Luận văn thạc sĩ: Trích rút tri thức từ văn bản tiếng việt trong chế biến, bảo quản rau quả và ứng dụng

Chia sẻ: Sdfas Vfdtg | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:26

Thêm vào BST

Báo xấu

94
lượt xem 18
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Trích rút tri thức từ văn bản tiếng việt trong chế biến, bảo quản rau quả và ứng dụng nhằm tìm hiểu công nghệ tri thức từ đó xây dựng hệ thống hỗ trợ tư vấn cho học sinh, sinh viên.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn thạc sĩ: Trích rút tri thức từ văn bản tiếng việt trong chế biến, bảo quản rau quả và ứng dụng

B GIÁO D C VÀ ÀO T O I H C À N NG  NGUY N ĂNG TH ÁI M TRÍCH RÚT TRI TH C T VĂN B N TI NG VI T TRONG CH BI N, B O QU N RAU QU VÀ NG D NG Chuyên ngành: KHOA H C MÁY TÍNH Mã s : 60.48.01 TÓM T T LU N VĂN TH C SĨ K THU T à N ng – Năm 2013
Công trình ư c hoàn thành t i I H C À N NG Ngư i hư ng d n khoa h c: PGS.TS. PHAN HUY KHÁNH Ph n bi n 1: TS. TRƯƠNG NG C CHÂU Ph n bi n 2: PGS.TS. TRƯƠNG CÔNG TU N Lu n văn ã ư c b o v trư c H i ng ch m Lu n văn t t nghi p Th c sĩ k thu t h p t i i h c à N ng vào ngày 23 tháng 02 năm 2013. Có th tìm hi u lu n văn t i: - Trung tâm Thông tin – H c li u, i h c à N ng - Trung tâm H c li u, i h c Bách Khoa
1 M U 1. Lý do ch n tài nư c ta, c bi t các khu công nghi p, trư ng h c, v n ng c th c ph m ang ngày càng gia tăng, gây b c xúc trong xã h i. Theo T ch c Y t th gi i (WHO) công b t i Vi t Nam hàng năm có kho ng 8 tri u ngư i b ng c th c ph m. V n ây là do ngư i s d ng thi u ki n th c trong khâu ch bi n và quy trình b o qu n th c ph m. Bên c nh ó nhu c u s d ng rau qu hàng ngày r t l n, gây ra nhi u v n trong quá trình b o qu n và ch bi n rau qu như: Nhà nư c thi u quy ho ch trong xu th ô th hóa do ó s n xu t rau qu chưa t p trung, ph thu c vào i u ki n t ai. M t khác quá trình v n chuy n rau qu ph c v cho ngư i s d ng thư ng x y ra các v n trong khâu b o qu n, cách ch bi n không úng cũng gây ra ng c th c ph m...M t ph n do ki n th c ư c ào t o trong nhà trư ng chưa th c s ư c s d ng hi u qu vào th c t . Trư ng Cao ng Lương th c – Th c ph m là trư ng tr ng i m c a B NN&PTNT t i à N ng. Trư ng ào t o a d ng nhi u ngành ngh b c Cao ng, Trung c p. Trong ó ngành ngh ã có truy n th ng 35 năm ào t o là Công ngh th c ph m, sinh viên ngành là ngu n nhân l c áng tin c y cho các cho các xư ng s n xu t ch bi n, xí nghi p th c ph m… D y t t, h c t t là tiêu chí hàng u c a nhà trư ng và sinh viên. Các môn h c: B o qu n th c ph m, Công ngh ch bi n rau qu ,... r t ư c SV quan tâm. Ngu n ki n th c v v n này r t a d ng và phong phú, gây khó khăn cho SV trong vi c tìm ki m ư c ngu n tri th c y và khoa h c. Do
2 ó c n có h th ng h tr trích rút tri th c liên quan là m t nhu c u c p thi t i v i h c sinh, sinh viên c a nhà trư ng. S bùng n thông tin trên internet hi n nay làm n y sinh nhu c u xây d ng các cơ s tri th c t ngu n d li u này. Các cơ s tri th c s cho phép chúng ta qu n lý, truy nh p, trao i thông tin m t cách d dàng hi u qu hơn. Bên c nh ó, các cơ s tri th c cũng cho phép máy móc th c hi n nh ng suy di n trên ó, t ó t o ra nh ng tri th c m i ph c v con ngư i. xây d ng các cơ s tri th c t kh i d li u kh ng l trên internet hi n nay, v n trích rút ra thông tin (th c th , quan h …) t các tài li u là m t v n then ch t. Trong khi ó các h th ng tìm ki m h tr như Google, Yahoo,….v n chưa áp ng nhu c u c a ngư i s d ng. Sinh viên ph i t sàng l c k t qu thu ư c tri th c, v i v n ki n th c còn h n ch không phân bi t ư c thông tin úng và sai. Ví d : tìm cách “s n xu t d a l nh ông”, Google tr v 372.000 k t qu , gây khó khăn cho h c sinh trong vi c t sàng l c và tìm th y tri th c úng m t cách hi u qu . M t khác, trong quá trình th c hành ch bi n và b o qu n rau qu , sinh viên thư ng g p nhi u khó khăn trong vi c tìm ki m các nguyên nhân và cách kh c ph c l i c a thành ph m, h u h t sinh viên ph i t rà soát l i quá trình ch bi n b o qu n t tìm ra nguyên nhân và cách kh c ph c, làm m t nhi u th i gian và công s c c a ngư i h c. 2. M c ích – nhi m v c a tài tài “Trích rút tri th c t văn b n ti ng Vi t trong ch bi n, b o qu n rau qu và ng d ng” nh m tìm hi u v công ngh tri th c t ó xây d ng h th ng h tr tư v n cho h c sinh sinh viên trong quá trình nghiên c u h c t p và th c hành môn Công ngh ch bi n rau qu t i trư ng C Lương th c -Th c ph m à N ng.
3 M c tiêu c a tài là trích rút tri th c t các văn b n ti ng Vi t trong ch bi n b o qu n rau qu t o ra kho d li u ch a tri th c và d a vào ó xây d ng h chuyên gia cho phép c p nh t, khai thác d li u m t cách d dàng, ng th i tư v n cách b o qu n và ch bi n rau qu hi u qu nh t. Nhi m v c th c a tài : - Nguyên c u v công ngh tri th c. - Tìm hi u v tình hình d y và h c môn h c Công ngh ch bi n rau qu trong ngành Công ngh th c ph m t i trư ng C Lương th c – Th c ph m à N ng. - Xây d ng cơ s d li u thành các lu t và s ki n. T o thành kho d li u có kh năng c p nh t và truy xu t thông minh d li u có liên quan n ch bi n, b o qu n rau qu . - Xây d ng h th ng có giao di n ngư i dùng thân thi n, cho phép ngư i dùng c p nh t d li u thư ng xuyên làm giàu kho d li u. - Ki m tra ánh giá k t qu th c hi n ư c. 3. i tư ng và ph m vi nghiên c u 3.1. i tư ng nghiên c u i tư ng nghiên c u c a tài bao g m tìm hi u v môn h c Công ngh ch bi n và b o qu n rau qu t i trư ng C Lương th c – Th c ph m N và nhu c u c a h c sinh sinh viên trong vi c tìm ki m ngu n ki n th c cho môn h c này. Tìm hi u v tri th c, cách bi u di n tri th c và h chuyên gia. 3.2. Ph m vi nghiên c u Ph m vi nghiên c u c a tài là phương pháp trích rút tri th c t văn b n ti ng Vi t, xây d ng cơ s tri th c và xây d ng ng d ng h tr tư v n trong ch bi n và b o qu n rau qu ph c v cho i
4 tư ng là h c sinh sinh viên, giáo viên trong trư ng C Lương th c – Th c ph m N. Nghiên c u cách t o lu t, cơ ch suy di n, cách bi u di n và lưu tr tri th c. Phương th c s d ng, v n hành và qu n lý kho tri th c. Ngôn ng l p trình liên quan. 4. Phương pháp nghiên c u 4.1. Phương pháp tài li u Thu th p các tài li u liên quan n môn h c Công ngh ch bi n rau qu t giáo viên, thư vi n, internet… Nghiên c u v tri th c, công ngh tri th c, cách bi u di n tri th c t o ti n xây d ng kho tri th c ph c v cho h th ng. 4.2 Phương pháp th c nghi m Tri n khai xây d ng và cài t th nghi m, ánh giá k t qu h th ng h tr trong b o qu n, ch bi n rau qu d a vào cơ s tri th c trích rút ư c. 5. Ý nghĩa khoa h c và th c ti n Vi c th c hi n tài giúp cho b n thân hi u các ki n th c v lĩnh v c công ngh tri th c, h chuyên gia tr giúp cho h c sinh sinh viên trong quá trình nghiên c u h c t p và th c hành trong ngành Công ngh th c ph m t i trư ng C Lương th c – Th c ph m à N ng. 6. B c c lu n văn Ngoài ph n m u, k t lu n, tài li u tham kh o và ph l c, b c c lu n văn chia làm ba chương ư c vi t tóm lư c như sau : Chương 1. CƠ S LÝ THUY T Trình bày nh ng cơ s lý thuy t có liên quan n tài : cơ s tri th c, trích rút tri th c, h chuyên gia, kho tri th c.
5 Chương 2. PHÂN TÍCH VÀ THI T K H TH NG TRÍCH RÚT TRI TH C TRONG CH BI N, B O QU N RAU QU Phân tích tình hình d y và h c môn Công ngh ch bi n rau qu t i trư ng C Lương th c – Th c ph m à N ng trong ngành Công ngh Th c ph m t ó ưa ra gi i pháp xây d ng h th ng. Chương 3. CÀI T VÀ TH NGHI M H TH NG Phân tích ch c năng h th ng, thi t k ki n trúc h th ng, xây d ng h th ng cơ s d li u (CSDL). Th c hi n xây ng d ng h tư v n ã thi t k theo cách th c h chuyên gia. Th nghi m và ánh giá k t qu chương trình t ư c. CHƯƠNG 1 CƠ S LÝ THUY T Chương 1 gi i thi u cơ s lý thuy t liên quan n tài, và là chương làm n n t ng trong vi c h tr xây d ng ng d ng. Trình bày các khái ni m v tri th c, khai phá tri th c. M t s các ng d ng cơ s tri th c xây d ng thành h chuyên gia. Cách th c bi u di n tri th c trong h chuyên gia thông qua các lu t và k thu t suy lu n trong h chuyên gia. 1.1. T NG QUAN V TRI TH C VÀ KHAI PHÁ TRI TH C 1.1.1. Tri th c Tri th c hay ki n th c có nhi u ý nghĩa tùy theo văn c nh, nhưng lúc nào cũng có liên quan v i nh ng khái ni m như hi u bi t, ý nghĩa, thông tin, gi ng d y, giáo d c, giao ti p, di n t , h c h i và kích thích trí óc. Môn h c v tri th c ư c g i nh n th c lu n. Trong nh n th c lu n, m t nh nghĩa ph bi n c a tri th c là nó bao g m ba tiêu chí kh tín, xác th c, và ch ng minh ư c.
6 Tri th c là: - Các thông tin, các tài li u, các cơ s lý lu n, các k năng khác nhau, t ư c b i m t t ch c hay m t cá nhân thông qua các tr i nghi m th c t hay thông qua s giáo d c ào t o; các hi u bi t v lý thuy t hay th c t v m t i tư ng, m t v n , có th lý gi i ư c v nó; - Là nh ng gì ã bi t, ã ư c hi u bi t trong m t lĩnh v c c th hay toàn b , trong t ng th ; - Các cơ s , các thông tin, tài li u, các hi u bi t ho c nh ng th tương t có ư c b ng kinh nghi m th c t ho c do nh ng tình hu ng, hoàn c nh c th . Nh ng tranh cãi v m t tri t h c nhìn chung b t u v i phát bi u c a Plato: tri th c như là nh ng v n ã minh ch ng (justified true belief). Tuy nhiên không có m t nh nghĩa chính xác nào v tri th c hi n nay ư c m i ngư i ch p nh n, có th bao quát ư c toàn b , v n còn nhi u h c thuy t, các lý lu n khác nhau v tri th c. Tri th c giành ư c thông qua các quá trình nh n th c ph c t p: quá trình tri giác, quá trình h c t p, ti p thu, quá trình giao ti p, quá trình tranh lu n, quá trình lý lu n, hay k t h p các quá trình này. 1.1.2. Cơ s tri th c Cơ s tri th c ch a các tri th c chuyên sâu v lĩnh v c như chuyên gia. Cơ s tri th c bao g m : các s ki n, các lu t, các khái ni m và các quan h . Cơ s tri th c ch a các tri th c t ó, máy suy di n t o ra câu tr l i cho ngư i s d ng qua h th ng giao ti p. H cơ s tri th c là chương trình máy tính ư c thi t k mô hình hóa kh năng gi i quy t v n c a chuyên gia con ngư i, là h th ng d a trên tri th c cho phép mô hình hóa các tri th c c a chuyên gia, dùng tri th c gi i quy t v n ph c t p[4].
7 Ví d : k sư tri th c (Knowledge Engineer) là ngư i thi t k , xây d ng và th nghi m h chuyên gia a. Phân lo i tri th c b. Qu n tr tri th c 1.1.3. Khai phá tri th c a. Khai phá tri th c là gì K thu t Khai phá tri th c và Khai phá d li u ã và ang ư c nghiên c u, ng d ng trong nhi u lĩnh v c khác nhau các nư c trên th gi i, t i Vi t Nam k thu t này tương i còn m i m tuy nhiên cũng ang ư c nghiên c u và d n ưa vào ng d ng. Thông thư ng chúng ta coi d li u như m t dãy các bit, ho c các s , các ký hi u, ho c các “ i tư ng” v i m t ý nghĩa nào ó khi ư c g i cho m t chương trình dư i m t d ng nh t nh. Chúng ta s d ng các bit o lư ng các thông tin và xem nó như là các d li u ã ư c l c b các dư th a, ư c rút g n t i m c t i thi u c trưng m t cách cơ b n cho d li u. Chúng ta có th xem tri th c như là các thông tin tích h p, bao g m các s ki n và các m i quan h gi a chúng. Các m i quan h này có th ư c hi u ra, có th ư c phát hi n, ho c có th ư c h c. Nói cách khác, tri th c có th ư c coi là d li u có tr u tư ng và t ch c cao. Thông tin và tri th c hi n ang là tiêu i m c a m t lĩnh v c m i trong nghiên c u và ng d ng v khai phá tri th c (Knowledge Discovery) và khai phá d li u (Data Mining). Khai phá tri th c trong các cơ s d li u là m t qui trình nh n bi t các m u ho c các mô hình trong d li u v i các tính năng: h p th c, m i, kh ích, và có th hi u ư c. b. Quy trình khai phá tri th c Qui trình khai phá tri th c ư c mô t tóm t t trên Hình 1:
8 Hình 1.1 Quy trình khai phá tri th c 1.2. TRÍCH RÚT TRI TH C T VĂN B N TI NG VI T VÀ KHO TRI TH C 1.2.1. Trích rút tri th c t văn b n ti ng Vi t Trích rút tri th c là m t bư c quan tr ng trong quá trình khai phá tri th c. Vi c trích rút tri th c quy t nh tính hi u qu , tính kh d ng c a h th ng. ây chính là bư c th 3 c a quá trình khai phá tri th c ã nói trên. Khai phá d li u, trích rút ra tri th c là bư c chi m nhi u th i gian và công s c khi ngư i qu n tr thi th c ph i thu th p d li u, nghiên c u lĩnh v c c th liên quan t ó trích l c ra ngu n tri th c khoa h c t các tài li u thu th p ư c, ho c t chuyên gia trong lĩnh v c ó. Lu n văn ch y u t p trung nghiên c u trích rút tri th c trong văn b n ti ng Vi t xây d ng h th ng tr giúp cho h c sinh sinh viên trong môn h c Công ngh ch bi n rau qu . Do ó ch y u th c hi n trích rút tri th c t văn b n ti ng Vi t, thông qua các bài gi ng c a giáo viên gi ng d y, các tài, lu n văn liên quan n ch bi n và b o qu n rau qu , các tài li u tham kh o ti ng Vi t trên
9 internet,… dư i s giúp c a các giáo viên ngành Công ngh th c ph m t i trư ng C Lương th c – Th c ph m. 1.2.2. Kho tri th c a. C u trúc c a kho tri th c Hình 1.3 Mô hình c u trúc kho tri th c b. H th ng c p nh t, qu n lý kho tri th c Chúng ta c n xây d ng m t h th ng ph n m m có th thu nh n, qu n lý và c t tri th c. H th ng này t o ra cho ngư i d d ng có th d dàng ti p c n kho tri th c. Ngoài ra, h th ng ph i ư c thi t k sao cho ngư i s d ng có th d dàng c p nh t, b sung ho c x lý d li u. Hình 1.4 Mô hình h th ng c p nh t kho d li u
10 c. H th ng qu n lý và kho tri th c H th ng này s t o ra môi trư ng giao ti p theo phương th c c a h chuyên gia. Có hai trư ng h p: H th ng s ưa ra các câu h i hư ng d n ngư i dùng tr l i và d a vào câu tr l i c a ngư i dùng mà h th ng ưa ra k t qu h p lý. Ngư i dùng ch n câu h i t bàn phím , h th ng s tìm ki m tr l i tương ng 1.3. H CHUYÊN GIA 1.3.1 Khái ni m h chuyên gia H chuyên gia (Expert System) là m t chương trình máy tính thông minh s d ng tri th c (knowledge) và các th t c suy lu n (inference procedure) gi i nh ng bài toán tương i khó khăn òi h i chuyên gia m i gi i ư c (Theo E.Feigenbaum ) [5] a. S phát tri n công ngh h chuyên gia b. M t s lĩnh v c ng d ng c a h chuyên gia c. Ki n trúc t ng quát c a h chuyên gia 1.3.2. Các c trưng và ưu i m ng d ng a. Các c trưng cơ b n c a h chuyên gia b. M t s ưu i m c a h chuyên gia 1.3.3. Bi u di n tri th c trong h chuyên gia a. Tri th c ư c bi u di n như th nào Bi u di n tri th c b i các lu t s n xu t Bi u di n tri th c nh m nh logic Bi u di n tri th c nh m ng ng nghĩa Bi u di n tri th c nh ngôn ng nhân t o b. Tri th c ư c bi u di n thông qua các lu t c. K thu t suy lu n trong h chuyên gia d. Nh ng sai sót thư ng g p khi thi t k h chuyên gia
11 CHƯƠNG 2 PHÂN TÍCH VÀ THI T K H TH NG TRÍCH RÚT TRI TH C TRONG CH BI N, B O QU N RAU QU Trong chương 1, lu n văn ã trình bày m t s khái ni m v công ngh tri th c, ng d ng CNTT trên các lĩnh v c và cách xây d ng lu t, s ki n cũng như xây d ng kho tri th c. Chương 2 th c hi n vi c phân tích tình hình d y và h c môn ch bi n b o qu n rau qu t i trư ng C Lương th c – Th c ph m, phát bi u bài toán và trình bày gi i pháp tr giúp cho h c sinh sinh viên trong quá trình h c t p. 2.1. PHÁT BI U BÀI TOÁN 2.1.1. Gi i thi u v trư ng C Lương th c – Th c ph m à N ng 2.1.2. Phân tích tình hình d y và h c môn Công ngh ch bi n rau qu Th ng kê k t qu h c t p h c sinh kh i C22 ngành K thu t ch bi n và b o qu n th c ph m – b c TCCN trong 2 năm h c v a qua: 50 40 30 20 2010-2011 2011-2012 10 0 Xu t Khá Trung Kém s c bình Hình 2.1 Th ng kê k t qu h c t p ngành K thu t ch bi n và b o qu n th c ph m
12 Bi u trên l y s li u t ng s h c sinh b c trung c p chuyên nghi p ngành Công ngh th c ph m khóa 2010-2012, k t qu trên cho th y r ng k t qu h c t p c a h c sinh c a năm th 2 th p hơn so v i năm th 1, k t qu h c t p th p do nh hư ng b i nhi u y u t , m t trong các lý do ó là chương trình các môn h c chuyên ngành h u h t t p trung vào năm h c th 2 c a toàn khóa h c, c n h c sinh h ts cn l c hoàn thành. 2.1.3. M t s khó khăn c a h c sinh sinh viên trong môn h c Ch bi n rau qu Các môn h c Công ngh ch bi n rau qu và Th c hành ch bi n rau qu ng d ng trong cu c s ng r t a d ng và phong phú do nhu c u s d ng rau qu c a con ngư i hàng ngày r t l n. Sinh viên trong quá trình h c ã tham gia th c hành ch bi n nhi u lo i rau qu thành thành ph m v i m c ích h c t p và s n xu t t i phân xư ng c a nhà trư ng. Vi c sinh viên tham gia s n xu t và nghiên c u r t ư c nhà trư ng quan tâm và khuy n khích, tuy nhiên thành ph m sau khi s n xu t ch tiêu th n i b , chưa ư c ph bi n r ng rãi v i nhi u nguyên nhân: - Vi c i m i phương pháp d y h c m i ư c ưa vào áp d ng t i trư ng h c sinh còn b ng v i phương pháp t h c là chính. - H c sinh sinh viên c a nhà trư ng u vào th p và ph n nhi u thu c vùng sâu vùng xa, các t nh tây nguyên.... nên vi c t tìm hi u thêm ki n th c trên internet b h n ch . - S bùng n thông tin trên Internet gây khó khăn cho sinh viên trong vi c t sàng l c ki n th c trong quá trình tìm ki m, vi c này òi h i r t nhi u th i gian và công s c.
13 - M t s h c sinh ngoài th i gian i h c còn i làm ki m ti n chi tr cho cu c s ng hàng ngày nên h n ch th i gian t h c, khó khăn trong vi c t thu th p tài li u trích rút nh ng tri th c có ích cho môn h c. 2.2. GI I PHÁP TRÍCH RÚT TRI TH C H TR H C SINH SINH VIÊN TRONG CH BI N, B O QU N RAU QU 2.2.1. Gi i pháp xu t Bài toán Qua nh ng phân tích trên ta th y r ng vi c h tr qu n lý d li u trong ch bi n và b o qu n rau qu và giúp sinh viên có th tìm th y nh ng tri th c c n thi t là nhu c u thi t y u. H c sinh sinh viên có th tra c u thông tin s li u v các lo i rau qu như: tra c u v qu d a (gi ng d a, các thành ph n vi ch t có trong qu d a, .....), tư v n cho h c sinh sinh viên cách ch bi n b o qu n các s n ph m t d a. cung c p các tri th c úng, khoa h c m t cách hi u qu nh t thì c n ph i có h th ng tr giúp m t cách có khoa h c. a. Lý do ch n h chuyên gia b. Mô hình h chuyên gia cho bài toán c. Các bư c tri n khai xây d ng h chuyên gia xây d ng h chuyên gia nh m m c ích h tr qu n lý và tư v n ch n gi ng cây tr ng theo bài toán. Ta có th tinh g n trình t các bư c như sau: Bư c 1 : Xác nh m c ích, yêu c u c a ngư i s d ng T i bư c này ta c n xác nh rõ ràng các câu h i. M c ích s d ng làm gi ? T i sao c n thi t ph i xây d ng ? i tư ng s d ng là ai ?. Ngoài ra c n ưa ra d ki n s d ng cơ s tri th c c a ng d ng, gi i quy t m t s v n công ngh x lý tri th c. Ví d : trong
14 bài toán này i tư ng s d ng là Ban qu n lý r ng phòng h , h c n có m t h th ng tr giúp trong công tác qu n lý cũng như tư v n ch n lo i cây tr ng và tính d toán nh m ưa ra nh ng quy t nh trong công tác l p k ho ch cho d án hay k ho ch tr ng r ng hàng năm. Bư c 2 : Thu th p tài li u liên quan n lĩnh v c xây d ng, cũng như các s li u th ng kê ã có t nhi u năm trư c. X lý d li u và xây d ng thành cơ s tri th c T i bư c này xác nh ngu n tài li u thu th p. S li u ư c cung c p t âu ? D li u ư c l y t ngu n nào ? D li u ư c trích l c như th nào ? Ví d : Theo bài toán thì d li u ư c trích l c t các bài gi ng môn h c Công ngh ch bi n rau qu , các bài báo nông nghi p, tài li u tham kh o trên internet, các lu n văn… Bư c 3 : N m b t k thu t xây d ng h chuyên gia bư c này xây d ng các lu t d a vào ngu n tri th c thu th p ư c, g m các bư c sau : - Xác nh m t s khái ni m quan tr ng và m i liên h gi a chúng v i nhau. - Xây d ng các t p lu t - Phân tích thi t k bài toán theo hư ng i tư ng - Xây d ng các l p và m i quan h ràng bu c gi a các l p. M c ích chính bư c này là phương pháp ti p nh n tri th c c a h chuyên gia. u tiên công ngh tri th c ư c thu nh n tri th c nh i tho i tr c ti p v i con ngư i (chuyên gia), tài li u trên internet và tài li u gi y. Sau ó tri th c ư c bi u di n (theo lu t) tư ng minh trong cơ s tri th c, các chuyên gia trao i v i công ngh tri th c cho n khi th a mãn nhu c u bài toán
15 Bư c 4 : Thi t k giao di n cho h chuyên gia Xây d ng các giao di n sao cho thân thi n v i ngư i s d ng và d s d ng. Bư c 5 : ch n ngôn ng l p trình cho bài toán Nên ch n ngôn ng có nhi u công c h tr , có th d dàng s d ng nh ng th t c có s n và có tính tương thích cao. Trong ph n này tác gi ch n ngôn ng th hi n C# và ngôn ng truy v n SQL (lưu d li u) Bư c 6 : ch y th và c i ti n C i ti n ư c ti n hành trong khi mã hóa, n u phát hi n ra l i ho c có thay i m i thì mã c n thay i phù h p v i yêu c u m i ó. Ho c c i ti n khi ch y th chương trình x y ra l i bên ngoài như vi c m r ng ng d ng, c n b sung thêm lu t. Bư c 7: ánh giá s n ph m Sau khi hoàn thành h th ng ư c s d ng tr c ti p b i ngư i s d ng t ó có th ánh giá và s a l i sai l n cu i trư c khi ư c s d ng lâu dài và bàn giao s n ph m. Tóm l i m t h chuyên gia có th mô t thu t toán như sau Begin Ch n bài toán thích h p Phát bi u và c t bài toán If H chuyên gia gi i quy t tho mãn bài toán và có th s d ng Then While B n m u chưa ư c phát tri n hoàn thi n Do Begin Thi t k b n m u Bi u di n tri th c
16 Ti p nh n tri th c Phát tri n hoàn thi n b n m u End H p th c hoá b n m u Tri n khai cài t Hư ng d n s d ng V n hành B o trì và phát tri n Else Tìm các ti p c n khác thích h p hơn EndIf K t thúc End 2.2.2. Nhu c u tr giúp c a h c sinh sinh viên a. Tr giúp qu n lý d li u Qu n lý d li u là nơi có th tra c u các thông tin v t ng lo i rau qu c th theo yêu c u c a h c sinh sinh viên, c th là c i m, thành ph n hóa h c, thành ph n dinh dư ng, cách ch bi n, b o qu n, ph gia trong ch bi n c a t ng lo i rau qu tương ng, cơ c u công nghi p ch bi n c a t ng lo i rau qu Ch n m c thông ưa ra câu tr tin c n tìm l i tương ng ưa ra ph n ng ti p theo Ví d : h c sinh sinh viên ch n nhóm FruitVe, h th ng yêu c u ngư i s d ng nh p vào lo i rau qu c n tra c u, h th ng ưa
17 ra d li u v c i m; Thành ph n hóa h c; Thành ph n dinh dư ng. Ví d ta nh p vào D a, xu t ra c i m: Tên g i khác c a d a là thơm, khóm, tên khoa h c là Ananas comosus là m t lo i qu nhi t i. Qu d a là tr c c a bông hoa và các là b c m ng nư c t h p l i. D a có các lo i: nhóm hoàng h u (Queen), nhóm Tây Ban Nha (Spanish), nhóm Cayenne. Ngư i s d ng có th ch n t ng lo i gi ng xem c tính c th , ví d : ch n gi ng d a Queen thì xu t ra c tính: Th t qu có màu vàng m, giòn, mùi thơm t nhiên, v ng t, qu có kích thư c nh , kh i lư ng qu trung bình, m t qu l i, nư c ta g i là d a hoa (d a Tây), là lo i d a có ch t lư ng cao nh t và hi n ang là ngu n nguyên li u chính cho ch bi n Vi t Nam. Thành ph n hóa h c: khô 18%, acid 0.51%, ch s pH 3.8, ư ng kh 4,19%, saccharoza 11,59%. b. Tư v n cách ch bi n và b o qu n Bài toán tư v n ch bi n và b o qu n rau qu s tư v n cho ngư i s d ng cách ch bi n, quy trình ch bi n và b o qu n phù h p cho s n ph m mà ngư i s d ng yêu c u. Bài toán liên quan n các i u ki n sau i u ki n có s n ph m H th ng s cho ngư i s d ng nh p ch n lo i rau qu c n ch bi n, n u trong h th ng có các cách ch bi n v lo i rau qu này s ti p t c cho ngư i s d ng ch n s n ph m c n ch bi n t lo i rau qu ó, n u không s tr v thông báo. ch n s n ph m c n ch bi n, th hi n như sau: Ch n s n ph m c n ch bi n
18 Ngư i s d ng nh p ch n s n ph m c n ch bi n t lo i rau qu tương ng, n u không tìm th y lo i s n ph m thì hi n th thông báo ng th i g i ý cho ngư i s d ng ch n các s n ph m ch bi n khác c a cùng lo i rau qu mà ngư i s d ng ã ch n t ban u. c. Các ch c năng cơ b n Chương trình ư c thi t k thành 3 ch c năng cơ b n sau : 1. Ch c năng qu n tr h th ng 2. Ch c năng Qu n lý d li u 3. Ch c năng tư v n cách ch bi n và b o qu n 4. Ch c năng tư v n nguyên nhân và cách kh c ph c hư h ng s n ph m trong quá trình ch bi n và b o qu n. 2.3. MÔ T NG D NG VÀ MÔ HÌNH D LI U HO T NG 2.3.1. Mô t ng d ng a. Mô t các l p b. Xây d ng thu c tính và cá th 2.3.2. Thi t k mô hình d li u c a h tư v n 2.3.3. Xây d ng qui trình ho t ng h th ng a. Bi u ch c năng qu n lý d li u c i m, TPHH, lo i gi ng Qu n lý d li u Các khái ni m trong CBBQ Ph gia Hình 2.8 Bi u ca s d ng ch c năng qu n lý d li u