Luận văn thạc sỹ kinh tế: Phát triển sản xuất nguyên phụ liệu may mặc Việt Nam

Chia sẻ: Phạm Kim Tiên | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:0

Thêm vào BST

Báo xấu

194
lượt xem 33
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Trang phục hay y phục là những đồ để mặc như quần, áo, váy,... để đội như mũ, nón, khăn,... và để đi như giầy, dép, ủng,..Ngoài ra, trang phục còn có thể thêm thắt lưng, găng tay, đồ trang sức,...Chức năng có bản nhất của trang phục là bảo vệ thân thể. Tiếp đó, trang phục cũng có chức năm thẩm mỹ, làm đẹp cho con người.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn thạc sỹ kinh tế: Phát triển sản xuất nguyên phụ liệu may mặc Việt Nam

TRƯỜNG……………………… KHOA…………………… LUẬN VĂN THẠC SỸ KINH TẾ Phát triển sản xuất nguyên phụ liệu may mặc Việt Nam
i L I CAM ðOAN Tôi xin cam ñoan ñây là công trình nghiên c u c a riêng tôi. Các s li u trong lu n án là trung th c, có ngu n trích d n rõ ràng, chính xác. Nh ng k t qu trong lu n án chưa t ng ñư c công b trong b t c m t công trình nào khác. Tác gi lu n án ðào Văn Tú
ii M CL C Trang Trang ph bìa L i cam ñoan M cl c Danh m c các ch vi t t t Danh m c các b ng, sơ ñ M ð U ………………………………………………………………………………… 1 CHƯƠNG 1 NH NG V N ð LÝ LU N CƠ B N V PHÁT TRI N S N XU T NGUYÊN PH LI U MAY M C VI T NAM 8 1.1 Nguyên ph li u may m c và các tiêu chí ñánh giá s phát tri n s n xu t nguyên ph li u may m c ............................................................................ 8 1.2 Các nhân t nh hư ng ñ n s phát tri n s n xu t nguyên ph li u may m c Vi t Nam .............................................................................................. 18 1.3 Phát tri n s n xu t nguyên ph li u cho ngành may - m t hư ng quan tr ng trong vi c phát tri n hi u qu và b n v ng c a ngành........................ 26 1.4 Kinh nghi m các nư c trong khu v c và trên th gi i trong phát tri n s n xu t nguyên ph li u may m c ..................................................................... 36 CHƯƠNG 2 PHÂN TÍCH TH C TR NG PHÁT TRI N S N XU T NGUYÊN PH LI U MAY M C VI T NAM ............................................................................... 45 2.1 Th c tr ng phát tri n s n xu t nguyên ph li u may m c Vi t Nam .......... 45 2.2 ðánh giá t ng quát th c tr ng phát tri n s n xu t nguyên ph li u may m c Vi t Nam ………….............................................................................. 89 2.3 Nh ng v n ñ ñ t ra t th c tr ng phát tri n s n xu t nguyên ph li u may m c Vi t Nam ..................................................................................... 97 CHƯƠNG 3 GI I PHÁP PHÁT TRI N S N XU T NGUYÊN PH LI U MAY M C VI T NAM ........................................................................................................... 108 3.1 Cơ h i và thách th c ñ i v i phát tri n s n xu t nguyên ph li u may m c Vi t Nam ………………………………………………………………...... 108 3.2 Các ñ nh hư ng và m c tiêu phát tri n s n xu t nguyên ph li u may m c Vi t Nam ………………………………………………………………….. 123 3.3 Các gi i pháp ch y u phát tri n s n xu t nguyên ph li u may m c Vi t Nam ……………………………………………………………….............. 130 K T LU N ………………………………………………………………………………… 169 DANH M C CÔNG TRÌNH C A TÁC GI …………………………………………….. 171 DANH M CTÀI LI U THAM KH O ................................................................................. 172 PH L C …………………………………………………………………………………... 179
iii B NG QUI ð NH CH VI T T T AFTA Khu v c m u d ch t do các nư c ASEAN DNNN Doanh nghi p nhà nư c DNTT Doanh nghi p t p th CPNN Doanh nghi p c ph n nhà nư c CPNNN Doanh nghi p c ph n ngoài nhà nư c DNTN Doanh nghi p tư nhân DNNNN Doanh nghi p ngoài nhà nư c ðTNN Doanh nghi p có v n ñ u tư nư c ngoài IFC T p ñoàn Tài chính qu c t FDI ð u tư tr c ti p nư c ngoài GDP T ng s n ph m qu c n i JICA Cơ quan h p tác qu c t Nh t B n KNXKTH Kim ng ch xu t kh u th c hi n KNXKDB Kim ng ch xu t kh u d báo NEU ð i h c Kinh t qu c dân NXB Nhà xu t b n EXCEL Ph n m m x lý s li u EXCEL SWOT Ma tr n k t h p phân tích chi n lư c bên trong, bên ngoài TNHH Trách nhi m h u h n USD ðô la M WTO T ch c Thương m i Th gi i WB Ngân hàng Th gi i VCCI Phòng thương m i và công nghi p Vi t Nam
iv DANH M C CÁC B NG S Trang S Tên b ng TT b ng 1 1.1 Nh p kh u nguyên ph li u may m c Vi t Nam 2001 -2005 26 2 1.2 Nh p kh u nguyên ph li u may m c năm 2004,2005 (theo 27 nư c) 3 1.3 S li u v t l chi phí trung gian trong giá tr s n xu t c a 34 m t s s n ph m ngành nguyên ph li u và may (%) 4 1.4 S li u v t l nguyên v t li u trong t ng chi phí trung gian 34 c a m t s s n ph m ngành nguyên ph li u và may (%) 5 2.1 S lư ng các doanh nghi p s n xu t s i và d t v i 51 6 2.2 V n ñ u tư c a các doanh nghi p s n xu t s i và d t v i 52 2001-2007 7 2.3 Lao ñ ng trong các doanh nghi p s n xu t s i và d t v i 53 2001-2007 8 2.4 T l v n ñ u tư cho thi t b c a các doanh nghi p s n xu t 54 s i và d t v i 2001-2007 9 2.5 V n ñ u tư bình quân 1 doanh nghi p c a các doanh nghi p 54 s n xu t s i và d t v i 2001-2007 10 2.6 M c trang b v n ñ u tư thi t b cho 1 lao ñ ng c a các 55 doanh nghi p s n xu t s i và d t v i 2001-2007 11 2.7 Doanh thu c a các doanh nghi p s n xu t s i và d t v i 56 2002-2007 12 2.8 L i nhu n c a các doanh nghi p s n xu t s i và d t v i 57 2002-2007 13 2.9 N p ngân sách nhà nư c c a các doanh nghi p s n xu t s i 57 và d t v i 2002-2007 14 2.10 Doanh thu trên v n kinh doanh c a các doanh nghi p s n 59 xu t s i và d t v i t 2001 - 2007 15 2.11 T l sinh l i doanh thu c a các doanh nghi p s n xu t s i 59 và d t v i t 2001 - 2007 16 2.12 T l sinh l i trên v n kinh doanh c a các doanh nghi p s n 60 xu t s i và d t v i t 2001 - 2007 17 2.13 T su t l i nhu n trên v n ch s h u c a các doanh nghi p 60 s n xu t s i và d t v i t 2001 - 2007 18 2.14 L i nhu n trên lao ñ ng c a các doanh nghi p s n xu t s i 61 và d t v i t 2001 - 2007 19 2.15 S DN s n xu t s i và d t v i có lãi ho c l 2000-2007 61 20 2.16 Công su t s n xu t ch may c a T ng Công ty Phong Phú 64 21 2.17 ð u tư c a Vinatex vào s n xu t nguyên ph li u may m c 70 22 2.18 S li u v di n tích tr ng và s n lư ng bông Vi t Nam 76 23 2.19 Nh p kh u v i c a Vi t Nam theo nư c t 2003-2005 80 24 2.20 Nh p kh u ph li u d t may ,da gi y, gi y c a Vi t Nam theo 80 nư c t 2003-2005 25 2.21 M t s k t qu kinh doanh c a HANOSIMEX 2004-2006 86
v 26 2.22 M t s k t qu kinh doanh c a Công ty Thành Công 2005- 86 2007 27 2.23 M t s k t qu kinh doanh c a Công ty ðông Á 2004-2006 87 28 3.1 T c ñ tăng trư ng kinh t Vi t Nam (GDP) và m t s nư c 109 trong khu v c t năm 2000-2006 29 3.2 Cơ c u chi tiêu c a dân cư qua các năm (%) 110 30 3.3 T c ñ tăng trư ng c a ngành may t năm 1998 -2007 (%) 111 31 3.4 M t s ch tiêu d báo trong chi n lư c phát tri n ngành D t 111 May 32 3.5 B ng phân tích SWOT v phát tri n s n xu t nguyên ph li u 122 may m c Vi t Nam 33 3.6 M c tiêu s n xu t nguyên ph li u cho may m c Vi t Nam 127 34 3.7 M c tiêu s n xu t v i d t thoi 127 DANH M C CÁC SƠ ð , ð TH S S hình Tên sơ ñ , ñ th Trang TT 1 1.1 Quá trình s n xu t v i 8 2 1.2 Mô hình chu i giá tr ngành s n xu t may m c Vi t 11 Nam 3 1.3 Các nhân t nh hư ng theo mô hình kim cương c a 19 M. Porter 4 1.4 Mô hình m i quan h gi a S n xu t nguyên ph li u- 33 May 5 2.1 Quy mô s lư ng các doanh nghi p s n xu t s i và d t 51 vi 6 2.2 Cơ c u v n ñ u tư cho s n xu t s i và d t v i 2001 và 52 2007 7 2.3 Cơ c u lao ñ ng trong các doanh nghi p s n xu t s i 53 và d t v i 2006 , 2007 8 2.4 M c trang b v n thi t b cho 1 lao ñ ng 2001-2007 55 9 2.5 Cơ c u doanh thu c a các doanh nghi p s n xu t s i 56 và d t v i 2006 và 2007 10 2.6 Cơ c u n p vào ngân sách nhà nư c c a các doanh 58 nghi p s n xu t s i và d t v i 2006 và 2007 11 2.7 Cơ c u các doanh nghi p s n xu t s i và d t v i có lãi 62 ho c l 2000-2007 12 3.1 Mô hình cơ c u chi phí s n ph m may m c 112 13 3.2 Chu i giá tr -m i quan h liên k t gi a các DN 153 14 3.3 C i ti n ch t lư ng trên cơ s vòng tròn Deming 161
1 M ðU 1. Tính c p thi t c a ñ tài lu n án Trong công cu c ñ i m i phát tri n kinh t c a Vi t Nam, cùng v i các ngành kinh t khác, ngành công nghi p may m c ñã ñóng góp m t ph n không nh , thúc ñ y t c ñ tăng trư ng c a n n kinh t , tăng thu nh p qu c dân, tăng nhanh kim ng ch xu t kh u, gi i quy t m t kh i lư ng l n công ăn vi c làm cho ngư i lao ñ ng. Và ñã tr thành m t trong nh ng ngành d n ñ u v kim ng ch xu t kh u c a c nư c trong nh ng năm g n ñây. Có th kh ng ñ nh ngành may m c ñang chi m m t v trí quan tr ng trong n n kinh t Vi t Nam. S phát tri n c a ngành may m c ch u nh hư ng c a r t nhi u nhân t , th trư ng ñ u ra, ñ u vào, môi trư ng th ch pháp lu t... Trong ñó y u t nguyên ph li u ñ u vào có ý nghĩa quy t ñ nh, g m: nguyên ph li u, s i, v i, ch may… Hi n t i, ngành may m c Vi t Nam có ngu n nguyên ph li u nh p t nư c ngoài chi m ñ n trên 70%. ði u này ñã nh hư ng r t l n ñ n hi u qu kinh doanh nói riêng và s phát tri n c a ngành may m c Vi t Nam nói chung. Chính ph Vi t Nam luôn quan tâm chú tr ng ñ n phát tri n s n xu t nói chung và ngành may m c nói riêng. Tuy v y, cùng v i xu hư ng h i nh p qu c t và s ñào th i nghi t ngã c a cơ ch th trư ng, trong giai ño n hi n nay các doanh nghi p ngành may ñang g p ph i nh ng v n ñ nh ng khó khăn, thách th c và ngày càng tr nên b c xúc, chi phí ñ u vào tăng cao, không ch ñ ng, gi m s c c nh tranh trên th trư ng, ñ c bi t là th trư ng qu c t . Ngu n nguyên ph li u ñ u vào trong nư c ñáp ng r t th p, s lư ng các doanh nghi p s n xu t nguyên ph li u ít, ch t lư ng chưa ñáp ng ñòi h i c a th trư ng và xã h i, hi n t i không ñáp ng ñư c s ñòi h i v s lư ng và ch t lư ng c a ngành may m c trong nư c, nh t là may m c xu t kh u. Phát tri n s n xu t nguyên ph li u may m c, trong ñó bao g m phát tri n bông, s i, d t v i, và các ph li u may m c khác v i m c tiêu là thay th nh p kh u, ñ m b o tính ch ñ ng và hi u qu trong phát tri n công nghi p may m c, t o thêm vi c làm. Vi c phát tri n s n xu t nguyên ph li u may m c ñã có nhi u quan ñi m, có quan ñi m cho r ng Vi t Nam không nên ñ u tư phát tri n thêm cho s n xu t nguyên ph li u mà nên gi nguyên như hi n t i, như v y có th t n d ng các ñi u
2 ki n thu n l i thông qua vi c nh p kh u t nư c ngoài. Theo quan ñi m này thì l i ích thu ñư c và nh ng b t l i có th g p ph i là[25]: - L i ích thu ñư c: + T p Trung v n cho phát tri n may m c, ngành có kh năng c nh tranh và tri n v ng trên th trư ng qu c t . + Tránh ñư c các r i ro có th có do s phát tri n m nh ngành d t c a Trung Qu c và các nư c trong khu v c gây ra. - Nh ng b t l i có th g p ph i[25]: + S n ph m c a ngành d t và các s n ph m nguyên ph li u n u không ñ u tư s b thu h p th ph n hi n t i. + Không t o ñi u ki n phát tri n ngh tr ng bông, không t o ñư c m i liên k t d c bông - s i - d t - may. + Không b o ñ m ñư c s phát tri n m nh, ch ñ ng và b n v ng c a ngành. + H n ch kh năng t o thêm vi c làm, không t n d ng l i th v lao ñ ng r c a Vi t Nam. Qua ñây cho th y, n u Vi t Nam ñ u tư phát tri n s n xu t nguyên ph li u cho may m c thì s kh c ph c ñư c nh ng b t l i k trên, hay nói cách khác n u phát tri n s n xu t nguyên ph li u thì nh ng b t l i theo quan ñi m trên s ñư c kh c ph c và tr thành l i ích. T t nhiên, theo ñu i phát tri n s n xu t nguyên ph li u ñáp ng yêu c u c a ngành may s có th g p nh ng r i ro, tr ng i, có th k ñ n: - Ph i ñương ñ u v i s c nh tranh c a các nư c có s phát tri n m nh v s n xu t nguyên ph li u may, n i b t nh t là Trung Qu c, Thái Lan, Hàn Qu c. - Nh ng r i ro phát sinh trong ti n trình h i nh p, Vi t Nam ñã gia nh p WTO, tham gia ñ y ñ AFTA t 2006, theo l trình này thu nh p kh u hàng d t may vào Vi t Nam s gi m ñi, ch y u m c 5% và 0% năm 2015. Vi c b o h b ng thu quan không còn, hàng d t và nguyên ph li u may m c Vi t Nam ph i ñương ñ u v i s c nh tranh gay g t v i hàng hoá c a các nư c khác trong khu v c và trên th gi i có quy mô, ch ng lo i, ch t lư ng, trình ñ công ngh cao hơn Vi t Nam. - Nhu c u v n ñ u tư l n, ñ có ñư c m t ngành d t và s n xu t nguyên ph li u x ng t m, ñáp ng yêu c u c a ngành may thì c n ph i có m t lư ng v n tương
3 ñ i l n ñ ñ u tư m i và c i ti n nâng c p trình ñ c a các cơ s s n xu t hi n t i. Qua phân tích trên cho th y vi c ñ u tư phát tri n s n xu t nguyên ph li u cho may m c là hư ng ñi ñúng ñ n cho Vi t Nam hi n nay. T s nh n th c v n ñ trên chúng tôi quy t ñ nh ch n ñ tài “Phát tri n s n xu t nguyên ph li u may m c Vi t Nam” làm ñ tài nghiên c u c a lu n án ti n s . V i mong mu n ñưa ra nh ng gi i pháp góp ph n gi i quy t nh ng khó khăn thúc ñ y phát tri n ngành s n xu t nguyên ph li u may m c ph c v cho ngành may m c, ñưa ngành may tr thành m t ngành công nghi p phát tri n b n v ng, phát huy nh ng th m nh ti m năng c a ngành, t n d ng l c lư ng lao ñ ng d i dào t o ra c a c i ngày càng nhi u cho n n kinh t . 2. M c ñích nghiên c u c a lu n án - Nghiên c u, h th ng hóa các lu n c lý lu n v phát tri n s n xu t nguyên ph li u cho may m c. - Phân tích th c tr ng phát tri n s n xu t nguyên ph li u cho may m c Vi t Nam. Qua ñó, ch ra nh ng t n t i, y u kém cũng như các nguyên nhân d n ñ n nh ng t n t i, y u kém. - Ki n ngh các gi i pháp nh m phát tri n s n xu t nguyên ph li u cho may m c Vi t Nam trong th i gian t i. K t qu lu n án s góp thêm cơ s khoa h c ñ các cơ quan nhà nư c, lãnh ñ o các doanh nghi p ho ch ñ nh chi n lư c phát tri n, nâng cao hi u qu kinh doanh c a các doanh s n xu t nguyên ph và hi u qu liên ngành cho ngành may. 3. T ng quan các tài li u nghiên c u có liên quan ñ n ñ tài lu n án ðã có nhi u nghiên c u liên quan ñ n phát tri n s n xu t nguyên ph li u may may m c Vi t Nam nhi u khía c nh, ph m vi, không gian, ñ i tư ng nghiên c u khác nhau trong th i gian qua. Sau ñây là t ng quan m t s tài li u chính như sau: - Chính sách công nghi p và thương m i c a Vi t Nam trong b i c nh h i nh p năm 2004 c a nhóm tác gi JICA và NEU. Tác ph m này t p trung nghiên c u chính sách phát tri n các ngành công nghi p ch ñ o c a Vi t Nam như D t – may, ði n t , Thép, S n xu t xe máy, Ph n m m... Trong n i dung có liên quan ñ n d t may, tác ph m ñã ñ c p các v n ñ v giá tr gia tăng và chi n lư c phát tri n công nghi p d t may trên cơ sơ phân tích các phương th c s n xu t gia công xu t kh u và s n xu t xu t kh u tr c ti p. T ñó ñ xu t các chính sách ñ phát tri n công nghi p d t may. Theo
4 chúng tôi h n ch ch y u c a tài li u là: khi ñưa ra các chính sách phát tri n s n ph m thư ng ngu n như bông, dâu t m có tính kh thi chưa cao[25]. - Nh ng gi i pháp chi n lư c nh m nâng cao hi u qu ngành may Vi t Nam c a tác gi Ph m Th Thu Phương, NXB Khoa h c K thu t năm 2000. Tác ph m ñã h th ng hóa các v n ñ lý lu n v nâng cao hi u qu phát tri n c a ngành may Vi t Nam. Phân tích môi trư ng và nh ng bài h c kinh nghi m ñ i v i ngàn may Vi t Nam. T ñó ñưa ra nh ng gi i pháp chi n lư c nh m nâng cao hi u qu ngành may. Trong ph n gi i pháp, tác ph m ñưa ra các gi i pháp phát tri n s n xu t các s n ph m ñ u vào, s n ph m thư ng ngu n c a ngành may. Tuy nhiên, các gi i pháp này cũng g p m t s khó khăn khi th c hi n, liên quan ñ n vi c phát tri n vùng tr ng bông, tr ng dâu t m[28]. - Phương hư ng và các bi n pháp ch y u nh m phát tri n ngành công Vi t Nam Lu n án nghi p d t – may trong quá trình công nghi p hóa, hi n ñ i hóa Ti n sĩ c a Dương ðình Giám năm 2001. ð tài ñã ñ c p ñ n các v n ñ : các nhân t nh hư ng ñ n s phát tri n công nghi p d t may trong quá trình công nghi p hóa, hi n ñ i hóa; phân tích th c tr ng phát tri n ngành công nghi p d t may; phương hư ng và các bi n pháp ch y u nh m phát tri n ngành công nghi p d t may trong quá trình công nghi p hóa, hi n d i hóa ñ t nư c, các bi n pháp v phát tri n th trư ng, các bi n pháp v ñ u tư, các bi n pháp v thu hút s d ng v n, các bi n pháp v ñ i m i qu n lý và hoàn thi n t ch c. Nhìn chung, ñ tài ñã gi i quy t nhi u v n ñ nh m phát tri n ngành công nghi p d t may, tuy nhiên n i dung v n nghiêng nhi u v phát tri n ngành may m c và may xu t kh u[16]. - ð án phát tri n các ngành công nghi p ñ n năm 2010 ph c v công nghi p hóa, hi n ñ i hóa nông nghi p và nông thôn c a B Công nghi p (trư c ñây) phê duy t ngày 5 tháng 5 năm 2005. Theo ñó, m c tiêu ñ t ra ñ n năm 2010 s i 300000 t n, hàng d t là 3 t USD, v i l a 1,4 t m2. Các gi i pháp ñưa ra là: phát tri n các th trư ng phi h n ng ch thông qua vi c tăng cư ng các ho t ñ ng xúc ti n thương m i, gây d ng và qu ng cáo thương hi u s n ph m t i th trư ng trong nư c và qu c t , ñào t o l i và b sung ñ i ngũ cán b qu n lý có ch t lư ng t t[5]. Các gi i pháp ch d ng l i các ñ nh hư ng chung, chưa có các bư c ñi c th . - ð án thành l p trung tâm nguyên ph li u cho ngành d t may . ð án này nh m th c thi gi i pháp phát tri n ngành d t may Vi t Nam. Theo ñ án, m t trung tâm nguyên
5 ph li u s ñư c xây d ng t i Thành ph H Chí Minh v i di n tích d ki n kho ng 75000 m2 và chi phí ñ u tư kho ng 69 t ñ ng [18]. - Bài vi t c a GS.TS Nguy n K Tu n, Phát tri n công nghi p ph tr trong chi n lư c phát tri n công nghi p Vi t Nam- T p chí Kinh t và Phát tri n s 85 tháng 7 năm 2004, trang 3- 6. Trong bài vi t này tác gi ñã khái quát các nhân t nh hư ng ñ n công nghi p ph tr c a các ngành công nghi p nói chung, trong ñó có d t may, trên cơ s ñó ñưa ra các quan ñi m l a ch n chi n lư c và các chính sách phát tri n công nghi p ph tr [43]. - Bài vi t c a Vũ Qu c Dũng, D t may Vi t Nam h u WTO: Th c tr ng và nh ng m c tiêu hư ng t i - T p chí Tài chính doanh nghi p s 9 năm 2007 trang 29-31. Bài vi t ñã khái quát th c tr ng ñang ñ t ra ñ i v i ngành d t may. Trong ñó ñưa ra hàng lo t v n ñ mà ngành d t may c n gi i quy t trong th i gian t i. V v n ñ nguyên ph li u, tác gi ñưa ra gi i pháp c n ñ u tư xây d ng vùng bông, xơ t p trung l n, ñ ng th i có chính sách tài chính thích h p khuy n khích các vùng tr ng bông, ñay, gai... không t p trung. Tuy v y, tác gi chưa ñưa ra các gi i pháp, bư c ñi c th ñ th c hi n. Th c tr ng th c thi gi i pháp v n ñang trong giai ño n g p nhi u khó khăn[11]. Ngoài ra còn có nhi u các bài vi t khác c a các tác gi ñăng t i trên t p chí, báo, trang web,... trong nư c và qu c t có liên quan ñ n phát tri n s n xu t nguyên ph li u may m c Vi t Nam. Tuy nhiên, chưa có công trình nào nghiên c u m t cách toàn di n, sâu s c c v lý lu n g n v i phân tích th c tr ng phát tri n s n xu t nguyên ph li u may m c mà ch y u là s n xu t s i, v i và ch may. B i v y, công trình này s ñi sâu nghiên c u ñ gi i quy t các yêu c u ñó. Qua ñó, ñánh giá th c tr ng tình hình phát tri n s n xu t nguyên ph li u may m c; ñ xu t ñ nh hư ng, gi i pháp nh m phát tri n ngành s n xu t nguyên ph li u may m c y u t quy t ñ nh vi c phát tri n b n v ng c a ngành d t may. 4. ð i tư ng và ph m vi nghiên c u ñ tài - ð i tư ng nghiên c u: Lu n án l y v n ñ phát tri n s n xu t nguyên ph li u cho may m c Vi t Nam v m t kinh t và t ch c làm ñ i tư ng nghiên c u. - Ph m vi nghiên c u: Lu n án l y các doanh nghi p s n xu t kinh doanh nguyên ph li u may m c Vi t Nam. V nguyên li u l y các doanh nghi p s n xu t s i, d t v i và hoàn t t; v ph li u l y s n xu t ch may làm không gian nghiên c u. Th i gian kh o sát, nghiên c u t năm 2001 ñ n 2008.
6 5. Các phương pháp nghiên c u Lu n án s d ng phương pháp lu n c a ch nghĩa duy v t bi n ch ng và duy v t l ch s , ñư c v n d ng vào hoàn c nh th c t c a Vi t Nam. M t s phương pháp c th ñư c s d ng trong khi th c hi n lu n án, bao g m: - Thu th p nghiên c u các tài li u th c p như sách, niên giám th ng kê, t p chí, các báo cáo c a các doanh nghi p s n xu t d t, may, s n xu t ph li u may m c, các s li u trên các trang website c a các doanh nghi p, các B , Ban ngành, các cơ quan báo chí trong và ngoài nư c. - Phương pháp tham kh o ý ki n c a các chuyên gia, các nhà kinh doanh trong lĩnh v c d t may thu c B Công thương và các doanh nghi p thu c T p ñoàn d t may cũng như m t s doanh nghi p thu c Hi p h i d t may Vi t Nam. - Phương pháp phân tích ñ i chi u, so sánh; - Lu n án s d ng các mô hình ñ phân tích kh năng phát tri n c a ngành. Mô hình mô hình kim cương (diamond model) c a Michel Porter v l i th c nh tranh ñ phân tích l i th c nh tranh phát tri n ngành; phân tích môi trư ng ngành và các nhân t nh hư ng. Nghiên c u áp d ng ma tr n SWOT ñ phân tích ñi m m nh ñi m y u; cơ h i, thách th c ñ i v i phát tri n s n xu t nguyên ph li u may m c. 6. Nh ng ñi m m i c a Lu n án - Lu n án ñã t p trung chuyên sâu vào nghiên c u và làm rõ nh ng v n ñ lý lu n cơ b n v phát tri n s n xu t nguyên ph li u may m c Vi t Nam, qua ñó cho th y ñ c ñi m, v trí, nh ng ch tiêu ñánh giá s phát tri n; nh ng nhân t cơ b n nh hư ng ñ n s phát tri n s n xu t nguyên ph li u may m c (s d ng mô hình kim cương), lý thuy t v l i th so sánh ñ i v i phát tri n s n xu t nguyên ph li u may m c Vi t Nam. - Phân tích và ñánh giá th c tr ng phát tri n s n xu t nguyên ph li u may m c Vi t Nam giai ño n 2001 – 2008 (ph m vi là các doanh nghi p s n xu t s i, d t v i và s n xu t ch may), v các m t: S lư ng doanh nghi p, v n ñ u tư s n xu t kinh doanh, lao ñ ng, doanh thu, l i nhu n, ñóng góp ngân sách Nhà nư c, các ch tiêu hi u qu kinh doanh: t su t l i nhu n doanh thu, t su t l i nhu n v n kinh doanh, l i nhu n trên lao ñ ng, t su t l i nhu n v n ch s h u, s doanh nghi p kinh doanh có lãi…; phân tích hi u qu c a ho t ñ ng liên k t trong s n xu t; phân tích kh năng c nh tranh c a các doanh nghi p s n xu t nguyên ph li u may m c Vi t Nam, trên phương di n nh ng thu n l i và khó khăn c a các y u t : Các ñi u ki n ñ u vào, Các ñi u ki n ñ u ra, các
7 ngành có liên quan và h tr , ñi u ki n v chi n lư c kinh doanh c a ngành và c nh tranh, Y u t s thay ñ i, vai trò c a Nhà nư c. - ðánh giá t ng quan th c tr ng phát tri n s n xu t nguyên ph li u may m c Vi t Nam ñ th y ñư c nh ng thành t u, khó khăn h n ch và ch ra ñư c nguyên nhân c a nh ng thành công. T ñó rút ra 7 v n ñ ñ t ra trong phát tri n s n xu t nguyên ph li u may m c Vi t Nam: Các chính sách, bi n pháp thu hút v n ñ u tư chưa có hi u qu ; Chưa có các bi n pháp c th th c hi n chi n lư c phát tri n ngu n nhân l c phù h p; Hi u qu các gi i pháp nâng cao s c c nh tranh c a s n ph m th p; Chưa có các bi n pháp cho v n ñ liên k t trong ngành; Th c hi n quy ho ch ñ u tư còn ch m chưa phát huy hi u qu ; Nguyên li u thư ng ngu n phát tri n y u; Chưa có chi n lư c xây d ng và phát tri n thương hi u. - Trên cơ s ñánh giá khách quan th c tr ng phát tri n s n xu t nguyên ph li u và ch rõ nguyên nhân c a nh ng thành công, h n ch , các v n ñ ñ t ra, ch ra xu hư ng phát tri n c a ngành may m c Vi t Nam, cơ h i và thách th c ñ i v i phát tri n s n xu t nguyên ph li u may m c; Lu n án ñưa ra các quan ñi m, ñ nh hư ng và 7 nhóm gi i pháp nh m phát tri n s n xu t nguyên ph li u may m c Vi t Nam, g m: Các gi i pháp v thu hút ngu n v n; Các gi i pháp v ñ u tư phát tri n s n xu t kinh doanh; Các gi i pháp phát tri n ngu n nhân l c; Tăng cư ng và nâng cao hi u qu ho t ñ ng liên k t; Các gi i pháp v th trư ng và nâng cao s c c nh tranh; Tăng cư ng hơn n a công tác quy ho ch trong ñ u tư và qu n lý kinh t ; Các gi i pháp ñ i các doanh nghi p s n xu t nguyên ph li u may m c. 7. K t c u chung c a Lu n án Ngoài ph n m ñ u, k t lu n, ph l c và danh m c tài li u tham kh o, lu n án k t c u thành ba chương: Chương 1: Nh ng v n ñ lý lu n cơ b n v phát tri n s n xu t nguyên ph li u may m c Vi t Nam Chương 2: Phân tích th c tr ng phát tri n s n xu t nguyên ph li u may m c Vi t Nam Chương 3: Gi i pháp phát tri n s n xu t nguyên ph li u may m c Vi t Nam.
8 CHƯƠNG 1 NH NG V N ð LÝ LU N CƠ B N V PHÁT TRI N S N XU T NGUYÊN PH LI U MAY M C VI T NAM 1.1 NGUYÊN PH LI U MAY M C VÀ CÁC CH TIÊU ðÁNH GIÁ S PHÁT TRI N S N XU T NGUYÊN PH LI U MAY M C 1.1.1 Các lo i nguyên ph li u may m c cơ b n ð i v i các s n ph m may m c, giá tr nguyên ph li u chi m t tr ng l n và có vai trò quy t ñ nh t i ch t lư ng s n ph m. Có r t nhi u lo i nguyên ph li u khác nhau, ch ng lo i nguyên ph li u ph thu c vào yêu c u c a lo i s n ph m may m c. D a vào vai trò và ñ c ñi m c a t ng lo i nguyên ph li u ñ i v i s n ph m may, ngư i ta chia nguyên ph li u thành hai nhóm chính là nguyên li u chính và nguyên li u ph (ph li u). 1.1.1.1 Nguyên li u chính. Nguyên li u chính là thành ph n chính t o nên s n ph m, chi m t 70% ñ n 80% giá thành công xư ng c a s n ph m may m c, g m[2]: V id t Quá trình s n xu t v i ñư c th c hi n theo sơ ñ sau: Hình 1.1 Nhu m và in X lý, hoàn Kéo s i D tv i hoa tt Hình 1.1 Quá trình s n xu t v i Phân lo i v i: theo t ng tiêu th c khác nhau, ngư i ta chia v i thành r t nhi u lo i khác nhau. Trên th c t , ngư i ta thư ng chia theo phương pháp s n xu t, theo tiêu th c này thì v i ñư c chia làm hai lo i là v i d t thoi và v i d t kim, ngư i ta cũng có th chia thành v i m c, v i xù lông, v i m t nh n, v i nhi u l p. - V i d t thoi V i d t thoi ñư c t o thành t hai h th ng s i d c và s i ngang ñan v i nhau theo phương vuông góc. V i d t thoi có ñ c trưng ch y u v c u t o c a v i, g m: chi s s i, ki u d t, m t ñ , các chi s ch a ñ y c a v i, pha c u t o, m t ti p xúc, ñ c trưng v m t ph i và m t trái c a v i. Nh ng ñ c trưng này ch y u xác ñ nh kích thư c, hình dáng, quan h phân b và s liên k t gi a các s i trong v i.
9 - V i d t kim V i d t kim ñư c hình thành trên cơ s t o vòng, các s i ñư c u n cong liên t c hình thành nên vòng s i. Vòng s i là ñơn v c u t o cơ b n c a v i d t kim, các vòng s i liên k t v i nhau theo hư ng ngang t o thành hàng vòng và l ng v i nhau ñ t o ra c t vòng. V i d t kim có ñ c ñi m khác v i v i d t thoi là có tính co dãn, ñàn h i ñáng k , vì v y khi xác ñ nh kích thư c c a m u v i ho c t m v i d t kim thì ph i lưu ý ñ n tính ch t này. V i không d t Là lo i s n ph m d ng t m ñư c s n xu t ra t m t hay nhi u l p xơ ñ ng nh t ho c không ñ ng nh t. V i không d t ch y u ñư c hình thành b ng phương pháp liên k t các xơ v i nhau t o ra ñ m xơ cho nên lo i v i này có chi u d y và kh i lư ng thay ñ i r t nhi u. V t li u da Là lo i s n ph m ñư c t o ra t các lo i da thiên nhiên ho c v i gi da. Da thiên nhiên ñư c t o ra t m t s loài ñ ng v t c l n như trâu, bò, l n, dê. V i gi da ñư c t o nên trên cơ s v i n n sau ñó ñem phun, t m ho c l ng ghép các l p polime khác nhau và x lý hoàn t t ñ hình thành nên v t li u. 1.1.1.2 Các lo i ph li u ð i v i s n ph m may m c, ph li u ñóng vai trò liên k t nguyên li u, t o th m m cho s n ph m, s lư ng ch ng lo i ph li u ña d ng phong phú, ñáp ng yêu c u c a t ng lo i s n ph m may m c. G m có các lo i ph li u ch y u sau: Ch may - Ch may là ph li u không th thi u trong may m c có tác d ng liên k t hoàn t t s n ph m may. Ch may ñư c t o ra t hai lo i nguyên li u d t cơ b n là xơ thiên nhiên và xơ hoá h c, d ng nguyên ch t ho c pha tr n ñ t o nên ch may. Theo tính ch t này, ch may ñư c chia làm hai lo i chính là ch t xơ thiên nhiên và ch t xơ hoá h c. + Ch t xơ thiên nhiên: g m có ch bông và ch tơ t m. Ch bông ñây là lo i ch ñư c s d ng khá ph bi n trong may m c. Ch tơ t m là lo i ch xe t tơ t m. + Ch t xơ hoá h c là lo i ch ñu c xe t xơ hoá h c, g m có ch t xơ s i nhân t o và ch t xơ s i t ng h p.
10 - Các yêu c u ñ i v i ch may. Do tác d ng c a ch may là loai ph li u liên k t các chi ti t ñ hoàn thành m t s n ph m may m c, có nh hư ng không nh t i ch t lư ng s n ph m may m c. Vì v y, ch may c n ñ m b o các yêu c u sau: + ð ng ñ u v chi s + ð b n cao +M m + ð ñàn h i + Cân b ng xo n + ð s ch + ð b n c a màu + ð co c a ch V t li u d ng V t li u d ng là ph li u ch y u s d ng trong may m c, góp ph n t o dáng cho s n ph m may. Ch c năng chính c a v t li u d ng s n ph m may là ñ t o b m t c ng, t o ñ ph ng, t o phom cho các chi ti t, ñ nh hình dáng cho s n ph m phù h p v i dáng c a cơ th ngư i m c, làm tăng ñ b n c a s n ph m và m cơ th . G m: - D ng dính, còn g i là mex thư ng có hai lo i là mex v i và mex gi y - D ng không dính, g m có v i d ng, x p d ng, ñ m bông. V t li u cài - Khoá kéo, là lo i ph li u dùng ñ may n p áo, mi ng túi, moi qu n… Yêu c u c a khoá kéo c n ph i b n, khít và ch c, có màu phù h p v i màu c a s n ph m. Dây khoá kéo thư ng làm b ng nh a và b ng kim lo i. - Cúc là lo i v t li u cài ch y u, có tác d ng m ra, cài vào d dàng. Ngoài ra còn có tác d ng là v t trang trí, có r t nhi u lo i cúc như cúc nh a, cúc kim lo i, cúc g… Các ph li u khác Ngoài các lo i ph li u ch y u trên tuỳ thu c vào ñ c ñi m c a m i lo i s n ph m l i có nh ng ph li u khác ñi cùng. M t s ph li u khác có th k ñ n như: băng gai dính, các lo i nút kim lo i, dây thun, các lo i cài túi xách, ch t ch t, móc áo, nhãn s n ph m…
11 1.1.2 V trí c a ngành s n xu t nguyên ph li u may m c 1.1.2.1 V trí s n xu t nguyên ph li u trong chu i giá tr ngành may m c Vi t Nam Phân tích chu i giá tr cho th y vi c t o ra l i nhu n t ng khâu, thông thư ng khâu nào có l i nhu n cao thì yêu c u trình ñ k thu t cao hơn và ti n công cũng cao hơn. May m c cũng như các ngành khác, khâu thi t k có t su t l i nhu n cao hơn h n so v i các khâu khác. Phân tích chu i giá tr còn cho bi t nh ng ñi m y u v liên k t trong chu i giá tr , nh ng ñi m y u này có th mang l i l i nhu n th p và rào c n s c m nh c a toàn ngành. Chu i giá tr qu c gia ñư c hi u là toàn b quá trình s n xu t c a ngành t thư ng ngu n ñ n h ngu n c a s n ph m ñ u ñư c th c hi n trong n i b m t qu c gia. V i chu i giá tr này, ñã có m t s doanh nghi p trong ngành c a Vi t Nam th c hi n và mang l i thành công bư c ñ u như May 10, Vi t Ti n, D t may Hà n i… Các doanh nghi p này tham gia vào chu i giá tr qu c gia song song v i vi c tham gia vào s n xu t gia công. Hơn n a v i h n ch v năng l c thi t k , nh t là h n ch trong s n xu t ph li u nên l i nhu n t o ra trong chu i chưa th c s cao. Phương th c s n xu t gia công v n chi m m t t l l n trong các doanh nghi p này. Giá tr Ý tư ng và S n xu t May m c Phân ph i, Chu i s n xu t thi t k nguyên ph li u tiêu th T su t l i T su t l i T su t l i nhu n cao nhu n th p nhu n cao Hình 1.2 Mô hình chu i giá tr ngành s n xu t may m c Vi t Nam B n ch t chu i giá tr ñư c ph n ánh theo hình Parabol. ð ñơn gi n hơn trong phân tích, chúng tôi chia chu i giá tr ngành d t may Vi t Nam thành 4 khâu
12 cơ b n: ý tư ng và thi t k ; s n xu t nguyên ph li u, may m c, phân ph i và marketing, th hi n trong hình 1.2 - Ý tư ng thi t k s n ph m d t may Là ngành có công ngh s n xu t th p thu c th h công nghi p th nh t, các nư c ñi trư c ch phát tri n trong giai ño n ñ u c a quá trình công nghi p hoá sau ñó d ch chuy n s n xu t sang các nư c ñi sau ñ t n d ng l i th ngu n nhân l c giá r . Các nư c ñi trư c t p trung vào vào khâu nghiên c u và thi t k s n ph m m i, t o m u mã ñáp ng nhu c u ña d ng và cao c p c a th trư ng. Hi n t i, giá tr c a khâu nghiên c u và thi t k chi m t tr ng r t cao trong chu i giá tr s n ph m may m c và ñang di n ra s c nh tranh gay g t trong khâu này gi a các nư c có ngành may m c phát tri n. Khâu ý tư ng và thi t k có t su t l i nhu n cao nh t trong chu i giá tr thì l i là khâu y u c a ngành may m c Vi t Nam. - S n xu t nguyên ph li u S n xu t nguyên ph li u là khâu t o ra l i nhu n th p hơn khâu ý tư ng và thi t k và cao hơn khâu s n xu t. Cho ñ n hi n nay ngành may m c Vi t Nam v n yu khâu này, tính ñ n năm 2008 trên 70% nguyên ph li u v n ph i nh p t nư c ngoài, ñi u này ñã d n ñ n các khó khăn không nh cho phát tri n ngành may m c: + Chi phí nguyên li u ñ u vào tăng cao; + B ñ ng trong s n xu t kinh doanh; + Luôn ch u s c ép t các nhà cung c p… Qua mô hình chu i giá tr cho th y s n xu t nguyên ph li u có m t v trí r t quan tr ng ñ i v i s phát tri n c a ngành may m c Vi t Nam. S n ph m c a s n xu t nguyên ph li u may là s n ph m ñ u vào c a ngành may, không ph i là s n ph m cu i cùng cho tiêu dùng mà là s n ph m trung gian. Ch t lư ng s n ph m nguyên ph li u may có quy t ñ nh r t l n ñ n ch t lư ng s n ph m c a ngành may. Ch t lư ng s n ph m nguyên ph li u có t t, ñ p, phù h p v i th hi u ngư i tiêu dùng thì s n ph m may m c m i ñư c ngư i tiêu dùng ch p nh n. Phát tri n s n xu t nguyên ph li u s quy t ñ nh s phát tri n b n v ng cho toàn ngành. - May m c Trong chu i giá tr thì khâu may m c có t su t l i nhu n th p nh t ch chi m t 5-10%. Tuy v y, h u h t các doanh nghi p may m c Vi t Nam l i ñang t p trung vào khâu này nh m khai thác các l i th trư c m t là giá nhân công r .
13 Các doanh nghi p Vi t Nam c n nh n th c rõ l i th v lao ñ ng r s m t d n trong tương lai, ñ phát tri n b n v ng các doanh nghi p Vi t Nam c n vươn lên ñ không n m v trí ñáy c a chu i giá tr toàn c u, c n ph i phát huy các bi n các l i th tĩnh thành các l i th ñ ng, c n có s phát tri n cao v trình ñ ngu n nhân l c và khă năng ng d ng khoa h c công ngh . - Phân ph i và marketing Trong phân ph i s n ph m và marketing Vi t Nam m i ch th c hi n ph m vi trong nư c, th trư ng nư c ngoài còn r t y u. Các doanh nghi p v n ch y u là may gia công xu t kh u, xu t kh u d ng FOB còn r t h n ch . ð i v i th trư ng trong nư c, m t s doanh nghi p may m c ñã th c hi n khá t t các chính sách marketing như may Vi t Ti n, May 10, D t May Hà N i, D t Thái Tu n… Tuy v y, ñánh giá chung v chính sách phân ph i s n ph m và marketing c a các doanh nghi p v n chưa th c s m nh. Nguyên nhân là do chưa có các hãng phân ph i l n và chuyên nghi p hoá, h u h t các doanh nghi p t xây d ng và th c hi n thông qua h th ng các c a hàng gi i thi u c a doanh nghi p và các ñ i lý nh tư nhân. ð i v i th trư ng xu t kh u khâu phân ph i hoàn toàn d a vào các ñ i tác. Thư ng thì các nhà phân ph i chính là các nhà thi t k vì hơn ai h t h là ngư i hi u tư ng t n nh t nhu c u c a khách hàng. Theo tính toán c a các chuyên gia thì 70% l i nhu n (tính trên m t s n ph m may m c trong c chu i giá tr ) thu c v các nhà phân ph i bán l . ð nâng cao hơn n a giá tr gia tăng cho toàn ngành, vi c chú tr ng vào khâu thương m i hoá nh m gia tăng giá tr c m nh n c a s n ph m, tăng kh i lư ng tiêu th , kích thích tiêu dùng thì c n ph i th c s chuyên môn hoá và chuyên nghi p hoá. 1.1.2.2 V trí c a ngành may m c Vi t Nam trong chu i giá tr toàn c u Trong xu hư ng toàn c u hoá các ho t ñ ng trong chu i giá tr toàn c u này s ñư c phân b ñ n nh ng nơi có chi phí th p nh t, ho t ñ ng có hi u qu nh t. Chu i giá tr c a ngành d t may ñư c chia làm 5 công ño n cơ b n: Công ño n cung c p s n ph m thô: các s i t nhiên và nhân t o; Công ño n s n xu t các s n ph m nguyên ph li u: s i, v i, ch may…; Công ño n may: các s n ph m may m c; Công ño n xu t kh u do các trung gian thương m i ñ m nh n;
14 Công ño n phân ph i và marketing. Chu i giá tr toàn c u c a ngành d t may có th hi u như sau: khâu thi t k ki u dáng di n ra New York, London, Pari…; v i ñư c s n xu t ph n l n Trung Qu c, hi n t i Trung Qu c là nư c phát tri n s n xu t nguyên ph li u r t m nh m , ñ ng ñ u th gi i; các ph li u ñ u vào khác ñư c s n xu t t i n ð , Nh t B n… và s n ph m cu i cùng là may m c ñư c s n xu t các nư c có chi phí nhân công th p và s n xu t nguyên ph li u chưa có ñi u ki n phát tri n như Vi t Nam, Pakistan, Campuchia… Trong chu i giá tr này, Vi t Nam m i ch tham gia vào khâu s n xu t cu i cùng, khâu t o ra giá tr gia tăng th p nh t trong toàn chu i giá tr . Kho ng 90% các doanh nghi p may m c Vi t Nam tham gia vào khâu này dư i hình th c gia công. Vi t Nam ñang tham gia vào khâu có l i nhu n th p nh t, t su t l i nhu n kho ng 5-10%. Trong khi ñó khâu nghiên c u phát tri n và thương m i có giá tr gia tăng cao l i là khâu y u, chưa phát tri n c a ngành d t may Vi t Nam. Li u Vi t Nam có th tham gia vào các khâu khác c a chu i giá tr không? Vi t Nam có th tham gia vào khâu s n xu t nguyên ph li u hay không? Có m t s ý ki n chuyên gia cho r ng khâu s n xu t s n ph m may m c (dư i hình th c gia công) dù t o ra giá tr gia tăng không cao nhưng giúp cho các doanh nghi p Vi t Nam có s c c nh tranh hơn b i “các cư ng qu c may m c” h c nh tranh nhau r t kh c li t giai ño n thi t k và phát tri n s n xu t ph tr mà t o ra nhi u th trư ng ngách cho Vi t Nam. Trong ng n h n quan ñi m này có th phù h p v i th c ti n, nhưng s không phù h p, th m chí có th sai l ch cho chi n lư c phát tri n b n v ng trong tương lai. Vi t Nam có ñ các ñi u ki n ñ phát tri n s n xu t nguyên ph li u may m c, v n ñ là ch n m t s n ph m nguyên ph li u có l i th cao ñ phát tri n s n xu t như s n xu t v i, ch may… Hơn n a, v i b dày kinh nghi m ngành d t may Vi t Nam hoàn toàn ñ năng l c ñ phát tri n s n xu t nguyên ph li u may m c khâu mang l i giá tr gia tăng cao. 1.1.3 ð c ñi m s n xu t nguyên ph li u may m c S n xu t nguyên ph li u may m c là ngành s n xu t s n ph m ñ u vào (s n ph m thư ng ngu n) cho ngành công nghi p may m c, m t ngành công nghi p có t