Luận văn Thạc sĩ Triết học: Tư tưởng nhân văn trong thơ Hồ Xuân Hương

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI<br /> TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN<br /> ----------o0o----------<br /> <br /> ĐỖ THỊ HẠNH<br /> <br /> TƢ TƢỞNG NHÂN VĂN TRONG THƠ<br /> HỒ XUÂN HƢƠNG<br /> <br /> LUẬN VĂN THẠC SỸ TRIẾT HỌC<br /> <br /> Hà Nội - 2008<br /> 1<br /> <br /> ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI<br /> TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN<br /> ----------o0o----------<br /> <br /> ĐỖ THỊ HẠNH<br /> <br /> TƢ TƢỞNG NHÂN VĂN TRONG THƠ<br /> HỒ XUÂN HƢƠNG<br /> CHUYÊN NGÀNH: TRIẾT HỌC<br /> MÃ SỐ: 60.22.80<br /> <br /> LUẬN VĂN THẠC SỸ TRIẾT HỌC<br /> <br /> NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:<br /> PGS. TS. ĐỖ THỊ HOÀ HỚI<br /> <br /> Hà Nội - 2008<br /> 2<br /> <br /> LỜI CAM ĐOAN<br /> Tôi xin cam đoan đây là kết quả nghiên cứu của riêng tôi. Nội dung và<br /> các trích dẫn trong luận văn là hoàn toàn trung thực và có xuất xứ rõ ràng.<br /> Tác giả luận văn:<br /> <br /> ĐỖ THỊ HẠNH<br /> <br /> 3<br /> <br /> MỤC LỤC<br /> Trang<br /> Mở đầu………………………………………………………………………..3<br /> Nội dung<br /> Chƣơng 1. Những tiền đề cho sự hình thành<br /> tƣ tƣởng nhân văn ở thơ Hồ Xuân Hƣơng……………………………….16<br /> 1.1. Điều kiện kinh tế - chính trị - xã hội<br /> Việt Nam nửa cuối thế kỷ XVIII, nửa đầu thế kỷ XIX……………………...16<br /> 1.2. Tiền đề văn hoá – tư tưởng…………………………………...23<br /> Chƣơng 2. Tƣ tƣởng nhân văn trong thơ Hồ Xuân Hƣơng<br /> và ý nghĩa của nó đối với hiện nay………………………………………...36<br /> 2.1. Một số vấn đề về khái niệm “chủ nghĩa”,<br /> “chủ nghĩa nhân văn”, “tư tưởng nhân văn”…………………………………36<br /> 2.2. Tư tưởng nhân văn trong thơ<br /> Hồ Xuân Hương và ý nghĩa của nó đối với hiện nay………………………..43<br /> 2.2.1. Những nội dung độc đáo, đặc sắc của<br /> tư tưởng nhân văn trong thơ Hồ Xuân Hương……………………………....43<br /> 2.2.2. Ý nghĩa của tư tưởng nhân văn trong thơ<br /> Hồ Xuân Hương đối với hiện nay…………………………………………....68<br /> Kết luận……………………………………………………………………..73<br /> Danh mục tài liệu tham khảo ……………………………………………..75<br /> <br /> 4<br /> <br /> MỞ ĐẦU<br /> 1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI<br /> Tinh thần nhân văn đã trở thành nét truyền thống quý báu của dân tộc<br /> Việt Nam. Ngay từ xưa, trong ca dao dân ca của người Việt đã có những câu<br /> thể hiện rõ nét tinh thần nhân văn ấy như: “Bầu ơi thương lấy bí cùng/ Tuy<br /> rằng khác giống nhưng chung một giàn”, hay “Thương người như thể thương<br /> thân”… Dòng chảy tinh thần nhân văn ấy tiềm tàng nhưng mãnh liệt xuyên<br /> suốt tiến trình phát triển của lịch sử tư tưởng Việt Nam, nhưng phải đến tận<br /> cuối thế kỷ XVIII, đầu thế kỷ XIX nó mới thực sự phát triển mạnh và trở<br /> thành một trào lưu tư tưởng mang tính bộc phát.<br /> Chúng ta đều biết, cuối thế kỷ XVIII, đầu thế kỷ XIX là thời kỳ đánh<br /> dấu sự mục ruỗng và suy tàn của chế độ phong kiến Việt Nam. Song trong<br /> chính bối cảnh xã hội rối ren, con người bị đè nén đến cùng cực như vậy thì<br /> những tiếng nói phản kháng chống lại sự hà khắc của chế độ phong kiến, đòi<br /> hỏi quyền sống, bảo vệ những giá trị của con người càng được đề cao. Những<br /> nguyên tắc, lễ nghi phong kiến xơ cứng không còn đủ sức để trói buộc con<br /> người, mà ngược lại người ta luôn mong ước được giải phóng ra khỏi những<br /> nghi lễ ràng buộc ấy, ước mơ được tự do, được hưởng những hạnh phúc trần<br /> tục đời thường mà vì những lý do khuôn mẫu giáo điều người ta vẫn khinh rẻ<br /> và chối bỏ chúng. Các nhà Nho tiêu biểu như Lê Hữu Trác, Nguyễn Du,<br /> Nguyễn Huy Tự, Nguyễn Gia Thiều, Nguyễn Công Trứ, Cao Bá Quát…<br /> chính là các nhà tư tưởng tiêu biểu của thời đại đã nói lên tiếng nói chung,<br /> khát vọng chung của quảng đại quần chúng. Đặc biệt, trong dòng chảy tư<br /> tưởng nhân văn chung của thời kỳ này, sẽ thực sự là một thiếu sót rất lớn nếu<br /> chúng ta không nhắc đến sự xuất hiện của “hiện tượng Hồ Xuân Hương” như<br /> là một nguồn năng lượng tiếp sức làm phong phú cho lịch sử tư tưởng Việt<br /> Nam.<br /> Sự xuất hiện của hiện tượng Hồ Xuân Hương đánh dấu một bước ngoặt<br /> trong sự thể hiện tư tưởng nhân văn Việt Nam là một sự đột phá trong quan<br /> 5<br /> <br />