ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN ------------------------------------------
PHẠM BĂNG THANH
TRUYỀN THÔNG CHÍNH SÁCH PHÁT TRIỂN DU LỊCH
TRÊN BÁO CHÍ CÀ MAU
(Khảo sát báo Cà Mau, Đài PT-TH Cà Mau năm 2019)
LUẬN VĂN THẠC SĨ BÁO CHÍ HỌC
Cà Mau - 2020
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN ------------------------------------------
PHẠM BĂNG THANH
TRUYỀN THÔNG CHÍNH SÁCH PHÁT TRIỂN DU LỊCH
TRÊN BÁO CHÍ CÀ MAU
(Khảo sát báo Cà Mau, Đài PT-TH Cà Mau năm 2019)
Chuyên ngành: Báo chí học
Mã số: 8320101.01 (UD)
LUẬN VĂN THẠC SĨ BÁO CHÍ
Chủ tịch Hội đồng chấm luận văn Ngƣời hƣớng dẫn khoa học
PGS.TS. Đặng Thị Thu Hƣơng PGS.TS. Hà Huy Phƣợng
Cà Mau - 2020
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan Luận văn “Truyền thông chính sách phát triển du lịch trên
báo chí Cà Mau” (Khảo sát báo Cà Mau, Đài PT-TH Cà Mau năm 2019) là công
trình nghiên cứu của cá nhân tôi được thực hiện dưới sự hướng dẫn của PGS.TS. Hà
Huy Phượng (Học viện Báo chí và Tuyên truyền).
Các số liệu và kết quả nghiên cứu trong Luận văn là trung thực, rõ nguồn và
chưa được công bố trong các công trình nào khác. Trong Luận văn có sử dụng, kế
thừa và phát triển các tư liệu, các kết quả nghiên cứu từ các sách, giáo trình liên
quan đến đề tài và các thông tin trích dẫn trong luận văn đều được trích dẫn nguồn
cụ thể.
Tôi xin chịu trách nhiệm về công trình nghiên cứu của mình.
Tác giả Luận văn
Phạm Băng Thanh
LỜI CẢM ƠN
Thực hiện Luận văn tôi đã nhận được nhiều sự động viên, quan tâm, giúp đỡ
nhiệt tình của các thầy cô, các đồng nghiệp và gia đình.
Trước hết, tôi xin bày tỏ lời cảm ơn chân thành nhất đến PGS.TS. Hà Huy
Phượng, người đã tận tình chỉ bảo, hướng dẫn và giúp tôi trong suốt quá trình
nghiên cứu hoàn thành Luận văn này.
Xin chân thành cảm ơn các thầy, cô giáo Viện Đào tạo Báo Chí và Truyền
Thông - Đại Học KHXH&NV Hà Nội đã truyền dạy, cập nhật những tri thức quý
báu, làm nền tảng vững chắc để nghiên cứu về chuyên ngành Báo chí học, giúp tôi
có thêm kiến thức, lý luận phục vụ cho việc nghiên cứu Luận văn.
Tôi xin trân trọng cảm ơn tới các thầy, cô đơn vị liên kết đào tạo Trường Đại
Học Bình Dương Phân hiệu tại Cà Mau đã tạo mọi điều kiện về cơ sở vật chất để
lớp học diễn ra nghiêm túc, thành công.
Trân trọng cảm ơn Nhà báo Nguyễn Danh, Phó tổng Biên tập Báo Cà Mau;
Nhà báo Phạm Thanh Phong, Phó Giám đốc Đài PT-TH Cà Mau; ông Trần Hiếu
Hùng, Giám đốc Sở Văn hoá, Thể thao và Du lịch tỉnh Cà Mau; ông Trần Thanh
Nghị, Phó Giám đốc BenThanh Tourist Chi nhánh Cần Thơ, Trưởng Văn phòng Đại
diện BenThanh Tourist tại Cà Mau; bà Nguyễn Thị Ngọc Mai, Tổng Giám đốc
Công ty Cổ phần Thương mại Dịch vụ - Du lịch Phú Cường; cùng các nhà báo,
phóng viên, biên tập viên tại Báo Cà Mau và Đài PT-TH Cà Mau, các anh chị em
đồng nghiệp đã hỗ trợ, tạo điều kiện giúp có thêm kiến thức, số liệu, kinh nghiệm và
thông tin thiết thực để thực hiện Luận văn.
Mặc dù đã rất cố gắng, song, Luận văn không tránh khỏi thiếu sót, tác giả
kính mong nhận được sự góp ý, chỉ bảo của các thầy, cô giáo cùng các bạn đọc
quan tâm.
Cà Mau, ngày 29 ltháng 9 năm 2020
Phạm Băng Thanh
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
Đồng bằng sông Cửu Long ĐBSCL
Đài Phát thanh - Truyền hình Đài PT-TH
Đài Phát thanh - Truyền hình CTV
Hội đồng Nhân dân HĐND
Giáo sư GS
Nhà xuất bản NXB
Phó giáo sư PGS
Tiến sĩ TS
Thông tấn xã Việt Nam TTXVN
Uỷ ban nhân dân UBND
Đài Tiếng nói Việt Nam VOV
Đài Truyền hình Việt Nam VTV
MỤC LỤC
MỞ ĐẦU .................................................................................................................... 4
1. Lý do chọn đề tài ..................................................................................................... 4
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài .............................................................. 6
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu ........................................................................ 10
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ......................................................................... 11
5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu ............................................................ 12
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của đề tài .................................................................. 13
7. Kết cấu của Luận văn ............................................................................................ 13
Chƣơng 1: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CHUNG VỀ TRUYỀN THÔNG
CHÍNH SÁCH PHÁT TRIỂN DU LỊCH TRÊN BÁO CHÍ ............................... 14
1.1. Các khái niệm cơ bản ....................................................................................... 14
1.1.1. Khái niệm “chính sách” và khái niệm “chính sách phát triển du lịch”......... 14
1.1.2. Khái niệm “truyền thông”, khái niệm “truyền thông chính sách”, khái niệm
“truyền thông chính sách phát triển du lịch” và khái niệm “báo chí địa phương” ........ 18
1.2. Đặc điểm và vai trò của truyền thông chính sách phát triển du lịch trên
báo chí ...................................................................................................................... 21
1.2.1. Đặc điểm của truyền thông chính sách phát triển du lịch trên báo chí .......... 21
1.2.2. Vai trò của truyền thông chính sách phát triển du lịch trên báo chí .............. 23
1.3. Cơ sở chính trị - pháp lý .................................................................................. 25
1.3.1. Cơ sở chính trị ................................................................................................. 25
1.3.2. Cơ sở pháp lý .................................................................................................. 30
1.4. Những yêu cầu cơ bản đối với truyền thông chính sách phát triển du lịch
trên báo chí .............................................................................................................. 33
1.4.1. Những yêu cầu chung ...................................................................................... 33
1.4.2. Những yêu cầu cụ thể đối với truyền thông chính sách phát triển du lịch trên
báo chí ....................................................................................................................... 36
Tiểu kết Chƣơng 1 ................................................................................................... 39
Chƣơng 2: THỰC TRẠNG TRUYỀN THÔNG CHÍNH SÁCH PHÁT TRIỂN
DU LỊCH TRÊN BÁO CHÍ CÀ MAU HIỆN NAY ............................................. 40
2.1. Tổng quan về báo chí tỉnh Cà Mau .................................................................... 40
1
2.1.1. Báo Cà Mau .................................................................................................... 40
2.1.2. Đài PT-TH Cà Mau ......................................................................................... 41
2.2. Tần suất xuất hiện các tin, bài truyền thông chính sách phát triển du lịch
trên báo chí Cà Mau ............................................................................................... 41
2.3. Nội dung về chính sách phát triển du lịch được truyền tải trên báo chí Cà Mau ..... 48
2.4. Hình thức chuyển tải thông điệp truyền thông chính sách phát triển du lịch
trên báo chí Cà Mau ................................................................................................ 50
2.5. Những thành công, hạn chế ............................................................................. 58
2.5.1. Thành công ...................................................................................................... 58
2.5.2. Hạn chế ........................................................................................................... 59
Tiểu kết Chương 2 .................................................................................................... 64
Chƣơng 3: GIẢI PHÁP VÀ KHUYẾN NGHỊ VỀ TRUYỀN THÔNG CHÍNH
SÁCH PHÁT TRIỂN DU LỊCH TRÊN BÁO CHÍ CÀ MAU ............................ 65
3.1. Những vấn đề đặt ra đối với truyền thông chính sách phát triển du lịch
trên báo chí .............................................................................................................. 65
3.1.1. Những vấn đề chung đối với truyền thông chính sách phát triển du lịch trên
báo chí ....................................................................................................................... 65
3.1.2. Những vấn đề cụ thể đối với truyền thông chính sách phát triển du lịch trên
báo chí Cà Mau ......................................................................................................... 66
3.2. Giải pháp về vấn đề truyền thông chính sách phát triển du lịch trên báo
chí Cà Mau hiện nay ............................................................................................... 73
3.3. Một số khuyến nghị .......................................................................................... 77
3.3.1. Nhận thức tầm quan trọng của truyền thông chính sách phát triển du lịch trên
báo chí ....................................................................................................................... 77
3.3.2. ... Đổi mới cơ chế, chính sách và nguồn lực truyền thông chính sách phát triển
du lịch trên báo chí ................................................................................................... 79
Tiểu kết Chƣơng 3 ................................................................................................... 83
KẾT LUẬN .............................................................................................................. 84
TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................................................... 88
PHỤ LỤC ................................................................................................................. 93
2
DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU, HÌNH MINH HỌA
Danh mục bảng
Bảng 2.1. Vai trò của Báo Cà Mau tại sự kiện, có thể điểm qua một số tin, bài đăng
tải trên Báo Cà Mau trước, trong và sau khi diễn ra sự kiện .................................... 44
Danh biểu đồ
Biểu đồ 2.1: Tổng tần suất xuất hiện các tin, bài liên quan đến các chính sách phát
triển du lịch trên 2 cơ quan báo chí thuộc diện khảo sát trong năm 2019 ................ 42
Biểu đồ 2.2. Tần suất xuất hiện tin, bài liên quan đến chính sách phát triển du lịch
trên báo Cà Mau năm 2019 ....................................................................................... 47
Biểu đồ 2.3. Các thể loại bài viết về chính sách phát triển du lịch năm 2019 trên các
báo khảo sát ............................................................................................................... 57
Danh mục hình
Hình 2.1. Chuyên mục Du lịch trên Báo Cà Mau Online ......................................... 55
Hình 2.2. Chương trình Khám phá Cà Mau được phát 01 kỳ/tháng ......................... 55
Hình 2.3. Trang điện tử http://ctvcamau.vn .............................................................. 57
3
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Đảng và Nhà nước nước ta đã định hướng đưa du lịch trở thành ngành kinh
tế mũi nhọn, và là điểm đến có sức cạnh tranh cao của du lịch thế giới.
Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án “Tăng cường hoạt động truyền thông
về du lịch” (Quyết định 44/QĐ-TTg ban hành ngày 09/01/2019), theo đó xác định
đẩy mạnh truyền thông quảng bá hình ảnh, văn hoá, đất nước, con người Việt Nam
góp phần xây dựng, định vị hình ảnh thương hiệu du lịch Việt Nam [53].
Bộ Thông tin và Truyền thông đã xây dựng Kế hoạch đẩy mạnh hoạt động
truyền thông về du lịch, qua đó, tạo sự đột phá trong nâng cao nhận thức của xã hội
về phát triển du lịch bền vững và hiệu quả của hoạt động quảng bá, xúc tiến du lịch
trong và ngoài nước.
Báo chí là một bộ phận quan trọng trong lĩnh vực truyền thông. Tại Hội thảo
quốc tế “Vai trò của báo chí với sự phát triển du lịch” diễn ra ở thành phố Hạ
Long, tỉnh Quảng Ninh, ngày 22/5/2019 cũng đã khẳng định du lịch không thể phát
triển nếu thiếu truyền thông báo chí. Đồng thời nhấn mạnh vai trò, thế mạnh của tất
cả các loại hình báo chí để từ đó có chiến lược truyền thông dài hạn, tận dụng lợi
thế của công nghệ 4.0; đổi mới phương thức truyền thông, nâng cao tính chuyên
nghiệp; có sự phối hợp giữa các bộ, ngành, địa phương, sự thống nhất trong truyền
thông giữa các cơ quan quản lý nhà nước về du lịch, cơ quan quản lý báo chí, các
địa phương có điểm đến và cơ quan báo chí.
Tại Cà Mau - vùng đất địa đầu cực Nam Tổ quốc, được thiên nhiên ưu đãi
“rừng vàng, biển bạc, đất phù sa”, có tiềm năng, thế mạnh về phát triển kinh tế biển, nuôi
trồng thủy sản và phát triển du lịch sinh thái, với trên 100.000 ha rừng tràm, rừng đước
đặc trưng đã được UNESCO công nhận là Khu Dự trữ sinh quyển thế giới.
Vườn quốc gia Mũi Cà Mau (diện tích khoảng 42.000 ha) và Vườn quốc gia U
Minh Hạ (diện tích trên 8.200 ha) đang được quy hoạch, kêu gọi các dự án đầu tư phát
triển du lịch, nhất là phát triển du lịch sinh thái xứng tầm trong tương lai không xa.
4
Tài nguyên du lịch của Cà Mau còn là nét rất đặc trưng gắn liền với văn hóa
bản địa đặc sắc: lễ hội dân gian, công trình kiến trúc, nghề truyền thống, văn hóa ẩm
thực và giai điệu ngọt ngào của loại hình nghệ thuật đờn ca tài tử Nam Bộ cùng câu
chuyện hài hước, dí dỏm của nghệ danh lừng danh Bác Ba Phi.
Các sản phẩm du lịch nơi đây ngày càng đa dạng, phong phú. Nhiều điểm du
lịch mới đưa vào hoạt động như khu du lịch Mũi Cà Mau đã được đầu tư, nâng cấp,
là điểm hấp dẫn đối với du khách; khu du lịch Hòn Đá Bạc, Vườn sưu tập động vật
hệ sinh thái rừng tràm Lâm ngư trường Sông Trẹm, Vườn chim trong lòng Thành
phố Cà Mau… cũng là những nhân tố quan trọng không kém trong chuỗi phát triển
du lịch Cà Mau trong tương lai. Nếu như Hà Giang - vùng đất địa đầu cực Bắc với
Lũng Cú, với ruộng bậc thang Mù - Cang - Chải huyền thoại thì Vườn quốc gia Mũi
Cà Mau - vùng đất địa đầu cực Nam Tổ quốc thiêng liêng có điểm du lịch Công
viên Văn hóa - Du lịch Mũi Cà Mau mà bất kỳ người dân Việt Nam nào cũng mong
ước một lần được đến.
Tuy nhiên, năm 2019 tổng lượt khách du lịch đến Cà Mau chỉ đạt gần 2 triệu
lượt (trong đó, khách quốc tế chỉ hơn 28 nghìn lượt), so với một số tỉnh trong khu
vực ĐBSCL như Kiên Giang, An Giang thì còn rất thấp. Theo kế hoạch phát triển
du lịch đến năm 2020 và định hướng đến năm 2030, Cà Mau đặt mục tiêu trở thành
điểm đến du lịch an toàn, thân thiện, uy tín, hấp dẫn với sức cạnh tranh cao; đưa
thương hiệu du lịch Cà Mau trên bản đồ quốc gia và quốc tế.
Góp phần để du lịch Cà Mau phát triển, trong nhiều năm qua, báo chí Cà
Mau luôn đồng hành, bám sát chủ trương của địa phương và đã làm tốt vai trò của
mình trong công tác tuyên truyền về đất và người Cà Mau. Cụ thể báo Cà Mau, Đài
PT-TH Cà Mau có hẳn chuyên trang, chuyên mục, chuyên đề về du lịch, với những
bài viết giới thiệu những địa danh du lịch, về đời sống người Cà Mau, về những
phong tục tập quán, những giá trị văn hóa truyền thống, những giá trị nghiên cứu
lịch sử,...
Song, phải nhìn nhận, mỗi năm thông tin trên báo chí Cà Mau đăng tải hàng
trăm tin, bài, chùm ảnh, video clip, nhiều chuyên trang, chuyên mục, chuyên đề dài
kỳ, nhưng chỉ chủ yếu xoay quanh: định hướng công tác chỉ đạo điều hành; xúc
5
tiến, quảng bá du lịch; và liên kết vùng. Vấn đề truyền thông chính sách phát triển
du lịch còn chưa nhiều, chưa thể giúp ngành du lịch nhìn rõ về tình hình du lịch tỉnh
nhà trong thời hội nhập hiện nay.
Từ thực tế đó, tác giả chọn đề tài luận văn là “Truyền thông chính sách phát
triển du lịch trên báo chí Cà Mau” (Khảo sát báo Cà Mau, Đài PT-TH Cà Mau
năm 2019) nhằm nghiên cứu thực trạng, đánh giá những thành công và hạn chế hoạt
động truyền thông chính sách phát triển du lịch trên báo chí Cà Mau, cụ thể là khảo
sát trên báo Cà Mau, Đài PT-TH Cà Mau năm 2019; từ đó đề xuất một số giải pháp
mang tính khả thi nhằm góp phần nâng cao chất lượng truyền thông chính sách du
lịch trên báo chí Cà Mau trong thời gian tới.
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài
Tại Việt Nam, việc nghiên cứu, tìm hiểu về truyền thông chính sách du lịch
và truyền thông về du lịch thu hút được sự quan tâm của các nhà nghiên cứu, các
nhà hoạch định chính sách và nhà kinh tế. Tuy nhiên, đến nay chưa có luận văn thạc
sĩ nào nghiên cứu toàn diện, sâu sắc về vai trò, tác động của truyền thông báo chí
đối với chính sách phát triển ngành công nghiệp không khói này, cũng như nghiên
cứu sâu về truyền thông chính sách ở từng địa phương, trong đó có Cà Mau.
- Một số đề tài nghiên cứu có liên quan đến truyền thông và truyền thông
chính sách, như:
Nguyễn Hương Thảo (2014), Truyền thông trong doanh nghiệp du lịch Việt
Nam hiện nay (Khảo sát hai công ty lữ hành là Công ty DVLH Saigontourist và
Công ty Lữ hành Hanoitourist từ tháng 01/2013 đến tháng 6/2014), luận văn thạc sĩ
chuyên ngành Báo chí học, do Nguyễn Thị Thanh Huyền hướng dẫn. Luận văn đã
phân tích hoạt động truyền thông tại các doanh nghiệp lữ hành hiện nay, từ đó, đánh
giá hiêụ quả hoạt động của bộ phận truyền thông tại các công ty lữ hành, mối quan
hệ giữa báo chí, truyền thông với doanh nghiệp du lịch lữ hành, từ đó rút kinh
nghiệm trong thực tiễn hoạt động của bộ phận truyền thông tại các doanh nghiệp du
lịch lữ hành của nước ta hiện nay.
Nguyễn Thị Như Quỳnh (2018), Truyền thông chính sách giáo dục trên hệ
thống báo chí của ngành giai đoạn 2016 - 2017, luận văn thạc sĩ chuyên ngành Báo
6
chí học, do Đặng Thị Thu Hương hướng dẫn. Tác giả đã hệ thống hóa lý luận về
truyền thông chính sách giáo dục. Phân tích đánh giá ưu, nhược điểm và thực trạng
hoạt động của báo chí ngành giáo dục trên hệ thống báo chí ngành giai đoạn 2016 -
2017. Trên cơ sở đó, đưa ra các giải pháp nhằm đẩy mạnh hoạt động truyền thông
các chính sách giáo dục trên hệ thống báo chí ngành trong những năm về sau.
Đồng Thị Thu, Truyền thông chính sách dân số trên sóng phát thanh các tỉnh
đồng bằng Bắc Bộ, luận văn thạc sĩ chuyên ngành Báo chí học, do Nguyễn Thị
Thoa hướng dẫn. Luận văn nghiên cứu thực trạng, đánh giá những thành công và
hạn chế hoạt động truyền thông chính sách dân số trên sóng phát thanh ở các tỉnh
đồng bằng Bắc Bộ hiện nay (qua nghiên cứu ở 3 tỉnh: Thái Bình, Nam Định, Hà
Nam), từ đó đề xuất những giải pháp nhằm góp phần nâng cao chất lượng truyền
thông chính sách dân số trên sóng phát thanh ở các tỉnh đồng bằng Bắc Bộ trong
thời gian tới.
Nguyễn Thị Thái Hà (2007), Báo chí với vấn đề quảng bá phát triển du lịch
Việt Nam thời kỳ hội nhập, luận văn thạc sĩ chuyên ngành Báo chí học, do Dương
Xuân Sơn hướng dẫn. Luận văn đã đi sâu phân tích những thế mạnh của báo chí
trong công tác tuyên truyền, quảng bá phát triển du lịch. Kết quả nghiên cứu của
luận văn cũng đã giúp các chuyên gia trong lĩnh vực du lịch phần nào thấy được sự
cần thiết phải đẩy mạnh hơn nữa sự phối hợp liên ngành giữa báo chí và du lịch.
Trên cơ sở phân tích những hạn chế trong công tác tuyên truyền báo chí về phát
triển du lịch.
Có thể thấy, hoạt động truyền thông có vị trí rất quan trọng. Từ các công
trình nghiên cứu trên, tác giả có thể dựa trên nền tảng lý luận, thực hiện các khảo
sát, và phân tích cụ thể vấn đề cần nghiên cứu trên báo chí địa phương.
- Một số đề tài liên quan đến tuyên truyền, quảng bá du lịch, như:
Đề tài cấp Bộ - Tổng cục du lịch (1997), Cơ sở lý luận, thực tiễn của hoạt
động thông tin tuyên truyền quảng cáo du lịch và một số ấn phẩm thử nghiệm. Đề
tài này chỉ mới tập trung nghiên cứu mảng quảng cáo du lịch trên các ấn phẩm : tờ
rơi, catalogue, sách hướng dẫn du lịch. Đây là một phần rất nhỏ trong công tác
quảng bá.
7
Đề tài cấp Bộ - Tổng cục du lịch (2002), Nghiên cứu cơ sở khoa học và giải
pháp ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác tuyên truyền, quảng bá du lịch
Việt Nam trước những thách thức khoa học công nghệ hiện nay. Trên cơ sở nghiên
cứu hiện trạng ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác tuyên truyền, quảng bá
du lịch mà cụ thể là trong xây dựng các website du lịch, nhóm tác giả đã đề xuất
những giải pháp tiến tới triển khai ứng dụng công nghệ thông tin một cách đồng bộ
và toàn diện trong mọi hoạt động của ngành.
Bên cạnh còn có một số công trình khoa học nghiên cứu về hoạt động truyền
thông dưới góc độ tìm hiểu mối quan hệ giữa cơ quan/bộ phận truyền thông với báo
chí như: Nguyễn Thị Thuận (2008), Mối quan hệ giữa PR và báo chí (khảo sát một
số doanh nghiệp và cơ quan báo chí giai đoạn 2006 - 2008). Đỗ Thị Hoa Quỳnh
(2009), Vai trò của báo chí trong việc phát triển thương hiệu. Từ những phân tích
cụ thể để các hoạt động quan hệ công chúng với doanh nghiệp cụ thể, các tác giả đã
đưa ra được những đánh giá về thành công và hạn chế của các hoạt động này, đề
xuất những giải pháp để doanh nghiệp hoạt động hiệu quả hơn.
Đây là những công trình nghiên cứu tham khảo có ý nghĩa đối với đề tài. Tuy
nhiên, những bài viết, công trình nghiên cứu hầu hết chỉ hướng tới việc khẳng định
vị trí, vai trò của hoạt động truyền thông đối với việc phát triển du lịch nói chung,
gắn với vấn đề quảng bá thương hiệu du lịch của quốc gia hay địa phương, chứ
không bàn tới vấn đề truyền thông chính sách du lịch như thế nào trên báo chí để có
được những kết quả như mong đợi.
- Một số đề tài liên quan đến chính sách phát triển du lịch như:
Ngô Phú Mười (2018), Thực hiện chính sách phát triển du lịch biển từ thực
tiễn thành phố Đà Nẵng, luận văn thạc sĩ chuyên ngành Chính sách công, do Bùi
Nhật Quang hướng dẫn. Luận văn đã làm rõ những lý luận về thực hiện chính sách
phát triển, qua đó phân tích, đánh giá thực trạng phát triển du lịch biển, trên cơ sở
đó đề xuất giải pháp nhằm phát triển du lịch biển tại thành phố Đà Nẵng.
Hoàng Văn Thiện (2013), Chính sách phát triển ngành du lịch tỉnh Thái
Nguyên, luận văn thạc sĩ Quản lý kinh tế. Luận văn đã đề cập được khái niệm về du
lịch, ngành du lịch; các nhân tố môi trường ảnh hưởng tới chính sách phát triển du
8
lịch. Luận văn khái quát được thực trạng chính sách phát triển du lịch tại tỉnh Thái
Nguyên và đưa ra một số giải pháp để hoàn thiện.
Vũ Đức Minh (2009), Giáo trình Kinh tế du lịch, NXB Thống kê, Hà Nội.
Giáo trình này đã đề cập một số vấn đề về sự phát triển ngành du lịch - một ngành
kinh tế dịch vụ, thị trường du lịch và các chính sách đối với cán cân thanh toán
trong du lịch.
Kế thừa nghiên cứu của những đề tài trên, tác giả khái quát được thực trạng
chính sách phát triển du lịch tại tỉnh Cà Mau, từ đó mở rộng nghiên cứu về truyền
thông chính sách phát triển du lịch trên báo chí địa phương.
- Ở Cà Mau, đã có một số công trình nghiên cứu khác về du lịch. Tuy nhiên,
các nghiên cứu liên quan đến truyền thông chính sách phát triển du lịch vẫn đang
cần bổ khuyết. Có thể kể đến một số chương trình, công trình nghiên cứu liên quan
đến phát triển du lịch của tỉnh như:
Phạm Việt Hưng (2008), Nghiên cứu phát triển du lịch sinh thái tỉnh Cà
Mau, luận văn thạc sĩ Địa lý học. Luận văn tập trung nghiên cứu phát triển du lịch
sinh thái tỉnh Cà Mau, đặc biệt đi sâu vào nghiên cứu tiềm năng và hiện trạng phát
triển du lịch sinh thái của tỉnh. Trên cơ sở đó đã xây dựng được một số định hướng
phát triển du lịch sinh thái trong tương lai.
Nguyễn Thị Khánh Linh (2013), Phát triển du lịch tỉnh Cà Mau theo hướng
bền vững, luận văn thạc sĩ Địa lý học. Luận văn đã làm rõ những vấn đề lý luận và
thực tiễn về tình hình phát triển du lịch của tỉnh, từ đó định hướng cho ngành du
lịch có những bước đi hiệu quả nhất.
Dương Kim Chuyển (2014), Nghiên cứu phát triển du lịch biển tỉnh Cà Mau,
luận văn thạc sĩ Du lịch. Luận văn đã nhấn mạnh việc phát triển sản phẩm du lịch biển
có tầm quan trọng đối với ngành du lịch Cà Mau, bởi, Cà Mau là một tỉnh có nhiều
tiềm năng du lịch biển cần được chú trọng xây dựng và phát triển chiến lược biển.
Trần Xuân Trường (2014), Giải pháp nâng cao chất lượng dịch vụ du lịch
sinh thái tại tỉnh Cà Mau, luận văn thạc sĩ Kinh tế. Luận văn đã phân tích mức độ
hài lòng của du khách về chất lượng dịch vụ du lịch sinh thái, từ đó đề xuất giải
pháp nâng cao chất lượng dịch vụ du lịch sinh thái trên địa bàn tỉnh Cà Mau nhằm
9
thu hút và kéo dài thời gian lưu trú của du khách góp phần vào sự phát triển của
ngành du lịch.
Đặc biệt tại Hội thảo Khoa học Thực trạng và giải pháp phát triển du lịch
tỉnh Cà Mau vào đầu tháng 10/2018 đã tiếp cận các đánh giá, những giải pháp để
phát triển du lịch Cà Mau qua tham luận của các diễn giả, để từ đó lãnh đạo tỉnh Cà
Mau ban hành những chính sách phù hợp, khả thi nhằm phát triển du lịch Cà Mau
trở thành ngành kinh tế mũi nhọn.
Nhìn chung các đề tài nghiên cứu đều quan tâm đến vấn đề lý luận và thực
tiễn về thực trạng phát triển du lịch Cà Mau.
Điều đó cho thấy, vấn đề phát triển du lịch Cà Mau mới chỉ được quan tâm ở
một khía cạnh, chủ yếu tập trung tìm giải pháp nhằm khai thác có hiệu quả các tiềm
năng và thế mạnh để phát triển du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn của tỉnh.
Trong khi, tỉnh Cà Mau đã và đang tăng cường đầu tư cho du lịch trên nhiều mặt;
bên cạnh đó, các chính sách thu hút đầu tư phát triển du lịch của tỉnh không ngừng
quan tâm triển khai thực hiện.
Một trong những yếu tố quan trọng giúp ngành du lịch mang lại lợi nhuận
cao nhất chính là các chiến dịch quảng bá và xúc tiến đa dạng với nhiều hình thức,
nhiều phương tiện, đặc biệt, muốn du lịch phát triển không thể thiếu truyền thông
báo chí. Do đó, đề tài luận văn “Truyền thông chính sách phát triển du lịch trên
báo chí Cà Mau” (Khảo sát báo Cà Mau, Đài Phát thanh - Truyền hình Cà Mau
năm 2019) là cấp thiết và không trùng lặp với các công trình đã công bố trước đó.
Để làm nền tảng lý luận vững chãi thông qua việc tham khảo các công trình
nghiên cứu đã nêu trên, tác giả còn nghiên cứu các tài liệu liên quan như: các văn
kiện về chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật Nhà nước về phát
triển du lịch và về vai trò của truyền thông báo chí trong phát triển du lịch; những
chủ trương, nghị quyết của Cà Mau về du lịch trung và dài hạn.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Mục đích nghiên cứu
Luận văn nghiên cứu thực trạng, đánh giá những thành công và hạn chế hoạt
động truyền thông chính sách phát triển du lịch trên báo chí Cà Mau, cụ thể là khảo
10
sát trên Báo Cà Mau, Đài PT-TH Cà Mau trong năm 2019; từ đó đề xuất một số giải
pháp mang tính khả thi nhằm góp phần nâng cao chất lượng truyền thông chính
sách du lịch trên báo chí Cà Mau trong thời gian tới.
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
Để đạt được mục đích trên, tác giả luận văn thực hiện những nhiệm vụ sau:
- Hệ thống hóa các vấn đề lý luận có liên quan đến đề tài.
- Làm rõ những quan điểm, chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng và Nhà
nước về phát triển du lịch; chiến lược phát triển thông tin, báo chí – truyền thông.
- Khảo sát các bài báo, chuyên mục, chuyên đề có nội dung liên quan đến vấn đề
truyền thông chính sách phát triển du lịch; đánh giá những thành công và hạn chế hoạt
động truyền thông chính sách phát triển du lịch trên báo chí Cà Mau trong năm 2019.
- Đề xuất một số giải pháp mang tính khả thi nhằm giúp các cơ quan báo chí
làm tốt vai trò đồng hành cùng ngành du lịch, góp phần nâng cao chất lượng truyền
thông chính sách du lịch trên báo chí Cà Mau trong thời gian tới.
4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
4.1. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của luận văn là truyền thông chính sách phát triển du
lịch trên báo chí.
4.2. Phạm vi nghiên cứu
Luận văn khảo sát truyền thông chính sách phát triển du lịch trên báo chí Cà Mau.
- Nội dung khảo sát:
+ Các văn bản về chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước
về phát triển du lịch và vai trò của truyền thông trong việc phát triển du lịch.
+ Các lý thuyết liên quan đến việc tổ chức và triển khai hoạt động truyền
thông chính sách phát triển du lịch.
+ Khảo sát và đánh giá thực trạng truyền thông chính sách phát triển du lịch
trên báo chí Cà Mau.
- Phạm vi không gian: 2 cơ quan báo chí: Báo Cà Mau, Đài PT-TH Cà Mau.
- Thời gian khảo sát: Năm 2019.
11
5. Cơ sở lý luận và phƣơng pháp nghiên cứu
5.1. Cơ sở lý luận
Luận văn làm rõ cơ sở lý luận của truyền thông chính sách phát triển du lịch
và vai trò của báo chí về truyền thông chính sách phát triển du lịch. Bên cạnh đó
còn sử dụng các kiến thức, các văn kiện về chủ trương, đường lối của Đảng, chính
sách, pháp luật của Nhà nước về vai trò của báo chí trong hoạt động truyền thông
chính sách phát triển du lịch.
Khung lý thuyết của vấn đề nghiên cứu gồm: Lý thuyết truyền thông; lý
thuyết báo chí học; lý thuyết quảng bá hình ảnh, thương hiệu.
5.2. Phương pháp nghiên cứu:
Trong quá trình nghiên cứu, tác giả luận văn sử dụng một số phương pháp
thu thập thông tin như sau:
- Phương pháp nghiên cứu tài liệu thứ cấp: tập hợp, hệ thống những tài liệu
được xuất bản chính thức, những đề tài đã nghiên cứu có liên quan và báo cáo tổng
kết của UBND tỉnh, Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, Sở Văn hóa, Thể
thao và Du lịch, cùng các công ty du lịch lữ hành trên địa bàn tỉnh Cà Mau về các số
liệu, thông tin liên quan đến hoạt động du lịch. Bên cạnh đó là các văn kiện về chủ
trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về du lịch và về
vai trò của báo chí trong hoạt động truyền thông chính sách phát triển du lịch.
- Phương pháp phỏng vấn sâu: Tác giả tham khảo ý kiến và tiến hành phỏng
vấn sâu lãnh đạo các cơ quan báo chí, các doanh nghiệp du lịch về chất lượng thông
tin và cụ thể vấn đề truyền thông chính sách phát triển du lịch tỉnh Cà Mau. Tùy
theo điều kiện khách quan, tác giả có thể phỏng vấn trực tiếp, hoặc qua các ứng
dụng công nghệ thông tin.
Phỏng vấn sâu các nhà báo chuyên về lĩnh vực du lịch ở các loại hình báo chí
khác nhau.
- Phương pháp phân tích - tổng hợp: Tiến hành khảo sát và ghi nhận thực
trạng về nội dung và hình thức truyền thông của hai cơ quan báo chí Cà Mau đăng
tải trong năm 2019, để đánh giá được những mặt ưu điểm và mặt tồn tại trong quá
trình hoạt động chuyên môn, cũng như về vấn đề được nghiên cứu.
12
Ngoài ra, tác giả còn sử dụng các phương pháp so sánh, phân tích đối chiếu,
phân loại để từ đó rút ra các kết luận khoa học, phù hợp và cần thiết phục vụ cho đề
tài nghiên cứu.
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của đề tài
6.1. Ý nghĩa lý luận
Kết quả nghiên cứu của luận văn góp phần khắc phục những hạn chế và thúc
đẩy báo chí làm tốt công tác truyền thông chính sách phát triển du lịch, giúp cho
Đảng và Nhà nước, mà cụ thể là tỉnh Cà Mau thực hiện được mục tiêu chính sách
phát triển du lịch đề ra. Bên cạnh đó, nâng cao chất lượng truyền thông chính sách
phát triển du lịch của báo chí Việt Nam nói chung, của báo chí tỉnh Cà Mau nói
riêng trong thời gian tới.
6.2. Giá trị thực tiễn
Luận văn đã đề xuất một số giải pháp mang tính khả thi nhằm góp phần nâng cao
chất lượng truyền thông chính sách du lịch trên báo chí Cà Mau trong thời gian tới.
Luận văn còn là tài liệu tham khảo có ích cho các trường đào tạo báo chí -
truyền thông; đồng thời giúp các nhà quản lý, các nhà hoạch định chính sách, các
ban ngành của địa phương có cái nhìn tổng quát về vai trò của báo chí đối với vấn
đề truyền thông chính sách phát triển du lịch, cũng như thúc đẩy du lịch phát triển
bền vững.
Kết quả đạt được của luận văn còn giúp ích cho việc phát triển nghề nghiệp
của những người làm báo quan tâm đến lĩnh vực này.
7. Kết cấu của Luận văn
Ngoài phần Mở đầu, Kết luận, Tài liệu tham khảo, Phụ lục, luận văn gồm có
3 chương, cụ thể như sau:
Chương 1: Những vấn đề lý luận chung về truyền thông chính sách phát
triển du lịch trên báo chí
Chương 2: Thực trạng truyền thông chính sách phát triển du lịch trên báo chí
Cà Mau hiện nay
Chương 3: Giải pháp và khuyến nghị về truyền thông chính sách phát triển
du lịch trên báo chí Cà Mau
13
Chƣơng 1: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CHUNG VỀ TRUYỀN THÔNG
CHÍNH SÁCH PHÁT TRIỂN DU LỊCH TRÊN BÁO CHÍ
1.1. Các khái niệm cơ bản
1.1.1. Khái niệm “chính sách” và khái niệm “chính sách phát triển du lịch”
- Khái niệm “chính sách”
Hiện tại, tuy có nhiều quan niệm khác nhau về chính sách, song các nhà khoa
học và các nhà hoạch định chính sách tương đối nhất trí về những nội dung cơ bản
của khái niệm “chính sách” như sau:
Chính sách là những quy định, quyết định đã được thể chế hoá bởi cơ quan,
tổ chức có thẩm quyền nhằm điều chỉnh những quan hệ kinh tế, chính trị, văn hoá,
xã hội của con người, giải quyết những vấn đề xã hội đang đặt ra, thực hiện những
mục tiêu đã được xác định.
Chính sách chính là những quy định, quyết định được đưa ra bởi các cơ quan
có thẩm quyền như Quốc hội, Hội đồng nhân dân, Chính phủ, các bộ, ngành, uỷ ban
nhân dân, các cơ quan quyền lực nhà nước và các cơ quan khác có thẩm quyền.
Có thể coi chính sách của Nhà nước là công cụ của các cơ quan nhà nước
nhằm điều chỉnh những quan hệ xã hội của con người, của các tập đoàn người, giải
quyết những vấn đề xã hội đang đặt ra nhằm thực hiện những mục tiêu xác định của
Nhà nước [11, tr.136].
- Khái niệm “chính sách phát triển du lịch”
Những năm qua, Nhà nước ta đã có nhiều chính sách và cơ chế để thúc đẩy
du lịch phát triển với vai trò kinh tế mũi nhọn. Ngày 8/12/2014, Chính phủ đã ban
hành Nghị quyết số 92/NQ-CP về một số giải pháp đẩy mạnh phát triển du lịch
trong thời kỳ mới. Những chủ trương đó đang được thực hiện với những hành động
cụ thể của các cấp, các ngành, thu được những kết quả ban đầu rất khả quan.
Chính sách phát triển du lịch là tập hợp các chủ trương và hành động của
Nhà nước để đẩy mạnh phát triển du lịch và bằng cách tác động vào việc cung cấp
và giá cả của các yếu tố đầu vào (đất đai, lao động, vốn, cơ sở hạ tầng); tác động tới
giá sản phẩm du lịch; tác động đến số lượng khách du lịch; tác động việc thay đổi tổ
14
chức và năng lực của nguồn nhân lực du lịch; tác động vào việc chuyển giao công
nghề du lịch… Hai vế quan trọng của chính sách là chủ trương và hành động, chủ
trương tốt và hành động quyết liệt sẽ đảm bảo chính sách thành công.
Trong bối cảnh hiện nay, rất cần những chính sách phát triển du lịch chủ yếu sau:
Chính sách tạo nguồn lực: Về chủ trương, cần huy động và sử dụng hiệu quả
mọi nguồn lực, tăng đầu tư phát triển để bảo đảm du lịch phát huy vai trò là ngành
kinh tế mũi nhọn. Về hành động, ưu tiên, hỗ trợ phát triển các loại hình du lịch biển
đảo, du lịch nghỉ dưỡng, du lịch sinh thái, du lịch văn hoá, du lịch MICE; ưu tiên
các dự án phát triển du lịch gắn liền với bảo vệ môi trường và đa dạng sinh học,
nhất là ở các vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo.
Chính sách về đất đai và vốn: Chủ trương là khuyến khích, ưu đãi về đất đai,
tài chính, tín dụng đối với tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước đầu tư vào các lĩnh
vực bảo vệ, tôn tạo tài nguyên du lịch và môi trường du lịch; tuyên truyền, quảng bá
du lịch; phát triển nguồn nhân lực du lịch; nghiên cứu, đầu tư, xây dựng sản phẩm
du lịch mới; hiện đại hoá hoạt động du lịch; xây dựng kết cấu hạ tầng du lịch, cơ sở
vật chất kỹ thuật du lịch, nhập khẩu phương tiện cao cấp phục vụ cho việc vận
chuyển khách du lịch, trang thiết bị chuyên dùng hiện đại cho cơ sở lưu trú du lịch
cao cấp và khu du lịch quốc gia; phát triển du lịch tại nơi có tiềm năng du lịch
nhưng điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn, ở vùng sâu, vùng xa, nhằm sử dụng lao
động, hàng hoá và dịch vụ tại chỗ, góp phần nâng cao dân trí, xoá đói, giảm nghèo.
Hành động là: giảm tiền thuê đất, ưu tiên cho cơ sở lưu trú và khu du lịch sử dụng
nhiều diện tích đất tạo cảnh quan và bảo vệ môi trường; được cấp và cho vay tín
dụng với lãi suất ưu đãi, ân hạn dài; ưu đãi, khuyến khích doanh nghiệp đầu tư phát
triển các cơ sở đào tạo du lịch đạt chuẩn.
Chính sách bố trí ngân sách: Chủ trương là ưu tiên cho công tác quy hoạch;
hỗ trợ đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng đô thị du lịch, khu du lịch, điểm du lịch; hỗ
trợ công tác tuyên truyền, quảng bá du lịch, bảo vệ, tôn tạo tài nguyên và môi
trường du lịch, nghiên cứu, ứng dụng khoa học và công nghệ, phát triển nguồn nhân
lực du lịch. Về hành động, cần xem xét một cách minh bạch, đơn giản hoá thủ tục
quyết định cấp ngân sách và cấp ngân sách đủ, đúng, nhanh theo lộ trình.
15
Chính sách tạo điều kiện thuận lợi cho tiếp cận điểm đến: Chủ trương là tạo
điều kiện thuận lợi cho người nước ngoài, người Việt Nam định cư ở nước ngoài
vào Việt Nam du lịch; công dân Việt Nam, người nước ngoài ở Việt Nam đi du lịch
trong nước và nước ngoài; bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của khách du lịch.
Hành động là: tiếp tục xem xét mở rộng diện miễn visa nhập cảnh đơn phương cho
công dân một số thị trường du lịch trọng điểm của Việt Nam, áp dụng cấp visa tại
cửa khẩu; đơn giản hoá thủ tục visa; thực hiện cấp visa trực tuyến; đẩy mạnh phát
triển hạ tầng và cơ sở vật chất kỹ thuật du lịch; ưu đãi đầu tư xây dựng các điểm
dừng chân đạt chuẩn trên các tuyến du lịch quốc gia; xây dựng cảng biển du lịch tại
các cảng biển trọng điểm của Việt Nam; tạo điều kiện cho khách quốc tế mang
phương tiện giao thông riêng vào Việt Nam du lịch.
Chính sách xã hội hoá du lịch: Về chủ trương, tạo thuận lợi cho tổ chức, cá
nhân mọi thành phần kinh tế, các tầng lớp dân cư tham gia hoạt động du lịch, mở
rộng giao lưu hợp tác quốc tế về du lịch. Hành động là: đẩy mạnh xã hội hoá hoạt
động du lịch; huy động cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài tham gia quảng bá
cho du lịch Việt Nam, hỗ trợ thành lập và hoạt động của văn phòng đại diện du lịch
Việt Nam tại nước sở tại ngoài…
Chính sách về quỹ hỗ trợ phát triển du lịch: Chủ trương là khuyến khích, tạo
điều kiện thuận lợi cho việc hình thành quỹ hỗ trợ phát triển du lịch từ các nguồn
đóng góp của các chủ thể hưởng lợi từ hoạt động du lịch, nguồn đóng góp tự
nguyện của tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước. Hành động là: Áp dụng thuế suất
giá trị gia tăng 0% đối với doanh thu đón khách du lịch quốc tế vào Việt Nam; hoàn
thuế giá trị gia tăng cho khách du lịch quốc tế khi mua hàng của Việt Nam mang ra;
giảm và cho chậm nộp thuế trong các trường hợp cần thiết; sử dụng lãi suất từ tiền
ký quỹ của các doanh nghiệp lữ hành quốc tế gửi ngân hàng thương mại để thành
lập quỹ hỗ trợ phát triển du lịch; vận động, khai thác và tiếp nhận đóng góp cho quỹ
hỗ trợ phát triển du lịch của mọi tổ chức và cá nhân tình nguyện.
Chính sách về sự tham gia của cộng đồng dân cư trong phát triển du lịch:
Chủ trương là cộng đồng dân cư có quyền tham gia và hưởng lợi hợp pháp từ hoạt
động du lịch. Về hành động, cần nâng cao nhận thức và trách nhiệm bảo vệ tài
16
nguyên du lịch, bản sắc văn hoá địa phương của cộng đồng; giữ gìn an ninh, trật tự,
an toàn xã hội, vệ sinh môi trường để tạo sự hấp dẫn du lịch; tạo điều kiện cho cộng
đồng dân cư được đầu tư phát triển du lịch, khôi phục và phát huy các loại hình văn
hoá, nghệ thuật dân gian, nghề thủ công truyền thống; sử dụng lao động và nguyên
liệu địa phương để sản xuất hàng hoá phục vụ khách du lịch, góp phần nâng cao đời
sống vật chất và tinh thần của người dân địa phương.
Chính sách về hiệp hội du lịch: Chủ trương là cho phép và tạo điều kiện cho
hiệp hội du lịch được thành lập và hoạt động thuận lợi theo quy định của pháp luật.
Về hành động, cần xem xét đơn giản hoá thủ tục thành lập hiệp hội, hội và câu lạc
bộ nghề nghiệp du lịch; bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp và góp phần thúc đẩy sự
phát triển của các thành viên; tạo điều kiện thuận lợi cho hiệp hội du lịch tham gia
tổ chức các hoạt động tuyên truyền, quảng bá, xúc tiến du lịch, tham gia xây dựng,
tuyên truyền, phổ biến các quy định của pháp luật về du lịch.
Chính sách quy định về trách nhiệm quản lý Nhà nước về du lịch: Chủ
trương là: Chính phủ thống nhất quản lý Nhà nước về du lịch; cơ quan quản lý Nhà
nước về du lịch ở trung ương chịu trách nhiệm trước Chính phủ thực hiện quản lý
Nhà nước về du lịch; chủ trì, phối hợp với các cơ quan Nhà nước trong việc thực
hiện quản lý Nhà nước về du lịch. Hành động là: Các Bộ, ngành trong phạm vi
nhiệm vụ, quyền hạn của mình và theo sự phân công của Chính phủ có trách nhiệm
phối hợp với cơ quan quản lý Nhà nước về du lịch ở Trung ương trong việc thực
hiện quản lý Nhà nước về du lịch; UBND cấp tỉnh trong phạm vi nhiệm vụ, quyền
hạn của mình và the phân cấp của Chính phủ có trách nhiệm thực hiện quản lý Nhà
nước về du lịch tại địa phương; cụ thể hoá chiến lược, quy hoạch, kế hoạch, cơ chế,
chính sách phát triển du lịch quốc gia phù hợp với thực tế tại địa phương và có biện
pháp bảo đảm an ninh, trật tự, an toàn xã hội, vệ sinh môi trường tại khu du lịch,
điểm du lịch, tuyến du lịch, đô thị du lịch.
Chính sách về bảo vệ môi trường du lịch: Về chủ trương, môi trường du lịch
cần được bảo vệ, tôn tạo và phát triển nhằm bảo đảm du lịch xanh, sạch, đẹp, an
ninh, an toàn, lành mạnh và văn minh. Theo đó, các Bộ, ngành trong phạm vi,
nhiệm vụ, quyền hạn của mình ban hành các quy định nhằm bảo vệ, tôn tạo và phát
17
triển môi trường du lịch; UBND các cấp có biện pháp để bảo vệ, tôn tạo và phát
triển môi trường du lịch phù hợp với thực tế của địa phương; tổ chức, cá nhân kinh
doanh du lịch có trách nhiệm thu gom, xử lý các loại chất thải phát sinh trong quá
trình hoạt động kinh doanh; khắc phục tác động tiêu cực do hoạt động của mình gây
ra đối với môi trường; có biện pháp phòng, chống tệ nạn xã hội trong cơ sở kinh
doanh của mình; khách du lịch, cộng đồng dân cư địa phương và các tổ chức, cá
nhân khác có trách nhiệm bảo vệ và gìn giữ cảnh quan, môi trường, bản sắc văn
hoá, thuần phong mỹ tục của dân tộc; có thái độ ứng xử văn minh, lịch sự nhằm
nâng cao hình ảnh đất nước, con người và Du lịch Việt Nam; ưu tiên các dự án du
lịch gắn với sử dụng năng lực sạch, áp dụng mô hình 3R góp phần giảm nhẹ tác
động của biến đổi khí hậu.
Như vậy, chính sách phát triển du lịch phải là một hệ thống đồng bộ những
chủ trương và hành động thúc đẩy du lịch phát triển nhanh và bền vững, phù hợp xu
thế phát triển du lịch của thời đại, đáp ứng mong muốn của Nhân dân và đúng định
hướng phát triển du lịch của Đảng và Nhà nước [37].
1.1.2. Khái niệm “truyền thông”, khái niệm “truyền thông chính sách”, khái niệm
“truyền thông chính sách phát triển du lịch” và khái niệm “báo chí địa phương”
- Khái niệm “truyền thông”
Truyền thông là hiện tượng xã hội phổ biến, ra đời, phát triển cùng với sự
phát triển của xã hội loài người, tác động và liên quan đến mọi con người xã hội.
Do đó, hiện tượng này có rất nhiều quan niệm và định nghĩa khác nhau, tuỳ theo
góc nhìn đối với truyền thông.
Về thực chất, truyền thông là quá trình trao đổi, tương tác thông tin với nhau
về các vấn đề của đời sống cá nhân/nhóm/xã hội, từ đó, mỗi người làm giàu thêm
thông tin, kiến thức và gia tăng vốn hiểu biết của mình, làm cơ sở hình thành hoặc
thay đổi nhận thức, thái độ, chuyển đổi/thay đổi hành vi cá nhân/nhóm/xã hội đáp
ứng nhu cầu phát triển xã hội.
Có thể đưa ra một định nghĩa chung nhất: Truyền thông là quá trình liên tục
trao đổi thông tin, kiến thức, tư tưởng, tình cảm…, chia sẻ kỹ năng và kinh nghiệm
giữa hai hoặc nhiều người nhằm tăng cường hiểu biết lẫn nhau, thay đổi nhận thức,
18
tiến tới điều chỉnh hành vi và thái độ phù hợp với nhu cầu phát triển của cá
nhân/nhóm/cộng đồng/xã hội. Truyền thông có vai trò đặc biệt quan trọng đối với
quá trình phát triển bền vững [27, tr. 12-14].
Như vậy, truyền thông chính là những hoạt động truyền đạt hay lan truyền
thông tin. Truyền thông gồm những yếu tố cơ bản:
+ Nguồn: Chính là nơi bắt đầu hay khởi xướng cho mọi thông tin lan truyền.
+ Nội dung: Thông tin hay thông điệp xây dựng từ chính nội dung đó để có
thể sản xuất ra những tác phẩm có ý nghĩa như những câu chuyện, bài viết, video và
hình ảnh…
+ Kênh truyền tải: Thông qua hình thức truyền hình, phát thanh, báo chí, dư
luận để truyền tải thông tin đến công chúng nhờ Internet
+ Người nhận: Chính là đối tượng tìm kiếm thông tin truyền tải thông tin đến
+ Phản hồi: Chính là những thông tin, ý kiến người tiếp nhận thông tin phản hồi.
+ Nhiễu: Những thông tin sai lệch trong quá trình lan truyền.
+ Hiệu lực truyền thông: Là khả năng tạo ra sự chú ý của công chúng - nhóm
đối tượng.
+ Hiệu quả truyền thông: Thay đổi được nhận thức, thái độ và hành vi của
công chúng - nhóm đối tượng truyền thông phù hợp với mục đích truyền thông [29,
tr. 34-38].
Ngày nay, truyền thông có sức mạnh vô cùng lớn, có sức lan toả trong cộng
đồng rất nhanh chóng. Chính nhờ truyền thông con người được gắn kết với nhau, tất
cả mọi người trên thế giới thông qua mạng xã hội facebook, zalo, youtube, tivi, báo
chí… tạo ra một vòng kết nối bền chặt và sâu rộng.
- Khái niệm “truyền thông chính sách”
Truyền thông chính sách là quy trình chuyển tải thông điệp, cơ chế, chính
sách của Chính phủ, cơ quan hành chính các cấp đến người dân để người dân hiểu
rõ, tham gia, hợp tác, đồng thuận trong quá trình thực thi chính sách vì lợi ích của
Nhà nước và của chính người dân. Đây là nhiệm vụ quan trọng trong công tác
truyền thông của các cơ quan quản lý nhà nước và là một bước không thể thiếu
trong tổ chức thực hiện chính sách [16].
19
Ở nước ta, truyền thông chính sách hướng tới mục tiêu giúp người dân có thể
thực hiện được vai trò “Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra”. Trên thực tế,
truyền thông tham gia vào tất cả các khâu trong quy trình chính sách từ lên kế
hoạch, hoạch định, xây dựng, thực thi đến phân tích và điều chỉnh chính sách.
Truyền thông chính sách là quá trình chủ thể chính sách tiếp cận, gắn kết
công chúng thông qua các phương thức, phương tiện truyền thông phù hợp nhằm
làm cho công chúng hiểu biết và ủng hộ chính sách, kích thích nhu cầu tìm hiểu,
tham gia thảo luận và góp ý chính sách của công chúng. Ở một mức độ cao hơn,
truyền thông chính sách lý giải, phân tích và thuyết phục để giành được sự ủng hộ
rộng rãi, tự nguyện của công chúng. Truyền thông chính sách còn được hiểu đó là
một hoạt động của chủ thể ban hành chính sách sử dụng các phương tiện truyền
thông để truyền đạt thông điệp chính sách tới khách thể chính sách là dân chúng xã
hội nói chung hoặc nhân viên của một tổ chức, đơn vị cụ thể.
- Khái niệm “truyền thông chính sách phát triển du lịch”
Chính sách phát triển du lịch muốn đi vào cuộc sống và đạt được hiệu quả và
hiệu lực xã hội thì khâu truyền thông chính sách cần được chú trọng.
Có thể hiểu, truyền thông chính sách phát triển du lịch là truyền đạt, lan
truyền, chuyển tải thông tin, để người dân và dư luận xã hội biết và hiểu về chính
sách phát triển du lịch. Cụ thể là các chủ trương và hành động thúc đẩy du lịch phát
triển nhanh và bền vững, phù hợp xu thế phát triển du lịch của thời đại, đáp ứng
mong muốn của Nhân dân và đúng định hướng phát triển du lịch của Đảng và Nhà
nước. Qua đó, người dân hiểu rõ, tham gia, hợp tác, đồng thuận trong quá trình thực
thi chính sách vì lợi ích của Nhà nước và của chính người dân. Dựa vào truyền
thông, Nhà nước có thể tuyên truyền, đưa ra các thăm dò ý kiến của dư luận để cải
thiện, điều chỉnh các chính sách phát triển du lịch, góp phần phát triển kinh tế - xã
hội địa phương nói riêng và của quốc gia nói chung.
- Khái niệm “báo chí địa phương”
Cơ sở lý luận báo chí đã chỉ ra, báo chí là phương tiện thông tin tác động đến
đông đảo công chúng một cách thường xuyên, liên tục nhất. Hoạt động của báo chí
luôn gắn với chính trị, mục đích của báo chí là mục đích chính trị, báo chí lôi kéo,
20
tập hợp, giáo dục và thuyết phục, tổ chức đông đảo Nhân dân tham gia giải quyết
các vấn đề về kinh tế - văn hoá - xã hội. Báo chí tuyên truyền thông qua sự kiện và
vấn đề thời sự, lựa chọn thông tin sự kiện, qua đó tác động đến nhận thức của công
chúng theo định hướng tư tưởng đã được hoạch định.
Đảng Cộng sản Việt Nam xác định, báo chí là công cụ đắc lực của Đảng với
thông tin nhanh chóng nhất, phổ cập nhất, phản ánh một cách chủ động và trung
thực mọi mặt của đời sống xã hội; thông tin cập nhật tình hình trong nước và quốc
tế. Báo chí là diễn đàn của Nhân dân, thường xuyên tiếp xúc với Nhân dân và góp
phần giải đáp những vấn đề mới do cuộc sống đặt ra. Báo chí gắn bó mật thiết với
Nhân dân, không chỉ thực hành chức năng phản ánh xã hội, cung cấp thông tin, luận
cứ hướng dẫn tư tưởng và hoạt động cho người đọc, người xem, người nghe mà còn
phục vụ nhu cầu giải trí, nâng cao đời sống tinh thần của Nhân dân. Báo chí thực sự
là vũ khí sắc bén, hiệu quả trong mọi mặt đời sống chính trị - xã hội.
Báo chí địa phương là công cụ của cấp uỷ và chính quyền địa phương; là cơ
quan ngôn luận của Đảng Cộng sản Việt Nam, là tiếng nói của Đảng bộ, chính
quyền và Nhân dân địa phương, đặt dưới sự chỉ đạo của cấp uỷ, chính quyền địa
phương đó. Báo chí địa phương bám sát, phản ánh kịp thời mọi hoạt động kinh tế -
xã hội của địa phương, đáp ứng nhu cầu thông tin của công chúng, thiết thực phục
vụ nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh.
1.2. Đặc điểm và vai trò của truyền thông chính sách phát triển du lịch trên báo chí
1.2.1. Đặc điểm của truyền thông chính sách phát triển du lịch trên báo chí
Đặc điểm của truyền thông chính sách phát triển du lịch trên báo chí là thông
điệp được truyền tải đến công chúng một cách nhanh chóng. Tuy nhiên hoạt động
này chịu tác động từ nhiều phía: các nhóm công chúng xã hội, các thiết chế xã hội
mà phương tiện là báo, đài; và các cơ quan quản lý nhà nước.
Có thể nhận biết một số đặc điểm cơ bản sau:
- Đối tượng tác động rộng lớn, đông đảo công chúng trong xã hội. Trong
thời đại công nghệ truyền thông số và toàn cầu hoá, truyền thông chính sách phát
triển du lịch trên báo chí không chỉ tác động đến mọi tầng lớp trong xã hội, mọi
vùng miền trong cả nước mà còn cả các châu lục khác trên hành tinh. Đối với báo
21
in, báo phát thanh, truyền hình, báo điện tử, sự tác động là đồng thời, toả khắp. Đặc
biệt báo điện tử mở rộng tầm mắt cho công chúng trên phạm vi rộng lớn, lan toả, tác
động ra ngoài biên giới quốc gia, lãnh thổ.
- Có tính dễ nhớ, dễ hiểu, dễ tiếp cận và dễ làm theo. Đối tượng tác động của
báo chí là công chúng xã hội, do đó, truyền thông chính sách phát triển du lịch trên
báo chí phải bảo đảm cho số đông người cùng hiểu và hiểu như nhau, từ đó thống
nhất nhận thức nhanh, cùng hành động nhanh. Dễ nhớ, dễ hiểu, tức là truyền thông
chính sách phát triển du lịch trên báo chí phải bảo đảm rằng người có trình độ cao
tiếp nhận không nhàm chán, người trình độ trung bình không khó hiểu, người có
trình độ thấp có thể hiểu một cách dễ dàng.
- Có mục đích rõ ràng nhằm mục đích nâng cao nhận thức và thay đổi thái
độ, hành vi.
- Có sự tham gia rộng rãi của quần chúng nhân dân (thể hiện tính tương tác
qua lại giữa nhiều người). Cơ sở đánh giá hiệu quả tương tác thông tin báo chí là tạo
ra đồng thuận xã hội, bảo đảm sự phát triển bền vững, tránh nguy cơ bất đồng.
- Tính phong phú, đa dạng:
+ Hình ảnh, âm thanh, chữ viết, hoặc nhiều người thể hiện thông điệp
+ Hình thức thể loại linh hoạt, phong phú.
+ Đối tượng tiếp nhận đa dạng.
+ Đối tượng phản ánh ở nhiều lĩnh vực khác nhau.
+ Nội dung thông điệp đáp ứng nhu cầu phát triển của con người và xã hội
+ Hệ thống tín hiệu, phương tiện, phương thức sản xuất, truyền tải thông
điệp đa dạng.
Đồng thời, tính phong phú, đa dạng, nhiều chiều đòi hỏi sự phù hợp với công
chúng - nhóm đối tượng hết sức đa dạng, phù hợp với tâm lý và tâm trạng xã hội.
Các kênh chuyển tải truyền thông chính sách phát triển du lịch trên báo chí phong
phú, từ báo in, phát thanh, truyền hình, báo điện tử và sự liên kết giữa các loại hình
báo chí với các mạng xã hội và các loại hình truyền thông khác… Thông tin nhiều
chiều, nhiều góc độ tiếp cận của truyền thông chính sách phát triển du lịch trên báo
chí giúp công chúng nhận thức sâu sắc hơn bản chất các vấn đề thực tiễn đang đặt ra.
22
1.2.2. Vai trò của truyền thông chính sách phát triển du lịch trên báo chí
- Đối với quốc gia
Hiện nay, Đảng và Nhà nước Việt Nam đã định hướng đưa du lịch trở thành
ngành kinh tế mũi nhọn, trở thành điểm đến có sự cạnh tranh cao của du lịch thế
giới. Du lịch không chỉ đơn thuần là ngành kinh tế đem lại lợi nhuận cho mỗi quốc
gia, du lịch còn có chức năng làm cầu nối cho các nền văn hoá, tăng cường thúc đẩy
quan hệ hữu nghị giữa các quốc gia.
Do vậy, truyền thông chính sách phát triển du lịch là cách để Việt Nam chủ
động và tích cực hội nhập giao lưu quốc tế, là con đường để du lịch Việt Nam thực
sự trở thành điểm đến có sự cạnh tranh cao của du lịch thế giới.
Vai trò truyền thông chính sách phát triển du lịch nhằm nâng cao nhận thức,
làm rõ chủ trương, chính sách cũng như những chỉ đạo, điều hành của Đảng và Nhà
nước, để xã hội hiểu đúng, ủng hộ và chia sẻ. Từ đó tạo sự đồng thuận của xã hội,
các cấp, các ngành, lãnh đạo địa phương trong việc thực hiện mục tiêu phát triển du
lịch theo hướng bền vững.
Truyền thông chính sách phát triển du lịch trên báo chí nhằm phục vụ các
mục tiêu phát triển trên mọi lĩnh vực của đất nước, nhất là đối với ngành công
nghiệp không khói; đồng thời kích cầu du lịch, thúc đẩy mối quan hệ hợp tác du lịch
Việt Nam đối với các nước trên thế giới; tăng sức hút du lịch Việt Nam. Với khả
năng tạo dựng diễn đàn để đối thoại và phản biện chính sách, báo chí và truyền
thông tạo cầu nối giữa chủ thể và đối tượng chính sách.
- Đối với cơ quan ban hành và cơ quan báo chí
Để chính sách phát triển du lịch sát với thực tiễn cuộc sống, được xã hội đón
nhận, thể hiện được sự đồng thuận giữa cơ quan ban hành và đối tượng thụ hưởng
thì ngoài những yếu tố: năng lực, trình độ nhận thức… của những người trực tiếp
soạn thảo chính sách thì việc truyền thông về chính sách có vai trò rất quan trọng.
Thực tế, truyền thông tham gia chặt chẽ và mọi khâu liên quan đến chính
sách, từ hoạch định, soạn thảo, hoàn thiện đến thực thi, điều chỉnh chính sách. Hiệu
quả của truyền thông chính sách phát triển du lịch hiện hành không chỉ quyết định
23
sự thành công của từng chính sách riêng lẻ mà còn góp phần bảo đảm năng lực điều
hành của Chính phủ cũng như năng lực cầm quyền của Đảng.
Nhà nước ban hành cơ chế phối hợp và quy chế phối hợp giữa các cơ quan
ban hành chính sách phát triển du lịch với các cơ quan báo chí, trong việc truyền
thông chính sách; từ khâu công bố dự thảo, lấy ý kiến nhân dân, thảo luận, tiếp thu
ý kiến, chỉnh sửa và hoàn thiện chính sách, đến công bố rộng rãi cho nhân dân.
Đảng và Nhà nước quy định những trường hợp bắt buộc các cơ quan làm chính sách
phải mời báo chí tham gia vào quy trình chính sách; quy định rõ ràng, cụ thể về vận
động chính sách; truyền thông rộng rãi, nâng cao năng lực của báo chí trong phân
tích, phản biện chính sách; thiết lập mối quan hệ tốt hơn giữa báo chí với các cơ
quan ban hành chính sách.
Nhà nước chủ trương tăng cường sự tham gia của các cơ quan báo chí vào
quy trình chính sách phát triển du lịch; coi báo chí là kênh khảo sát, thăm dò công
chúng chính thức trong việc lấy ý kiến để xây dựng và hoàn thiện chính sách, cũng
như phản biện sửa đổi chính sách. Tiếp đó, Đảng và Nhà nước đầu tư cho các cơ
quan báo chí về đào tạo nhân lực, cung cấp nguồn lực cho hoạt động truyền thông
chính sách phát triển du lịch của các cơ quan báo chí.
Trong thực thi chính sách và đánh giá chính sách, báo chí có vai trò tuyên
truyền, phổ biến chính sách của Chính phủ tới người dân, giám sát việc thực hiện
chính sách, phát hiện những vấn đề bất cập của chính sách, phát hiện việc lợi dụng
chính sách, đánh giá hiệu quả chính sách thông qua dư luận công chúng xã hội và
thông qua chính sự thăm dò, khảo sát, đánh giá của cơ quan báo chí. Đồng thời báo
chí cũng là kênh thông tin rộng lớn và nhanh nhất, cung cấp thông tin, kinh nghiệm
về xây dựng và thực thi chính sách của các quốc gia, đến với người dân, tổ chức,
doanh nghiệp trong cả nước.
Mặt khác, các cơ quan báo chí Việt Nam cũng đã thực hiện tốt vai trò và
chức năng giám sát, phản biện chính sách, thông qua báo chí.
- Đối với công chúng: Trong hoạt động truyền thông của Việt Nam, báo chí
có vai trò rất quan trọng, có chức năng giám sát, phản biện chính sách, thông qua
hoạt động báo chí. Bản chất hoạt động của báo chí được thể hiện qua các vai trò xã
24
hội của báo chí như cung cấp thông tin, kiến thức, nâng cao trình độ cho công
chúng xã hội. Báo chí tuyên truyền, giám sát, phản biện xã hội trong quá trình lựa
chọn, ban hành và thực thi chính sách. Sau khi chính sách đã được quyết định và
ban hành, báo chí thực hiện các chiến dịch truyền thông, tham gia giám sát quá trình
thực thi chính sách, phân tích đánh giá những vấn đề đặt ra trong quá trình thực
hiện, giúp Chính phủ điều chỉnh hoặc ban hành các chính sách khác phù hợp với
thực tiễn.
Kết quả của truyền thông chính sách mà báo chí thực hiện là dư luận từ phía
nhân dân, dư luận xã hội. Vấn đề quan trọng của báo chí trong truyền thông chính
sách là giúp công chúng nhận thức được chính sách liên quan thiết thực đến họ và
buộc họ tham gia quá trình giám sát, phản biện, tạo đồng thuận xã hội trong thực thi
chính sách. Đây là trách nhiệm và sứ mệnh của báo chí Việt Nam hiện nay
Tuy nhiên, trong kỷ nguyên số và cách mạng công nghiệp 4.0, việc tiếp cận
thông tin dễ dàng hơn, do vậy, báo chí cần mạnh mẽ hơn nữa trong việc truyền
thông chính sách phát triển du lịch. Việc đưa ra những thông điệp đúng đắn sẽ có
tác động lớn trong việc thu hút khách du lịch đặt chân đến Việt Nam cũng như nâng
cao nhận thức để phục hồi, tái sinh những nét đẹp của Việt Nam và thấy rõ trách
nhiệm, nghĩa vụ của công dân trong bảo tồn, phát huy giá trị di sản của Việt Nam.
1.3. Cơ sở chính trị - pháp lý
1.3.1. Cơ sở chính trị
- Quan điểm, chủ trương của Đảng và Nhà nước về phát triển du lịch
Nhiều năm qua, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành nhiều chủ
trương, chính sách mang tính đột phá nhằm phát triển ngành du lịch thế mạnh của
Việt Nam, trong đó, phải kể đến Nghị quyết số 08-NQ/TW ngày 16 tháng 01 năm
2017 của Bộ Chính trị về phát triển du lịch thành ngành kinh tế mũi nhọn. Tinh thần
của Nghị quyết là phấn đấu đến năm 2020, du lịch cơ bản trở thành ngành kinh tế
mũi nhọn, tạo động lực thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, thu hút 17-20 triệu lượt
khách du lịch quốc tế, 82 triệu lượt khách nội địa, đóng góp trên 10% GDP; tổng
doanh thu từ khách du lịch đạt 35 tỷ USD. Phấn đấu đến năm 2030, du lịch thực sự
là ngành kinh tế mũi nhọn, thúc đẩy mạnh mẽ sự phát triển của ngành, lĩnh vực
25
khác. Việt Nam thuộc nhóm các nước có ngành du lịch phát triển hàng đầu khu vực
Đông Nam Á.
Song song với chiến lược phát triển du lịch Việt Nam, những năm qua, Đảng
và Nhà nước đã có nhiều chủ trương, chính sách, triển khai nhiều giải pháp để phát
huy tiềm năng, lợi thế, tạo động lực phát triển kinh tế - xã hội của vùng ĐBSCL, cụ
thể là:
Chiến lược phát triển du lịch Việt Nam đến năm 2020, tầm nhìn 2030 được
Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 2743/QĐ-TTg ngày 29/12/2011;
Quy hoạch tổng thể phát triển du lịch giai đoạn này được Thủ tướng Chính phủ phê
duyệt tại Quyết định số 201/QĐ-TTg ngày 22/01/2013 xác định vùng ĐBSCL hay
còn gọi là Tây Nam Bộ là một vùng du lịch quan trọng với các sản phẩm du lịch
mang tính đặc thù.
Tiếp đến Quyết định số 2227/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ ngày
18/11/2016 về việc phê duyệt quy hoạch tổng thể phát triển du lịch vùng ĐBSCL
đến năm 2020, tầm nhìn 2030. Quyết định nêu rõ, tập trung phát triển 5 khu du lịch
quốc gia, gồm: Thới Sơn nằm trong cụm cù lao Long Lân Quy Phụng (Tiền Giang,
Bến tre), Phú Quốc (Kiên Giang), Năm Căn – Mũi Cà Mau (Cà Mau), Tràm Chim –
Láng Sen (Long An, Đồng Tháp), Núi Sam (An Giang); 7 điểm du lịch quốc gia,
gồm: Khu phức hợp giải trí Xứ Sở Hạnh Phúc (Long An), Cù Lao Ông Hổ (An
Giang), Khu lưu niệm nghệ thuật đờn ca tài tử Nam bộ và nhạc sĩ Cao Văn Lầu
(Bạc Liêu), Bến Ninh Kiều (Cần Thơ), Hà Tiên (Kiên Giang), Văn Thánh Miếu
(Vĩnh Long), Ao Bà Om (Trà Vinh).
Trước thách thức của hiện tượng biến đổi khí hậu, Chính phủ Việt Nam đã
ban hành Nghị quyết số 120/NQ-CP ngày 17/11/2017 về phát triển bền vững vùng
ĐBSCL thích ứng với biến đổi khí hậu. Nghị quyết đã đề cập cơ bản các vấn đề
mang tính chiến lược căn bản, lâu dài đối với phát triển vùng ĐBSCL, đưa ra các
giải pháp tổng thể về quy hoạch, tổ chức không gian, cơ cấu kinh tế liên kết vùng và
huy động nguồn lực cho phát triển, đồng thời giao nhiệm vụ cụ thể cho các Bộ,
ngành địa phương. Nghị quyết này là cơ sở để triển khai nhiều chương trình, hoạt
động của Chính phủ nhằm thúc đẩy phát triển bền vững của vùng.
26
Để tạo điều kiện phát triển du lịch trong nền kinh tế phát triển bền vững,
Chính phủ đã có Quyết định số 593/QĐ-TTg ngày 06/4/2016 của Thủ tướng về việc
ban hành Quy chế thí điểm liên kết phát triển kinh tế - xã hội của vùng giai đoạn
2016 – 2020.
Trong bối cảnh cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 đang tác động mạnh mẽ đến
tất cả các khía cạnh của đời sống xã hội và các ngành kinh tế, thị trường du lịch
Việt Nam cũng đang thay đổi do sự phát triển của công nghệ, đặc biệt là tốc độ tăng
trưởng nhanh của du lịch trực tuyến, đặt ra nhiều vấn đề cho quản lý và phát triển
du lịch. Trong bối cảnh đó, Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo Bộ Văn hoá, Thể thao và
Du lịch xây dựng “Chiến lược phát triển du lịch Việt Nam đến năm 2030” để phù
hợp với tình hình và xu hướng phát triển trong giai đoạn mới. Ngày 22/1/2020, Thủ
tướng Chính phủ đã ký Quyết định số 147/QĐ-TTg ban hành Chiến lược phát triển
du lịch Việt Nam đến năm 2030 với những quan điểm phát triển:
1. Phát triển du lịch thực sự trở thành ngành kinh tế mũi nhọn, tạo động lực
thúc đẩy sự phát triển của các ngành và lĩnh vực khác, góp phần quan trọng hình
thành cơ cấu kinh tế hiện đại.
2. Phát triển du lịch bền vững và bao trùm, trên nền tảng tăng trưởng xanh,
tối đa hoá sự đóng góp của du lịch cho các mục tiêu phát triển bền vững của Liên
Hợp Quốc; quản lý, sử dụng hiệu quả tài nguyên thiên nhiên, bảo vệ môi trường và đa
dạng sinh học, chủ động thích ứng với biến đổi khí hậu, bảo đảm quốc phòng, an ninh.
3. Chú trọng phát triển du lịch văn hoá, gắn phát triển du lịch với bảo tồn,
phát huy giá trị di sản và bản sắc văn hoá dân tộc.
4. Phát triển du lịch theo hướng chuyên nghiệp, chất lượng, hiệu quả; đẩy
mạnh ứng dụng những thành tựu của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 và chú trọng
phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao.
5. Phát triển đồng thời du lịch quốc tế và du lịch nội địa; đẩy mạnh xuất khẩu
tại chỗ thông qua du lịch; tăng cường liên kết nhằm phát huy lợi thế tài nguyên du
lịch tự nhiên và văn hoá; phát triển đa dạng sản phẩm du lịch, mở rộng thị trường và
nâng cao năng lực cạnh tranh của du lịch Việt Nam.
27
Chiến lược phát triển du lịch Việt Nam đến năm 2030 được phê duyệt là định
hướng chính sách quan trọng cho những bước phát triển đột phá hơn nữa của du
lịch Việt Nam trong thập kỷ mới [2].
Đối với tỉnh Cà Mau, Tỉnh uỷ, HĐND, UBND tỉnh cũng đã quan tâm có
nhiều chủ trương, chính sách thuộc thẩm quyền của địa phương để phát triển du lịch
tỉnh nhà như đã triển khai thực hiện các Chỉ thị, Nghị quyết của Trung ương… Đặc
biệt là ngày 20/07/2012, UBND tỉnh đã ra Quyết định phê duyệt Quy hoạch tổng
thể phát triển du lịch tỉnh Cà Mau đến năm 2020 và định hướng đến năm 2030 đã
chỉ rõ: “Quan điểm chủ đạo trong phát triển du lịch Cà Mau là phát triển nhanh, bền
vững và hiệu quả cả trong thời gian trước mắt cũng như lâu dài… Trong đó nhấn
mạnh việc nâng cao chất lượng và đa dạng hoá các sản phẩm du lịch để đáp ứng yêu
cầu phát triển trong giai đoạn mới…”
Định hướng phát triển du lịch ở Cà Mau là tập trung theo hướng khai thác
tiềm năng du lịch sinh thái thành một ngành dịch vụ quan trọng của tỉnh. Tỉnh uỷ
cũng đã ban hành Nghị quyết số 04-NQ/TU, ngày 10/10/2016 về phát triển du lịch
tỉnh Cà Mau đến năm 2020 và định hướng đến năm 2030; Kế hoạch số 50-KH/TU
thực hiện Nghị quyết 08-NQ/TW của Bộ Chính trị về phát triển du lịch trở thành
ngành kinh tế mũi nhọn; UBND tỉnh ban hành Kế hoạch số 30/KH-UBND ngày
14/4/2017 thực hiện Nghị quyết 04 của Tỉnh uỷ… Nghị quyết 04 cũng đã xác định
quan điểm là “Khai thác tốt tiềm năng, lợi thế của tỉnh để phát triển du lịch nhanh,
bền vững, chuyên nghiệp, văn minh, hiện đại, có trọng tâm, trọng điểm, phù hợp với
Chiến lược tổng thể phát triển du lịch của Việt Nam và quy hoạch phát triển kinh tế
- xã hội của tỉnh; đưa du lịch trở thành một trong những ngành kinh tế quan trọng,
chiếm tỷ trọng ngày càng cao trong cơ cấu kinh tế của tỉnh, tạo động lực phát triển
kinh tế - xã hội của địa phương”. Qua đó, cho thấy Cà Mau luôn khẳng định vai trò
quan trọng của du lịch đối với sự phát triển của tỉnh [36, tr.139].
Theo Quyết định số 744/QĐ-TTg ngày 18/6/2018 của Thủ tướng Chính phủ
phê duyệt Quy hoạch tổng thể phát triển Khu du lịch Quốc gia Mũi Cà Mau, tỉnh Cà
Mau đến năm 2030 và theo Quyết định 1062/QĐ-UBND ngày 24/7/2012 của
UBND tỉnh về phê duyệt Quy hoạch tổng thể phát triển du lịch tỉnh Cà Mau đến
28
năm 2020 và định hướng đến năm 2030 sẽ tập trung triển khai thực hiện các quy
hoạch bảo tồn, phát triển Khu du lịch sinh thái rừng ngập mặn Mũi Cà Mau; Khu du
lịch sinh thái Vườn Quốc Gia U Minh hạ; phát triển du lịch Cụm đảo Hòn Khoai;
Hòn Đá Bạc, Bãi Khai Long; đầu tư cơ sở hạ tầng, vật chất kỹ thuật cần thiết cho
ngành du lịch vận hành và phát triển phù hợp với xu thế chung của khu vực và cả
nước; trong đó tập trung bảo vệ và tôn tạo tài nguyên môi trường và những giá trị
văn hoá – sinh thái đặc thù của tỉnh [36, tr. 3].
Theo Chương trình xúc tiến thương mại, du lịch và đầu tư tỉnh Cà Mau giai
đoạn 2017-2020, tỉnh phấn đấu đến năm 2020 sẽ thu hút trên 50 dự án đầu tư trong
và ngoài các khu công nghiệp, khu kinh tế. Trong đó, đầu tư FDI khoảng 10 dự án,
trọng tâm là vào các dự án như: cảng biển Hòn Khoai, cảng Năm Căn, khu liên hợp
công nghệ cao, dự án điện gió, điện mặt trời…[36, tr. 9].
Từ các cơ sở và căn cứ nêu trên, có thể nhận thấy, Đảng và Nhà nước rất
quan tâm đến việc đề ra các chính sách để quản lý và phát triển du lịch bền vững,
giúp cho ngành du lịch Việt Nam, và du lịch của ĐBSCL nói chung cũng như du
lịch Cà Mau nói riêng phát triển không ngừng, đóng góp không nhỏ vào sự phát
triển kinh tế - xã hội của đất nước.
- Chiến lược phát triển thông tin, báo chí - truyền thông
Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt Chiến lược phát triển thông tin quốc gia
đến năm 2025, tầm nhìn 2030 trên các loại hình thông tin: báo chí, xuất bản, thông
tin công cộng trên Internet, thông tin cơ sở (Quyết định số 1497/QĐ-TTg ngày
8/11/2018 về việc Phê duyệt Chiến lược phát triển thông tin quốc gia đến năm 2025,
tầm nhìn 2030).
Đáng lưu ý của Chiến lược chính là mục tiêu đến năm 2025, 100% người dân
ở vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo được tiếp cận báo in hoặc báo điện tử phục
vụ nhiệm vụ chính trị, thông tin tuyên truyền thiết yếu; giảm tỷ lệ mất cân đối trong
thụ hưởng các sản phẩm báo chí giữ khu vực thành phố, thị xã và các vùng nông
thôn, vùng miền núi, vùng sâu, vùng xa, đạt mức 60%/40%. Về báo nói, báo hình,
mục tiêu đến năm 2025, 70% người dân ở vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo
được nghe, xem các kênh phát thanh, kênh truyền hình phục vụ nhiệm vụ chính trị,
29
thông tin tuyên truyền thiết yếu của quốc gia và địa phương; 100% dân số các vùng
còn lại được nghe, xem các chương trình này…
Một trong những giải pháp mà Chiến lược đề ra là đối với các cơ quan báo
chí thích ứng với sự phát triển khoa học và công nghệ để có mô hình phù hợp nhằm
nâng cao tính chuyên nghiệp, hiệu quả công tác thông tin và tiết kiệm nguồn lực;
chuyển đổi các đơn vị, bộ phận truyền dẫn phát sóng thành các đơn vị cung cấp dịch
vụ truyền dẫn phát sóng theo mô hình doanh nghiệp hoạt động theo Luật Viễn thông
khi đảm bảo các điều kiện cần thiết, đồng thời phù hợp với Quy hoạch truyền dẫn
phát sóng phát thanh, truyền hình đến năm 2020…
Thủ tướng Chính phủ cũng đã phê duyệt Đề án “Tăng cường hoạt động
truyền thông về du lịch” đến năm 2025 (Quyết định số 44/QĐ-TTg ngày
9/01/2019). Mục tiêu của Đề án nhằm đổi mới cách thức, nội dung và tăng cường
ứng dụng công nghệ hiện đại trong công tác thông tin, truyền thông về du lịch; tăng
cường các hoạt động thông tin, tuyên truyền về vị trí, vai trò động lực của ngành du
lịch trong việc thúc đẩy sự phát triển của các ngành, lĩnh vực khác, về cơ chế chính
sách phát triển du lịch, sản phẩm du lịch đặc thù của các vùng miền địa phương với các
hình thức phong phú, đa dạng đến người dân, doanh nghiệp, du khách trong và ngoài
nước nhằm góp phần quảng bá và điểm đến “An toàn - Thân thiện - Chất lượng”.
1.3.2. Cơ sở pháp lý
- Các quy định trong Hiến pháp năm 2013 về quyền thông tin và tiếp nhận
thông tin và các quyền khác liên quan
Ở Việt Nam, “Quyền tự do ngôn luận, tự do báo chí, tiếp cận thông tin, hội
họp, lập hội, biểu tình” đã được quy định trong Hiến pháp Nước Cộng hoà Xã hội
chủ nghĩa Việt Nam (2013) và được cụ thể hoá trong nhiều luật, nghị định như:
Luật Báo chí 2016, Luật Tiếp cận thông tin 2016, Nghị định số 72/2013/NĐ-CP,
ngày 15/7/2013 của Chính phủ về Quản lý, cung cấp, sử dụng dịch vụ internet và
thông tin trên mạng… Các quy định trên được thực thi nghiêm túc, tạo không khí
dân chủ trong xã hội.
Khuôn khổ pháp lý trên đã góp phần thể chế hoá quan điểm nhất quán của
Đảng và Nhà nước ta tôn trọng và bảo đảm thực thi quyền tự do ngôn luận, tự do
30
báo chí, tiếp cận thông tin, quyền sáng tạo tác phẩm báo chí; cung cấp thông tin cho
báo chí; phản hồi thông tin trên báo chí; tiếp cận thông tin báo chí…
Cụ thể, quyền tiếp cận thông tin của công dân được quy định rộng rãi hơn; đó
không chỉ là một quyền thụ động do cơ quan nhà nước công khai thông tin theo
nhận thức của mình, mà còn là quyền chủ động, được đòi hỏi các cơ quan, tổ chức
nhà nước đáp ứng. Trên không gian mạng, Nhà nước cùng đã có những quy định về
quyền tự do ngôn luận, báo chí, tiếp cận thông tin. Theo đó, công dân có quyền
được sử dụng các dịch vụ trên internet, trừ các dịch vụ bị cấm theo quy định của
pháp luật và có nghĩa vụ tuân thủ các quy định về bảo đảm an toàn thông tin, an
ninh thông tin; phải chịu trách nhiệm về nội dung thông do mình lưu trữ, cung cấp,
truyền đưa trên mạng xã hội….
Hiến pháp năm 2013 đã hiến định các nguyên tắc thực hiện quyền con người,
quyền công dân trong đó có quyền tiếp cận thông tin (Điều 14, 16, 21, 28 Hiến pháp
năm 2013). Cụ thể hoá quy định của Hiến pháp, thực hiện chủ trương của Đảng,
đồng thời nội luật hoá một số quy định trong các điều ước quốc tế mà Việt Nam là
thành viên, nhiều văn bản pháp luật và văn bản dưới luật đã ban hành quy định về
quyền được thông tin và trách nhiệm của các cơ quan nhà nước trong việc cung cấp
thông tin do cơ quan nhà nước tạo ra và nắm giữ.
Nhằm thúc đẩy và triển khai hiệu quả quyền tự do ngôn luận, báo chí ở Việt
Nam, trong thời gian qua, các tổ chức đoàn thể, Mặt trận Tổ quốc tham gia tích cực
việc giám sát, phản biện đối với chính sách của Nhà nước. Quyền phát biểu ý kiến
về tình hình đất nước và thế giới, tham gia phản biện, giám sát của cá nhân, tổ chức
được Đảng, Nhà nước ta tôn trọng, khuyến khích.
- Các quy định trong các luật liên quan:
+ Luật Du lịch năm 2017
Chính sách phát triển du lịch được quy định tại Điều 5 Luật Du lịch 2017 có
hiệu lực từ ngày 01/010/2018, theo đó:
1. Nhà nước có chính sách huy động mọi nguồn lực cho phát triển du lịch để
bảo đảm du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn của đất nước.
31
2. Tổ chức, cá nhân kinh doanh du lịch được hưởng mức ưu đãi, hỗ trợ đầu tư
cao nhất khi Nhà nước ban hành, áp dụng các chính sách về ưu đãi và hỗ trợ đầu tư.
3. Nhà nước ưu tiên bố trí kinh phí cho các hoạt động sau đây:
a. Điều tra, đánh giá, bảo vệ, tôn tạo, phát triển giá trị tài nguyên du lịch;
b. Lập quy hoạch về du lịch;
c. Xúc tiến du lịch, xây dựng thương hiệu du lịch quốc gia, địa phương;
d. Xây dựng kết cấu hạ tầng phục vụ phát triển du lịch.
4. Nhà nước có chính sách khuyến khích, hỗ trợ cho các hoạt động sau đây:
a. Đầu tư phát triển cơ sở vật chất kỹ thuật, dịch vụ du lịch chất lượng cao;
b. Nghiên cứu, định hướng phát triển sản phẩm du lịch;
c. Đào tạo và phát triển nguồn nhân lực du lịch;
d. Đầu tư phát triển sản phẩm du lịch mới có tác động tích cực tới môi
trường, thu hút sự tham gia của cộng đồng dân cư; đầu tư phát triển sản phẩm du
lịch biển, đảo, du lịch sinh thái, du lịch cộng đồng, du lịch văn hoá và sản phẩm du
lịch đặc thù khác;
e. Ứng dụng khoa học, công nghệ hiện đại phục vụ quản lý và phát triển du lịch;
f. Phát triển du lịch tại nơi có tiềm năng du lịch; sử dụng nhân lực du lịch
tại địa phương;
g. Đầu tư hình thành khu dịch vụ du lịch phức hợp, có quy mô lớn; hệ
thống cửa hàng miễn thuế, trung tâm mua sắm phục vụ khách du lịch.
5. Nhà nước có chính sách tạo điều kiện thuận lợi về đi lại, cư trú, thủ tục
xuất cảnh, nhập cảnh, hải quan, hoàn thuế giá trị gia tăng và bảo đảm quyền, lợi ích
hợp pháp khách cho khách du lịch.
+ Luật Báo chí 2016
Luật Báo chí năm 2016 định nghĩa: “Báo chí là sản phẩm thông tin về các sự
kiện, vấn đề trong đời sống xã hội thể hiện bằng chữ viết, hình ảnh, âm thanh, được
sáng tạo, xuất bản định kỳ và phát hành, truyền dẫn tới đông đảo công chúng thông
qua các loại hình báo in, báo nói, báo hình, báo điện tử”.
Về luật pháp, Điều 16 Luật Báo chí năm 2016 quy định, cơ quan báo chí là
cơ quan ngôn luận của “cơ quan của Đảng, cơ quan Nhà nước, tổ chức chính trị - xã
32
hội, tổ chức chính trị xã hội - nghề nghiệp, tổ chức xã hội, tổ chức xã hội - nghề
nghiệp, tổ chức tôn giáo từ cấp tỉnh hoặc tương đương trở lên, hoạt động hợp pháp
theo quy định của pháp luật Việt Nam” (khoản 1 Điều 14); và khoản 1 Điều 17 về
điều kiện cấp giấy phép hoạt động báo chí quy định cơ quan báo chí phải: “Xác
định loại hình báo chí; tôn chỉ, mục đích phù hợp với chức năng, nhiệm vụ của cơ
quan chủ quản; đối tượng phục vụ; chương trình, thời gian, thời lượng, phương thức
truyền dẫn, phát sóng (đối với báo nói, báo hình); tên miền, nơi đặt máy chủ và đơn
vị cung cấp dịch vụ kết nối (đối với báo điện tử)”. Qua đó, có thể thấy hai vấn đề cơ
bản đối với cơ quan báo chí là tư cách ngôn luận của cơ quan chủ quản, sản phẩm
thông tin phải luôn phù hợp với tôn chỉ, mục đích, với chức năng, nhiệm vụ của cơ
quan chủ quản và đối tượng phục vụ.
Trên cơ sở quy định Điều 25 Hiến pháp năm 2013, Luật Báo chí năm 2016
đã cụ thể hoá quyền tự do báo chí, tự do ngôn luận trên báo chí của công dân.
Nội hàm của quyền tự do báo chí, quyền tự do ngôn luận trên báo chí của
công dân đã được thể hiện trong các Điều 10 và Điều 11 Luật Báo chí năm 2016.
Điều 10 giải thích cụ thể công dân có các quyền tự do báo chí sau: Sáng tạo
tác phẩm báo chí; Cung cấp thông tin cho báo chí; Phản hồi thông tin trên báo chí;
Tiếp cận thông tin báo chí; Liên kết với cơ quan báo chí thực hiện sản phẩm báo
chí; In, phát hành báo in.
Điều 11 Luật Báo chí năm 2016 cũng quy định cụ thể quyền tự do ngôn luận
trên báo chí của công dân. Theo đó, công dân có quyền phát biểu ý kiến về tình hình
đất nước và thế giới; tham gia ý kiến xây dựng và thực hiện đường lối, chủ trương,
chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước; góp ý kiến, phê bình, kiến nghị,
khiếu nại, tố cáo trên báo chí đối với các tổ chức của Đảng, cơ quan nhà nước, tổ
chức chính trị - xã hội, tổ chức chính trị xã hội - nghề nghiệp, tổ chức xã hội - nghề
nghiệp và các tổ chức, cá nhân khác.
1.4. Những yêu cầu cơ bản đối với truyền thông chính sách phát triển du lịch
trên báo chí
1.4.1. Những yêu cầu chung
- Đối với chủ thể thông tin:
33
Tại Hội thảo khoa học quốc tế “Truyền thông chính sách và khả năng tiếp
nhận của công chúng” do Học viện Báo chí và Tuyên truyền, Báo Đại biểu Nhân
dân, Cơ quan Hợp tác quốc tế Hàn Quốc (KOICA) đồng tổ chức ngày 8/11/2018,
diễn giả Vũ Thanh Vân (Học viện Báo chí và Tuyên truyền) cho biết: “Truyền
thông phải xuất phát từ nhu cầu và trình độ tiếp nhận của công chúng, chứ không
phải xuất phát từ trình độ và nhu cầu của những người làm truyền thông. Có như
vậy, người dân mới tiếp nhận và hấp thụ hết được những thông điệp truyền thông,
từ đó chính sách sẽ đi vào cuộc sống”. Đồng quan điểm, diễn giả Se-Hoon Jeong
(Hàn Quốc) cho rằng: “Người làm truyền thông phải lấy công chúng làm trung tâm
thông qua việc phải lựa chọn chính xác các kênh truyền tải thông điệp truyền thông
phù hợp với nhu cầu tiếp nhận và trình độ nhận thức của từng nhóm công chúng. Có
như vậy chu trình truyền thông chính sách mới phát huy hiệu quả” [43].
Trên Tạp chí Thử nghiệm Ngày nay, số 20, tháng 6/2019, tác giả Hà Huy
Phượng nhận định, thực tế, nhiều tổ chức, cá nhân sở hữu trong tay các phương tiện
truyền thông, nhất là báo chí, nhưng lại chưa phát huy hết tác dụng của chúng trong
truyền thông chính sách. Kinh nghiệm của Hàn Quốc cho thấy, dù là báo chí công
hay tư thì chính phủ cũng yêu cầu phải dành thời lượng nhất định để truyền thông
chính sách, vì đây là lợi ích của quốc gia, báo chí không thể đứng ngoài cuộc.
Ngày nay, mạng xã hội bùng nổ, thu hút sự quan tâm, sử dụng của công
chúng rất lớn. Chủ thể ban hành chính sách cần sử dụng các phương tiện truyền
thông mới để truyền thông chính sách phát triển du lịch hiệu quả. Đồng thời, sử
dụng nhiều loại hình, phương tiện, thể loại khác nhau để hợp thành “binh chủng”
mạnh truyền thông chính sách.
Các chủ thể truyền thông đại chúng cần có trách nhiệm truyền thông chính
sách một cách thường xuyên, liên tục và có đánh giá hiệu quả, hiệu lực rõ ràng,
minh bạch [13].
- Đối với thông điệp:
Thứ nhất, thông điệp truyền thông chính sách phát triển du lịch trên báo chí
phải phù hợp với công chúng/nhóm đối tượng và thể hiện rõ mục tiêu của chiến
dịch/kế hoạch truyền thông. Đối với nhóm đối tượng hoạch định chính sách, thông
34
điệp cần tạo sự ủng hộ tích cực cho các việc hoạch định chính sách và chủ trương
thuận lợi cho các vấn đề truyền thông, thông qua các cam kết chính trị hoặc chương
trình hành động.
Thứ hai, thông điệp phải phù hợp với chủ trương chính sách của Đảng và
pháp luật của Nhà nước.
Thứ ba, thông điệp phải phù hợp với các quy tắc và giá trị xã hội, với văn
hoá, lối sống cộng đồng, dân tộc và phát triển bền vững. Ngoài ra, thông điệp còn
phải phù hợp với tâm lý, tâm trạng xã hội và thể hiện lợi thế của công chúng. Thông
điệp cũng phải phù hợp với tính chất, đặc thù các kênh truyền thông.
Một điểm cần lưu ý trong xây dựng thông điệp truyền thông chính sách phát
triển du lịch trên báo chí đó là thời điểm và tần suất xuất hiện thông điệp.
- Đối với kênh truyền thông: Lựa chọn kênh phù hợp để truyền thông chính
sách phát triển du lịch hiệu quả; đồng thời, phải thích nghi với môi trường truyền
thông hiện đại. Có 3 kênh đại chúng phổ biến mà chủ thể truyền thông sử dụng để
truyền thông chính sách phát triển du lịch, đó là kênh in ấn, kênh truyền dẫn phát
sóng và kênh đăng tải trên internet. Mỗi kênh đều có những thế mạnh và hạn chế
riêng mà chủ thể truyền thông có thể nắm bắt, sử dụng để biểu đạt thông điệp truyền
thông chính sách hiệu quả.
- Đối với đối tượng tiếp nhận: lấy công chúng làm trung tâm, không chỉ thể
hiện ở việc công chúng là đối tượng chính sách, mà công chúng còn là người tham
gia quá trình thực thi chính sách, phản hồi chính sách, lựa chọn chính sách và đánh
giá tác động của chính sách.
- Các điều kiện đáp ứng:
Tại Hội thảo khoa học quốc tế “Công nghệ truyền thông chính sách trong kỷ
nguyên 4.0” do Học viện Báo chí và Tuyên truyền, Đài Tiếng nói Việt Nam và các
Cơ quan quốc tế Hàn Quốc (KOICA) tổ chức, diễn ra ngày 01/11/2019 đã làm rõ
tầm quan trọng của việc đào tạo, bồi dưỡng nhân lực cho truyền thông chính sách
trong kỷ nguyên số 4.0. Sự phát triển của dữ liệu lớn, trí tuệ nhân tạo, internet vạn
vật… đòi hỏi đội ngũ cán bộ truyền thông chính sách phải có năng lực ứng dụng
công nghệ. Do đó, cán bộ truyền thông chính sách không chỉ cần nắm vững chủ
35
trương, đường lối, chính sách, pháp luật của Đảng, Nhà nước mà còn phải có tinh
thông công nghệ [18].
Bên cạnh đó, yếu tố quan trọng để truyền thông chính sách thực sự đi vào
cuộc sống là thông tin phải chính thống, công khai, minh bạch, đầy đủ, chính xác,
kịp thời, phải đúng đối tượng, và đúng thời điểm.
Thực hiện truyền thông chính sách, cụ thể là chính sách phát triển du lịch đạt
được hiệu quả cao còn phải bắt kịp xu thế phát triển của khoa học kỹ thuật hiện đại
trong kỷ nguyên kỹ thuật số, truyền thông số, toàn cầu hoá về báo chí - truyền
thông. Về vấn đề này, tác giả Tạ Ngọc Tấn (Hội đồng Lý luận Trung ương) đã chỉ
ra 4 cơ hội và thách thức hiện nay đối với lĩnh vực báo chí - truyền thông của Việt
Nam cần phải nắm bắt và vượt qua, đó là : “Tình hình thế giới biến động phức tạp
khó lường; xu thế toàn cầu hoá về truyền thông đại chúng đang ngày càng mạnh
mẽ; an ninh phi truyền thống đang đặt ra nhiều bài toán cần giải quyết cho mỗi quốc
gia; sự thay đổi nhanh chóng của công nghệ truyền thông đang ngày càng tác động
và chi phối đến kết quả của hoạt động báo chí - truyền thông. Nếu vượt qua được
những thách thức đó thì sẽ là cơ hội tốt để truyền thông chính sách của Việt Nam
phát triển” [43].
1.4.2. Những yêu cầu cụ thể đối với truyền thông chính sách phát triển du lịch
trên báo chí
- Đối với cơ quan báo chí theo từng loại hình báo chí
+ Đối với báo in, báo online, truyền thông chính sách du lịch trên báo chí
phải chặt chẽ, lôgic, gợi cảm thông qua nghệ thuật sử dụng ngôn từ, hình ảnh, màu
sắc… nhằm hướng mạnh vào nhận thức lý trí của nhóm đối tượng.
+ Đối với phát thanh, với chất liệu chính được sử dụng là lời nói, tiếng động
và âm nhạc để tái hiện bức tranh hiện thực sinh động, cho nên cần khai thác tối đa
ấn tượng mạnh từ âm thanh, giọng điệu.
+ Đối với truyền hình, cùng với những thế mạnh như phát thanh còn có thế
mạnh vượt trội nhờ sự kết hợp hài hoà, khá hoàn hảo với màu sắc, hình ảnh (tĩnh và
động)… tạo nên cảm giác tiếp xúc trực tiếp. Tuy nhiên, việc truyền thông chính
sách phát triển du lịch trên loại hình này phải tiến hành công phu, tốn kém hơn.
36
- Đối với thông điệp chính sách phát triển du lịch:
+ Cần chú trọng xây dựng thông điệp truyền thông chính sách phát triển du
lịch đúng, trúng, khách quan, chân thực về nội dung và hình thức, ngôn ngữ biểu đạt
thông điệp dễ hiểu, dễ nhớ và dễ làm theo.
+ Thông điệp truyền thông chính sách phát triển du lịch chuẩn là phải được
xây dựng trên nền tảng chính sách phát triển du lịch chuẩn cũng như sự sáng tạo của nhà
báo thông qua đặc trưng của loại hình, sản phẩm, kỹ năng, phương thức truyền thông.
- Đối với sử dụng kênh in ấn, truyền dẫn phát sóng, đăng tải internet:
Xâu chuỗi các thông điệp qua các kênh thông tin đang sử dụng và tìm kiếm
các cơ hội mới. Đặc biệt, các kênh sau đây nên được sử dụng:
+ Kênh in ấn có thế mạnh truyền tải nội dung thông điệp truyền thông chính
sách phát triển du lịch được biểu đạt bằng văn tự: sách, báo in, tạp chí… Tuy đây là
kênh có thế mạnh về lưu trữ thông tin, nhưng lại hạn chế về hiệu ứng lan toả, mức
độ ảnh hưởng. Trước sự phát triển mạnh mẽ của kỹ thuật và công nghệ, các phương
tiện truyền thông xã hội bùng nổ và ngày càng chiếm ưu thế, đặc biệt là các trang
mạng xã hội. Do đó, các chủ thể chính sách phát triển du lịch cần có sự phối hợp
với các chủ thể truyền thông in ấn nghiên cứu nhu cầu tiếp nhận của độc giả để đưa
ra những thông điệp chính sách phù hợp với công chúng.
+ Kênh truyền dẫn và phát sóng hiện đang chiếm ưu thế thu hút công chúng,
nhất là đối với sản phẩm truyền hình. Thế mạnh của truyền hình là việc biểu đạt
thông điệp qua mã phi văn tự (hình ảnh đồ hoạ, chụp, video, âm thanh) và các
chương trình tương tác trực tiếp nên dễ hấp dẫn công chúng. Các chủ thể ban hành
chính sách phát triển du lịch cần tăng cường sử dụng kênh này để truyền thông
chính sách.
+ Kênh Internet là phương tiện có khả năng chuyển tải, lan toả thông tin
nhanh, rộng khắp, trực tuyến, đồng thời có khả năng tương tác và biểu đạt các dữ
liệu đa phương tiện (multimedia) cao.
- Đối với việc nghiên cứu nhu cầu tiếp nhận thông tin chính sách phát triển
du lịch của công chúng: Trong truyền thông chính sách phát triển du lịch, công
chúng là người tham góp để chính sách phát triển du lịch hoàn thiện. Do đó, việc
37
nghiên cứu nhu cầu của công chúng đối với truyền thông chính sách phát triển du
lịch là hết sức quan trọng để xây dựng thông điệp truyền thông phù hợp. Công
chúng truyền thông chính sách phát triển du lịch rất đa dạng về giới tính, độ tuổi,
trình độ tri thức, văn hoá vùng miền, dân tộc, tôn giáo… Do đó, nhu cầu tiếp nhận
thông tin cũng sẽ khác nhau. Quá trình nghiên cứu công chúng truyền thông chính
sách phát triển du lịch cần hướng tới công chúng mục tiêu. Bởi, mỗi chính sách đều
hướng tới lợi ích cụ thể theo từng lĩnh vực đặc thù, ảnh hưởng trực tiếp.
Các chủ thể truyền thông cần coi công chúng là yếu tố quan trọng quyết định
hiệu quả truyền thông chính sách phát triển du lịch. Việc nghiên cứu công chúng
phục vụ truyền thông chính sách phát triển du lịch cần có phương pháp, quy trình
bài bản, chuyên nghiệp.
- Những vấn đề phản hồi, tương tác cũng như gây nhiễu trong quá trình
truyền thông chính sách phát triển du lịch trên báo chí: Chủ thể truyền thông cần
chú trọng theo dõi thông tin và xử lý phản hồi cũng như những yếu tố nhiễu gây ảnh
hưởng tới hiệu quả truyền thông chính sách phát triển du lịch. Sự phản hồi, phản
biện của công chúng chính là yếu tố thúc đẩy hoàn thiện chính sách, giúp cho chính
sách đi vào cuộc sống.
- Hiệu quả và hiệu lực truyền thông trong quá trình truyền thông chính sách
phát triển du lịch trên báo chí: Cần đánh giá bài bản, chuyên nghiệp. Việc đánh giá
hiệu quả truyền thông chính sách phát triển du lịch phải dựa trên cơ sở khảo sát,
phân tích định lượng, định tính cụ thể, tường minh. Các dữ liệu khảo sát, đánh giá
sẽ có giá trị minh chứng cho hiệu quả truyền thông.
Hiệu quả truyền thông chính sách phát triển du lịch phải đi đôi với hiệu lực
truyền thông chính sách phát triển du lịch. Mục đích cuối cùng của truyền thông
chính sách là phải đưa chính sách vào cuộc sống, góp phần phát triển xã hội.
Xây dựng, ban hành và truyền thông chính sách phát triển du lịch chuyên
nghiệp, bài bản sẽ hạn chế thấp nhất các khủng hoảng chính sách, góp phần làm cho
chính sách có hiệu quả và hiệu lực [13].
38
Tiểu kết Chƣơng 1
Kết thúc Chương 1, tác giả luận văn đã nêu lên những cơ sở lý luận chung về
truyền thông chính sách phát triển du lịch, trong đó làm rõ các khái niệm liên quan
đến đề tài như: chính sách, chính sách phát triển du lịch, truyền thông, truyền thông
chính sách, truyền thông chính sách phát triển du lịch, báo chí địa phương. Luận
văn đã làm rõ quan điểm của Đảng và Nhà nước về phát triển du lịch và tầm quan
trọng của hoạt động truyền thông chính sách phát triển du lịch trên báo chí. Luận
văn cũng đã nêu rõ những yêu cầu cơ bản đối với truyền thông chính sách phát triển
du lịch trên từng loại hình báo chí. Đây là cơ sở lý luận và thực tiễn nền tảng để
luận văn khảo sát thực trạng truyền thông chính sách phát triển du lịch trên báo chí,
cụ thể là báo Cà Mau và Đài PT-TH Cà Mau năm 2019 ở chương sau.
39
Chƣơng 2: THỰC TRẠNG TRUYỀN THÔNG CHÍNH SÁCH PHÁT TRIỂN
DU LỊCH TRÊN BÁO CHÍ CÀ MAU HIỆN NAY
2.1. Tổng quan về báo chí tỉnh Cà Mau
2.1.1. Báo Cà Mau
Báo Cà Mau là cơ quan ngôn luận của Đảng bộ, chính quyền và Nhân dân
tỉnh Cà Mau, trực thuộc Tỉnh ủy Cà Mau.
Trước 30/4/1975, Báo Cà Mau là tờ báo Chiến, sau giải phóng lấy tên Báo
Minh Hải. Đến ngày 01/01/1997, khi Chính phủ có Quyết định tách tỉnh Minh Hải
ra thành hai tỉnh Cà Mau và Bạc Liêu. Tỉnh Cà Mau thành lập tờ báo của Đảng bộ
tỉnh là Báo Cà Mau cho đến nay.
Báo Cà Mau có một tờ báo in, khổ 30x40 cm, 12 trang, trong đó có 04 trang
in màu (trang 1 (trang bìa), trang 6-7 và trang 12), còn lại 08 trang in trắng đen, xuất
bản 04 kỳ/tuần vào các ngày: thứ Hai, thứ Tư, thứ Sáu và thứ Bảy (Cuối tuần). Số
lượng phát hành bình quân 4.000 tờ/kỳ. Năm 2019, Báo Cà Mau tuyên truyền trên
3.620 bài, với các thể loại bài phản ánh, phóng sự, phóng sự điều tra, ký, ghi
nhanh...; trên 4.550 tin và trên 7.450 ảnh.
Hiện nay, Báo Cà Mau đã phối hợp thực hiện 03 chuyên đề; 09 chuyên trang
huyện, thành phố và trên 25 chuyên mục, chuyên đề tuyên truyền định kỳ trên tất cả
các lĩnh vực đời sống kinh tế, chính trị, xã hội ở địa phương.
Ngoài báo in, Báo Cà Mau còn có Báo Cà Mau điện tử (Online), hoạt động
chính thức ngày 13/12/2008. Đến ngày 01/11/2016 Báo Cà Mau chính thức vận
hành Báo Cà Mau Điện tử độc lập. Đặc biệt, vào ngày 27/02/2017, Báo Cà Mau
Điện tử chính thức phát bản tin Truyền hình Điện tử đầu tiên.
Báo Cà Mau Điện tử có giao diện đẹp, cập nhật thông tin kịp thời, chính xác
về tình hình thời sự trong nước, trong tỉnh. Riêng Truyền hình Điện tử, thời điểm
tháng 3/2017 chỉ phát 04 bản tin truyền hình/tháng (tương đương 60 phút) thì đến
nay, mỗi tháng Báo Cà Mau Điện tử thực hiện trên 20 chuyên đề, chuyên mục, bản
tin…với thời lượng hơn 200 phút. Đặc biệt, Báo Cà Mau Điện tử đã phát thử
40
nghiệm thành công chương trình truyền hình trực tiếp các sự kiện lớn của tỉnh, như
kỳ họp HĐND tỉnh, họp mặt đêm giao thừa mừng Đảng mừng Xuân… Hiện tại,
Báo Cà Mau Điện tử có trên 93 triệu lượt truy cập và trở thành kênh đối thoại thông
tin của tỉnh Cà Mau.
Hiện, Tòa soạn Báo Cà Mau được cơ cấu gồm Ban Biên tập và 04 phòng
chức năng: Phòng Tổ chức - Hành chính, Phòng Biên tập, Phòng Phóng viên và
Phòng Báo Điện tử. Báo Cà Mau hiện có 40 cán bộ, nhân viên (29 biên chế).
2.1.2. Đài PT-TH Cà Mau
Đài PT-TH Cà Mau, tiền thân là Đài PT-TH Minh Hải được thành lập theo
Quyết Định số 353/QĐ-UBND ngày 4/7/1977 của UBND Tỉnh Minh Hải. Đài đã
chính thức phát đi tiếng nói đầu tiên vào ngày 19/8/1977.
Ngay từ ngày đầu Tỉnh Cà Mau mới được tái lập (01/01/1997), nhiệm vụ là
tờ báo nói, báo hình, là cơ quan ngôn luận của Đảng và Nhà nước, là diễn đàn của
nhân dân Cà Mau. Đài PT-TH Cà Mau có chức năng tuyên truyền đường lối, chủ
trương, chính sách của Đảng, giáo dục pháp luật của Nhà nước Việt Nam. Đồng
thời phục vụ nhu cầu hưởng thụ văn hóa, nghệ thuật bồi dưỡng nâng cao đời sống
tinh thần cho nhân dân. Phục vụ đắc lực cho công cuộc đổi mới đất nước vì mục
tiêu “Dân giàu, Nước mạnh, Xã hội công bằng, Dân chủ, Văn minh”.
Ngày nay, Đài PT-TH Cà Mau đã được đầu tư khá hoàn thiện từ cơ sở hạ
tầng đến thiết bị kỹ thuật. Có khu Trung tâm kỹ thuật gần 3.100 m2, với 8 phòng
chuyên môn trực thuộc. Máy phát thanh phát sóng AM, FM có công suất 10KW,
thời lượng chương trình mỗi ngày trên 15 giờ 30 phút. Kênh truyền hình CTV phát
sóng 19/24 giờ mỗi ngày. Diện phủ sóng cả phát thanh và truyền hình toàn bộ địa
phận tỉnh Cà Mau và một số vùng thuộc các tỉnh lân cận.
2.2. Tần suất xuất hiện các tin, bài truyền thông chính sách phát triển du lịch
trên báo chí Cà Mau
Qua khảo sát, Báo Cà Mau và Đài PT-TH Cà Mau đều là cơ quan ngôn luận
của Đảng và Nhà nước, là diễn đàn của Nhân dân Cà Mau, cùng có chức năng tuyên
truyền đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng, giáo dục pháp luật của Nhà
41
nước Việt Nam, thể hiện rõ qua biểu đồ Tổng tần suất xuất hiện các tin, bài liên
25
20
15
10
5
0
CS HHDL
CS XHH du lịch
CS tạo nguồn lực
CS đất đai & vốn
CS bố trí ngân sách
CS tiếp cận điểm đến
CS quỹ hỗ trợ PTDL
CS về sự tham gia CĐDC
CS bảo vệ MTDL
CS quy định trách nhiệm QLNN
Báo Cà Mau
Đài PT-TH Cà Mau
quan đến các chính sách phát triển du lịch trong năm 2019 như sau:
Biểu đồ 2.1: Tổng tần suất xuất hiện các tin, bài liên quan đến các chính sách phát
triển du lịch trên 2 cơ quan báo chí thuộc diện khảo sát trong năm 2019
Đối với báo Cà Mau, các bài viết tập trung nhiều ở số báo Cuối tuần (phát
hành định kỳ vào thứ Bảy); ngoài ra, ở các số báo thứ Hai, Tư, Sáu, báo Cà Mau
cũng thường xuyên đưa tin, bài về du lịch, tần suất phụ thuộc vào thời gian sự kiện
diễn ra, hoặc tính chất quan trọng của sự kiện du lịch. Theo thống kê, trong năm,
báo Cà Mau có khoảng hơn 140 tin, bài về du lịch trên báo in; trong đó có khoảng
99 bài liên quan đến các chính sách phát triển du lịch.
Trên báo Cà Mau Online cũng có chuyên mục Du lịch, với các mục nhỏ:
Khám phá, Trải nghiệm, Điểm đến, Ẩm thực. Tuy nhiên, hơn 90% tin, bài viết trên
báo Cà Mau Online là “bản sao” của báo in; có nhiều tin, bài có trên báo in nhưng
không được đăng tải trên Online. Theo thống kê, trong năm, chỉ có khoảng 120 tin,
bài về du lịch được đăng tải trên báo Cà Mau Online. Bên cạnh đó, kênh truyền
42
hình của báo Cà Mau Online có chuyên mục Khám phá Cà Mau với tần suất 1
kỳ/tháng.
Qua khảo sát có thể nhận thấy, năm 2019, báo Cà Mau không có loạt bài viết
nhiều kỳ về chính sách phát triển du lịch.
Đài PT-TH Cà Mau là kênh truyền hình CTV phát sóng 19/24 giờ mỗi ngày
(từ 5 giờ đến 24 giờ). Diện phủ sóng cả phát thanh và truyền hình gần như toàn bộ
địa phận tỉnh Cà Mau và một số vùng thuộc các tỉnh lân cận. Đài PT-TH Cà Mau
cũng đã thực hiện các chương trình quảng bá thông tin về địa phương trong xu thế
hội nhập. Giới thiệu văn hóa, con người và vùng đất Cà Mau đến với mọi miền đất
nước và trên thế giới. Ngoài những tin, bài, phóng sự, đề tài phát sóng trên các bản
tin thời sự, Đài PT-TH Cà Mau đã mở các chuyên mục để tăng cường quảng bá
hình ảnh của tỉnh Cà Mau, phát triển kinh tế du lịch, tăng trưởng kinh tế, nâng cao
đời sống của Nhân dân như “Tạp chí du lịch” nay là “Đất và Người Cà Mau”;
“Chuyện vùng cuối đất”, “Nông thôn mới”; chương trình phát thanh trực tiếp
gameshow “Đồng hành cùng nông thôn mới”; Chương trình thiếu nhi “Kể chuyện
Bác Ba Phi”… Trong năm, Đài PT-TH Cà Mau có tổng số hơn 180 đề tài truyền
thông về du lịch, trong đó có khoảng hơn 100 đề tài liên quan đến chính sách phát
triển du lịch. Hầu hết các tin, bài đều có tính cập nhật, nhanh chóng và đồng thời
đến với khán - thính giả cùng thời điểm với báo Cà Mau.
Cụ thể như “Tạp chí Du lịch” của Đài PT-TH Cà Mau ra đời năm 2006, thời
lượng 15-20 phút, phát sóng 1 kỳ/ tháng. Từ năm 2019, “Tạp chí Du lịch” đổi thành
“Đất và Người Cà Mau” thời lượng 5 phút (Các chuyên đề khác thời lượng 15
phút). Chuyên đề gồm 4 phần: Thông tin du lịch, Đất và Người Cà Mau, Món ngon,
Khám phá đó đây. 3/4 nội dung chương trình viết về các địa điểm du lịch trong tỉnh
Cà Mau, còn lại là ngoài tỉnh do đài khác thực hiện.
Ngoài phát sóng trên nền tảng truyền thống phát thanh, truyền hình và Trang
thông tin điện tử, Đài đã thực hiện đăng tải các chương trình chọn lọc quảng bá về
vùng đất Cà Mau trên kênh Youtube và Fanpage của Đài. Số lượng yêu thích là:
2733 người. Số lượng người theo dõi: 3468 người. Trang Fanpage có liên kết trực
tiếp đến kênh youtube của Đài hoạt động từ: 7/10/2018; số người đăng ký: 7.274, số
43
lượt xem: 802.718 người; thời gian xem: 52.227 giờ. Nguồn lưu lượng truy cập:
Facebook, Google search, Zalo. Độ tuổi và giới tính: Nữ: 32,3%, Nam: 67,8%, độ
tuổi chiếm tỷ lệ cao nhất là từ 25- 34 tuổi. Kênh Youtube “Thời sự Cà Mau” từng
bước thu hút được người xem với hơn 129.985 người theo dõi trong đó có 44.731
người thích trang này. Bên cạnh đó, Đài cũng tiến hành trao đổi các chương trình
phát sóng với kênh VOV và VTV.
Trong năm 2019, Cà Mau có một sự kiện lớn, quy mô cấp tỉnh và được tổ
chức mở rộng với sự tham gia của các tỉnh, thành phố lớn như: Hà Nội, TP. Hồ Chí
Minh, Ninh Bình; Các tỉnh, thành phố trong khu vực ĐBSCL. Đặc biệt là có sự
tham gia từ các nước bạn như: Lào, Campuchia, Thái Lan, Hàn Quốc, đó là “Tuần
Văn hoá - Du lịch Mũi Cà Mau năm 2019”. Trong sự kiện này, báo Cà Mau và Đài
PT-TH Cà Mau là cơ quan báo chí đồng hành. Điều này thể hiện sự nhanh nhạy của
báo Cà Mau và Đài PT-TH Cà Mau trong việc nắm bắt và chuyển tải thông tin về
những vấn đề du lịch trọng điểm, trong đó có vấn đề truyền thông chính sách phát
triển du lịch. Trong sự kiện này báo Cà Mau và Đài PT-TH Cà Mau đã có một số
bài viết phân tích chuyên sâu, đưa ra những góc nhìn đa dạng về du lịch.
Minh chứng vai trò của báo Cà Mau tại sự kiện, có thể điểm qua một số tin,
bài đăng tải trên báo Cà Mau trước, trong và sau khi được sự kiện diễn ra:
Bảng 2.1. Vai trò của Báo Cà Mau tại sự kiện, có thể điểm qua một số tin, bài đăng
tải trên Báo Cà Mau trước, trong và sau khi diễn ra sự kiện
Thể loại Tiêu đề bài viết Ngày đăng
Cà Mau sẽ tổ chức “Tuần Văn hoá – Du lịch Đất Mũi Tin 01/10/2019 năm 2019”
Kết nối và hợp tác để du lịch Cà Mau cất cánh 10/12/2019 Tin
Sẵn sàng cho “Tuần Văn hoá – Du lịch Mũi Cà Mau năm Tin 08/11/2019 2019”
Bài Diện mạo mới Khu du lịch Mũi Cà Mau 15/11/2019
Bài Đất Mũi sẵn sàng đón khách 30/11/2019
Bài “Cởi trói” du lịch Cà Mau 13/12/2019
44
Thể loại Tiêu đề bài viết Ngày đăng
Bài Du lịch huyện Ngọc Hiển hướng đến mục tiêu mới 29/11/2019
Cà Mau Vào mùa lễ hội Văn hoá – Du lịch Mũi Cà Mau 06/12/2019 Tivi
Cà Mau Sẵn sàng cho ngày hội Văn hoá – Du lịch Mũi Cà Mau 30/11/2019 Tivi
Quảng
cáo Gonatour đồng hành cùng du lịch Cà Mau 10/12/2019
Online
Bài Chắp cánh du lịch Thới Bình thôn 22/11/2019
Bài Đất Mũi vươn mình 6/12/2019
Bài Mũi Đất xanh vẫy gọi 5/12/2019
Bài “Trọn vị” du lịch Mũi Cà Mau 12/12/2019
Bài Trải nghiệm Đất Mũi 23/11/2019
Doanh nghiệp đồng hành cùng “Tuần Văn hoá – Du lịch Tin 01/11/2019 Đất Mũi năm 2019”
Bài 11/10/2019 Đánh thức tiềm năng du lịch cộng đồng
Tin Khai mạc Hội chợ Thương mại – Du lịch năm 2019 06/12/2019
Tin 31/12/2019 10 sự kiện tiêu biểu tỉnh Cà Mau năm 2019
Bài 30/12/2019 Đệ nhất Cua Cà Mau
Làm việc với Đảng uỷ xã Đất Mũi, Phó bí thư Thường
Tin trực Phạm Bạch Đằng: Tạo sự thống nhất, đồng thuận 02/11/2019
trong Đảng và toàn xã hội
Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc làm việc tại Cà Tin 11/12/2019 Mau” “Tập trung để tỉnh địa đầu cực Nam bứt phá”
Kỳ họp thứ 11 HĐND tỉnh khoá IX thông qua nhiều Tin 06/12/2019 Nghị quyết quan trọng
Bộ, ngành Trung ương nghiên cứu đề xuất của tỉnh Cà Tin 29/11/2019 Mau sớm trình Chính phủ
45
Thể loại Tiêu đề bài viết Ngày đăng
Cà Mau Điểm hẹn Mũi Cà Mau 31/12/2019 Tivi
Sôi nổi Hội thi Sân khấu cải lương Nam bộ “Hương sắc 12/12/2019 Tin Cửu Long”
Tập trung cho sự kiện “Tuần Văn hoá – Du lịch Đất Mũi 02/12/2019 Tin năm 2019”
Cà Mau Bản tin báo Cà Mau Điện tử ngày 15/11/2019 15/11/2019 Tivi
Hơn 800 tin, bài, hình ảnh video cho sự kiện “Tuần Văn 20/12/2019 Tin hoá – Du lịch Đất Mũi năm 2019”
Điểm hẹn Mũi Cà Mau bừng sáng 11/12/2019 Tin
Cà Mau Tiêu điểm: Tuần Văn hoá – Du lịch Mũi Cà Mau 16/12/2019 Tivi
Tự hào Mũi đất cuối trời Nam 13/12/2019 Bài
Cà Mau đẹp, thân thiện và thiêng liêng trong lòng du 27/12/2019 Tin khách
Nhà hát chèo Ninh Bình phục vụ khán giả Trần Văn Thời 12/12/2019 Tin
Gợi mở cơ hội phát triển kinh tế, du lịch với Thái Lan 10/12/2019 Tin
Cho một ngày cờ hoa rực rỡ 13/12/2019 Bài
Tập trung tuyên truyền nhiều sự kiện trọng tâm 13/11/2019 Tin
Cà Mau Bản tin Điện tử ngày 13/12/2019 13/12/2019 Tivi
Khai mạc kỳ họp thứ 11 HĐND khoá IX 04/12/2019 Tin
Để Đất Mũi vươn xa 23/12/2019 Bài
Tài tử Cà Mau toả sáng 15/11/2019 Bài
Qua bảng thống kê có thể thấy, chỉ trong hai tháng 11 và 12 năm 2019 có sự
kiện Tuần Văn hoá – Du lịch Mũi Cà Mau năm 2019, báo Cà Mau (báo in, báo Cà
Mau Online) đã có hơn 40 tin, bài, chương trình truyền hình về “Tuần Văn hoá –
46
Du lịch Mũi Cà Mau năm 2019”, chiếm hơn 28% trong tổng số các tin, bài, chương
trình truyền hình về du lịch của cả năm 2019. Tần suất xuất hiện tin, bài, chương
trình truyền hình cũng tăng gấp nhiều lần so với thời gian trước khi có sự kiện, nhất
là trong khoảng thời gian 3 tuần trước, trong và sau sự kiện, hầu như mỗi ngày đều
có tin, bài, chương trình truyền hình được đăng tải.
70
60
50
40
30
20
10
0
Quý I Quý II Quý III Quý IV
Tin, bài
Biểu đồ 2.2. Tần suất xuất hiện tin, bài liên quan đến chính sách phát triển du lịch
trên báo Cà Mau năm 2019
Đài PT- TH Cà Mau cũng đã thực hiện nhiều video clip, phóng sự, đưa tin và
trực tiếp tham gia tất cả các sự kiện trong thời gian diễn ra “Tuần Văn hóa - Du lịch
Mũi Cà Mau năm 2019”. Thực hiện các phóng sự phim tài liệu và 89 đề tài tuyên
truyền về văn hóa, du lịch của tỉnh. Quảng bá trên nền tảng truyền thống và mạng
xã hội facebook và kênh Youtube với hàng nghìn lượt xem mỗi ngày.
Nhìn chung, trong năm 2019, báo Cà Mau và Đài PT-TH Cà Mau có số
lượng và tần suất xuất hiện tin, bài viết, chương trình, chuyên mục khá đồng đều
về chính sách phát triển du lịch. Tuy nhiên, cả 2 cơ quan báo đều không có loạt
bài, phóng sự nhiều kỳ phân tích sâu về du lịch, cũng như về chính sách phát
triển du lịch.
47
2.3. Nội dung về chính sách phát triển du lịch được truyền tải trên báo chí Cà Mau
Dựa theo biểu đồ 2.1 dễ nhận thấy rằng, trong công tác truyền thông chính
sách phát triển du lịch, những chính sách phát triển du lịch được cập nhật nhiều nhất
là: chính sách tạo điều kiện thuận lợi cho tiếp cận điểm đến, chính sách bảo vệ môi
trường du lịch, chính sách quy định về trách nhiệm quản lý Nhà nước về du lịch,
chính sách về sự tham gia của cộng đồng dân cư trong phát triển du lịch… Chính
sách về hiệp hội du lịch ít được đề cập đến, mặc dù đến nay Cà Mau vẫn chưa thành
lập được Hiệp hội du lịch của tỉnh. Qua quá trình khảo sát, tác giả thống kê có
khoảng 100 tin, bài đề cập đến các chính sách kể trên, song, phải nhìn nhận, các tin,
bài viết, chuyên đề trong phạm vi khảo sát chỉ đề cập chung chung về các chính
sách, chưa có sự phân tích sâu, thiếu sự phản biện chính sách.
Đơn cử ở bài “Du lịch Cà Mau: Kỳ vọng đột phá” [BB2] đăng trên báo Cà
Mau Online ngày 29/01/2019. Mặc dù tác giả bài viết đã nêu ra các cơ chế, chính
sách mở ra thời cơ mới cho du lịch Cà Mau như: Quyết định của Thủ tướng Chính
phủ phê duyệt điều chỉnh quy hoạch tổng thể phát triển Khu Du lịch quốc gia Mũi
Cà Mau; quan điểm chỉ đạo của Chính phủ là phát triển du lịch gắn với bảo vệ hệ
sinh thái và các nguồn tài nguyên, gắn du lịch với phát triển mặt bằng đời sống
Nhân dân và xây dựng thương hiệu, hình ảnh du lịch của Việt Nam; bên cạnh đó,
quy hoạch của tỉnh Cà Mau trọng tâm là sự kết nối 2 tuyến du lịch huyết mạch gắn
với 2 hệ sinh thái ngập ngọt và ngập mặn cùng với sự bứt tốc phát triển của TP Cà
Mau đã tạo thành thế “chân vạc” hết sức vững chắc cho du lịch tỉnh nhà. Bài viết
còn có sự nhận định của Giám đốc Sở VH,TT&DL Cà Mau về tiềm năng, lợi thế
của du lịch tỉnh nhà, đặc biệt là “Từ lâu du lịch Đất Mũi đã là trọng điểm, việc đột
phá phát triển du lịch cũng khởi phát từ đây”, nhưng tổng thể bài viết chỉ tập trung
phân tích những cái hay nhiều hơn, những chính sách được đề cập cũng chưa đầy
đủ, rõ ràng, chưa có sự thăm dò ý kiến nhiều phía, thiếu sự phản biện và tiếp thu
phản biện chính sách mà tác giả đề cập đến. Điều đó cho thấy người làm truyền
thông còn mang tính chủ quan, dùng ý chí cá nhân áp đặt cho công tác truyền thông
về đề tài, lĩnh vực mình thực hiện, chưa phát huy được hiệu quả truyền thông.
48
Đối với Đài PT-TH Cà Mau, “Đất và Người Cà Mau” là chương trình giới
thiệu, quảng bá đến người xem tiềm năng, thế mạnh của tỉnh Cà Mau đối với ngành
kinh tế mũi nhọn trong tương lai, đó là du lịch. Giúp những khán giả chưa có dịp
“tận mục sở thị” các danh lam thắng cảnh đẹp, có thể theo dõi trên sóng Truyền
hình Cà Mau để biết thêm về quê hương, đất nước, con người Cà Mau nói riêng và
Việt Nam nói chung. Chương trình đồng thời mang những thông điệp kêu gọi và
thu hút các nhà đầu tư cùng tỉnh Cà Mau khai thác, phát triển có hiệu quả tiềm năng
du lịch nơi vùng đất cực Nam của Tổ quốc.
Tuy nhiên, “Đất và Người Cà Mau” không mang nhiều yếu tố chính luận mà
nghiêng về giải trí, không chỉ phát trên sóng truyền hình mà còn được đăng tải trên
website của Đài và các sở, ngành (Từ năm 2016, Sở Thông tin và Truyền thông tỉnh
Cà Mau hợp đồng với Đài thực hiện “Đất và Người Cà Mau” dịch ra Tiếng Anh
đăng trên Website của các sở, ngành trong tỉnh.)
Qua khảo sát công tác truyền thông chính sách phát triển du lịch trên báo chí
Cà Mau năm 2019, vấn đề “Kết nối và hợp tác phát triển du lịch” là một trong
những vấn đề được cập nhật nhiều nhất. Cụ thể trong khoảng 100 tin, bài đề cập đến
các chính sách, báo Cà Mau có khoảng 80 tin, bài đề cập đến vấn đề “Kết nối và
hợp tác phát triển du lịch”.
Trong bài ““Cởi trói” du lịch Cà Mau” đăng trên báo Cà Mau Online ngày
13/12/2019 [BB3]. Bài viết ghi nhận buổi toạ đàm “Kết nối và hợp tác phát triển du
lịch” thu hút sự quan tâm của đông đảo các tổ chức, doanh nghiệp, cá nhân và gợi
mở 3 vấn đề để cởi trói và giúp du lịch Cà Mau cất cánh, đó là: Học hỏi và vận
dụng kinh nghiệm du lịch; giao thông là huyết mạch du lịch; xây dựng sản phẩm du
lịch đặc trưng. Trong bài viết còn đề cập đến bào phân tích sâu sắc và những gợi mở
tham khảo về tổng quan du lịch, các chính sách thu hút, phát triển du lịch, kinh
nghiệm trong việc kết nối du lịch của chuyên gia Thái Lan, cùng với khẳng định:
“Cà Mau có đầy đủ điều kiện để trở thành một trong những điểm đến hàng dầu của
Việt Nam”.
Có thể thấy, bài viết đã ghi nhận cụ thể những phân tích, đánh giá về thực
trạng du lịch của tỉnh; đồng thời chỉ rõ vấn đề Cà Mau đang vấp phải chính là du
49
lịch theo cách làm tự phát, đơn lẻ và không theo quy hoạch. Do đó, để mở rộng thị
trường du lịch phải truyền thông, phải quảng bá giới thiệu, mà vấn đề này Cà Mau
chưa có sự quan tâm đúng mứ, hoặc là tiến hành chưa bài bản, chưa đúng cách. Bài
viết đã đề xuất, du lịch muốn phát triển nhanh, bền vững phải tìm đúng hai loại đối
tượng: khách hàng chính yếu và khách hàng tiềm năng. Muốn du lịch tốt, phải xây
dựng hạ tầng tốt, nhân sự tốt, dịch vụ và sản phẩm tốt. Thông qua bài viết đã góp
phần giúp các nhà quản lý du lịch, doanh nghiệp du lịch, các ngành chức năng có
liên quan nhìn rõ hơn những ưu, nhược điểm, từ đó có hướng khắc phục, định
hướng và đề ra kế hoạch cụ thể để du lịch Cà Mau phát triển bền vững hơn.
Nhìn chung, trong năm 2019, báo chí Cà Mau đã có sự theo sát tình hình,
diễn biến mới của ngành du lịch, tuyên truyền phổ biến những chủ trương, chính
sách của Đảng và Nhà nước đến với đông đảo quần chúng Nhân dân.
2.4. Hình thức chuyển tải thông điệp truyền thông chính sách phát triển du lịch
trên báo chí Cà Mau
- Các thể loại tác phẩm được chuyển tải
Theo tác giả Đinh Văn Hường trong giáo trình “Các thể loại báo chí thông
tấn”, sau khi phân tích các ý kiến đưa ra kết luận: “Tổng hợp các ý kiến trên có thể
hiểu thể loại báo chí là xã luận, bình luận, phỏng vấn, ghi nhanh, tường thuật, tin,
phóng sự điều tra… được sử dụng phổ biến, rộng rãi trên các loại hình báo chí hiện
nay” [8, tr. 11].
Trong khuôn khổ nghiên cứu của luận văn sẽ đi phân tích xem các bài viết
trên Báo Cà Mau (báo in, báo điện tử) và Đài PT-TH Cà Mau đã sử dụng những
hình thức nghệ thuật trong các thể loại báo chí ra sao để đạt được yêu cầu đề ra với
mỗi chủ đề của bài viết. Các bài về chính sách phát triển du lịch trên Báo Cà Mau
(báo in, báo Cà Mau Online) được truyền tải đến độc giả dưới 3 thể loại chính là tin,
bài phản ánh và phóng sự. Đài PT-TH là thể loại tin tức, phóng sự, phỏng vấn.
Thể loại tin là thể loại báo chí được dùng phổ biến nhất trên báo chí Cà Mau
trong diện khảo sát. Về thể loại tin, đây là một trong những thể loại cơ bản nhất
trong các thể loại báo chí. Đặc điểm nổi bật của tin là nó có nhiệm vụ thông báo
một cách kịp thời nhất về những sự kiện mới nhất, dưới một hình thức ngắn gọn,
50
chặt chẽ nhất. Trong tin không có sự xuất hiện của nhân vật, không có cái tôi của
tác giả, không sử dụng ngôn ngữ giàu hình ảnh, cảm xúc và bút pháp, giọng điệu
linh hoạt mà sinh động như nhiều thể loại báo chí khác.
Qua khảo sát cho thấy, Báo Cà Mau trung bình có khoảng 50 tin trong tổng
số khoảng 140 tin, bài viết về chính sách phát triển du lịch, chiếm tỷ lệ 35,8 %. Đài
PT-TH Cà Mau có khoảng 50 dạng tin trong tổng số hơn 180 đề tài truyền thông về
chính sách phát triển du lịch, chiếm tỷ lệ 27,8%. Các tin, bài đều có tính cập nhật,
nhanh chóng đưa thông tin về chính sách phát triển du lịch đến với khán - thính giả
của mình cùng thời điểm với Báo Cà Mau.
Phỏng vấn là một dạng bài viết theo dạng phóng viên hỏi và người được
phỏng vấn trả lời (hỏi - đáp). Phỏng vấn là một trong những cách tốt nhất để khai
thác và thể hiện thông tin.
Thể loại phỏng vấn: Theo tác giả Đinh Văn Hường trong giáo trình “Các thể
loại báo chí thông tấn” thì “Phỏng vấn báo chí là một trong những thể loại thuộc
nhóm các thể loại báo chí thông tấn, trong đó trình bày cuộc nói chuyện giữa nhà
báo với một hoặc một nhóm người về vấn đề mà xã hội quan tâm, có ý nghĩa chính
trị - xã hội nhất định, được đăng phát trên các phương tiện thông tin đại chúng” [8,
tr57]. Phỏng vấn có những nét riêng, cách tổ chức tác phẩm riêng.
Trong phạm vi khảo sát, Đài PT-TH Cà Mau là đơn vị thực hiện khá nhiều
về thể loại phỏng vấn về chính sách phát triển du lịch. Với sự xuất hiện của phóng
viên, biên tập viên với người được phỏng vấn đã tạo sức hút với người xem vì vừa
giải quyết được vấn đề người đọc vừa có thông tin chỉ dẫn linh hoạt. Theo đó, thể
loại phỏng được thiết kế, trình bày theo lối truyền thống lồng ghép với phóng sự
truyền hình. Đối tượng phỏng vấn của Đài PT-TH Cà Mau cũng phong phú và đa
dạng ở nhiều cương vị khác nhau… Bài phỏng vấn khá kịp thời giúp cho người xem
hiểu thêm về các chính sách của ngành du lịch. Đối với Báo Cà Mau, trong năm
2019 không thực hiện bài phỏng vấn nào.
Bài phản ánh. Các bài phản ánh trên Báo Cà Mau đều là những bài viết
nghiên cứu, phân tích khá kỹ các chính sách phát triển du lịch, đưa đến cho bạn đọc
những thông tin chính thống, dễ hiểu, có đặt vấn đề, phân tích, lý giải và đưa ra các
51
giải pháp cho vấn đề được nêu. Cụ thể, Báo Cà Mau có đến 70 bài phản ánh trong
số 140 tin, bài viết về chính sách phát triển du lịch, chiếm tỷ lệ 50%. Đài PT-TH Cà
Mau cũng có khoảng hơn 50% bài phản ánh.
Tuy nhiên, các bài viết chỉ phản ánh một cách chung chung. Đó là các vấn đề
về chủ trương, cách làm trong triển khai chính sách phát triển du lịch, các thông tin
chỉ dẫn cũng như cổ động trong công tác du lịch. Về cách đặt tít bài cũng như ngôn
từ cũng khá đơn giản, có khi trùng lặp. Thiếu những bài viết đi đến cùng và bám sát
các vấn đề đặt ra. Rất ít các bài viết có sự logic với nhau thành loạt bài.
Ví dụ, Báo Cà Mau Online ngày 20/4/2019 có bài: “Tháo “nút thắt” du lịch
Hòn Đá Bạc” phản ánh việc di tích lịch sử Hòn Đá Bạc – một trong những khu du
lịch trọng điểm của tỉnh bị xuống cấp trầm trọng. Bài viết nêu rõ phân tích nguyên
nhân của Giám đốc Sở VH,TT&DL tỉnh Cà Mau Trần Hiếu Hùng là do công tác
quản lý, trùng tu chưa đúng với quy mô, lợi thế vốn có của nó. Đơn vị được chuyển
giao là Bộ Công an và Công an tỉnh Cà Mau quản lý khai thác (năm 2014). Từ lúc
này, Hòn Đá Bạc bắt đầu những chuỗi sụt giảm và mất khách du lịch. Trong bài chỉ
ra các phương án “vực dậy” tiềm năng của Huyện uỷ, UBND huyện Trần Văn Thời
và UBND tỉnh đã liên tiếp các công văn gửi Bộ Công an về việc khu di tích chưa
được quan tâm đúng mức về đầu tư, nâng cấp phát triển sản phẩm du lịch…
Có thể thấy, bài viết đã có những dẫn chứng cụ thể về việc đơn vị được
chuyển giao quản lý, khai thác chưa có động thái đầu tư từ khi tiếp nhận đến thời
điểm bài viết phản ánh dẫn đến sự xuống cấp và ảnh hưởng đến quy hoạch, đầu tư
phát triển du lịch của tỉnh. Bài viết làm rõ sự quan tâm của địa phương trong việc nỗ
lực tác động và đề xuất bằng văn bản của tỉnh để được chuyển giao lại cho tỉnh
quản lý và thực hiện các công việc lập quy hoạch, đầu tư phát triển du lịch theo
Nghị quyết số 04-NQ/TU của Tỉnh uỷ và Kế hoạch số 30/KH-UBND của UBND
tỉnh về phát triển du lịch tỉnh Cà Mau đến năm 2020.
Tuy nhiên, bài viết chỉ dừng ở góc độ phản ánh, không đi đến cùng và bám
sát diễn biến vụ việc. Ngay sau đó không lâu đơn vị quản lý, khai thác (Bộ Công an
và Công an tỉnh Cà Mau) đã tiến hành thực hiện các phương án đầu tư, tôn tạo
nhằm vực dậy tiềm năng của khu du lịch Hòn Đá Bạc. Hiện, khu di tích này đang
52
được xây dựng và đã đón khách trở lại. Song, tính từ thời điểm bài viết đăng là
20/4/2019 đến tháng 9/2020, Báo Cà Mau chưa có tin, bài viết phản ánh tiếp nối vụ việc.
- Các chuyên mục, chuyên đề
Không chỉ có các chuyên trang định kỳ về lĩnh vực du lịch. Các báo được
khảo sát còn có các chuyên mục, chuyên đề, trong đó có những chuyên mục,
chuyên đề riêng về du lịch, hoặc chuyên mục chung cho các vấn đề, trong đó có lĩnh
vực du lịch. Tuy nhiên, tựu chung lại các chuyên mục, chuyên đề đã làm cho thông
tin về chính sách phát triển du lịch trở nên sinh động, hấp dẫn hơn. Nhất là các
chuyên mục, chuyên đề được xuất bản định kỳ. Tính định kỳ của báo chí là “quy
ước” của cơ quan báo chí đối với công chúng, tạo thành thói quen đón đọc và đón
xem vào những thời điểm nhất định (giờ phát hành của báo in, thời điểm lên sóng
các chương trình phát thanh, truyền hình). Tính định kỳ còn có ý nghĩa trong việc
quyết định kế hoạch viết bài, tổ chức biên tập, lên trang báo (hoặc xây dựng chương
trình phát sóng), sửa bản tin và phát hành. Đối với báo in, tính định kỳ, tính quen
thuộc vừa là lợi thế vừa là yếu tố gắn kết với độc giả. Khi đọc một tờ báo, đọc giả
sẽ lật giở đến trang báo, chuyên mục quen thuộc mà họ hay đọc, hay quan tâm.
Theo tác giả Đinh Văn Hường trong giáo trình “Tổ chức và hoạt động của
toà soạn” nêu rõ “Hình thức của số báo rất quan trọng. Nó là ấn tượng đầu tiên
trước khi người ta đọc nội dung. Tâm lý bạn đọc thường là lướt qua một lượt số
báo, xem tranh, ảnh, chú thích, đọc các tít đậm, tìm những vấn đề hay, cập nhật, tiếp
theo đó mới dừng lại ở những tin bài cụ thể. Vì vậy, tiêu chí chung về hình thức của
số báo là phải đẹp, sinh động và bắt mắt” [7, tr. 116].
Xét về mặt hình thức, cả hai báo khảo sát đều trình bày và có chuyên đề khá
sinh động, đa dạng các nội dung truyền thông các chính sách phát triển du lịch. Hai
báo đều dành những thời lượng và hình thức thông tin khác nhau về vấn đề truyền
thông các chính sách phát triển du lịch, đáp ứng tốt yêu cầu lý luận cũng như thực
tiễn hoạt động báo chí đặt ra.
Cụ thể, khảo sát kết cấu của Báo Cà Mau như sau (chủ yếu là trang báo Cuối
tuần - thứ Bảy):
Báo Cà Mau (in) có 12 trang (4 màu, 8 trắng đen) có phân bố các trang gồm:
53
- Trang 1 (màu): Các thông tin thời sự nổi bật
- Trang 2: Bàn tròn văn hoá
- Trang 3: Năm tháng không quên
- Trang 4: Văn hoá - Nghệ thuật
- Trang 5: Giới thiệu sách - Văn học
- Trang 6 và 7 (màu): Phóng sự ảnh - Giải trí - Không gian sống - Du lịch
(tuỳ theo nguồn bài viết).
- Trang 8: Đất và người
- Trang 9: Y tế và Sức khoẻ
- Trang 10: Quảng cáo, tổng hợp
- Trang 11: Phóng sự - Ký sự
- Trang 12 (màu): Mọi miền đất nước
Có thể thấy, kết cấu các trang của Báo Cà Mau cũng khá ổn định. Vấn đề du
lịch, trong đó có truyền thông chính sách phát triển du lịch đăng tải khá ổn định tạo
nên khối lượng thông tin khá lớn ở nhiều mặt, nhiều khía cạnh khác nhau mà người
đọc dễ tiếp cận. Ngoài số báo Cuối tuần, các chính sách phát triển du lịch còn được
thông tin trên các trang tin tức, thời sự của các số báo thứ Hai, Tư, Sáu trong tuần
cũng tạo nên khối lượng thông tin chiếm tỷ trọng rất lớn của tờ báo phản ánh về
phát triển du lịch.
Trang Báo Cà Mau Online (http://baocamau.com.vn) được bố trí khoa học
và đẹp mắt với các mục rõ ràng giúp người đọc dễ tìm kiếm. Chuyên mục Du lịch
có 4 chuyên mục nhỏ. Kết cấu bài viết của Báo Cà Mau Online cũng khá ổn định.
Song, chủ yếu là bài từ báo in post lên. Đều có mô-típ bao gồm: tít báo, sapo, và
phần text kèm hình ảnh. Khác với báo in, bài được post lên báo điện tử luôn được
làm nổi bật font chữ to gây chú ý tức thời với người đọc khi trang báo hiện lên.
54
Hình 2.1. Chuyên mục Du lịch trên Báo Cà Mau Online
Cà Mau Tivi (http://video.baocamau.com.vn) của Báo Cà Mau Online có
chương trình Khám phá Cà Mau phát 01 kỳ/ tháng
Hình 2.2. Chương trình Khám phá Cà Mau được phát 01 kỳ/tháng
Theo giáo trình “Tổ chức và hoạt động của toà soạn” thì “định kỳ là sự quy
ước, thoả thuận của báo chí với xã hội, giữa báo chí với công chúng nhằm tạo một
thói quen nề nếp tương đối ổn định cho công chúng để họ đón đọc, nghe, xem
những vấn đề mà mình quan tâm, ưa thích” [7, tr. 64]. Tuy nhiên, tính định kỳ trong
các báo đều không quá cứng nhắc mà có sự linh hoạt theo các vấn đề nóng, hấp dẫn
của các vấn đề liên quan đến điều chỉnh, đổi mới các chính sách phát triển du lịch
55
đều có thể đưa ra các trang khác, đặc biệt là trang nhất tạo ấn tượng hấp dẫn ngay
bạn đọc từ ban đầu khi cầm tờ báo lên.
Năm 2019, Đài PT-TH Cà Mau đã sắp xếp lại các chuyên đề theo hướng tinh
gọn, hợp lý và hiệu quả. Thay đổi cơ bản hình thức thể hiện, khuyến khích phóng
viên xuất hiện tại hiện trường, tại phòng thu và tự thể hiện tác phẩm của mình, bước
đầu cơ bản nâng cao chất lượng các chương trình. Lựa chọn chuyên đề cho phù hợp
với tình hình thực tế; tăng cường phối hợp với các sở, ban, ngành… để có cố vấn
chuyên môn về nội dung nhằm thực hiện chương trình sát thực với cuộc sống.
Với mục đích quảng bá văn hóa, con người vùng đất Cà Mau đến với các
vùng miền khác và trên thế giới, chuyên đề “Đất và Người Cà Mau” phát trên sóng
truyền hình và chuyên đề “Chuyện vùng cuối đất” phát trên sóng phát thanh luôn
được cải tiến nội dung và hình thức thể hiện để tạo được ấn tượng và sự gần gũi về
vùng đất tận cùng cực Nam của Tổ quốc. Thực hiện phụ đề tiếng Anh và tiếng
Khmer chuyên đề “Đất và Người Cà Mau” trên Trang Thông tin điện tử của Đài
nhằm thực hiện tốt yêu cầu thông tin đối ngoại.
Bên cạnh đó, Đài đã phát huy hiệu quả của loại hình phát thanh trực tiếp.
Truyền hình trực tiếp: Năm 2019, đã thực hiện 70 cuộc truyền hình trực tiếp
về các sự kiện chính trị, kinh tế, văn hóa- xã hội của tỉnh, trong đó có sự kiện Tuần
Văn hoá - Du lịch Mũi Cà Mau.
Phát thanh trực tiếp: Phối hợp với Văn phòng Điều phối các Chương trình
MTQG tỉnh Cà Mau thực hiện Gameshow phát thanh trực tiếp với tên gọi “Đồng
hành cùng nông thôn mới”, mỗi tháng 01 kỳ, với tổng số 12 kỳ phát sóng.
Bắt kịp xu hướng truyền thông hiện đại, hiện nay, khán - thính giả có thể
xem lại các chương trình trên Đài PT-TH Cà Mau thông qua trang điện tử
http://ctvcamau.vn. Trang điện tử này có thiết kế dễ nhìn, bắt mắt, hầu hết các tin
tức, các chương trình được phát sóng trên kênh truyền hình đều được cập nhật ngay
sau đó trên trang điện tử này để khán - thính giả dễ dàng theo dõi và xem lại khi cần
trên các phương tiện tiện lợi: điện thoại thông minh, máy tính… Tuy nhiên, đối với
chương trình “Đất và Người Cà Mau” tính cập nhật rất chậm, gần như là không có.
Bởi hiện trên trang chỉ mới cập nhật chương trình đến ngày 25/11/2019, và không
đủ số kỳ đã phát sóng trên kênh truyền hình.
56
Hình 2.3. Trang điện tử http://ctvcamau.vn
Trong phạm vi khảo sát, cho thấy, cả hai cơ quan báo chí đều có lợi thế trong
việc tiếp xúc thông tin, văn bản sớm, nhưng thực tế, về hình thức chuyển tải trong
công tác truyền thông phát triển du lịch còn một số hạn chế, cụ thể là có khoảng
50% là bài phản ánh ; 35,8% là tin ; 14,2% còn lại là phóng sự, ký sự, bài phỏng
vấn. Thể hiện rõ qua biểu đồ sau:
14%
36% Tin
Bài 50%
Khác
Biểu đồ 2.3. Các thể loại bài viết về chính sách phát triển du lịch năm 2019 trên các báo khảo sát
57
2.5. Những thành công, hạn chế
2.5.1. Thành công
Thời gian qua, báo chí Cà Mau đã có những cách làm hay, sáng tạo với nhiều
cách thức tuyên truyền trên các loại hình báo chí, truyền hình, đồng thời kết nối với
mạng xã hội để “nối dài” các sản phẩm báo chí đến với xã hội, góp phần thúc đẩy
du lịch phát triển rộng rãi, nhanh chóng, đa dạng, mạnh mẽ và bền vững.
Có thể thấy, công tác truyền thông chính sách phát triển du lịch trên báo chí
Cà Mau được thực hiện khá bài bản, nhưng hiệu quả nhất là trên loại hình báo in
của báo Cà Mau. Ngoài việc đưa ra các giải pháp triển khai của cơ quan quản lý,
các bài viết trên báo in đã thu thập ý kiến các chuyên gia, dư luận xã hội, phân tích
phản biện các vấn đề một cách sâu sắc. Các bài viết thể hiện thái độ phản biện trên
tinh thần xây dựng mặc dù không thiếu phần quyết liệt, kể cả thẳng thắn đưa ra
những yếu kém trong việc triển khai trong từng chính sách cụ thể.
“Đất và Người Cà Mau” là một trong những chuyên đề truyền hình gắn bó
lâu dài với khán giả. Qua phản ánh, giới thiệu của chuyên đề, khán giả thấy được sự
phát triển của ngành du lịch tỉnh nhà kể từ sau khi tái lập tỉnh 01/01/1997. Thời
điểm du lịch còn là ngành non trẻ, sự phát triển của ngành du lịch Cà Mau còn ở
mức thấp, tốc độ tăng trưởng khách du lịch chỉ ở mức 5%/năm, đóng góp cho ngân
sách nhà nước còn nhỏ chưa tương xứng với tiềm năng của tỉnh, doanh thu chủ yếu
từ lưu trú và ăn uống. Hoạt động kinh doanh du lịch của một số đơn vị còn kém
hiệu quả, công tác lữ hành và phát triển các sản phẩm mới chưa được quan tâm.
Được sự quan tâm của các ngành, các cấp, sự nỗ lực của ngành du lịch Cà Mau và
sự tham gia tích cực của doanh nghiệp kinh doanh du lịch. Bên cạnh, sự mở cửa đổi
mới chính sách, cơ chế của nhà nước, ngành du lịch Cà Mau từng bước khẳng định
được vị trí quan trọng trong tiến trình hội nhập, đến nay tạo được những thành tựu
đáng khích lệ, với những chuyển biến rõ rệt về cơ sở vật chất kỹ thuật, hạ tầng du
lịch, lượng du khách, nguồn nhân lực du lịch, dịch vụ du lịch, doanh thu du lịch,...
Nguyên nhân của những thành công là do thời gian qua, Báo Cà Mau và Đài
PT-TH Cà Mau luôn đẩy mạnh công tác truyền thông về du lịch nói chung, chính
sách phát triển du lịch nói riêng của Cà Mau. Bên cạnh những chuyên đề về du lịch
58
được thực hiện định kỳ nhằm quảng bá các điểm đến, nét đặc trưng trong văn hóa,
ẩm thực,... báo chí Cà Mau còn phối hợp với các doanh nghiệp lữ hành tổ chức các
chuyến khảo sát để thông qua đó cho ra mắt nhiều sản phẩm du lịch mới và mang
tính đặc trưng hấp dẫn du khách. Riêng đối với Đài PT-TH Cà Mau đã có rất nhiều
tin, bài, phóng sự quảng bá du lịch Cà Mau, tuyên truyền về chủ trương, chính sách,
định hướng của Tỉnh Ủy, UBND tỉnh về vai trò của du lịch trong việc phát triển
kinh tế chính trị tỉnh nhà. Đài PT-TH Cà Mau đã xây dựng ban chuyên đề và
chuyên mục du lịch phát sóng định kỳ hàng tuần trên sóng truyền hình và trên trang
truyền hình Cà Mau điện tử.
Báo Cà Mau cũng có bộ phận nhân sự chuyên phụ trách về chuyên mục du
lịch. Chuyên trang du lịch Cà Mau trên báo in được phát hành định kỳ vào các ngày
thứ Bảy hàng tuần. Báo Cà Mau Online và kênh youtube của Báo Cà Mau cũng
phát huy hiệu quả trong công tác tuyên truyền, quảng bá về du lịch Cà Mau khi
thường xuyên có tin bài giới thiệu về du lịch Cà Mau, du lịch các địa phương trong
nước, đưa tin nhanh chóng những sự kiện về du lịch kịp thời đến với bạn đọc.
2.5.2. Hạn chế
Tuy nhiên, công tác truyền thông về du lịch nói chung và chính sách phát
triển du lịch trên báo chí Cà Mau (phạm vi khảo sát) thời gian qua vẫn còn một số
hạn chế.
Xét về vai trò của báo chí với sự hợp tác truyền thông chính sách phát triển
du lịch ở Cà Mau như hiện nay chưa xứng tầm. Bởi hầu hết các tác phẩm, các hoạt
động chỉ dừng lại ở góc độ phản ánh, giới thiệu chứ chưa đảm bảo tính khái quát,
chuyên sâu về hoạch định du lịch trong khi Cà Mau là vùng đất giàu tiềm năng. Các
nhà quản lý du lịch ở Cà Mau cho rằng, vấn đề truyền thông chính sách phát triển
du lịch trên báo chí Cà Mau còn chưa nhiều, thông tin chưa thực sự hấp dẫn, sản
phẩm truyền thông về du lịch chưa đa dạng, sự tương tác với công chúng chưa cao.
Việc đồng hành, hiến kế để phát triển du lịch chưa đạt được như kỳ vọng. [PVS2]
Mặc dù thời gian qua, các cơ quan báo chí, truyền hình Cà Mau đã có những
cách làm hay, sáng tạo với nhiều cách thức tuyên truyền trên các loại hình báo chí,
truyền hình, đồng thời kết nối với mạng xã hội để “nối dài” các sản phẩm báo chí
59
đến với xã hội, góp phần thúc đẩy du lịch phát triển rộng rãi, nhanh chóng, đa dạng,
mạnh mẽ và bền vững. Tuy nhiên báo chí, truyền thông Cà Mau vẫn còn tồn tại
những mặt hạn chế cần cải thiện:
+ Sức hấp dẫn, chất lượng chương trình của báo chí, truyền hình của tỉnh nhà
chưa cao, nên lượt xem của khán giả, đọc giả cũng còn hạn chế; dẫn đến hiệu quả
truyền thông, tuyên truyền chính sách du lịch chưa đến được đông đảo người dân
địa phương;
+ Kinh phí và mức đầu tư cho tin bài còn hạn chế nên dẫn đến chất lượng tin,
bài về du lịch chưa cao, chưa gây được ấn tượng lớn như các đài khác;
+ Máy móc thiết bị đưa tin, công nghệ còn lạc hậu dẫn đến chất lượng nghe
nhìn của tin, bài cũng hạn chế theo. Chất lượng video, nội dung tin bài chưa được
thể hiện hiệu quả, thu hút;
+ Trình độ chuyên môn, kỹ thuật của đội ngũ nhân sự còn hạn chế, do chính
sách đãi ngộ, tiền lương chưa cao chưa thu hút được nhân sự giỏi;
+ Số lượng phóng viên, biên tập viên, cộng tác viên còn ít nên tin tức thu
thập còn chậm, không nắm bắt hết và không kịp thời đưa tin về những hoạt động
nóng hổi hàng ngày tại khắp các địa phương trong tỉnh, nhất là các hoạt động văn
hóa, du lịch diễn ra hàng ngày;
+ Sản phẩm du lịch Cà Mau còn nghèo nàn, thiếu sản phẩm mới. Điều này
ảnh hưởng đến nội dung về tin bài du lịch. Thông tin quảng bá trùng lắp, nội dung
và chủ đề cũ được lặp lại nhiều lần gây nhàm chán. Các nội dung và chủ đề, sản
phẩm du lịch mới cực kỳ thiếu thốn;
+ Chưa nắm bắt đầy đủ các xu hướng truyền thông, các kênh truyền thông và
công nghệ truyền thông hiện đại, chậm đổi mới, sáng tạo, dẫn đến công tác quảng
bá, truyền thông về du lịch chưa thu hút được khán thính giả, độc giả, chưa khai
thác hết được mạng lưới kênh truyền thông hiện đại theo xu hướng thế giới;
Do hiệu quả quảng bá và tính tương tác đến độc giả, khán thính giả chưa cao
như mong muốn nên các doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ du lịch địa phương cũng
còn hạn chế sử dụng các phương tiện truyền thông quảng bá địa phương để làm
kênh quảng cáo cho doanh nghiệp và sản phẩm du lịch của công ty, gây thiệt hại về
60
kinh tế cho cơ quan truyền thông, báo đài. Mặt khác cũng làm giảm tính kết nối
giữa doanh nghiệp du lịch và các cơ quan báo đài địa phương [PVS4].
Ngoài ra, báo chí Cà Mau còn hạn chế về độ phủ sóng truyền thông, dẫn đến
số lượng bạn đọc và bạn xem Đài chưa cao, thêm vào đó là giá cho các hạng mục
quảng cáo khá cao, nhất là Đài PT-TH Cà Mau. Điều này tạo khoảng cách giữa các
doanh nghiệp lữ hành với báo chí Cà Mau trong việc kết nối đẩy mạnh quảng cáo
các sản phẩm bán, chương trình ưu đãi nhằm kích cầu du lịch tỉnh nhà [PVS3].
Nếu như đã làm truyền thông du lịch thì cần thiết phải có sự đồng hành, kết
nối giữa truyền thông với hoạt động du lịch của nhà quản lý du lịch và nhà kinh
doanh du lịch. Nghĩa là phải có sự tổ chức, sản xuất chương trình truyền thông, đưa
ra thông điệp truyền thông đặc trưng của địa phương.
Qua khảo sát thực trạng, nhận thấy rõ công tác tuyên truyền về chuyên đề du
lịch trên báo chí Cà Mau hiện tại chưa thể gọi là nổi bật so với các chuyên trang,
chuyên đề khác. Cụ thể là các bài viết, hình ảnh, video trên các loại hình báo chí của
Cà Mau chưa “hot”. Hầu như đó không phải là sản phẩm truyền thông mà đó là sản
phẩm báo chí, mang đậm tính tuyên truyền hơn là công tác truyền thông. Trong khi
du lịch cần truyền thông quảng bá hình ảnh, quảng bá cơ chế, chính sách, quảng bá
nét độc, lạ của địa phương thì các tác phẩm, chương trình trên nhiều loại hình báo
chí lại đi sâu về lĩnh vực phân tích, đánh giá các thực trạng du lịch.
Mặt khác, chính những người làm truyền thông còn mang tính chủ quan,
dùng ý chí cá nhân áp đặt cho công tác truyền thông về đề tài, lĩnh vực mình thực
hiện. Nghĩa là như tự cầm còi, tự đá bóng chứ chưa có sự gắn kết, hợp tác chặt chẽ
với nhà quản lý và nhà kinh doanh du lịch cũng như phản ánh đúng thực trạng, nhu
cầu của du khách. Chưa tạo được sự độc, lạ trong thông điệp truyền thông của riêng
Cà Mau [PVS6].
- Những nguyên nhân khách quan
Báo chí rất quan tâm đến lĩnh vực du lịch. Hầu như tất cả các cơ quan báo
chí từ trung ương đến địa phương đều có chuyên mục, chuyên đề về du lịch.
Theo thống kê sơ bộ, hiện nay mỗi tháng có khoảng hơn 20 - 30 tin, bài về
du lịch trên các trang báo in, điện tử, phát thanh, truyền hình của tỉnh Cà Mau (tính
61
cả Báo Cà Mau, Đài PT-TH Cà Mau, Báo ảnh Đất Mũi, Tạp chí Văn nghệ). Điều
này dễ hiểu vì du lịch là nhu cầu của tất cả mọi người và được xem là một ngành
công nghiệp đặt biệt - ngành công nghiệp không khói. Hơn nữa, du lịch luôn luôn
đổi mới càng thu hút sự chú ý và trở thành “món ăn tinh thần” của người dân. Và
khi người dân và doanh nghiệp quan tâm thì báo chí phải phục vụ.
Những bài viết, phóng sự về du lịch trên báo chí Cà Mau cũng rất phong phú,
đa dạng. Song, quan điểm, cách đánh giá của những bài báo này khác nhau, thậm
chí có những lúc đối lập nhau. Điều này gây ra nhiều khó khăn cho ngành du lịch
trong quá trình tiếp thu ý kiến của công luận, cũng như việc chỉ đạo thực hiện
những chủ trương lớn trong du lịch.
Chỉ rõ nguyên nhân chính dẫn đến hạn chế trong truyền thông chính sách
phát triển du lịch trên báo chí địa phương, nhà báo Nguyễn Quốc Danh, Phó Tổng
biên tập Báo Cà Mau cho rằng, mặc dù đã được các cơ quan ban hành chính sách và
các cơ quan báo chí Cà Mau (cụ thể là Báo Cà Mau và Đài PT-TH Cà Mau) nhận
thức rõ về tầm quan trọng, về vai trò của báo chí trong truyền thông chính sách phát
triển du lịch, nhưng thực tế mức độ tham gia vào quy trình chính sách; thực trạng
tham gia của báo chí vào quy trình chính sách phát triển du lịch chưa thực sự xứng
tầm của vấn đề.
Đối với Báo Cà Mau và Đài PT-TH Cà Mau, nguyên nhân khách quan là
việc phối hợp chưa đồng bộ, chưa thường xuyên, chưa chặt chẽ của các cơ quan ban
hành chính sách. Có lúc có nơi còn coi nhẹ việc phối hợp này. Cơ chế phối hợp,
cung cấp thông tin cho báo chí chưa thật đầy đủ, hợp lí. Việc cung cấp thông tin
không kịp thời hoặc có những rào cản đối với báo chí đã hạn chế hiệu quả truyền
thông của báo chí trong truyền thông chính sách nói chung, và chính sách phát triển
du lịch nói riêng [PVS1].
Riêng đối với Đài PT-TH Cà Mau, nguyên nhân chủ yếu là việc phối hợp
chưa đồng bộ, chưa thường xuyên, chưa chặt chẽ của các cơ quan ban hành chính
sách. Mặc dù, từ năm 2016, Sở Thông tin và Truyền thông Cà Mau hợp đồng với
Đài thực hiện “Đất và Người Cà Mau” dịch ra Tiếng Anh đăng trên Website của các
sở, ngành trong tỉnh, tuy nhiên, do sự phối hợp về định hướng tuyên truyền cũng
62
như kinh phí thực hiện giữa Đài PT-TH Cà Mau và Sở Thông tin và Truyền thông,
cũng như với Sở Văn hoá, Thể thao và Du lịch còn nhiều hạn chế nên nội dung,
hình thức đôi lúc chưa hấp dẫn công chúng [PVS7].
- Những nguyên nhân chủ quan
Nguyên nhân chủ quan thuộc về trình độ, kỹ năng của chính đội ngũ phóng
viên, nhà báo và công tác quản lý của các cơ quan báo chí Cà Mau [PVS1].
Thực tế, đội ngũ phóng viên, nhà báo ở hai cơ quan báo chí khảo sát chưa
được đào tạo chuyên ngành truyền thông, chưa được tập huấn về kiến thức, kỹ năng
truyền thông chính sách công, cũng như truyền thông chính sách phát triển du lịch.
Hoạt động của các cơ quan báo chí trong phạm vi khảo sát mang nặng tính
chất tuyên truyền; đối với truyền thống chính sách phát triển du lịch, chủ yếu được
triển khai sau khi ban hành chính sách, tuyên truyền chính sách như những hoạt
động hành chính đơn thuần. Tuy được cho là “truyền thông”, nhưng phương thức
hoạt động chủ yếu là là “tuyên truyền”.
Như vậy, để báo chí mang lại niềm tin lớn hơn, ngành du lịch cũng đạt được
nhiều thành tựu hơn, rõ ràng cả hai bên cần lắng nghe, thấu hiểu và có những điều
chỉnh cần thiết. Trong vai trò giám sát và phản biện của mình, báo chí không chỉ
thông tin mà còn thể hiện chính kiến, quan điểm đối với các vấn đề lớn, những vấn
đề mới của du lịch. Để làm tốt được điều này, các nhà báo phải không ngừng cập
nhật kiến thức mới; nâng cao trình độ chuyên môn, giữ vững đạo đức nghề nghiệp.
Còn những người công tác trong ngành du lịch, nhất là lãnh đạo cấp cao phải
thực sự cầu thị, lắng nghe ý kiến từ nhiều phía; điều quan trọng nhất là chắc lọc
được những ý hay, ý tốt trong các bài báo. Điều này là vô cùng khó khăn vì báo chí
viết về du lịch rất nhiều và rất lắm giọng điệu. Dù vậy, đây là việc cần phải làm, mà
phải làm cho thật tốt.
63
Tiểu kết Chƣơng 2
Trong chương 2, tác giả đã tiến hành khảo sát các bài đăng của Báo Cà Mau
và Đài PT-TH Cà Mau. Qua khảo sát đã giới thiệu, phân tích, đánh giá nội dung các
bài viết về truyền thông chính sách phát triển du lịch năm 2019. Qua các nội dung
khảo sát, phân tích thấy được đặc điểm, cách thức thông tin, nội dung thông tin của
mỗi đơn vị; những điểm chung, những mặt mạnh, mặt chưa mạnh; sự đa dạng, đáp
ứng yêu cầu thông tin ngày càng nhiều của độc giả và khán thính giả hiện nay. Việc
khảo sát, phân tích cũng cho thấy hiệu quả của việc truyền thông, phổ biến chủ
trương chính sách về giáo dục cũng như thông tin phản biện xung quanh quá trình
triển khai nhằm nâng cao chất lượng du lịch.
Đáng chú ý, tác giả khảo sát, giới thiệu sơ bộ và kết cấu các trang của mỗi
đơn vị được khảo sát; hình thức, bố cục thể hiện trong các bài viết thông tin về các
chính sách phát triển du lịch từ cách sắp xếp trang, bố trí chuyên mục; sử dụng các
thể loại bài phản ánh, phỏng vấn… của các báo. Đối với chương trình truyền hình là
quá trình sản xuất có sự đầu tư kỹ càng từ khâu lên ý tưởng kịch bản - ra hiện
trường - hậu kỳ trước khi phát sóng.
Từ kết quả khảo sát sẽ là tiền đề cho việc đánh giá bước đầu về thành công,
hạn chế, nguyên nhân những hạn chế về truyền thông chính sách phát triển du lịch.
Từ đó rút ra một số kinh nghiệm, giải pháp cho nâng cao hiệu quả truyền thông các
chính sách phát triển du lịch trên hệ thống báo chí Cà Mau.
64
Chƣơng 3: GIẢI PHÁP VÀ KHUYẾN NGHỊ VỀ TRUYỀN THÔNG CHÍNH
SÁCH PHÁT TRIỂN DU LỊCH TRÊN BÁO CHÍ CÀ MAU
3.1. Những vấn đề đặt ra đối với truyền thông chính sách phát triển du lịch
trên báo chí
3.1.1. Những vấn đề chung đối với truyền thông chính sách phát triển du lịch
trên báo chí
Trên cơ sở tiếp nhận một số nghiên cứu và phân tích thực trạng truyền thông
chính sách phát triển du lịch trên báo chí hiện nay, tác giả luận văn nhận diện một
số vấn đề đặt ra sau đây:
Một là, việc xây dựng chính sách phát triển du lịch, công bố chính sách tới
người dân, doanh nghiệp, thực thi như thế nào, liên quan tới công tác truyền thông
chính sách. Trong đó, báo chí có vai trò đặc biệt quan trọng, vai trò đi đầu và mang
tính đại chúng nhất. Song, thực tế thời gian qua, mặc dù vai trò của báo chí truyền
thông chính sách được coi trọng nhưng vẫn chưa được phát huy đúng mức, chưa
đáp ứng được nhu cầu xã hội cũng như của chính cơ quan ban hành chính sách phát
triển du lịch của Nhà nước.
Hai là, đối với việc nâng cao năng lực nghề nghiệp cho phóng viên, nhà báo,
trong đó có năng lực truyền thông chính sách.
Ba là, việc tổ chức truyền thông chính sách phát triển du lịch của các cơ quan
báo chí: Nhiệm vụ chung của tất cả các cơ quan báo chí là phải tuyên truyền chủ
trương của Đảng, chính sách và pháp luật của Nhà nước Việt Nam.
Tất cả các báo, tạp chí, Đài PT-TH đều có các mục, chuyên mục, hoặc
chuyên trang tuyên truyền về chủ trương, chính sách. Đó là các chuyên mục xã
luận, bình luận… để phân tích, tuyên truyền chính sách, trong đó có chính sách phát
triển du lịch. Báo chí cũng là diễn đàn trao đổi ý kiến công khai, thẳng thắn giữa
những người làm chính sách, cơ quan ban hành chính sách với đông đảo người dân,
doanh nghiệp… Đồng thời, báo chí cũng là kênh thông tin rộng lớn, và nhanh nhất,
cung cấp thông tin, kinh nghiệm về xây dựng và thực thi chính sách phát triển du
lịch của các quốc gia, đến với người dân, tổ chức, doanh nghiệp trong cả nước.
65
Mặt khác, các cơ quan báo chí Việt Nam cũng đã thực hiện tốt vai trò và chức
năng giám sát, phản biện chính sách, thông qua báo chí. Từ việc xây dựng chính sách,
báo chí đã tổ chức lấy ý kiến người dân, chuyên gia, doanh nghiệp… đóng góp ý
kiến, hiến kế cũng như phản biện các dự thảo, trước khi hoàn thiện các văn bản chính
sách. Trên thực tế, nhiều chủ trương, chính sách của Nhà nước, trong đó có chính
sách phát triển du lịch đã được doanh nghiệp, người dân, chuyên gia góp ý phản biện
rộng rãi, tích cực. Nhiều chính sách đi vào thực thi có những bất cập cũng được nhân
dân phản biện thông qua báo chí, đã được Nhà nước điều chỉnh kịp thời.
Bốn là, sự phối hợp giữa cơ quan ban hành chính sách và cơ quan báo chí
truyền thông chính sách phát triển du lịch: Sự phối hợp này nhằm mục đích tuyên
truyền chính sách được thực hiện một cách tích cực và có hiệu quả. Trong quy trình
chính sách, nhiều cơ quan ban hành có sự phối hợp với các cơ quan báo chí, từ việc
công bố dự thảo, tiếp nhận ý kiến của người dân, của chuyên gia, điều chỉnh, bổ
sung đến khi hoàn thiện chính sách, công bố rộng rãi. Mặt khác, khi chính sách đi
vào thực tiễn, các cơ quan báo chí là diễn đàn tập hợp công bố ý kiến của người dân
phản ánh những bất cập, thông qua đó, cơ quan ban hành có căn cứ để điều chỉnh,
bổ sung cho phù hợp.
Công tác quan hệ báo chí của các bộ, ngành, các địa phương được coi là
khâu quan trọng và không thể thiếu trong quy trình chính sách. Các bộ, ngành,
UBND tỉnh, thành phố, đều có bộ phận chịu trách nhiệm quan hệ, cung cấp thông
tin chính thống cho báo chí. Đó là các cơ quan pháp chế, cơ quan phát ngôn, cơ
quan truyền thông, cung cấp thông tin của bộ, ngành, địa phương.
Việc tổ chức các sự kiện báo chí như họp báo, gặp gỡ báo chí, trả lời phỏng
vấn của báo chí thường kỳ hoặc đột xuất, được nhiều bộ, ngành, địa phương tiến
hành nghiêm túc. Điều này đã góp phần giúp báo chí thực hiện tốt việc tuyên
truyền, phổ biến chính sách, giám sát, phản biện chính sách trong quá trình thực thi
chính sách.
3.1.2. Những vấn đề cụ thể đối với truyền thông chính sách phát triển du lịch
trên báo chí Cà Mau
Có thể nói, báo chí Cà Mau đã làm tốt vai trò truyền thông về các chính sách
phát triển du lịch được thể hiện sinh động trên cả Báo Cà Mau và Đài PT-TH Cà
66
Mau. Cả hai báo đều dành số lượng nhất định đăng những bài viết về chính sách
phát triển du lịch. Lượng thông tin đăng trên báo khá đa dạng, không chỉ về chính
sách phát triển du lịch mà cả những vấn đề khác liên quan đến ngành du lịch.
Báo chí Cà Mau là cơ quan ngôn luận của Đảng, là diễn đàn của Nhân dân.
Chính nhờ việc thông tin các vấn đề về du lịch đã tác động giúp người đọc, người
xem hiểu sâu sắc hơn về sự phát triển của ngành, cũng như các chính sách phát triển
du lịch được ban hành. Các báo cũng đã trở thành diễn đàn để công chúng thể hiện
quan điểm của mình liên quan đến phát triển du lịch, thông qua việc phản ánh,
phỏng vấn đưa các ý kiến đa chiều trong dư luận xã hội. Điều đó giúp cho các báo
gần gũi với công chúng, phát huy hiệu quả về mặt nội dung thông tin cao hơn.
Về hình thức thể hiện cũng phong phú và đa dạng với nhiều thể loại bài viết
khác nhau, nhiều hình thức thể hiện khác nhau. Không chỉ xây dựng các chuyên
mục, chuyên đề du lịch, các nội dung về chính sách phát triển du lịch cũng thu hút
sự quan tâm của công chúng. Các báo còn đưa ra trang nhất (Báo Cà Mau) với cách
trình bày, thể hiện hấp dẫn những đề tài nóng; Đài PT-TH cũng đã ưu tiên giới thiệu
những tin chính về du lịch trong các chương trình thời sự “giờ vàng”.
Cụ thể, để góp phần nâng cao chất lượng nội dung, hình thức tờ báo, Báo Cà
Mau quan tâm chỉ đạo đổi mới từ khâu Phóng viên thực hiện tác phẩm báo chí;
công tác biên tập; đổi mới cách đặt tít, viết sa-pô; xử lý hình ảnh; dàn trang… đến
kỹ thuật trình bày. Từ năm 2015-2020, Báo Cà Mau đã 2 lần sắp xếp, bố trí lại các
chuyên trang, chuyên mục, chuyên đề gắn với đổi mới phong cách, kỹ thuật trình
bày báo theo hướng hiện đại.
Công tác ứng dụng khoa học-kỹ thuật để nâng cao chất lượng nội dung, hình
thức tờ báo, đặc biệt là rút ngắn thời gian xuất bản được Báo Cà Mau quan tâm.
Hầu hết cán bộ, phóng viên, biên tập viên đều được trang bị và tự trang bị phương
tiện tác nghiệp. Mô hình Toà soạn Điện tử tiếp tục phát huy hiệu quả quản lý, điều
hành hoạt động nghiệp vụ xuất bản báo; đảm bảo công tác biên tập và phê duyệt các
số báo mọi lúc, mọi nơi. Bên cạnh đó, Báo Cà Mau chỉ đạo các phòng trực thuộc sử
dụng mạng VIC trong hoạt động trao đổi thông tin, vừa đảm bảo tính kịp thời, tiết
67
kiệm chi phí in, photo tài liệu; vừa góp phần ứng dụng công nghệ thông tin trong
công tác cải cách hành chính.
Bên cạnh sự khẳng định thành công của tờ báo in, Báo Cà Mau xác định loại
hình báo chí truyền thông đa phương tiện là xu thế phát triển tất yếu trong giai đoạn
hiện nay và tương lai. Từ đó, Báo Cà Mau xây dựng Phương án nâng cấp Tờ Thông
tin Điện tử Báo Cà Mau lên thành Báo Cà Mau Điện tử. Đồng thời, tranh thủ sự
quan tâm của Thường trực Tỉnh uỷ, UBND tỉnh chỉ đạo về mặt chủ trương; sự hỗ
trợ ngân sách đầu tư cơ sở vật chất, mua sắm trang thiết bị; chuẩn bị nguồn nhân lực
để thành lập Phòng Báo Điện tử. Kết quả, vào ngày 01 tháng 11 năm 2016 Báo Cà
Mau chính thức vận hành Báo Cà Mau Điện tử độc lập. Đặc biệt, vào ngày 27 tháng 2
năm 2017, Báo Cà Mau Điện tử chính thức phát bản tin Truyền hình Điện tử đầu tiên.
Báo Cà Mau Điện tử có giao diện đẹp, cập nhật thông tin kịp thời, chính xác
về tình hình thời sự trong nước, trong tỉnh. Riêng Truyền hình Điện tử, thời điểm
tháng 3 năm 2017 chỉ phát 4 bản tin truyền hình/tháng (tương đương 60 phút) thì
đến nay, mỗi tháng Báo Cà Mau Điện tử thực hiện trên 20 chuyên đề, chuyên mục,
bản tin…với thời lượng hơn 200 phút. Đặc biệt, Báo Cà Mau Điện tử đã phát thử
nghiệm thành công chương trình truyền hình trực tiếp các sự kiện lớn của tỉnh, như
kỳ họp HĐND tỉnh, họp mặt đêm giao thừa mừng Đảng mừng Xuân… Hiện tại,
Báo Cà Mau Điện tử có trên 93 triệu lượt truy cập và trở thành kênh đối thoại thông
tin của tỉnh Cà Mau. Theo thống kê tính đến ngày 25/12/2019, công tác xuất bản
ước đạt: Báo xuân Kỷ Hợi 2019: 1 kỳ, số lượng 11.360 cuốn; Báo tuần: 4 kỳ/tuần
xuất bản 203 kỳ, số lượng 708.937 tờ, với 8.507.244 trang.
Công tác cải tiến nâng cao chất lượng chương trình của Đài PT-TH Cà Mau
cũng đạt nhiều kết quả đáng ghi nhận. Năm 2019, Đài PT- TH Cà Mau đã đổi mới
7,91% khung chương trình so với năm 2018. Quản lý, khai thác có hiệu quả các
trang thiết bị hiện có, chuyển đổi phương thức sản xuất chương trình từ tiêu chuẩn
SD sang tiêu chuẩn HD góp phần nâng cao mạnh mẽ hiệu quả công tác tuyên
truyền. Đổi mới tư duy và phương pháp sáng tạo tác phẩm, thực hiện đồng bộ các
giải pháp cải tiến nội dung, khai thác ứng dụng thiết bị kỹ thuật và luôn thay đổi
hình thức thể hiện chương trình.
68
Các bản tin thời sự trên sóng Phát thanh và Truyền hình: Thay đổi, sắp xếp
thời lượng phù hợp với nhu cầu thực tế như thay đổi bản tin “Cà Mau ngày mới”
thành “Chuyển động ngày mới”. Đổi mới Format các chương trình thời sự theo
hướng năng động với tính tương tác cao, xây dựng kết cấu các chương trình thời
sự, công tác biên tập, trong đó phần nội dung bao gồm các tin tức thời sự chính trị,
các phóng sự ngắn phản ánh đa chiều về các lĩnh vực của đời sống xã hội, các sự
kiện chính trị được cập nhật, đăng tải kịp thời trong các bản tin hàng ngày; liên kết
mở rộng phạm vi thông tin, cập nhật những thông tin nóng của khu vực đồng bằng
sông Cửu Long.
Đáng chú ý là trong các chương trình thời sự đã có nhiều tin, phóng sự ngắn,
phóng sự chuyên sâu, nhiều kỳ đề cập đến những vấn đề nóng của cuộc sống được
dư luận quan tâm. Mở mới mục “Bình luận và Sự kiện” trong chương trình thời sự
nhằm cập nhật, phân tích sâu những vấn đề nóng, những vấn đề đang được dư luận
quan tâm và gắn với đời sống dân sinh của người dân địa phương. Thường xuyên cập
nhật thông tin trong các bản tin dự báo thời tiết, bản tin thị trường, bản tin thể thao.
Ngoài ra, Đài PT-TH Cà Mau cũng đã gửi nhiều tin, bài cộng tác trên sóng
Truyền hình quốc gia và khu vực. Từ những chương trình cộng tác này, đã phản
ánh đậm nét các sự kiện thời sự chính trị quan trọng của tỉnh. Đồng thời thông tin
khá toàn diện về mọi mặt đời sống của người dân Cà Mau cũng như giới thiệu được
những con người mới, mô hình mới, nhân tố mới ở một vùng đất xa xôi đến với
đồng bào cả nước và được dư luận xã hội quan tâm đón nhận.
Các chuyên đề, chuyên mục trên sóng Phát thanh và Truyền hình. Năm
2019, Đài PT-TH Cà Mau đã sắp xếp lại các chuyên đề theo hướng tinh gọn, hợp lý
và hiệu quả. Thay đổi cơ bản hình thức thể hiện, khuyến khích phóng viên xuất hiện
tại hiện trường, tại phòng thu và tự thể hiện tác phẩm của mình, bước đầu cơ bản
nâng cao chất lượng các chương trình. Lựa chọn chuyên đề cho phù hợp với tình
hình thực tế; tăng cường phối hợp với các sở, ban, ngành, viện, trường… để có cố
vấn chuyên môn về nội dung nhằm thực hiện chương trình sát thực với cuộc sống.
Duy trì hiệu quả chuyên đề “Diễn đàn văn hóa giao thông” trên sóng phát thanh.
Bên cạnh đó, Trang địa phương có kế hoạch đặt hàng các Đài truyền thanh huyện,
69
thành phố Cà Mau thực hiện theo nội dung kế hoạch đề ra. Nhờ sự chủ động đó mà
chất lượng Trang địa phương được nâng lên và nội dung phù hợp với tính chủ lưu
thời sự.
Với mục đích quảng bá văn hóa, con người vùng đất Cà Mau đến với các
vùng miền khác và trên thế giới, chuyên đề “Đất và Người Cà Mau” phát trên sóng
truyền hình và chuyên đề “Chuyện vùng cuối đất” phát trên sóng phát thanh luôn
được cải tiến nội dung và hình thức thể hiện để tạo được ấn tượng và sự gần gũi về
vùng đất tận cùng cực Nam của Tổ quốc. Thực hiện phụ đề tiếng Anh và tiếng
Khmer chuyên đề “Cà Mau đất và người” trên Trang Thông tin điện tử của Đài
nhằm thực hiện tốt yêu cầu thông tin đối ngoại.
Ngoài ra, Đài PT-TH Cà Mau còn sản xuất 52 chương trình tiếng Khmer,
thời lượng mỗi chương trình 50 phút gửi phát trên sóng Đài Truyền hình Việt Nam.
Cộng tác Tạp chí Truyền hình với VTV5 12 chương trình, thời lượng mỗi chương
trình 30 phút.
Bên cạnh đó, Đài đã phát huy hiệu quả của loại hình phát thanh và truyền
hình trực tiếp.
Hơn nữa, các chuyên mục, chuyên đề còn phân tích, bình luận dưới nhiều
góc nhìn khác nhau. Không chỉ phản ánh đơn thuần mà các tác phẩm báo chí còn được
thể hiện dưới dạng phỏng vấn nhà quản lý, phỏng vấn chuyên gia giải đáp những thắc
mắc, băn khoăn trong dư luận xã hội liên quan đến những vấn đề về du lịch.
Bên cạnh việc chú trọng đầu tư nâng cao nội dung, hình thức , tăng cường
công tác quảng bá phát hành, hoạt động xã hội từ thiện là một trong nhiệm vụ quan
trọng nhằm nâng cao hiệu quả báo chí giúp cho hình ảnh của các báo thân thiện, gần
gũi hơn.
Cụ thể, Báo Cà Mau vận động các nhà tài trợ 70 triệu đồng cho cuộc thi
“Thầy và trò cùng vượt khó”; Vận động mạnh thường quân trao học bổng “Lá
Xanh” hơn 50 triệu đồng; vận động tặng xe đạp, tập năm học mới…
Đài PT-TH Cà Mau phối hợp với các cơ quan, tổ chức đoàn thể thực hiện
nhiều chương trình hoạt động xã hội – từ thiện, những đối tượng có hoàn cảnh khó
khăn; tiếp tục phối hợp với Công ty TNHH Quảng cáo Nhất thực hiện Chương trình
70
“Khát vọng sống”; thực hiện chương trình “Chắp cánh ước mơ” hỗ trợ các em học
sinh có hoàn cảnh khó khăn; chương trình “Sống yêu thương” cho người nghèo;
chương trình Gameshow trực tiếp phát thanh “Đồng hành cùng nông thôn mới” hỗ
trợ các hoàn cảnh khó khăn.
Mặc dù nội dung khi thông tin về hoạt động du lịch, báo chí Cà Mau thực
hiện tốt việc truyền thông các chủ trương của Đảng, Nhà nước, của ngành một cách
đầy đủ, kịp thời nhưng phản hồi từ phía doanh nghiệp, các khu, điểm du lịch, các hộ
làm du lịch cộng đồng về những chủ trương đó thì các báo chưa làm tốt. Như việc ai
cũng biết và được nhắc đến là Cà Mau có tiềm năng du lịch lớn, có vị thế và thế
mạnh phát triển du lịch. Cà Mau cũng đã có nhiều cơ chế, chính sách “mở”, có cả
quy hoạch tổng thể với tầm nhìn xa, song, việc đầu tư cho du lịch đã xứng tầm
chưa, nguồn nhân lực ra sao, rồi thì việc phát triển du lịch sinh thái dựa vào cộng
đồng vẫn còn những điểm nghẽn. Như vậy có thể thấy rằng không phải có chủ
trương, chính sách từ phía cơ quan quản lý là đủ vận hành theo hoạch định. Hơn ai
hết, báo chí Cà Mau cần kịp thời bám sát và trở thành diễn đàn thật sự để tháo
những nút thắt này.
Thực tế, báo chí Cà Mau hiện nay chưa thực sự thực hiện tốt vai trò diễn đàn
rộng rãi của bạn đọc về những vấn đề bạn đọc quan tâm. Cụ thể trong số 12 trang
báo của Báo Cà Mau, mục Diễn đàn Nhân dân chiếm tỷ lệ không đến 1 trang, và chỉ
có trên hai số báo thứ Hai và thứ Tư; số báo Cuối tuần (thứ Bảy) có nhiều chuyên
trang, chuyên mục về Du lịch nhưng không có trang diễn đàn này. Đối với Đài PT-
TH Cà Mau thì có Hộp thư Công dân, mỗi tháng chỉ 2 kỳ, 15 phút/kỳ. Tuy nhiên
hầu như xuất hiện các ý kiến liên quan đến vấn đề chính sách du lịch; các vấn đề
khác cũng chỉ dừng lại ở việc phản ánh chung chung, hoặc chỉ là trả lời thư bạn đọc
mà chưa khai thác hiệu quả để đi đến tận cùng sự việc.
Năm qua, thực hiện tốt nhiệm vụ là nhịp cầu nối giữa khán – thính giả và cơ
quan chức năng trong công tác pháp luật. Đài phối hợp với các cơ quan chức năng
thực hiện tốt việc tiếp nhận và trả lời thư của công dân. Tạo niềm tin của quần
chúng Nhân dân đối với pháp luật. Năm 2019, Bộ phận tiếp công dân đã tiếp nhận
1.130 lượt đơn, thư yêu cầu. Qua đó trả lời trực tiếp và trên sóng 962 trường hợp.
71
Chuyển đến các ngành chức năng 88 đơn, thư. Nhận và phúc đáp 72 đơn, thư, số
còn lại tiếp tục nghiên cứu hướng dẫn và trả lời. Xác minh thực tế 04 trường hợp.
Qua đó, Đài đã chuyển tải đến bạn xem và nghe đài một lượng thông tin về
pháp luật, giúp cho người dân hiểu và thực hiện đúng theo quy định của pháp luật;
giảm tình trạng khiếu kiện vượt cấp, khiếu kiện kéo dài trong nội bộ Nhân dân.
Giúp các cơ quan chức năng cập nhật những thông tin, những văn bản pháp quy
mới, những sự vụ liên quan đến thẩm quyền giải quyết của đơn vị, của ngành để
nhanh chóng đưa ra kết quả giải quyết kịp thời, chính xác.
Điều này cho thấy, các diễn đàn mở ra nhưng chưa thu hút được nhiều bạn
đọc, bạn viết tham gia. Chất lượng bài viết thường mang tính phản ánh chung
chung, ít xuất hiện các giải pháp, đề xuất hay sáng kiến đóng góp cho ngành du lịch.
Tuy nhiên, do hạn chế về công tác quản lý, tổ chức nội dung và định hướng chưa tốt
nên số bài viết có chất lượng và thông tin không nhiều, bên cạnh, do trình độ và sự
hiểu biết của người viết chưa đưa ra được lập luận, lý lẽ thuyết phục nên giảm tác
dụng định hướng dư luận của các diễn đàn.
Ngoài ra còn có nhược điểm về thể loại thể hiện của báo chí hiện nay. Hiện
thể loại chủ yếu được dùng vẫn là tin, bài, phản ánh, tường thuật, phỏng vấn và ghi
chép. Các thể loại khác như phóng sự điều tra, bình luận, xã luận, tiểu phẩm… xuất
hiện chưa nhiều. Việc sử dụng đan xen hệ thống các thể loại trên mỗi số báo chưa
chủ động, thiếu sáng tạo.
Về hình thức: Chưa tận dụng được những lợi thế của công nghệ in ấn, phát
sóng và thiết kế báo chí hiện đại. Cụ thể, Báo Cà Mau in ấn chưa chất lượng màu
sắc, hình ảnh và chất liệu giấy in; vẫn còn nặng nề về con chữ, ngôn ngữ học thuật
khô khan và rất ít ảnh minh hoạ (chưa kể ảnh minh hoạ chưa chất lượng). Đối với
Báo Cà Mau Online thì hạn chế lớn nhất vẫn là “bản sao” của báo in, chưa có sự “tự
chủ” về tin, bài; Cà Mau Tivi thì thời lượng còn dài lê thê, các chương trình sản
xuất chủ yếu là ký hợp đồng hợp tác, nội dung khô khan (Bản tin Cải cách thủ tục
hành chính; Bản tin Bảo hiểm xã hội…) Đài PT-TH Cà Mau độ phủ sóng chưa rộng
khắp, chất lượng hình ảnh chưa đẹp, các chương trình chưa có sức sáng tạo, đổi
72
mới, chưa ứng dụng tốt công nghệ trong quy trình sản xuất dẫn đến giảm sức hút,
đôi khi gây nhàm chán.
Đối với lĩnh vực du lịch, ảnh báo chí được thể hiện ở nhiều thể tài: ảnh tin,
ảnh tường thuật, phóng sự ảnh, ảnh bình luận, ảnh minh hoạ, ảnh nghệ thuật… Các
video clip, phóng sự truyền hình cũng cần có kỹ thuật quay, dựng, đạo diễn, hậu
kỳ… có như thế mới tăng được sức hút đối với công chúng, nhất là đối với khách
du lịch. Tuy nhiên, phải nhìn nhận lượng thông tin và chất lượng của ảnh, và hình
ảnh chưa cao. Cụ thể ở trang Phóng sự ảnh của Báo Cà Mau hầu như chỉ là chùm
ảnh được ghép nhặt từ một sự kiện, sự việc được phản ánh, chưa đúng chất là phóng
sự ảnh thực sự. Ở chương trình “Đất và Người Cà Mau” của Đài PT-TH Cà Mau
còn hạn chế ở những góc quay chưa đẹp, chưa xử lý tốt ở khâu hậu kỳ (hình ảnh,
âm thanh, nhạc nền...)
Về hiệu quả truyền thông: Do hạn chế về mặt nội dung, những hạn chế về
hình thức chuyển tải nội dung nên hiệu quả truyền thống của chính sách phát triển
du lịch chưa đạt được như mong đợi. Mặc dù Báo Cà Mau và Đài PT-TH Cà Mau
đã có những cách làm hay, sáng tạo với nhiều cách thức tuyên truyền trên các loại
hình báo chí, truyền hình, đồng thời kết nối với mạng xã hội để “nối dài” các sản
phẩm báo chí đến với xã hội, góp phần thúc đẩy du lịch phát triển rộng rãi, nhanh
chóng, đa dạng, mạnh mẽ và bền vững.
3.2. Giải pháp về vấn đề truyền thông chính sách phát triển du lịch trên báo
chí Cà Mau hiện nay
Để nâng cao hiệu quả truyền thông về chính sách phát triển du lịch trong thời
gian tới, trước hết các cơ quan tham mưu của tỉnh nhất là trung tâm xúc tiến du lịch,
ngành quản lý du lịch cần có những quan tâm, đầu tư đúng mức đến lĩnh vực truyền
thông, xem đây là một kênh quảng bá để giới thiệu tiềm năng, kêu gọi hợp tác đầu
tư phát triển du lịch.
Bên cạnh đó, thì cơ quan chủ quản, ngành du lịch cần có một chương trình
phối hợp với cơ quan truyền thông rõ ràng và có sự “chăm sóc” thỏa đáng, liên tục
để làm sao đưa được những chỉ số, những thông tin, chính sách hấp dẫn nhất, vượt
trội, một cách cụ thể, minh bạch về du lịch của tỉnh để các nhà đầu tư, các công ty,
73
tập đoàn chuyên làm du lịch có cơ hội tìm kiếm hợp tác, có cảm hứng để đầu tư vào
du lịch Cà Mau [PVS1].
Ngoài ra rất cần sự phối hợp chặt chẽ giữa cơ quan quản lý Nhà nước về du
lịch, doanh nghiệp và cơ quan báo chí để không chỉ góp phần hiệu quả trong truyền
thông chính sách phát triển du lịch địa phương mà còn mở rộng phạm vi tương tác
với các địa phương khác.
Về phía cơ quan quản lý Nhà nước về du lịch phải chủ động cung cấp đầy đủ
thông tin về chủ trương, chỉ đạo, các hoạt động trong lĩnh vực du lịch… đến cơ
quan báo chí; đưa ra chiến lược truyền thông dài hạn, trung hạn; đồng thời có thể
thúc đẩy công tác phối hợp với báo chí thông qua các hoạt động như: phối hợp tổ
chức lễ hội, sự kiện, hội chợ triển lãm…; đẩy mạnh và nâng cao chất lượng các
chuyên trang, chuyên mục, chuyên đề về du lịch trên báo chí.
Đối với các cơ quan báo chí, cụ thể là Báo Cà Mau và Đài PT-TH Cà Mau
cần ứng dụng nhiều hơn truyền thông đa phương tiện để thu hút bạn đọc, bạn xem
đài. Ngoài ra, các báo cần đa dạng góc nhìn bài viết, tránh lối mòn trong khai thác
đề tài, tạo ra điểm mới về truyền thông chính sách phát triển du lịch. Các báo cần
khai thác hết tiềm năng, và năng lực của đội ngũ nhân viên, tập trung nhiều hơn vào
các vấn đề về truyền thông.
Cách thức tổ chức thông tin của các báo cần có sự đổi mới, sắp xếp lại để đạt
được hiệu quả trong truyền thông các chính sách và đáp ứng được nhu cầu thông tin
của bạn đọc, bạn xem đài. Thực tế thời gian qua, mặc dù các báo đã có nỗ lực trong
tổ chức và cách thức thông tin, nhưng chưa hấp dẫn, các bài viết chỉ dừng ở việc
phản ánh, chưa phân tích sâu, kỹ, chưa đáp ứng nhu cầu hiểu sâu vấn đề.
Cần kích thích bình luận trong mỗi bài báo. Hiện nay, sự tương tác của Báo
Cà Mau và Đài PT-TH Cà Mau chỉ mới bước đầu tạo nên hiệu ứng với bạn đọc
thông qua kênh Youtube và Fanpage của Báo và Đài. Mặc dù, trên Báo Cà Mau
Online có phần bình luận ở cuối bài đăng, tuy nhiên, do không có nhân lực nên đến
thời điểm hiện tại, Báo Cà Mau chưa tạo được tương tác với độc giả.
Trong hoạt động báo chí, phóng viên là người trực tiếp thực hiện bài viết.
Các cơ quan báo chí cần phải đào tạo đội ngũ phóng viên bài bản, có chuyên môn
74
tốt, nắm vững chủ trương, chính sách pháp luật của Đảng, Nhà nước. Đồng thời,
phải xây dựng đội ngũ cộng tác viên, bởi đây là lực lượng tạo nên sự khác biệt về
hiệu quả truyền thông chính sách du lịch.
Bên cạnh việc đẩy mạnh truyền thông và thể hiện được vai trò của mình
trong việc góp phần phát triển du lịch, báo chí Cà Mau vẫn còn một số mặt hạn chế.
Để ngày càng đạt hiệu quả hơn về công tác truyền thông, báo chí Cà Mau cần:
+ Một là, mạnh mẽ hơn nữa trong việc truyền thông phát triển du lịch cũng
như đẩy mạnh quảng bá các điểm đến, sức hấp dẫn của di tích, văn hóa, ẩm thực địa
phương; việc đưa ra những thông điệp đúng đắn sẽ có tác động lớn trong việc thu
hút khách du lịch đặt chân đến Việt Nam nói chung, Cà Mau nói riêng cũng như có
ý thức trong việc giữ gìn văn hóa Việt.
+ Hai là, hướng dẫn truyền tải thông điệp đến các chủ thể của điểm đến du
lịch di sản, bao gồm cơ quan quản lý nhà nước về du lịch, các doanh nghiệp du lịch,
hướng dẫn viên du lịch, cơ sở dịch vụ du lịch và các cộng đồng, cá nhân tham gia
trực tiếp hoặc gián tiếp phục vụ khách du lịch.
+ Ba là, cùng với các doanh nghiệp du lịch địa phương tổ chức sự kiện xúc
tiến như các đoàn Fam/Press Trip, chương trình phát động thị trường, chương trình
quan hệ công chúng giới thiệu điểm đến.
+ Bốn là, đổi mới chính sách giá và hướng đến việc phối hợp hỗ trợ các
doanh nghiệp lữ hành truyền thông đưa khách đến địa phương nhiều hơn.
+ Năm là, nâng cao tính phản biện, tranh luận của báo chí nhằm đóng góp
vào quyết định của chính quyền của các địa phương trong việc đầu tư, xúc tiến, tôn
tạo các điểm đến tại địa phương, để du lịch Cà Mau không chỉ là du lịch “một đêm”
mà phải có các sản phẩm níu chân du khách lưu trú nhiều ngày [PVS3].
Hơn hết, báo chí Cà Mau cần trở thành thành viên của Ban chỉ đạo phát triển
du lịch của địa phương, đây sẽ là động lực chính để đẩy mạnh hoạt động truyền
thông chính sách phát triển du lịch. Bởi khi đó, các cơ quan báo chí sẽ chủ động
thực hiện các giải pháp, ưu tiên số lượng tin, bài, các chủ đề, chuyên trang, chuyên
mục theo dòng sự kiện của ngành du lịch.
Đáng lưu ý, trong thời đại công nghệ thông tin như hiện nay, những thông tin
75
quan trọng về du lịch đăng tải trên các phương tiện truyền thông đại chúng được
xem như một kênh chính thức để nắm bắt của các nhà quản lý, doanh nghiệp, người
dân và du khách. Do đó, các cơ quan báo chí cần có chiến lược, định hướng rõ ràng,
hài hoà giữa hai loại hình báo in và báo điện tử; song song đó, các cơ quan báo chí
đầu tư mạnh hơn cho việc cập nhật tin, bài trên các kênh mạng xã hội như youtube,
facebook của báo, bởi đây là kênh tuyên truyền hiệu quả, tiếp thu được ý kiến, tương
tác của bạn đọc, tuy nhiên các báo cần có sự kiểm duyệt và kiểm soát bình luận.
Hiện nay, báo Cà Mau và Đài PT-TH Cà Mau đều có ứng dụng đọc báo trên
App Store, CH Play, vậy nên, các báo cần hướng đến phát triển và nâng cao chất
lượng các chương trình thu phát trực tiếp các sự kiện; thông tin phải nhanh, gọn,
hình ảnh, video clip phải đẹp, chất lượng, phù hợp với xu hướng phát triển của báo
chí hiện đại. Việc phát triển bản tiếng Anh cho các báo là một hình thức truyền
thông đối ngoại, thu hút độc giả là người nước ngoài, từ đó thu hút tham quan, đầu
tư, phát triển du lịch địa phương hiệu quả hơn.
Ngoài ra, để công tác truyền thông chính sách du lịch ở Cà Mau đáp ứng kịp
nhu cầu thì rất cần quan tâm giải quyết một số vấn đề như:
Thứ nhất, cần đầu tư thiết bị đảm bảo công tác truyền thông đồng bộ, chú
trọng quảng bá, khai thác các loại hình du lịch sinh thái biển - đảo độc đáo của tỉnh.
Thứ hai, truyền thông sâu, tần suất dày về đầu tư kết cấu hạ tầng đến các
khu, điểm du lịch của địa phương, tạo điều kiện thuận lợi thu hút các thành phần
kinh tế đầu tư khai thác phát triển đa dạng sản phẩm du lịch.
Thứ ba, đẩy mạnh truyền thông các chiến lược của tỉnh, của ngành trong chủ
động liên kết với các thành phố lớn, các tỉnh trong vùng và khu vực để xây dựng cơ
chế hợp tác phát triển du lịch.
Thứ tư, truyền thông về du lịch phải gắn với nhu cầu xây dựng mới và nâng
cấp hệ thống nhà hàng, khách sạn; cải tiến chất lượng dịch vụ du lịch, nâng cao
nhận thức xã hội về du lịch, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực du lịch đáp ứng
yêu cầu phát triển của du lịch trong thời kỳ mới.
Năm là, nhất thiết truyền thông phải làm nổi bật vùng biển Cà Mau có vị trí chiến
lược quan trọng kết nối để khai thác kinh tế biển nói chung và kinh tế du lịch nói riêng.
76
Hơn hết, truyền thông chính sách phát triển du lịch phải lấy công chúng làm
trung tâm không chỉ hướng tới bảo đảm “quyền được biết”, “quyền được bàn” để
công chúng có thể tham gia thảo luận lựa chọn chính sách và phản hồi chính sách
một cách đầy đủ. Truyền thông chính sách phải phù hợp trình độ, nhu cầu tiếp nhận
của công chúng để họ tiếp nhận được những thông điệp truyền thông, từ đó chính
sách sẽ đi vào cuộc sống. Đồng thời, phải lựa chọn chính xác các kênh truyền tải
thông điệp truyền thông phù hợp với nhu cầu tiếp nhận và trình độ nhận thức của
từng nhóm công chúng. Có như vậy chu trình truyền thông chính sách mới phát huy
hiệu quả.
3.3. Một số khuyến nghị
3.3.1. Nhận thức tầm quan trọng của truyền thông chính sách phát triển du lịch
trên báo chí
Có thể khẳng định, báo chí, truyền thông có vai trò rất quan trọng trong việc
tuyên truyền bảo vệ di sản và phát triển du lịch bền vững, tăng cường giao lưu văn
hoá, quảng bá và nâng cao hình ảnh đất nước. Báo chí, truyền thông còn có vai trò
to lớn trong việc nâng cao nhận thức và thay đổi hành vi; nhằm tăng lượng khách và
doanh thu; đồng thời, tăng cường hiểu biết về tình hình trong và ngoài nước, nhất là
du lịch.
Cũng giống như vai trò trong phát triển du lịch ở Việt Nam, báo chí, truyền
thông cũng có vai trò hết sức to lớn trong hoạt động phát triển du lịch Cà Mau. Báo
chí, truyền thông là phương tiện hữu ích, là kênh quảng bá nhanh nhất, hiệu quả
nhất, tiếng nói mạnh mẽ nhất trong công tác tuyên truyền, quảng bá du lịch, tạo
niềm tin và sự thu hút mạnh mẽ du khách khắp mọi nơi [PVS4].
Như đã phân tích, thì du lịch Cà Mau hiện nay rất cần sự vào cuộc quyết liệt,
phối hợp chặt chẽ của các cấp, các ngành; cần tăng cường xúc tiến quảng bá hình
ảnh và mời gọi đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng du lịch, hạ tầng giao thông; tạo ra
nhiều sản phẩm du lịch đa dạng, độc đáo.
Bởi lẽ, Cà Mau là tỉnh nằm trong hành lang phát triển kinh tế phía Nam của
chương trình hợp tác phát triển tiểu vùng Mê- Kông mở rộng nên có điều kiện thuận
lợi trong giao lưu phát triển kinh tế với các nước Đông Nam Á cũng như hợp tác,
hội nhập.
77
Khu vực trọng điểm này sở hữu 4 sân bay gồm: Cần Thơ, Phú Quốc, Cà
Mau, Rạch Giá; trong đó, có 2 sân bay quốc tế. Nếu liên kết được tour du lịch của
du khách quốc tế đến Phú Quốc, Cần Thơ kết nối tới Cà Mau sẽ thu hút nhiều khách
du lịch quốc tế hàng năm.
Thời gian qua, tỉnh Cà Mau đầu tư phát triển hệ thống hạ tầng giao thông
đường bộ cơ bản thông suốt, đảm bảo tính kết nối, đồng bộ đến các điểm du lịch
chính như: Đất Mũi, Khai Long, Hòn Đá Bạc, Vườn Quốc gia Mũi Cà Mau, Vườn
Quốc gia U Minh Hạ. Cùng với việc đầu tư xây dựng hoàn thành tuyến đường Hồ
Chí Minh về đến Đất Mũi và tuyến đường Hành lang ven biển phía Nam đã góp phần
quan trọng cho việc phát triển các tuyến du lịch nội tỉnh, liên tỉnh, quốc tế [PVS2].
Tuy vậy, xét về vai trò của báo chí với sự hợp tác truyền thông chính sách
phát triển du lịch ở Cà Mau như hiện nay chưa xứng tầm. Dù các báo, đài trong tỉnh
đã tổ chức chuyên trang, chuyên mục, chuyên đề định kỳ về du lịch, quảng bá hình
ảnh, vùng đất, con người.
Hầu hết các tác phẩm, các hoạt động chỉ dừng lại ở góc độ phản ánh, giới
thiệu chứ chưa đảm bảo tính khái quát, chuyên sâu về hoạt định du lịch trong khi đã
minh chứng được vùng đất giàu tiềm năng.
Bà Nguyễn Thị Ngọc Mai, Tổng giám đốc Công ty Cổ phần Thương mại –
Dịch vụ du lịch Phú Cường nhận định: Trong những năm gần đây, với sự phát triển
của nền kinh tế, công nghệ thông tin thì báo chí đang ngày càng hoàn thiện và phát
triển vượt bậc hơn, đóng vai trò rất quan trọng đối với các nền kinh tế nói chung, du
lịch nói riêng. Cụ thể:
+ Thứ nhất, báo chí, truyền thông giúp nâng cao nhận thức và tăng cường sự
hiểu biết về tình hình du lịch trong nước, quảng bá về những điểm đến, lễ hội, thời
tiết,... của Việt Nam nói chung, Cà Mau nói riêng để thu hút du khách.
+ Thứ hai, báo chí trở thành công cụ hiệu quả để bảo vệ di sản Việt Nam cũng
như nâng cao nhận thức để phục hồi, tái sinh những nét đẹp của đất nước, địa phương.
+ Thứ ba, báo chí, truyền thông giúp tiếp cận các tri thức văn hóa thế giới,
qua đó, sàng lọc và học hỏi những định hướng lợi ích áp dụng cho sự phát triển của
du lịch nước nhà [PVS3].
78
Ông Trần Thanh Nghị, Phó Giám đốc BenThanh Tourist Chi nhánh Cần
Thơ, Trưởng Văn phòng Đại diện BenThanh Tourist tại Cà Mau nhận định: “Nếu
không có hoạt động của báo chí, truyền thông thì ngành du lịch việt Nam nói chung
và du lịch Cà Mau nói riêng không thể nào phát triển mạnh mẽ, rộng rãi, du khách
sẽ không biết hết những vẻ đẹp của địa phương, những giá trị tinh túy về văn hóa,
con người, ẩm thực,… của từng vùng miền, từng dân tộc, từng địa phương khác
nhau. Tuy nhiên, bên cạnh những mặt tích cực đã làm được, báo chí, truyền thông
Cà Mau vẫn còn tồn tại những mặt hạn chế cần cải thiện như: sức hấp dẫn, chất
lượng chương trình chưa cao, nên lượt xem của khán giả, đọc giả cũng còn hạn chế;
dẫn đến hiệu quả truyền thông, tuyên truyền chính sách du lịch chưa đến được đông
đảo người dân địa phương” [PVS4].
Mặc dù tỉnh Cà Mau đã có nhiều nỗ lực trong đầu tư để phát triển du lịch,
nhưng trên thực tế, chính sách đầu tư tạo ra sản phẩm du lịch mới, đặc trưng, hấp
dẫn còn gặp nhiều khó khăn, nguồn vốn thu hút đầu tư cho hoạt động du lịch còn
hạn chế nên các dự án đầu tư vào lĩnh vực du lịch triển khai thực hiện chậm so với
yêu cầu của sự phát triển du lịch nhanh, chuyên nghiệp và bền vững; cơ sở kết cấu
hạ tầng du lịch còn bất cập, việc nối tour, tuyến từ các điểm tham quan chưa thực
hiện đồng bộ.
Việc xây dựng sản phẩm du lịch có tính đặc thù như: du lịch hội nghị, hội
thảo, du lịch sinh thái, du lịch văn hoá - lịch sử, du lịch thể thao… là thế mạnh để
phát triển du lịch. Do đó, Cà Mau cần khai thác, tổ chức hoạt động có hiệu quả,
đồng thời có sự bứt phá, năng động, sáng tạo, tiến tới xây dựng hình thành những
tour mới hấp dẫn. Và điều cốt lõi là cần có sự thay đổi nhất định trong công tác
truyền thông chính sách du lịch ở địa bàn thông qua báo chí địa phương.
3.3.2. Đổi mới cơ chế, chính sách và nguồn lực truyền thông chính sách phát
triển du lịch trên báo chí
Các cơ quan quản lý Nhà nước cần có chính sách phù hợp: Trong những năm
gần đây, số lượng văn bản quy phạm pháp luật tăng lên nhiều, phản ánh nỗ lực của
Nhà nước trong việc ban hành chính sách giải quyết các vấn đề đặt ra về phát triển
du lịch. Tuy nhiên, nhiều chính sách khi tiến hành triển khai còn gặp nhiều khó
79
khăn, quá trình thực thi không đạt được yêu cầu đề ra bởi nhiều nguyên nhân (vốn,
đối tượng thực thi chính sách, phong tục tập quán của từng địa phương…), nhiều
chính sách không đem lại lợi ích tương xứng với chi phí bỏ ra. Do đó, cần coi đánh
giá chính sách như một hoạt động không thể thiếu trong quy trình chính sách.
Trong chu trình chính sách, hoạt động đánh giá chính sách thường ít được
quan tâm, cơ quan nhà nước chỉ chú trọng đến giai đoạn hoạch định và thực thi
chính sách, sau khi chính sách được ban hành và tổ chức triển khai thực hiện
thường thiếu sự đôn đốc, kiểm tra.
Trình độ đội ngũ làm công tác đánh giá cũng như truyền thông chính sách
phát triển du lịch còn nhiều hạn chế. Việc đánh giá chính sách khá phức tạp, đòi hỏi
có cách nhìn tổng thể và những người đánh giá cần có trình độ chuyên môn sâu
nhất định. Tuy nhiên, hiện nay Việt Nam rất ít nơi đào tạo chuyên về phân tích và đánh
giá chính sách nên thiếu đội ngũ nhân lực để đánh giá chính sách cũng như truyền
thông hiệu quả. Các đánh giá cũng như truyền thông chỉ dừng ở mức định tính, chưa
đánh giá chính xác về mặt định lượng kết quả của việc thực thi chính sách.
Thiếu kinh phí dành cho việc truyền thông chính sách phát triển du lịch:
Chính sách thường được tiến hành trên phạm vi rộng và trong khoảng thời gian dài
mới có kết quả (theo từng giai đoạn). Theo đó, công tác truyền thông chính sách
cũng phải có sự đầu tư về nhân lực, tài chính. Trong xã hội phát triển, việc truyền
thông chính sách trở thành yêu cầu cấp thiết. Cùng với sự phát triển của khoa học
công nghệ, truyền thông chính sách hiệu quả cần đến công cụ và nhiều phương
pháp truyền thông phù hợp, đáp ứng nhu cầu tiếp cận của công chúng.
Đối với các cơ quan báo chí trong diện khảo sát cần ứng dụng nhiều hơn
truyền thông đa phương tiện để thu hút bạn đọc, bạn xem đài. Ngoài ra, các báo cần
đa dạng góc độ bài viết, tránh lối mòn trong khai thác đề tài, tạo ra điểm mới về
truyền thông chính sách phát triển du lịch. Các báo cần khai thác hết tiềm năng, và
năng lực của đội ngũ nhân viên. Nhà báo phải tập trung nhiều hơn vào các vấn đề
về truyền thông.
Cách thức tổ chức thông tin của các báo cần có sự đổi mới, sắp xếp lại để đạt
được hiệu quả trong truyền thông các chính sách và đáp ứng được nhu cầu thông tin
80
của bạn đọc, bạn xem đài. Thực tế khảo sát cho thấy, mặc dù các báo đã có nỗ lực
trong tổ chức và cách thức thông tin, nhưng chưa hấp dẫn, các bài viết chỉ dừng ở
việc phản ánh, chưa phân tích sâu, kỹ, chưa đáp ứng nhu cầu hiểu sâu vấn đề.
Kích thích bình luận trong mỗi bài báo. Hiện nay sự tương tác của Báo Cà
Mau và Đài PT-TH Cà Mau chỉ mới bước đầu tạo nên hiệu ứng với bạn đọc thông
qua kênh Youtube và Fanpage của Báo và Đài.
Phóng viên là chuyên gia truyền thông về các chính sách phát triển du lịch.
Trong hoạt động báo chí, phóng viên là người xây dựng ra đề cương, triển khai các
bước để thực hiện bài viết do ban biên tập đề ra và do chính phóng viên đề xuất khi
theo dõi lĩnh vực. Điều đó đòi hỏi phóng viên phải hiểu biết, có vốn kiến thức nhất
định không chỉ về chủ trương chính sách pháp luật của Đảng, Nhà nước mà còn
phải hiểu sâu, tường tận về ngành, lĩnh vực theo dõi. Như vậy, phóng viên mới có
những bài phân tích, đánh giá vấn đề một cách nhanh nhạy, chính xác thoả đáng.
Phóng viên không chỉ là một chuyên gia truyền thông mà còn là người có thể phân
tích, bình luận một cách sâu sắc về vấn đề đưa ra, phát hiện được những mặt mạnh,
mặt hạn chế trong tuyên truyền về các chính sách phát triển du lịch để có những
phương pháp, cách thức thông tin hiệu quả. Các cơ quan báo chí cần phải đào tạo
đội ngũ phóng viên bài bản, có chuyên môn tốt, nắm vững chủ trương, chính sách
pháp luật của Đảng, Nhà nước. Bản thân mỗi phóng viên phải tự rèn luyện, học hỏi,
trau dồi kinh nghiệm, kinh qua thực tế, đáp ứng yêu cầu thực tế quá trình truyền
thông chính sách phát triển du lịch.
Đội ngũ cộng tác viên là các chuyên gia, nhà nghiên cứu. Để các báo hoạt
động hiệu quả thì không thể chỉ dựa vào đội ngũ phóng viên cơ hữu mà còn cần đội
ngũ cộng tác viên. Họ là những người có năng khiếu và thường xuyên viết bài cho
các báo, được toà soạn công nhận và hưởng một số quyền lợi nhất định. Đây chính
là lực lượng làm nên sự khác biệt về hiệu quả thông tin của cơ quan báo chí.
Vì vậy, đội ngũ cộng tác viên các báo xây dựng ngoài những tiêu chuẩn như
thông thường cần có các chuyên gia, nhà khoa học, nhà quản lý, truyền thông của
doanh nghiệp… đây có thể xem là lực lượng đáng tin cậy để nhìn nhận, phân tích,
đánh giá cũng như phản biện chính sách phát triển du lịch. Để có được đội ngũ này
81
đòi hỏi các báo phải xây dựng chế độ nhuận bút hợp lý, có sự gắn kết chặt chẽ và
chế độ đãi ngộ theo quy định của đơn vị.
Đối với các cơ quan quản lý báo chí. Các cơ quan quản lý báo chí như Hội
Nhà báo Việt Nam, Bộ Thông tin và Truyền thông, Ban Tuyên giáo Trung ương và
địa phương cần có hình thức khen thưởng, động viên kịp thời đối với những nhà
báo sáng tạo, năng động có tính phát hiện các bài viết sáng tạo, có chất lượng để từ
đó tạo động lực cho các nhà báo thực hiện tốt công tác truyền thông chính sách phát
triển du lịch nói riêng và các vấn đề của xã hội.
Về phía Hội Nhà báo Việt Nam, cần chủ động cùng với lãnh đạo các cơ quan
báo chí trong tỉnh xây dựng và nâng cao phương thức trong công tác tuyên truyền,
nâng cao chất lượng nội dung và hình thức thể hiện thông tin về phát triển du lịch.
Về phía Bộ Thông tin và Truyền thông, cần chỉ đạo, giám sát chặt chẽ các
thông tin trên báo chí và hoạt động của từng cơ quan báo chí. Việc xử phạt các cơ
quan báo chí hay các cá nhân đưa thông tin sai lệch để kịp thời chấn chỉnh và đảm
bảo thông tin đưa trên báo chí chính xác.
Về phía Ban Tuyên giáo Trung ương và địa phương cần định hướng và điều
chỉnh nội dung các báo cho phù hợp. Đây là việc nâng cao tư tưởng và đạo đức cho
người làm báo, tránh đưa thông tin sau gây nhiễu loạn trong xã hội.
82
Tiểu kết Chƣơng 3
Trong Chương 3 của Luận văn, tác giả đã chỉ rõ những thành công và hạn
chế trong truyền thông chính sách phát triển du lịch trên Báo Cà Mau và Đài PT-TH
Cà Mau.
Thông qua những khảo sát và phân tích, những ưu điểm, khuyết điểm đã
trình bày, tác giả đã đề xuất một số giải pháp nhằm khắc phục khuyết điểm và nâng
cao chất lượng bài viết, chương trình từ những khó khăn được rút ra. Các giải pháp
bao gồm: các cơ quan quản lý nhà nước cần có chính sách phù hợp hơn đối với
người dân, doanh nghiệp; phóng viên cũng cần thay đổi mình để truyền thông có
hiệu quả nhất công chúng…
Như vậy, tác giả đã trình bày hoàn chỉnh công trình nghiên cứu của mình về
truyền thông chính sách phát triển du lịch trên hệ thống báo chí Cà Mau năm 2019.
Đây là vấn đề được công chúng xã hội quan tâm, bên cạnh đó còn có doanh nghiệp,
cơ quan quản lý nhà nước chú ý.
83
KẾT LUẬN
Trong quá trình phát triển của đất nước, báo chí bao giờ cũng có một vai trò
quan trọng. Báo chí là kênh thông tin hữu ích giúp Đảng, Chính phủ lãnh đạo, điều
hành và quản lý tốt hơn mọi lĩnh vực trong cuộc sống. Trên bình diện tuyên truyền,
phổ biến chủ trương, chính sách và pháp luật của Đảng, Nhà nước đến với Nhân
dân, giám sát phản biện xã hội… cơ quan báo chí cơ bản đã làm tốt. Báo chí là nhân
tố, là phương tiện có sức mạnh đặc biệt to lớn trong việc định hướng nhân thức,
hình thành dư luận xã hội.
Trong sự phát triển của ngành du lịch luôn có sự đồng hành, ủng hộ, chung
tay đóng góp của các ngành, lĩnh vực khác. Trong đó báo chí, truyền thông đóng vai
trò ngoại lực, tạo nên cú huých cho du lịch phát triển và vươn lên mạnh mẽ, trở
thành ngành kinh tế mũi nhọn, thành điểm đến du lịch của thế giới.
Cùng với báo chí cả nước, báo chí Cà Mau đang trong thời điểm sung sức
với lực lượng đông về số, mạnh về chất. Đội ngũ báo chí Cà Mau được đào tạo bài
bản, chuyên nghiệp, năng động, có đầy đủ thế - trí - lực và kỹ năng để đưa báo chí
địa phương phát triển theo hướng hiện đại, hội nhập; theo đó là sự đầu tư về trang
thiết bị đều được nâng cao cả số lượng, chất lượng. Nội dung và hình thức của các
loại hình báo chí ngày càng hấp dẫn, có sức tác động lớn. Báo chí Cà Mau luôn
hoàn thành các nhiệm vụ chính trị được giao tại địa phương.
Riêng đối với ngành du lịch, báo chí Cà Mau đã đồng hành và có nhiều đóng
góp cùng sự phát triển du lịch tỉnh nhà từ những ngày đầu hình thành và phát triển
cho tới ngày nay khi du lịch Cà Mau - vùng đất địa đầu cực Nam Tổ quốc vươn
mình mạnh mẽ, đẹp, thân thiện và thiêng liêng trong lòng du khách.
Hiện, Cà Mau được xác định có rất nhiều tiềm năng để phát triển du lịch, với
vị trí địa lý, sự đa dạng của hệ sinh thái rừng - biển và mặn - ngọt, là một trong 4
tỉnh trong hành lang phát triển kinh tế phía Nam của chương trình hợp tác phát triển
tiểu vùng Mekong mở rộng, có điều kiện thuận lợi trong giao lưu phát triển kinh tế
với nước Đông Nam Á,... đã tạo cơ hội cho du lịch Cà Mau phát triển trong thời
gian tới. So với các tỉnh, thành trong khu vực ĐBSCL, cùng với An Giang, Cà Mau
84
là một trong hai tỉnh được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Quy hoạch tổng thể phát
triển khu du lịch quốc gia Mũi Cà Mau nằm trong hệ thống quy hoạch 46 khu du
lịch quốc gia của cả nước. Có thể xác định vị trí Cà Mau đang ở Top 5 của khu vực.
Và trong dự án quy hoạch du lịch của Trung ương, Cà Mau nằm trong cụm kinh tế
trọng điểm, đồng thời cũng nằm trong trung tâm du lịch của vùng “liên thông” với các
trung tâm du lịch trong vùng như Kiên Giang, Sóc Trăng, Cần Thơ, An Giang, Bạc
Liêu ... và vùng phụ cận, bước đầu tạo điều kiện cho hoạt động du lịch phát triển.
Du lịch Cà Mau hiện nay rất cần sự vào cuộc quyết liệt, phối hợp chặt chẽ
của các cấp, các ngành; cần tăng cường xúc tiến quảng bá hình ảnh và mời gọi đầu
tư xây dựng cơ sở hạ tầng du lịch, hạ tầng giao thông; tạo ra nhiều sản phẩm du lịch
đa dạng, độc đáo.
Theo đó, tỉnh Cà Mau đầu tư phát triển hệ thống hạ tầng giao thông đường
bộ cơ bản thông suốt, đảm bảo tính kết nối, đồng bộ đến các điểm du lịch chính
như: Đất Mũi, Khai Long, Hòn Đá Bạc, Vườn quốc gia Mũi Cà Mau, Vườn quốc
gia U Minh Hạ. Cùng với việc đầu tư xây dựng hoàn thành tuyến đường Hồ Chí
Minh về đến Đất Mũi và tuyến đường Hành lang ven biển phía Nam đã góp phần
quan trọng cho việc phát triển các tuyến du lịch nội tỉnh, liên tỉnh, quốc tế.
Tuy vậy, xét về vai trò của báo chí với sự hợp tác truyền thông chính sách
phát triển du lịch ở Cà Mau như hiện nay chưa xứng tầm. Dù các báo, đài trong tỉnh
đã tổ chức chuyên trang, chuyên mục, chuyên đề định kỳ về du lịch, quảng bá hình
ảnh, vùng đất, con người. Nhưng hầu hết các tác phẩm, các hoạt động chỉ dừng lại ở
góc độ phản ánh, giới thiệu chứ chưa đảm bảo tính khái quát, chuyên sâu về hoạch
định du lịch trong khi đã minh chứng được vùng đất giàu tiềm năng.
Như vậy, với mục tiêu đưa du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn của tỉnh,
những quyết sách sẽ được tỉnh Cà Mau triển khai quyết liệt trong thời gian tới để
phát triển du lịch đồng bộ với mục tiêu xây dựng du lịch Cà Mau trở thành điểm
đến du lịch hấp dẫn, có uy tín và sức cạnh tranh cao; xây dựng sản phẩm và loại
hình du lịch của tỉnh đạt thương hiệu quốc gia đó là du lịch sinh thái và du lịch cộng
đồng mang bản sắc riêng về con người, vùng đất Cà Mau trong tổng thể phát triển
85
du lịch Đồng bằng sông Cửu Long. Vậy nên, báo chí Cà Mau có vai trò đặc biệt
quan trọng, vai trò đi đầu và mang tính đại chúng nhất.
Năm 2020 dự báo hoạt động báo chí sẽ gặp nhiều khó khăn, do có một số cơ
chế chính sách thay đổi tác động ảnh hưởng đến tình hình hoạt động báo chí. Do đó,
báo chí Cà Mau sẽ tiếp tục bám sát định hướng nội dung tuyên truyền của Tỉnh ủy,
UBND tỉnh, Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy để đảm bảo thực hiện hoàn thành xuất sắc
nhiệm vụ chính trị được giao. Tuyên truyền có chiều sâu các sự kiện chính trị, thời
sự trọng đại của đất nước và tỉnh Cà Mau.
Báo chí Cà Mau sẽ tiếp tục đổi mới nội dung và hình thức cũng như chất
lượng về truyền thông các chính sách phát triển du lịch trên nền tảng truyền thống
và Internet. Thực hiện mục tiêu tuyên truyền hướng về cơ sở, đến các doanh nghiệp,
bám sát những vấn đề nóng, được dư luận xã hội quan tâm.
Bên cạnh, cơ quan báo chí Cà Mau cần nâng cao năng lực nghề nghiệp cho
phóng viên, nhà báo, trong đó có năng lực truyền thông chính sách; việc tổ chức
truyền thông chính sách phát triển du lịch của các cơ quan báo chí cũng cần được
chú trọng. Theo đó, cần có các mục, chuyên mục, hoặc chuyên trang tuyên truyền
về chủ trương, chính sách. Báo chí phải là diễn đàn trao đổi ý kiến công khai, thẳng
thắn giữa những người làm chính sách, cơ quan ban hành chính sách với đông đảo
người dân, doanh nghiệp… Đa dạng hoá sản phẩm truyền thông, tăng sức hút, tính
hấp dẫn của chuyên trang, chuyên mục, ứng dụng có hiệu quả công nghệ thông tin
để tạo sức hấp dẫn, tính tương tác của sản phẩm truyền thông, khai thác tốt hơn tính
hấp dẫn của sản phẩm du lịch thông qua tác phẩm báo chí.
Để truyền thông chính sách phát triển du lịch trên báo chí Cà Mau hiệu quả
còn cần có sự phối hợp giữa cơ quan ban hành chính sách và cơ quan báo chí. Sự
phối hợp này nhằm mục đích tuyên truyền chính sách được thực hiện một cách tích
cực và có hiệu quả.
Việc tổ chức các sự kiện báo chí như họp báo, gặp gỡ báo chí, trả lời phỏng
vấn của báo chí thường kỳ hoặc đột xuất cần được tiến hành nghiêm túc. Điều này
đã góp phần giúp báo chí thực hiện tốt việc tuyên truyền, phổ biến chính sách, giám
sát, phản biện chính sách trong quá trình thực thi chính sách.
86
Cà Mau đã và đang ấp ủ câu chuyện “bội thu” từ ngành công nghiệp không
khói nên nhiều năm qua đã dần thích ứng với nhu cầu đặt ra. Tỉnh đã và đang lập
quy hoạch, triển khai các dự toán, các công trình chiến lược kết hợp thu hút, hợp
tác, xúc tiến trong lĩnh vực du lịch. Vì thế, hơn lúc nào hết, công tác truyền thông
chính sách du lịch của các cơ quan báo chí phải kịp thời nắm bắt, kịp thời rút ra bài
học kinh nghiệm trong truyền thông để thời đại công nghệ 4.0 truyền thông chính
sách du lịch Cà Mau không rơi vào “vùng trũng” của khu vực và cả nước./.
87
TÀI LIỆU THAM KHẢO
I. Tài liệu tiếng Việt
1. Anne Gregory (2007), Sáng tạo chiến dịch PR hiệu quả, NXB Trẻ, Thành phố
Hồ Chí Minh.
2. Chiến Thắng, Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chiến lược phát triển du lịch Việt
Nam đến năm 2030, Tổng Cục Du lịch http://itdr.org.vn/thu-tuong-chinh-phu-
phe-duyet-chien-luoc-phat-trien-du-lich-viet-nam-den-nam-2030/, 20/02/2020.
3. Cục Thống kê Cà Mau (2018), Niên giám Thống kê năm 2017.
4. Dương Kim Chuyển (2014), Nghiên cứu phát triển du lịch biển tỉnh Cà Mau,
luận văn thạc sĩ Du lịch.
5. Đề tài cấp Bộ - Tổng cục du lịch (1997), Cơ sở lý luận, thực tiễn của hoạt động
thông tin tuyên truyền quảng cáo du lịch và một số ấn phẩm thử nghiệm.
6. Đề tài cấp Bộ - Tổng cục du lịch (2002), Nghiên cứu cơ sở khoa học và giải
pháp ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác tuyên truyền, quảng bá du
lịch Việt Nam trước những thách thức khoa học công nghệ hiện nay.
7. Đinh Văn Hường (2007), Tổ chức và hoạt động của tòa soạn, NXB Đại học
quốc gia Hà Nội.
8. Đinh Văn Hường (2006), Các thể loại báo chí thông tấn, NXB Đại học quốc
gia Hà Nội.
9. Đỗ Thị Hoa Quỳnh (2009), “Vai trò của báo chí trong việc phát triển thương hiệu”.
10. Đồng Thị Thu, “Truyền thông chính sách dân số trên sóng phát thanh các tỉnh
đồng bằng Bắc Bộ”, luận văn thạc sĩ chuyên ngành Báo chí học, do TS Nguyễn
Thị Thoa hướng dẫn.
11. Giáo trình Trung cấp Lý luận Chính trị - Hành chính (2019), Đường lối, chính
sách của Đảng, Nhà nước Việt Nam về các lĩnh vực của đời sống xã hội, NXB
Lý luận chính trị
88
12. Hà Nam Khánh Giao (2011), Marketing du lịch, NXB Tổng hợp TP Hồ Chí
Minh, Tp Hồ Chí Minh.
13. Hà Huy Phượng, Xây dựng và ban hành chính sách khoa học và công nghệ: cần
một quy trình chuẩn mực, Tạp chí Thử nghiệm Ngày nay, số 20 tháng 6/2019.
14. Hoàng Văn Thiện (2013), “Chính sách phát triển ngành du lịch tỉnh Thái
Nguyên”, luận văn thạc sĩ Quản lý kinh tế.
15. Hội Nhà báo Việt Nam (2002), Phỏng vấn trên báo viết, Hà Nội.
16. Hồng Quyên - Hải Dương, “Hội thảo Truyền thông chính sách và xử lý khủng
hoảng truyền thông”, Cổng Thông tin điện tử Viện kiểm sát Nhân dân tối cao
https://www.vksndtc.gov.vn/tin-tuc/tin-tong-hop/hoi-thao-truyen-thong-chinh-
sach-va-xu-ly-khung-ho-d8-t1671.html , 28/12/2017.
17. Moi Ali (2006), PR hiệu quả, NXB Trẻ, Thành phố Hồ Chí Minh.
18. N Phương, “Công nghệ truyền thông chính sách trong kỷ nguyên 4.0”, Báo
Điện tử Đảng cộng sản Việt Nam http://dangcongsan.vn/khoa-giao/cong-nghe-
truyen-thong-chinh-sach-trong-ky-nguyen-40-541345.html, 01/11/2019.
19. Ngô Phú Mười (2018), “Thực hiện chính sách phát triển du lịch biển từ thực
tiễn thành phố Đà Nẵng”, luận văn thạc sĩ chuyên ngành Chính sách công, do
PGS.TS Bùi Nhật Quang hướng dẫn.
20. Nghê Văn Lương và Huỳnh Minh (2003), Cà Mau xưa, NXB Thanh Niên.
21. Nguyễn Hương Thảo (2014), “Truyền thông trong doanh nghiệp du lịch Việt
Nam hiện nay” (Khảo sát hai công ty lữ hành là Công ty DVLH Saigontourist
và Công ty Lữ hành Hanoitourist từ tháng 01/2013 đến tháng 6/2014), luận văn
thạc sĩ chuyên ngành Báo chí học, do TS. Nguyễn Thị Thanh Huyền hướng dẫn.
22. Nguyễn Thị Thái Hà (2007), “Báo chí với vấn đề quảng bá phát triển du lịch
Việt Nam thời kỳ hội nhập”, luận văn thạc sĩ chuyên ngành Báo chí học, do
PGS.TS Dương Xuân Sơn hướng dẫn.
23. Nguyễn Thị Như Quỳnh (2018), “Truyền thông chính sách giáo dục trên hệ
thống báo chí của ngành giai đoạn 2016 - 2017”, luận văn thạc sĩ chuyên
ngành Báo chí học.
89
24. Nguyễn Thành Lợi, Tác nghiệp báo chí trong môi trường truyền thông hiện đại,
NXB Thông tin và Truyền thông.
25. Nguyễn Thành Lợi (2013), “Sự vận động và phát triển của báo chí hiện đại
trong môi trường hội tụ truyền thông”, Tạp chí Người làm báo,
http://nguoilambao.vn
26. Nguyễn Thị Thanh Huyền, Quan hệ công chúng lý luận và thực tiễn, NXB Đại
học Quốc gia Hà Nội.
27. Nguyễn Văn Dững, Đỗ Thị Thu Hằng (2018), Truyền thông lý thuyết và kỹ
năng cơ bản, NXB Thông tin và Truyền thông.
28. Nguyễn Văn Dững (2011), Báo chí truyền thông hiện đại (từ hàn lâm đến học
đường), NXB Đại học quốc gia Hà Nội.
29. Nguyễn Văn Dững (2018), Cơ sở lý luận báo chí, NXB Thông tin và Truyền thông.
30. Nguyễn Văn Dững (2009), Chiến lược và chiến thuật quảng bá marketing du
lịch, NXB Giao thông vận tải, Hà Nội.
31. Nguyễn Thị Khánh Linh (2013), Phát triển du lịch tỉnh Cà Mau theo hướng bền
vững, luận văn thạc sĩ Địa lí học.
32. Phạm Hải Nguyên, Báo chí Cà Mau: Chủ động hội nhập, phát triển, Báo Cà
Mau Online http://baocamau.com.vn/chinh-tri-xa-hoi/bao-chi-ca-mau-chu-
dong-hoi-nhap-phat-trien-65545.html, 16/06/2020.
33. Phạm Việt Hưng (2008), Nghiên cứu phát triển du lịch sinh thái tỉnh Cà Mau,
luận văn thạc sĩ Địa lí học.
34. Sổ tay Hướng dẫn thuyết minh du lịch Cà Mau, Trung tâm Thông tin Xúc tiến
Du lịch tỉnh Cà Mau.
35. Tài liệu Hội thảo Khoa học Phát triển giá trị Khu Dự trữ Sinh quyển Thế giới Mũi
Cà Mau phục vụ phát triển du lịch, nghiên cứu khoa học, bảo vệ môi trường.
36. Tài liệu Hội thảo Khoa học Thực trạng và giải pháp phát triển du lịch tỉnh Cà
Mau, tháng 10/2018.
90
37. TS. Nguyễn Văn Lưu, Đưa chính sách phát triển du lịch vào cuộc sống, Tạp chí
Du lịch điện tử http://www.vtr.org.vn/dua-chinh-sach-phat-trien-du-lich-vao-
cuoc-song.html, 04/09/2017
38. Tỉnh ủy Cà Mau (2004), Lịch sử Đảng bộ tỉnh Cà Mau, NXB Mũi Cà Mau.
39. Thái Văn Long (2007, 2014), Địa lí địa phương Cà Mau, NXB Đại học Sư phạm.
40. Thái Văn Long (2007, 2014), Lịch sử địa phương Cà Mau, NXB Đại học Sư phạm.
41. Thuý Hà, Muốn du lịch phát triển, không thể thiếu vai trò của báo chí, Báo Văn
hoá Điện tử http://baovanhoa.vn/du-lich/chinh-sach-quan-
ly/artmid/512/articleid/18712/muon-du-lich-phat-trien-khong-the-thieu-vai-tro-
cua-bao-chi, 22/05/2019.
42. Trần Xuân Trường (2014), Giải pháp nâng cao chất lượng dịch vụ du lịch sinh
thái tại tỉnh Cà Mau, luận văn thạc sĩ Kinh tế.
43. Trần Quỳnh, Truyền thông chính sách muốn hiệu quả phải lấy công chúng làm
trung tâm, Báo Điện tử Đảng cộng sản Việt Nam, http://dangcongsan.vn/tu-
tuong-van-hoa/truyen-thong-chinh-sach-muon-hieu-qua-phai-lay-cong-chung-
lam-trung-tam-504249.html, 08/11/2018.
44. Vũ Quang Hào, Ngôn ngữ báo chí, NXB Đại học quốc gia Hà Nội, 2001.
45. Vũ Đức Minh (2009), Giáo trình Kinh tế du lịch, NXB Thống kê, Hà Nội.
II. Tài liệu Tiếng Anh
46. Assumpcios Huertas (2008), Public relations and tourism: Fighting for the role
of public relations in tourism, Public Relations Review.
47. Dennis Deuschi (2006), Travel and tourism public relations, Elsevier
Butterworth–Heinemann
III. Một số văn bản khác
48. Các Nghị quyết, Quyết định của Tỉnh ủy, Hội đồng Nhân dân tỉnh và Uỷ ban
Nhân dân tỉnh Cà Mau.
49. Luật Du lịch 2017 có hiệu lực từ ngày 01/01/2018.
91
50. Nghị quyết số 04-NQ/TU, ngày 10 tháng 10 năm 2016 về phát triển du lịch tỉnh
Cà Mau đến năm 2020 và định hướng đến năm 2030.
51. Quy hoạch tổng thể phát triển du lịch tỉnh Cà Mau đến 2020 và định hướng đến 2030.
52. Quyết định của Thủ tướng Chính phủ số 142/2003/QĐ-TTg ngày 14/7/2013 về
việc chuyển Khu bảo tồn thiên nhiên Đất Mũi, tỉnh Cà Mau thành Vườn Quốc
gia Mũi Cà Mau, tỉnh Cà Mau.
53. Quyết định của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án “Tăng cường hoạt động
truyền thông về du lịch” (Quyết định 44/QĐ-TTg ban hành ngày 09/01/2019).
54. Phát biểu của Nhà báo Nguyễn Bé, Phó chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam tại buổi
họp mặt báo chí do UBND tỉnh Cà Mau tổ chức ngày 12/06/2020.
92
PHỤ LỤC
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
PHIẾU PHỎNG VẤN
[PVS1]
Kính gửi: Nhà báo Nguyễn Quốc Danh, Phó Tổng Biên tập Báo Cà Mau.
Tôi tên: Phạm Băng Thanh, Phóng viên Báo Cà Mau.
Tôi đang học lớp Cao học báo chí, chuyên ngành Báo chí học định hướng
ứng dụng, do Viện Đào tạo Báo chí và Truyền thông, Trường Đại học Khoa học Xã
hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội.
Để tiến hành nghiên cứu, khảo sát thực tế và làm rõ nhiều nội dung quan
trọng liên quan trong quá trình thực hiện đề tài luận văn tốt nghiệp: Truyền thông
chính sách phát triển du lịch trên báo chí Cà Mau (Khảo sát báo Cà Mau, Đài PT-
TH Cà Mau năm 2019), do PGS,TS. Hà Huy Phượng, Học Viện Báo chí và Tuyên
truyền hướng dẫn khoa học.
Tôi xin được phép phỏng vấn nhà báo một số nội dung liên quan đến truyền
thông chính sách phát triển du lịch trên báo chí Cà Mau (Khảo sát báo Cà Mau, Đài
PT-TH Cà Mau năm 2019).
Rất mong nhận được sự quan tâm giúp đỡ của ông.
Nội dung phỏng vấn:
Câu 1: Xin ông cho biết thực trạng, chất lượng và hiệu quả của truyền thông
về du lịch, trong đó có truyền thông về chính sách phát triển du lịch tỉnh Cà Mau
trên báo Cà Mau trong thời gian qua, thưa ông?
Trong năm 2019, báo Cà Mau đã làm tốt vai trò của mình trong công tác
tuyên truyền về đất và người Cà Mau, góp phần mời gọi các du khách gần, xa đến
tham quan, vui chơi, nghiên cứu. Cụ thể báo Cà Mau có hẳn chuyên trang, chuyên
93
mục, chuyên đề về du lịch, với những bài viết giới thiệu những địa danh du lịch, về
đời sống người Cà Mau, về những phong tục tập quán, những giá trị văn hóa truyền
thống, những giá trị nghiên cứu lịch sử,... Các bài viết này tập trung nhiều ở số báo
Cuối tuần (phát hành định kỳ vào thứ Bảy); ngoài ra, ở các số báo thứ Hai, Tư, Sáu
báo Cà Mau cũng thường xuyên đưa tin, bài về du lịch, tần suất phụ thuộc vào thời
gian sự kiện diễn ra, hoặc tính chất quan trọng của sự kiện du lịch.
Trên báo Cà Mau online cũng có chuyên mục Du lịch, với các mục nhỏ:
Khám phá, Trải nghiệm, Điểm đến, Ẩm thực. Kênh truyền hình của báo Cà Mau có
chuyên mục Khám phá Cà Mau.
Song, phải nhìn nhận, năm 2019 mặc dù báo Cà Mau đã đăng tải hàng trăm
tin, bài, chùm ảnh, video clip, nhiều chuyên trang, chuyên mục, chuyên đề dài kỳ,
nhưng chỉ chủ yếu xoay quanh các vấn đề: định hướng công tác chỉ đạo điều hành;
xúc tiến, quảng bá du lịch; và liên kết vùng. Vấn đề truyền thông chính sách phát
triển du lịch còn chưa nhiều, chưa thể giúp ngành du lịch nhìn rõ về tình hình du
lịch tỉnh nhà trong thời hội nhập hiện nay.
Câu 2: Thưa ông, đâu là nguyên nhân chính dẫn đến hạn chế trong truyền
thông chính sách phát triển du lịch tỉnh Cà Mau trên báo chí địa phương?
Mặc dù đã được các cơ quan ban hành chính sách và các cơ quan báo chí tỉnh
Cà Mau (cụ thể là báo Cà Mau) nhận thức rõ về tầm quan trọng, về vai trò của báo
chí trong truyền thông chính sách phát triển du lịch, nhưng thực tế mức độ tham gia
vào quy trình chính sách; thực trạng tham gia của báo chí vào quy trình chính sách
phát triển du lịch chưa thực sự xứng tầm của vấn đề.
Đối với Báo Cà Mau: Nguyên nhân khách quan là việc phối hợp chưa đồng
bộ, chưa thường xuyên, chưa chặt chẽ của các cơ quan ban hành chính sách. Có lúc
có nơi còn coi nhẹ việc phối hợp này. Cơ chế phối hợp, cung cấp thông tin cho báo
chí chưa thật đầy đủ, hợp lí. Việc cung cấp thông tin không kịp thời hoặc có những
rào cản đối với báo chí đã hạn chế hiệu quả truyền thông của báo chí trong truyền
thông chính sách nói chung, và chính sách phát triển du lịch nói riêng. Nguyên nhân
chủ quan thuộc về trình độ, kỹ năng của chính đội ngũ phóng viên, nhà báo và công
tác quản lý của các cơ quan báo chí tỉnh Cà Mau.
94
Câu 3: Để nâng cao chất lượng truyền thông chính sách phát triển du lịch,
các cơ quan báo chí địa phương (cụ thể là báo Cà Mau) cần làm gì, thưa ông?
Một là, có quy chế phối hợp giữa các cơ quan ban hành chính sách với các cơ
quan báo chí trong việc truyền thông chính sách; từ khâu công bố dự thảo, lấy ý
kiến nhân dân, thảo luận, tiếp thu ý kiến, chỉnh sửa và hoàn thiện chính sách, đến
công bố rộng rãi cho nhân dân.
Hai là, cần nâng cao năng lực của báo chí trong phân tích, phản biện chính sách;
thiết lập mối quan hệ tốt hơn giữa báo chí với các cơ quan ban hành chính sách…
Ba là, trong chiến lược, phương thức tiếp cận trong truyền thông chính sách
phát triển du lịch, cần coi trọng công tác thăm dò ý kiến công chúng.
Bốn là, để tăng cường sự tham gia của các cơ quan báo chí vào quy trình
chính sách, báo chí phải là kênh khảo sát, thăm dò công chúng chính thức trong việc lấy
ý kiến để xây dựng và hoàn thiện chính sách, cũng như phản biện, sửa đổi chính sách.
Năm là, đầu tư thiết bị máy móc, đào tạo nhân lực để từ đó tăng sức hấp dẫn,
chất lượng bài viết và các chương trình của báo chí địa phương.
Sáu là, cần nắm bắt đầy đủ các xu hướng truyền thông, các kênh truyền
thông và công nghệ truyền thông hiện đại để thu hút được đọc giả, khai thác được
mạng lưới kênh truyền thông hiện đại theo xu hướng thế giới.
Bảy là, phải tăng tính kết nối giữa nhà quản lý, doanh nghiệp du lịch và các
cơ quan báo đài địa phương.
Câu 4: Ông có đề xuất, kiến nghị ra sao để nâng cao chất lượng truyền
thông chính sách phát triển du lịch trên báo chí địa phương, thưa ông?
Để nâng cao hiệu quả truyền thông về chính sách phát triển du lịch trong thời
gian tới, trước tiên các cơ quan tham mưu của tỉnh nhất là trung tâm xúc tiến du
lịch, ngành quản lý du lịch cần có những quan tâm, đầu tư đúng mức mức đến lĩnh
vực truyền thông, xem đây là một kênh quảng bá để giới thiệu tiềm năng, kêu gọi
hợp tác đầu tư phát triển du lịch.
Bên cạnh đó, thì cơ quan chủ quản, ngành du lịch cần có một chương trình
phối hợp với cơ quan truyền thông rõ ràng và có sự “chăm sóc” thỏa đáng, liên tục
để làm sao đưa được những chỉ số, những thông tin, chính sách hấp dẫn nhất, vượt
95
trội, một cách cụ thể, minh bạch về du lịch của tỉnh để các nhà đầu tư, các công ty,
tập đoàn chuyên làm du lịch có cơ hội tìm kiếm hợp tác, có cảm hứng để đầu tư vào
du lịch Cà Mau.
Xin cảm ơn ông!
96
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
PHIẾU PHỎNG VẤN
[PVS2]
Kính gửi: Ông Trần Hiếu Hùng, Giám đốc Sở Văn hoá, Thể thao và Du
lịch tỉnh Cà Mau.
Tôi tên: Phạm Băng Thanh, Phóng viên Báo Cà Mau.
Tôi đang học lớp Cao học báo chí, chuyên ngành Báo chí học định hướng
ứng dụng, do Viện Đào tạo Báo chí & Truyền thông, Trường Đại học Khoa học Xã
hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội.
Để tiến hành nghiên cứu, khảo sát thực tế và làm rõ nhiều nội dung quan
trọng liên quan trong quá trình thực hiện đề tài luận văn tốt nghiệp: Truyền thông
chính sách phát triển du lịch trên báo chí Cà Mau (Khảo sát báo Cà Mau, Đài PT-
TH Cà Mau năm 2019), do PGS,TS. Hà Huy Phượng, Học Viện Báo chí và Tuyên
truyền hướng dẫn khoa học.
Tôi xin được phép phỏng vấn ông Trần Hiếu Hùng một số nội dung liên quan
đến truyền thông chính sách phát triển du lịch trên báo chí Cà Mau (Khảo sát báo
Cà Mau, Đài PT-TH Cà Mau năm 2019).
Rất mong nhận được sự quan tâm giúp đỡ của ông.
Nội dung phỏng vấn:
Câu 1: Thưa ông, đã qua, Đảng và Nhà nước luôn nhấn mạnh và có nhiều ý
kiến chỉ đạo, quán triệt về vai trò của báo chí, truyền thông trong từng thời kỳ, giai
đoạn lịch sử. Vậy ông nghĩ thế nào về vai trò của báo chí, truyền thông trong phát
triển du lịch ở Việt Nam nói chung và ở Cà Mau nói riêng?
Đảng và Nhà nước nước ta đã định hướng đưa du lịch trở thành ngành kinh
tế mũi nhọn, và là điểm đến có sức cạnh tranh cao của du lịch thế giới.
97
Mới đây, Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án “Tăng cường hoạt động
truyền thông về du lịch” (Quyết định 44/QĐ-TTg ban hành ngày 09/01/2019), theo
đó xác định đẩy mạnh truyền thông quảng bá hình ảnh, văn hoá, đất nước, con người
Việt Nam góp phần xây dựng, định vị hình ảnh thương hiệu du lịch Việt Nam.
Bộ Thông tin và Truyền thông cũng vừa xây dựng Kế hoạch đẩy mạnh hoạt
động truyền thông về du lịch, qua đó, tạo sự đột phá trong nâng cao nhận thức của
xã hội về phát triển du lịch bền vững và hiệu quả của hoạt động quảng bá, xúc tiến
du lịch trong và ngoài nước.
Có thể khẳng định, báo chí, truyền thông có vai trò rất quan trọng trong việc
tuyên truyền bảo vệ di sản và phát triển du lịch bền vững, tăng cường giao lưu văn
hoá, quảng bá và nâng cao hình ảnh đất nước. Báo chí, truyền thông còn có vai trò
to lớn trong việc nâng cao nhận thức và thay đổi hành vi; nhằm tăng lượng khách và
doanh thu; đồng thời, tăng cường hiểu biết về tình hình trong và ngoài nước, nhất là
du lịch.
Cũng giống như vai trò trong phát triển du lịch ở Việt Nam, báo chí, truyền
thông cũng có vai trò hết sức to lớn trong hoạt động phát triển du lịch Cà Mau. Báo
chí, truyền thông là phương tiện hữu ích, là kênh quảng bá nhanh nhất, hiệu quả
nhất, tiếng nói mạnh mẽ nhất trong công tác tuyên truyền, quảng bá du lịch, tạo
niềm tin và sự thu hút mạnh mẽ du khách khắp mọi nơi.
Trong nhiều năm qua, báo chí Cà Mau đã làm tốt vai trò của mình trong công
tác tuyên truyền về đất và người Cà Mau, góp phần mời gọi các du khách gần, xa
đến tham quan, vui chơi, nghiên cứu. Cụ thể Báo Cà Mau, Đài PT-TH Cà Mau có
hẳn chuyên trang, chuyên mục, chuyên đề về du lịch, với những bài viết giới thiệu
những địa danh du lịch, về đời sống người Cà Mau, về những phong tục tập quán,
những giá trị văn hóa truyền thống, những giá trị nghiên cứu lịch sử,...
Nhìn chung, với những hoạt động tích cực, sự tương tác rộng, hoạt động của
báo chí, truyền thông đã góp phần quan trọng cho ngành du lịch Việt Nam nói
chung và du lịch Cà Mau nói riêng không thể nào phát triển mạnh mẽ. Không có
hoạt động truyền thông thì du khách sẽ không biết hết những vẻ đẹp của địa
98
phương, những giá trị tinh túy về văn hóa, con người, ẩm thực,… của từng vùng
miền, từng dân tộc, từng địa phương khác nhau.
Câu 2. Theo ông, hiệu quả của công tác truyền thông về du lịch nói chung,
về chính sách phát triển du lịch nói riêng của Cà Mau đã và đang được báo chí Cà
Mau tổ chức, thực hiện ra sao (cụ thể là báo Cà Mau và Đài PT-TH Cà Mau)?
Cà Mau được xác định có rất nhiều tiềm năng để phát triển du lịch, với vị trí
địa lý, sự đa dạng của hệ sinh thái rừng - biển và mặn – ngọt, là một trong 4 tỉnh
trong hành lang phát triển kinh tế phía Nam của chương trình hợp tác phát triển tiểu
vùng Mekong mở rộng, có điều kiện thuận lợi trong giao lưu phát triển kinh tế với
nước Đông Nam Á,... đã tạo cơ hội cho du lịch Cà Mau phát triển trong thời gian
tới. So với các tỉnh, thành trong khu vực ĐBSCL, cùng với An Giang, Cà Mau là
một trong hai tỉnh được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Quy hoạch tổng thể phát
triển khu du lịch quốc gia Mũi Cà Mau nằm trong hệ thống quy hoạch 46 khu du
lịch quốc gia của cả nước. Có thể xác định vị trí Cà Mau đang ở Top 5 của khu vực.
Tuy nhiên, so với các vùng du lịch trọng điểm của cả nước đã được đầu tư như:
Vũng Tàu, Phan Thiết, Nha Trang, Đà Nẵng,... Cà Mau vẫn còn hạn chế do nhiều
yếu tố tác động đến sự phát triển du lịch như: hạ tầng giao thông, chất lượng nguồn
nhân lực, đa dạng hóa sản phẩm du lịch,... để phát triển tương xứng với tiềm năng
cần có những quyết sách mang tính chiến lược trong thời gian tới, mới có thể đủ sức
cạnh tranh trên bản đồ du lịch Việt Nam.
Cùng với chủ trương, chính sách về phát triển du lịch của Đảng và Nhà nước,
các chính sách của Cà Mau trong thời gian qua cũng đã thể hiện sự nỗ lực rất lớn
của các cấp ủy Đảng, chính quyền địa phương và nhân dân trong việc phát triển
kinh tế nói chung và phát triển du lịch nói riêng. Thông qua việc ban hành nhiều
chính sách tập trung phát triển du lịch tỉnh Cà Mau như: Nghị quyết số 04-NQ/TU
ngày 10/10/2016 của Tỉnh ủy về phát triển du lịch tỉnh Cà Mau đến năm 2020, định
hướng đến năm 2030; Kế hoạch số 50-KH/TU ngày 06/6/2017 của Ban Thường vụ
Tỉnh ủy về phát triển du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn theo Nghị quyết số
08-NQ/TU của Bộ Chính trị; Kế hoạch số 39/KH-UBND ngày 08/7/2017 của
UBND tỉnh về thực hiện Nghị quyết 92/NQ-CP của Chính phủ về một số giải pháp
99
đẩy mạnh phát triển du lịch Việt Nam thời kỳ mới,…
Và trong dự án quy hoạch du lịch của Trung ương, Cà Mau nằm trong cụm
kinh tế trọng điểm, đồng thời cũng nằm trong trung tâm du lịch của vùng “liên
thông” với các trung tâm du lịch trong vùng như Kiên Giang, Sóc Trăng, Cần Thơ,
An Giang, Bạc Liêu ... và vùng phụ cận, bước đầu tạo điều kiện cho hoạt động du
lịch phát triển.
Để thu hút khách đến với Cà Mau, đặc biệt để biến nơi đây thành điểm đến
hấp dẫn trong thời gian tới ngành du lịch Cà Mau, cụ thể tỉnh đã triển khai nhiều
hoạt động thông tin tuyên truyền, nhằm nâng cao ý thức cộng đồng về ý nghĩa và
tầm quan trọng của Khu dự trữ sinh quyển thế giới, Khu Ramsar thế giới; nhằm
giáo dục ý thức bảo vệ môi trường; đồng thời, tập trung xây dựng mô hình du lịch
sinh thái gắn với cộng đồng, nông nghiệp, dịch vụ phục vụ du lịch thân thiện với
môi trường, bảo tồn các di sản thiên nhiên, môi trường tự nhiên, tạo một môi trường
văn hóa du lịch trong lành để thúc đẩy sự phát triển toàn diện.
Song, phải nhìn nhận, mỗi năm thông tin trên báo chí Cà Mau, cụ thể là báo
Cà Mau và Đài Phát thanh – Truyền hình Cà Mau đã đăng tải hàng trăm tin, bài,
chùm ảnh, video clip, nhiều chuyên trang, chuyên mục, chuyên đề dài kỳ, nhưng chỉ
chủ yếu xoay quanh: định hướng công tác chỉ đạo điều hành; xúc tiến, quảng bá du
lịch; và liên kết vùng. Vấn đề truyền thông chính sách phát triển du lịch còn chưa
nhiều, thông tin chưa thực sự hấp dẫn, sản phẩm truyền thông về du lịch chưa đa
dạng, sự tương tác với công chúng chưa cao. Việc đồng hành, hiến kế để phát triển
du lịch chưa đạt được như kỳ vọng.
Câu 3. Với góc nhìn của nhà quản lý, ông có đề xuất, kiến nghị gì để công
tác truyền thông về du lịch của báo chí Cà Mau ngày càng đạt hiệu quả cao hơn,
nhất là truyền thông chính sách phát triển du lịch, thưa ông?
Với mục tiêu đưa du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn của tỉnh, những
quyết sách sẽ được tỉnh Cà Mau triển khai quyết liệt trong thời gian tới để phát triển
du lịch đồng bộ với mục tiêu xây dựng du lịch Cà Mau trở thành điểm đến du lịch
hấp dẫn, có uy tín và sức cạnh tranh cao; xây dựng sản phẩm và loại hình du lịch
của tỉnh đạt thương hiệu quốc gia đó là du lịch sinh thái và du lịch cộng đồng mang
100
bản sắc riêng về con người, vùng đất Cà Mau trong tổng thể phát triển du lịch đồng
bằng sông Cửu Long. Do đó, báo chí có vai trò đặc biệt quan trọng, vai trò đi đầu và
mang tính đại chúng nhất. Song, thực tế thời gian qua, mặc dù vai trò của báo chí
truyền thông chính sách được coi trọng nhưng vẫn chưa được phát huy đúng mức,
chưa đáp ứng được nhu cầu xã hội cũng như của chính cơ quan ban hành chính sách
phát triển du lịch của Nhà nước.
Cơ quan báo chí Cà Mau cần nâng cao năng lực nghề nghiệp cho phóng viên,
nhà báo, trong đó có năng lực truyền thông chính sách; việc tổ chức truyền thông
chính sách phát triển du lịch của các cơ quan báo chí cũng cần được chú trọng.
Theo đó, cần có các mục, chuyên mục, hoặc chuyên trang tuyên truyền về chủ
trương, chính sách. Báo chí cũng là diễn đàn trao đổi ý kiến công khai, thẳng thắn
giữa những người làm chính sách, cơ quan ban hành chính sách với đông đảo người
dân, doanh nghiệp… Đa dạng hoá sản phẩm truyền thông, tăng sức hút, tính hấp
dẫn của chuyên trang, chuyên mục, ứng dụng có hiệu quả công nghệ thông tin để
tạo sức hấp dẫn, tính tương tác của sản phẩm truyền thông, khai thác tốt hơn tính
hấp dẫn của sản phẩm du lịch thông qua tác phẩm báo chí.
Để truyền thông chính sách phát triển du lịch trên báo chí Cà Mau hiệu quả
còn cần có sự phối hợp giữa cơ quan ban hành chính sách và cơ quan báo chí. Sự
phối hợp này nhằm mục đích tuyên truyền chính sách được thực hiện một cách tích
cực và có hiệu quả.
Việc tổ chức các sự kiện báo chí như họp báo, gặp gỡ báo chí, trả lời phỏng
vấn của báo chí thường kỳ hoặc đột xuất cần được tiến hành nghiêm túc. Điều này
đã góp phần giúp báo chí thực hiện tốt việc tuyên truyền, phổ biến chính sách, giám
sát, phản biện chính sách trong quá trình thực thi chính sách.
Xin cảm ơn ông!
101
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
PHIẾU PHỎNG VẤN
[PVS3]
Kính gửi: Bà Nguyễn Thị Ngọc Mai, Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần
Thương mại Dịch vụ - Du lịch Phú Cường.
Tôi tên: Phạm Băng Thanh, Phóng viên Báo Cà Mau.
Tôi đang học lớp Cao học báo chí, chuyên ngành Báo chí học định hướng
ứng dụng, do Viện Đào tạo Báo chí & Truyền thông, Trường Đại học Khoa học Xã
hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội.
Để tiến hành nghiên cứu, khảo sát thực tế và làm rõ nhiều nội dung quan
trọng liên quan trong quá trình thực hiện đề tài luận văn tốt nghiệp: Truyền thông
chính sách phát triển du lịch trên báo chí Cà Mau (Khảo sát báo Cà Mau, Đài PT-
TH Cà Mau năm 2019), do PGS,TS. Hà Huy Phượng, Học Viện Báo chí và Tuyên
truyền hướng dẫn khoa học.
Tôi xin được phép phỏng vấn bà Nguyễn Thị Ngọc Mai một số nội dung liên
quan đến truyền thông chính sách phát triển du lịch trên báo chí Cà Mau (Khảo sát
báo Cà Mau, Đài PT-TH Cà Mau năm 2019).
Rất mong nhận được sự quan tâm giúp đỡ của bà.
Nội dung trả lời phỏng vấn:
Câu 1: Thưa bà, đã qua Đảng và Nhà nước luôn nhấn mạnh và có nhiều ý
kiến chỉ đạo, quán triệt về vai trò của báo chí, truyền thông trong từng thời kỳ, giai
đoạn lịch sử. Vậy Bà nghĩ thế nào về vai trò của báo chí, truyền thông trong phát
triển du lịch ở Việt Nam nói chung và ở Cà Mau nói riêng?
- Trong những năm gần đây, với sự phát triển của nền kinh tế, công nghệ
thông tin thì báo chí đang ngày càng hoàn thiện và phát triển vượt bậc hơn, đóng vai
trò rất quan trọng đối với các nền kinh tế nói chung, du lịch nói riêng. Cụ thể:
102
Thứ nhất, báo chí, truyền thông giúp nâng cao nhận thức và tăng cường
sự hiểu biết về tình hình du lịch trong nước, quảng bá về những điểm đến, lễ hội,
thời tiết,... của Việt Nam nói chung, Cà Mau nói riêng để thu hút du khách.
Thứ hai, báo chí trở thành công cụ hiệu quả để bảo vệ di sản Việt Nam cũng
như nâng cao nhận thức để phục hồi, tái sinh những nét đẹp của đất nước, địa phương.
Thứ ba, báo chí, truyền thông giúp tiếp cận các tri thức văn hóa thế giới,
qua đó, sàng lọc và học hỏi những định hướng lợi ích áp dụng cho sự phát triển của
du lịch nước nhà.
Câu 2: Theo bà, hiệu quả của công tác truyền thông về du lịch nói chung, về
chính sách phát triển du lịch nói riêng của Cà Mau đã và đang được báo chí Cà
Mau tổ chức, thực hiện ra sao (cụ thể là báo Cà Mau và Đài PT-TH Cà Mau)?
- Cùng với báo chí cả nước, Báo Cà Mau và Đài PT-TH Cà Mau luôn đẩy
mạnh công tác truyền thông về du lịch nói chung, chính sách phát triển du lịch nói
riêng của Cà Mau. Bên cạnh những chuyên đề về du lịch được thực hiện định kỳ
nhằm quảng bá các điểm đến, nét đặc trưng trong văn hóa, ẩm thực,... báo chí Cà
Mau còn phối hợp với các doanh nghiệp lữ hành tổ chức các chuyến khảo sát để
thông qua đó cho ra mắt nhiều sản phẩm du lịch mới và mang tính đặc trưng hấp
dẫn du khách.
- Tuy nhiên, báo chí Cà Mau vẫn còn hạn chế về độ phủ sóng truyền thông, số
lượng bạn đọc và bạn xem Đài chưa cao, thêm vào đó là giá cho các hạng mục
quảng cáo khá cao, nhất là Đài PT-TH Cà Mau, điều này tạo khoảng cách giữa các
doanh nghiệp lữ hành với báo chí Cà Mau trong việc kết nối đẩy mạnh quảng cáo
các sản phẩm bán, chương trình ưu đãi nhằm kích cầu du lịch tỉnh nhà.
Câu 3: Với góc nhìn của một Doanh nghiệp du lịch, Bà có đề xuất, kiến nghị
gì để công tác truyền thông về du lịch của báo chí Cà Mau ngày càng đạt hiệu quả
cao hơn, nhất là truyền thông chính sách phát triển du lịch, thưa bà?
- Bên cạnh việc đẩy mạnh truyền thông và thể hiện được vai trò của mình
trong việc góp phần phát triển du lịch, báo chí Cà Mau vẫn còn một số mặt hạn chế.
Để ngày càng đạt hiệu quả hơn về công tác truyền thông, báo chí Cà Mau cần:
103
Một là, mạnh mẽ hơn nữa trong việc truyền thông phát triển du lịch cũng
như đẩy mạnh quảng bá các điểm đến, sức hấp dẫn của di tích, văn hóa, ẩm thực địa
phương; việc đưa ra những thông điệp đúng đắn sẽ có tác động lớn trong việc thu
hút khách du lịch đặt chân đến Việt Nam nói chung, Cà Mau nói riêng cũng như có
ý thức trong việc giữ gìn văn hóa Việt.
Hai là, hướng dẫn truyền tải thông điệp đến các chủ thể của điểm đến du
lịch di sản, bao gồm cơ quan quản lý nhà nước về du lịch, các doanh nghiệp du lịch,
hướng dẫn viên du lịch, cơ sở dịch vụ du lịch và các cộng đồng, cá nhân tham gia
trực tiếp hoặc gián tiếp phục vụ khách du lịch.
Ba là, cùng với các doanh nghiệp du lịch địa phương tổ chức sự kiện xúc
tiến như các đoàn FAM/Press Trip, chương trình phát động thị trường, chương trình
quan hệ công chúng giới thiệu điểm đến.
Bốn là, đổi mới chính sách giá và hướng đến việc phối hợp hỗ trợ các
doanh nghiệp lữ hành truyền thông đưa khách đến địa phương nhiều hơn.
Năm là, nâng cao tính phản biện, tranh luận của báo chí nhằm đóng góp
vào quyết định của chính quyền của các địa phương trong việc đầu tư, xúc tiến, tôn
tạo các điểm đến tại địa phương, để du lịch Cà Mau không chỉ là du lịch “một đêm”
mà phải có các sản phẩm níu chân du khách lưu trú nhiều ngày.
104
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
PHIẾU PHỎNG VẤN
[PVS4]
Kính gửi: Ông Trần Thanh Nghị, Phó Giám đốc BenThanh Tourist Chi
nhánh Cần Thơ, Trưởng Văn phòng Đại diện BenThanh Tourist tại Cà Mau.
Tôi tên: Phạm Băng Thanh, Phóng viên Báo Cà Mau.
Tôi đang học lớp Cao học báo chí, chuyên ngành Báo chí học định hướng
ứng dụng, do Viện Đào tạo Báo chí & Truyền thông, Trường Đại học Khoa học Xã
hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội.
Để tiến hành nghiên cứu, khảo sát thực tế và làm rõ nhiều nội dung quan
trọng liên quan trong quá trình thực hiện đề tài luận văn tốt nghiệp: Truyền thông
chính sách phát triển du lịch trên báo chí Cà Mau (Khảo sát báo Cà Mau, Đài PT-
TH Cà Mau năm 2019), do PGS.TS. Hà Huy Phượng, Học Viện Báo chí và Tuyên
truyền hướng dẫn khoa học.
Tôi xin được phép phỏng vấn ông Trần Thanh Nghị một số nội dung liên
quan đến truyền thông chính sách phát triển du lịch trên báo chí Cà Mau (Khảo sát
báo Cà Mau, Đài PT-TH Cà Mau năm 2019).
Rất mong nhận được sự quan tâm giúp đỡ của ông.
Nội dung trả lời phỏng vấn:
Câu 1: Thưa ông, đã qua, Đảng và Nhà nước luôn nhấn mạnh và có nhiều ý
kiến chỉ đạo, quán triệt về vai trò của báo chí, truyền thông trong từng thời kỳ, giai
đoạn lịch sử. Vậy ông nghĩ thế nào về vai trò của báo chí, truyền thông trong phát
triển du lịch ở Việt Nam nói chung và ở Cà Mau nói riêng?
Trả lời:
- Vai trò của báo chí, truyền thông trong phát triển du lịch ở Việt Nam:
105
Đảng và Nhà nước Việt Nam đã xác định Ngành du lịch là ngành kinh tế mũi
nhọn, định hướng trong tương lai sẽ biến du lịch Việt Nam trở thành điểm đến có
sức cạnh tranh cao trong hệ thống điểm đến du lịch thế giới.
Để làm được điều đó phải kể đến hoạt động báo chí, truyền thông. Báo chí,
truyền thông có vai trò rất quan trọng trong việc quảng bá và nâng cao hình ảnh đất
nước, con người; tuyên truyền bảo vệ di sản và phát triển du lịch bền vững, tăng
cường giao lưu văn hóa các dân tộc và Thế giới . Báo chí, truyền thông có vai trò to
lớn trong việc đồng hành để bảo vệ, gìn giữ, phát triển, quảng bá các giá trị cốt lõi
của di tích lịch sử, danh lam thắng cảnh, mảnh đất, con người của mỗi địa phương
để phát triển du lịch.
- Vai trò của báo chí, truyền thông trong phát triển du lịch Cà Mau:
Cũng giống như vai trò trong phát triển du lịch ở Việt Nam; báo chí, truyền
thông cũng có vai trò hết sức to lớn trong hoạt động phát triển du lịch Cà Mau. Báo
chí, truyền thông là phương tiện hữu ích, là kênh quảng bá nhanh nhất, hiệu quả
nhất, tiếng nói mạnh mẽ nhất trong công tác tuyên truyền, quảng bá du lịch, tạo
niềm tin và sự thu hút mạnh mẽ du khách khắp mọi nơi.
Báo chí, truyền thông giúp giới thiệu các sản phẩm du lịch địa phương, vẻ
đẹp, sự hấp dẫn của các tuyến, các khu điểm du lịch đến rộng rãi du khách trong và
ngoài tỉnh Cà Mau. Giúp giới thiệu nền văn hóa đặc sắc, các món ăn tinh thần như
đàn ca tài tử, truyện kể Bác Ba Phi, giới thiệu các sản vật xứ biển Cà Mau, xứ rừng
U Minh, Đất Mũi; giới thiệu về các làng nghề truyền thống như đan đát, dệt chiếu,
làm khô, nghề phong ngạn, nghề nuôi trồng thủy sản,… đến đông đảo khách du lịch
Nhìn chung, nếu không có hoạt động của báo chí, truyền thông thì ngành du
lịch việt Nam nói chung và du lịch Cà Mau nói riêng không thể nào phát triển mạnh
mẽ, rộng rãi, du khách sẽ không biết hết những vẻ đẹp của địa phương, những giá
trị tinh túy về văn hóa, con người, ẩm thực,… của từng vùng miền, từng dân tộc,
từng địa phương khác nhau.
Câu 2. Theo ông, hiệu quả của công tác truyền thông về du lịch nói chung,
về chính sách phát triển du lịch nói riêng của Cà Mau đã và đang được báo chí Cà
Mau tổ chức, thực hiện ra sao (cụ thể là báo Cà Mau và Đài PT-TH Cà Mau)?
106
Trả lời:
Theo như góc nhìn cá nhân, thời gian qua, các cơ quan báo chí, truyền hình
Cà Mau đã có những cách làm hay, sáng tạo với nhiều cách thức tuyên truyền trên
các loại hình báo chí, truyền hình, đồng thời kết nối với mạng xã hội để “nối dài”
các sản phẩm báo chí đến với xã hội, góp phần thúc đẩy du lịch phát triển rộng rãi,
nhanh chóng, đa dạng, mạnh mẽ và bền vững.
Đài truyền hình Cà Mau đã có rất nhiều tin, bài, phóng sự quảng bá du lịch
Cà Mau, tuyên truyền về chủ trương, chính sách, định hướng của Tỉnh Ủy, Ủy Ban
về vai trò của du lịch trong việc phát triển kinh tế chính trị tỉnh nhà. Truyền hình Cà
Mau đã xây dựng ban chuyên đề và chuyên mục du lịch phát sóng định kỳ hàng
tuần trên sóng truyền hình và trên trang truyền hình Cà Mau online.
Báo Cà Mau cũng có bộ phận nhân sự chuyên phụ trách về chuyên mục du
lịch. Chuyên trang du lịch Cà Mau trên báo giấy được phát hành định kỳ vào các
ngày thứ 7 hàng tuần. Báo Cà Mau phiên bản online và kênh youtube của Báo Cà
Mau cũng phát huy hiệu quả trong công tác tuyên truyền, quảng bá về du lịch Cà
Mau khi thường xuyên có tin bài giới thiệu về du lịch Cà Mau, du lịch các địa
phương trong nước, đưa tin nhanh chóng những sự kiện về du lịch kịp thời đến với
bạn đọc.
Bên cạnh những mặt tích cực đã làm được, báo chí, truyền thông Cà Mau
vẫn còn tồn tại những mặt hạn chế cần cải thiện.
- Sức hấp dẫn, chất lượng chương trình của báo chí, truyền hình của tỉnh nhà
chưa cao, nên lượt xem của khán giả, đọc giả cũng còn hạn chế; dẫn đến hiệu quả
truyền thông, tuyên truyền chính sách du lịch chưa đến được đông đảo người dân
địa phương;
- Kinh phí và mức đầu tư cho tin bài còn hạn chế nên dẫn đến chất lượng tin,
bài về du lịch chưa cao, chưa gây được ấn tượng lớn như các đài khác;
- Máy móc thiết bị đưa tin, công nghệ còn lạc hậu dẫn đến chất lượng nghe
nhìn của tin, bài cũng hạn chế theo. Chất lượng video, nội dung tin bài chưa được
thể hiện hiệu quả, thu hút.
107
- Trình độ chuyên môn, kỹ thuật của đội ngũ nhân sự còn hạn chế, do chính
sách đãi ngộ, tiền lương chưa cao chưa thu hút được nhân sự giỏi;
- Số lượng phóng viên, biên tập viên, cộng tác viên còn ít nên tin tức thu thập
còn chậm, không nắm bắt hết và không kịp thời đưa tin về những hoạt động nóng
hổi hàng ngày tại khắp các địa phương trong tỉnh, nhất là các hoạt động văn hóa, du
lịch diễn ra hàng ngày;
- Sản phẩm du lịch Cà Mau còn nghèo nàn, thiếu sản phẩm mới. Điều này ảnh
hưởng đến nội dung về tin bài du lịch. Thông tin quảng bá trùng lắp, nội dung và
chủ đề cũ được lặp lại nhiều lần gây nhàm chán. Các nội dung và chủ đề, sản phẩm
du lịch mới cực kỳ thiếu thốn;
- Chưa nắm bắt đầy đủ các xu hướng truyền thông, các kênh truyền thông và
công nghệ truyền thông hiện đại, chậm đổi mới, sáng tạo, dẫn đến công tác quảng
bá, truyền thông về du lịch chưa thu hút được khán thính giả, độc giả, chưa khai
thác hết được mạng lưới kênh truyền thông hiện đại theo xu hướng thế giới;
- Do hiệu quả quảng bá và tính tương tác đến độc giả, khán thính giả chưa cao
như mong muốn nên các doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ du lịch địa phương cũng
còn hạn chế sử dụng các phương tiện truyền thông quảng bá địa phương để làm
kênh quảng cáo cho doanh nghiệp và sản phẩm du lịch của công ty, gây thiệt hại về
kinh tế cho cơ quan truyền thông, báo đài. Mặt khác cũng làm giảm tính kết nối
giữa doanh nghiệp du lịch và các cơ quan báo đài địa phương.
Câu 3: Với góc nhìn của một Doanh nghiệp du lịch, ông có đề xuất, kiến
nghị gì để công tác truyền thông về du lịch của báo chí Cà Mau ngày càng đạt hiệu
quả cao hơn, nhất là truyền thông chính sách phát triển du lịch, thưa ông?
Trả lời:
Theo quan điểm và góc nhìn cá nhân đại diện cho một doanh nghiệp kinh
doanh du lịch địa phương, tôi mong muốn lĩnh vực báo chí, truyền thông Cà Mau
phát huy hết vai trò của mình trong việc thông tin, quảng bá hình ảnh du lịch địa
phương, tuyên truyền sâu rộng chính sách, chủ trương phát triển du lịch của các cơ
quan chức năng đến đông đảo người dân trong và ngoài tỉnh. Là cầu nối và là kênh
quảng bá của các doanh nghiệp nhằm nâng cao hiệu quả quảng cáo gắn liền với thúc
108
đẩy hiệu quả kinh doanh, mang lại nguồn lợi kinh tế cho doanh nghiệp và cho cộng
đồng người dân địa phương Cà Mau làm du lịch.
Qua đó, tôi có một số đề xuất, kiến nghị như sau:
- Lĩnh vực báo chí, truyền thông cần nâng cao vai trò của mình hơn nữa trong
hoạt động truyền thông, quảng bá du lịch địa phương thúc đẩy mạnh mẽ sự phát
triển của địa phương và doanh nghiệp.
- Liên kết chặt chẽ với các cơ quan chức năng, Sở ngành nhà nước nhằm kịp
thời thông tin, tuyên truyền chủ trương, chính sách của tỉnh, quảng bá các hoạt
động, các sản phẩm dịch vụ mới về lĩnh vực du lịch địa phương đến du khách và
người dân.
- Xây dựng và củng cố đội ngũ nhân sự làm báo; đào tạo, thu hút nhân sự giỏi,
có tính sáng tạo cao, nhanh nhạy trong công tác, đột phá trong tư duy để cho ra
những sản phẩm chất lượng, thu hút và giá trị. Vượt qua khỏi những lề lối, những
lối diễn đạt và tư duy lối mòn truyền thống. Mở rộng và liên kết cộng tác với đội
ngũ cộng tác viên khắp các địa phương trên mọi lĩnh vực nhằm thu thập thông tin
rộng rãi, nhanh chóng, kịp thời đưa tin đến khán thính giả, độc giả.
- Nâng cấp trang thiết bị kỹ thuật, nâng cao chất lượng nghe nhìn của tin bài.
- Nâng cao trình độ và khoa học công nghệ, cập nhật và phát triển các kênh truyền
thông hiện đại, các xu hướng thông tin cộng đồng mới trong giai đoạn hiện nay.
- Đổi mới sáng tạo; thay đổi hình thức thể hiện tin bài mang tính sáng tạo, thu
hút, hiện đại, đa dạng theo thị hiếu về tầng lớp, lứa tuổi; làm sao để độc giả chủ
động tiếp cận với các thông tin được đưa ra.
- Đầu tư nhiều hơn về kinh phí, công sức, ý tưởng để cho ra những sản phẩm
chất lượng, thu hút sự quan tâm, nâng cao số lượt xem của khán thính giả, độc giả.
- Tăng cường tính kết nối hơn nữa giữa cơ quan báo đài, truyền thông và
doanh nghiệp. Nắm bắt kịp thời nhu cầu của doanh nghiệp để hợp tác phát triển 2
bên cùng có lợi.
- Xóa bỏ quan niệm về việc truyền thông là phải đưa tin về những cái hay, cái
đẹp, mà định hình lại truyền thông, báo chí là đưa tin kịp thời, đúng sự thật, đúng
thực trạng. Báo chí, truyền thông phải là ca ngợi cái đẹp, bài trừ cái xấu, phản ánh
109
đúng thực trạng sự việc nhằm rút kinh nghiệm, điều chỉnh, sửa chữa để càng ngày
sản phẩm, dịch vụ du lịch địa phương càng phát triển, đa dạng, phong phú và tiến
bộ hơn, bắt kịp thị hiếu và nhu cầu của du khách.
110
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
PHIẾU PHỎNG VẤN
[PVS5]
Kính gửi: Chị Trần Ngọc Lưu Ly, Biên tập viên Phòng Thời sự - Chuyên
đề, Đài PT-TH Cà Mau.
Tôi tên: Phạm Băng Thanh, Phóng viên Báo Cà Mau.
Tôi đang học lớp Cao học báo chí, chuyên ngành Báo chí học định hướng
ứng dụng, do Viện Đào tạo Báo chí & Truyền thông, Trường Đại học Khoa học Xã
hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội.
Để tiến hành nghiên cứu, khảo sát thực tế và làm rõ nhiều nội dung quan
trọng liên quan trong quá trình thực hiện đề tài luận văn tốt nghiệp: Truyền thông
chính sách phát triển du lịch trên báo chí Cà Mau (Khảo sát báo Cà Mau, Đài PT-
TH Cà Mau năm 2019), do PGS.TS. Hà Huy Phượng, Học Viện Báo chí và Tuyên
truyền hướng dẫn khoa học.
Tôi xin được phép phỏng vấn chị Trần Ngọc Lưu Ly một số nội dung liên
quan đến truyền thông chính sách phát triển du lịch trên báo chí Cà Mau (Khảo sát
báo Cà Mau, Đài PT-TH Cà Mau năm 2019).
Rất mong nhận được sự quan tâm giúp đỡ của chị.
Nội dung phỏng vấn:
Câu 1: Thưa chị, với vai trò là biên tập viên phụ trách chuyên mục, chuyên
đề về du lịch, theo chị những chuyên mục, chuyên đề về du lịch do đơn vị chị tổ
chức sản xuất hiện nay có những ưu điểm, hạn chế gì?
- Ưu điểm:
“Tạp chí Du lịch” của Đài PT-TH Cà Mau ra đời năm 2006, thời lượng 15-20
phút, phát sóng 1 kỳ/ tháng. Chuyên đề gồm 4 phần: Thông tin du lịch, Đất và
Người Cà Mau, Món ngon, Khám phá đó đây. Chương trình giới thiệu, quảng bá
111
đến người xem tiềm năng, thế mạnh của tỉnh Cà Mau đối với ngành kinh tế mũi
nhọn trong tương lai, đó là du lịch. Giúp những khán giả chưa có dịp „tận mục sở
thị‟ các danh lam thắng cảnh đẹp, có thể theo dõi trên sóng Truyền hình Cà Mau để
biết thêm về quê hương, đất nước, con người Cà Mau nói riêng và Việt Nam nói
chung. Chương trình đồng thời mang những thông điệp kêu gọi và thu hút các nhà
đầu tư cùng tỉnh Cà Mau khai thác, phát triển có hiệu quả tiềm năng du lịch nơi
vùng đất cực Nam của Tổ quốc. 3/4 nội dung chương trình viết về các địa điểm du
lịch trong tỉnh Cà Mau, còn lại là ngoài tỉnh do đài khác thực hiện.
Từ năm 2019, “Tạp chí Du lịch” đổi thành “Đất và Người Cà Mau” thời
lượng 5 phút (Các chuyên đề khác thời lượng 15 phút). Chuyên đề được thực hiện
từ nhiều thể loại báo chí kết hợp, như phóng sự, phỏng vấn... Thời lượng phát sóng
ngắn là một lợi thế vì khán giả dễ dàng tiếp nhận nhưng cũng là một thách thức với
ê kíp, vì phải đầu tư nhiều về nội dung và hình ảnh.
Quá trình sản xuất “Đất và người Cà Mau” có sự đầu tư kỹ càng từ khâu lên
ý tưởng kịch bản - ra hiện trường - hậu kỳ trước khi phát sóng. Biên tập viên luôn
chú trọng phần xuất hiện hiện trường, tương tác với nhân vật bên cạnh yếu tố nghệ
thuật của hình ảnh nhằm giới thiệu đến khán giả các địa điểm tham quan, di tích lịch
sử, đình, chùa, miếu mạo, phong tục tập quán, làng nghề, văn hóa ẩm thực … Về Cà
Mau, du khách không chỉ được khám phá, trải nghiệm, hòa mình vào thiên nhiên
mà còn được thưởng thức những món ngon từ rừng, biển và đặc sản do người dân
làm ra. Tính cách phóng khoáng, cởi mở của dân Nam Bộ được thể hiện một phần
qua cách sinh hoạt, ăn uống của họ…
Sau khi biên tập viên lên ý tưởng, xây dựng kịch bản và được lãnh đạo phòng
đồng ý, bắt đầu liên hệ địa điểm, nhân vật cùng với đạo diễn, quay phim ra hiện
trường. Hoàn thành giai đoạn tiền kỳ sẽ đến hậu kỳ và hoàn thành tác phẩm. “Đất
và người Cà Mau” không mang nhiều yếu tố chính luận mà nghiêng về giải trí,
không chỉ phát trên sóng truyền hình mà còn được đăng tải trên website của Đài và
các sở, ngành. (Từ năm 2016, Sở Thông tin và Truyền thông tỉnh Cà Mau hợp đồng
với Đài thực hiện “Đất và Người Cà Mau” dịch ra Tiếng Anh đăng trên Website của
các sở, ngành trong tỉnh.) “Đất và người Cà Mau” sau khi được thực hiện, phát
112
sóng và đăng trên fanpage nhận được rất nhiều sự yêu thích, chia sẻ, tương tác của
khán giả.
“Tạp chí du lịch” nay là “Đất và người Cà Mau” là một trong những CĐTH
gắn bó lâu dài với khán giả. Qua phản ánh, giới thiệu của chuyên đề, khán giả thấy
được sự phát triển của ngành du lịch tỉnh nhà kể từ sau khi tái lập tỉnh 01/01/1997.
Thời điểm du lịch còn là ngành non trẻ, sự phát triển của ngành du lịch Cà Mau còn
ở mức thấp, tốc độ tăng trưởng khách du lịch chỉ ở mức 5%/năm, đóng góp cho
ngân sách nhà nước còn nhỏ chưa tương xứng với tiềm năng của tỉnh, doanh thu
chủ yếu từ lưu trú và ăn uống. Hoạt động kinh doanh du lịch của một số đơn vị còn
kém hiệu quả, công tác lữ hành và phát triển các sản phẩm mới chưa được quan
tâm. Được sự quan tâm của các ngành, các cấp, sự nỗ lực của ngành du lịch Cà Mau
và sự tham gia tích cực của doanh nghiệp kinh doanh du lịch. Bên cạnh, sự mở cửa
đổi mới chính sách, cơ chế của nhà nước, ngành du lịch Cà Mau từng bước khẳng
định được vị trí quan trọng trong tiến trình hội nhập, đến nay tạo được những thành tựu
đáng khích lệ, với những chuyển biến rõ rệt về cơ sở vật chất kỹ thuật, hạ tầng du lịch,
lượng du khách, nguồn nhân lực du lịch, dịch vụ du lịch, doanh thu du lịch,…
- Hạn chế:
Khoảng thời gian đầu lên sóng truyền hình “Tạp chí du lịch” được công
chúng đánh giá cao không chỉ về nội dung và hình thức thể hiện. Tuy nhiên, theo
thời gian, các địa điểm du lịch được giới thiệu không còn mới, hấp dẫn.
“Đất và người Cà Mau” được xây dựng với phiên bản mới, tạo hiệu ứng tích
cực tuy nhiên, do không có kinh phí thực hiện nên chất lượng không được duy trì.
Không có sự phối hợp về định hướng tuyên truyền cũng như kinh phí
thực hiện giữa Đài Phát thanh – Truyền hình Cà Mau, Sở Văn hóa, Thể thao & Du
lịch… nên nội dung, hình thức đôi lúc chưa hấp dẫn công chúng.
Câu 2: Như vậy, để nâng cao chất lượng truyền thông về du lịch, nhất là
truyền thông về chính sách phát triển du lịch, theo chị, Đài PT-TH Cà Mau cần có
giải pháp như thế nào?
Cà Mau cần có sự đầu tư tương xứng với tiềm năng, thế mạnh của vùng đất
tận cùng cực Nam Tổ quốc trong lĩnh vực phát triển du lịch. Đó là những điểm
113
dừng chân lý tưởng hấp dẫn du khách. Muốn vậy, cần có những chính sách phát
triển du lịch hợp lý, cụ thể như sau:
- Chính sách tạo nguồn nhân lực
- Chính sách về đất đai và vốn
- Chính sách bố trí ngân sách
- Chính sách xã hội hóa du lịch
- Chính sách về quỹ hỗ trợ phát triển du lịch
- Chính sách về sự tham gia của cộng đồng dân cư trong phát triển du lịch
- Chính sách về hiệp hội du lịch
- Chính sách quy định về trách nhiệm quản lý nhà nước về du lịch
- Chính sách về bảo vệ môi trường du lịch
Câu 3: Theo chị, biên tập viên phụ trách chuyên mục, chuyên đề về du lịch ở
đơn vị cần tổ chức nội dung, hình thức như thế nào để phát huy vai trò của báo chí
trong truyền thông phát triển du lịch, trong đó có truyền thông chính sách phát
triển du lịch ở Cà Mau?
- Cần có ý tưởng, kịch bản tốt.
- Diễn biến câu chuyện ngoài hiện trường tự nhiên, tránh sự sắp đặt miễn
cưỡng; chỉ cần 1 cú bấm máy nội dung tương tác giữa các nhân vật trải nghiệm.
- Không chỉ ghi nhận mặt tích cực cần có sự phản ánh vấn đề ở chiều ngược lại.
- Chú trọng hình ảnh đẹp, bắt mắt. Ngoài máy quay phim, cần hình ảnh quay
từ điện thoại di động thông minh kết hợp thiết bị cầm tay, máy quay dưới nước,
flycam, mic không dây… khi cần thiết. Sự phát triển của các phương tiện kỹ thuật
công nghệ giúp tạo phương pháp mới trong truyền đạt thông tin.
- Người trải nghiệm (Phóng viên, Dẫn chương trình, nhân vật khách mời) tự nhiên.
- Ê kíp phối hợp ăn ý.
- Xử lý tốt ở khâu hậu kỳ (hình ảnh, âm thanh, nhạc nền...)
- Kinh phí thực hiện
Xin cảm ơn chị!
114
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
PHIẾU PHỎNG VẤN
[PVS6]
Kính gửi: Nhà báo Phạm Quốc Rin, Phóng viên Báo Cà Mau.
Tôi tên: Phạm Băng Thanh, Phóng viên Báo Cà Mau.
Tôi đang học lớp Cao học báo chí, chuyên ngành Báo chí học định hướng
ứng dụng, do Viện Đào tạo Báo chí & Truyền thông, Trường Đại học Khoa học Xã
hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội.
Để tiến hành nghiên cứu, khảo sát thực tế và làm rõ nhiều nội dung quan
trọng liên quan trong quá trình thực hiện đề tài luận văn tốt nghiệp: Truyền thông
chính sách phát triển du lịch trên báo chí Cà Mau (Khảo sát báo Cà Mau, Đài PT-
TH Cà Mau năm 2019), do PGS.TS. Hà Huy Phượng, Học Viện Báo chí và Tuyên
truyền hướng dẫn khoa học.
Tôi xin được phép phỏng vấn Nhà báo Phạm Quốc Rin một số nội dung liên
quan đến truyền thông chính sách phát triển du lịch trên báo chí Cà Mau (Khảo sát
báo Cà Mau, Đài PT-TH Cà Mau năm 2019).
Rất mong nhận được sự quan tâm giúp đỡ của anh.
Nội dung phỏng vấn:
Câu 1: Thưa anh, với vai trò là phóng viên phụ trách chuyên mục, chuyên đề
về du lịch, theo anh những chuyên mục, chuyên đề về du lịch do đơn vị anh tổ chức
sản xuất hiện nay có những ưu điểm, hạn chế gì?
Từ lâu, nhiều địa phương trong đó có Cà Mau đã xác định du lịch là một
ngành công nghiệp đặt biệt - ngành công nghiệp không khói. Các địa phương phát
triển du lịch mang doanh thu “khủng” so với doanh thu các ngành, lĩnh vực khác
trong cùng mốc thời gian.
115
Tuy nhiên, để du lịch phát triển, không hẳn có danh lam thắng cảnh; không
thể chỉ có di tích,... là hút được khách. Mà đó còn là sự kết nối tour, tuyến; kết nối
hạ tầng giao thông; kết nối công tác tổ chức, hoạch định kinh doanh của chuỗi nhà
hàng, khách sạn của chuỗi cung ứng tour; chất lượng phục vụ,… song song đó, một
công tác không hề kém phần quan trọng để “kích” du lịch phát triển là công tác
truyền thông. Nếu như đã làm truyền thông du lịch thì cần thiết phải có sự đồng
hành, kết nối giữa truyền thông với hoạt động du lịch của nhà quản lý du lịch và nhà
kinh doanh du lịch. Nghĩa là phải có sự tổ chức, sản xuất chương trình truyền thông,
đưa ra thông điệp truyền thống đặc trưng của địa phương.
Trước hết, có thể nói công tác tuyên truyền về chuyên đề du lịch trên Báo Cà
Mau hiện tại chưa thể gọi là nổi bật so với các chuyên trang, chuyên đề khác.
Nói thế không phải là khen, chê về các đề tài, công tác tổ chức chuyên trang,
chuyên mục, chuyên đề du lịch mà để phân tích vài khía cạnh mà các bài viết, hình
ảnh, video trên các loại hình báo chí của Cà Mau chưa “hot”.
Hầu như đó không phải là sản phẩm truyền thông mà đó là sản phẩm báo chí,
mang đậm tính tuyên truyền hơn là công tác truyền thông. Trong khi du lịch cần
truyền thông quảng bá hình ảnh, quảng bá cơ chế, chính sách, quảng bá nét độc, lạ
của địa phương thì các tác phẩm, chương trình trên nhiều loại hình báo chí ở Báo
Cà Mau lại đi sâu về lĩnh vực phân tích, đánh giá các thực trạng du lịch.
Mặt khác, hiện một bộ phận không nhỏ các tour, tuyến, cơ sở, địa điểm du
lịch cộng đồng ở tỉnh là do người dân tự “khai mở” chứ chưa có một cơ chế kích
thích hợp lý. Do đó, thực trạng du lịch đang diễn ra nhỏ lẻ, chưa có sự gắn kết, hợp
tác, quy hoạch.
Nói về ưu điểm của công tác tuyên truyền du lịch trên Báo Cà Mau: đó là
những tác phẩm chuyên sâu về phân tích thực trạng, điểm mạnh, điểm yếu của nhà
quản lý du lịch trong khi tiềm năng du lịch dồi dào. Đó còn là tác phẩm như định
hướng cho nhà quản lý du lịch nhận ra những hạn chế so với công tác quản lý ở các
địa bàn lân cận. Đó còn là thương hiệu du lịch chưa phát huy, kéo theo hàng loạt
hoạt động chưa mạnh.
Về hạn chế: trước hết đó là công tác tổ chức sản xuất tác phẩm truyền thông
về du lịch. Người làm truyền thông còn mang tính chủ quan, dùng ý chí cá nhân áp
116
đặt cho công tác truyền thông về đề tài, lĩnh vực mình thực hiện. Nghĩa là như tự
cầm còi, tự đá bóng chứ chưa có sự gắn kết, hợp tác chặt chẽ với nhà quản lý và nhà
kinh doanh du lịch cũng như phản ánh đúng thực trạng, nhu cầu của du khách. Chưa
tạo được sự độc, lạ trong thông điệp truyền thông của riêng Cà Mau.
Câu 2: Như vậy, để nâng cao chất lượng truyền thông về du lịch, nhất là
truyền thông về chính sách phát triển du lịch, theo anh, Báo Cà Mau cần có giải
pháp như thế nào?
Để khắc phục những hạn chế như vừa phân tích thì trước hết: nhà quản lý
báo chí truyền thông, quản lý cơ quan báo chí ở Cà Mau cần nhận thức đúng vai trò
của truyền thông đối với du lịch và ngược lại nhà quản lý du lịch cũng phải nhận
thức đúng công tác vai trò của truyền thông.
Từ đó có sự hợp tác trước hết về truyền thông quản lý, truyền thông cơ chế,
chính sách để kịp thời thu hút nhà kinh doanh du lịch nghiên cứu ở các tour, tuyến
du lịch là bàn đạp bứt phá.
Ngoài ra, công tác truyền thông du lịch cần đẩy mạnh, làm sáng tỏ nhiều chủ
trương, quyết sách, hành lang thông thoáng, quan điểm của tỉnh về du lịch và đầu tư
du lịch. Có thế mới quy tụ các nguồn lực, khơi dậy những tiềm năng vốn có của
vùng đất Cà Mau trứ danh rừng vàng, biển bạc.
Câu 3: Theo anh, phóng viên phụ trách chuyên mục, chuyên đề về du lịch ở
đơn vị cần tổ chức nội dung, hình thức như thế nào để phát huy vai trò của báo chí
trong truyền thông phát triển du lịch, trong đó có truyền thông chính sách phát
triển du lịch?
Khi có sự gắn kết về công tác quản lý, thì khâu tổ chức sản xuất cũng rất cần
được soi xét chu đáo. Nghĩa là người tổ chức sản xuất chương trình truyền thông du
lịch phải am hiểu công tác quản lý, tổ chức du lịch. Am hiểu rõ các yếu tố nhằm
khai thác đúng tiềm năng, thế mạnh, đúng điểm khác lạ của du lịch cà mau so với
các tỉnh khác.
Cần khẳng định: không phải truyền thông du lịch ai cũng thực hiện được.
Xin cảm ơn anh!
117
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
PHIẾU PHỎNG VẤN
[PVS7]
Kính gửi: Nhà báo Phạm Thanh Phong, Phó Giám đốc Đài Phát thanh –
Truyền hình Cà Mau.
Tôi tên: Phạm Băng Thanh, Phóng viên Báo Cà Mau.
Tôi đang học lớp Cao học báo chí, chuyên ngành Báo chí học định hướng
ứng dụng, do Viện Đào tạo Báo chí & Truyền thông, Trường Đại học Khoa học Xã
hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội.
Để tiến hành nghiên cứu, khảo sát thực tế và làm rõ nhiều nội dung quan
trọng liên quan trong quá trình thực hiện đề tài luận văn tốt nghiệp: Truyền thông
chính sách phát triển du lịch trên báo chí Cà Mau (Khảo sát báo Cà Mau, Đài PT-
TH Cà Mau năm 2019), do PGS.TS. Hà Huy Phượng, Học Viện Báo chí và Tuyên
truyền hướng dẫn khoa học.
Tôi xin được phép phỏng vấn nhà báo một số nội dung liên quan đến truyền
thông chính sách phát triển du lịch trên báo chí Cà Mau (Khảo sát báo Cà Mau, Đài
PT-TH Cà Mau năm 2019).
Rất mong nhận được sự quan tâm giúp đỡ của ông.
Nội dung phỏng vấn:
Câu 1: Xin ông cho biết thực trạng, chất lượng và hiệu quả của truyền thông
về du lịch, trong đó có truyền thông về chính sách phát triển du lịch tỉnh Cà Mau
trên Đài PT-TH Cà Mau trong thời gian qua, thưa ông?
Trong năm 2019, Đài PT-TH Cà Mau đã làm tốt vai trò của mình trong công
tác tuyên truyền về đất và người Cà Mau, góp phần mời gọi các du khách gần, xa
đến tham quan, vui chơi, nghiên cứu.
Cụ thể, Đài PT-TH Cà Mau đã ra đời chương trình “Tạp chí Du lịch” từ năm
2006, thời lượng 15-20 phút, phát sóng 1 kỳ/ tháng. Đến năm 2019, “Tạp chí Du
118
lịch” đổi thành “Đất và Người Cà Mau” thời lượng 5 phút (Các chuyên đề khác thời
lượng 15 phút). Chuyên đề được thực hiện từ nhiều thể loại báo chí kết hợp, như
phóng sự, phỏng vấn... Thời lượng phát sóng ngắn là một lợi thế vì khán giả dễ
dàng tiếp nhận nhưng cũng là một thách thức với ê kíp, vì phải đầu tư nhiều về nội
dung và hình ảnh.
Quá trình sản xuất “Đất và người Cà Mau” có sự đầu tư kỹ càng từ khâu lên
ý tưởng kịch bản – ra hiện trường – hậu kỳ trước khi phát sóng. Biên tập viên luôn
chú trọng phần xuất hiện hiện trường, tương tác với nhân vật bên cạnh yếu tố nghệ
thuật của hình ảnh nhằm giới thiệu đến khán giả các địa điểm tham quan, di tích lịch
sử, đình, chùa, miếu mạo, phong tục tập quán, làng nghề, văn hóa ẩm thực …
“Đất và người Cà Mau” không mang nhiều yếu tố chính luận mà nghiêng về
giải trí, không chỉ phát trên sóng truyền hình mà còn được đăng tải trên website của
Đài và các sở, ngành. (Từ năm 2016, Sở Thông tin và Truyền thông tỉnh Cà Mau
hợp đồng với Đài thực hiện “Đất và Người Cà Mau” dịch ra Tiếng Anh đăng trên
Website của các sở, ngành trong tỉnh.) “Đất và người Cà Mau” sau khi được thực
hiện, phát sóng và đăng trên fanpage nhận được rất nhiều sự yêu thích, chia sẻ,
tương tác của khán giả.
Tuy nhiên, khoảng thời gian đầu lên sóng truyền hình “Tạp chí du lịch” được
công chúng đánh giá cao không chỉ về nội dung và hình thức thể hiện. Song, theo
thời gian, các địa điểm du lịch được giới thiệu không còn mới, hấp dẫn. Do đó, Đài
PT-TH Cà Mau xây dựng phiên bản mới “Đất và người Cà Mau” đã tạo hiệu ứng
tích cực nhưng do không có kinh phí thực hiện nên chất lượng không được duy trì.
Riêng về truyền thông chính sách phát triển du lịch còn chưa nhiều, chủ yếu
các chương trình, phóng sự xoay quanh các vấn đề: định hướng công tác chỉ đạo
điều hành; xúc tiến, quảng bá du lịch; và liên kết vùng… và theo tính chất sự kiện ở
địa phương, do đó chưa thể giúp ngành du lịch nhìn rõ về tình hình du lịch tỉnh nhà
trong thời hội nhập hiện nay.
Câu 2: Thưa ông, đâu là nguyên nhân chính dẫn đến hạn chế trong truyền
thông chính sách phát triển du lịch tỉnh Cà Mau trên báo chí địa phương (cụ thể là
Đài PT-TH Cà Mau?
119
Đối với Đài PT-TH Cà Mau, nguyên nhân chủ yếu là việc phối hợp
chưa đồng bộ, chưa thường xuyên, chưa chặt chẽ của các cơ quan ban hành chính
sách. Mặc dù, từ năm 2016, Sở Thông tin và Truyền thông tỉnh Cà Mau hợp đồng
với Đài thực hiện “Đất và Người Cà Mau” dịch ra Tiếng Anh đăng trên Website của
các sở, ngành trong tỉnh, tuy nhiên, do sự phối hợp về định hướng tuyên truyền
cũng như kinh phí thực hiện giữa Đài Phát thanh – Truyền hình Cà Mau và Sở
Thông tin và Truyền thông tỉnh Cà Mau , cũng như với Sở Văn hóa, Thể thao & Du
lịch còn nhiều hạn chế nên nội dung, hình thức đôi lúc chưa hấp dẫn công chúng.
Câu 3: Để nâng cao chất lượng truyền thông chính sách phát triển du lịch,
các cơ quan báo chí địa phương (cụ thể là Đài T-TH Cà Mau) cần làm gì, thưa
ông?
Một là, có quy chế phối hợp giữa các cơ quan ban hành chính sách với các
cơ quan báo chí trong việc truyền thông chính sách; từ khâu công bố dự thảo, lấy ý
kiến nhân dân, thảo luận, tiếp thu ý kiến, chỉnh sửa và hoàn thiện chính sách, đến
công bố rộng rãi cho nhân dân.
Hai là, cần nâng cao năng lực của báo chí trong phân tích, phản biện chính
sách; thiết lập mối quan hệ tốt hơn giữa báo chí với cơ quan ban hành chính sách…
Ba là, trong chiến lược, phương thức tiếp cận trong truyền thông chính sách
phát triển du lịch, cần coi trọng công tác thăm dò ý kiến công chúng.
Bốn là, để tăng cường sự tham gia của các cơ quan báo chí vào quy trình
chính sách, báo chí phải là kênh khảo sát, thăm dò công chúng chính thức trong việc
lấy ý kiến để xây dựng và hoàn thiện chính sách, cũng như phản biện, sửa đổi chính
sách.
Năm là, đầu tư thiết bị máy móc, đào tạo nhân lực để từ đó tăng sức hấp dẫn,
chất lượng bài viết và các chương trình của báo chí địa phương.
Sáu là, cần nắm bắt đầy đủ các xu hướng truyền thông, các kênh truyền
thông và công nghệ truyền thông hiện đại để thu hút được đọc giả, khai thác được
mạng lưới kênh truyền thông hiện đại theo xu hướng thế giới.
Bảy là, phải tăng tính kết nối giữa nhà quản lý, doanh nghiệp du lịch và các
cơ quan báo đài địa phương.
Xin cảm ơn ông!
120
CÁC BÀI BÁO PHÂN TÍCH TRONG LUẬN VĂN
Tháo “nút thắt” du lịch Hòn Đá Bạc
[BB1]
(CMO) Hòn Đá Bạc, địa danh di tích, du lịch đã hình thành từ rất lâu đời
mỗi khi nhắc đến Cà Mau. Tuy nhiên, từ khi tỉnh chú trọng đẩy mạnh khai thác
tiềm năng du lịch thì nơi đây lại có chiều hướng phát triển “trái” với những
mong đợi.
“Nguyên nhân được xác định là do công tác quản lý, trùng tu chưa đúng với
quy mô, lợi thế vốn có của nó”, Giám đốc Sở VHTT&DL tỉnh Cà Mau Trần Hiếu
Hùng phân tích.
Hòn Đá Bạc, ngoài việc còn giữ nguyên nét đẹp hoang sơ của rừng, biển còn
có di tích Chuyên án CM12, đánh bại cuộc nhập biên phá hoại, âm mưu lật đổ chế
độ xã hội chủ nghĩa do Lê Quốc Tuý và Mai Văn Hạnh cầm đầu. Ngày 22/6/2009,
Bộ VHTT&DL đã ban hành quyết định công nhận di tích Hòn Đá Bạc – Trung tâm
Chỉ huy kế hoạch phản gián CM12 là di tích lịch sử quốc gia.
Sau khi được công nhận, nhiều hạng mục công trình lịch sử được khởi công
xây dựng, đảm bảo phục vụ nhu cầu phát triển du lịch. Nhưng, từ khi chuyển giao
về Bộ Công an và Công an tỉnh Cà Mau quản lý khai thác (năm 2014) thì bắt đầu
những chuỗi sụt giảm và mất khách du lịch.
Vấn đề Hòn Đá Bạc trước nguy cơ không còn phục vụ tốt du khách thời gian
dài vừa qua đã trở thành chuyện “nóng” cần giải quyết được Huyện uỷ, UBND
huyện Trần Văn Thời và UBND tỉnh bàn bạc bằng nhiều phương án. Trong các
phương án “vực dậy” tiềm năng Đá Bạc được xem là “mạnh” nhất đó là liên tiếp
các công văn gởi Bộ Công an của UBND tỉnh (từ năm 2017 đến nay).
Tại Công văn số 2064/UBND-KGVX ngày 28/3/2019, UBND tỉnh Cà Mau,
nêu rõ: Tháng 10/2014, Khu du lịch Hòn Đá Bạc được thu hồi chuyển giao Bộ
Công an và do Công an tỉnh Cà Mau trực tiếp quản lý. Tuy nhiên, việc đầu tư, nâng
cấp phát triển sản phẩm du lịch chưa được quan tâm đúng mức; Không thực hiện
121
đầu tư xây dựng công trình, phát triển sản phẩm dịch vụ phục vụ du lịch cũng như
chưa phát huy tiềm năng, lợi thế của Khu du lịch Hòn Đá Bạc.
Nhận thấy sự “phát triển ngược” này, tỉnh Cà Mau liên tục có ý kiến đề xuất
với Bộ Công an thực hiện phương án chuyển giao Khu du lịch Hòn Đá Bạc cho địa
phương nhưng từ tháng 11/2017 đến nay vẫn chưa nhận được phản hồi.
Kể cả ý kiến đề xuất bằng văn bản của tỉnh: “Nếu Bộ Công an vẫn chưa có
điều kiện triển khai, đầu tư xây dựng, đề nghị Bộ chuyển giao toàn bộ di tích Khu
du lịch Hòn Đá Bạc cho tỉnh quản lý và thực hiện các công việc lập quy hoạch, đầu
tư phát triển du lịch theo Nghị quyết số 04-NQ/TU của Tỉnh uỷ và Kế hoạch số
30/KH-UBND của UBND tỉnh về phát triển du lịch tỉnh Cà Mau đến năm 2020”.
Theo kế hoạch phát triển du lịch thành ngành kinh tế mũi nhọn, tỉnh đã xác
định tập trung phát triển Khu du lịch Hòn Đá Bạc, đầu tư điểm du lịch tham quan,
giải trí chất lượng cao, tạo tiền đề cho phát triển du lịch cộng đồng khu vực lân cận,
tổ chức du lịch biển, bãi biển nhân tạo, dã ngoại, du thuyền... Thế nhưng, hiện tại
khu du lịch vẫn chưa có dự án đầu tư phát triển, chưa có quy hoạch tổng thể, quy
hoạch chi tiết nào.
Bí thư Huyện uỷ Trần Văn Thời Nguyễn Quốc Thanh chia sẻ: “Trần Văn
Thời được ví như một Cà Mau thu nhỏ, đó là thực tế. Tuy nhiên, phát huy tiềm năng
du lịch trên địa bàn thời gian qua lại gặp khó. Trong khi Hòn Đá Bạc là địa danh di
tích du lịch có sẵn và các điều kiện kết nối đã hoàn thiện nhưng việc không phát
huy lợi thế kéo dài từ sau năm 2014 đã gây ảnh hưởng lớn đến sự phát triển”.
Theo nguồn tin mới nhất của phóng viên Báo Cà Mau, ngày 16/4/2019, Bộ
Công an đã cử cán bộ khảo sát thực tế Hòn Đá Bạc, làm việc với Công an tỉnh Cà
Mau và các ngành liên quan để bàn bạc phương án đầu tư, tôn tạo nhằm vực dậy
tiềm năng của Khu du lịch Hòn Đá Bạc. Đây là động thái mang dấu hiệu rõ ràng
nhất sự quan tâm của đơn vị quản lý kể từ khi nhận bàn giao.
Nhiều năm gần đây, tỉnh đã ghi nhận nhiều dấu hiệu cất cánh của ngành du
lịch. Những loại hình du lịch cộng đồng, kết nối tour, cùng với nhiều khu du lịch
sinh thái mới hình thành đã thu hút lượng lớn du khách đến với Cà Mau. Đó cũng là
công việc khó nhất của ngành khai thác du lịch nhưng các doanh nghiệp và người
122
dân đã và đang thực hiện hiệu quả. Hòn Đá Bạc là địa danh di tích và là điểm du
lịch hấp dẫn sẵn có, nếu không phát huy được thì đó là trách nhiệm rất lớn của đơn
vị quản lý, khai thác./. Phong Phú
Du lịch Cà Mau: Kỳ vọng đột phá
[BB2]
29/01/2019 15:08
(CMO) Năm 2019 mở ra với rất nhiều kỳ vọng về sự đột phá của du lịch
Cà Mau. Năm 2018, Cà Mau đón trên 1,4 triệu lượt khách du lịch với doanh thu
trên 2,2 ngàn tỷ đồng. Sức hút và thương hiệu du lịch Cà Mau ngày càng được
khẳng định mạnh mẽ trên bản đồ du lịch Việt Nam. Thị trường du lịch Cà Mau
đang dần nóng lên với sự quan tâm tìm hiểu của nhiều nhà đầu tư. Các công ty,
tập đoàn lữ hành du lịch cũng đã sớm thiết lập những “vệ tinh” của mình để có
thể nắm bắt nhanh nhất xu thế này.
Cơ chế, chính sách đã mở ra thời cơ
Quyết định của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt điều chỉnh quy hoạch tổng
thể phát triển Khu Du lịch quốc gia Mũi Cà Mau (Quyết định 774/QĐ-TTg ngày
18/6/2018) chính là tin vui nhất đối với ngành du lịch Cà Mau trong năm 2019. Khu
Du lịch quốc gia Mũi Cà Mau là tên điều chỉnh của Khu Du lịch Năm Căn, thuộc
danh mục các địa điểm tiềm năng phát triển khu du lịch quốc gia. Khu Du lịch quốc
gia Mũi Cà Mau chủ yếu thuộc địa bàn huyện Ngọc Hiển và một phần nhỏ thuộc
huyện Năm Căn, có diện tích khoảng 20.100 ha, trong đó khu vực tập trung phát
triển có diện tích 2.100 ha.
Về mục tiêu phát triển tổng thể, đến năm 2025, phấn đấu đưa Khu Du lịch
Mũi Cà Mau trở thành trọng điểm du lịch lớn nhất của tỉnh; Một trong những trung
tâm du lịch sinh thái, trải nghiệm rừng ngập mặn đặc sắc, điểm đến quan trọng trên
hành trình tham quan vùng ĐBSCL. Đến năm 2030, xây dựng Khu Du lịch Mũi Cà
Mau đáp ứng các tiêu chí và được công nhận là khu du lịch quốc gia. Theo đó, định
hướng các mục tiêu phát triển cụ thể như: Đón 1 triệu lượt khách đến năm 2025,
123
trong đó khách quốc tế đạt 6 ngàn lượt; Đến năm 2030 đón 2 triệu lượt khách, trong
đó khách quốc tế 22 ngàn lượt...
Khu Du lịch Mũi Cà Mau là 1 trong 5 địa điểm tiềm năng được quy hoạch
đầu tư phát triển trở thành khu du lịch quốc gia ở khu vực ĐBSCL. Đây cũng là quy
hoạch khu du lịch quốc gia thứ hai của vùng ĐBSCL được phê duyệt, sau Khu Du
lịch quốc gia Núi Sam, tỉnh An Giang. Quan điểm chỉ đạo của Chính phủ là phát
triển du lịch gắn với bảo vệ hệ sinh thái và các nguồn tài nguyên, gắn du lịch với
phát triển mặt bằng đời sống Nhân dân và xây dựng thương hiệu, hình ảnh du lịch
của Việt Nam.
Bên cạnh đó, quy hoạch của tỉnh Cà Mau trọng tâm là sự kết nối 2 tuyến du
lịch huyết mạch gắn với 2 hệ sinh thái ngập ngọt và ngập mặn cùng với sự bứt tốc
phát triển của TP Cà Mau đã tạo thành thế “chân vạc” hết sức vững chắc cho du lịch
tỉnh nhà.
Trọng điểm và đột phá du lịch Đất Mũi
Năm 2019, Khu Du lịch quốc gia Mũi Cà Mau dự kiến được công nhận vào
30/4, đây là sự kiện mang ý nghĩa trọng đại, tạo cú hích to lớn cho ngành “công
nghiệp không khói” ở Cà Mau. Sự chuẩn bị của Cà Mau là hết sức chủ động, với
tâm thế “đón trước” và sẵn sàng. Giám đốc Sở VH-TT&DL Cà Mau Trần Hiếu
Hùng nhận định: “Từ lâu du lịch Đất Mũi đã là trọng điểm, việc đột phá phát triển
du lịch cũng khởi phát từ đây”. Đất Mũi với lợi thế là điểm đến có sức hút hàng đầu
tại Cà Mau, đã được hoạch định phát triển dài hạn, có đủ nền tảng, sức cạnh tranh
với bất kỳ nơi đâu.
Phải kể đến đó là việc hình thành được mô hình du lịch homestay ở ấp Cồn
Mũi, xã Đất Mũi và giờ lan rộng ra khắp địa bàn ven tuyến. Mô hình này đã tạo
được ấn tượng tốt đẹp với 5 hộ dân tiên phong và tín hiệu mang lại vô cùng tích
cực. Các điểm đến như của hộ ông Nguyễn Văn Nhuần, Trần Văn Hướng hay mới
nhất là điểm du lịch Hoàng Hôn… và hàng loạt điểm dừng chân dọc tuyến đã tạo
được thiện cảm, sự hài lòng của khách du lịch. Cũng phải nhấn mạnh vai trò của
những người “nông dân” làm du lịch miệt Đất Mũi. Mỗi hộ đều tận dụng tối đa lợi
thế sẵn có, biết tạo điểm nhấn với các đặc trưng về du lịch sinh thái – trải nghiệm và
124
nét độc đáo trong ẩm thực, sinh hoạt văn hoá (chủ yếu là loại hình đờn ca tài tử)
đang dần khẳng định được nét riêng, sự độc đáo và tính cạnh tranh cao của sản
phẩm du lịch Cà Mau.
Cung cách phục vụ du lịch, đội ngũ nhân lực du lịch Đất Mũi đang ngày
càng chuyên nghiệp hoá, sẵn sàng tiếp cận với những thị trường khách du lịch khó
tính nhất. Song hành với đó là chiến lược quảng bá, giới thiệu hình ảnh du lịch Đất
Mũi đang được triển khai bài bản, có tính thuyết phục. Cà Mau cũng đã dần đưa
được các sản vật, đặc sản mang thương hiệu Cà Mau trở thành các “vũ khí” chiến
lược nhằm nâng cao chuỗi giá trị của hoạt động du lịch. Hạ tầng cơ sở bao gồm giao
thông, cơ sở lưu trú, hoạt động du lịch, dịch vụ du lịch kèm theo… đang được tập
trung đầu tư cả khu vực công và đặc biệt là sự tham gia hào hứng của người dân,
doanh nghiệp.
Tƣ duy làm du lịch đã thay đổi
Trong chiến lược phát triển du lịch Cà Mau, một trong những vướng mắc
chính là sự co cụm, tự phát và “ăn xổi”, thiếu liên kết và tính toán dài hạn. Điều này
cũng liên quan đến những khó khăn khách quan, những tồn tại về cơ chế khiến du
lịch Cà Mau phải loay hoay dù có tiềm năng và sức hút lớn. Làm du lịch muốn
thành công, theo ông Trần Hiếu Hùng, phải thay đổi từ tư duy. Trong năm 2019,
một trong những nhiệm vụ trọng tâm của du lịch tỉnh nhà là huy động được nội lực
tổng thể, tạo ra nhận thức thống nhất về phát triển du lịch và cụ thể hoá bằng sự hài
lòng của du khách.
Cũng bắt đầu từ năm 2019, các điều kiện để cá nhân, tập thể và doanh nghiệp
tham gia thị trường du lịch bắt buộc phải tuân theo những quy chuẩn chung, đó là
bộ quy tắc dành riêng cho du lịch Cà Mau để thể hiện được bản sắc, sự độc đáo
riêng có, không pha lẫn và chính là sức cạnh tranh của ngành du lịch. Du lịch sẽ đi
vào chiều sâu, tính toán trên bình diện chuỗi giá trị, tính liên kết và phong phú hoá
các sự lựa chọn cho du khách. Tình trạng tự phát, ăn theo và các biểu hiện tiêu cực
như “chặt chém”, dịch vụ và sản phẩm du lịch kém chất lượng… sẽ được quản lý,
theo dõi và xử lý nghiêm.
125
Một vấn đề mà du lịch Cà Mau đang tập trung hướng tới đó là huy động
được nguồn lực, sự đóng góp của người dân trong lĩnh vực du lịch. Mục tiêu của
tỉnh nhà là người dân phải tham gia, hưởng lợi và phát triển kinh tế nhờ du lịch. Và
để thực hiện được điều này, người dân phải thay đổi về tư duy, nắm bắt được cơ
hội, tham gia vào thị trường du lịch như một thành phần quan trọng, chuyên nghiệp.
Đối với các cấp, ngành, việc phát triển du lịch phải có sự phối hợp nhịp nhàng, sự
sẻ chia và trao đổi về thông tin, cơ hội. Tránh tình trạng cục bộ địa phương, mâu
thuẫn về quyền lợi, kéo theo những hệ luỵ tiêu cực.
Đối với công tác quản lý, lãnh đạo và trực tiếp là ngành du lịch, cần năng
động, linh hoạt, đánh giá được khó khăn, thách thức và thời cơ để đưa ra những
quyết sách đúng đắn. Quản lý du lịch chặt chẽ nhưng không trói buộc, đặt ra yêu
cầu cao và đồng thời với đó là những giải pháp cải thiện hữu hiệu, kịp thời. Và từng
người con của quê hương Cà Mau cũng phải thể hiện được vai trò, trách nhiệm
trong việc giới thiệu, quảng bá hình ảnh của quê hương.
Sự tham gia của các công ty, doanh nghiệp, tập đoàn du lịch
Thu hút đầu tư, sự tham gia của các doanh nghiệp, tập đoàn du lịch là con
đường nhanh nhất, hiệu quả nhất để cải thiện chất lượng và đẳng cấp du lịch. Điều
này thể hiện tương đối rõ trong bức tranh du lịch hiện tại Cà Mau. Riêng Khu Du
lịch Khai Long đã và đang tạo ra những lựa chọn hấp dẫn cho du khách đến với Đất
Mũi. Các doanh nghiệp, tập đoàn du lịch hàng đầu của Việt Nam đã mở chi nhánh,
tạo mối quan hệ làm ăn với hầu khắp hệ thống địa điểm du lịch tỉnh nhà. Vấn đề
không đơn thuần chỉ là tăng lượng du khách, chính những tour – tuyến và các gói
sản phẩm du lịch của các doanh nghiệp, tập đoàn đã tạo ra cơ hội học hỏi, nâng cao
kỹ năng và chất lượng du lịch bản địa. Phải kể đến những cái tên như Sài Gòn
tourist, Viettravel…
Một tín hiệu tích cực đó là đánh giá lạc quan của các công ty du lịch chuyên
nghiệp về tương lai phát triển của du lịch Cà Mau. Hầu hết các doanh nghiệp đã
cam kết gắn bó lâu dài, đồng hành cùng du lịch Cà Mau và có nhiều dự án, tính toán
để “chơi lớn” trong đầu tư du lịch nếu thời cơ chín muồi. Năm 2019, chắc chắn sẽ
xuất hiện những nhà đầu tư tiềm năng, có đầy đủ nội lực để tìm hiểu, tiếp cận và
126
đầu tư vào thị trường du lịch Cà Mau. Đây là thời cơ, là khởi đầu cho những kỳ tích
mới của ngành du lịch. Vấn đề là tạo ra môi trường thật sự trong sạch, cạnh tranh
lành mạnh, sự lựa chọn sáng suốt và cam kết bền vững để việc huy động các nguồn
lực này thực sự hiệu quả.
Chiến lƣợc quảng bá và giới thiệu bài bản
Trong hoạt động du lịch, đây được coi là chìa khoá của thành công. Cà Mau
đang xây dựng chiến lược quảng bá, giới thiệu với nhiều cấp độ và có tính hệ thống
cao. Không cách nào khác đó là đánh mạnh vào công tác truyền thông: Truyền
thông chuyên nghiệp, truyền thông tại chỗ, truyền thông trên nền tảng mạng xã
hội…Phải tận dụng được yếu tố 4.0, đa phương tiện và đa dạng loại hình, huy động
tối đa các kênh thông tin. Kèm theo đó, du lịch Cà Mau nhất thiết phải xây dựng và
quảng bá được những gói dịch vụ du lịch thật sự đặc sắc, đủ sức cạnh tranh và
khẳng định được vị thế thông qua các thước đo đánh giá quy chuẩn, các sân chơi
dành riêng cho du lịch.
Muốn hình ảnh của du lịch thực sự nổi bật, không cách nào khác là tỉnh Cà
Mau phải nhanh chóng khẳng định được sự phát triển toàn diện, bền vững, xứng
đáng là 1 trong 4 tỉnh trọng điểm của khu vực kinh tế đồng bằng sông Cửu Long.
Tăng cường quan hệ, liên kết với các địa phương lân cận, học tập kinh nghiệm,
thành tựu du lịch và áp dụng một cách phù hợp với điều kiện thực tế tỉnh nhà.
Quảng bá du lịch cần đồng bộ, xuyên suốt và kiên trì, tránh hình thức, thời điểm,
mùa vụ. Gắn nhiệm vụ quảng bá, giới thiệu hình ảnh địa phương với nhiệm vụ
chính trị, ý thức tự giác của từng cá nhân, tổ chức.
Sự kỳ vọng là to lớn. Thời cơ đang hiện hữu. Du lịch Cà Mau đã sẵn sàng
bước vào hành trình mới, dù còn nhiều thách thức, khó khăn, song tràn đầy niềm tin
thắng lợi./.
Diễm Phúc
127
“Cởi trói” du lịch Cà Mau
[BB3]
13/12/2019 16:00
(CMO) Phó chủ tịch UBND tỉnh Cà Mau Trần Hồng Quân mở đầu buổi
toạ đàm “Kết nối và hợp tác phát triển du lịch” với nhận định sâu sắc: “Du lịch
được xem là một trong những ngành kinh tế hàng đầu, phát triển với tốc độ cao,
mang lại nhiều lợi ích to lớn về kinh tế và xã hội…
Cà Mau mong muốn được kết nối, trao đổi kinh nghiệm, đề xuất các giải
pháp hợp tác và phát triển, xây dựng các tour, tuyến, liên kết phát triển du lịch giữa
Cà Mau với các tỉnh ĐBSCL và với các tỉnh nằm trên tuyến đường Hành lang ven
biển phía Nam của Thái Lan, Campuchia”.
Cuộc toạ đàm thu hút sự quan tâm của đông đảo các tổ chức, doanh nghiệp,
cá nhân và gợi mở ra 3 vấn đề, có thể coi là 3 câu “thần chú” để cởi trói và giúp du
lịch Cà Mau cất cánh.
Học hỏi và vận dụng kinh nghiệm du lịch
Dù có những thay đổi vượt bậc về hạ tầng du lịch, nhân lực du lịch, chất
lượng dịch vụ du lịch và cơ chế chính sách; Song, du lịch Cà Mau chỉ mới bước
những bước đi đầu tiên trên chặng đường làm du lịch chuyên nghiệp. Kinh nghiệm
và những bài học về cách làm du lịch chính là điều chúng ta rất thiếu, thậm chí có
những vấn đề hoàn toàn mới, khiến không ít người bỡ ngỡ khi vừa tiếp cận. Ông
Peerapol Triyakasem, Chủ tịch Vietnam Center in Thailand, Chủ tịch Công ty Du
lịch Virgo Solution đã có bài phân tích sâu sắc và những gợi mở tham khảo quý báu
về tổng quan du lịch, các chính sách thu hút, phát triển du lịch, kinh nghiệm trong
việc kết nối du lịch tại Thái Lan.
Theo ông Peerapol, du lịch Cà Mau nói riêng, du lịch Việt Nam nói chung có
một tương lai phát triển rộng mở, là điểm đến hàng đầu không chỉ của khu vực
Đông Nam Á mà còn của thế giới. Chiến lược phát triển đúng, bền vững sẽ tạo cho
du lịch một vị thế vô cùng quan trọng trong quá trình hội nhập, phát triển và khẳng
định vị thế của quốc gia Việt Nam. Du lịch Thái Lan có những điều kiện tương tự
như Việt Nam, nhưng cái khác biệt chính là đã tạo được thương hiệu và lợi nhuận
128
du lịch ở tầm vóc toàn cầu. Thái Lan có thể cung cấp cho Việt Nam nói chung, Cà
Mau nói riêng những kinh nghiệm hữu hiệu trong việc liên kết phát triển.
Là người gắn bó với Việt Nam một thời gian dài, am hiểu và cũng hoạt động
trong lĩnh vực du lịch, ông Peerapol khẳng định: “Cà Mau có đầy đủ điều kiện để
trở thành một trong những điểm đến hàng đầu của Việt Nam”. Thế mạnh của du
lịch Thái Lan không có nhiều điểm khác biệt với Việt Nam ở khí hậu, hình thế địa
lý, sản vật. Thái Lan cũng vận dụng các sản vật, ẩm thực, du lịch biển, du lịch nghỉ
dưỡng, du lịch mua sắm, các sinh hoạt văn hoá truyền thống đặc trưng… để xây
dựng các sản phẩm du lịch đặc trưng. Tiêu biểu như bãi biển Pukhet, một bãi biển
đã trở thành điểm đến của du khách toàn cầu hàng chục năm nay. Pukhet không quá
nổi bật khi so sánh với các bãi biển hàng đầu tại Việt Nam. Tuy nhiên, Phukhet có
cách làm du lịch hoàn toàn khác biệt. Nó đến từ hạ tầng du lịch hoàn chỉnh, các tour
tuyến có nhiều sự lựa chọn cho những đối tượng khách du lịch khác nhau, nhu cầu
khác nhau, khả năng chi trả khác nhau.
Ông Peerapol phân tích, làm du lịch không phải là bán lẻ, mà là bán gói sản
phẩm. Không thể thu lợi từ du lịch theo cách làm tự phát, đơn lẻ và không theo quy
hoạch. Mà đây là vấn đề Cà Mau nói riêng đang vấp phải. Để mở rộng thị trường du
lịch, không cách nào khác là phải truyền thông, phải quảng bá giới thiệu, mà vấn đề
này hình như chưa nhận được sự quan tâm đúng mức, hoặc là tiến hành chưa bài
bản, đúng cách. Thái Lan mạnh dạn đăng cai, tổ chức những sự kiện có tầm vóc,
quy mô và có sự tham gia của những nhân vật chính trị gia, nghệ sĩ, nhà khoa học
danh tiếng, những hãng thông tấn nổi tiếng chuyên về du lịch… điều mà Việt Nam
đến nay đã thực hiện, nhưng mức độ chưa nhiều. Phải tranh thủ và nhận được sự
ủng hộ của những nhóm người có ảnh hưởng trong xã hội để kéo theo sự quan tâm
của cộng đồng, điều này hết sức hiệu quả trong quảng bá du lịch.
Du lịch muốn phát triển nhanh, bền vững phải tìm trúng được 2 loại đối
tượng, đó là đối tượng khách hàng chính yếu và hai là khách hàng tiềm năng. Phải
vận dụng mọi kênh để thu hút khách, bỏ tư duy hạn định về không gian. Muốn du
lịch tốt, phải xây dựng hạ tầng tốt, nhân sự tốt, dịch vụ và sản phẩm tốt. Quy hoạch
129
phát triển du lịch không mâu thuẫn với lợi ích cộng đồng, dựa vào cộng đồng và
huy động nguồn lực của cộng đồng để làm du lịch.
Giao thông là huyết mạch du lịch
Chưa bao giờ vấn đề giao thông lại được đặt ra như là một điều kiện tiên
quyết của du lịch chuyên nghiệp tại Cà Mau như hiện nay. Ông Hoàng Thanh Quý,
Giám đốc điều hành Hàng không Hải Âu, Thiên Minh Group, nhận định : “Giao
thông về Cà Mau còn nhiều hạn chế. Cảng Hàng không Cà Mau quá nhỏ, khai thác
chưa hiệu quả”. Ông Minh đưa ra những số liệu khiến mọi người ngỡ ngàng, cảng
hàng không với hiệu suất khai thác 200 ngàn khách/năm của Cà Mau chỉ vận hành
đạt gần 20% công suất với mỗi ngày 1 chuyến đi – về tuyến TP Hồ Chí Minh.
Trong khi đó, đường bộ từ TP Hồ Chí Minh – Cần Thơ – Cà Mau phải mất từ 5-6
tiếng đồng hồ mới đến nơi. Còn đối với đường thuỷ, Cà Mau cũng chỉ có những
tuyến tàu nhỏ nối với Cần Thơ, chủ yếu để chuyên chở hành khách đi lại chứ không
có khả năng phục vụ mục tiêu du lịch và không có đường sắt.
Theo kinh nghiệm của ông Quý, phát triển mạng lưới giao thông là ưu tiên
hàng đầu của một quốc gia, một địa phương làm du lịch. Nếu không có giao thông,
hoặc giao thông khó khăn, khách thường sẽ không ưu tiên lựa chọn. Trong quá trình
hội nhập, phát triển du lịch, đường hàng không là điểm bứt phá để tăng tốc lượng du
khách. Tuy nhiên, ông Quý cũng cho rằng, phải tính toán để chủ động trong việc
phát triển giao thông hàng không bởi nhiều lý do. Đầu tư hàng không thường tốn
kém, cần phải có thời gian, cần phải có chính sách của Nhà nước. Cà Mau cần tính
toán trước để tạo mạng lưới giao thông đường bộ, đường thuỷ để sẵn sàng kết nối
khi đường hàng không được nâng cấp.
Ở các tour, tuyến du lịch trọng điểm, giao thông phải là tổng hợp các lựa
chọn, phát triển đồng đều và tạo ra sự lựa chọn phù hợp cho du khách. Không có
giao thông đừng tính toán đến các vấn đề khác của du lịch. Điều đầu tiên là khách
phải đến được điểm du lịch, đến một cách thuận lợi, sau đó mới tới chuyện sử dụng
các dịch vụ, sản phẩm và tận hưởng du lịch.
Ở khía cạnh khác, ông Phan Đình Huê, chuyên gia tư vấn phát triển du lịch
ĐBSCL, gợi ý : “Cà Mau hoàn toàn có thể và chắc chắn có thể gắn du lịch với lợi
130
thế hàng hải”. Bán đảo Cà Mau 3 mặt giáp biển, có những cụm đảo đẹp, hệ thống
sông ngòi và bờ biển là ưu thế tuyệt vời để mở ra các tuyến giao thông thuỷ kết hợp
du lịch. Ông Huê chỉ ra những sản phẩm du lịch – du thuyền ở nhiều nơi trên thế
giới và ở cả Việt Nam. Có thể lấy Phú Quốc, tỉnh Kiên Giang hay bến Ninh Kiều,
TP Cần Thơ là minh chứng sinh động.
Xây dựng sản phẩm du lịch đặc trƣng
Du lịch được đánh giá qua sản phẩm du lịch, đó là mệnh đề được bà Tạ Thị
Tú Uyên đến từ Vietravel nhấn mạnh. Du lịch thu lợi nhuận từ sản phẩm du lịch, đó
là điều bà Uyên lưu ý tiếp theo. Không cách nào khác, du lịch Cà Mau phải khẳng
định mình trên bản đồ du lịch bằng những sản phẩm du lịch đặc trưng, riêng có.
Theo bà Uyên, các sản phẩm du lịch Cà Mau đã sớm hình thành thông qua nhiều nỗ
lực của nhà hoạch định chính sách, của cả cộng đồng cư dân, đây là lợi thế hết sức
lớn. Thế nhưng, để trở thành một sản phẩm du lịch đặc trưng mang tính chuyên
nghiệp, cần tiếp tục hoàn thiện và có sự chọn lọc kỹ càng.
Làm du lịch phải tính đến đối tượng đầu tiên là du khách, nhu cầu của du khách. Bà
Uyên băn khoăn về hạ tầng du lịch Cà Mau, riêng về cơ sở lưu trú thì còn thiếu và
yếu : “Người ta không có nơi để nghỉ ngơi, nghỉ dưỡng thì đừng nói đến chuyện sử
dụng các dịch vụ du lịch, sản phẩm du lịch khác nhau”. Cà Mau cần cân nhắc đến
việc xây dựng các sản phẩm du lịch chiến lược căn cứ trên điều kiện thực tế về sinh
thái – khí hậu, gắn với sản vật, phong tục tập quán, văn hoá truyền thống… Theo
đó, các tour, tuyến gắn với hệ sinh thái rừng đước, rừng tràm phải là xương sống,
thế mạnh cốt lõi để tạo dấu ấn riêng của du lịch Cà Mau.
Đặc biệt, hệ sinh thái ngập mặn gắn với Đất Mũi Cà Mau là địa điểm hội tụ
đầy đủ các yếu tố để xây dựng những sản phẩm du lịch mũi nhọn của địa phương.
Du lịch phải hài hoà giữa các yếu tố giải trí – văn hoá, nghỉ dưỡng – sức khoẻ, mua
sắm – tận hưởng… của du khách. Cần có nhiều lựa chọn ở những phân khúc khách
hàng khác nhau. Bà Uyên còn tâm huyết với việc tham gia của các công ty, tập đoàn
chuyên về lĩnh vực du lịch để tham gia vào thị trường du lịch Cà Mau. Đây là nguồn
lực hết sức quan trọng mà du lịch Cà Mau không thể bỏ qua. Có được sự liên kết,
hợp tác của nguồn lực chuyên nghiệp này, quá trình hoàn thiện hạ tầng, nhân lực,
131
chất lượng du lịch của Cà Mau sẽ được đẩy nhanh theo cấp số nhân, cũng với mục
tiêu cùng chia sẻ và cùng phát triển.
Cà Mau có vị trí địa lý đặc biệt, có tài nguyên, có khát vọng và có tâm huyết
làm du lịch. Với tất cả, nơi đây không bao lâu nữa sẽ trở thành điểm sáng du lịch
của Việt Nam. Rõ ràng, những “thần chú” được gợi mở từ những chuyên gia, những
tập đoàn du lịch lớn sẽ là hành trang hữu ích để hiện thực hoá niềm tin ấy./.
Phạm Hải Nguyên
-HẾT-
132