phê chuẩn gia hạn tạm giữ…. Để thực hiện có hiệu quả công

tác này, Viện kiểm sát cần tăng cường kiểm sát việc thụ lý tin báo của Cơ

quan điều tra bằng các hoạt động trực tiếp và gián tiếp như: Ra quyết định

kiểm sát trực tiếp , ban hành các văn bản yêu cầu giải quyết và thông báo kết

quả giải quyết cho Viện kiểm sát, định kỳ hàng tuần họp với Cơ quan điều tra

giải quyết tin báo, tố giác về tội phạm…, Cũng như công tác kiểm sát tin báo,

tố giác về tội phạm và kiến nghị khởi tố, đối với công tác khám nghiệm hiện

trường…thực hiện theo Quy chế mà Viện kiểm sát đã chủ động phối hợp liên

ngành tư pháp ký kết quy chế phối hợp hoạt động, 100% các vụ án đều phải

được Viện kiểm sát phân công kiểm sát viên tham gia kiểm sát hoạt động

khám nghiệm hiện trường…, trong đó những vụ trọng án, những vụ phức tạp,

khó khăn đều có sự tham gia trực tiếp của lãnh đạo Viện kiểm sát và Cơ quan

điều tra.

Trong công tác kiểm sát hoạt động điều tra của Cơ quan điều tra: Quán

triệt quan điểm chỉ đạo của Đảng tại Nghị quyết số 49-NQ/TW ngày

02/6/2005 của Bộ Chính trị về “chiến lược cải cách tư pháp đến năm 2020” và

“định hướng công tác kiểm sát trong thời gian tới” của Viện kiểm sát nhân

dân tối cao về “Tăng cường trách nhiệm công tố trong hoạt động điều tra, gắn

công tố với hoạt động điều tra…” Viện kiểm sát nhân dân tỉnh cần kịp thời

chỉ đạo các Viện kiểm sát huyện, thành phố tăng cường hơn nữa trách nhiệm

của cán bộ, kiểm sát viên, không ngừng phát huy hiệu quả hoạt động công tác

THQCT trong các giai đoạn điều tra, xem đây là khâu mũi nhọn, bước đột phá

trong tiến trình cải cách tư pháp theo chủ trương của Đảng và Nhà nước trong

thời kỳ mới. Từ đó, đòi hỏi các cán bộ, kiểm sát viên phải tích cực, chủ động

80

SV: Lương Đức Huyên Lớp: ……………

phát huy đầy đủ vai trò, trách nhiệm cá nhân khi tham gia vào hoạt động

THQCT Nhà nước. Trong từng vụ án, các kiểm sát viên phải luôn kịp thời và

chủ động đề ra các yêu cầu điều tra giúp các Điều tra viên định hướng điều tra

từng vụ án, đảm bảo chất lượng và hiệu quả cao trong hoạt động điều tra và

kiểm sát điều tra, về chất lượng yêu cầu điều tra luôn đảm bảo chính xác, có

căn cứ, ngắn gọn để các Điều tra viên dễ dàng thực hiện, góp phần kết thúc

điều tra được nhiều vụ án trước thời hạn, giảm đến mức thấp nhất việc trả hồ

sơ để điều tra bổ sung giữa các cơ quan tiến hành tố tụng, đặc biệt đối với bị

can là người dưới 18 tuổi cần đặc biệt chú trọng quan tâm tiến hành các thủ

tục đảm bảo quyền hợp pháp của họ.

Hơn nữa, Trong quá trình THQCT và kiểm sát điều tra, Viện kiểm sát

cần chú trọng đến việc đổi mới phương thức hoạt động nghiệp vụ. Thông qua

hoạt động thực hiện chức năng, nhiệm vụ của Ngành, Viện kiểm sát đã chủ trì

xây dựng nhiều chuyên đề nghiệp vụ như: Chuyên đề nâng cao chất lượng

trong kiểm sát việc giải quyết tin báo, tố giác về tội phạm và kiến nghị khởi tố

của Cơ quan điều tra, chuyên đề khám nghiệm hiện trường và tử thi, chuyên

đề đình chỉ tạm đình chỉ điều tra, chuyên đề trả điều tra bổ sung, chuyên đề

toà tuyên không phạm tội… phối hợp với các cơ quan tư pháp thực hiện tốt

công tác THQCT trong giai đoạn điều tra.

3.2.4. Tăng cường đào tạo chuyên môn, nghiệp vụ, tập huấn:

Việc nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ của các kiểm sát viên nói

riêng và toàn ngành nói chung phụ thuộc rất nhiều vào công tác đào tạo

chuyên môn nghiệp vụ cho các kiểm sát viên.

Hàng năm, ngành kiểm sát cần có những lớp đào tạo ngắn và dài hạn cho

kiểm sát viên mới về chuyên môn nghiệp vụ, cập nhật những chính sách pháp

luật mới, chủ trương chính sách của Đảng đồng thời có những kỳ sát hạch

trình độ của các kiểm sát viên các cấp nhằm tạo động lực cho họ thường

xuyên trau dồi kiến thức cho bản thân, phục vụ công việc. Các buổi tập huấn,

rút kinh nghiệm hay hỗ trợ từ tuyến trên xuống các tuyến huyện cũng rất quan

trọng tạo sự gắn kết toàn ngành và nâng cao chất lượng đào tạo cho các kiểm

sát viên tuyến dưới.

81

SV: Lương Đức Huyên Lớp: ……………

Các cuộc thi kiểm sát viên giỏi cũng đã bắt đầu được thực hiện trên tinh

thần học hỏi giao lưu và đang tạo được khí thế rất tốt cho các cán bộ kiểm sát

nói riêng và toán ngành nói chung. Đây là một hoạt động có ý nghĩa và hiệu

quả trong hoạt động đào tạo chuyên môn, nghiệp vụ cho các kiểm sát viên.

3.2.5. Tăng cường công tác đấu tranh, phòng ngừa tội phạm nói

chung và tội phạm do người dưới 18 tuổi thực hiện nói riêng:

Thứ nhất, đối với lứa tuổi dưới 18 thì quan trọng nhất là phối hợp giáo

dục giữa gia đình và nhà trường; bố, mẹ, thầy cô giáo phải làm gương cho con

em mình ngay từ trong lối sống, tập trung giáo dục những bài học đạo đức từ

khi còn nhỏ đến tuổi vị thành niên; với lứa tuổi từ 14 tuổi đến dưới 18 tuổi thì

nên kết hợp giáo dục đạo đức với giáo dục pháp luật; với lứa tuổi từ 18 trở lên

thì giáo dục pháp luật phải được đặt lên hàng đầu. Phương pháp tuyên truyền

và giáo dục có thể là thông báo những chế tài nghiêm khắc mà người phạm tội

có thể phải gánh chịu trên các phương tiện thông tin đại chúng như hệ thống

phát thanh của xã, thị trấn vào khoảng thời gian từ 8 giờ sáng đến 18 giờ tối

và trên radio trong khoảng thời gian từ 20 giờ đến đêm khuya. Nhà nước, các

cơ quan, đoàn thể nên vận động người dân học các khóa học nâng cao khả

năng kiềm chế bản thân như học kỹ năng sống và học thiền, yoga; có thêm

những công cụ, biện pháp để tự bảo vệ mình, giảm khả năng trở thành nạn

nhân của tội phạm như học thêm võ thuật, thường xuyên rèn luyện thể dục thể

thao để tăng cường sức khỏe, sức bền.

Thứ hai, để tránh trở thành nạn nhân của tội phạm trộm cắp tài sản thì

người dân cần tránh đi đến những khu vực tập trung đông người không công

ăn việc làm, những nơi có nhiều điều kiện để người phạm tội có điều kiện

thực hiện hành vi trộm cắp. Bản thân mỗi gia đình, mỗi công dân cần nâng

cao cảnh giác trong công tác quản lý tài sản. Khi thuê người giúp việc, công

nhân làm thuê phải biết rõ nơi cư trú, nhân thân của họ, không nhận đối tượng

có biểu hiện nghi vấn. Đề phòng những người giả danh nhân viên tiếp thị, bán

hàng, nhân viên thu tiền điện nước, điện thoại,… lợi dụng vào nhà để thực

hiện hành vi trộm cắp tài sản. Không để tài sản ở những nơi hớ hênh, dễ thấy,

có biện pháp trông giữ tài sản hợp lý, không nên quá phô trương đối với

82

SV: Lương Đức Huyên Lớp: ……………

những tài sản mà mình có. Khi đi ngủ hoặc ra khỏi nhà phải kiểm tra, khóa

cửa cẩn thận, nhất là cửa sổ, cửa ra vào sân thượng đề phòng kẻ gian lợi dụng,

đột nhập. Cần khóa xe cẩn thận hoặc dắt xe vào nhà mỗi lần đi về. Xây nhà

kiên cố, tăng cường trang bị thêm những công cụ kỹ thuật hiện đại để phòng

ngừa việc trộm cắp như khóa chống trộm, lắp đặt camera, thuê bảo vệ,… Đối

với các cơ quan, doanh nghiệp cần đề phòng người lạ mặt trà trộn và cơ quan,

quán triệt tinh thần cảnh giác đến cán bộ, công chức, nhân viên. Trang bị két

sắt chuyên dụng để cất giữ tiền, tài sản có giá trị. Bố trí lực lượng bảo vệ trực

24/24 giờ. Sắp xếp, bố trí nơi trông giữ xe có bảo vệ trông coi. Người dân cần

quan tâm giáo dục con em mình tránh những tệ nạn xã hội, hành vi vi phạm

pháp luật.

Thứ ba, để tránh trở thành nạn nhân của tội phạm cướp tài sản, người dân

không nên thường xuyên đi lại ở những khu vực cao điểm, tập trung nhiều tội

phạm vào những khoảng thời gian đặc biệt trong ngày như khi sáng sớm, lúc

đêm muộn. Khi đi ra đường không nên quá phô trương về tài sản dễ khiến cho

mình trở thành mục tiêu, đích ngắm của tội phạm. Chủ thể thực hiện hành vi

cướp tài sản chủ yếu là nam giới, có sức khỏe, ở độ tuổi từ 16 đến 50 tuổi,

không công ăn việc làm, có trình độ văn hóa thấp nên khi thấy những người

có đặc điểm nhân thân này có dấu hiệu đang theo dõi hoặc chú ý tới mình cần

hết sức cảnh giác. Trường hợp này phải tránh đi vào ngõ hẻm, chỗ tối, nơi ít

người để tránh tạo ra những điều kiện phạm tội, chủ động cắt đuôi đối tượng,

đi vào những khu vực đông người hoặc nhờ đến sự trợ giúp của các cơ quan

chức năng. Thường xuyên rèn luyện thể dục thể thao, rèn luyện sức khỏe để

có thể chống trả lại hành vi xâm hại của người phạm tội. Nên tham gia học

thêm những lớp võ thuật, chủ động mang theo những công cụ phương tiện

phòng vệ khi cần thiết. Trường hợp khi bắt buộc phải đi qua những khu vực bất

ổn về an ninh trật tự, có tỷ trọng tội phạm cao hoặc đi đến nơi vắng vẻ, ít người

vào những thời gian nhạy cảm dễ dàng cho đối tượng thực hiện hành vi phạm tội

thì nên đi thành tốp đông người để hạn chế sự manh động của đối tượng.

Người dân cần quan tâm, giáo dục con em mình tránh những tệ nạn xã

hội, hành vi vi phạm pháp luật. Nếu thấy con em có các biểu hiện như bỏ học,

83

SV: Lương Đức Huyên Lớp: ……………

chơi bời kết giao với các thành phần xấu, ham mê cờ bạc và các tệ nạn xã hội

cần phối hợp với nhà trường và chính quyền có các biện pháp ngăn chặn và

giáo dục kịp thời, tránh để sự việc nghiêm trọng dẫn đến các em trở thành chủ

thể phạm tội.

Tóm lại, phòng ngừa tội phạm nói chung và phòng ngừa tình hình tội

phạm dưới 18 tuổi nói riêng, là hoạt động khó khăn và phức tạp, cần sự đầu tư

lâu dài của nhà nước và cả xã hội.

3.2.6. Tăng cường giáo dục, nâng cao hiểu biết pháp luật cho người

dân nói chung và người dưới 18 tuổi nói riêng:

Hoạt động tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật cho NCTN là vô

cùng quan trọng. Cần tăng cường hoạt động truyền thông, giải thích rộng rãi

đến mọi tầng lớp dân cư, mọi lứa tuổi để mọi người hiểu biết các quy định

của pháp luật về lĩnh vực này, nhằm nâng cao trách nhiệm của trẻ em nói

chung, NCTN nói riêng và của toàn xã hội đối với việc giáo dục, phòng ngừa,

ngăn chặn NCTN phạm tội nói chung và tội xâm phạm sở hữu nói riêng. Giáo

dục pháp luật là hoạt động định hướng có tổ chức, có chủ định của chủ thể giáo

dục tác động lên đối tượng giáo dục nhằm mục đích hình thành sâu sắc và mở

rộng ở họ tri thức pháp luật, hình thành tình cảm và lòng tin đối với pháp luật,

hình thành động cơ, hành vi và thói quen xử sự phù hợp với các yêu cầu của hệ

thống pháp luật. Vậy đối tượng được giáo dục pháp luật đó là: trẻ em và người

dưới 18 tuổi trong nhà trường, cộng đồng dân cư, tập thể lao động, trong các nhà

tạm giữ, trại tạm giam, trường giáo dưỡng, cán bộ các cơ quan bảo vệ pháp luật,

các cơ quan hữu quan có liên quan đến công tác quản lý, giáo dục trẻ em và

NCTN; các tầng lớp nhân dân trong đó có thành viên gia đình của họ.

Nội dung giáo dục pháp luật cho các đối tượng trên phải có phạm vi

tương đối rộng và tương đối đặc thù như:

Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến Công ước quốc tế và văn bản

pháp luật quốc tế về quyền trẻ em; các văn bản pháp luật của Nhà nước về

quyền trẻ em, về đấu tranh phòng chống tội phạm NCTN và tội phạm xâm sở

hữu, cho trẻ vị thành niên ở tỉnh Bắc Ninh.

84

SV: Lương Đức Huyên Lớp: ……………

Để công tác giáo dục pháp luật đạt hiệu quả thì việc tuyên truyền, phổ

biến đầy đủ nội dung trên là chưa đủ, còn phụ thuộc vào hình thức giáo dục

pháp luật. Theo tác giả cần phải thực hiện các hình thức tuyên truyền, phổ

biến pháp luật sau:

Tổ chức giáo dục pháp luật cho NCTN phạm tội trong các nhà trường ở tỉnh

Bắc Ninh từ bậc tiểu học trở lên, trên cơ sở kết hợp môn giáo dục công dân với

các hoạt động giáo dục ngoại khóa. Nhà trường phải tạo điều kiện để các ngành

chức năng phổ biến kiến thức về lĩnh vực này nhằm hình thành ở các em ý thức

tôn trọng pháp luật.

Tổ chức nhiều hơn ở tỉnh Bắc Ninh các câu lạc bộ pháp luật, các cuộc thi

tìm hiểu pháp luật về trẻ em và người dưới 18 tuổi, đưa các văn bản pháp luật

quy định về quyền trẻ em và đấu tranh phòng chống tội phạm NCTN.

Tuyên truyền, phổ biến pháp luật thông qua các phương tiện truyền

thông đại chúng ở tỉnh Bắc Ninh như: báo hình, báo viết, báo nói, tờ rơi, tranh

ảnh, sách bỏ túi, các loại hình nghệ thuật… tăng cường các chuyên mục pháp

luật về lĩnh vực này, có nhiều phóng sự điều tra sâu sắc, toàn diện, có hệ thống

và đặc biệt lưu ý phổ biến các phương thức, thủ đoạn xúi giục lôi kéo NCTN vào

con đường phạm tội, hậu quả và các hình thức xử lý như thế nào…

Để nâng cao hiệu quả công tác giáo dục pháp luật phòng chống tội phạm

do NCTN gây ra thì Đảng và nhà nước cần phải đào tạo, bồi dưỡng cán bộ

làm công tác phổ biến, tuyên truyền, giáo dục pháp luật thuộc Cục bảo vệ,

chăm sóc trẻ em thuộc Bộ lao động thương binh và xã hội, Hội phụ nữ, Đoàn

thanh niên, giáo viên giảng dạy pháp luật trong các nhà trường, phóng viên,

biên tập viên các chuyên mục của báo pháp luật, các tổ chức nghề nghiệp

khác… trên qui mô toàn quốc.

3.2.7. Tăng cường công tác quản lý dân cư, an ninh trật tự trên địa

bàn các khu công nghiệp

Bắc Ninh là một tỉnh đang phát triển kinh tế rất nhanh. Nhờ những điều

kiện tự nhiên xã hội đặc thù của tỉnh, các khu công nghiệp và nhà máy mọc

lên ngày càng nhiều và thu hút rất nhiều lao động từ các tỉnh khác đến đây.

Bên ngoài nhà máy và các khu công nghiệp, những hàng quán, chợ tạm, nhà

85

SV: Lương Đức Huyên Lớp: ……………

trọ, xe ôm … và các dịch vụ khác cũng mọc lên như nấm. Lực lượng lao động

cũng ngày càng được trẻ hóa, số lượng lao động tự do dưới 18 tuổi cũng tăng

dần theo các năm. Đây cũng là một trong những nguyên nhân gây nên sự bất

ổn về an ninh trật tự, các tệ nạn mại dâm, ma túy, cờ bạc… dẫn đến các tội

phạm ngày càng gia tăng. Tỉnh cần tăng cường công tác quản lý dân cư, an

ninh trật tự tại các điểm nóng về lao động tự do này nhằm hạn chế sự gia tăng

về tội phạm đặc biệt là tội phạm xâm phạm sở hữu do người dưới 18 tuổi thực

hiện.

TIỂU KẾT CHƯƠNG 3

Thông qua các số liệu so sánh và đánh giá qua các năm giai đoạn 2016

đến năm 2019, từ thực trạng hoạt động thực hành quyền công tố của Kiểm sát

viên trong giai đoạn điều tra các tội xâm phạm sở hữu từ thực tiễn tỉnh Bắc

Ninh trong giai đoạn này, tác giả luận văn đã chỉ ra các kết quả đạt được trong

THQCT, đồng thời cũng chỉ ra những hạn chế ảnh hưởng đến hoạt động của

Kiểm sát viên trong thực hiện chức năng hiến định của VKS là thực hành

quyền công tố trong giai đoạn điều tra các tội xâm phạm sở hữu do người

dưới 18 tuổi thực hiện. Từ đó, tác giả cũng nghiên cứu tìm ra những nguyên

nhân làm ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động thực hành quyền công tố trong

giai đoạn điều tra các tội xâm phạm sở hữu do người dưới 18 tuổi thực hiện

trên địa bàn tình. Nhận thức về nguyên nhân tạo nên những hạn chế trong

hoạt động thực hành quyền công tố của Kiểm sát viên trong giai đoạn điều tra

chúng ta xác định được những giải pháp thiết hực nhằm nâng cao chất lượng

hoạt động thực hành quyền công tố của Kiểm sát viên trong giai đoạn điều tra.

Tác giả đã đưa ra những yêu cầu, giải pháp nâng cao chất lượng thực hành

quyền công tố trong giai đoạn điều tra các tội xâm phạm sở hữu do người

dưới 18 tuổi thực hiện. Trong đó, phải kể đến nhóm giải pháp về nâng cao

trách nhiệm, đạo đức và chuyên môn cho đội ngũ kiểm sát viên, tăng cường

công tác đấu tranh phòng ngừa tội phạm cũng như tuyên truyền nâng cao ý

thức pháp luật của người dân.

86

SV: Lương Đức Huyên Lớp: ……………

KẾT LUẬN

Thực hành quyền công tố là chức năng do Hiến pháp quy định cho ngành

Kiểm sát nhân dân. Trong những năm qua, hoạt động THQCT trong giai đoạn

điều tra các tội XPSH của ngành Kiểm sát nói chung và của VKSND tỉnh Bắc

Ninh nói riêng đã đạt được những thành tích đáng kể. Những thành tích đó đã

góp phần ổn định về an ninh chính trị, bảo vệ tài sản của Nhà nước, tập thể;

bảo vệ tính mạng, sức khỏe, tài sản hợp pháp của công dân. Bên cạnh những

thành tích đã đạt được, hoạt động THQCT trong giai đoạn điều tra các tội

XPSH do người dưới 18 tuổi thực hiện của VKSND tỉnh tuy đã có những kết

quả đạt được đáng kể vẫn còn bộc lộ những thiếu sót, hạn chế.

Để khắc phục tình trạng trên và nâng cao chất lượng THQCT trong giai

đoạn điều tra các tội XPSH do người dưới 18 tuổi thực hiện từ thực tiễn tỉnh

Bắc Ninh, tác giả luận văn đã sử dụng, kết hợp các phương pháp nghiên cứu

khoa học, tiếp thu những thành tựu của những người đi trước, so sánh và đối

chiếu những tài liệu, sách chuyên khảo để phân tích, đánh giá thực trạng của

hoạt động THQCT trong giai đoạn điều tra các tội XPSH do người dưới 18

tuổi thực hiện từ đó đề ra những giải pháp khắc phục và nâng cao chất lượng

việc áp dụng pháp luật. Cụ thể luận văn tập trung vào các vấn đề sau:

Phân tích làm rõ những cơ sở lý luận về THQCT trong giai đoạn điều tra

các tội XPSH do người dưới 18 tuổi thực hiện.

Tập trung phân tích thực trạng THQCT trong giai đoạn điều tra các tội

XPSH của VKSND tỉnh Bắc Ninh từ năm 2016 đến năm 2019. Tác giả đã chú

ý phân tích, đánh giá những kết quả đã đạt được và những hạn chế còn tồn tại.

Từ những cơ sở lý luận và thực tiễn hoạt động đã phân tích đánh giá, tác

giả mạnh dạn đề xuất yêu cầu và 6 giải pháp nhằm nâng cao chất lượng thực

hành quyền công tố trong giai đoạn điều tra các tội xâm phạm sở hữu do

người dưới 18 tuổi thực hiện mong rằng có thể đóng góp được những biện

pháp hữu hiệu được viện kiểm sát tỉnh áp dụng.

87

SV: Lương Đức Huyên Lớp: ……………

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Ban Cán sự Đảng, Viện kiểm sát nhân dân tối cao (2015), Báo cáo sơ kết

10 năm thực hiện Nghị quyết số 49-NQ/TW của Bộ Chính trị trong

ngành Kiểm sát nhân dân, Hà Nội.

2. Bộ Chính trị (2002), Nghị quyết số 08-NQ/TW ngày 02/01/2002 về một

số nhiệm vụ trọng tâm công tác tư pháp trong thời gian tới, Hà Nội.

3. Bộ Chính trị (2005), Nghị quyết số 48-NQ/TW ngày 24/5/2005 về Chiến

lược xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật Việt Nam đến năm 2010,

định hướng đến năm 2020, Hà Nội.

4. Bộ Chính trị (2005), Nghị quyết số 49-NQ/TW của Ban Chấp hành

Trung ương ngày 2/6/2005 về Chiến lược cải cách tư pháp đến năm

2020, Hà Nội.

5. Bộ Tư pháp (2006), Từ điển Luật học, Nxb Từ điển Bách khoa, Nxb Tư

pháp, Hà Nội.

6. Cục Thống kê tỉnh Bắc Ninh (2019), Niên giám thống kê năm 2016,

Bắc Ninh.

7. Hoàng Xuân Đàn (2011), Thực hành quyền công tố và kiểm sát việc khởi

tố vụ án, khởi tố bị can của Viện kiểm sát nhân dân ở Việt Nam, Luận

văn thạc sĩ Luật học, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, Hà Nội.

8. Vũ Thị Thu Quyên về "Hoàn thiện pháp luật bảo đảm quyền của

người dưới 18 tuổi phạm tội ở Việt Nam hiện nay” năm 2003

9. Đảng Cộng sản Việt Nam (2011), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc

lần thứ XI, Nxb Chính trị quốc gia - Sự thật, Hà Nội.

10. Lê Thị Tuyết Hoa (2002), Quyền công tố ở Việt Nam, Luận án Tiến sĩ Luật

học, Trung tâm Khoa học xã hội và nhân văn quốc gia, Hà Nội.

11. Lê Thị Tuyết Hoa (2014), "Thực trạng và một số kiến nghị nhằm tăng

cường trách nhiệm công tố trong hoạt động điều tra, gắn công tố với hoạt

động điều tra", Tạp chí Kiểm sát, (8), tr.21-22.

88

SV: Lương Đức Huyên Lớp: ……………

12. Trần Minh Hưởng, Nguyễn Văn Hiến (Đồng tác giả) (2002), Tìm hiểu

tội phạm và các tội xâm phạm sở hữu, Nxb Lao động, Hà Nội.

13. Hồ Chí Minh (2000), Toàn tập, Tập 5, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội.

14. Nguyễn Hải Phong (Chủ biên) (2014), Một số vấn đề về tăng cường

trách nhiệm công tố trong hoạt động điều tra, gắn công tố với hoạt động

điều tra, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội.

15. Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (2013), Hiến pháp

năm 2013, Nxb Chính trị quốc gia - Sự thật, Hà Nội.

16. Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (2015), Luật Tổ

chức Viện kiểm sát nhân dân, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội.

17. Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (2015), Bộ luật Tố

tụng hình sự, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội.

18. Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (2015), Bộ luật

Dân sự năm 2015, Nxb Tư pháp, Hà Nội.

19. Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (2017), Bộ luật hình sự

năm 2015 (được sửa đổi bổ sung năm 2017), Nxb Tư pháp, Hà Nội.

20. Lê Hữu Thể (Chủ biên) (2008), Thực hành quyền công tố và kiểm sát

các hoạt động tư pháp trong giai đoạn điều tra, Nxb Tư pháp, Hà Nội.

21. Trường Đại học Luật Hà Nội (2012), Giáo trình Luật Hình sự Việt Nam,

Tập 2, Nxb Công an nhân dân, Hà Nội.

22. Trần Xuân Tư(2013), Áp dụng pháp luật trong thực hành quyền công tố

ở giai đoạn điều tra các tội xâm phạm sở hữu của Viện kiểm sát nhân

dân ở tỉnh Vĩnh Phúc, Luận văn thạc sĩ Luật học, Học viện Chính trị

quốc gia Hồ Chí Minh, Hà Nội.

23. Viện khoa học Pháp lý, Bộ Tư pháp (2006), Từ điển Luật học, Nxb Từ

điển bách khoa và Nxb Tư pháp, Hà Nội.

24. Viện kiểm sát nhân dân tối cao (2002), "Những vấn đề lý luận về quyền

công tố và thực hành quyền công tố ở Việt Nam từ năm 1945 đến nay",

Thông tin khoa học pháp lý, (1).

25. Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Bắc Ninh (2012), Báo cáo tổng kết công tác

kiểm sát năm 2016, Bắc Ninh.

89

SV: Lương Đức Huyên Lớp: ……………

26. Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Bắc Ninh (2013), Báo cáo tổng kết công tác

kiểm sát năm 2017, Bắc Ninh.

27. Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Bắc Ninh (2014), Báo cáo tổng kết công tác

kiểm sát năm 2018, Bắc Ninh.

28. Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Bắc Ninh (2015), Báo cáo tổng kết công tác

kiểm sát năm 2019, Bắc Ninh.

29. Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Bắc Ninh, Biểu thống kê kiểm sát xét xử sơ

thẩm các vụ án hình sự từ năm 2016 đến năm 2019, Bắc Ninh.

30. Vụ thực hành quyền công tố và kiểm sát điều tra án hình sự về trật tự xã

hội, Viện kiểm sát nhân dân tối cao (2011), Tăng cường trách nhiệm

công tố trong hoạt động điều tra theo yêu cầu cải cách tư pháp, Chuyên

đề nghiệp vụ, Hà Nội.

31. Nguyễn Đình Gấm: "Nguyên nhân tâm lý xã hội của tội phạm vị thành

niên", Tạp chí Tâm lý học số 5/2002;

32. Trương Minh Mạnh: "Phân loại tội phạm với việc quy định trách nhiệm

hình sự của người dưới 18 tuổi", Tạp chí Kiểm sát số 8/2002;

90

SV: Lương Đức Huyên Lớp: ……………