Luận văn Thạc sĩ: Tăng cường công tác quản lý chất lượng đào tạo Chương trình đào tạo kỹ sư chất lượng cao - PFIEV tại trường đại học Xây dựng

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:115

Thêm vào BST

Báo xấu

1
lượt xem 0
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu đề tài là trên cơ sở phân tích, đánh giá thực trạng công tác quản lý chất lượng đào tạo hiện nay tại trường đại học Xây dựng để chỉ ra những điểm mạnh, điểm yếu của công tác này, từ đó đề xuất một số giải pháp góp phần hoàn thiện công tác quản lý chất lượng Chương trình đào tạo kỹ sư chất lượng cao tại trường đại học Xây dựng.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ: Tăng cường công tác quản lý chất lượng đào tạo Chương trình đào tạo kỹ sư chất lượng cao - PFIEV tại trường đại học Xây dựng

L I CAM ðOAN Tác gi xin cam ñoan Lu n văn th c sĩ ñ tài “Tăng cư ng công tác qu n lý ch t lư ng ñào t o “Chương trình ñào t o k sư ch t lư ng cao - PFIEV” t i trư ng ð i h c Xây d ng” là công trình nghiên c u c a b n thân tác gi . Các k t qu nghiên c u và các k t lu n trong lu n văn là trung th c, không sao chép t b t kỳ m t ngu n nào và dư i b t kỳ hình th c nào. Vi c tham kh o các ngu n tài li u ñã ñư c th c hi n trích d n và ghi ngu n tài li u tham kh o ñúng quy ñ nh. Tác gi lu n văn Tr n Th Bích Vân i
L I C M ƠN ð tài: “Tăng cư ng công tác qu n lý ch t lư ng ñào t o “Chương trình ñào t o k sư ch t lư ng cao - PFIEV” t i trư ng ð i h c Xây d ng” ñư c hoàn thành t i trư ng ð i h c Thu l i - Hà N i. Trong su t quá trình nghiên c u, ngoài s ph n ñ u n l c c a b n thân, tác gi ñã nh n ñư c s ch b o, giúp ñ t n tình c a các th y giáo, cô giáo, c a b n bè và ñ ng nghi p. Tác gi xin chân thành c m ơn Ban giám hi u nhà trư ng, th y cô giáo Phòng ðào t o ð i h c và Sau ñ i h c, th y cô giáo các b môn trong Trư ng ð i h c Thu l i. Tác gi xin bày t lòng c m ơn sâu s c t i TS. Trương ð c Toàn ñã t n tình hư ng d n, giúp ñ tôi hoàn thành lu n văn này. Tác gi xin chân thành c m ơn Trư ng ð i h c Xây d ng ñã t o ñi u ki n thu n l i v cung c p s li u, cơ s v t ch t ñ tác gi hoàn thành các n i dung c a ñ tài. Xin bày t s c m ơn sâu s c ñ n b n bè, ñ ng nghi p ñã có nh ng ý ki n góp ý cho tôi hoàn ch nh lu n văn. Cu i cùng, xin c m ơn t m lòng c a nh ng ngư i thân trong gia ñình ñã ñ ng viên, góp ý t o m i ñi u ki n t t nh t cho tôi trong su t quá trình h c t p và hoàn thành lu n văn t t nghi p. Tác gi lu n văn Tr n Th Bích Vân ii
M CL C DANH M C CÁC HÌNH ........................................................................................... vi DANH M C CÁC B NG BI U ..............................................................................vii DANH M C CH VI T T T .................................................................................... 1 PH N M ð U ......................................................................................................... 2 CHƯƠNG 1 CƠ S LÝ LU N VÀ TH C TI N V CÔNG TÁC QU N LÝ CH T LƯ NG ðÀO T O B C ð I H C .......................................................................... 6 1.1 M t s khái ni m cơ b n ..................................................................................... 6 1.1.1 Ch t lư ng .................................................................................................... 6 1.1.2 Ch t lư ng trong giáo d c ñào t o ................................................................ 9 1.1.3 Ch t lư ng trong ñào t o ñ i h c ................................................................ 11 1.1.4 Qu n lý giáo d c ñ i h c và qu n lý ch t lư ng ñào t o ñ i h c ................. 13 1.1.5 Qu n lý ch t lư ng và công tác qu n lý ch t lư ng ñào t o ñ i h c ............ 19 1.2 N i dung cơ b n c a qu n lý ch t lư ng ñào t o ñ i h c ................................... 21 1.3 M c tiêu c a qu n lý ch t lư ng ñào t o các trư ng ñ i h c ........................... 22 1.4 Nguyên t c c a qu n lý ch t lư ng trư ng ñ i h c ......................................... 23 1.5 Các tiêu chí ñánh giá công tác qu n lý ch t lư ng ñào t o ................................. 24 1.5.1 Tiêu chí v qu n lý ngư i h c (sinh viên) ................................................... 24 1.5.2 Tiêu chí v qu n lý chương trình ñào t o và các ho t ñ ng ñào t o ............. 25 1.5.3 Tiêu chí v qu n lý ñ i ngũ cán b qu n lý, gi ng viên và nhân viên .......... 26 1.5.4 Tiêu chí v t ch c và qu n lý ñào t o ........................................................ 27 1.5.5 Tiêu chí v qu n lý trang thi t b , cơ s v t ch t ......................................... 29 1.5.6 Tiêu chí v tài chính và qu n lý tài chính .................................................... 29 1.6 Các nhân t nh hư ng ñ n công tác qu n lý ch t lư ng ñào t o ñ i h c ........... 30 1.6.1 Nhân t khách quan .................................................................................... 30 1.6.2 Nhân t ch quan ........................................................................................ 30 1.7 Kinh nghi m v qu n lý ch t lư ng ñào t o ñ i h c ........................................... 32 1.7.1 Kinh nghi m qu c t ................................................................................... 32 1.7.2 Kinh nghi m trong nư c ............................................................................. 34 1.7.3 Bài h c kinh nghi m cho ñ tài nghiên c u................................................. 35 iii
1.8 T ng quan v các nghiên c u có liên quan ñ n ñ tài ........................................ 35 K t lu n Chương 1 .................................................................................................... 36 CHƯƠNG 2 TH C TR NG CÔNG TÁC QU N LÝ CH T LƯ NG CHƯƠNG TRÌNH ðÀO T O K SƯ CH T LƯ NG CAO T I TRƯ NG ð I H C XÂY D NG ...................................................................................................................... 38 2.1 T ng quan v Chương trình ñào t o k sư ch t lư ng cao t i Vi t Nam ............ 38 2.1.1 S hình thành c a Chương trình ñào t o k sư ch t lư ng cao t i Vi t Nam 38 2.1.2 M c tiêu c a Chương trình ñào t o k sư ch t lư ng cao ............................. 40 2.1.3 Quan ñi m v tuy n sinh và ñào t o ............................................................. 41 2.1.4 ð c ñi m c a sinh viên theo h c Chương trình ............................................ 41 2.1.5 N i dung chương trình ñào t o ..................................................................... 42 2.1.6 Ki m ñ nh ch t lư ng chương trình ñào t o ................................................. 44 2.1.7 ðánh giá, ki m tra, văn b ng........................................................................ 45 2.1.8 Tài chính ...................................................................................................... 47 2.2 Khái quát v Chương trình ñào t o k sư ch t lư ng cao t i trư ng ð i h c Xây d ng ........................................................................................................................ 47 2.2.1 Quá trình hình thành và phát tri n ................................................................ 48 2.2.2 Ch c năng nhi m v và cơ c u t ch c ........................................................ 48 2.2.3 N i dung ñào t o.......................................................................................... 52 2.2.4 Quy mô ñào t o và cơ s v t ch t................................................................. 54 2.3 Th c tr ng công tác qu n lý ch t lư ng ñào t o Chương trình PFIEV t i trư ng ð i h c Xây d ng ................................................................................................... 56 2.3.1 Th c tr ng qu n lý ch t lư ng tuy n sinh ñ u vào ....................................... 58 2.3.2 Th c tr ng qu n lý Chương trình ñào t o ..................................................... 59 2.3.3 Th c tr ng qu n lý ñ i ngũ và ch t lư ng gi ng d y c a gi ng viên ............ 60 2.3.4 Th c tr ng qu n lý ch t lư ng h c t p c a sinh viên .................................... 63 2.3.5 Th c tr ng qu n lý ch t lư ng ki m tra – ñánh giá k t qu h c t p .............. 65 2.3.6 Th c tr ng qu n lý ch t lư ng cơ s v t ch t, trang thi t b d y h c ............ 69 2.3.7 Th c tr ng qu n lý tài chính......................................................................... 71 2.3.8 ðánh giá m c ñ ñáp ng công vi c c a sinh viên PFIEV sau khi t t nghi p71 2.3.9 K năng c n ñ t ñư c khi k t thúc ñào t o ................................................... 76 iv
2.4 ðánh giá chung v công tác qu n lý ch t lư ng ñào t o Chương trình PFIEV t i ð i h c Xây d ng .................................................................................................... 77 2.4.1 K t qu ñ t ñư c ............................................................................................... 77 2.4.2 H n ch ............................................................................................................. 78 2.4.3 Nguyên nhân ..................................................................................................... 79 2.4.4 Cơ h i và thách th c ......................................................................................... 79 K t lu n Chương 2..................................................................................................... 80 CHƯƠNG 3 GI I PHÁP TĂNG CƯ NG QU N LÝ CH T LƯ NG CHƯƠNG TRÌNH ðÀO T O K SƯ CH T LƯ NG CAO T I TRƯ NG ð I H C XÂY D NG ....................................................................................................................... 81 3.1 ð nh hư ng phát tri n c a trư ng ð i h c Xây d ng ......................................... 81 3.1.1 ð nh hư ng phát tri n chung ........................................................................ 81 3.1.2 ð nh hư ng phát tri n chương trình ñào t o k sư ch t lư ng cao ................ 86 3.2 Các nguyên t c ñ xu t gi i pháp tăng cư ng ch t lư ng chương trình ñào t o .. 88 3.2.1 ð m b o tính th c ti n ................................................................................. 88 3.2.2 ð m b o tính hi u qu .................................................................................. 88 3.2.3 ð m b o tính ñ ng b ................................................................................... 89 3.2.4 ð m b o tính phát tri n ................................................................................ 89 3.3 Các gi i pháp tăng cư ng công tác qu n lý ch t lư ng ñào t o Chương trình - PFIEV trư ng ð i h c Xây d ng ............................................................................ 90 3.3.1 Tăng cư ng qu n lý ch t lư ng gi ng d y c a gi ng viên ............................. 90 3.3.2 Tăng cư ng qu n lý ch t lư ng h c t p c a sinh viên ................................... 91 3.3.3 ð y m nh công tác ki m tra – ñánh giá k t qu h c t p ................................ 92 3.3.4 ð m b o cơ s v t ch t, trang thi t b ph c v d y, h c................................ 93 3.3.5 Các gi i pháp ph tr khác ........................................................................... 94 3.4 M i quan h gi a các gi i pháp tăng cư ng công tác qu n lý nâng cao ch t lư ng ñào t o ..................................................................................................................... 95 K t lu n Chương 3..................................................................................................... 95 K T LU N VÀ KI N NGH .................................................................................... 96 TÀI LI U THAM KH O ....................................................................................... 100 PH L C ................................................................................................................ 103 v
DANH M C CÁC HÌNH Hình 1.1 Sơ ñ quá trình ñào t o trình ñ ñ i h c ............................................................ 16 Hình 2.1 Mô hình ho t ñ ng PFIEV ................................................................................ 40 Hình 2.2 Sơ ñ thi t k chương trình ñào t o................................................................... 43 Hình 2.3 Sơ ñ t ch c PFIEV – ðHXD (BAN KSCLC) ................................................ 51 vi
DANH M C CÁC B NG BI U B ng 2.1 Danh sách chuyên ngành h c PFIEV ................................................................ 44 B ng 2.2 ði u ki n nh n b ng k sư ch t lư ng cao (B ng PFIEV) ................................ 46 B ng 2.3 Phân b kh i lư ng ki n th c trong chương trình c a các ngành ...................... 54 B ng 2.4 T ng h p s sinh viên tuy n ñ u vào và t t nghi p t năm 1999 t i nay........... 55 B ng 2.5 T ng h p ñánh giá c a c u sinh viên v chương trình ñào t o .......................... 59 B ng 2.7 ðánh giá c a c u sinh viên v ñ i ngũ gi ng viên, ho t ñ ng gi ng d y ........... 62 B ng 2.8 T ng h p ñánh giá v công tác tư v n và h tr sinh viên................................. 65 B ng 2.9 B ng tính ñi m trung bình h c kỳ chung tích lũy.............................................. 67 B ng 2.10 Th ng kê s lư ng sinh viên t t nghi p các khóa g n ñây............................... 68 B ng 2.12 ðánh giá c a c u sinh viên v cơ s v t ch t, trang thi t b d y h c ............... 70 B ng 2.13 Th ng kê t l vi c làm c a sinh viên PFIEV-ðHXD ...................................... 72 B ng 2.14 Th ng kê vi c làm sinh viên t t nghi p PFIEV-ðHXD .................................. 73 B ng 2.15 T ng h p ñánh giá c a c u sinh viên v k t qu ñ t ñư c và c m nh n v chương trình ñào t o ..................................................................................................................... 74 B ng 2.16 T ng h p kh o sát c a c u sinh viên v tình tr ng vi c làm ........................... 75 vii
DANH M C CH VI T T T Ch vi t t t N i dung ñ y ñ B GD&ðT B Giáo d c và ñào t o CTI y ban b ng K sư Pháp ðVHT ðơn v h c trình European Credits Transfer System (H th ng chuy n ñ i tín ECTS ch châu Âu) KSCLC K sư ch t lư ng cao MCA Maître de conférences associé (Phó giáo sư c ng tác) Proramme de Formation d’Ingénieur d’Exellence au Vietnam PFIEV (Chương trình ñào t o K sư ch t lư ng cao) Chương trình ñào t o K sư ch t lư ng cao c a trư ng ð i h c PFIEV - ðHXD Xây d ng ThS, TS, PGS, GS Th c s , Ti n s , Phó giáo sư, Giáo sư 1
PH N M ð U 1.1 Tính c p thi t c a ñ tài ð t nư c ta ñang bư c vào th i kỳ h i nh p m nh m , vi c c nh tranh toàn c u ñòi h i ngu n nhân l c có ch t lư ng cao ph c v ti n trình h i nh p toàn di n c a ñ t nư c. Trong ñó giáo d c ñ i h c ñóng vai trò vô cùng quan tr ng cho vi c cung c p ngu n nhân l c có ch t lư ng cao cho ñ t nư c. Trong xu th h i nh p và toàn c u hóa ñó, ch t lư ng ñào t o cũng ñư c xem là y u t s ng còn c a b t kỳ cơ s giáo d c ñào t o nào. Ch t lư ng ñào t o không ch là ñi u ki n cho s t n t i mà còn là cơ s cho vi c xác ñ nh uy tín, thương hi u c a m t cơ s giáo d c và ñào t o, là ni m tin c a ngư i s d ng s n ph m ñư c ñào t o và là ñ ng l c c a ngư i h c. Chương trình ñào t o K sư ch t lư ng cao (PFIEV) trư ng ð i h c Xây d ng ñư c ho t ñ ng t năm 1997 theo Ngh ñinh thư ký ngày 12/11/1997 gi a Chính ph C ng hòa Pháp và Chính ph Vi t Nam. Trư ng ð i h c Xây d ng cùng ba trư ng k thu t hàng ñ u Vi t Nam tham gia d án ngay t ngày ñ u cùng v i s c ng tác c a các trư ng ñ i h c danh ti ng c a Pháp như: Ponts ParisTech, INSA-Lyon, Ecole Central de Paris và Lycée Louis le Grand,… Tính ñ n th i ñi m hi n t i, ñã tuy n sinh ñư c 1449 sinh viên trong ñó có 797 sinh viên ñã t t nghi p v i 3 chuyên ngành ñào t o: Cơ s h t ng giao thông; K thu t ñô th ; và K thu t công trình th y. Chương trình ñào t o ñã ñư c y ban b ng K sư Pháp (CTI) công nh n ch t lư ng Châu Âu giai ño n 2010-2016; 2016-2022. ð phát huy ch t lư ng ñào t o như hi n nay và xu th h i nh p c nh tranh v i nhi u trư ng ñ i h c trong và ngoài nư c ñòi h i ph i nâng cao hơn n a ch t lư ng ñào t o c a chương trình. Chính vì v y, sau 19 khóa tuy n sinh ñã có 14 khóa t t nghi p c n thi t ph i ñánh giá công tác qu n lý ch t lư ng ñào t o c a chương trình nh m k th a và phát huy, h i nh p ñ không ng ng nâng cao ch t lư ng c a chương trình ñào t o trên. ðó là cơ s cho h c viên ch n ñ tài “Tăng cư ng công tác qu n lý ch t lư ng ñào t o “Chương trình ñào t o k sư ch t lư ng cao - PFIEV” t i trư ng ð i h c 2
Xây d ng” v i mong mu n ñưa ra m t s gi i pháp tăng cư ng công tác qu n lý góp ph n nâng cao hơn n a ch t lư ng ñào t o theo tiêu chu n qu c t phù h p v i b i c nh trong nư c. 1.2 M c ñích nghiên c u Trên cơ s phân tích, ñánh giá th c tr ng công tác qu n lý ch t lư ng ñào t o hi n nay t i trư ng ð i h c Xây d ng ñ ch ra nh ng ñi m m nh, ñi m y u c a công tác này, t ñó ñ xu t m t s gi i pháp góp ph n hoàn thi n công tác qu n lý ch t lư ng Chương trình ñào t o k sư ch t lư ng cao t i trư ng ð i h c Xây d ng. 1.3 ð i tư ng và ph m vi nghiên c u 1.3.1 ð i tư ng nghiên c u Công tác qu n lý ch t lư ng ñào t o PFIEV t i trư ng ð i h c Xây d ng. 1.3.2 Ph m vi nghiên c u V n i dung: Nghiên c u th c tr ng và gi i pháp hoàn thi n công tác qu n lý ch t lư ng ñào t o t i các trư ng ñ i h c nư c ta hi n nay ñ i v i b c ñ i h c, v i s t p trung vào Chương trình ñào t o k sư ch t lư ng cao PFIEV t i trư ng ð i h c Xây d ng. V không gian: Công tác qu n lý ch t lư ng ñào t o Chương trình ñào t o k sư ch t lư ng cao PFIEV t i trư ng ð i h c Xây d ng. V m t th i gian: Hi n tr ng c a công tác qu n lý ch t lư ng ñào t o 5 năm g n ñây (2012-2017) và k ho ch cho 5 năm ti p theo (2018-2022). 1.4 Ý nghĩa khoa h c và th c ti n c a ñ tài 1.4.1 Ý nghĩa khoa h c Làm rõ cơ s lý lu n c a công tác qu n lý ch t lư ng ñào t o t i các trư ng ñ i h c nư c ta hi n nay. Do v y, k t qu nghiên c u s góp ph n b sung vào h th ng cơ s lý lu n v công tác qu n lý ch t lư ng Chương trình ñào t o k sư ch t lư ng cao t i Vi t Nam. 3
1.4.2 Ý nghĩa th c ti n Các gi i pháp ñ xu t nh m tăng cư ng công tác qu n lý ch t lư ng ñào t o có th áp d ng cho Chương trình PFIEV t i trư ng ð i h c Xây d ng. 1.5 Phương pháp nghiên c u ð ñ t ñư c m c tiêu nghiên c u, lu n văn s d ng m t s phương pháp nghiên c u ch y u sau ñây: Phương pháp k th a; Phương pháp ñi u tra, kh o sát; Phương pháp th ng kê, phân tích, t ng h p, so sánh; Phương pháp ñ nh tính, ñ nh lư ng. 1.6 K t qu d ki n ñ t ñư c - H th ng hóa ñư c các v n ñ lý lu n và th c ti n v công tác qu n lý ch t lư ng ñào t o ñ i h c. - Phân tích, ñánh giá ñư c th c tr ng công tác qu n lý ch t lư ng ñào t o PFIEV hi n nay t i trư ng ð i h c Xây d ng, làm rõ nh ng k t qu ñ t ñư c, nh ng t n t i, h n ch c n tìm gi i pháp kh c ph c. - ð xu t ñư c m t s gi i pháp nh m tăng cư ng công tác qu n lý ch t lư ng ñào t o PFIEV hi n nay t i trư ng ð i h c Xây d ng. 1.7 C u trúc c a lu n văn Ngoài ph n m ñ u, k t lu n và ki n ngh , và danh m c tài li u tham kh o, lu n văn g m 3 chương chính sau ñây: - Chương 1 Cơ s lý lu n và th c ti n v công tác qu n lý ch t lư ng ñào t o b c ñ i h c. 4
- Chương 2 Th c tr ng công tác qu n lý ch t lư ng Chương trình ñào t o k sư ch t lư ng cao t i trư ng ð i h c Xây d ng. - Chương 3 Gi i pháp tăng cư ng qu n lý ch t lư ng Chương trình ñào t o k sư ch t lư ng cao t i trư ng ð i h c Xây d ng. 5
CHƯƠNG 1 CƠ S LÝ LU N VÀ TH C TI N V CÔNG TÁC QU N LÝ CH T LƯ NG ðÀO T O B C ð I H C 1.1 M t s khái ni m cơ b n 1.1.1 Ch t lư ng Ch t lư ng là m t khái ni m quen thu c v i loài ngư i t th i c ñ i và ch t lư ng (quality) b t ngu n t t ‘qualis’ trong ti ng Latin, có nghĩa là “lo i gì”. ðây là m t t ña nghĩa v i nhi u hàm ý và là m t khái ni m khó n m b t. Theo quan ni m tri t h c, có nhi u cách ñ nh nghĩa khác nhau và m i cách nó ph n ánh quan ni m cá nhân và xã h i khác nhau, và không có m t ñ nh nghĩa nào hoàn toàn ñúng v ch t lư ng. R t khó có th nói ñ n ch t lư ng như m t khái ni m ñơn nh t mà nó nên ñư c ñ nh nghĩa theo m t lo t các khái ni m ch t lư ng. V b n ch t, khái ni m ch t lư ng là m t khái ni m mang tính tương ñ i. Theo T ñi n ti ng Vi t thông d ng thì có m t s cách hi u sau ñây: “Ch t lư ng là cái làm nên ph m ch t, giá tr c a s v t ho c là cái t o nên b n ch t s v t, làm s v t này khác s v t kia” [23, tr. 305]; “Ch t lư ng là m c hoàn thi n, là ñ c trưng so sánh hay ñ c trưng tuy t ñ i, d u hi u ñ c thù, các d ki n, các thông s cơ b n” [11, tr. 1094]; “Ch t lư ng là m c ñ ñáp ng các yêu c u c a m t t p h p các ñ c tính v n có trong ñó yêu c u ñư c hi u là các nhu c u hay mong ñ i ñã ñư c công b , ng m hi u hay b t bu c” [5, tr. 1034]; Ch t lư ng là “t p h p các ñ c tính c a m t th c th (ñ i tư ng) t o cho th c th (ñ i tư ng) ñó kh năng th a mãn nh ng nhu c u ñã nêu ra ho c nhu c u ti m n” [6, tr. 257]. Theo Vi n tiêu chu n Anh Qu c (British Standards Institution) ñ nh nghĩa ch t lư ng là “toàn b các ñ c trưng cũng như tính ch t c a m t s n ph m ho c m t d ch v giúp nó có kh năng ñáp ng nh ng yêu c u ñư c xác ñ nh rõ ho c ng m hi u” (BSI, 1991). Tác gi Green và Harvey (1993) ñã ñưa ra năm cách ti p c n khác nhau ñ ñ nh nghĩa ch t lư ng như sau [17, tr. 34]: - Ch t lư ng là s vư t tr i (ñ t tiêu chu n cao và vư t quá yêu c u); - Ch t lư ng là tính n ñ nh (th hi n qua tình tr ng “không có khi m khuy t” và tinh th n “làm ñúng ngay t ñ u”, bi n ch t lư ng thành m t văn hóa); 6
- Ch t lư ng là s phù h p v i m c tiêu (t c s n ph m ho c d ch v ñáp ng ñúng nh ng m c ñích ñã ñ ra, theo ñúng các ñ c t và s hài lòng c a khách hàng); - Ch t lư ng là ñáng giá ñ ng ti n (có hi u qu và hi u su t cao); - Ch t lư ng là t o s thay ñ i (nh ng thay ñ i v ch t lư ng). T các khái ni m cơ b n trên, có nhi u cách ti p c n v ch t lư ng như sau: a. Ch t lư ng ñư c hi u theo quan ni m truy n th ng M t s n ph m có ch t lư ng là s n ph m ñư c làm ra và hoàn thi n b ng các v t li u quý hi m và ñ t ti n. S n ph m ñó n i ti ng và tôn vinh thêm cho ngư i s h u nó. V i khái ni m v ch t lư ng như v y khó có th dùng ñ ñánh giá ch t lư ng gi ng d y ñ i h c nói riêng và toàn b h th ng giáo d c ñào t o nói chung. Ch t lư ng v i nghĩa này có th tương ñ ng v i ch t lư ng ñào t o c a các trư ng ñ i h c danh ti ng th gi i như Havard, Oxford, Cambridge. N u m i trư ng ñ i h c ñư c ñánh giá b ng các tiêu chu n như ñã s d ng cho các trư ng trên thì ña s các trư ng ñ i h c còn l i ñ u là nh ng trư ng ch t lư ng kém. Như v y có nghĩa là t t c các trư ng ñ i h c ñ u ph i ñ t ñư c ch t lư ng như Havard, Oxford, Cambridge. Cách ti p c n này ñã tuy t ñ i hóa khái ni m ch t lư ng. b. Ch t lư ng là s phù h p gi a các tiêu chu n (thông s k thu t) Cách ti p c n này xu t phát t th c t ki m soát ch t lư ng trong các ngành s n xu t d ch v . Trong b i c nh này tiêu chu n ñư c xem như là công c ño lư ng ho c b thư c ño, m t phương ti n trung gian ñ miêu t ñ c tính c n có c a m t s n ph m hay d ch v . Trong giáo d c ñ i h c cách ti p c n này t o cơ h i cho các trư ng ñ i h c mu n nâng cao ch t lư ng ñào t o có th ñ ra các tiêu chu n nh t ñ nh v các lĩnh v c trong quá trình ñào t o và nghiên c u khoa h c và ph n ñ u theo các tiêu chu n ñó. Như c ñi m c a cách ti p c n này là không nêu rõ các tiêu chu n ñư c xây d ng trên cơ s nào. Trong m t s trư ng h p tiêu chu n trong giáo d c ñ i h c ñư c hi u là nh ng thành t u c a sinh viên khi t t nghi p là ch t lư ng trong giáo d c ñ i h c. T c là ñư c s d ng ñ nói ñ n ñ u ra c a giáo d c ñ i h c v i ý nghĩa là trình ñ , ki n th c, k năng ñ t ñư c c a sinh viên sau 4 - 5 năm h c t p t i trư ng. 7
c. Ch t lư ng là s ñáp ng nhu c u c a khách hàng (ngư i s d ng lao ñ ng ñư c ñào t o) Trong 2 th p k g n ñây, ngư i ta không ch nói t i vi c s n ph m ph i phù h p v i các thông s kĩ thu t hay tiêu chu n cho trư c, mà còn nói t i s ñáp ng nhu c u c a ngư i s d ng s n ph m ñó. Vì v y khi thi t k m t s n ph m hay v i giáo d c ñ i h c, ñ nh nghĩa này gây ra m t s khó khăn trong vi c xác ñ nh khái ni m khách hàng. Ai là khách hàng trong giáo d c ñ i h c? Sinh viên (ngư i s d ng các d ch v thư vi n, ký túc xá, phòng thí nghi m,....), chính ph , các nhà doanh nghi p, cán b gi ng d y hay cha m sinh viên? Hơn n a khi xác ñ nh sinh viên là khách hàng ñ u tiên trong giáo d c ñ i h c, l i n y sinh thêm m t khó khăn m i là li u sinh viên có kh năng xác ñ nh ñư c nhu c u ñích th c, dài h n c a h hay không? Li u các nhà qu n lý có phân bi t ñư c ñâu là nhu c u còn ñâu là ý thích nh t th i c a h ? d. Ch t lư ng v i tư cách là hi u qu c a vi c ñ t m c ñích c a trư ng h c Theo cách hi u này, m t trư ng ñ i h c có ch t lư ng cao là trư ng tuyên b rõ s m ng (m c ñích) c a mình và ñ t ñư c m c ñích ñó m t cách hi u qu và năng su t nh t. Cách ti p c n này cho phép các trư ng t quy t ñ nh các tiêu chu n ch t lư ng và m c tiêu ñào t o c a trư ng mình. Thông qua ki m tra, thanh tra ch t lư ng các t ch c h u quan s xem xét, ñánh giá h th ng ñ m b o ch t lư ng c a trư ng ñó có kh năng giúp nhà trư ng hoàn thành s m ng m t cách có hi u qu và năng su t nh t không? Mô hình này ñ c bi t quan tr ng ñ i v i các trư ng có ngu n l c h n ch , giúp các nhà qu n lý có ñư c cơ ch s d ng h p lý, an toàn nh ng ngu n l c c a mình ñ ñ t t i m c tiêu ñã ñ nh trư c m t cách có hi u qu nh t. Tóm l i, ch t lư ng là thu t ng khó ñ nh nghĩa vì tính tr u tư ng và ña di n, ña chi u c a nó. Th a nh n r ng nh ng cu c tranh lu n “Ch t lư ng giáo d c ñ i h c là gì” s không bao gi k t thúc. Chúng ta không th nói v m t th ch t lư ng xác ñ nh mà chúng ta nói v “nh ng th ch t lư ng” và ph i phân bi t nh ng yêu c u v ch t lư ng ñư c ñ t ra b i sinh viên, gi i h c thu t và th trư ng lao ñ ng (các nhà tuy n d ng), xã h i và chính ph . Như v y s không có m t ñ nh nghĩa tuy t ñ i nào v ch t lư ng. Do v y, m i cá nhân tham gia vào quá trình này ñ u có quan ñi m riêng v ch t lư ng, 8
vì th c n có m t ñ nh nghĩa v ch t lư ng sao cho phù h p v i nhi u ngư i, bao trùm ñư c mong ñ i c a s ñông. ði u này có nghĩa ch t lư ng không ph i là m t khái ni m tĩnh, tùy theo s phát tri n mà khuynh hư ng v ch t lư ng s thay ñ i, cùng v i s tham gia c a nhi u ñ i tư ng liên quan, có th nói r ng ch t lư ng là s th a thu n gi a các bên liên quan, trong quá trình th a thu n các bên liên quan c n thi t l p càng rõ ràng càng t t nh ng yêu c u c a mình. Trong ñó nhà trư ng ñóng vai trò ñi u ph i cu i cùng, hòa gi i nh ng ư c mu n và yêu c u khác nhau c a các ñ i tư ng có liên quan, ñôi khi có nh ng quan ni m tương ñ ng nhưng cũng có th có mâu thu n. Ngay khi có th , các yêu c u c a các ñ i tư ng liên quan nên chuy n thành s m ng và m c tiêu c a nhà trư ng. Như v y trong lu n văn này h c viên cho r ng “Ch t lư ng là s phù h p v i m c tiêu” là m t ñ nh nghĩa có th ñư c xem là phù h p nh t. M c tiêu trong ñ nh nghĩa này ñư c hi u theo nghĩa r ng, bao g m s m ng, các m c ñích, ñ c ñi m,... c a m i trư ng ñ i h c hay c a t ng ngành ñào t o trong m i trư ng ñ i h c. M c tiêu ph i phù h p v i ch c năng, nhi m v và s phù h p v i m c tiêu có th bao g m c vi c ñáp ng ñòi h i c a nh ng ngư i quan tâm như các nhà qu n lý, nhà giáo d c hay các nhà nghiên c u giáo d c ñ i h c. S phù h p v i m c tiêu còn bao g m c s ñáp ng hay vư t qua các chu n m c ñã ñư c ñ t ra. S phù h p v i m c tiêu cũng ñ c p ñ n nh ng yêu c u v s hoàn thi n c a ñ u ra, hi u qu c a ñ u tư. M i m t trư ng ñ i h c c n xác ñ nh n i dung c a s phù h p m c tiêu trên cơ s b i c nh c th c a nhà trư ng. Sau ñó, v n ñ còn l i là làm sao ñ ñ t ñư c các m c tiêu ñó. 1.1.2 Ch t lư ng trong giáo d c ñào t o Ch t lư ng ñào t o ñã và ñang là m t trong nh ng v n ñ ñư c quan tâm trong lĩnh v c giáo d c nói chung và giáo d c ñ i h c nói riêng, ñ c bi t là trong giai ño n phát tri n m i c a khoa h c – công ngh và ñ i s ng xã h i hi n ñ i. Trong lĩnh v c giáo d c ñào t o t lâu nay chúng ta thư ng nói ch t lư ng th này, ch t lư ng th khác, ph i không ng ng nâng cao ch t lư ng ñào t o,… nh t là ñ i v i các nhà trư ng, các cơ s giáo d c khi mà h ñang ph n ñ u ñ nâng cao ch t lư ng ñào t o. Ch t lư ng và không ng ng nâng cao ch t lư ng ñư c coi là nhi m v quan tr ng hàng ñ u và có ý nghĩa s ng còn ñ n s t n t i và phát tri n c a m i nhà trư ng, 9
ñó cũng chính là thư c ño ñ ñánh giá, so sánh trư ng này v i trư ng kia, cơ s giáo d c này v i cơ s giáo d c khác. Ch t lư ng ñào t o còn là cơ s giúp các nhà qu n lý giáo d c và c c ng ñ ng xã h i ñánh giá, phân lo i gi a các nhà trư ng. M c dù có t m quan tr ng như v y nhưng ch t lư ng trong giáo d c ñào t o v n là m t khái ni m khó ñ nh nghĩa, khó xác ñ nh, khó ño lư ng vì cách hi u, cách quan ni m và ti p c n m i con ngư i có s khác nhau, không th ng nh t. Không gi ng như trong lĩnh v c s n xu t kinh doanh và d ch v , ch t lư ng trong giáo d c ñào t o là m t khái ni m r t tr u tư ng, khó xác ñ nh nên khi ti p c n góc ñ này thì có cách hi u ch t lư ng th này, còn khi ti p c n góc ñ khác l i có cách hi u và ch t lư ng khác ñi. M t s quan ni m v ch t lư ng trong giáo d c ñào t o: Ch t lư ng ñào t o ñư c ñánh giá qua m c ñ ñ t ñư c m c tiêu ñào t o ñã ñ ra ñ i v i m t chương trình ñào t o. Ch t lư ng ñào t o là k t qu c a các quá trình ñào t o ñư c ph n ánh các ñ c trưng v ph m ch t, giá tr nhân cách và giá tr s c lao ñ ng hay năng l c hành ngh c a ngư i t t nghi p tương ng v i m c tiêu, chương trình ñào t o theo các ngành ngh c th [15]. Có th nói m i ñơn v ñào t o luôn luôn xác ñ nh cho mình các m c tiêu ñào t o sao cho phù h p v i nhu c u thi t y u c a xã h i ñ ñ t ñư c “ch t lư ng bên ngoài”, ñ ng th i cơ s ñào t o ñó luôn ph i có các ho t ñ ng ñ hư ng vào nh m th c hi n m c tiêu ñ ra “ñ t ch t lư ng bên trong” [15, tr. 31]. Trong lĩnh v c ñào t o, ch t lư ng ñào t o v i ñ c trưng s n ph m là “con ngư i lao ñ ng”, có th hi u là k t qu (ñ u ra) c a quá trình ñào t o và ñư c th hi n c th các ph m ch t, giá tr nhân cách và giá tr s c lao ñ ng hay năng l c hành ngh c a ngư i t t nghi p tương ng v i m c tiêu ñào t o c a t ng ngành ñào t o trong h th ng ñào t o. V i yêu c u ñáp ng nhu c u nhân l c c a th trư ng lao ñ ng, quan ni m v ch t lư ng ñào t o không ch d ng k t qu c a quá trình ñào t o trong nhà trư ng v i nh ng ñi u ki n ñ m b o nh t ñ nh như cơ s v t ch t, ñ i ngũ gi ng viên,… và còn ph i tính ñ n m c ñ phù h p và thích ng c a ngư i t t nghi p v i th trư ng lao ñ ng như t l có vi c làm sau khi t t nghi p, năng l c hành ngh t i các v 10
trí làm vi c, c th các doanh nghi p, cơ quan, t ch c s n xu t, d ch v , kh năng phát tri n ngh nghi p. Ch t lư ng ñào t o trư c h t ph i là k t qu c a quá trình ñào t o và ñư c th hi n trong ho t ñ ng ngh nghi p c a ngư i t t nghi p. Quá trình thích ng v i th trư ng lao ñ ng không ch ph thu c vào ch t lư ng ñào t o mà còn ph thu c vào các y u t khác c a th trư ng, như qua h cung c u, giá c s c lao ñ ng, chính sách s d ng và b trí công vi c c a nhà nư c và ngư i s d ng lao ñ ng. Do ñó, kh năng thích ng còn ph n nh c v hi u qu ñào t o ngoài xã h i và th trư ng lao ñ ng. Qua vi c phân tích n i hàm t các quan ñi m và nh ng cách ti p c n trên, chúng ta có th ñưa ra khái ni m “ch t lư ng” trong giáo d c ñào t o như sau: Ch t lư ng giáo d c c a m t nhà trư ng hay m t cơ s giáo d c ph i ñư c tuân th theo m t quy trình ch t ch , nh m ñ t ñư c các chu n m c ñ ra. Khi ñánh giá ch t lư ng c a m t nhà trư ng hay m t cơ s giáo d c thông thư ng có 3 c p ñ : (1) Ch t lư ng t t: Th c hi n theo ñúng các chu n m c, quy ñ nh và hoàn thành m t cách xu t s c, vư t m c các ch tiêu ñã ñ t ra. (2) Ch t lư ng ñ t yêu c u: Là m c ñ th c hi n các quy ñ nh và hoàn thành ñư c các ch tiêu ñã ñ t ra. (3) Ch t lư ng không ñ t yêu c u: Là m c ñ th c hi n các quy ñ nh và không ñ t ñư c các ch tiêu ñã ñ t ra. 1.1.3 Ch t lư ng trong ñào t o ñ i h c Cũng gi ng như khái ni m ch t lư ng trong giáo d c ñã ñ c p trên, ch t lư ng trong giáo d c ñ i h c là m t khái ni m ph c t p, khó xác ñ nh và ñánh giá. Tuy nhiên, ñi u quan tr ng hơn h t chính là “Sinh viên ñã h c như th nào, h có th làm ñư c gì và ph m ch t c a h ra sao nh k t qu tương tác gi a h v i giáo ch c và nhà trư ng ñ i h c” [16, tr. 114]. Trong quy ñ nh v tiêu chu n ñánh giá ch t lư ng giáo d c trư ng ñ i h c do B Giáo d c ðào t o quy ñ nh thì ch t lư ng giáo d c trư ng ñ i h c là s ñáp ng m c tiêu do nhà trư ng ñ ra, ñ m b o các yêu c u v m c tiêu giáo d c ñ i h c c a Lu t Giáo 11
d c, phù h p v i yêu c u ñào t o ngu n nhân l c cho s phát tri n kinh t - xã h i c a ñ a phương và c nư c [4, ði u 2 Chương 1]. Trong tài li u Ki m ñ nh ch t lư ng giáo d c ñ i h c do GS.TS. Nguy n ð c Chính làm ch biên, ñã ñưa ra 6 quan ñi m v ch t lư ng trong giáo d c ñ i h c như sau: 1) Ch t lư ng ñư c ñánh giá b ng “ñ u vào”; 2) Ch t lư ng ñư c ñánh giá b ng “ñ u ra”; 3) Ch t lư ng ñư c ñánh giá b ng “giá tr gia tăng”; 4) Ch t lư ng ñư c ñánh giá b ng “giá tr h c thu t”; 5) Ch t lư ng ñư c ñánh giá b ng “văn hoá t ch c riêng”; 6) Ch t lư ng ñư c ñánh giá b ng “ki m toán” [14, tr. 39]. Như v y có th th y r ng ngay b n thân nh ng ngư i làm công tác giáo d c, các nhà qu n lý cũng có cách nhìn nh n, quan ni m v ch t lư ng giáo d c ñ i h c không th ng nh t. Ch t lư ng giáo d c ñ i h c nói riêng và ch t lư ng giáo d c nói chung như ñã phân tích trên cho th y: ñây là m t khái ni m ñ ng, ña chi u và g n v i các y u t ch quan thông qua m i liên h gi a ngư i v i ngư i. ð ñánh giá và ño lư ng ch t lư ng c a m t trư ng ñ i h c nào ñó, thông thư ng ngư i ta s d ng b công c , hay b thư c ño có nh ng tiêu chu n v i các tiêu chí tương ng. Các tiêu chí này có th là tiêu chí ñ nh lư ng, t c là ñánh giá và ño ñư c b ng con s c th . Ngư c l i, các tiêu chí cũng có th là ñ nh tính, t c là ñánh giá b ng nh n xét ch quan c a ngư i ñánh giá. Vi c ñánh giá và ño lư ng có th ñư c ti n hành b i chính các l c lư ng trong nhà trư ng như: cán b , giáo viên, sinh viên ho c do các cơ quan h u trách bên ngoài ñánh giá. Như v y ñ có th ñ m b o ch t lư ng giáo d c ñào t o ñ i h c c n ph i có b tiêu chí chu n cho giáo d c ñ i h c v t t c các lĩnh v c và ki m ñ nh ch t lư ng m t trư ng ñ i h c s d a vào b tiêu chí chu n ñó. Khi không có b tiêu chí chu n vi c ki m ñ nh ch t lư ng giáo d c ñ i h c s d a trên m c tiêu c a t ng lĩnh v c ñ ñánh giá. 12