Luận văn Thạc sĩ: Tăng cường công tác quản lý bảo vệ môi trường trong khai thác mỏ của Công ty cổ phần than Đèo Nai - Vinacomin tại tỉnh Quảng Ninh

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:102

Thêm vào BST

Báo xấu

1
lượt xem 0
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích của đề tài ''Tăng cường công tác quản lý bảo vệ môi trường trong khai thác mỏ của Công ty cổ phần than Đèo Nai - Vinacomin tại tỉnh Quảng Ninh'' là nghiên cứu đề xuất một số giải pháp tăng cường công tác quản lý BVMT trong khai thác mỏ của Công ty cổ phần than Đèo Nai - Vinacomin tại tỉnh Quảng Ninh.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ: Tăng cường công tác quản lý bảo vệ môi trường trong khai thác mỏ của Công ty cổ phần than Đèo Nai - Vinacomin tại tỉnh Quảng Ninh

LỜI CAM ĐOAN Tác giả xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của bản thân tác giả, được hoàn thành dưới sự hướng dẫn của PGS.TSKH Nguyễn Trung Dũng. Các kết quả nghiên cứu và các kết luận trong luận văn là trung thực, không sao chép từ bất kỳ một nguồn nào và dưới bất kỳ hình thức nào. Việc tham khảo các nguồn tài liệu (nếu có) đã được thực hiện trích dẫn và ghi nguồn tài liệu tham khảo đúng quy định. Tôi xin chịu trách nhiệm trước pháp luật cũng như đạo đức khoa học về lời cam đoan này. Tác giả luận văn Tạ Thu Hương i
LỜI CÁM ƠN Tác giả xin trân trọng cảm ơn các thầy cô giáo Trường Đại học Thủy lợi, nhất là các cán bộ, giảng viên khoa Kinh tế và quản lý, phòng Đào tạo đại học và sau đại học đã giúp đỡ và tạo điều kiện cho tác giả hoàn thành luận văn này. Đặc biệt tác giả xin trân trọng cảm ơn thầy hướng dẫn - PGS.TSKH Nguyễn Trung Dũng đã hết lòng hướng dẫn, chỉ bảo tận tình để tác giả hoàn thành luận văn. Tác giả cũng xin trân trọng cảm ơn ban lãnh đạo cùng toàn thể cán Công ty Cổ phần than Đèo Nai - Vinacomin đã quan tâm tạo điều kiện thuận lợi hỗ trợ, giúp đỡ tác giả trong việc thu thập thông tin, tài liệu trong quá trình thực hiện luận văn. Những lời sau cùng, tác giả xin dành cho gia đình, những người thân, bạn bè cùng các đồng nghiệp trong phòng, cơ quan đã chia sẻ khó khăn, quan tâm và ủng hộ tác giả trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu để hoàn thành được luận văn tốt nghiệp này. Trong quá trình thực hiện luận văn tác giả đã cố gắng và nỗ lực rất nhiều nhưng do những hạn chế về kiến thức, thời gian, kinh nghiệm và tài liệu tham khảo nên không thể tránh được những sai sót. Tác giả xin trân trọng và mong được tiếp thu các ý kiến đóng góp, chỉ bảo của các thầy, cô, bạn bè và đồng nghiệp. Xin trân trọng cảm ơn! Hà Nội, ngày tháng 10 năm 2018 Tác giả luận văn Tạ Thu Hương ii
MỤC LỤC LỜI CÁM ƠN ................................................................................................................. ii DANH MỤC CÁC HÌNH ẢNH.....................................................................................vi DANH MỤC BẢNG BIỂU ............................................................................................vi DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ............................................................................. viii CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG TRONG KHAI THÁC MỎ ...........................................................................3 1.1 Cơ sở lý luận về bảo vệ môi trường và quản lý bảo vệ môi trường trong khai thác mỏ ........................................................................................................................ 3 1.1.1 Khái niệm, đặc điểm, vai trò của bảo vệ môi trường trong khai thác mỏ ...3 1.1.2 Cơ sở pháp lý đối với công tác quản lý BVMT trong khai thác mỏ ...........5 1.1.3 Nội dung công tác quản lý đối với việc BVMT trong hoạt động khai thác khoáng sản ...............................................................................................................8 1.1.4 Những tiêu chí đánh giá công tác quản lý đối với việc BVMT trong khai thác mỏ ..................................................................................................................10 1.1.5 Những nhân tố ảnh hưởng đến công tác quản lý BVMT trong khai thác mỏ ...................................................................................................................16 1.2 Cơ sở thực tiễn về quản lý BVMT trong khai thác mỏ ở trên thế giới và một số nơi ở Việt Nam ..........................................................................................................19 1.2.1 Kinh nghiệm quản lý đối với bảo vệ môi trường trong khai thác mỏ của một số nước trên thế giới ....................................................................................... 19 1.2.2 Kinh nghiệm quản lý đối với bảo vệ môi trường ở Việt Nam trong khai thác mỏ ..................................................................................................................23 1.2.4 Bài học kinh nghiệm về quản lý về BVMT trong khai thác mỏ rút ra cho tỉnh Quảng Ninh ....................................................................................................24 1.2.5 Các công trình khoa học công bố có liên quan đến đề tài ......................... 25 CHƯƠNG 2 ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG TRONG KHAI THÁC MỎ CỦA CÔNG TY CỔ PHẦN THAN ĐÈO NAI - VINACOMIN, TỈNH QUẢNG NINH .......................................................................28 iii
2.1 Giới thiệu về điều kiện tự nhiên, kinh tế, xã hội khu vực mỏ than Đèo Nai ... 28 2.1.1 Vị trí địa lý ................................................................................................ 28 2.1.2 Đặc điểm tự nhiên ..................................................................................... 29 2.1.3 Điều kiện kinh tế-xã hội ............................................................................ 30 2.1.4 Bối cảnh khai thác than chung hiện nay ở tỉnh Quảng Ninh .................... 30 2.1.5 Tình hình khai thác than ở mỏ than Đèo Nai ............................................ 31 2.1.6 Hiện trạng môi trường ở mỏ than Đèo Nai ............................................... 36 2.2 Thực trạng công tác quản lý BVMT của Công ty cổ phần than Đèo Nai - Vinacomin ................................................................................................................. 47 2.2.1 Công tác tổ chức bộ máy quản lý và thực hiện các quy định về BVMT .. 47 2.2.2 Công tác lập kế hoạch chung về kế hoạch BVMT trong khai thác mỏ .... 48 2.2.3 Tình hình triển khai thực hiện quy định của nhà nước nhằm quản lý BVMT khu vực mỏ ............................................................................................... 55 2.2.4 Công tác thanh tra, kiểm tra và giám sát ................................................... 59 2.3 Đánh giá chung công tác quản lý BVMT của Công ty cổ phần than Đèo Nai - Vinacomin ................................................................................................................. 59 2.3.1 Kết quả đạt được ....................................................................................... 59 2.3.2 Những vấn đề còn tồn tại .......................................................................... 71 CHƯƠNG 3 GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG CỦA CÔNG TY CỔ PHẦN THAN ĐÈO NAI-VINACOMIN ................. 73 3.1 Định hướng quản lý của nhà nước về quản lý BVMT cho Công ty cổ phần than Đèo Nai-Vinacomin .......................................................................................... 73 3.1.1 Định hướng của Nhà nước về quản lý BVMT mỏ than Đèo Nai ............. 73 3.1.2 Định hướng của tỉnh Quảng Ninh nói chung và Công ty cổ phần than Đèo Nai - Vinacomin nói riêng trong công tác quản lý BVMT ................................... 73 3.2 Những cơ hội và thách thức đối với quản lý BVMT của Công ty cổ phần than Đèo Nai - Vinacomin ................................................................................................ 75 3.2.1 Thách thức................................................................................................. 75 3.2.2 Cơ hội ........................................................................................................ 76 3.3 Đề xuất một số giải pháp chủ yếu tăng cường công tác quản lý BVMT của Công ty cổ phần than Đèo Nai - Vinacomin ............................................................. 77 iv
3.3.1 Kiện toàn Ban chỉ đạo quản lý BVMT các cấp.........................................77 3.3.2 Hoàn thiện thể chế, chính sách và pháp luật .............................................80 3.3.3 Giải pháp kỹ thuật ..................................................................................... 81 3.3.4 Giải pháp về kinh tế - xã hội .....................................................................84 3.3.5 Tuyên truyền và nâng cao nhận thức cộng đồng.......................................85 3.3.6 Hoàn thiện và nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ quản lý về BVMT .......90 Kết luận Chương 3.........................................................................................................90 CHƯƠNG 4 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ............................................................ 92 4.1 Kết luận ............................................................................................................92 4.2 Kiến nghị ..........................................................................................................92 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................94 v
DANH MỤC CÁC HÌNH ẢNH Hình 1: Bản đồ Mông Cổ ……………………………………………..…………….20 Hình 2: Một số hình ảnh về khai thác mỏ ở Mông Cổ .................................................. 22 Hình 2.1. Sơ đồ công nghệ chế biến than mỏ Đèo Nai ................................................. 35 vi
DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng 2.1: Diễn biến môi trường không khí trong giai đoạn 2015 ÷ 2017 ....................37 Bảng 2.2: Diễn biến chất lượng nước thải công nghiệp giai đoạn 2015 ÷ 2017 - Vị trí thứ nhất .......................................................................................................................... 41 Bảng 2.3: Diễn biến chất lượng nước thải công nghiệp giai đoạn 2015 ÷ 2017 - Vị trí thứ hai ............................................................................................................................ 42 Bảng 2.4: Diễn biến chất lượng đất giai đoạn 2015 ÷ 2017 ..........................................44 Bảng 2.5: Kế hoạch Bảo vệ môi trường năm 2016 ....................................................... 49 Bảng 2.6: Kế hoạch Bảo vệ môi trường năm 2017 ....................................................... 51 Bảng 2.7: Kế hoạch BVMT năm 2018 ..........................................................................53 Bảng 2.8. Bảng tổng hợp các thủ tục hành chính liên quan đến BVMT tại Công ty cổ phần than Đèo Nai-Vinacomin ...................................................................................... 56 Bảng 2.9. Bảng đánh giá thủ tục hành chính liên quan đến báo cáo ĐTM ...................60 Bảng 2.10. Tình hình thực hiện quy định về BVMT tại Công ty..................................61 Bảng 2.11. Tóm tắt tình hình thực hiện thủ tục liên quan đến sổ chủ nguồn thải chất thải nguy hại ..................................................................................................................65 Bảng 2.12: Đánh giá việc thực hiện thủ tục lập giấy phép xả nước thải vào nguồn nước .......................................................................................................................................66 Bảng 2.14: Bảng đánh giá sự tuân thủ vị trí, chỉ tiêu quan trắc trong báo cáo đánh giá tác động môi trường của Công ty ..................................................................................69 vii
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT BVMT Bảo vệ môi trường CTNH Chất thải nguy hại CBCNV Cán bộ công nhân viên DTM Đánh giá tác động môi trường DMC Đánh giá môi trường chiến lược ĐBTB Đồng bộ thiết bị HTKT Hệ thống khai thác HĐKS Hoạt động khoáng sản KT-XH Kinh tế - Xã Hội QTMT Quan trắc môi trường QCVN Quy chuẩn Việt Nam TNMT Tài nguyên môi trường TKV Tập đoàn công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam UBND Ủy ban nhân dân XLNT Xử lý nước thải XDCB Xây dựng cơ bản viii
MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của Đề tài Trong những năm gần đây ngành than đã có những bước tiến vượt bậc về cả quy mô khai thác lẫn chất lượng sản phẩm. Ngành than đã đáp ứng đầy đủ nhu cầu sử dụng trong nước và tham gia vào mặt hàng xuất khẩu rất quan trọng của Việt Nam. Mặt khác, ngành than cũng đã góp phần rất quan trọng trong việc tạo công ăn việc làm và thu nhập ổn định cho hàng vạn người lao động, góp phần tích cực đối với sự phát triển kinh tế - xã hội của các khu vực có khai thác than, đặc biệt là vùng than Quảng Ninh. Công ty cổ phần than Đèo Nai - Vinacomin là một trong những Công ty khai thác mỏ lộ thiên lớn của Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam (TKV), được tiến hành khai thác từ lâu. Trong những năm cuối thập kỷ 80 và trong thập kỷ 90, do nhiều nguyên nhân khác nhau nên Công ty phải thu hẹp sản xuất, mặt khác các máy móc thiết bị phần lớn đã già cỗi, hoạt động kém hiệu quả nhưng giảm xuống chỉ còn khoảng 300-400 ngàn tấn/năm. Trong những năm gần đây, nhu cầu than cho các ngành công nghiệp tăng mạnh, đòi hỏi sản lượng của các mỏ trong ngành than nói chung và Công ty cổ phần Than Đèo Nai nói riêng cũng phải tăng lên để đáp ứng nhu cầu tiêu thụ than. Ngoài ra, khối lượng than xuất khẩu ra các nước trên thế giới cũng tăng cao đồng thời với việc giá than xuất khẩu ra các nước trên thế giới cũng tăng cao đồng thời với việc giá than xuất khẩu cũng tăng đáng kể nên hệ số bóc giới hạn của khai thác lộ thiên tăng cao. Do đó học viên chọn đề tài: “Tăng cường công tác quản lý bảo vệ môi trường trong khai thác mỏ của Công ty cổ phần than Đèo Nai - Vinacomin tại tỉnh Quảng Ninh” làm đề tài tốt nghiệp. 2. Mục đích của Đề tài Mục đích của đề tài là nghiên cứu đề xuất một số giải pháp tăng cường công tác quản lý BVMT trong khai thác mỏ của Công ty cổ phần than Đèo Nai - Vinacomin tại tỉnh Quảng Ninh. 1
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu a. Đối tượng nghiên cứu của đề tài Đối tượng nghiên cứu là công tác quản lý BVMT trong khai thác mỏ của Công ty cổ phần than Đèo Nai - Vinacomin tại tỉnh Quảng Ninh. b. Phạm vi nghiên cứu của đề tài Luận văn tập trung nghiên cứu những vấn đề liên quan đến công tác quản lý BVMT khai thác mỏ của Công ty cổ phần than Đèo Nai - Vinacomin tại tỉnh Quảng Ninh. 4. Cách tiếp cận và phương pháp nghiên cứu; Để thực hiện những nội dung nghiên cứu, luận văn sử dụng các phương pháp nghiên cứu như: Phương pháp tổng hợp, kế thừa các tài liệu, số liệu; Phương pháp điều tra khảo sát thực địa; Phương pháp tổng hợp tính toán, xử lý số liệu; Phương pháp đánh giá tổng hợp. NỘI DUNG LUẬN VĂN Ngoài phần mở đầu, kết luận và kiến nghị, Luận văn được cấu trúc với ba chương nội dung chính, gồm: Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý bảo vệ môi trường trong khai thác mỏ. Chương 2: Đánh giá thực trạng công tác quản lý bảo vệ môi trường trong khai thác mỏ đối với Công ty cổ phần than Đèo Nai tại tỉnh Quảng Ninh. Chương 3: Đề u t m t số giải pháp nh m t ng cường công tác quản lý bảo vệ môi trường trong khai thác mỏ cho Công ty cổ phần than Đèo Nai-Vinacomin trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh. 2
CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG TRONG KHAI THÁC MỎ 1.1 Cơ sở lý luận về bảo vệ môi trường và quản lý bảo vệ môi trường trong khai thác mỏ 1.1.1 Khái niệm, đặc điểm, vai trò của bảo vệ môi trường trong khai thác mỏ 1.1.1.1 Khái niệm, quản lý và đặc điểm BVMT trong khai thác mỏ a) Khải niệm Bảo vệ môi trường (sau đây: BVMT) được hiểu là những hoạt động nhằm giữ cho môi trường trong lành, sạch sẽ, cải thiện môi trường, đảm bảo môi trường sinh thái, ngăn chặn, khắc phục những hậu quả xấu do con người và thiên nhiên gây ra cho môi trường, khai thác, sử dụng hợp lý và tiết kiệm tài nguyên thiên nhiên. b) Quản lý BVMT trong khai thác mỏ Trong hoạt động khai thác khoáng sản thì BVMT là việc các tổ chức, cá nhân hoạt động khoáng sản phải sử dụng công nghệ, thiết bị, vật liệu thân thiện với môi trường; thực hiện giải pháp ngăn ngừa, giảm thiếu tác động xấu đến môi trường và cải tạo, phục hồi môi trường theo quy định của pháp luật. Phải thực hiện các giải pháp và mọi chi phí bảo vệ, cải tạo, phục hồi môi trường; giải pháp, chi phí bảo vệ, cải tạo, phục hồi môi trường phải được xác định trong dự án đầu tư, báo cáo đánh giá tác động môi trường, bản cam kết BVMT được cơ quan quản lý có thẩm quyền phê duyệt. Trước khi tiến hành khai thác, các tổ chức, cá nhân khai thác khoáng sản phải ký quỹ cải tạo môi trường theo quy định của chính phủ. c) Đặc điểm của hoạt đ ng BVMT trong khai thác mỏ BVMT trong khu vực khai thác khoáng sản, nói một cách hình tượng thì môi trường trong khu vực khai thác khoáng sản là môi trường “trong hàng rào” của doanh nghiệp và do doanh nghiệp quản lý, bao gồm các khai trường, xưởng chế biến, bãi thải... Trong lĩnh vực khai thác khoáng sản thì đơn vị khai thác phải thực hiện các hạng mục BVMT theo Báo cáo đánh giá tác động môi trường (ĐTM) hay cam kết BVMT. Hầu hết các dự án khai thác chế biến khoáng sản đều đã thực hiện lập ĐTM hay cam kết 3
BVMT nhưng vẫn còn mang tính đối phó, hình thức và hợp lý hoá hồ sơ. Nhiều quy hoạch khoáng sản kể cả cấp Trung ương cà các quy hoạch cấp địa phương chưa lập hoặc chưa hoàn thanh báo cáo Đánh giá môi trường chiến lược. BVMT ngoài khu vực khai thác và chế biến khoáng sản được chính quyền địa phương tiến hành với nguồn kinh phí từ BVMT và ngân sách của địa phương. Phí BVMT được doanh nghiệp nộp hàng tháng dựa theo sản lượng khai thác theo hướng dẫn của Thông tư số 67/2008/TT-BTC do Bộ Tài chính ban hành. Đây là một khoản thu lớn mà địa phương được giữ lại toàn bộ dùng để chi phí cho các hoạt động BVMT trên địa bàn. Phí BVMT tính theo sản lượng khai thác do doanh nghiệp tự kê khai. Đây là một kẽ hở lớn bởi trên thực tế việc doanh nghiệp khai mức sản lượng thấp hơn nhiều so với thực tế nhằm trốn một phần phí BVMT là khá phổ biến. Trong khi đó, hầu như không có một cơ chế giám sát sản lượng hoặc việc giám sát còn lỏng lẻo và thiếu hiệu quả. Điều này dẫn tới địa phương thất thu một khoản ngân sách đáng kể để sử dụng trong hoạt động BVMT. Kết quả là môi trường không được bảo vệ tương xứng do thiếu nguồn kinh phí. BVMT khu vực sau khai thác như cải tạo, phục hồi môi trường nhiều nơi chưa được chặt chẽ. Ví dụ ở các mỏ khai thác than trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh. Tại các khu khai thác lộ thiên, các bãi thải đổ đất đá quá cao, có những bãi gần các khu dân cư và nơi họp thuỷ các dòng sông. Theo quy trình chuẩn thì việc đổ đất đá thải dần từ dưới lên, song tại một số bãi thải thì đất đá đổ từ trên xuống. Việc hoàn thổ không được thực hiện đúng theo các yêu cầu và quy định trong khai khoáng. Như vậy, nguy cơ gây nên hiện tượng trượt và sụt lở chất thải xuống các khu dân cư, bồi đắp làm tắc nghẽn sông suối, các tuyến tiêu thoát nước ra sông, biển khi mư to và lũ lụt khá lớn. 1.1.1.2 Vai trò của hoạt đ ng BVMT Việc BVMT là cần thiết vì môi trường có tầm quan trọng đối với đời sống của con người. Khái niệm môi trường (được quy định tại khoản 3 Điều 1 Luật BVMT năm 2014) đã quy định môi trường có tác động đối với sự tồn tại và phát triển của con người và sinh vật. Môi trường vừa là không gian sống của con người vừa là nguồn cung cấp tài nguyên thiên nhiên để con người khai thác sử dụng, bên cạnh đó môi trường còn bảo vệ con người và sinh vật khỏi những tác động từ bên ngoài (ví dụ như 4
tầng Ozon trong khí quyển có nhiệm vụ hấp thụ và phản xạ trở lại các tia cực tím từ năng lượng mặt trời) ... Sự nâng cao chất lượng môi trường hay suy thoái chất lượng môi trường có ảnh hưởng sâu sắc tới đời sống con người. 1.1.2 Cơ sở pháp lý đối với công tác quản lý BVMT trong khai thác mỏ a) Về lĩnh vực môi trường - Luật BVMT số 55/2014/QH13 ngày 23/06/2014 của Quốc hội nước CHXHCN Việt Nam khóa XIII, kỳ họp thứ 7; - Nghị định số 19/2015/NĐ-CP ngày 14/02/2015 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật BVMT; - Nghị định số 38/2015/NĐ-CP ngày 24/04/2015 của Chính phủ về quản lý chất thải và phế liệu; - Nghị định số 18/2015/NĐ-CP ngày 14/02/2015 của Chính phủ Quy định về quy hoạch BVMT, đánh giá môi trường chiến lược, đánh giá tác động môi trường và kế hoạch BVMT; - Thông tư số 27/2015/TT-BTNMT ngày 29/05/2015 của Bộ Tài nguyên và Môi trường về đánh giá môi trường chiến lược, đánh giá tác động môi trường và kế hoạch BVMT; - Thông tư số 38/2015/TT-BTNMT ngày 30/06/2015 của Bộ Tài nguyên và Môi trường về cải tạo, phục hồi môi trường trong hoạt động khai thác khoáng sản; - Thông tư số 36/2015/TT-BTNMT ngày 30/06/2015 của Bộ Tài nguyên và Môi trường quy định về Quản lý chất thải nguy hại; b) Về lĩnh vực đất đai - Luật Đất đai số 45/2013/QH13 ngày 29/11/2013 của Quốc hội nước CHXHCN Việt Nam; - Nghị định số 43/2014/NĐ-CP ngày 15/05/2014 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật đất đai; - Nghị định số 44/2014/NĐ-CP ngày 15/05/2014 của Chính phủ quy định về giá đất; c) Về lĩnh vực Bảo vệ và phát triển rừng - Luật Bảo vệ và Phát triển rừng số 29/2004/QH11 ngày 03/12/2004 của Quốc hội nước CHXHCN Việt Nam khóa XI, kỳ họp thứ 6; 5
- Nghị định số 23/2006/NĐ-CP ngày 03/03/2006 của Chính phủ về thi hành Luật Bảo vệ và Phát triển rừng; d) Về lĩnh vực xây dựng - Luật Xây dựng số 50/2014/QH13 ngày 18/06/2014 của Quốc hội nước CHXHCN Việt Nam khóa XIII; e) Về lĩnh vực tài nguyên nước - Luật Tài nguyên nước số 17/2012/QH13 của Quốc hội thông qua ngày 21/06/2012; - Nghị định số 201/2013/NĐ-CP ngày 27/11/2013 của Chính phủ hướng dẫn Luật tài nguyên nước; f) Về lĩnh vực khoáng sản - Luật Khoáng sản số 60/2010/QH12 của Quốc hội khóa 12, kỳ họp thứ 8 thông qua ngày 17/11/2010; - Nghị định số 158/2016/NĐ-CP ngày 29/11/2016 của Chính Phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật khoáng sản năm 2010; - Thông tư số 20/2009/TT-BCT ngày 07/7/2009 của Bộ Công thương quy định quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về an toàn trong khai thác mỏ lộ thiên; g) Về lĩnh vực phòng cháy chữa cháy - Luật Phòng cháy và chữa cháy số 27/2001/QH10 ngày 26/06/2001 của Quốc hội nước CHXHCN Việt Nam; - Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Phòng cháy và chữa cháy số 40/2013/QH13 được Quốc hội nước CHXHCN Việt Nam thông qua ngày 22/11/2013; - Nghị định số 35/2003/NĐ-CP của Chính phủ về quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Phòng cháy và chữa cháy; - Nghị định số 79/2014/NĐ/CP của Chính phủ ngày 31/07/2014 quy định chi tiết thi hành một số điều luật của Phòng cháy và chữa cháy và Luật sửa đổi bổ sung một số điều của Luật phòng cháy và chữa cháy. Luật BVMT số 55/2014/QH13, được Quốc Hội thông qua và ban hành ngày 23/6/2014; - Luật khoáng sản số 60/2010/QH12, được Quốc Hội thông qua và ban hành ngày 17/11/2011; 6
- Luật phòng, chống thiên tai số 33/2013/QH13, được Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam thông qua ngày 19/6/2013; - Luật Tài nguyên nước số 17/2012/QH13, được Quốc Hội thông qua và ban hành ngày 21/6/2012; - Nghị định 201/2013/NĐ-CP ngày 27/11/2013 của Chính Phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của luật Tài nguyên nước; - Nghị định 154/2016/ NĐ-CP ngày 16/11/ 2016 của Chính Phủ quy định về Phí BVMT đối với nước thải; - Nghị định 38/2015 /NĐ-CP ngày 24/4/2015 của Chính Phủ quy định về quản lý chất thải và phế liệu; - Nghị định 142/2013/NĐ-CP ngày 24/10/ 2013 của Chính Phủ quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực tài nguyên nước và khoáng sản; - Nghị định 88/2014/ NĐ-CP ngày 06/8/2014 của Chính Phủ quy định về thoát nước và xử lý nước thải; - Nghị định 18/2015/NĐ-CP ngày 14/02/ 2015 của Chính Phủ quy định về Quy hoạch BVMT, đánh giá môi trường chiến lược, đánh giá tác động môi trường và kế hoạch BVMT; - Nghị định 19/2015/ NĐ-CP ngày 14/02 /2015 Nghị định của Chính Phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của luật BVMT; - Nghị định 18/2015/ NĐ- CP ngày 14/02/2015 Nghị định của Chính Phủ quy định về Quy hoạch BVMT, đánh giá môi trường chiến lược, đánh giá tác động môi trường và kế hoạch BVMT; - Thông tư 27/2015/TT BTNMT ngày 29/5/ 2015 của Bộ Tài nguyên và Môi trường quy định về đánh giá môi trường chiến lược, đánh giá tác động môi trường và kế hoạch BVMT; - Thông tư 27/2014/TT-BTNMT của Bộ Tài nguyên và Môi trường ngày 30/5/2014 quy định việc đăng ký khai thác nước dưới đất, mẫu hồ sơ cấp, gia hạn, điều chỉnh, cấp lại giấy phép tài nguyên nước; - Thông tư 36/2015/TT-BTNMT của Bộ Tài nguyên và Môi trường ngày 30/6/2015 quy định về quản lý chất thải nguy hại; - Thông tư 27/2015/TT-BTNMT của Bộ Tài nguyên và Môi trường ngày 29/5/2015 7
quy định về đánh giá môi trường chiến lược, đánh giá tác động môi trường và kế hoạch BVMT; - Thông tư 43/2015/TT BTNMT của Bộ TNMT ngày 29/9/2015 về Báo cáo hiện trạng môi trường, bộ chỉ thị môi trường và quản lý số liệu quan trắc môi trường; - Thông tư 24/2017/ TT- BTNMT ngày 01/9/2017 của Bộ TNMT quy định kỹ thuật quan trắc môi trường. - Các Tiêu chuẩn Việt Nam về môi trường hiện hành. 1.1.3 Nội dung công tác quản lý đối với việc BVMT trong hoạt động khai thác khoáng sản Nội dung công tác quản lý về BVMT trong hoạt động khai thác khoáng sản đó là việc giám sát, hướng dẫn các tổ chức, cá nhân có hoạt động khai thác khoáng sản thực hiện nghiêm chỉnh các quy định pháp luật hiện hành về BVMT trong khai thác, phát hiện, xử lý kịp thời các đối tượng vi phạm, đồng thời có khích lệ, khen thưởng đối với các đơn vị làm tốt. Công tác quản lý về BVMT trong khai thác khoáng sản được quy định cụ thể trong Luật Khoáng sản và Luật BVMT như sau: a) Quy định của Luật khoáng sản năm 2010 việc BVMT trong hoạt động khoáng sản Theo quy định tại Điều 30 Luật khoáng sản năm 2010 quy định về việc BVMT trong hoạt động khoáng sản, đó là: - Thứ nhất, tổ chức, cá nhân hoạt động khoáng sản phải sử dụng công nghệ, thiết bị, vật liệu thân thiện với môi trường; thực hiện các giải pháp ngăn ngừa, giảm thiểu tác động xấu đến môi trường và cải tạo, phục hồi môi trường theo quy định của pháp luật. Khi tổ chức hoạt động khoáng sản thì các doanh nghiệp, tổ chức, các nhân hoạt động khai thác phải sử dụng các thiết bị hiện đại để hạn chế việc ô nhiễm môi trường cũng như là ngăn ngừa những tác động xấu ra môi trường. - Thứ hai, tổ chức, cá nhân hoạt động khoáng sản phải thực hiện các giải pháp và chịu mọi chi phí bảo vệ, cải tạo, phục hồi môi trường. Giải pháp, chi phí bảo vệ, cải tạo, phục hồi môi trường phải được xác định trong dự án đầu tư, báo cáo đánh giá tác động môi trường, bản cam kết BVMT được cơ quan quản lý có thẩm quyền phê duyệt. - Thứ ba, trước khi tiến hành khai thác khoáng sản, tổ chức, cá nhân khai thác khoáng sản phải ký quỹ cải tạo, phục hồi môi trường theo quy định của Chính phủ. 8
b) Quy định của Luật BVMT năm 2014 về BVMT trong hoạt động thăm dò, khai thác và chế biến khoáng sản Tổ chức, cá nhân khi tiến hành thăm dò, khai thác, chế biến khoáng sản phải có biện pháp phòng ngừa, ứng phó sự cố môi trường và thực hiện các yêu cầu về bảo vệ, cải tạo và phục hồi môi trường như sau: (i) Thu gom và xử lý nước thải theo quy định của pháp luật; (ii) Thu gom, xử lý chất thải rắn theo quy định về quản lý chất thải rắn; (iii) Có biện pháp ngăn ngừa, hạn chế việc phát tán bụi, khí thải độc hại và tác động xấu khác đến môi trường xung quanh; (iv) Phải có kế hoạch cải tạo, phục hồi môi trường cho toàn bộ quá trình thăm dò, khai thác, chế biến khoáng sản và tiến hành cải tạo, phục hồi môi trường trong quá trình thăm dò, khai thác và chế biến khoáng sản; (v) - Ký quỹ phục hồi môi trường theo quy định của pháp luật. - Khoáng sản có tính chất độc hại phải được lưu giữ, vận chuyển bằng thiết bị chuyên dụng, được che chắn tránh phát tán ra môi trường. - Việc sử dụng máy móc, thiết bị có tác động xấu đến môi trường, hóa chất độc hại trong thăm dò, khai thác, chế biến khoáng sản phải chịu sự kiểm tra, thanh tra của cơ quan quản lý về BVMT. - Việc thăm dò, khai thác, vận chuyển, chế biến dầu khí, khoáng sản khác có chứa nguyên tố phóng xạ, chất độc hại, chất nổ phải thực hiện quy định của Luật này và pháp luật về an toàn hóa chất, an toàn bức xạ, an toàn hạt nhân. - Bộ Tài nguyên và Môi trường chủ trì, phối hợp với Bộ Công Thương và bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ và Ủy ban nhân dân cấp tỉnh có liên quan chỉ đạo việc thống kê nguồn thải, đánh giá mức độ gây ô nhiễm môi trường của cơ sở khai thác, chế biến khoáng sản; tổ chức kiểm tra, thanh tra việc thực hiện pháp luật về BVMT của các cơ sở này. Công tác quản lý về BVMT hiện nay bao gồm những nội dung sau: - Xây dựng, ban hành theo thẩm quyền và tổ chức thực hiện các văn bản quy phạm pháp luật về BVMT, ban hành hệ thống tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật môi trường. - Xây dựng, chỉ đạo thực hiện chiến lược, chính sách chương trình, đề án, quy hoạch, kế hoạch về BVMT. 9
- Tổ chức, xây dựng, quản lý hệ thống quan trắc, định kỳ đánh giá hiện trạng môi trường, dự báo diễn biến môi trường. - Xây dựng, thẩm định và phê duyệt quy hoạch BVMT, thẩm định báo cáo đánh giá môi trường chiến lược; thẩm định, phê duyệt báo cáo đánh giá tác động môi trường và kiểm tra, xác nhận các công trình BVMT; tổ chức xác nhận kế hoạch BVMT. - Chỉ đạo, hướng dẫn và tổ chức thực hiện các hoạt động bảo tồn đa dạng sinh học; quản lý chất thải; kiểm soát ô nhiễm; cải thiện và phục hồi môi trường. - Cấp, gia hạn, thu hồi giấy phép, giấy chứng nhận về môi trường. - Thanh tra, kiểm tra việc chấp hành pháp luật về BVMT; thanh tra trách nhiệm quản lý về BVMT; giải quyết khiếu nại, tố cáo về BVMT; xử lý vi phạm pháp luật về BVMT. - Đào tạo nhân lực khoa học và quản lý môi trường; giáo dục, tuyên truyền, phổ biến kiến thức, pháp luật về BVMT. - Tổ chức nghiên cứu, áp dụng tiến bộ khoa học, công nghệ trong lĩnh vực BVMT. - Chỉ đạo, hướng dẫn, kiểm tra và đánh giá việc thực hiện ngân sách nhà nước cho các hoạt động bảo về môi trường. - Hợp tác quốc tế trong lĩnh vực BVMT. 1.1.4 Những tiêu chí đánh giá công tác quản lý đối với việc BVMT trong khai thác mỏ 1.1.4.1 Tiêu chí đánh giá hoạt đ ng ban hành và thực hiện các v n bản quản lý trong lĩnh vực BVMT Hoạt động đầu tiên và quan trọng của các cơ quan quản lý trong quản lý về môi trường đối với hoạt động khai thác khoáng sản là ban hành và thực hiện các văn bản quản lý nhằm đưa ra các chủ trương, chính sách, biện pháp để giải quyết công việc cụ thể. Việc ban hành và thực hiện có hiệu quả các văn bản quản lý là yếu tố rất quan trọng để hiện thực hóa ý chí của nhà quản lý thành những hoạt động thực tiễn. Ngoài ra, cần rà soát các văn bản hiện hành dựa trên những quy định của Hiến pháp 2013 nhằm tìm ra những quy định còn bất cập, hạn chế chưa phù hợp với Hiến pháp, 10
từ đó đề xuất những sửa đổi, bổ sung cần thiết. Cụ thể, liên quan đến lĩnh vực môi trường, các cơ quan quản lý cần rà soát lại các quy định của Luật Bảo vệ môi trường với : Luật Đa dạng sinh học 2008, Luật Tài nguyên nước 2012, Luật Khoáng sản, Luật Bảo vệ và phát triển rừng 2004, Luật Đất đai 2013, Bộ luật Hàng hải, Luật Thủy sản,… để có những cập nhật sửa đổi phù hợp với quy định của Hiến pháp, tạo nên sự thống nhất trong hệ thống pháp luật cũng như góp phần làm tăng thêm tính hiệu quả và tính khả thi trong quá trình áp dụng, thực hiện pháp luật môi trường trên thực tiễn 1.1.4.2 Tiêu chí đánh giá hoạt đ ng thanh tra kiểm tra và xử lý các hành vi vi phạm pháp luật về bảo vệ môi trường Hoạt động thanh tra, kiểm tra luôn được các cơ quan về TN&MT xác định là một trong những nhiệm vụ trọng tâm của quản lý song song với việc hoàn thiện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật về tài nguyên và môi trường. Thông qua thanh tra, kiểm tra các cơ quan quản lý phát hiện, kịp thời xử lý các đơn vị vi phạm, hướng dẫn các đơn vị thực hiện các quy định pháp luật, tạo ra sự công bằng cho những người chấp hành tốt và những người vi pham, từ đó tạo ý thức chấp hành các quy định pháp luật của các tổ chức, cá nhân. Đồng thời qua đó, nâng cao nhận thức của cộng đồng doanh nghiệp và người dân trong vấn đề BVMT gắn với các hoạt động sản xuất, kinh doanh, dịch vụ. Song song với đó, hoạt động thanh, kiểm tra còn là cầu nối, là kênh tuyên truyền, phổ biến pháp luật về BVMT khá hiệu quả thông qua việc rà soát tình hình thực thi pháp luật tại địa phương để lồng ghép, phổ biến quy định mới, giải đáp vướng mắc của địa phương, doanh nghiệp. Đồng thời, tiếp nhận những phản hồi của doanh nghiệp và địa phương về bất cập trong chính sách, pháp luật về môi trường để đề xuất cấp có thẩm quyền sửa đổi, bổ sung cho phù hợp với thực tiễn. Hiệu quả hoạt động thanh tra, kiểm tra và xử lý các hành vi vi phạm của các cơ quan quản lý trong lĩnh vực BVMT được đánh giá thông qua tiêu chí số lượng các vụ việc được phát hiện xử lý, số tiền phát thu nộp ngân sách nhà nước và thông qua công tác thanh tra, kiểm tra đã góp phần làm chuyển biến về nhận thức, ý thức chấp hành pháp luật của đội cán bộ công chức, người dân trong công tác bảo vệ rừng sản xuất. 11
1.1.4.3 Tiêu chí đánh giá hoạt đ ng tuyên truyền phổ biến giáo dục pháp luật trong lĩnh vực BVMT Tuyên truyền pháp luật về BVMT là hoạt động thường niên của các cơ quan quản lý nhằm nâng cao nhận thức, ý thức, vai trò trách nhiệm về BVMT cho các cấp, các ngành, lực lượng vũ trang và nhân dân. Góp phần hạn chế các hành vi gây ô nhiễm môi trường; khắc phục và cải thiện môi trường, góp phần phát triển kinh tế - xã hội bền vững; sẵn sàng ứng phó sự cố môi trường, biến đổi khí hậu. Thông qua tuyên truyền tăng cường hiệu quả quản lý về BVMT của lãnh đạo các cấp, các ngành, để tạo ra những chuyển biến tích cực trong chấp hành pháp luật về BVMT; cũng như hiểu được quyền lợi, vai trò, trách nhiệm của mỗi cá nhân, tập thể về BVMT trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Đồng thời, tuyên truyền, phổ biến các chính sách, quy định, hướng dẫn của Trung ương và địa phương trong công tác BVMT đến các cấp, ngành và nhân dân. Hoạt động tuyên truyền phổ biến giáo dục pháp luật của các cơ quan quản lý trong lĩnh vực bảo vệ môi trường được đánh giá thông qua tiêu chí số lượng các lớp tuyên truyền được mở, số lượng lượt người tham gia các lớp tuyên truyền, những chuyển biến về nhận thức, ý thức chấp hành pháp luật người dân trong công tác BVMT sau khi được tuyên truyền phổ biến, giáo dục pháp luật. - Những tiêu chí đánh giá công tác quản lý đối với việc BVMT trong khai thác khoáng sản được tổng hợp trong bảng dưới đây: 12