Luận văn Thạc sỹ: Thực trạng và giải pháp chủ yếu đẩy mạnh sản xuất và tiêu thụ rau an toàn trên địa bàn Hà Nội

lêi cam ®oan

T«i xin cam ®oan, toµn bé sè liÖu vµ kÕt qu¶ nghiªn cøu trong luËn v¨n

nµy lµ trung thùc vµ ch−a bao giê sö dông ®Ó b¶o vÖ mét häc vÞ nµo.

T«i xin cam ®oan, mäi sù gióp ®ì cho viÖc thùc hiÖn luËn v¨n nµy ®· ®−îc

c¶m ¬n vµ c¸c th«ng tin trÝch dÉn trong luËn v¨n ®Òu ®−îc chØ râ nguån gèc.

T¸c gi¶ luËn v¨n

§µo Duy T©m

i

Hµ Néi, ngµy 15 th¸ng 9 n¨m 2004

lêi c¶m ¬n

§Õn nay luËn v¨n Th¹c sÜ cña t«i ®∙ hoµn thµnh, kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh

®µo t¹o vµ hoµn thµnh luËn v¨n th¹c sÜ nµy lµ nhê c«ng lao d¹y b¶o, ®µo t¹o

vµ ®éng viªn cña c¸c ThÇy C« gi¸o trong thêi gian t«i häc tËp nghiªn cøu t¹i

Tr−êng §¹i häc N«ng nghiÖp I, ®Æc biÖt lµ c¸c ThÇy C« gi¸o trong Khoa Kinh

tÕ & Ph¸t triÓn n«ng th«n vµ Khoa sau ®¹i häc. T«i xin ghi nhí vµ c¶m ¬n sù

gióp ®ì, nh÷ng t×nh c¶m cña c¸c ThÇy C« dµnh cho.

T«i xin bµy tá lßng biÕt ¬n, sù kÝnh träng s©u s¾c nhÊt tíi thÇy gi¸o -

GS.TS. Ph¹m V©n §×nh, ng−êi ®∙ tËn t×nh chØ b¶o, trùc tiÕp h−íng dÉn t«i

thùc hiÖn ®Ò tµi nµy.

T«i xin tr©n träng c¶m ¬n UBND thµnh phè Hµ Néi, c¸c Së thµnh phè: Së

Khoa häc C«ng nghÖ vµ M«i tr−êng, Së N«ng nghiªp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n,

Côc Thèng Kª, Së Th−¬ng m¹i, Phßng n«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng n«ng,

Trung t©m nghiªn cøu, Ban chuyªn m«n cña c¸c ®Þa ph−¬ng, c¸c n«ng hé s¶n

xuÊt, c¸c cöa hµng vµ siªu thÞ b¸n rau an toµn vµ tÊt c¶ nh÷ng ng−êi d©n Hµ Néi

®∙ tham gia c¸c cuéc pháng vÊn, ®∙ t¹o ®iªï kiÖn thuËn lîi trong qu¸ tr×nh

nghiªn cøu, häc tËp cña t«i.

Trong qu¸ tr×nh häc tËp vµ thùc hiÖn luËn v¨n cña, t«i ®∙ nhËn ®−îc rÊt

nhiÒu sù gióp ®ì, ®éng viªn cña c¸c ®ång nghiÖp, b¹n bÌ vµ gia ®×nh. T«i xin ch©n

thµnh c¶m ¬n sù gióp ®ì vµ ghi nhËn nh÷ng t×nh c¶m quý b¸u ®ã.

Hµ Néi, ngµy 15 th¸ng 9 n¨m 2004

T¸c gi¶ luËn v¨n

§µo Duy T©m

Môc lôc

Lêi cam ®oan

i

ii

ii

Lêi c¶m ¬n

iii

Môc lôc

v

Danh môc c¸c ch÷ viÕt t¾t

vi

Danh môc b¶ng biÓu

viii

Danh môc c¸c s¬ ®å

1

1. Më ®Çu

1

3

1.1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi 1.2. Môc tiªu nghiªn cøu 1.3. §èi t−îng nghiªn cøu

4

2. C¬ së lý luËn vµ thùc tiÔn vÒ s¶n xuÊt vµ tiªu thô rau an toµn

5

5

5

7

10

11

15

16

16

23

2.1. C¬ së lý luËn 2.1.1. Kh¸i niÖm vÒ n«ng nghiÖp s¹ch vµ rau an toµn 2.1.2. Vai trß vµ ®Æc ®iÓm cña s¶n xuÊt rau an toµn 2.1.3 Nguyªn nh©n g©y « nhiÔm s¶n phÈm rau 2.1.4 C¬ së khoa häc vÒ tiªu thô rau an toµn 2.1.5. C¸c mèi quan hÖ kinh tÕ trong s¶n xuÊt vµ tiªu thô rau an toµn 2.2. C¬ së thùc tiÔn 2.2.1. T×nh h×nh s¶n xuÊt vµ tiªu thô rau trªn thÕ giíi 2.2.2. T×nh h×nh s¶n xuÊt rau cña ViÖt Nam 2.3. C¸c nghiªn cøu cã liªn quan 3. §Æc ®iÓm ®Þa bµn vµ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu 3.1. §Æc ®iÓm tù nhiªn, kinh tÕ - x· héi cña Hµ Néi 3.1. 1. §Æc ®iÓm vÒ tù nhiªn 3.1.2. §Æc ®iÓm kinh tÕ - x· héi

30

3.2. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu

33

3.2.1. Quan ®iÓm duy vËt biÖn chøng vµ duy vËt lÞch sö

33

3.2.2. C¸c ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu cô thÓ

33

3.2.3. Ph−¬ng ph¸p tæ chøc nghiªn cøu

36

3.2.4. HÖ thèng c¸c chØ tiªu nghiªn cøu

43

4. Thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p ®Èy m¹nh

43

iii

43

44

s¶n xuÊt vµ tiªu thô rau an toµn trªn ®Þa bµn Hµ Néi 4.1. Thùc tr¹ng chung s¶n xuÊt vµ tiªu thô rau an toµn 4.1.1. T×nh h×nh chung chñng lo¹i s¶n phÈm, diÖn tÝch, n¨ng suÊt vµ s¶n

47

49

l−îng rau an toµn 4.1.2 . T×nh h×nh tiªu thô rau an toµn 4.2. Thùc tr¹ng s¶n xuÊt vµ tiªu thô rau an toµn ë Hµ Néi qua c¸c ®iÓm ®iÒu tra

49

49

4.2.1. §iÒu kiÖn s¶n xuÊt cña hé 4.2.2. T×nh h×nh tæ chøc s¶n xuÊt rau an toµn 4.2.3. T×nh h×nh tiªu thô rau an toµn 4.2.4. Nguyªn nh©n ¶nh h−ëng ®Õn s¶n xuÊt vµ tiªu thô rau an toµn

55

4.3. §Þnh h−íng vµ gi¶i ph¸p ®Èy m¹nh s¶n xuÊt vµ tiªu thô rau an toµn

62

62

65

trªn ®Þa bµn Hµ Néi 4.3.1. §Þnh h−íng ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ tiªu thô rau an toµn 4.3.2. Gi¶i ph¸p chñ yÕu ®Èy m¹nh s¶n xuÊt vµ tiªu thô rau an toµn

79

83

5. KÕt luËn vµ kiÕn nghÞ Tµi liÖu tham kh¶o Phô lôc

97

97

101

119

124

128

iv

danh môc c¸c ch÷ viÕt t¾t

CP

Chi phÝ

BVTV

B¶o vÖ thùc vËt

§H, C§, THCN

§H, C§, trung häc chuyªn nghiÖp

§H§B

§¹i héi ®¹i biÓu

GO

Gi¸ trÞ s¶n xuÊt

HCBVTV

Ho¸ chÊt b¶o vÖ thùc vËt

Hîp t¸c x·

HTX

Chi phÝ trung gian

IC

Quy tr×nh phßng trõ dÞch h¹i tæng hîp

IPM

Khoa häc c«ng nghÖ vµ m«i tr−êng

KHCN - MT

Chi phÝ ph¶i tr¶ b»ng tiÒn

MI

N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n

NN&PTNT

Rau an toµn

S¶n xuÊt

RAT SX

Thu nhËp hçn hîp

TCp

Gi¸ trÞ gia t¨ng

VA

VSATTP

VÖ sinh an toµn thùc phÈm

v

danh môc s¬ ®å

vi

S¬ ®å 2.1: Kªnh ph©n phèi RAT 14

1. Më ®Çu

1.1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi

ViÖt Nam lµ mét n−íc n«ng nghiÖp víi trªn 70% d©n sè vµ lao ®éng sèng ë

n«ng th«n. Tõ l©u n«ng nghiÖp ®· lµ mét trong nh÷ng ngµnh s¶n xuÊt vËt chÊt chñ

yÕu cña x· héi, cã vÞ trÝ ®Æc biÖt quan träng vµ lu«n ®−îc coi lµ mÆt trËn hµng ®Çu

trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. NhiÖm vô cña n«ng nghiÖp lµ s¶n xuÊt l−¬ng thùc, thùc

phÈm vµ c¸c n«ng s¶n kh¸c ®¸p øng nhu cÇu thiÕt yÕu ngµy cµng t¨ng cña x· héi.

Ngµy nay, ViÖt Nam ®ang trong xu h−íng ph¸t triÓn chung cña thêi ®¹i, viÖc ph¸t

triÓn s¶n xuÊt vµ tiªu dïng nh÷ng s¶n phÈm s¹ch, an toµn lµ vÊn ®Ò cã tÝnh cÊp thiÕt

v× sù ph¸t triÓn kinh tÕ, x· héi, m«i tr−êng vµ søc khoÎ con ng−êi.

Sù ph¸t triÓn cña qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ vµ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n−íc trªn mäi

ngµnh, lÜnh vùc vµ sù gia t¨ng nhanh d©n sè ®· g©y nªn t×nh tr¹ng m«i tr−êng ®Êt,

n−íc, kh«ng khÝ ë c¸c vïng n«ng th«n, ®Æc biÖt lµ vïng ven thµnh phè lín, khu c«ng

nghiÖp bÞ « nhiÔm nÆng nÒ. Thªm vµo ®ã, viÖc l¹m dông ph©n ho¸ häc, thuèc b¶o vÖ

thùc vËt ®· lµm gi¶m chÊt l−îng s¶n phÈm, qu¶ ¶nh h−ëng ®Õn hiÖu qu¶ s¶n xuÊt vµ

më réng thÞ tr−êng tiªu thô s¶n phÈm cña ViÖt Nam.

Cïng víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n−íc, thÞ tr−êng cµng ph¸t triÓn víi c¸c nhu

cÇu n«ng s¶n t¨ng lªn vÒ c¶ chñng lo¹i, sè l−îng vµ chÊt l−îng n«ng s¶n phÈm ®¸p

øng cho ®êi sèng ng−êi d©n ngµy mét n©ng cao. Trong tiÕn tr×nh ph¸t triÓn nµy,

ngµnh s¶n xuÊt rau an toµn ®ang tõng b−íc ®−îc chó träng ph¸t triÓn m¹nh mÏ vµ

®ang dÇn kh¼ng ®Þnh vÞ trÝ quan träng trong chiÕn l−îc x©y dùng mét nÒn n«ng

nghiÖp ph¸t triÓn bÒn v÷ng. Tõ ®©y, ®Æt ra cho ngµnh hµng rau an toµn mét nhiÖm vô

quan träng ®ßi hái ph¶i ®−îc quan t©m gi¶i quyÕt mét c¸ch cã tho¶ ®¸ng trong c¶

1

lÜnh vùc s¶n xuÊt vµ tiªu thô, ®Æc biÖt ®èi víi ®Þa bµn Hµ Néi.

Tõ khi chuyÓn sang c¬ chÕ kinh tÕ thÞ tr−êng, ngµnh hµng rau bÞ th¶ næi tõ

kh©u s¶n xuÊt ®Õn kh©u tiªu thô. S¶n xuÊt gièng g× ? ë ®©u ? S¶n xuÊt theo c«ng

nghÖ nµo? ChÊt l−îng ra sao ? Gi¸ b¸n bao nhiªu ? C¸c vÊn ®Ò nµy, hÇu hÕt ®Òu do

ng−êi s¶n xuÊt vµ ng−êi tiªu dïng quyÕt ®Þnh. Do bÞ th¶ næi cho nªn s¶n xuÊt rau

ch−a ®¸p øng ®−îc nhu cÇu dinh d−ìng, ch−a b¶o ®¶m an toµn trong tiªu dïng cho

toµn x· héi vµ khan hiÕm lóc gi¸p vô, hoÆc x¶y ra hiÖn t−îng thõa ë vïng nµy nh−ng

l¹i thiÕu ë vïng kh¸c lµm ¶nh h−ëng ®Õn t©m lý më réng quy m« s¶n xuÊt vµ tiªu

thô cña ng−êi trång rau.

§èi víi mét sè ®« thÞ lín nh− thµnh phè Hµ Néi, nhu cÇu tiªu dïng rau lu«n ë

møc cao nhÊt so víi c¸c vïng kh¸c trong c¶ n−íc. N¨m 2003, thµnh phè Hµ Néi cã

8000ha rau ®Ëu c¸c lo¹i tËp trung ë c¸c huyÖn ngo¹i thµnh vµ vïng ven ®« víi tæng

s¶n l−îng ®¹t gÇn 150 ngh×n tÊn, ®¸p øng cho mét phÇn nhu cÇu cña ng−êi d©n

thµnh phè kho¶ng 52 kg rau/ng−êi/n¨m. Tuy nhiªn thùc tÕ l−îng tiªu thô rau cña

ng−êi d©n thµnh phè l¹i cao h¬n møc b×nh qu©n trªn (tõ 60 ®Õn 70 kg)

rau/ng−êi/n¨m. §iÒu nµy cho thÊy, ®Ó ®¸p øng møc tiªu dïng hiÖn t¹i cña ng−êi d©n

thµnh phè cÇn cã nguån cung øng rau tõ c¸c tØnh l©n cËn vÒ thµnh phè.

Xu h−íng tiªu dïng rau an toµn ë Hµ Néi ngµy cµng t¨ng vÒ sè l−îng vµ cao

h¬n vÒ chÊt l−îng, h×nh thøc rau. Ng−êi Hµ Néi sÉn sµng chÊp nhËn mua RAT víi

gi¸ cao ë thêi ®iÓm tr¸i vô hoÆc mïa khan hiÕm, trong khi ®ã, viÖc s¶n xuÊt vµ tæ

chøc tiªu thô RAT trªn ®Þa bµn thµnh phè hiÖn t¹i ch−a ®¸p øng nhu cÇu cña ng−êi

tiªu dïng vÒ sè l−îng vµ chÊt l−îng.

Tõ thùc tÕ ®ã, n¨m 1994, thµnh phè Hµ Néi ®· triÓn khai ch−¬ng tr×nh s¶n

xuÊt rau an toµn, ®Õn nay vÉn duy tr× vµ ph¸t triÓn. Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn, thµnh

phè ®· quy ho¹ch vïng s¶n xuÊt rau an toµn ë c¸c huyÖn ngo¹i thµnh. KÕt qu¶ ®·

®¹t ®−îc vÒ quy m« vµ tèc ®é ph¸t triÓn s¶n phÈm rau an toµn trªn ®Þa bµn Hµ Néi

2

®¸ng khÝch lÖ, tuy nhiªn, s¶n xuÊt rau ë Hµ Néi còng cßn nhiÒu vÊn ®Ò cÇn nghiªn

cøu vµ gi¶i quyÕt nh− ruéng ®Êt cßn manh móm, vèn ®Çu t− cho s¶n xuÊt ch−a ®−îc

®¸p øng ®Çy ®ñ, quy tr×nh rau an toµn ch−a ®−îc ¸p dông triÖt ®Ó, l−îng rau an toµn

cña huyÖn ®−a vµo thÞ tr−êng ch−a chiÕm ®−îc niÒm tin cña ng−êi tiªu dïng dÉn ®Õn

tiªu thô chËm, khã kh¨n trong c«ng t¸c thuû lîi, c¸c gi¶i ph¸p vÒ tæ chøc, qu¶n lý,

c¸c quan hÖ trong s¶n xuÊt vµ tiªu thô rau an toµn ch−a gi¶i quyÕt cã hiÖu qu¶ vµ

láng lÎo.

HÖ thèng thÞ tr−êng rau an toµn (RAT) cña Hµ Néi cßn nhiÒu vÊn

®Ò bÊt cËp nh− tæ chøc m¹ng l−íi tiªu thô cßn nhiÒu bÊt hîp lý, c¬ së kü

thuËt phôc vô b¶o qu¶n RAT thiÕu, yÕu, ho¹t ®éng cña c¸c tæ chøc, c¸c

t¸c nh©n trong hÖ thèng thÞ tr−êng cßn mang tÝnh tù ph¸t. §iÒu nµy, dÉn

®Õn ng−êi n«ng d©n th−êng ph¶i chÞu c¶ rñi ro trong s¶n xuÊt vµ tiªu thô

s¶n phÈm. ChÝnh nh÷ng h¹n chÕ nµy ®· lµm ¶nh h−ëng ®Õn ph¸t triÓn s¶n

xuÊt vµ ®Èy m¹nh tiªu thô rau an toµn trªn ®Þa bµn Hµ Néi.

Trong thêi gian tíi Hµ Néi cÇn tiÕp tôc ph¸t triÓn nhanh, më réng c¸c khu

c«ng nghiÖp, khu d©n c− ®« thÞ míi [40], møc sèng ng−êi d©n t¨ng nhanh h¬n, do

®ã nhu cÇu vÒ RAT sÏ tiÕp tôc t¨ng lªn. XuÊt ph¸t tõ ®iÒu ®ã, chóng t«i tiÕn hµnh

nghiªn cøu ®Ò tµi: “Thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p chñ yÕu ®Èy m¹nh s¶n xuÊt vµ tiªu

thô rau an toµn trªn ®Þa bµn Hµ Néi“.

1.2. Môc tiªu nghiªn cøu

1.2.1. Môc tiªu chung

§¸nh gi¸ thùc tr¹ng chøc s¶n xuÊt vµ tiªu thô RAT trong thêi gian qua vµ t×m

ra c¸c gi¶i ph¸p kinh tÕ tæ chøc nh»m ®Èy m¹nh s¶n xuÊt vµ tiªu thô RAT trªn ®Þa

bµn Hµ Néi.

1.2.2. Môc tiªu cô thÓ

- Gãp phÇn hÖ thèng ho¸ c¸c vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n vµ thùc tiÔn vÒ s¶n xuÊt vµ

3

tiªu thô RAT

- §¸nh gi¸ thùc tr¹ng ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ tiªu thô RAT trªn ®Þa bµn Hµ Néi

trong mét sè n¨m gÇn ®©y, t×m ra nh÷ng h¹n chÕ, cïng c¸c yÕu tè kinh tÕ - tæ chøc

¶nh h−ëng, c¸c mèi quan hÖ t¸c ®éng vµ c¸c th¸ch thøc ®Æt ra trong ph¸t triÓn s¶n

xuÊt vµ tiªu thô RAT trªn ®Þa bµn Hµ Néi hiÖn nay.

- §Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p vÒ kinh tÕ - tæ chøc, gi¶i quyÕt tèt h¬n c¸c mèi quan

hÖ trong s¶n xuÊt vµ tiªu thô RAT nh»m thóc ®Èy s¶n xuÊt vµ tiªu thô RAT trªn ®Þa

bµn Hµ Néi.

1.3. §èi t−îng nghiªn cøu

1.3.1. §èi t−îng nghiªn cøu

§èi t−îng nghiªn cøu lµ nh÷ng vÊn ®Ò kinh tÕ - tæ chøc s¶n xuÊt vµ tiªu

thô RAT víi chñ thÓ nghiªn cøu trùc tiÕp lµ c¸c hé n«ng d©n, c¸c HTX, c¸c

doanh nghiÖp, c¸c cöa hµng s¶n xuÊt vµ tiªu thô RAT cña Hµ Néi.

1.3.2. Ph¹m vi nghiªn cøu

- VÒ néi dung: ph©n tÝch thùc tr¹ng s¶n xuÊt vµ tiªu thô RAT, c¸c yÕu tè ¶nh

h−ëng, c¸c mèi quan hÖ t¸c ®éng ®Õn kÕt qu¶ vµ ®Ò xuÊt gi¶i ph¸p chñ yÕu thóc ®Èy

ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ tiªu thô RAT.

- VÒ thêi gian: nghiªn cøu thùc tr¹ng ph¸t triÓn RAT tõ 1996 ®Õn nay, tËp

trung vµo 3 n¨m gÇn ®©y, kh¶o s¸t thùc tÕ n¨m 2003 vµ ®Ò xuÊt ®Þnh h−íng vµ gi¶i

4

ph¸p ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ ®Èy m¹nh tiªu thu RAT ®Õn 2005, 2007 vµ 2010.

2. C¬ së lý luËn vµ thùc tiÔn

vÒ s¶n xuÊt vµ tiªu thô rau an toµn

2.1. C¬ së lý luËn

2.1.1. Kh¸i niÖm vÒ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp s¹ch vµ rau an toµn

• Kh¸i niÖm vÒ n«ng nghiÖp s¹ch

HiÖn nay, trªn thÕ giíi còng nh− ë ViÖt Nam cã hai quan niÖm vÒ nÒn n«ng

nghiÖp s¹ch, ®ã lµ: N«ng nghiÖp s¹ch t−¬ng ®èi vµ n«ng nghiÖp s¹ch tuyÖt ®èi.

- N«ng nghiÖp s¹ch tuyÖt ®èi lµ nÒn n«ng nghiÖp h÷u c¬, n«ng nghiÖp sinh

häc. ë nÒn n«ng nghiÖp nµy, ng−êi ta ¸p dông c¸c biÖn ph¸p h÷u c¬ vµ sinh häc, trë

l¹i chÕ ®é canh t¸c tù nhiªn, kh«ng dïng c¸c lo¹i ph©n bãn ho¸ häc hay thuèc b¶o

vÖ thùc vËt. Nã ®−îc s¶n xuÊt trong nhµ kÝnh, nhµ l−íi vµ c¸ch ly víi c¸c yÕu tè ®éc

h¹i cña m«i tr−êng bªn ngoµi. HÇu nh− nÒn n«ng nghiÖp nµy chØ ®−îc ¸p dông ë c¸c

n−íc ph¸t triÓn, v× hä cã ®iÒu kiÖn vÒ tµi chÝnh ®Ó ®Çu t− vèn còng nh− c¬ së vËt chÊt

cho s¶n xuÊt n«ng nghiÖp.

- N«ng nghiÖp s¹ch t−¬ng ®èi lµ nÒn n«ng nghiÖp cã sù kÕt hîp c¸c biÖn ph¸p

th©m canh hiÖn ®¹i, ®Æc biÖt lµ c¸c thµnh tùu vÒ c«ng nghÖ sinh häc, kü thuËt cao

víi c¸c biÖn ph¸p h÷u c¬, sinh häc ®Ó gi¶m thiÓu ®Õn møc thÊp nhÊt viÖc sö dông

ph©n bãn vµ thuèc b¶o vÖ thùc vËt nh»m h¹n chÕ tèi ®a t¸c ®éng xÊu cña s¶n xuÊt

®Õn m«i tr−êng, ®ång thêi c¸c s¶n phÈm s¶n xuÊt ra cã d− chÊt l−îng ho¸ häc, kim

lo¹i nÆng vµ ®éc tè ë møc cho phÐp. NÒn n«ng nghiÖp nµy ®ang ®−îc ¸p dông ë hÇu

hÕt c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn.

5

• Kh¸i niÖm vÒ rau an toµn

Kh¸i niÖm vÒ rau s¹ch

Dùa theo quan ®iÓm vÒ n«ng nghiÖp s¹ch ë trªn, rau s¹ch lµ rau kh«ng chøa

c¸c ®éc tè vµ c¸c t¸c nh©n g©y bÖnh, an toµn cho ng−êi vµ gia sóc. S¶n phÈm rau

xem lµ s¹ch khi ®¸p øng ®−îc c¸c yªu cÇu sau: hÊp dÉn vÒ h×nh thøc, t−¬i s¹ch,

kh«ng bôi bÈn vµ lÉn t¹p chÊt, thu ®óng ®é chÝn khi cã chÊt l−îng cao nhÊt, cã bao

b× hÊp dÉn.

Kh¸i niÖm rau “s¹ch” bao hµm rau cã chÊt l−îng tèt víi d− l−îng c¸c ho¸

chÊt b¶o vÖ thùc vËt, c¸c kim lo¹i nÆng (Cu, Pb, Cd, As), nitrat còng nh− c¸c vi sinh

vËt cã h¹i ®èi víi søc khoÎ cña con ng−êi ë d−íi møc c¸c tiªu chuÈn cho phÐp theo

tiªu chuÈn ViÖt Nam hoÆc tiªu chuÈn cña FAO, WTO. §©y lµ c¸c chØ tiªu quan

träng nhÊt nh»m x¸c ®Þnh møc ®é an toµn vÒ sinh thùc phÈm cho mÆt hµng rau qu¶

“s¹ch”.

Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n cña ViÖt Nam ®−a ra nh÷ng quy

®Þnh vÒ s¶n xuÊt rau an toµn nh− sau:

Nh÷ng s¶n phÈm rau t−¬i bao gåm tÊt c¶ c¸c lo¹i rau ¨n th©n, l¸, cñ, hoa vµ qu¶

cã chÊt l−îng ®óng nh− ®Æc tÝnh cña nã, hµm l−îng c¸c ho¸ chÊt ®éc vµ møc ®é «

nhiÔm c¸c vi sinh vËt g©y h¹i ë møc tiªu chuÈn cho phÐp, b¶o ®¶m an toµn cho ng−êi

tiªu dïng vµ m«i tr−êng th× ®−îc coi lµ rau b¶o ®¶m an toµn vÖ sinh thùc phÈm, gäi t¾t

lµ rau an toµn.

C¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸ møc ®é b¶o ®¶m an toµn vÖ sinh thùc phÈm cña s¶n phÈm

rau ®Æt ra nh− sau:

- VÒ h×nh th¸i: s¶n phÈm thu ®−îc thu ho¹ch ®óng thêi ®iÓm, ®óng yªu cÇu

cña tõng lo¹i rau, ®óng ®é chÝn kü thuËt (hay th−¬ng phÈm); kh«ng dËp n¸t, h− thèi,

kh«ng lÉn t¹p, kh«ng s©u bÖnh vµ cã bao gãi thÝch hîp.

6

- VÒ néi chÊt ph¶i b¶o ®¶m quy ®Þnh møc cho phÐp:

+ D− l−îng c¸c lo¹i ho¸ chÊt b¶o vÖ thùc vËt trong s¶n phÈm rau.

+ Hµm l−îng nitrat (NO3) tÝch luü trong s¶n phÈm rau.

+ Hµm l−îng tÝch luü cña mét sè kim lo¹i nÆng chñ yÕu nh− ch× (Pb), thuû

ng©n (Hg), Asen (As), cadimi (Cd), ®ång (Cu)...

+ Møc ®é « nhiÔm c¸c lo¹i vi sinh vËt g©y bÖnh (E.coli, Samollela, trøng

giun, s¸n...).

S¶n phÈm rau chØ ®−îc coi lµ b¶o ®¶m vÖ sinh an toµn thùc phÈm khi hµm l−îng

tån d− c¸c chØ tiªu sau kh«ng v−ît qu¸ giíi h¹n quy ®Þnh (Phô lôc I).

Theo quan ®iÓm sè ®«ng cña c¸c nhµ n«ng häc

N«ng nghiÖp h÷u c¬ lµ mét ph−¬ng thøc s¶n xuÊt cÊm dïng c¸c hãa chÊt

tæng hîp mµ dùa trªn c¬ së sö dông c¸c chÊt h÷u c¬ vµ lu©n canh c©y trång, cã

môc tiªu t«n träng m«i tr−êng vµ b¶o vÖ c¸c mèi c©n b»ng cña ®Êt vµ hÖ sinh th¸i

n«ng nghiÖp. §©y lµ h−íng s¶n xuÊt s¶n phÈm an toµn, s¶n xuÊt rau, rau h÷u c¬

®· ®−îc nhiÒu n−íc s¶n xuÊt theo h−íng n«ng nghiÖp h÷u c¬.

Rau h÷u c¬ lµ rau ®−îc canh t¸c b»ng ph−¬ng ph¸p canh t¸c h÷u c¬, cïng víi

sù kiÓm so¸t chÆt chÏ tõ kh©u s¶n xuÊt ®Õn kh©u tiªu thô. Thùc ra rau h÷u c¬ vÒ mÉu

m· vµ chñng lo¹i còng kh«ng cã g× kh¸c so víi rau an toµn vµ rau th«ng th−êng.

Tuy nhiªn nãi ®Õn rau h÷u c¬ tøc lµ nãi ®Õn mét ph−¬ng thøc canh t¸c ®Ó cã

rau an toµn cho ng−êi tiªu dïng cßn kh¸i niÖm rau an toµn bao trïm tÊt c¶ lµ c¸c lo¹i

rau b¶o ®¶m chÊt l−îng vÖ sinh an toµn thùc phÈm.

Tãm l¹i, theo quan ®iÓm cña hÇu hÕt nhiÒu nhµ khoa häc kh¸c cho r»ng:

Rau an toµn lµ rau kh«ng dËp n¸t, óa, h− háng, kh«ng cã ®Êt, bôi bao quanh,

kh«ng chøa c¸c s¶n phÈm hãa häc ®éc h¹i; hµm l−îng NO3, kim lo¹i nÆng, d− thuèc

b¶o vÖ thùc vËt còng nh− c¸c vi sinh vËt g©y h¹i ph¶i ®−îc h¹n chÕ theo c¸c tiªu

7

chuÈn an toµn vµ ®−îc trång trªn c¸c vïng ®Êt kh«ng bÞ nhiÔm kim lo¹i nÆng, canh

t¸c theo nh÷ng quy tr×nh kü thuËt ®−îc gäi lµ quy tr×nh tæng hîp, h¹n chÕ ®−îc sö

dông ph©n bãn vµ thuèc b¶o vÖ thùc vËt ë møc tèi thiÓu cho phÐp.

2.1.2. Vai trß vµ ®Æc ®iÓm cña s¶n xuÊt rau an toµn

• Vai trß cña s¶n xuÊt rau an toµn

ViÖt Nam lµ mét n−íc nhiÖt ®íi cã thÓ tiÕn hµnh trång rau quanh n¨m, ngµnh

rau n−íc ta ®· ph¸t triÓn tõ kh¸ l©u vµ ®ãng gãp kho¶ng 3% trong tæng gi¸ trÞ ngµnh

n«ng nghiÖp.

Trong cuéc sèng con ng−êi, rau lµ thøc ¨n kh«ng thÓ thiÕu, lµ nguån cung cÊp

vitamin phong phó nªn nhiÒu thùc phÈm kh¸c kh«ng thÓ thay thÕ ®−îc nh− c¸c loaÞ

vitamin A, B, D, C, E, K, c¸c lo¹i axit h÷u c¬ vµ kho¸ng chÊt nh− Ca, P, Fe rÊt cÇn

cho sù ph¸t triÓn cña c¬ thÓ con ng−êi. Rau kh«ng chØ cung cÊp vitamin vµ kho¸ng

chÊt mµ cßn cã t¸c dông ch÷a bÖnh. ChÊt x¬ trong rau cã t¸c dông ng¨n ngõa bÖnh

tim, huyÕt ¸p vµ bÖnh ®−êng ruét, vitamin C gióp ng¨n ngõa ung th− d¹ dµy vµ lîi.

Vitamin D trong rau giµu caroten cã thÓ h¹n chÕ nh÷ng biÕn cè vÒ ung th− phæi.

Khi l−¬ng thùc vµ nguån ®¹m ®éng vËt ®· ®−îc b¶o ®¶m th× nhu cÇu vÒ sè

l−îng vµ chÊt l−îng rau xanh cµng t¨ng. Ng−êi ta xem rau nh− mét nh©n tè tÝch cùc

trong c©n b»ng dinh d−ìng vµ kÐo dµi tuæi thä. Ph¸t triÓn rau cã ý nghÜa lín vÒ

kinh tÕ x· héi: t¹o viÖc lµm, tËn dông lao ®éng, ®Êt vµ nguån tµi nguyªn cho hé

gia ®×nh. Rau lµ c©y ng¾n ngµy, cã nh÷ng lo¹i rau nh− c¶i canh, c¶i cñ tõ 30 - 40

ngµy ®· cho thu ho¹ch, rau c¶i b¾p 75 - 85 ngµy, rau gia vÞ chØ 15 - 20 ngµy mét

vô... cho nªn mét n¨m cã thÓ trång ®−îc 2 - 3 vô, thËm chÝ 4 - 5 vô [7]. C©y rau

cßn lµ c©y dÔ trång xen, trång gèi v× vËy trång rau t¹o ®iÒu kiÖn tËn dông ®Êt ®ai,

n©ng cao hÖ sè sö dông ®Êt.

Trång rau kh«ng nh÷ng tËn dông ®−îc ®Êt ®ai mµ cßn tËn dông ®−îc c¶ lao

8

®éng vµ nh÷ng t− liÖu s¶n xuÊt kh¸c. C©y rau lµ c©y cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao, 1ha trång

rau mang l¹i thu nhËp gÊp 2 - 5 lÇn so víi trång lóa [8]. V× vËy trång rau lµ nguån

t¹o ra thu nhËp lín cho hé.

Rau cßn lµ nguån xuÊt khÈu quan träng vµ lµ nguån nguyªn liÖu cho chÕ biÕn.

S¶n xuÊt rau cã ý nghÜa trong viÖc më réng quan hÖ quèc tÕ, gãp phÇn t¨ng nguån

thu ngo¹i tÖ cho nÒn kinh tÕ quèc d©n trªn con ®−êng CNH - H§H. S¶n xuÊt rau t¹o

ra nh÷ng mÆt hµng xuÊt khÈu cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao nh− c¶i b¾p, cµ chua, ít, d−a

chuét... ®ãng gãp mét phÇn ®¸ng kÓ vµo s¶n xuÊt chung cña c¶ n−íc vµ më réng

quan hÖ quèc tÕ.

N−íc ta n»m trong khu vùc nhiÖt ®íi giã mïa, cã mïa ®«ng l¹nh ë miÒn B¾c

thÝch nghi cho nhiÒu lo¹i rau «n ®íi, nÕu khai th¸c tèt vô ®«ng sÏ cã khèi l−îng rau

lín ®Ó xuÊt khÈu, gãp phÇn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ ®Þa ph−¬ng, vïng. Trong

t−¬ng lai gÇn, ngµnh s¶n xuÊt rau sÏ lµ ngµnh s¶n xuÊt hµng ho¸ lín vµ cã gi¸ trÞ

xuÊt khÈu cao trong ngµnh n«ng nghiÖp (sau g¹o, cµ phª, cao su, h¶i s¶n).

S¶n xuÊt rau cung cÊp nguyªn liÖu ®Ó ph¸t triÓn ngµnh c«ng nghiÖp thùc

phÈm nh»m t¨ng dù tr÷, gãp phÇn ®iÒu hoµ cung trªn thÞ tr−êng, æn ®Þnh gi¸ c¶,

®ång thêi ®Ó xuÊt khÈu vµ t¨ng gi¸ trÞ s¶n phÈm rau. Mét sè c©y rau nh− khoai t©y,

khoai sä cã gi¸ trÞ nh− c©y l−¬ng thùc, v× vËy trong thêi gian qua ®· gãp phÇn vµo

viÖc b¶o ®¶m an ninh l−¬ng thùc cña quèc gia. S¶n xuÊt rau cßn lµ nguån cung cÊp

thøc ¨n cho ch¨n nu«i, gãp phÇn ph¸t triÓn ch¨n nu«i ngµnh thµnh ngµnh s¶n xuÊt

chÝnh.

Tãm l¹i, s¶n xuÊt rau cã vÞ trÝ quan träng trong nÒn kinh tÕ quèc d©n, nã cung

cÊp thùc phÈm cho ng−êi tiªu dïng, thøc ¨n ch¨n nu«i, nguyªn liÖu cho chÕ biÕn vµ

s¶n phÈm cho xuÊt khÈu, gãp phÇn t¨ng s¶n l−îng n«ng nghiÖp, b¶o ®¶m an ninh

l−¬ng thùc quèc gia, t¨ng thu nhËp cho n«ng d©n, gi¶i quyÕt viÖc lµm cho ng−êi lao

®éng, tËn dông ®Êt ®ai, ®iÒu kiÖn sinh th¸i.

9

• §Æc ®iÓm kinh tÕ - kü thuËt chñ yÕu cña s¶n xuÊt ngµnh hµng RAT

a/ §Æc ®iÓm s¶n xuÊt vµ tiªu thô rau

- Rau lµ c©y ng¾n ngµy, rÊt phong phó vÒ chñng lo¹i, yªu cÇu viÖc bè trÝ mïa vô,

tæ chøc c¸c dÞch vô ph©n bãn, thuèc trõ s©u, thuèc b¶o vÖ thùc vËt vµ tæ chøc sö dông

lao ®éng trong s¶n xuÊt cÇn ®−îc x¾p xÕp hîp lý khoa häc.

- S¶n xuÊt rau ®ßi hái ph¶i ®Çu t− nhiÒu c«ng lao ®éng

- Rau lµ ngµnh s¶n xuÊt mang tÝnh hµng ho¸ cao, s¶n phÈm RAT cã chøa hµm

l−îng n−íc cao, khèi l−îng cång kÒnh, dÔ h− háng, dËp n¸t, khã vËn chuyÓn vµ khã

b¶o qu¶n.

- S¶n xuÊt vµ tiªu thô rau mang tÝnh thêi vô do ®ã kh¶ n¨ng cung cÊp cña

chóng cã thÓ dåi dµo ë chÝnh vô nh−ng l¹i khan hiÕm ë thêi ®iÓm gi¸p vô. Nhu cÇu

cña ng−êi tiªu dïng lµ bÊt cø thêi ®iÓm nµo trong n¨m.

b/ §Æc ®iÓm riªng cho s¶n xuÊt vµ tiªu thô rau an toµn

- Quy tr×nh kü thuËt nghiªm ngÆt.

- Yªu cÇu chÆt chÏ vÒ ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt (chän ®Êt, n−íc t−íi, gièng, ph©n

bãn, thuèc b¶o vÖ thùc vËt vµ tæ chøc sö dôg lao ®éng trong s¶n xuÊt) vµ ®Æc ®iÓm

s¶n phÈm nªn g©y ra cho ng−êi s¶n xuÊt, cung øng khã chñ ®éng ®−îc hoµn toµn vÒ

chÊt l−îng vµ sè l−îng rau ra thÞ tr−êng. §iÒu nµy dÉn ®Õn sù dao ®éng lín vÒ gi¸

c¶, sè l−îng, chÊt l−îng rau trªn thÞ tr−êng.

- Tiªu dïng RAT cßn phô thuéc vµo yÕu tè thu nhËp, t©m lý, tËp qu¸n, thãi

quen ng−êi tiªu dïng.

- Xu h−íng ph¸t triÓn ë n−íc ta, hiÖn nay nhu cÇu, tiªu dïng ®ang t¨ng tiÕn

t¹o ra thÞ tr−êng tiªu thô RAT ph¸t triÓn c¶ vÒ sè l−îng, chñng lo¹i vµ chÊt l−îng

s¶n phÈm.

10

2.1.3. Nguyªn nh©n g©y « nhiÔm s¶n phÈm rau

Hµm l−îng Nitrat qu¸ cao lµ hËu qu¶ cña bãn ph©n hãa häc, ®Æc biÖt lµ bãn ®¹m

qu¸ liÒu l−îng hoÆc bãn ®¹m kh«ng ®óng lóc, gÇn thêi gian thu ho¹ch.

C©y hÊp thu ®¹m vµ c¸c chÊt qua bé rÔ, tæng hîp thµnh c¸c chÊt dinh d−ìng

tÝch luü trong c¸c bé phËn cña c©y nh−ng tr−íc khi chuyÓn ho¸ thµnh chÊt dinh

d−ìng, ®· tån t¹i trong c©y d−íi d¹ng Nitrat. Trong c¬ thÓ ng−êi, l−îng Nitrat ë møc

®é cao cã thÓ g©y ph¶n øng víi Amin thµnh chÊt g©y ung th− gäi lµ Nitrosamin.

Theo tæ chøc WTO thÕ giíi quy ®Þnh l−îng Nitrat trong rau kh«ng v−ît qu¸ 300

mg/kg rau t−¬i. Mü l¹i cho r»ng hµm l−îng ®ã cßn tuú thuéc tõng lo¹i rau.

Tån d− kim lo¹i nÆng trong s¶n phÈm rau

C¸c kim lo¹i nÆng tiÒm Èn trong ®Êt trång hoÆc tõ nguån n−íc th¶i thµnh phè

vµ khu c«ng nghiÖp chuyÓn trùc tiÕp qua n−íc t−íi ®−îc rau xanh hÊp thu. Sù l¹m

dông qu¸ møc thuèc BVTV dïng ®Ó trõ s©u bÖnh, cá d¹i cïng víi ph©n bãn c¸c lo¹i

(®¹m, l©n, kali) ®· lµm c¸c ho¸ chÊt röa tr«i xuèng m−¬ng ao, hå, th©m nhËp vµo

c¸c m¹ch n−íc ngÇm g©y « nhiÔm. Bãn l©n nhiÒu còng lµm t¨ng hµm l−îng Camidi

trong ®Êt vµ trong s¶n phÈm rau. Mét tÊn supe l©n chøa 50 ®Õn 70 gam Cd.

D− l−îng ho¸ chÊt BVTV

Khi phun thuèc s©u, trõ bÖnh vµ thuèc b¶o vÖ thùc vËt sÏ t¹o thµnh mét líp máng

trªn bÒ mÆt c©y trång (l¸, hoa, qu¶, th©n c©y) vµ mét líp chÊt l¾ng lµ d− l−îng ban ®Çu

cña thuèc. S¶n phÈm rau sÏ g©y ngé ®éc cho ng−êi gia sóc khi:

- Thu ho¹ch gÇn thêi gian phun thuèc, kh«ng b¶o ®¶m thêi gian c¸ch ly,

thuèc ch−a ph©n huû hÕt.

- Phô c¸c lo¹i thuèc cã ®é ®éc cao vµ ph©n huû chËm, c¸c lo¹i thuèc ®· bÞ

cÊm hoÆc h¹n chÕ sö dông nh− monitor, wofatox

11

Vi sinh vËt g©y bÖnh vµ ký sinh trïng ®−êng ruét

Trong ph©n chuång, ph©n b¾c ch−a hoai cã chøa chøng giun vµ mét sè vi sinh

vËt g©y bÖnh nh− E.coli, Salmonella. ViÖc sö dông n−íc ph©n t−¬i t−íi cho rau, ®Æc biÖt

lµ rau gia vÞ, rau ¨n sèng lµ h×nh thøc truyÒn t¶i trøng giun vµ c¸c yÕu tè g©y bÖnh nguy

hiÓm ®Õn tÝnh m¹ng nh− bÖnh Øa ch¶y, giun mãc.

2.1.4. C¬ së khoa häc vÒ tiªu thô RAT

• Mét sè kh¸i niÖm c¬ b¶n vÒ tiªu thô s¶n phÈm

Tiªu thô s¶n phÈm lµ qu¸ tr×nh thùc hiÖn gi¸ trÞ sö dông cña hµng ho¸. Qua

tiªu thô, hµng ho¸ chuyÓn tõ h×nh th¸i vËt chÊt sang h×nh th¸i tiÒn tÖ vµ vßng chu

chuyÓn vèn cña doanh nghiÖp ®−îc hoµn thµnh. §©y lµ giai ®o¹n cuèi cïng cña ho¹t

®éng s¶n xuÊt kinh doanh, ®ãng vai trß quyÕt ®Þnh trong sù tån vong cña doanh

nghiÖp. Tiªu thô s¶n xuÊt gãp phÇn lµm ®Èy nhanh vßng quay cña vèn lµm cÇu nèi

®−a s¶n phÈm tõ tay ng−êi s¶n xuÊt ®Õn tay ng−êi tiªu dïng cuèi cïng th«ng qua l−u

th«ng trªn thÞ tr−êng.

Tiªu thô s¶n phÈm lµ c«ng viÖc th−êng xuyªn cña mçi doanh nghiÖp trong

ho¹t ®éng kinh doanh cña m×nh, cho nªn ®ßi hái cÇn cã sù quan t©m ®óng møc. ChØ

sau khi tiªu thô hµng ho¸ th× c¸c doanh nghiÖp míi cã thÓ x¸c ®Þnh ®−îc kÕt qu¶ tµi

chÝnh cña m×nh. X¸c ®Þnh ®−îc l−îng vèn ø ®äng vµ l−îng vèn l−u th«ng t−¬ng ®èi

kÞp thêi chÝnh x¸c, ®Ó tõ ®ã ®iÒu chØnh bæ sung vèn b¶o ®¶m cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt

kinh doanh ph¸t triÓn æn ®Þnh.

Tiªu thô s¶n phÈm ®ãng vai trß quan träng trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh

doanh cña mçi doanh nghiÖp.

Hµng ho¸ nãi chung cã sù m©u thuÉn cña hai thuéc tÝnh gi¸ trÞ sö dông vµ gi¸

trÞ, nh−ng l¹i thèng nhÊt cña hai mÆt ®èi lËp. §èi víi ng−êi s¶n xuÊt hµng ho¸ hä t¹o

ra gi¸ trÞ sö dông nh−ng môc ®Ých cña hä kh«ng ph¶i lµ gi¸ trÞ sö dông mµ lµ gi¸ trÞ,

hä quan t©m ®Õn gi¸ trÞ sö dông lµ ®Ó ®¹t ®−îc môc ®Ých (lµ gi¸ trÞ) mµ th«i. Ng−îc l¹i

12

®èi víi ng−êi mua, c¸i mµ hä quan t©m lµ c¸i gi¸ trÞ sö dông ®Ó tháa m·n nhu cÇu tiªu

dïng cña m×nh. Muèn cã gi¸ trÞ sö dông th× ph¶i tr¶ gi¸ trÞ cho ng−êi s¶n xuÊt ra nã.

Nh− vËy tr−íc khi thùc hiÖn gi¸ trÞ sö dông ph¶i thùc hiÖn gi¸ trÞ cña nã. NÕu kh«ng

thùc hiÖn ®−îc gi¸ trÞ, sÏ kh«ng thùc hiÖn ®−îc gi¸ trÞ sö dông.

Trong n«ng nghiÖp, s¶n phÈm n«ng nghiÖp s¶n xuÊt ra ®−îc ®em trao ®æi mua

b¸n trªn thÞ tr−êng gäi lµ n«ng s¶n hµng ho¸. N«ng s¶n hµng ho¸ cã c¸c ®Æc tr−ng

sau:

+ S¶n xuÊt n«ng nghiÖp mang tÝnh thêi vô, do ®ã l−îng n«ng s¶n hµng ho¸ ®−îc

cung ra thÞ tr−êng còng mang tÝnh thêi vô, l−îng s¶n phÈm cña mét lo¹i n«ng s¶n hµng

ho¸ nµo ®ã cã thÓ rÊt dåi dµo ë thÞ tr−êng vµo lóc nµy nh−ng l¹i khan hiÕm vÒ lóc kh¸c.

PhÇn lín n«ng s¶n hµng ho¸ ®−îc cung ra thÞ tr−êng t¹i nh÷ng thêi ®iÓm nhÊt ®Þnh,

th−êng lµ sau khi thu ho¹ch nh−ng vÒ nhu cÇu vÒ c¸c s¶n phÈm ®ã l¹i liªn tôc vµ ®Òu

®Æn trong suèt c¶ n¨m.

+ N«ng s¶n hµng ho¸ cã thÓ ®−îc sö dông trùc tiÕp (rau, ®Ëu, hoa qu¶...) hoÆc

ph¶i qua chÕ biÕn (l−¬ng thùc, thÞt, c¸...). Trong ®ã, lo¹i ph¶i qua chÕ biÕn (bao gåm

s¬ chÕ vµ chÕ biÕn tinh) chiÕm tû lÖ chñ yÕu.

+ S¶n phÈm n«ng nghiÖp ®a sè do n«ng d©n s¶n xuÊt. N«ng d©n n−íc ta cã quy

m« s¶n xuÊt nhá, ph©n t¸n, hä võa lµ ng−êi s¶n xuÊt, võa lµ ng−êi tiªu dïng. Do ®ã, n«ng

s¶n hµng ho¸ ®−a ra thÞ tr−êng th−êng kh«ng lín vµ ph©n t¸n.

+ N«ng s¶n hµng ho¸ ®−a ra thÞ tr−êng víi chñng lo¹i ®a d¹ng, nh−ng khèi

l−îng cång kÒnh vµ dÔ h− háng, ®ßi hái thêi gian vËn chuyÓn ng¾n b¶o ®¶m kh«ng

gi¶m phÈm chÊt vµ ph¶i ®−îc b¸n nhanh, gi¸ b¸n linh ho¹t.

+ S¶n xuÊt n«ng nghiÖp lÖ thuéc nhiÒu vµo ®iÒu kiÖn tù nhiªn, do ®ã ng−êi

s¶n xuÊt nhiÒu khi kh«ng kiÓm so¸t ®−îc sè l−îng vµ chÊt l−îng cña n«ng s¶n hµng

ho¸ cung ra thÞ tr−êng. §iÒu nµy dÉn ®Õn sù giao ®éng lín vÒ gi¸ c¶, sè l−îng, chÊt

13

l−îng n«ng s¶n hµng ho¸ trªn thÞ tr−êng.

Tiªu thô c¸c n«ng s¶n t−¬i hay c¸c s¶n phÈm chÕ biÕn cña nã, cã nhiÒu ®Æc

®iÓm gièng víi tiªu thô hµng ho¸, dÞch vô nãi chung. Song do rau an toµn cã nh÷ng

®Æc ®iÓm kh¸c biÖt nªn tiªu thô n«ng s¶n cã nh÷ng ®Æc ®iÓm riªng mµ phô thuéc rÊt

lín vµo ®iÒu kiÖn tù nhiªn, ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt, c«ng nghÖ chÕ biÕn vµ c¸c ®iÒu kiÖn

ngo¹i c¶nh kh¸c.

• ThÞ tr−êng

- Kh¸i niÖm

Theo häc thuyÕt cña K.M¸c, hµng ho¸ lµ s¶n phÈm ®−îc s¶n xuÊt ra kh«ng

ph¶i ®Ó cho ng−êi s¶n xuÊt tiªu dïng mµ nã ®−îc s¶n xuÊt ra ®Ó b¸n ë thÞ tr−êng

[10]. VËy thÞ tr−êng lµ g× ? Cã rÊt nhiÒu kh¸i niÖm kh¸c nhau vÒ thÞ tr−êng, theo

chóng t«i nhiÒu nhµ nghiªn cøu ®Òu thèng nhÊt kh¸i niÖm vÒ thÞ tr−êng nh− sau:

- Chøc n¨ng cña thÞ tr−êng

+ Chøc n¨ng th«ng tin

+ Chøc n¨ng

+ Chøc n¨ng

• Kªnh ph©n phèi

- Kh¸i niÖm

Kªnh ph©n phèi lµ mét tËp hîp gåm nhiÒu thµnh phÇn (cã thÓ lµ mét c«ng ty,

mét doanh nghiÖp hay c¸ nh©n), tù g¸nh v¸c viÖc gióp ®ì, chuyÓn giao cho ai quyÒn

së h÷u ®èi víi mét hµng ho¸ cô thÓ hay mét dÞch vô nµo ®ã, trªn con ®−êng tõ ng−êi

s¶n xuÊt ®Õn tay ng−êi tiªu dïng cuèi cïng [6].

- C¸c lo¹i kªnh ph©n phèi

XÐt theo tÝnh chÊt tiÕp xóc cña s¶n phÈm víi ng−êi tiªu dïng cã thÓ chia kªnh

14

ph©n phèi lµm hai lo¹i kªnh ph©n phèi sau:

Kªnh ph©n phèi trùc tiÕp g¾n liÒn gi÷a ng−êi s¶n xuÊt vµ ng−êi tiªu dïng,

tøc lµ ng−êi s¶n xuÊt b¸n th¼ng s¶n phÈm cña m×nh cho ng−êi tiªu dïng kh«ng

qua ng−êi trung gian. Kªnh nµy thÓ hiÖn sù s¾p xÕp ph©n phèi ®¬n gi¶n nhÊt vµ

ng¾n nhÊt. Víi ph−¬ng thøc nµy ng−êi s¶n xuÊt tiªu thô s¶n phÈm nhanh vµ cã

lîi nhuËn cao, ®ång thêi chñ ®éng c¶ vÒ thêi gian vµ kh¸ch hµng nªn t−¬ng ®èi

thuËn lîi. Tuy nhiªn, nÕu s¶n xuÊt quy m« lín th× kh«ng thÓ ¸p dông kªnh trùc

tiÕp v× rÊt khã thùc hiÖn viÖc tiªu thô s¶n phÈm. MÆt kh¸c, v× kh«ng qua trung

gian nªn kªnh nµy còng g©y h¹n chÕ ph¸t triÓn vÒ mÆt th−¬ng m¹i.

HiÖn nay c¸c kªnh ph©n phèi rau an toµn ë ViÖt Nam [6] qua s¬ ®å sau:

−êi

Ng−êi

Ng−êi b¸n lÎ

tiªu

−êi Ng thu gom Ng b¸n bu«n −êi Ng b¸n lÎ

dïng

xuÊt

Ng−êi thu gom

Ng−êi m«i giíi

Ng−êi b¸n bu«n

Ng−êi b¸n lÎ

§¹i lý §¹i lý

Ng−êi thu gom

Ng−êi b¸n bu«n

Ng−êi b¸n lÎ

Ng−êi s¶n

15

S¬ ®å 2.1: Kªnh ph©n phèi RAT

Kªnh ph©n phèi gi¸n tiÕp lµ kªnh mµ ng−êi s¶n xuÊt b¸n s¶n phÈm cho ng−êi

tiªu dïng qua mét hoÆc mét sè trung gian nh− ng−êi b¸n bu«n, ng−êi b¸n lÎ hay c¸c

®¹i lý. §é dµi vµ ®é phøc t¹p cña kªnh tïy thuéc vµo sè l−îng thµnh phÇn trung gian

tham gia vµo kªnh [8].

Trong kªnh ph©n phèi gi¸n tiÕp cµng nhiÒu tÇng líp trung gian cµng khiÕn

s¶n phÈm tíi tay ng−êi tiªu dïng chËm. Tuy vËy, vÒ mét ph−¬ng diÖn kh¸c cña ph©n

phèi s¶n phÈm th× kªnh gi¸n tiÕp b¶o ®¶m h×nh thµnh mét m¹ng l−íi ph©n phèi æn

®Þnh, tiÕn bé, hîp lý. Kªnh ph©n phèi gi¸n tiÕp cßn gióp cho sù æn ®Þnh gi¸ c¶ mét

c¸ch t−¬ng ®èi bÒn v÷ng nh− sù ph¸t triÓn dÞch vô, nh−ng ng−êi tiªu dïng th−êng

ph¶i mua s¶n phÈm víi gi¸ cao h¬n vµ s¶n phÈm cã thÓ bÞ gi¶m cÊp khi ®Õn tay

ng−êi tiªu dïng [8].

2.1.5. C¸c mèi quan hÖ kinh tÕ trong s¶n xuÊt vµ tiªu thô rau an toµn

C¸c t¸c nh©n tham gia ph©n phèi

Tham gia trªn kªnh ph©n phèi s¶n phÈm nãi chung, rau an toµn nãi riªng gåm

cã c¸c t¸c nh©n sau:

- Ng−êi s¶n xuÊt

Trùc tiÕp t¹o ra s¶n phÈm, sau thu ho¹ch cã thÓ b¸n s¶n phÈm trùc tiÕp cho

c¸c cöa hµng hoÆc b¸n cho nh÷ng ng−êi thu mua.

- Ng−êi thu gom

Hä thu mua s¶n phÈm cña ng−êi s¶n xuÊt vµ giao l¹i t¹i c¸c cöa hµng, siªu

thÞ. Cã thÓ hä còng lµ nh÷ng ng−êi tham gia s¶n xuÊt ra c¸c lo¹i s¶n phÈm nµy, ®ång

thêi hä tham gia thu mua s¶n phÈm cña ng−êi trång rau vµ hä giao s¶n phÈm mua

®−îc t¹i c¸c cöa hµng hoÆc siªu thÞ. Do vËy trong tr−êng hîp nµy hä còng lµ nh÷ng

ng−êi cung cÊp, còng cã thÓ ng−êi s¶n xuÊt cã thªm chøc n¨ng thu gom.

16

- Ng−êi b¸n bu«n

Hä mua c¸c s¶n phÈm tõ c¸c tØnh l©n cËn vµ c¶ mang vÒ thµnh phè, sau

®ã hä b¸n l¹i cho nh÷ng cöa hµng vµ siªu thÞ cã nhu cÇu.

- Ng−êi b¸n lÎ

Lµ nh÷ng ng−êi b¸n s¶n phÈm trùc tiÕp cho ng−êi tiªu dïng. Hä th−êng cã vèn Ýt,

kinh doanh víi mét l−îng nhá vµ gi¸ b¸n th−êng cao h¬n gi¸ b¸n bu«n.

- Ng−êi tiªu dïng

Lµ nh÷ng ng−êi cã nhu cÇu vÒ mét s¶n phÈm nµo ®ã nh−ng kh«ng cã ®iÒu

kiÖn s¶n xuÊt, hä th−êng lµ ng−êi mua s¶n phÈm ®Ó tiªu dïng c¸ nh©n vµ gia ®×nh

hä. C¸c t¸c nh©n nµy th−êng cã mèi liªn kÕt hîp t¸c víi nhau trong c¸c kªnh ph©n

phèi.

ë nh÷ng n−íc ph¸t triÓn, viÖc trao ®æi th«ng tin gi÷a c¸c ®èi t¸c kh¸c nhau

trong mét quy tr×nh lµ rÊt phæ biÕn, cã sù kÕt hîp gi÷a s¶n xuÊt vµ ph©n phèi, nghÜa

lµ tån t¹i hîp ®ång ký kÕt bëi nhµ s¶n xuÊt vµ nhµ ph©n phèi mµ ®©y lµ cöa hµng,

siªu thÞ.

2.2. C¬ së thùc tiÔn

2.2.1. T×nh h×nh s¶n xuÊt vµ tiªu thô rau trªn thÕ giíi

Trªn thÕ giíi ngµy nay c¸c nhµ s¶n xuÊt cã thÓ ®−a vµo trång mét l−îng lín c¸c

lo¹i rau kh¸c nhau, vµ khèi l−îng rau an toµn ®−îc ®¸p øng ®Çy ®ñ.

HiÖn nay cã 120 chñng lo¹i rau ®−îc s¶n xuÊt ë kh¾p c¸c lôc ®Þa nh−ng chØ

cã 12 lo¹i chñ lùc ®−îc trång trªn 80% diÖn tÝch rau toµn thÕ giíi. Lo¹i rau ®−îc

trång nhiÒu nhÊt lµ cµ chua 3,17 triÖu hectar, thø hai lµ hµnh 2,29 triÖu hectar, thø ba

lµ c¶i b¾p 2,07 triÖu hectar (n¨m 1997). Cßn ë ch©u ¸, lo¹i rau ®−îc trång nhiÒu

nhÊt lµ cµ chua, hµnh, b¾p c¶i, d−a chuét, cµ tÝm; Ýt nhÊt lµ ®Ëu Hµ Lan. Nh×n chung,

c¸c lo¹i rau nh− cµ chua, d−a chuét, hµnh, c¶i b¾p ®Òu ®−îc trång nhiÒu ë ch©u ¸

17

nãi riªng vµ thÕ giíi [15].

S¶n l−îng rau trªn thÕ giíi qua c¸c n¨m t¨ng râ rÖt. Theo sè liÖu thèng kª

n¨m 2001 cña FAO, sù gia t¨ng vÒ s¶n l−îng rau trªn thÕ giíi qua c¸c n¨m nh− sau:

®¹t 375 triÖu tÊn vµo n¨m 1980, ®¹t 441 triÖu tÊn vµo n¨m 1990, s¶n l−îng rau n¨m

2001 toµn thÕ giíi ®¹t 602 triÖu tÊn, l−îng rau tiªu thô b×nh qu©n ®Çu ng−êi ®¹t 78

kg/ng−êi/n¨m. Riªng ch©u ¸ s¶n l−îng rau n¨m 2001 ®¹t kho¶ng 400 triÖu tÊn.

Trong ®ã, Trung Quèc lµ n−íc cã s¶n l−îng rau cao nhÊt ®¹t 70 triÖu tÊn/n¨m; thø

hai lµ Ên §é víi s¶n l−îng rau ®¹t 65 triÖu tÊn/n¨m. Nh×n chung, møc t¨ng s¶n

l−îng rau ch©u ¸ qua c¸c n¨m ®¹t kho¶ng 3%, t−¬ng ®−¬ng víi 5 triÖu tÊn/n¨m.

ë c¸c n−íc ph¸t triÓn, c«ng nghÖ s¶n xuÊt rau qu¶ “s¹ch” ®· ®−îc hoµn thiÖn

ë mét tr×nh ®é cao, rau “s¹ch” ®· ®−îc s¶n xuÊt trong nhµ kÝnh, nhµ l−íi vµ c«ng

nghÖ thuû canh ®· trë nªn quen thuéc ®èi víi ng−êi d©n ë c¸c n−íc nµy. C¸c

n−íc ph¸t triÓn vµ mét sè n−íc trong khu vùc, vÊn ®Ò vÖ sinh an toµn thùc phÈm

nãi chung vµ rau nãi riªng ®Òu ®−îc quy ®Þnh hÕt søc nghiªm ngÆt.

C¸c n−íc nh− §øc, Hµ Lan vµ nhiÒu n−íc T©y ¢u, B¾c Mü ®· cã hµng chôc

ngh×n cöa hµng b¸n “rau s¹ch sinh th¸i” ®Ó phôc vô b÷a ¨n hµng ngµy cña d©n. Mçi lo¹i

s¶n phÈm ®−a ra b¸n trªn thÞ tr−êng ®Òu b¶o ®¶m tiªu chuÈn vÖ sinh an toµn thùc phÈm

vµ cã tem nh·n râ rµng. Tuy nhiªn, mÊy n¨m gÇn ®©y ph−¬ng ph¸p ph©n tÝch d− l−îng

ho¸ chÊt trªn s¶n phÈm cña Mü kh¸c xa so víi Anh. §iÒu nµy ®· ®Æt ra yªu cÇu thèng

nhÊt vÒ ph−¬ng ph¸p ph©n tÝch ho¸ häc ®èi víi s¶n phÈm vµ thiÕt lËp mét hÖ thèng tiªu

chuÈn ®Ó kiÓm tra d− l−îng ho¸ chÊt b¶o vÖ thùc vËt trong thùc phÈm nãi chung.

• ë §µi Loan

S¶n xuÊt rau cña §µi Loan tËp trung ë phÝa §«ng vµ Nam cña ®Êt n−íc. N¨m

1992, diÖn tÝch trång rau cña §µi Loan lµ 188 ngh×n hÐctar vµ s¶n l−îng ®¹t lµ 2,8

18

triÖu tÊn víi n¨ng suÊt b×nh qu©n gÇn 15 tÊn/hÐctar. Gi¸ trÞ s¶n l−îng rau n¨m 1992

®¹t 1,14 tû USD, chiÕm 11% gi¸ trÞ s¶n xuÊt cña ngµnh n«ng nghiÖp. S¶n l−îng rau

s¶n xuÊt chñ yÕu tiªu dïng trong n−íc.

N¨m 1992 l−îng tiªu dïng trong n−íc lµ 2,5 triÖu tÊn, phÇn cßn l¹i 0,3 triÖu tÊn

lµ xuÊt khÈu, nhu cÇu tiªu dïng rau cña §µi Loan lµ 3,1 triÖu tÊn, do ®ã hµng n¨m

ph¶i nhËp khÈu kho¶ng 0,6 triÖu tÊn. Tiªu dïng rau cña §µi Loan cã xu h−íng t¨ng

lªn, b×nh qu©n ®Çu ng−êi lµ 115kg/n¨m.

Kinh nghiÖm s¶n xuÊt rau cña §µi Loan cho thÊy ®Ó b¶o ®¶m s¶n xuÊt rau

mïa hÌ, tõ n¨m 1971 ph−¬ng ph¸p s¶n xuÊt rau trong nhµ l−íi, nhµ vßm ®· ®−îc

giíi thiÖu cho n«ng d©n. Tõ n¨m 1973 chÝnh phñ §µi Loan ®· ®−a néi dung khuyÕn

khÝch n«ng d©n x©y dùng c¸c vïng chuyªn canh rau vµo trong ch−¬ng tr×nh ph¸t

triÓn n«ng th«n cña m×nh. Héi n«ng d©n cã tr¸ch nhiÖm gióp ®ì n«ng d©n vïng

chuyªn canh tæ chøc ®éi s¶n xuÊt vµ h−íng dÉn kü thuËt gieo trång. §Ó æn ®Þnh gi¸

vµ l−u th«ng ph©n phèi rau mïa hÌ, tõ n¨m 1976, chÝnh phñ ®· ¸p dông chÝnh s¸ch

gi¸ b¶o ®¶m vµ tiªu thô theo hîp ®ång. Nh×n chung, trong nh÷ng n¨m 70, §µi Loan

®· tËp trung nghiªn cøu vµ ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p nh»m kh¾c phôc t×nh tr¹ng biÕn

®éng gi¸ rau vµ t¨ng c−êng cung cÊp rau mïa hÌ. Nh÷ng n¨m 1980 §µi Loan

chuyÓn sang nghiªn cøu xuÊt khÈu. Nh÷ng nghiªn cøu khÝa c¹nh kinh tÕ trong giai

®o¹n nµy tËp trung vµo ®¸nh gi¸ hÖ thèng xuÊt khÈu nh»m t×m ra biÖn ph¸p ®Èy

m¹nh xuÊt khÈu. Nh÷ng n¨m cuèi 1980, nghiªn cøu kinh tÕ tËp trung vµo ®¸nh gi¸

hÖ thèng s¶n xuÊt vµ marketing rau trong n−íc. HiÖn nay nghiªn cøu tËp trung vµo

vÊn ®Ò øng dông tiÕn bé cña lý thuyÕt kinh tÕ vµ ph−¬ng ph¸p kinh tÕ l−îng ®Ó ph©n

tÝch øng xö cña nh÷ng ng−êi tham gia thÞ tr−êng trong viÖc h×nh thµnh gi¸ trong

®iÒu kiÖn c¹nh tranh vµ øng dông lý thuyÕt kinh tÕ phóc lîi ®Ó ph©n tÝch vµ ®¸nh gi¸

¶nh h−ëng cña c¸c chÝnh s¸ch ph¸t triÓn s¶n xuÊt rau cña chÝnh phñ [47], [48].

19

• ë Hµn Quèc

Tæng gi¸ trÞ s¶n xuÊt rau cña Hµn Quèc tÝnh ®Õn 1992 kho¶ng 7 tû USD víi

tæng diÖn tÝch gieo trång rau lµ 356 ngh×n hectar. Trong suèt thêi kú 1970 ®Õn 1992,

tuy tæng diÖn tÝch ®Êt trång trät gi¶m 10,6% nh−ng riªng diÖn tÝch trång rau vÉn

t¨ng lµ 1,46 lÇn.

Kinh nghiÖm Hµn Quèc cho thÊy chÝnh phñ ®· ¸p dông biÖn ph¸p æn ®Þnh gi¸

trùc tiÕp qua thu mua cña chÝnh phñ. HiÖn nay chÝnh phñ ®ang trî cÊp cho viÖc hiÖn

®¹i hãa trang thiÕt bÞ b¶o qu¶n chÊt l−îng cao nªn ®ang ®−îc më réng víi tèc ®é

nhanh. Tuy nhiªn, khã kh¨n lín nhÊt trong ph¸t triÓn rau lµ thiÕu lao ®éng n«ng

th«n do ®ã chi phÝ tiÒn l−¬ng trong tæng chi phÝ t¨ng nhanh, biÕn ®éng gi¸ rau hµng

n¨m vÉn ch−a gi¶i quyÕt ®−îc do vËy nghiªn cøu rau ®−îc tËp trung vµo c¸c vÊn ®Ò

t×m c¸ch æn ®Þnh gi¸ rau, lµm thÕ nµo ®Ó n«ng d©n gi¶m gi¸ thµnh s¶n xuÊt ®Ó ®øng

v÷ng trong cuéc c¹nh tranh trªn thÞ tr−êng më toµn cÇu [45].

• ë In®«nªxia

Tæng diÖn tÝch gieo trång rau n¨m 1991 lµ 776,6 ngh×n hÐctar víi s¶n l−îng

lµ 4,38 triÖu tÊn. Tõ 1982 ®Õn 1991 s¶n l−îng b×nh qu©n mçi n¨m t¨ng lµ 8,2% vµ

diÖn tÝch t¨ng lµ 2,4%. Tuy nhiªn, n¨ng suÊt vÉn cßn thÊp. Tiªu dïng rau b×nh qu©n

®Çu ng−êi tõ 14,62 kg/n¨m n¨m 1982 lªn 25,8kg/n¨m n¨m 1991 [43].

PhÇn lín rau cña In®«nªxia ®−îc xuÊt khÈu sang Singapore vµ Malaysia, n¨m

1992 gi¸ trÞ xuÊt khÈu rau lµ 32,8 triÖu ®« la Mü, gÊp 8 lÇn n¨m 1982. In®«nªxia cã

c«ng nghiÖp chÕ biÕn ph¸t triÓn nhanh, tæng c«ng suÊt vµ chÕ biÕn n¨m 1987 lµ

78.000 tÊn ®Õn n¨m 1992 t¨ng lªn 746.000 tÊn ®Êy lµ mét tiÒm n¨ng lín ®Ó ph¸t

triÓn rau.

VÒ tiªu thô, Darmawan [43] cho r»ng 99% s¶n l−îng rau lµ s¶n phÈm hµng

ho¸, do ®ã ph¶i cã sù liªn kÕt chÆt chÏ víi thÞ tr−êng toµn quèc. §Ó thùc hiÖn ý

t−ëng nµy tõ n¨m 1979 In®«nªxia ®· x©y dùng hÖ thèng dÞch vô th«ng tin thÞ tr−êng

20

vÒ rau. ThÞ tr−êng nµy cung cÊp th«ng tin vÒ gi¸ hµng ngµy cho n«ng d©n vµ th−¬ng

gia gåm gi¸ vïng s¶n xuÊt: ®ã lµ gi¸ thu gom vµ gi¸ tõ c¸c trung t©m tiªu dïng; ®ã

lµ gi¸ b¸n bu«n ph©n theo chÊt l−îng.

Thu gom vµ vËn chuyÓn rau cung cÊp cho c¸c thÞ tr−êng thµnh phè hiÖn nay

do lùc l−îng nhu cÇu thu gom ë ®Þa ph−¬ng ®¶m nhiÖm cßn cung cÊp cho ng−êi tiªu

dïng ë thÞ trÊn do lùc l−îng b¸n rong ®¶m nhiÖm.

• ë Ên §é

Ên §é lµ n−íc cã tiÕn bé nhanh chãng vÒ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, s¶n l−îng

l−¬ng thùc ®· t¨ng tõ 108,4 triÖu tÊn n¨m 1971 lªn 182 triÖu tÊn n¨m 1994. Còng

trong giai ®o¹n nµy, s¶n xuÊt rau cña Ên §é t¨ng tõ 34 triÖu tÊn lªn 53,8 triÖu tÊn vµ

b×nh qu©n rau ®Çu ng−êi lµ 130g/ngµy. DiÖn tÝch trång rau chØ chiÕm 3,32% tæng

diÖn tÝch gieo trång cña c¶ n−íc vµ dao ®éng tõ 0,17% ®Õn 13,03% ë c¸c bang kh¸c

nhau.

VÒ tiªu thô, hiÖn nay cã 7 kªnh tiªu thô rau xanh, trong ®ã kªnh tiªu thô cã

sù tham gia cña HTX lµ kªnh hiÖu qu¶ nhÊt: ng−êi s¶n xuÊt - hîp t¸c x· - ng−êi b¸n

bu«n - ng−êi b¸n lÎ - ng−êi tiªu dïng. Rau ®−îc tiªu thô qua kªnh nµy, vÝ dô ë khoai

t©y chiÕm 17 - 70% thÞ phÇn.

ChÝnh s¸ch s¾p tíi cña Ên §é lµ tËp trung ph¸t triÓn gièng chèng chÞu phï

hîp víi tõng vïng, cung cÊp gièng tèt, x©y dùng c¸c c¬ së h¹ tÇng cÇn thiÕt vµ trang

thiÕt bÞ chÕ biÕn, ph¸t triÓn c«ng nghÖ rau thu ho¹ch thÝch hîp ®Ó gi¶m hao hôt tíi

tõng vïng, cung cÊp gièng tèt, x©y dùng c¸c c¬ së h¹ tÇng cÇn thiÕt vµ trang thiÕt bÞ

chÕ biÕn, ph¸t triÓn c«ng nghÖ rau thu ho¹ch thÝch hîp ®Ó gi¶m hao hôt do h−, thèi

[46].

• ë Th¸i Lan

Th¸i Lan cã tæng diÖn tÝch lµ 51,4 triÖu hectar, trong ®ã diÖn tÝch sö dông vµo

21

n«ng nghiÖp lµ 19,84 triÖu hectar. DiÖn tÝch trång rau vµ hoa n¨m 1992 lµ 449 ngh×n

hectar víi s¶n l−îng lµ 4,68 triÖu tÊn vµ n¨ng suÊt b×nh qu©n 104,1 t¹/hectar. Th¸i

Lan cã thÓ trång ®−îc c¶ rau nhiÖt ®íi vµ «n ®íi. HiÖn nay cã trªn 100 lo¹i rau ®−îc

trång ë Th¸i Lan trong ®ã cã 45 lo¹i ®−îc trång phæ biÕn.

Th¸i Lan xuÊt khÈu c¶ rau an toµn vµ rau chÕ biÕn. N¨m 1998 xuÊt khÈu

162.116 tÊn, ®Õn n¨m 1992 t¨ng lªn 238.201 tÊn. Rau chÕ biÕn xuÊt khÈu chñ yÕu lµ

rau ®ãng hép. ThÞ tr−êng xuÊt khÈu rau an toµn chñ yÕu cña Th¸i Lan chñ yÕu lµ thÞ

tr−êng ch©u ¸. Tuy xuÊt khÈu rau nh−ng Th¸i Lan còng cã nhËp khÈu rau, n¨m

1992 l−îng nhËp khÈu lµ 18.233 tÊn.

• ë mét sè n−íc kh¸c

Kinh nghiÖm cña mét sè n−íc kh¸c nh− Srilanka th× hÖ thèng marketing

rau chñ yÕu do t− nh©n ®¶m nhiÖm vµ ch−a lµm tèt chøc n¨ng cña nã. DiÖn tÝch

s¶n xuÊt rau ph©n t¸n, n«ng d©n kh«ng ®−îc tæ chøc vµ thiÕu hiÓu biÕt vÒ kü

thuËt trång rau, kh«ng cã th«ng tin thÞ tr−êng, thiÕu tÝn dông chÝnh thèng, bao b×

®ãng gãi thiÕu khoa häc lµm cho mét bé phËn lín rau h− hao qua vËn chuyÓn lµ

nh÷ng h¹n chÕ lín ®èi víi s¶n xuÊt rau cña Srilanka hiÖn nay.

T¸c gi¶ Nik Famil vµ céng sù cho r»ng ë Malaysia s¶n xuÊt ph©n t¸n, manh

móm ®· g©y ra khã kh¨n cho viÖc thu gom s¶n phÈm tiªu thô, thÞ tr−êng ®éc quyÒn ®·

lµm ¶nh h−ëng ®Õn doanh thu cña ng−êi s¶n xuÊt vµ ng−êi ph©n phèi l−u th«ng, l¹m

ph¸t lµm cho gi¸ l−¬ng thùc vµ thùc phÈm t¨ng h¬n møc l¹m ph¸t chung. §Ó gi¶m

®iÒu nµy cÇn ®iÒu chØnh thÞ tr−êng b¸n bu«n nh− t¨ng c−êng giao dÞch thÞ tr−êng, t¨ng

khèi l−îng giao dÞch, t¨ng cung, æn ®Þnh cung qua kÕ ho¹ch s¶n xuÊt vµ dù tr÷, gi¶m

chi phÝ s¶n xuÊt, c¶i tiÕn hÖ thèng th«ng tin thÞ tr−êng, khuyÕn khÝch ph¸t triÓn s¶n

xuÊt rau an toµn.

C¸c nghiªn cøu vÒ thÞ tr−êng bu«n rau qu¶ NhËt B¶n cho thÊy: thÞ tr−êng tiªu

thô ban ®Çu ®−îc h×nh mét c¸ch tù ph¸t vµ chÞu t¸c ®éng m¹nh mÏ tõ bªn ngoµi. §Ó

22

thÞ tr−êng ph¸t triÓn cÇn thiÕt ph¶i cã luËt thÞ tr−êng cña chÝnh phñ vµ nh÷ng quy

®Þnh buéc mäi ng−êi khi tham gia thÞ tr−êng ph¶i tu©n theo. HiÖn nay, c¸c thÞ tr−êng

b¸n bu«n ë NhËt B¶n ®−îc tæ chøc theo "LuËt thÞ tr−êng b¸n bu«n". Theo ®ã, thÞ

tr−êng b¸n bu«n ®−îc chia thµnh: thÞ tr−êng b¸n bu«n trung t©m, thÞ tr−êng b¸n

bu«n ®Þa ph−¬ng vµ c¸c thÞ tr−êng b¸n bu«n nhá kh¸c [44].

Tãm l¹i, qua nghiªn cøu t×nh h×nh vµ kinh nghiÖm s¶n xuÊt rau ë mét sè

n−íc khu vùc ch©u ¸ cho thÊy phÇn lín c¸c n−íc ch©u ¸ ®Òu cã ®iÒu kiÖn s¶n

xuÊt rau quanh n¨m. §a sè c¸c n−íc ®Òu cã diÖn tÝch gieo trång t¨ng, riªng §µi

Loan cã xu h−íng gi¶m, n¨ng suÊt rau nãi chung ch−a cao, chung quanh 10

tÊn/hectar. C¸c kªnh marketing rau nh×n chung rÊt ®a d¹ng, mçi n−íc cã c¸ch tæ

chøc tiªu thô t−¬ng ®èi kh¸c nhau, ë c¸c n−íc ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ l−u th«ng

ph©n phèi rau ®−îc thùc hiÖn mét c¸ch cã tæ chøc vµ g¾n víi thÞ tr−êng.

B×nh qu©n tiªu dïng rau ®−îc tiªu thô t−¬ng ®èi kh¸c nhau, ë c¸c n−íc ph¸t

triÓn s¶n xuÊt vµ l−u th«ng ph©n phèi rau ®−îc thùc hiÖn mét c¸ch cã tæ chøc vµ g¾n

víi thÞ tr−êng. B×nh qu©n tiªu dïng rau trªn ®Çu ng−êi ®Òu cßn ë d−íi møc yªu cÇu

dinh d−ìng. Nh÷ng khã kh¨n trong s¶n xuÊt rau ë c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn tËp trung

vµo c¸c vÊn ®Ò lín nh− thiÕu gièng tèt, ph©n bãn, thuèc trõ s©u, thiÕu th«ng tin thÞ

tr−êng, c¬ së h¹ tÇng phôc vô cho s¶n xuÊt rau yÕu kÐm, ®Çu t− cho nghiªn cøu ph¸t

triÓn rau rÊt h¹n chÕ.

Trong nh÷ng n−íc ph¸t triÓn, viÖc th−¬ng m¹i hãa rau an toµn trong c¸c chî

vµ siªu thÞ ®· b¾t ®Çu tõ 50 n¨m nay, nh÷ng th−¬ng hiÖu lín ®· t¹o ra nh÷ng trung

t©m th−¬ng m¹i thùc sù. ë nh− NhËt B¶n chñ yÕu h×nh thµnh c¸c chî b¸n bu«n [20],

[29].

Nhµ s¶n xuÊt n¾m b¾t tèt th«ng tin thÞ tr−êng trong n−íc vµ quèc tÕ. §Æc biÖt

mét sè c«ng tr×nh nghiªn cøu gi¶i thÝch râ rµng c¸ch thøc ho¹t ®éng cña thÞ tr−êng,

sù ph©n tÝch ®ã ®−îc lµm c¬ së cho viÖc x©y dùng mét chÝnh s¸ch ®µo t¹o chung

23

nhÊt lµ chÝnh s¸ch vÒ gi¸ c¶. V× nã mµ tÊt c¶ c¸c nh©n tè ng−êi s¶n xuÊt, ®¹i lý,

ng−êi cung cÊp, thu gom, ph©n phèi ®Òu ®−îc khuyÕn khÝch tham gia tõ kh©u s¶n

xuÊt ®Õn kh©u tiªu dïng. C¸c s¶n phÈm l−u th«ng trªn thÞ tr−êng ®−îc b¶o ®¶m vÒ

mÆt chÊt l−îng (søc kháe, an toµn, dÞch vô, hµi lßng). MÆt kh¸c qu¶ng c¸o

marketing thóc ®Èy viÖc mua hµng vÒ phÝa ng−êi tiªu dïng ®−îc c¸c nhµ ph©n phèi

rÊt coi träng.

2.2.2. T×nh h×nh s¶n xuÊt rau cña ViÖt Nam

• Chñ tr−¬ng cña §¶ng vµ Nhµ n−íc vÒ ph¸t triÓn s¶n xuÊt rau

Cïng víi chñ tr−¬ng coi n«ng nghiÖp lµ mÆt trËn hµng ®Çu, NghÞ quyÕt §¹i

héi toµn quèc lÇn thø IV ®· nªu ra lµ ph¶i ph¸t triÓn c©y thùc phÈm, s¶n xuÊt tËp

trung thµnh nh÷ng khu chuyªn m«n ho¸, nh÷ng vµnh ®ai quanh thµnh phè vµ khu

c«ng nghiÖp ®ång thêi ph¸t triÓn réng trong gia ®×nh. Còng víi tinh thÇn ®ã, §¹i héi

lÇn thø V cña §¶ng nhÊn m¹nh thªm ph¶i x©y dùng c¸c vïng chuyªn canh rau xuÊt

khÈu. KÓ tõ ®ã ®Õn nay, ngµnh rau ®· cã nh÷ng chuyÓn biÕn râ rÖt. Quanh khu c«ng

nghiÖp, thµnh phè vµ nh÷ng khu ®«ng d©n c− ®· h×nh thµnh c¸c vïng chuyªn canh

rau vµ c©y thùc phÈm. C¸c khu chuyªn canh rau tiªu biÓu lµ vïng rau Hµ Néi víi c¸c

huyÖn Thanh Tr×, Tõ Liªm, Gia L©m, §«ng Anh, Vïng rau H¶i Phßng tËp trung ë

hai huyÖn Thuû Nguyªn vµ An H¶i. ë MiÒn Nam, tiªu biÓu lµ vïng rau §µ L¹t víi

diÖn tÝch kho¶ng 1000 ha chuyªn s¶n xuÊt vµ cung cÊp cho thµnh phè Hå ChÝ Minh

vµ §µ N½ng.

Còng trong thêi kú nµy, bªn c¹nh viÖc chó träng ph¸t triÓn s¶n xuÊt, §¶ng vµ

Nhµ n−íc cßn chó träng thu mua vµ tiªu thô s¶n phÈm. Ngµy 23/3/1979, ChÝnh phñ

®· ra QuyÕt ®Þnh 65/CP kÌm theo ChØ thÞ 175/TTg h−íng dÉn thùc hiÖn chÕ ®é thu

mua theo hîp ®ång kinh tÕ hai chiÒu. LÊy hîp ®ång kinh tÕ hai chiÒu lµm hîp ®ång

kinh tÕ thu mua tèt nhÊt víi ngµnh rau v× ®©y lµ h×nh thøc th¾t chÆt mèi quan hÖ

24

kinh tÕ gi÷a Nhµ n−íc víi n«ng d©n, gi÷a c«ng nghiÖp víi n«ng nghiÖp.

H−ëng øng chñ tr−¬ng cña §¶ng vµ Nhµ n−íc, Hµ Néi ®· quy ho¹ch vïng rau

cña thµnh phè. Th¸ng 2 n¨m 1976, Uû ban nh©n d©n thµnh phè Hµ Néi ®· chÝnh

thøc c«ng nhËn vïng chuyªn canh rau Hµ Néi bao gåm 40 hîp t¸c x· chñ yÕu ë 4

huyÖn: Thanh Tr×, Gia L©m, §«ng Anh vµ Mª Linh víi diÖn tÝch quy ho¹ch 200 ha.

Nh×n chung, tõ sau ®¹i héi §¶ng lÇn thø V, c«ng t¸c ph¸t triÓn c©y thùc

phÈm ®−îc §¶ng vµ Nhµ n−íc quan t©m h¬n, song so víi c©y lóa vµ mét sè

ngµnh kh¸c cña n«ng nghiÖp th× rau vÉn cßn ch−a ®−îc quan t©m nh− yªu cÇu

cña ngµnh.

Cïng víi chÝnh s¸ch më cöa nÒn kinh tÕ vµ chuyÓn nÒn kinh tÕ n−íc ta sang

nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng cã sù ®iÒu tiÕt vÜ m« cña Nhµ n−íc, §¶ng vµ Nhµ n−íc còng ®Ò

ra ®−êng lèi ®óng ®¾n ph¸t triÓn ngµnh n«ng nghiÖp. NghÞ quyÕt 10 cña Bé ChÝnh trÞ

ngµy 5/4/1988 vÒ ®æi míi c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ trong n«ng nghiÖp ®· x¸c ®Þnh hé

n«ng d©n lµ ®¬n vÞ kinh tÕ tù chñ, t¹o ®iÒu kiÖn cho kinh tÕ hé ph¸t triÓn, ®ång thêi lµ

®éng lùc míi cho s¶n xuÊt rau ph¸t triÓn. C¸c hé ®· ph¸t huy tÝnh s¸ng t¹o trong s¶n

xuÊt, khai th¸c tiÒm n¨ng ®Êt ®ai vµ lao ®éng cña hé, ®Èy m¹nh th©m canh, t¨ng n¨ng

suÊt vµ më réng diÖn tÝch gieo trång c©y rau mµu vô ®«ng theo h−íng s¶n xuÊt hµng

ho¸.

• T×nh h×nh s¶n xuÊt rau

Rau lµ ngµnh hµng s¶n xuÊt ®a chñng lo¹i cã ®Þa bµn ph©n bè trªn hÇu hÕt

kh¾p l·nh thæ c¶ n−íc víi ®a d¹ng c¸c gièng rau cã kh¶ n¨ng thÝch nghi víi ®iÒu

kiÖn nãng Èm mïa hÌ hoÆc l¹nh kh« mïa ®«ng hoÆc nh÷ng gièng rau tr¸i vô, rau

nhËp néi cã nguån gèc «n ®íi [38].

N−íc ta cã kh¶ n¨ng s¶n xuÊt ®ñ rau cho tiªu dïng vµ xuÊt khÈu, gi¸ thµnh

rau t¹i ruéng rÎ. C¸c vïng trång rau hµng ho¸ vµ rau chuyªn canh ë n−íc ta gåm

vïng Trung du vµ §ång b»ng B¾c Bé, vïng rau L©m §ång, thµnh phè Hå ChÝ Minh

25

vµ c¸c khu vùc l©n cËn, vïng ®ång b»ng s«ng Cöu Long [38]. Nhu cÇu tiªu thô rau

thÞ tr−êng trong n−íc vµ xuÊt khÈu t¨ng nhanh. ViÖc khai th¸c lîi thÕ vÒ ®iÒu kiÖn

khÝ h©u, ®Þa h×nh ®· kÝch thÝch nghÒ trång rau ph¸t triÓn.

C¸c chñng lo¹i rau ë n−íc ta rÊt phong phó vÒ chñng lo¹i vµ cã chÊt l−îng

cao. Chñng lo¹i rau hiÖn ®ang cã t¹i ®ång ruéng vµ thÞ tr−êng rau ViÖt Nam gåm

h¬n 60 lo¹i, trong ®ã c¸c gièng rau nhËp néi vµ lai t¹o cã gÇn 10 lo¹i. Rau mïa

®«ng cã nhiÒu chñng lo¹i h¬n rau vô hÌ vµ n¨ng suÊt cao h¬n, rau vô ®«ng lµ thÕ

m¹nh so víi c¸c n−íc trong khu vùc. Ph©n nhãm theo c¸ch sö dông th× lo¹i rau ¨n

th©n vµ l¸ chiÕm tõ 55 - 56%, rau ¨n cñ qu¶ chiÕm 30-35%, rau th¬m vµ rau gia vÞ

chiÕm tõ 2 - 3% [38].

S¶n phÈm chÕ biÕn rau qu¶ cña n−íc ta còng cã nh÷ng lo¹i ®−îc b¹n hµng thõa

nhËn vÒ chÊt l−îng nh−ng nh×n chung c¸c s¶n phÈm chÕ biÕn cã chÊt l−îng kÐm, mÉu

m· ®¬n gi¶n, kh«ng hÊp dÉn, kÓ c¶ phôc vô thÞ tr−êng trong n−íc còng nh− xuÊt khÈu.

Víi c«ng nghÖ l¹c hËu, b¶o d−ìng yÕu, vèn ®Çu t− thÊp, ngµnh chÕ biÕn rau qu¶ cña c¶

n−íc ch−a ®ñ m¹nh ®Ó v−¬n lªn [16].

HiÖn nay n−íc ta cã 377 ngh×n hÐctar rau, s¶n l−îng 5,6 triÖu tÊn/n¨m [34].

DiÖn tÝch trång rau chiÕm gÇn 3,9% tæng diÖn tÝch gieo trång c©y hµng n¨m vµ gÇn

3% tæng gi¸ trÞ ngµnh trång trät, ®iÒu ®ã cho thÊy hiÖu qu¶ kinh tÕ cña ngµnh rau

ch−a cao [3].

Tæng s¶n l−îng rau trong 10 n¨m gÇn ®©y (1994 - 2003) b×nh qu©n mçi n¨m

t¨ng 6,9%/n¨m, tõ 3,2 triÖu tÊn lªn 4,9 triÖu tÊn. Còng trong cïng thêi kú, diÖn tÝch

gieo trång rau t¨ng 105.000 ha, víi tèc ®é t¨ng 5,5%/n¨m. S¶n l−îng rau trong giai

®o¹n nµy còng t¨ng lªn chñ yÕu do diÖn tÝch më réng. N¨ng suÊt rau t¨ng tõ 120

t¹/ha lªn gÇn 130 t¹/ha vµ t¨ng 1,3%/n¨m.

C¶ n−íc cã h¬n 12 triÖu hé gia ®×nh ë n«ng th«n cã diÖn tÝch trång rau b×nh

26

qu©n 36m2/hé (Theo ®iÒu tra cña ®Ò tµi khuyÕn n«ng 01-12) cho s¶n l−îng −íc tÝnh

40 - 500 ngh×n tÊn mçi n¨m gãp phÇn ®−a s¶n l−îng rau c¶ n−íc ®¹t xÊp xØ 5,2 - 5,3

triÖu tÊn. T×nh h×nh nµy thÓ hiÖn qua b¶ng (phô lôc).

• C¸c vïng rau hµng ho¸ ë n−íc ta

DiÖn tÝch rau cña c¶ n−íc ®−îc h×nh thµnh hai vïng chÝnh: vïng chuyªn canh

s¶n xuÊt vµ vïng s¶n xuÊt lu©n canh víi c©y kh¸c.

Thø nhÊt lµ vïng rau chuyªn canh ven thµnh phè, c¸c khu ®« thÞ vµ c«ng nghiÖp

víi diÖn tÝch kho¶ng 130.000 hectar vµ s¶n l−îng 1,78 triÖu tÊn. DiÖn tÝch gieo trång

chiÕm 34,7% vµ s¶n l−îng chiÕm 37% tæng s¶n l−îng rau cña c¶ n−íc. T¹i ®©y, rau

®−îc s¶n xuÊt phôc vô cho tiªu dïng cña d©n c− tËp trung lµ chñ yÕu. chñng lo¹i rau

cña vïng rÊt phong phó vµ cã n¨ng suÊt cao. Nh÷ng vïng rau chuyªn canh cã rau hµng

hãa chÕ biÕn vµ xuÊt khÈu lµ §µ L¹t, thµnh phè Hå ChÝ Minh, §ång Nai, TiÒn Giang,

Trµ Vinh, Sãc Tr¨ng.

Vïng diÖn tÝch trång rau thø hai lµ lu©n canh rau víi lóa vµ c©y trång kh¸c

chñ yÕu vµo vô ®«ng xu©n (tõ th¸ng 10 n¨m tr−íc ®Õn th¸ng 1 n¨m sau) t¹i c¸c tØnh

phÝa B¾c, ®ång b»ng s«ng Cöu Long vµ §«ng Nam Bé. §©y lµ vïng rau lín, diÖn

tÝch gieo trång ë khu vùc nµy lµ 241.000 hectar, chiÕm 65,3% vµ s¶n l−îng lµ 3,05

triÖu tÊn, b»ng 63% tæng s¶n l−îng c¶ n−íc.

Vïng rau hµng ho¸ lín nhÊt lµ vïng trung du vµ ®ång b»ng B¾c Bé, lµ

vïng s¶n xuÊt rau lín vµ tËp trung, chiÕm tû träng cao vÒ s¶n l−îng rau hµng

ho¸ cña c¶ n−íc. §©y lµ vïng gieo trång ®−îc nhiÒu lo¹i rau «n ®íi nh− c¶i b¾p,

sóp l¬, su hµo, m¨ng t©y, cµ rèt, cµ chua, hµnh t©y. Nh÷ng lo¹i rau nµy kh«ng

nh÷ng tháa m·n nhu cÇu trong tØnh mµ cßn cã hµng ho¸ l−u th«ng ra ngoµi

vïng.

Kh¶ n¨ng xuÊt khÈu rau cña ®ång b»ng s«ng Hång rÊt lín, nh÷ng n¨m 1990 ë

®©y ®· xuÊt khÈu sang Liªn X« vµ c¸c n−íc §«ng ¢u hµng ngh×n tÊn, hiÖn nay hµng

27

n¨m cung cÊp kho¶ng 1000 tÊn cµ chua, nÊm, ít cho c¸c xÝ nghiÖp chÕ biÕn ®å hép.

Vïng rau §µ L¹t tØnh L©m §ång víi −u thÕ vÒ ®é cao, khÝ hËu m¸t mÎ quanh

n¨m, kh«ng nh÷ng cã thÓ s¶n xuÊt nhiÒu lo¹i rau cao cÊp nh− cµ rèt, su l¬, su l¬

xanh, cµ chua, c¸c lo¹i xµ l¸ch mµ cßn s¶n xuÊt ®−îc nhiÒu lo¹i gièng chÊt l−îng.

§µ L¹t cßn lµ vïng s¶n xuÊt hoa xuÊt khÈu chñ yÕu.

Vïng rau thµnh phè Hå ChÝ Minh vµ c¸c khu phô cËn tËp trung chñ yÕu ë c¸c

huyÖn Hooc M«n, B×nh Ch¸nh, Cñ Chi, Gß VÊp. DiÖn tÝch rau cña vïng lµ 12.400

hectar víi diÖn tÝch chuyªn rau 2000 hectar. S¶n l−îng rau tõ 200 - 240 ngh×n tÊn.

C¸c vïng rau phô cËn mçi n¨m cung cÊp vµo thµnh phè kho¶ng 50 ngh×n tÊn rau [3].

DiÖn tÝch trång rau cña ®ång b»ng s«ng Cöu Long n¨m 1999 lµ 71.400 ha víi

s¶n l−îng 958,8 ngh×n tÊn. Nhê ®iÒu kiÖn thêi tiÕt khÝ hËu thuËn lîi nªn ®· ®−a vµo

trång trªn 40 lo¹i rau. §Æc s¶n cña vïng lµ d−a hÊu, cßn d−a chuét, c¶i b¾p vµ cµ

chua lµ nh÷ng c©y rau cã hiÖu qu¶ kinh tÕ cao.

B×nh qu©n l−îng rau trªn ®Çu ng−êi cña n−íc ta hiÖn nay cßn thÊp, míi chØ ®¹t

65,4 kg/ng−êi/n¨m, (gÇn b»ng 78% b×nh qu©n cña ch©u ¸ 84/ng−êi/n¨m, b»ng 71%

b×nh qu©n cña thÕ giíi vµ so víi nhu cÇu dinh d−ìng 90-108 kg/ng−êi/n¨m th× míi chØ

®¸p øng gÇn 60 - 73% [6].

Nh÷ng n¨m gÇn ®©y, cïng víi sù t¨ng tr−ëng cña n«ng nghiÖp, ngµnh trång

rau còng cã b−íc tiÕn bé ®¸ng kÓ. DiÖn tÝch, n¨ng suÊt, s¶n l−îng rau kh«ng ngõng

t¨ng lªn, chñng lo¹i rau phong phó h¬n, hiÖn t−îng khan hiÕm rau lóc gi¸p vô ®·

kh¾c phôc ®−îc c¬ b¶n. Tuy vËy, do møc ®Çu t− cßn thÊp nhÊt lµ c«ng t¸c nghiªn

cøu vµ chuyÓn giao tiÕn bé kü thuËt nªn ngµnh s¶n xuÊt rau cña n−íc ta cßn cã mét

kho¶ng c¸ch xa vÒ tr×nh ®é khoa häc kü thuËt vµ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt so víi c¸c n−íc

ph¸t triÓn vµ so víi tiÒm n¨ng.

• T×nh h×nh tiªu thô rau ë ViÖt Nam

Møc tiªu dïng vÒ rau b×nh qu©n ®Çu ng−êi hiÖn nay ®¹t 52 kg/n¨m. Møc

28

s¶n xuÊt tiªu dïng rau cña ta hiÖn nay ®¹t thÊp so víi b×nh qu©n ®Çu ng−êi cña

c¸c n−íc trong khu vùc ch©u ¸ (møc tiªu dïng b×nh qu©n ®Çu ng−êi ®¹t 84

kg/n¨m). NÕu phÊn ®Êu ®¹t møc n¨ng l−îng 2.300- 2.500 calo/ng−êi/ngµy, theo

tÝnh to¸n cña c¸c chuyªn gia vÒ dinh d−ìng th× yªu cÇu vÒ rau ph¶i ®¹t ®−îc 250 -

300 gam (kho¶ng 90 - 180kg/n¨m). Nh− vËy, hiÖn nay møc tiªu dïng vÒ rau ë

n−íc ta míi ®¹t ®−îc kho¶ng 75% so víi nhu cÇu dinh d−ìng vµ chiÕm 62% so

víi b×nh qu©n chung c¸c n−íc ch©u ¸ [38].

+ ThÞ tr−êng xuÊt khÈu: mÆt hµng rau qu¶ t−¬i ë nh÷ng n¨m 80 n−íc ta ®·

xuÊt khÈu 32 ngh×n tÊn/n¨m, n¨m 1999 xuÊt khÈu 10 ngh×n tÊn, n¨m 2000 trªn 16

ngh×n tÊn qu¶ hép vµ qu¶ ®«ng l¹nh, nh−ng n¨m 1999 c¶ n−íc chØ xuÊt khÈu ®−îc

16,7 ngh×n tÊn vµ n¨m 2000 míi xuÊt khÈu 16 ngh×n tÊn. Nh÷ng n¨m 80, thÞ tr−êng

xuÊt khÈu rau qu¶ chñ yÕu cña n−íc ta lµ §«ng ¢u, tõ n¨m 1999 ®Õn nay chñ yÕu

xuÊt cho c¸c n−íc §«ng Nam ¸, NhËt B¶n, ý... chóng ta cã tíi 40 thÞ tr−êng cã thÓ

xuÊt khÈu rau qu¶ [7].

+ Nh÷ng tån t¹i

Rau qu¶ cña n−íc ta tuy ®a d¹ng, phong phó vµ cã diÖn tÝch lín nh−ng ph¸t

triÓn ch−a theo yªu cÇu thÞ tr−êng, quy tr×nh canh t¸c l¹c hËu [30] vµ phÇn lín gièng

rau qu¶ ch−a ®−îc tuyÓn chän, mét sè gièng bÞ tho¸i hãa dÉn ®Õn chÊt l−îng kÐm,

n¨ng suÊt thÊp, kh«ng ®ñ tiªu chuÈn xuÊt khÈu t−¬i vµ chÕ biÕn c«ng nghiÖp [1].

MÆc dï cÇu nhiÒu h¬n cung nh−ng thùc tÕ ®ang diÔn ra lµ thÞ tr−êng rau qu¶

néi ®Þa ®ang bÞ c¸c s¶n phÈm nhËp khÈu lÊn ¸t vµ rau qu¶ chÕ biÕn kh«ng c¹nh tranh

®−îc trªn thÞ tr−êng n−íc ngoµi [23].

HiÖn nay, ë ViÖt Nam viÖc s¶n xuÊt rau an toµn ®ang ®−îc khuyÕn c¸o nh»m ph¸t

triÓn nhanh vµ m¹nh trong thêi gian tíi b»ng mét sè m« h×nh c«ng nghÖ kh¸c nhau

nh− thuû canh c¸ch ly, nhµ l−íi c¸ch ly, canh t¸c h÷u c¬. C«ng nghÖ nhµ kÝnh kÕt

29

hîp víi quy tr×nh canh t¸c h÷u c¬ cho phÐp c¸ch ly mét phÇn víi s©u bÖnh bªn

ngoµi, gi¶m bít mét l−îng gi¶m bít mét l−îng ph©n bãn vµ sö dông c¸c chÕ phÈm

sinh häc t¹o ra s¶n phÈm ®¹t chÊt l−îng tèt.

ë ViÖt Nam, sù ph¸t triÓn cña quy tr×nh rau an toµn ®· ®−îc b¶o ®¶m vµ ®·

cã nh÷ng kÕt qu¶ ®¸ng khÝch lÖ sù ®a d¹ng chñng lo¹i còng nh− chÊt l−îng ®ang ®i

lªn râ rÖt. Theo ®iÒu kiÖn riªng cña ViÖt Nam, viÖc tæ chøc s¶n xuÊt vµ tiªu thô ®·

®−îc lªn kÕ ho¹ch tõng b−íc.

ThÞ tr−êng tiªu thô nãi chung vµ thÞ tr−êng rau an toµn nãi riªng vÉn tËp trung

trong nh÷ng ho¹t ®éng kinh tÕ m¹nh ë nh÷ng thµnh phè lín vµ khu c«ng nghiÖp.

TiÒm n¨ng cña thÞ tr−êng trong n−íc cßn rÊt lín nh−ng møc tiªu thô hiÖn nay vÉn

cßn h¹n chÕ, kh¶ n¨ng thu mua vÉn cßn thÊp, viÖc bu«n b¸n rau an toµn trong cöa

hµng vµ siªu thÞ ph¸t triÓn. Tõ khi ra ®êi n¨m 1997 lµm biÕn ®æi dÇn dÇn thãi quen

tiªu dïng cña nh÷ng kh¸ch hµng dÔ d·i nhÊt, nh−ng còng ®ãng gãp nhÊt lµ viÖc ¸p

dông nh÷ng thµnh tùu míi trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ®Ó gi¶m nh÷ng rñi ro vÒ «

nhiÔm sinh th¸i, nh÷ng vÊn ®Ò ®ang t¹o ra nguy c¬ thùc sù trong mét n−íc n«ng

nghiÖp nh− ViÖt Nam.

Sù h¹n chÕ c¸c ch−¬ng tr×nh nghiªn cøu vµ thiÕu viÖc phæ biÕn kiÕn thøc hay

nh÷ng th«ng tin ®Õn tÊt c¶ c¸c nh©n tè trªn thÞ tr−êng nãi chung vµ trong viÖc bu«n

b¸n rau an toµn t¹i cöa hµng vµ siªu thÞ dÉn ®Õn viÖc kÐm hiÓu biÕt vÒ cÊu tróc thÞ

tr−êng. VÒ chøc n¨ng cña chóng, vÒ sù l−u th«ng hµng ho¸ vµ c¸c chÝnh s¸ch nãi

chung, nh÷ng yÕu tè c¶n trë sù më réng viÖc s¶n xuÊt vµ tiªu thô.

Theo kÕt qu¶ c¸c cuéc ®iÒu tra cña ViÖn Dinh d−ìng quèc gia, viÖc tiªu thô

rau an toµn ë vïng ven ®« lµ 0,23kg/ngµy/ng−êi, ë thµnh phè sö dông nhiÒu hoa qu¶

t−¬i vµ rau ®· chÕ biÕn [54]. Chóng ta ®ang ph¸t triÓn c¸c trung t©m s¶n xuÊt RAT

lín ë Hµ Néi, §µ L¹t vµ Thµnh phè Hå ChÝ Minh theo c¸c h−íng kh¸c nhau phï hîp

víi tõng vïng sinh th¸i. Coi träng ph¸t triÓn m« h×nh s¶n xuÊt RAT cã chÊt l−îng

30

cao g¾n liÒn víi chÕ biÕn nh»m phôc vô tiªu dïng trong n−íc vµ mét phÇn xuÊt khÈu

sang c¸c n−íc §«ng Nam ¸ ®ång thêi ph¸t triÓn RAT trªn quy m« ®¹i trµ víi møc

®Çu t− thÊp, gi¸ thµnh h¹, ®¸p øng cho hµng chôc triÖu ng−êi tiªu dïng trong mäi

tÇng líp x· héi.

Qua nghiªn cøu tæng quan c¸c tµi liÖu chóng t«i rót ra nh÷ng nhËn xÐt sau:

- Rau qu¶ lµ lo¹i thùc phÈm kh«ng thÓ thiÕu trong ®êi sèng hµng ngµy cña con

ng−êi, x· héi cµng ph¸t triÓn nhu cÇu tiªu dïng rau qu¶ ngµy cµng cao.

- §Æc ®iÓm tiªu thô rau qu¶ ë ViÖt Nam lµ chñ yÕu sö dông t−¬i (90%), rau

qu¶ chÕ biÕn chØ kho¶ng 10%, rau qu¶ t−¬i tiªu thô trªn thÕ giíi chØ 7%, cßn tíi

93% lµ qua chÕ biÕn.

- S¶n xuÊt rau qu¶ ë ViÖt Nam cßn ë tr×nh ®é thÊp, quy m« n«ng hé lµ chÝnh,

chñng lo¹i tuy ®a d¹ng phong phó song chÊt l−îng thÊp, s¶n phÈm rau qu¶ nhËp

khÈu ®ang lÊn ¸t s¶n xuÊt trong n−íc.

- C¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu vÒ thÞ tr−êng tiªu thô rau qu¶ trªn thÕ giíi vµ

ViÖt Nam ®Òu cho r»ng th«ng tin liªn quan gi÷a s¶n xuÊt vµ thÞ tr−êng rau qu¶ cßn

thiÕu, nhÊt lµ nh÷ng nghiªn cøu nh»m chØ ra thÞ tr−êng nµy ho¹t ®éng nh− thÕ nµo.

- C¸c yÕu tè chñ yÕu ¶nh h−ëng ®Õn tiªu thô rau qu¶ lµ d©n sè, thu nhËp, tËp

qu¸n, thãi quen tiªu dïng.

- H¹n chÕ cña nghiªn cøu vÒ thÞ tr−êng rau qu¶ ë ViÖt Nam lµ cã rÊt Ýt th«ng

tin vÒ kÕt cÊu thÞ tr−êng, sù ho¹t ®éng cña thÞ tr−êng vµ yÕu tè ¶nh h−ëng ®Õn tiªu

dïng rau qu¶...

2.3. C¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu cã liªn quan

Nhµ n−íc ®· ban hµnh hµng lo¹t c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt liªn quan ®Õn chÊt

l−îng, VSATTP, ®Æc biÖt nghÞ ®Þnh 86/CP cña ChÝnh phñ ph©n c«ng tr¸ch nhiÖm

qu¶n lý Nhµ n−íc vÒ chÊt l−îng hµng ho¸ giao cho Bé y tÕ. Bé y tÕ ®· biªn so¹n 24

31

v¨n b¶n ph¸p luËt vÒ qu¶n lý chÊt l−îng, VSATTP, 8 v¨n b¶n quy ph¹m ph¸p luËt vÒ

quy ®Þnh kü thuËt kiÓm nghiÖm chÊt l−îng, VSATTP, ban hµnh 4 Th«ng t− liªn tÞch

phèi hîp víi Bé KHCNMT vµ c¸c bé liªn quan so¹n th¶o Ph¸p lÖnh VSATTP.

Trong thêi gian qua Hµ Néi ®· thùc hiÖn nhiÒu dù ¸n vµ c¸c c«ng tr×nh

nghiªn cøu khoa häc liªn quan ®Õn s¶n xuÊt vµ tiªu thô rau nh−:

- Quy ho¹ch vïng s¶n xuÊt rau ë ngo¹i thµnh Hµ Néi, n¨m 1996-Së NN &

PTNT

- X©y dùng ®iÓm tr×nh diÔn rau s¹ch t¹i Nam Hång - §«ng Anh, n¨m 1996 -

Trung t©m N−íc s¹ch vµ vÖ sinh m«i tr−êng, Bé NN&PTNT.

- Hoµn thiÖn c«ng nghÖ vµ më réng m« h×nh s¶n xuÊt tiªu thô rau s¹ch t¹i Hµ

Néi, n¨m 1997 - 1998, Trung t©m Kü thuËt rau qu¶ Hµ Néi

- X©y dùng m« h×nh chÕ biÕn rau qu¶ g¾n liÒn víi ph¸t triÓn vïng nguyªn liÖu

t¹i HTX §«ng Xu©n - Sãc S¬n, n¨m 2000 - 2001, Trung t©m KhuyÕn n«ng Hµ Néi.

- Më réng m« h×nh s¶n xuÊt rau s¹ch, hoa b»ng c«ng nghÖ nhµ l−íi t¹i Hµ

Néi, n¨m 2002 - 2003, Trung t©m KhuyÕn n«ng Hµ Néi.

- §µo t¹o n«ng d©n s¶n xuÊt rau s¹ch theo quy tr×nh tæng hîp, n¨m 1999 -

2005, A§A, Héi N«ng d©n Hµ Néi.

- X©y dùng c¬ së øng dông s¶n xuÊt gièng vµ s¶n xuÊt c©y trång chÊt l−îng

cao t¹i Trung t©m Kü thuËt rau qu¶ Hµ Néi, n¨m 2002 - 2003.

- X©y dùng kh¶ thi dù ¸n cung cÊp rau an toµn cho Thµnh phè Hµ Néi, n¨m

2002, THALESE&C

- Më réng quy m« s¶n xuÊt vµ cung øng rau s¹ch t¹i, Hµ Néi, n¨m 1999 -

2000, Trung t©m Kü thuËt rau Hµ Néi.

Cïng víi c¸c dù ¸n ph¸t triÓn trªn, Thµnh phè Hµ Néi ®· triÓn khai nghiªn

cøu 20 ®Ò tµi kh¸c nhau nghiªn cøu kinh tÕ kü thuËt s¶n xuÊt RAT tõ n¨m 1993

®Õn nay. Trong ®ã, nghiªn cøu vÒ gièng rau cã 3 ®Ò tµi, nghiªn cøu vµ x©y dùng

32

quy tr×nh kü thuËt s¶n xuÊt RAT cã 5 ®Ò tµi, nghiªn cøu vÒ kü thuËt BVTV trong

s¶n xuÊt RAT cã 5 ®Ò tµi, b¶o qu¶n s¶n phÈm rau cã 2 ®Ò tµi, thiÕt lËp c¸c quy

®Þnh s¶n xuÊt vµ l−u th«ng RAT, nghiªn cøu vÒ kü thuËt sö dông h÷u c¬, ph©n vi

sinh cã 1 ®Ò tµi, nghiªn cøu vÊn ®Ò kinh tÕ vµ kü thuËt vÒ x©y dùng vïng nguyªn

liÖu rau s¹ch phôc vô chÕ biÕn (ë §«ng Xu©n, Sãc S¬n). HiÖn nay, së NN&PTNT

®ang triÓn khai nghiªn cøu ®Ò tµi: X©y dùng vµ triÓn khai m« h×nh tæ chøc s¶n

xuÊt vµ tiªu thô RAT trªn ®¹i bµn thµnh phè Hµ Néi, 2002 - 2004.

§Ó c¶i thiÖn t×nh h×nh VSATTP ®Õn n¨m 1996 - 2001 cã mét sè dù ¸n s¶n

xuÊt kinh doanh RAT ®−îc thùc hiÖn víi sù hç trî kinh phÝ cña Nhµ n−íc nh−

quy ho¹ch vïng s¶n xuÊt RAT ë ngo¹i thµnh Hµ Néi, n¨m 1996 Së NN & PTNT:

Hoµn thiÖn c«ng nghÖ vµ më réng quy m« s¶n xuÊt tiªu thô RAT t¹i Hµ Néi, n¨m

1998 Trung t©m Kü thuËt rau qu¶ Hµ Néi: ChÕ biÕn rau qu¶ s¹ch g¾n víi ph¸t

triÓn vïng nguyªn liÖu t¹i §«ng Xu©n, Sãc S¬n. Trung t©m KhuyÕn n«ng Hµ Néi

víi dù ¸n: Kinh phÝ tµi trî cña ADDA 1 triÖu USA, kÕt qu¶ dù ¸n ®µo t¹o ®−îc

5000 n«ng d©n trong 186 líp häc IPM g¾n víi ®ång ruéng, ®µo t¹o 35 h−íng dÉn

viªn IPM, ¸p dông IPM trªn diÖn tÝch 800 hÐctar gieo trång rau, gi¶m sö dông

thuèc BVTV tõ 50 - 80%. Chi côc BVTV ®· chØ ®¹o 60 hé n«ng d©n ë V©n Néi

§«ng Anh trång nhiÒu chñng lo¹i RAT víi sè l−îng kho¶ng 4000 ®Õn 5000

kg/ngµy cung øng ra thÞ tr−êng.

C¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu trªn c¨n b¶n ®· ®Þnh h×nh ®−îc vïng s¶n xuÊt

rau an toµn, ®−a ra ®−îc trªn 30 quy tr×nh s¶n xuÊt, nªu ®−îc c¸c h×nh thøc lu©n

canh s¶n xuÊt, c¸c gièng rau míi chÊt l−îng cao vµ b−íc ®Çu ®· nghiªn cøu viÖc

s¬ chÕ, chÕ biÕn vµ tiªu thô rau an toµn.

Tuy nhiªn ch−a cã c¬ quan chøc n¨ng nµo ch−a ®¸nh gi¸ mét c¸ch hÖ

thèng c¸c vÊn ®Ò tæ chøc, c¬ chÕ kinh tÕ tõ s¶n xuÊt ®Õn tiªu thô s¶n phÈm RAT

nh»m ph¸t triÓn cã hiÖu qu¶ cao cho ng−êi s¶n xuÊt vµ ng−êi kinh doanh ®ång

33

thêi tho¶ m·n tèt h¬n nhu cÇu vÒ RAT cho d©n c− tiªu dïng Hµ Néi.

3. §Æc ®iÓm ®Þa bµn Nghiªn cøu vµ ph−¬ng

ph¸p nghiªn cøu

3.1. §Æc ®iÓm tù nhiªn, kinh tÕ - x· héi cña Hµ Néi

3.1. 1. §Æc ®iÓm vÒ tù nhiªn

• VÞ trÝ ®Þa lý - chÝnh trÞ

Hµ Néi n»m ë trung t©m ®ång b»ng s«ng Hång, víi to¹ ®é ®Þa lý tõ 20053’

®Õn 21023’ vÜ ®é B¾c vµ tõ 105044’ ®Õn 106002’ kinh ®é §«ng. PhÝa B¾c gi¸p tØnh

Th¸i Nguyªn, phÝa Nam gi¸p tØnh B¾c Ninh vµ H−ng Yªn, phÝa T©y gi¸p tØnh VÜnh

Phóc, phÝa Nam vµ T©y Nam gi¸p tØnh Hµ T©y

NghÞ quyÕt 15 NQ/TW cña Bé ChÝnh trÞ (15/12/2000) vÒ ph−¬ng h−íng,

nhiÖm vô ph¸t triÓn thñ ®« Hµ Néi thêi kú 2001 - 2010 Ph¸p lÖnh thñ ®« Hµ Néi sè

29/2000/PL - UBTVQH kho¸ X còng nh− NghÞ quyÕt §H§B lÇn thø XIII §¶ng bé

Thµnh phè Hµ Néi ®Òu x¸c ®Þnh: Hµ Néi lµ tr¸i tim cña c¶ n−íc, ®Çu n·o chÝnh trÞ -

hµnh chÝnh quèc gia, trung t©m lín. Ph¸t triÓn thñ ®« Hµ Néi lµ nhiÖm vô träng

®iÓm trong chiÕn l−îc ph¸t triÓn chung cña c¶ n−íc ®ang trªn ®−êng CNH - H§H.

Tõ Hµ Néi ®i c¸c thµnh phè, thÞ x· trong c¶ n−íc rÊt thuËn lîi trong hÖ thèng giao

th«ng ph¸t triÓn réng kh¾p (®−êng bé cã 5 tuyÕn, ®−êng s¾t cã 4 tuyÕn, cã 2 s©n bay

vµ hÖ thèng giao th«ng ®−êng thuû).

Hµ Néi ®·, ®ang vµ sÏ gi÷ vai trß trung t©m lín nhÊt ë B¾c Bé, cã søc hót vµ

kh¶ n¨ng nan to¶ réng lín, cã t¸c ®éng tr−c tiÕp tíi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn ®èi víi vïng

B¾c bé. §ång thêi Hµ Néi võa cã kh¶ n¨ng lµ thÞ tr−êng lín cña vïng vµ cña c¶

n−íc vÒ s¶n phÈm hµng ho¸ tiªu dïng còng nh− thu hót c¸c lo¹i n«ng - l©m - thuû

34

s¶n.

Hµ Néi hiÖn cã 44 tr−êng §H vµ C§, 34 tr−êng THCN, 41 tr−êng d¹y nghÒ,

112 viÖn nghiªn cøu, nªn Hµ Néi lµ trung t©m hµng ®Çu vÒ khoa häc - c«ng nghÖ

cña c¶ n−íc. §©y lµ lîi thÕ ®Ó Hµ Néi ph¸t triÓn trong mäi ph−¬ng diÖn, ngµy mét

v−¬n xa h¬n tiÕn kÞp c¸c ®« thÞ lín trªn thÕ giíi.

• KhÝ hËu thuû v¨n

KhÝ hËu Hµ Néi mang ®Æc tr−ng cña khÝ hËu nhiÖt ®íi giã mïa, víi 2 mïa chñ yÕu

trong n¨m lµ mïa nãng vµ mïa l¹nh. Mïa nãng b¾t ®Çu tõ th¸ng 4 ®Õn th¸ng 10 víi ®Æc

®iÓm lµ nãng Èm vµ m−a nhiÒu, th−êng cã d«ng b·o. §iÒu kiÖn nµy cã ¶nh h−ëng rÊt lín

®Õn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp nãi chung vµ s¶n xuÊt RAT nãi riªng. Mïa l¹nh tõ th¸ng 11

®Õn th¸ng 3 n¨m sau víi khÝ hËu Ýt m−a, thêi kú nµy rÊt thuËn lîi cho ph¸t triÓn s¶n xuÊt

n«ng nghiÖp ®Æc biÖt lµ c©y vô ®«ng.

L−îng m−a trung b×nh n¨m cña Hµ Néi vµo kho¶ng 1250 - 1870 mm. Sè

ngµy m−a trung b×nh lµ 140 ngµy, ph©n bè kh«ng ®Òu trong n¨m vµ h×nh thµnh 2

mïa. Mïa m−a kÐo dµi tõ th¸ng 5 ®Õn th¸ng 9 vµ trong nh÷ng n¨m m−a lín l−îng

m−a chiÕm kho¶ng 75 - 80% tæng l−îng m−a cña c¶ n¨m. Hµng n¨m Hµ Néi chÞu

¶nh h−ëng trùc tiÕp cña kho¶ng 5 - 7 c¬n b·o.

§é Èm kh«ng khÝ trung b×nh n¨m kh¸ cao, cã th¸ng ®¹t 85% (th¸ng 3, th¸ng

4) vµ 75% vµo th¸ng 11 - 2 n¨m sau, g©y rÊt nhiÒu khã kh¨n trong c«ng t¸c b¶o

qu¶n n«ng s¶n sau thu ho¹ch vµ chÕ biÕn.

M¹ng l−íi s«ng, ngßi trªn ®Þa bµn Hµ Néi kh¸ dµy ®Æc, kho¶ng 0,5 km/km2,

thuéc hai hÖ thèng s«ng chÝnh: s«ng Hång vµ s«ng Th¸i B×nh. HÖ thèng s«ng Hång

qua Hµ Néi dµi kho¶ng 54 km, l−u l−îng dßng s«ng ch¶y b×nh qu©n khi qua Hµ Néi

dµi kho¶ng lµ 2945m3/s.

Hµ Néi cã nhiÒu hå, ®Çm tù nhiªn víi diÖn tÝch kho¶ng 3600 ha.

Hµ Néi cã má n−íc ngÇm víi tr÷ l−îng lín vµ nh×n chung nguån n−íc nµy

35

lu«n ®−îc bæ xung cã tÇng phñ b¶o vÖ chèng « nhiÔm, song tr÷ l−îng ph©n bè kh«ng

®Òu: phÇn phÝa nam s«ng Hång triÓn väng cã thÓ cÊp 730000m3/ngµy, trong khi ®ã

phÇn b¾c s«ng Hång triÓn väng cã thÓ cÊp 214799m3/ngµy. VÒ chÊt l−îng n−íc ngÇm

nh×n chung trªn toµn thµnh phè hµm l−îng s¾t vµ mangan cao kh«ng ®¸p øng ®−îc

tiªu chuÈn n−íc uèng vµ tiªu chuÈn cÊp n−íc. Mét sè n¬i cã hµm l−îng s¾t, mangan,

am«niac... cao, nh−ng víi c«ng nghÖ xö lý n−íc hiÖn cã chÊt l−îng hoµn toµn b¶o

®¶m cho c¸c nhu cÇu sinh ho¹t víi chi phÝ hîp lý.

Cã thÓ nãi, mét trong nh÷ng yÕu tè quan träng hµng ®Çu ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt RAT

®ã lµ n−íc t−íi th× Hµ Néi cã thÓ ®¸p øng ®−îc rÊt tèt víi chÕ ®é thuû v¨n vµ s«ng ngßi dµy

®Æc cña m×nh. §©y lµ mét lîi thÕ to lín cña Hµ Néi trong viÖc ph¸t triÓn s¶n xuÊt n«ng

nghiÖp nãi chung vµ ph¸t triÓn s¶n xuÊt RAT nãi riªng.

• §Þa h×nh, ®Êt ®ai, c¶nh quan

a/ §Þa h×nh

PhÇn lín diÖn tÝch tù nhiªn cña Hµ Néi lµ ®ång b»ng, thÊp dÇn tõ T©y B¾c

xuèng §«ng Nam, ®Þa h×nh b»ng ph¼ng, ®−îc båi tÝch phï xa dµy, bÒ dµy cña phï

xa ®Ö tø trung b×nh lµ 90 - 120 m.

HiÖn t¹i Hµ Néi h×nh thµnh 2 khu vùc râ rÖt ®−îc ph©n ®Þnh bëi dßng s«ng

Hång.

+ Khu vùc phÝa B¾c s«ng Hång gåm 3 huyÖn: Gia L©m, §«ng Anh, Sãc S¬n; cã

diÖn tÝch lµ 663,11km2 víi tæng d©n sè kho¶ng 871,4 ngh×n ng−êi.

+ Khu vùc phÝa Nam s«ng Hång gåm 9 quËn vµ 2 huyÖn; cã diÖn tÝch

257,86km2, d©n sè trung b×nh lµ 1940,7 ngh×n ng−êi.

Hai khu vùc nµy cã ®Æc tr−ng t−¬ng ph¶n râ rÖt: khu vùc phÝa b¾c cã diÖn tÝch

réng, ®Þa h×nh vµ ®Þa chÊt kh¸ thuËn lîi cho x©y dùng c«ng nghiÖp vµ ®« thÞ... song

hiÖn nay kinh tÕ ch−a ph¸t triÓn, d©n sè Ýt, mËt ®é d©n sè thÊp, v¨n ho¸ x· héi ë tr×nh

36

®é thÊp; khu vùc phÝa nam s«ng Hång cã diÖn tÝch chØ b»ng 1/2 khu vùc phÝa b¾c,

song d©n sè gÊp h¬n 2 lÇn, kinh tÕ kh¸ ph¸t triÓn, lµ trung t©m chÝnh trÞ quèc gia,

v¨n ho¸ x· héi còng nh− giao dÞch quèc tÕ cña c¶ n−íc.

b/ Tµi nguyªn sinh vËt, sinh th¸i vµ du lÞch

Hµ Néi cã quü ®Êt phong phó, ®a d¹ng trong tæng diÖn tÝch tù nhiªn lµ

91842,2 ha ®· ph©n ra 5 nhãm vµ 19 ®¬n vÞ ph©n lo¹i ®Êt. TÝnh ®a d¹ng vµ phong

phó cña tµi nguyªn ®Êt t¹o ®µ cho sù ph¸t triÓn nÒn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp hµng ho¸

kh¸ toµn diÖn vµ bÒn v÷ng.

Theo thèng kª Hµ Néi hiÖn cã hµng tr¨m ngh×n c©y xanh thuéc 50 lo¹i thùc

vËt bËc cao ®−îc trång trong c¸c c«ng viªn, v−ên hoa vµ hÌ ®−êng cïng víi c¸c lµng

hoa cã truyÒn thèng l©u ®êi nh−: Nghi Tµm, Qu¶ng B¸, NhËt T©n vµ c¸c vïng hoa

c©y c¶nh míi nh− VÜnh Tuy, T©y Tùu víi nhiÒu gièng hoa míi ®−îc t¹o ra, nhiÒu

lo¹i hoa míi tõ §µ L¹t vµ c¸c tØnh phÝa nam mang ra hoÆc tõ nhiÒu n−íc trªn thÕ

giíi nhËp néi vÒ, lµm cho tµi nguyªn sinh vËt cña Hµ Néi ngµy cµng phong phó.

Hµ Néi cã ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó nu«i d−ìng c¸c lo¹i ®éng vËt nu«i còng nh− hoang

d· kh¸c nhau, c¸c loµi ®éng vËt nu«i ®· cung cÊp cho thµnh phè nhiÒu s¶n phÈm

thÞt, trøng, s÷a, c¸...

TiÒm n¨ng v¨n ho¸ du lÞch cña Hµ Néi kh¸ phong phó vµ ®Æc s¾c, ngµy cµng

cã søc thu hót kh¸ch du lÞch trong vµ ngoµi n−íc. V× thÕ Hµ Néi ®· vµ ®ang trë

thµnh mét thÞ tr−êng tiªu thô c¸c s¶n phÈm n«ng s¶n phôc vô cho du lÞch.

3.1.2. §Æc ®iÓm kinh tÕ - x∙ héi

• T×nh h×nh sö dông ®Êt

Trong 3 n¨m trë l¹i ®©y, diÖn tÝch ®Êt ®ai ë Hµ Néi Ýt cã sù biÕn ®éng. Víi sù

®a d¹ng vµ phong phó cña tµi nguyªn ®Êt nµy cho phÐp Hµ Néi cã thÓ ph¸t triÓn s¶n

37

xuÊt n«ng nghiÖp theo h−íng hµng ho¸ toµn diÖn vµ bÒn v÷ng.

§VT:DT (ha); CC (%)

B¶ng 1: T×nh h×nh sö dông ®Êt vµ biÕn ®éng ®Êt cña Hµ Néi qua 3 n¨m

ChØ tiªu

N¨m 2001 CC 100,00 47,35 89,58 1,17 1,75 0,23 8,51 6,65

Tæng diÖn tÝch ®Êt TN I. §Êt n«ng nghiÖp §Êt trång c©y hµng n¨m §Êt v−ên t¹p §Êt trång c©y l©u n¨m - ¨n qu¶ §Êt cá dïng vµo ch¨n nu«i §Êt cã mÆt n−íc NTTS II. §Êt l©m nghiÖp cã rõng §Êt rõng tù nhiªn §Êt rõng trång §Êt −¬m c©y gièng III. §Êt chuyªn dïng §Êt x©y dùng §Êt giao th«ng §Êt thuû lîi vµ mÆt n−íc CD §Êt chuyªn dïng kh¸c IV. §Êt ë §Êt ë ®« thÞ §Êt ë n«ng th«n V. §Êt ch−a sö dông, ®Êt kh¸c §Êt b»ng ch−a sö dông §Êt ®åi nói ch−a sö dông §Êt ch−a sö dông kh¸c

DT 92097,8 43612,4 39065,9 510,9 764,2 101,3 3710,2 6127,6 - 6108,8 18,9 20534,4 5558,0 5618,8 5585,5 3772,1 11688,7 2871,9 8816,8 10143,3 1050,7 1700,4 7383,3

- 99,69 0,31 22,30 27,07 27,36 27,20 18,37 12,69 24,57 75,43 86,78 8,99 14,55 63,17

N¨m 2002 DT CC 92097,8 100,00 46,25 42127,5 89,18 37554,4 498,7 1,18 778,8 1,70 100,1 0,24 3195,5 7,47 6631,3 7,20 - 6612,5 18,9 22318,9 6015,0 6023,6 5982,2 4298,1 11789,6 3012,3 8786,2 9221,4 925,3 1008,7 7287,4

N¨m 2003 CC 100,00 45,74 89,14 1,18 1,85 0,24 7,59 7,20 - 99,72 0,28 24,23 26,95 26,99 26,80 19,26 12,80 25,55 74,53 10,01 10,03 10,94 79,03

- 99,72 0,28 23,55 27,63 27,47 26,77 18,13 12,89 24,59 74,65 10,27 10,36 11,80 77,84

DT 92098 42593 37982 500 723 100 3183 6628 - 6609 19 21690 5993 5957 5806 3933 11876 2921 8865 9455 979 1116 7359

So s¸nh (%) 03/02 100,00 98,91 98,87 99,63 107,73 99,74 100,40 100,05 - 100,05 100,00 102,90 100,36 101,11 103,03 109,28 99,27 103,13 99,11 97,53 94,47 90,40 99,02

02/01 100,00 97,66 97,23 97,96 94,60 99,10 85,79 108,17 - 108,20 100,00 105,63 107,83 106,03 103,95 104,26 101,60 101,70 100,55 93,21 93,23 65,62 99,68

BQ 100,00 98,28 98,05 98,79 100,95 99,42 92,80 104,03 - 104,04 100,00 104,25 104,03 103,54 103,49 106,74 100,43 102,41 99,83 95,35 93,85 77,02 99,35

38

Nguån: Së NN&PTNT Hµ Néi.

N¨m 2001 diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp cña Hµ Néi cã 43612,43 ha (chiÕm 47,35%)

n¨m 2001. §Õn n¨m 2002, diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp cña Hµ Néi lµ 42593,01 ha

(chiÕm 46,25%), gi¶m 1019,42 ha vµ tiÕp tôc gi¶m vµo n¨m 2003 (cßn 42127,5 ha

chiÕm 45,74%). B×nh qu©n 3 n¨m diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp cña Hµ Néi gi¶m

1,72%.

Qua b¶ng 1 ta thÊy ®Êt trång c©y hµng n¨m chiÕm tû lÖ lín trong tæng diÖn

tÝch ®Êt n«ng nghiÖp 89,58% (n¨m 2001), vµ 89,14% n¨m 2003 b×nh qu©n 3 n¨m

gi¶m 1,95%. TiÕp ®ã lµ diÖn tÝch ®Êt mÆt n−íc cã NTTS, t¨ng lªn ë c¸c n¨m sau,

b×nh qu©n t¨ng 0,4%/n¨m. Trong t−¬ng lai diÖn tÝch ®Êt mÆt n−íc nu«i th¶ c¸ sÏ

cßn ®−îc më réng vÒ quy m« do thµnh phè cã chñ tr−¬ng ®Çu t− tËp trung cho

ngµnh thuû s¶n.

DiÖn tÝch ®Êt trång c©y l©u n¨m cßn qu¸ thÊp, nguyªn nh©n chÝnh lµ do

nh÷ng n¨m tr−íc ®©y ch−a ph¸t triÓn m¹nh nghÒ lµm v−ên theo nÒn s¶n xuÊt

hµng ho¸, thiÕu chñ tr−¬ng vµ møc ®Çu t− cßn thÊp. T×nh h×nh thÓ hiÖn qua

b¶ng 1:

DiÖn tÝch ®Êt l©m nghiÖp cã rõng cña Hµ Néi n¨m 2001 cã quy m«

6127,6 ha chiÕm 6,65% tæng diÖn tÝch ®Êt tù nhiªn. DiÖn tÝch nµy t¨ng qua c¸c

n¨m sau, b×nh qu©n 3 n¨m t¨ng 4,03%. DiÖn tÝch ®Êt rõng tËp trung chñ yÕu

trªn ®Þa bµn huyÖn Sãc S¬n. Nh×n chung, diÖn tÝch ®Êt l©m nghiÖp ®· ®−îc quy

ho¹ch gi÷ l¹i lµ rõng phßng hé vµ rõng c¶nh quan m«i tr−êng cña Hµ Néi.

DiÖn tÝch ®Êt ch−a sö dông cña Hµ Néi n¨m 2001 cßn l¹i lµ 10143,3 hÐctar,

chiÕm 11,01% tæng diÖn tÝch ®Êt tù nhiªn. Víi kÕ ho¹ch ®Çu t− cô thÓ, sù chØ ®¹o s¸t

sao th× diÖn tÝch ®Êt ch−a sö dông nµy ®· ®−îc ®−a vµo sö dông theo nh÷ng môc ®Ých

cô thÓ. ChÝnh v× vËy n¨m 2002 diÖn tÝch nµy gi¶m cßn 9454,71 ha (10,27% tæng diÖn

tÝch ®Êt tù nhiªn) vµ n¨m 2003 lµ 9221,43 ha (10,01%). B×nh qu©n 3 n¨m diÖn tÝch ®Êt

ch−a sö dông ®−îc ®−a vµo sö dông t¨ng 4,65%/n¨m.

T−¬ng øng víi sù gi¶m cña diÖn tÝch ®Êt ch−a sö dông th× diÖn tÝch ®Êt

39

chuyªn dïng vµ diÖn tÝch ®Êt ë t¨ng lªn. B×nh qu©n 3 n¨m diÖn tÝch ®Êt chuyªn

dïng t¨ng lªn 4,25%, con sè nµy ë diÖn tÝch ®Êt ë lµ 0,47%.

Cã thÓ nãi, c¬ cÊu ®Êt cña Hµ Néi trong 3 n¨m qua lu«n cã sù biÕn ®éng

cïng víi sù ph¸t triÓn ®« thÞ m¹nh mÏ cña. Khi mµ tèc ®é ph¸t triÓn ®« thÞ

diÔn ra nhanh, m¹nh mÏ th× quy ho¹ch kh«ng gian ®« thÞ cña thñ ®« sÏ t¹o ra

nh÷ng thay ®æi lín trªn tõng khu vùc, tõ ®©y sÏ ®Æt ra nh÷ng khã kh¨n, th¸ch

thøc míi cho ngµnh n«ng nghiÖp nãi chung vµ ngµnh s¶n xuÊt RAT nãi riªng.

• D©n sè, lao ®éng

Theo sè liÖu thèng kª, n¨m 2001, d©n sè thµnh phè Hµ Néi cã 2737300

ng−êi. Con sè nµy t¨ng lªn vµo n¨m 2002 lµ 2790800 ng−êi vµ n¨m 2003

lµ2847100 ng−êi, b×nh qu©n 3 n¨m t¨ng 1,99%/n¨m.

Qua biÓu 4 ta thÊy, nÕu ph©n chia d©n sè Hµ Néi theo giíi tÝnh th× tû lÖ

nam/n÷ xÊp xØ nhau, theo thµnh thÞ/n«ng th«n th× tû lÖ nµy lµ 57,7/42,3. Ph©n

chia theo ngµnh th× ta cã thÓ nhËn thÊy, sù kh¸c biÖt cña ®« thÞ Hµ Néi ®ã lµ d©n

sè phi n«ng nghiÖp chiÕm tû lÖ kh¸ cao h¬n d©n sè sèng n«ng th«n (n¨m 2001 lµ

30,8%/69,2, n¨m 2003 lµ 23,7%/76,3. B×nh qu©n 3 n¨m d©n sè phi n«ng nghiÖp

t¨ng 7,18%/n¨m.

Trong sè 1.203.500 ng−êi d©n n«ng th«n th× d©n sè n«ng nghiÖp lµ 675.300

ng−êi chiÕm 56,1%. Lao ®éng n«ng nghiÖp thèng kª trong ®é tuæi lµ 329.812 ng−êi,

chiÕm 49,1% d©n sè n«ng nghiÖp. T×nh h×nh trªn ®−îc thÓ hiÖn ë b¶ng 2.

Nh÷ng sè liÖu thèng kª nªu trªn cho thÊy nguån lao ®éng trong n«ng

nghiÖp cã tû lÖ kh¸ cao. Víi lùc l−îng lao ®éng n«ng nghiÖp dåi dµo trªn Hµ Néi

®· cã ®−îc nh÷ng thuËn lîi ®¸ng kÓ, tuy nhiªn nã còng cã nh÷ng khã kh¨n, h¹n

chÕ ®ã lµ gi¸ trÞ ngµy c«ng lao ®éng n«ng nghiÖp cßn ë møc thÊp so víi c¸c

ngµnh kh¸c. Ngoµi ra cßn cã nguån d©n sè phi n«ng nghiÖp sèng ë n«ng th«n

chiÕm tû lÖ 44,3% còng lµ nguån cung cÊp lao ®éng phô lóc thêi vô s¶n xuÊt

n«ng nghiÖp c¨ng th¼ng. Do v©y, cã thÓ ®¸nh gi¸ nguån lao ®éng n«ng nghiÖp ë

ngo¹i thµnh Hµ Néi rÊt dåi dµo, ®a d¹ng ®¸p øng v−ît møc c¸c nhu cÇu cña s¶n

40

xuÊt n«ng nghiÖp, kÓ c¶ mét nÒn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp víi chÊt l−îng cao.

§VT: SL (ng−êi); CC (%)

B¶ng 2: D©n sè trung b×nh cña thµnh phè Hµ Néi qua 3 n¨m

N¨m 2001

N¨m 2003

ChØ tiªu

SL 2737,30 1463,00 1274,30

CC 100,00 53,45 46,55

N¨m 2002 SL 2790,80 1492,60 1289,20

CC 100,00 53,48 46,19

SL 2847,10 1521,30 1325,80

So s¸nh (%) 03/02 102,02 101,92 102,84

02/01 101,95 102,02 101,17

BQ 101,99 101,97 102,00

CC 100,00 53,43 46,57

Tæng sè 1. Néi thµnh 2. Ngo¹i thµnh I. Theo giíi tÝnh 1. Nam 2. N÷

1369,60 1367,70

50,03 49,97

1396,90 1393,90

50,05 49,95

1426,70 1420,40

101,99 101,92

102,13 101,90

102,06 101,91

50,11 49,89

II. Theo vïng d©n c−

1. Thµnh thÞ 2. N«ng th«n

1582,50 1154,80

57,81 42,19

1614,00 1176,80

57,83 42,17

2643,60 1203,50

101,99 101,91

163,79 102,27

129,25 102,09

92,85 42,27

III. Theo ngµnh

1. N«ng nghiÖp 2. Phi n«ng nghiÖp Ngo¹i thµnh 1. Sãc S¬n 2. §«ng Anh 3. Gia L©m 4. Tõ Liªm 5. Thanh Tr×

842,90 1894,40 1274,30 246,50 261,80 343,40 195,50 227,20

30,79 69,21 100,00 19,34 20,54 26,95 15,34 17,83

607,50 2120,30 1289,20 249,90 365,20 350,00 202,50 230,60

21,77 75,97 100,00 19,38 28,33 27,15 15,71 17,89

675,30 2171,80 1325,80 252,60 268,60 357,00 210,40 237,20

72,07 111,92 101,17 101,38 139,50 101,92 103,58 101,50

111,16 102,43 102,84 101,08 73,55 102,00 103,90 102,86

89,51 107,07 102,00 101,23 101,29 101,96 103,74 102,18

23,72 76,28 100,00 19,05 20,26 26,93 15,87 17,89

Nguån: Së NN&PTNT Hµ Néi.

41

VÒ chÊt l−îng lao ®éng n«ng nghiÖp Hµ Néi: ®a sè lao ®éng ngo¹i thµnh

Hµ Néi hiÖn nay ®Òu lµ lùc l−îng lao ®éng t−¬ng ®èi trÎ, phÇn lín hä cã tr×nh ®é

v¨n hãa tõ cÊp II trë lªn, do vËy tr×nh ®é nhËn thøc t−¬ng ®èi kh¸ vµ ®ång ®Òu.

§©y lµ yÕu tè thuËn lîi cho nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸ ®ßi hái ngµy cµng cao

vÒ tri thøc, vÒ tiÕn bé khoa häc kü thuËt vµ c«ng nghÖ míi. Tuy nhiªn còng cßn

bé phËn kh¸ lín lao ®éng n«ng nghiÖp tá ra lóng tóng vµ ph¶n øng chËm tr−íc

yªu cÇu kinh tÕ thÞ tr−êng. C¸c tiÕn bé kü thuËt míi, tiªn tiÕn cßn ch−a ®−îc phæ

cËp réng r·i tíi ng−êi lao ®éng. §Çu t− cho lao ®éng n«ng nghiÖp cßn thÊp.

• KÕt qu¶ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cña Hµ Néi

Theo gi¸ cè ®Þnh n¨m 1994, GTSX n«ng nghiÖp cña Hµ Néi n¨m 2001 ®¹t

®−îc lµ 1244380 triÖu ®ång, n¨m 2002 t¨ng lªn 1284568 triÖu ®ång (t¨ng 0,34%

so víi n¨m 2001). §Õn n¨m 2003 con sè nµy lµ 1306044 triÖu ®ång (t¨ng 4,6%

so víi n¨m 2002). B×nh qu©n 3 n¨m t¨ng tèc ®é t¨ng GTSX n«ng nghiÖp Hµ Néi

lµ 2,45%/n¨m (b¶ng 3).

GTSX ngµnh trång trät chiÕm phÇn lín trong c¬ cÊu GTSX n«ng nghiÖp cña

Hµ Néi (n¨m 2001 GTSX chiÕm 61,36%). Tuy nhiªn con sè nµy gi¶m dÇn vµo c¸c

n¨m 2002 vµ 2003.

§¸ng chó ý lµ GTSX rau c¸c lo¹i trong c¬ cÊu c©y thùc phÈm chiÕm phÇn

lín (90,1% n¨m 2001). N¨m 2002 tuy cã gi¶m so víi n¨m 2001 nh−ng sang n¨m

2003 con sè nµy t¨ng m¹nh, ®iÒu nµy thÓ hiÖn sù quan t©m, tËp trung s¶n xuÊt

n«ng nghiÖp cña Hµ Néi ®· dÇn chuyÓn sang h−íng s¶n xuÊt hµng ho¸ mang tÝnh

chÊt l−îng cao, ®Æc biÖt lµ víi c¸c s¶n phÈm mang tÝnh hµng ho¸ cao nh− c©y rau

vµ c¸c c©y thùc phÈm kh¸c.

Trong c¬ cÊu GTSX n«ng nghiÖp cña Hµ Néi ngµnh ch¨n nu«i ®¹t gi¸ trÞ

®øng thø 2. GTSX ngµnh ch¨n nu«i t¨ng c¶ vÒ gi¸ trÞ vµ c¬ cÊu. N¨m 2001,

GTSX ngµnh ch¨n nu«i ®¹t 446446 triÖu ®ång - chiÕm 35,88% GTSX n«ng

nghiÖp; n¨m 2002 lµ 490602 triÖu ®ång - chiÕm 38,29% vµ n¨m 2003 con sè

t−¬ng øng lµ 515120 triÖu ®ång - chiÕm 39,29%. Tèc ®é t¨ng b×nh qu©n cña

42

GTSX ngµnh ch¨n nu«i ®¹t ®−îc qua c¸c n¨m lµ 7,42%.

B¶ng 3: gi¸ trÞ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp thµnh phè Hµ Néi qua 3 n¨m

N¨m 2001

N¨m 2002

N¨m 2003

ChØ tiªu

Gi¸ trÞ 02/01

Tæng sè

I. Trång trät

1. C©y hµng n¨m a. C©y l−¬ng thùc - Lóa - C©y l−¬ng thùc kh¸c b. C©y thùc phÈm - Rau c¸c lo¹i - C©y thùc phÈm kh¸c c. C©y c«ng nghiÖp 2. C©y l©u n¨m 3. S¶n phÈm phô trång trät 4. C©y hµng n¨m kh¸c

II. Ch¨n nu«i

1. Gia sóc 2. Gia cÇm 3. S¶n phÈm kh«ng qua giÕt thÞt 4. S¶n phÈm phô ch¨n nu«i

III. DÞch vô n«ng nghiÖp

1. Lµm ®Êt 2. T−íi n−íc 3. Phßng trõ s©u bÖnh 4. C©y con gièng 5. DÞch vô kh¸c

CC 100,00 61,39 76,14 72,99 84,65 18,14 22,63 90,97 9,03 3,34 9,12 3,69 11,05 35,88 63,50 22,33 10,01 4,16 2,73 3,53 70,49 0,09 25,18 0,71

1248568 721837 532104 372690 310315 62375 131696 115133 16563 27718 69240 24388 96105 490602 315902 105696 48767 20237 36130 1427 25393 35 8984 291

CC 100,00 57,81 73,72 70,04 83,26 16,74 24,75 87,42 12,58 5,21 9,59 3,38 13,31 39,29 64,39 21,54 9,94 4,12 2,89 3,95 70,28 0,10 24,87 0,81 Gi¸ trÞ 1306044 754787 556750 390139 327426 62713 139811 120991 1882 26800 74502 20962 102573 515120 321534 114607 59955 19025 36137 1426 25400 35 8985 291

§VT: Gi¸ trÞ (1000 ®ång); CC (%) So s¸nh (%) 03/02 104,60 104,56 104,63 104,68 105,51 100,54 106,16 105,09 11,36 96,69 107,60 85,95 106,73 105,00 101,78 108,43 122,94 94,01 100,02 99,93 100,03 100,00 100,01 100,00

CC 100,00 57,79 73,76 70,07 83,93 16,07 25,11 86,54 1,35 4,81 9,87 2,78 13,59 39,44 62,42 22,25 11,64 3,69 2,77 3,95 70,29 0,10 24,86 0,81

100,34 94,49 91,48 87,79 86,35 95,69 100,07 96,17 139,45 108,69 99,41 86,51 113,84 109,89 111,43 106,04 109,08 108,95 106,18 118,82 105,86 112,90 104,84 120,75

43

BQ 102,45 99,40 97,84 95,86 95,45 98,08 103,07 100,53 39,81 102,52 103,43 86,23 110,23 107,42 106,50 107,23 115,81 101,20 103,05 108,97 102,90 106,26 102,40 109,88 Gi¸ trÞ 1244380 763906 581647 424548 359362 65186 131598 119721 11877 25501 69649 28192 84418 446446 283493 99673 44706 18575 34028 1201 23987 31 8569 241 Nguån: Së NN &PTNT Hµ Néi.

C¸c ngµnh ch¨n nu«i: gia sóc, gia cÇm, cïng c¸c ngµnh ch¨n nu«i kh¸c trong

ch¨n nu«i ®Òu t¨ng t−¬ng øng nh− ngµnh ch¨n nu«i nãi chung vÒ GTSX.

Ngµnh dÞch vô trong n«ng nghiÖp lµ ngµnh cã ®ãng gãp nhá nhÊt trong c¬

cÊu GTSX n«ng nghiÖp cña Hµ Néi. Tuy nhiªn ngµnh nµy trong 3 n¨m, liªn tôc

t¨ng c¶ vÒ gi¸ trÞ còng nh− ®ãng gãp trong c¬ cÊu GTSX n«ng nghiÖp. B×nh qu©n

t¨ng 3,05%/n¨m trong 3 n¨m

Tãm l¹i, qua 3 n¨m (2001 - 2003) GTSX n«ng nghiÖp cña Hµ Néi ®· cã sù

biÕn ®éng gi¶m, tuy vËy trong c¬ cÊu cña nã ®· cã sù thay ®æi theo h−íng tÝch

cùc ®ã lµ gi¶m tû träng ngµnh trång trät vµ t¨ng m¹nh c¶ vÒ gi¸ trÞ còng nh− tû

träng cña c¸c ngµnh ch¨n nu«i vµ dÞch vô n«ng nghiÖp.

3.2. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu

3.2.1.Quan ®iÓm duy vËt biÖn chøng vµ duy vËt lÞch sö

§©y lµ quan ®iÓm nghiªn cøu, ®¸nh gi¸ c¸c hiÖn t−îng kinh tÕ, x· héi

trªn c¬ së nh×n nhËn xem xÐt mäi vÊn ®Ò trong quan hÖ thèng nhÊt h÷u c¬, g¾n

bã vµ rµng buéc lÉn nhau ë tõng hoµn c¶nh, ®iÒu kiÖn lÞch sö cô thÓ trong qu¸

tr×nh tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña hiÖn t−îng nghiªn cøu. Chóng t«i sö dông ph−-

¬ng ph¸p chung ®ã lµm c¬ së ®Ó tiÕn hµnh c¸c ph−¬ng ph¸p cô thÓ trong

nghiªn cøu thùc tr¹ng s¶n xuÊt vµ tiªu thô RAT ë Hµ Néi, ph¸t hiÖn ta c¸c yÕu

tè ¶nh h−ëng ®Õn kÕt qu¶ s¶n xuÊt vµ tiªu thô Rat trªn ®Þa bµn Hµ Néi

3.2.2. C¸c ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu cô thÓ

• Ph−¬ng ph¸p thèng kª kinh tÕ

Trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu, tiÕn hµnh tæ chøc ®iÒu tra, x©y dùng biÓu

mÉu, hÖ thèng chØ tiªu, hÖ thèng c©u hái pháng vÊn. Tõ kÕt qu¶ tµi liÖu thu thËp

®−îc chóng t«i sö dông nhiÒu ph−¬ng ph¸p cô thÓ nh− x¸c ®Þnh c¸c chØ sè, so

s¸nh, ®èi chiÕu vµ c©n ®èi trong nghiªn cøu c¸c chØ tiªu, néi dung, c¸c kiÓu, hiÖn

t−îng ®Ó lµm c¬ së cho ph©n tÝch vµ ph¸t hiÑn ra xu h−íng ph¸t triÓn cña c¸c hiÖn

44

t−îng kinh tÕ trong s¶n xuÊt vµ tiªu thô RAT.

• Ph−¬ng ph¸p chuyªn gia

Thùc hiÖn nghiªn cøu, tham kh¶o c¸c ý kiÕn cña c¸c chuyªn gia n«ng

nghiÖp, c¸n bé ®Þa chÝnh cña së, c¸c huyÖn vµ c¸c x·. TiÕn hµnh chuyªn kh¶o

hÑp vÒ kinh nghiÖm cña c¸c chñ hé canh t¸c giái... MÆt kh¸c thùc hiÖn tra cøu

c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu ®· c«ng bè, tõ ®ã lùa chän, thõa kÕ vµ vËn dông cã

chän läc phï hîp víi ®iÒu kiÖn nghiªn cøu ®Ò tµi.

3. 2.3. Ph−¬ng ph¸p tæ chøc nghiªn cøu

• Ph−¬ng ph¸p chän ®iÓm vµ mÉu n«ng hé ®iÒu tra

Thùc hiÖn nghiªn cøu ®Ò tµi trªn c¬ së chän ®iÓm ®iÒu tra ®óng ®¾n, b¶o ®¶m

tÝnh ®¹i diÖn cho c¸c vïng ë ngo¹i thµnh, ®iÓm ®iÒu tra ®¹t c¸c yªu cÇu:

- §Æc thï s¶n xuÊt RAT chñ yÕu phô thuéc vµo m«i tr−êng n−íc, ®Êt vµ

kho¶ng c¸ch ®Õn n¬i tiªu thô. Do ®ã, nghiªn cøu vÒ thùc tr¹ng s¶n xuÊt RAT

chóng t«i chñ yÕu dùa vµo tµi liÖu ®iÒu tra cña 3 x· víi tæng sè mÉu 145 hé: V©n

Néi (§«ng Anh), LÜnh Nam, (Thanh Tr×), §«ng Xu©n (Sãc S¬n), ngoµi ra ®iÒu tra

thªm c¸c x· kh¸c nh− ë §«ng Anh.

- Mçi x· ®iÒu tra 30 hé ®¹i diÖn cho c¸c h×nh thøc tæ chøc s¶n xuÊt vµ tiªu

thô RAT ë hé.

- Chän c¸c ®iÓm ®¹i diÖn cho tr×nh ®é sö dông ®Êt ë møc ®é trung b×nh tiªn

tiÕn cña c¸c tiÓu vïng nghiªn cøu. Chän hé ®iÒu tra ®¹i diÖn ®−îc cho c¸c tiÓu

vïng lµ rÊt quan träng ®Ó thùc hiÖn ®Ò tµi. Ph−¬ng ph¸p chän mÉu ®−îc sö dông

cã hÖ thèng b»ng c¸ch chän m¸y mãc vµ ®iÓn h×nh tØ lÖ. Theo nguyªn t¾c chung,

®iÒu tra thèng kª dùa vµo tæng thÓ cã sù ph©n nhãm hé theo tr×nh ®é kinh tÕ ë

tõng x· ®¹i diÖn, thø tù lÊy mÉu lµ ngÉu nhiªn [21].

+ X· V©n Néi: toµn x· cã tæng diÖn tÝch tù nhiªn lµ 670 ha; trong ®ã diÖn

tÝch ®Êt canh t¸c cã 317 ha, diÖn tÝch chuyªn rau an toµn lªn tíi 90 hÐctar. Tæng

d©n sè h¬n 9200 ng−êi víi trªn 70% d©n sè sèng nhê n«ng nghiÖp. Ng−êi d©n ë

®©y cÇn cï, chÞu khã. ChÝnh v× vËy viÖc ph¸t triÓn s¶n xuÊt RAT ë ®©y rÊt ®−îc

45

bµ con n«ng d©n ñng hé, tiÕp thu. Cho ®Õn nay, x· V©n Néi cã 6 th«n vµ mét khu

phè th× ®· cã 6 HTX dÞch vô n«ng nghiÖp theo th«n vµ 12 HTX tiªu thô s¶n

phÈm RAT. Trong nh÷ng n¨m qua c¸c HTX nµy ®· ho¹t ®éng rÊt cã hiÖu qu¶.

+ X· LÜnh Nam: lµ mét trong 3 x· ph¸t triÓn m¹nh s¶n xuÊt RAT cña

Thanh Tr× trong 3 n¨m trë l¹i ®©y. LÜnh Nam cã tæng diÖn tÝch ®Êt tù nhiªn lµ

557,04 ha trong ®ã diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp lµ 220 ha vµ diÖn tÝch s¶n xuÊt rau

®· chiÕm 91,41% tæng diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp cña x· (kho¶ng 201 ha). Thùc tÕ

nµy cho chóng ta thÊy ®−îc sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña s¶n xuÊt rau ë LÜnh Nam.

Cã thÓ nãi ngµnh s¶n xuÊt chÝnh ë LÜnh Nam chÝnh lµ chuyªn canh s¶n xuÊt rau.

Víi tæng d©n sè trªn 15000 ng−êi trong ®ã khÈu n«ng nghiÖp lµ 72000 ng−êi th×

b×nh qu©n hµng n¨m gi¸ trÞ s¶n xuÊt mµ x· ®¹t ®−îc lµ 16120 triÖu ®ång, trong

®ã gi¸ trÞ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ®¹t ®−îc 12600 triÖu ®ång chiÕm 78,16% víi

phÇn lín lµ gi¸ trÞ do s¶n xuÊt rau t¹o ra.

LÜnh Nam n»m ë phÝa b¾c huyÖn Thanh Tr× víi ®Æc ®iÓm ®Þa h×nh phÇn lín

®Êt canh t¸c lµ c¸c b·i båi ven s«ng Hång cho nªn LÜnh Nam cã lîi thÕ rÊt lín trong

viÖc s¶n xuÊt rau nãi chung còng nh− s¶n xuÊt RAT nãi riªng. Bªn c¹nh ®ã LÜnh

Nam cßn cã thÕ m¹nh lín n÷a ®ã lµ n»m ngay s¸t néi thµnh, ®−êng giao th«ng thuËn

lîi cho nªn viÖc tiªu thô s¶n phÈm lµ kh¸ dÔ dµng, thuËn lîi. Víi ®Æc ®iÓm lµ vïng

chuyªn s¶n xuÊt rau tõ l©u, cung cÊp rau xanh cho néi ®« nªn LÜnh Nam rÊt cã lîi

thÕ trong viÖc ph¸t triÓn s¶n xuÊt RAT tõ viÖc thùc hiÖn chuyÓn ®æi s¶n xuÊt rau

th−êng sang quy tr×nh s¶n xuÊt rau RAT v−ît bËc vµ trë thµnh mét trong nh÷ng x·

träng ®iÓm cña thµnh phè vÒ s¶n xuÊt RAT cïng víi x· V©n Néi, Nam Hång, B¾c

Hång ë §«ng Anh; §«ng D−, §Æng X¸, V¨n §øc ë Gia L©m...

+ X· §«ng Xu©n: ®©y lµ mét trong nh÷ng x· ®iÓm cña Sãc S¬n thùc hiÖn

vïng quy ho¹ch s¶n xuÊt RAT cña huyÖn. §«ng Xu©n cã tæng diÖn tÝch ®Êt tù

nhiªn 374 ha, trong ®ã diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp trªn 215 ha, tæng d©n sè kho¶ng

1400 ng−êi, trong ®ã sè khÈu n«ng nghiÖp lµ 7800 ng−êi. §iÒu nµy chøng tá ë

§«ng Xu©n ngµnh s¶n xuÊt chñ yÕu vÉn lµ n«ng nghiÖp vµ nguån thu chñ yÕu

46

còng tõ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. N¨m 2003, tæng diÖn tÝch ®Êt gieo trång RAT mµ

§«ng Xu©n ®¹t ®−îc víi mét sè c©y trång chñ yÕu: c¶i b¾p, su hµo, d−a chuét, ít

c¸c lo¹i...

ë §«ng Xu©n cã mét nhµ m¸y chÕ biÕn d−a bao tö vµ ng« bao tö; ®©y lµ lîi

thÕ lín ®Ó §«ng Xu©n cã thÓ ph¸t triÓn vïng rau nguyªn liÖu cung cÊp cho nhµ

m¸y. Tuy nhiªn vµi n¨m trë l¹i ®©y vïng rau nguyªn liÖu nµy ®· bÞ thu hÑp diÖn

tÝch víi lý do lµ: s¶n phÈm mµ n«ng d©n s¶n xuÊt ra cung cÊp cho nhµ m¸y, tuy

nhiªn ng−êi d©n l¹i kh«ng nhËn ®−îc tiÒn mua, sè tiÒn nµy bÞ khÊt lÇn, khÊt l−ît,

chai ú l©u kh«ng gi¶i quyÕt cho d©n dÉn ®Õn viÖc n«ng d©n kh«ng cã vèn ®Ó cã thÓ

®Çu t− t¸i s¶n xuÊt. MÆt kh¸c, gi¸ c¶ thu mua cña nhµ m¸y lóc cao, lóc thÊp thiÕu

nhÊt qu¸n g©y mÊt lßng tin trong d©n. ChÝnh v× vËy hé chuyÓn sang s¶n xuÊt lóa

trë l¹i mÆc dï hiÖu qu¶ kh«ng b»ng s¶n xuÊt rau. Cho ®Õn nay §«ng Xu©n cã 11

liªn nhãm s¶n xuÊt RAT trªn toµn ®Þa bµn x·, hä ®ang tõng b−íc liªn kÕt hç trî

víi nhau ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt RAT mét c¸ch ®ång bé vµ hiÖu qu¶.

Nghiªn cøu vÒ tiªu thô chóng t«i ®· tiÕn hµnh ®iÒu tra: 5 ng−êi thu gom b¸n

bu«n, 22 cöa hµng, 7 siªu thÞ vµ 27 ng−êi tiªu dïng. Sè l−îng mÉu ®iÒu tra ®−îc

ph©n bæ trªn ®Þa bµn chñ yÕu lµ néi thµnh vµ ven néi, ®¹i diÖn cho c¸c lo¹i quy

m« kinh doanh kh¸c nhau vµ c¸c chñng lo¹i rau chñ yÕu cña 2 vô ®«ng n¨m 2003

vµ xu©n hÌ n¨m 2004. .

• Ph−¬ng ph¸p thu thËp tµi liÖu

Thu thËp c¸c tµi liÖu thø cÊp qua c¸c niªn gi¸m thèng kª cña c¶ n−íc vµ

Hµ Néi, tµi liÖu cña c¸c c¬ quan qu¶n lý nh− Bé, Së, c¸c phßng N«ng nghiÖp vµ

Ph¸t triÓn n«ng th«n, c¸c c¬ quan thuéc thµnh phè Hµ Néi, Së khoa häc c«ng

nghÖ m«i tr−êng. Ngoµi ra, thu thËp tµi liÖu qua c¸c c«ng tr×nh ®· c«ng bè trªn

c¸c t¹p chÝ, tËp san... c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu vÒ RAT trong vµ ngoµi n−íc nh−

c¸c ViÖn nghiªn cøu, Tr−êng.

Thu thËp tµi liÖu s¬ cÊp qua ®iÒu tra c¸c n«ng hé s¶n xuÊt trªn ®Êt canh t¸c

hoÆc t− liÖu thùc tÕ cung øng vµ tiªu thô RAT cña c¸c chñ thÓ cã liªn quan. Thùc

47

hiÖn thu thËp d÷ liÖu th«ng qua viÖc lËp phiÕu phï hîp néi dung nghiªn cøu,

dïng ph−¬ng ph¸p pháng vÊn víi c¸c c©u hái vµ chØ tiªu ®· chuÈn bÞ tr−íc trong

phiÕu ®iÒu tra c¸c n«ng hé vµ tiÕn hµnh thu thËp tËp trung tõ 2002 - 2003.

Ngoµi ra cßn kÕt hîp víi ph−¬ng ph¸p ®iÒu tra nhanh n«ng th«n (RRA:

Rapid rural appraisal). Ph−¬ng ph¸p ®−îc thùc hiÖn nh»m t×m hiÓu quy m«, c¬

cÊu, ph−¬ng thøc s¶n xuÊt vµ tiªu thô RAT ®¸nh gi¸ c¸c kh¶ n¨ng thùc hiÖn c¸c

nhu cÇu, x¸c ®Þnh vÊn ®Ò −u tiªn ph¸t triÓn cã n«ng d©n tham gia.

• Ph−¬ng ph¸p xö lý sè liÖu

Tµi liÖu thu thËp ®−îc thùc hiÖn kiÓm tra vµ chØnh lý b¶o ®¶m ®Çy ®ñ,

chÝnh x¸c vµ thèng nhÊt. HÖ thèng gi¸ c¶ ®−îc cè ®Þnh n¨m 2003, ®©y lµ thêi

®iÓm cã tØ gi¸ kh¸ æn ®Þnh vµ hîp lý. Lùa chän hÖ thèng chØ tiªu tÝnh to¸n phï

hîp vµ ¸p dông ph−¬ng ph¸p tæng hîp, xö lý tµi liÖu thèng nhÊt.

Thùc hiÖn xö lý toµn bé sè liÖu ®iÒu tra b»ng ch−¬ng tr×nh excel. C¸c tµi liÖu xö

lý ®−îc tr×nh bµy mét c¸ch hîp lý qua b¶ng, ®å thÞ thèng kª nh»m ®¸p øng yªu cÇu

tõng néi dung nghiªn cøu. C¸c tµi liÖu cña luËn v¨n ®−îc dïng ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ vµ

rót ra c¸c quy luËt, xu h−íng ph¸t triÓn cña tõng vÊn ®Ò b¶o ®¶m cã c¬ së khoa häc.

3.2.4. HÖ thèng c¸c chØ tiªu nghiªn cøu

• C¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng s¶n xuÊt RAT

- DiÖn tÝch

- N¨ng suÊt

- S¶n l−îng

- Gi¸ trÞ s¶n xuÊt (GO): lµ toµn bé gi¸ trÞ s¶n phÈm vËt chÊt vµ dÞch vô

®−îc t¹o ra trong mét chu kú s¶n xuÊt nhÊt ®Þnh th−êng lµ mét n¨m

- Chi phÝ trung gian (IC): lµ toµn bé c¸c kho¶n chi phÝ th−êng xuyªn b»ng

tiÒn mµ chñ thÓ bá ra ®Ó mua vµ thuª c¸c yÕu tè ®Çu vµo vµ chi phÝ dÞch vô trong

48

thêi kú s¶n xuÊt ra tæng s¶n phÈm ®ã.

- Gi¸ trÞ gia t¨ng (VA): ph¶n ¸nh kÕt qu¶ cña ®Çu t− c¸c yÕu tè chi phÝ

trung gian, lµ gi¸ trÞ s¶n phÈm x· héi ®−îc t¹o ra thªm trong thêi kú s¶n xuÊt ®ã.

Nã lµ hiÖu sè gi÷a gi¸ trÞ s¶n xuÊt vµ chi phÝ trung gian.

VA = GO - IC

- Chi phÝ lao ®éng (LC): lµ gi¸ trÞ cña toµn bé lao ®éng ®· sö dông ®Ó s¶n

xuÊt ra mét l−îng s¶n phÈm nhÊt ®Þnh

LC = L*P

Trong ®ã:

L lµ sè ngµy c«ng lao ®éng

P lµ gi¸ thuª lao ®éng

- Thu nhËp hçn hîp (MI): lµ mét bé phËn quan träng cña gi¸ trÞ gia t¨ng,

bao gåm c¶ gi¸ trÞ c«ng lao ®éng trùc tiÕp, lao ®éng qu¶n lý cña chñ thÓ vµ lîi

nhuËn trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, ph¶n ¶nh kh¶ n¨ng b¶o ®¶m cho ®êi sèng vµ tÝch

luü cña ng−êi s¶n xuÊt.

• C¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng tiªu thô RAT

- Quy m« kinh doanh cña c¸c ®èi t−îng tham gia ph©n phèi RAT

- Sè l−îng cöa hµng vµ quÇy hµng, siªu thÞ

- Sè ng−êi b¸n hµng

- Sè chñng lo¹i rau

- Vèn s¶n xuÊt

- Gi¸ trÞ tµi s¶n

- DiÖn tÝch cöa hµng, quÇy hµng, siªu thÞ

- Doanh sè kinh doanh

• C¸c chØ tiªu thÓ hiÖn kÕt qu¶ vµ hiÖu qu¶ tiªu thô

- Khèi l−îng rau b¸n bu«n

49

- Khèi l−îng rau nhËp b×nh qu©n/ngµy/tuÇn/th¸ng/n¨m

- Khèi l−îng rau b¸n b×nh qu©n/ngµy/tuÇn/th¸ng/n¨m

- Doanh thu, chi phÝ, l·i gép tÝnh cho mét cöa hµng, mét kg s¶n phÈm.

- HiÖu qu¶ chi phÝ

- HiÖu qu¶ sö dông vèn

- HiÖu qu¶ sö dông lao ®éng

50

- HiÖu qu¶ sö dông ®Êt

4. Thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p ®Èy m¹nh s¶n xuÊt vµ tiªu

thô rau an toµn trªn ®Þa bµn Hµ Néi

4.1. Thùc tr¹ng chung vÒ s¶n xuÊt vµ tiªu thô rau an toµn

4.1.1. T×nh h×nh chñng lo¹i s¶n phÈm, diÖn tÝch, n¨ng suÊt vµ s¶n l−îng rau

Thµnh phè Hµ Néi cã 5 huyÖn ngo¹i thµnh víi tæng diÖn tÝch ®Êt canh t¸c

an toµn

®Õn n¨m 2003 lµ 38.500 ha; tæng diÖn tÝch gieo trång c©y hµng n¨m ®¹t 90.000

ha, trong ®ã diÖn tÝch gieo trång RAT ®¹t gÇn 2.800 ha (chiÕm kho¶ng 30% diÖn

tÝch gieo trång c¸c lo¹i). Hµng n¨m, s¶n l−îng rau s¶n xuÊt ra ®· ®¸p øng ®−îc

kho¶ng 20% nhu cÇu tiªu dïng cña nh©n d©n thñ ®«. Do cã nh÷ng tiÕn bé kü

thuËt râ rÖt vÒ gièng vµ c¬ cÊu c©y trång nªn trong s¶n xuÊt Ýt cã hiÖn t−îng thiÕu

s¶n phÈm rau xanh trong nh÷ng thêi ®iÓm gi¸p vô (vµo th¸ng 3 - 4 vµ th¸ng 8 -

9). C¸c lo¹i rau ¨n qu¶, cñ vµ l¸ cã chÊt l−îng cao trong b÷a ¨n hµng ngµy ®−îc

n©ng lªn.

§Ó ®¸p øng nhu cÇu tiªu dïng RAT vµ gãp phÇn gi¶i quyÕt vÊn ®Ò m«i

tr−êng cña Hµ Néi, tõ n¨m 1996 ®Õn nay UBND Thµnh phè Hµ Néi ®· quan t©m

chØ ®¹o c¸c cÊp, c¸c ngµnh triÓn khai ch−¬ng tr×nh s¶n xuÊt RAT trªn ®Þa bµn Hµ

Néi (theo Th«ng b¸o sè 26/UB ngµy 27/7/1996). Cho ®Õn nay, ch−¬ng tr×nh nµy

®· ®¹t ®−îc kÕt qu¶ nhÊt ®Þnh trªn nhiÒu mÆt.

Trong nh÷ng n¨m võa qua cïng víi sù quan t©m cña c¸c cÊp, c¸c ngµnh

cña thµnh phè Hµ Néi, c¬ cÊu c©y trång ngµy mét phong phó vµ ®a d¹ng, vµ

lu«n cã sù thay ®æi theo h−íng s¶n xuÊt hµng ho¸ ®¸p øng tèt h¬n nh− cÇu thÞ

tr−êng. §iÒu ®ã ®−îc ph¶n ¶nh qua b¶ng 4.

51

• Chñng lo¹i s¶n phÈm

B¶ng 4: DiÖn tÝch gieo trång theo nhãm RAT ë Hµ Néi (1996 - 2003)

Rau ¨n l¸

Chia ra nhãm rau Rau ¨n qu¶

Rau ¨n cñ

N¨m

DT gieo trång (ha)

DiÖn tÝch (ha)

C¬ cÊu (%)

DiÖn tÝch (ha)

C¬ cÊu (%)

DiÖn tÝch (ha)

C¬ cÊu (%)

400 591 1440 1785 1947 2250 2550 2775

188,96 284,39 675,50 846,27 1007,38 1183,73 1413,72 1477,13

47,24 48,12 46,91 47,41 51,74 52,61 55,44 53,23

81,76 114,00 264,82 305,77 349,88 410,63 472,77 531,41

20,44 19,29 18,39 17,13 17,97 18,25 18,54 19,15

129,28 192,61 499,68 632,96 589,75 655,65 663,51 766,46

32,32 32,59 34,71 35,46 30,29 29,14 26,02 27,62

1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003

Nguån: Së NN vµ ph¸t triÓn n«ng th«n Hµ Néi.

• DiÖn tÝch

VÒ quy m« s¶n xuÊt ph¶n ¶nh qua tæng diÖn tÝch s¶n xuÊt RAT Tõ

n¨m 1996 ®Õn nay diÖn tÝch RAT cña Hµ Néi ®· t¨ng lªn ®¸ng kÓ, hµng tr¨m

hectar mçi n¨m. T×nh h×nh chung vÒ diÖn tÝch RAT cña Thµnh phè thÓ hiÖn ë

b¶ng 5 vµ b¶ng 6.

Qua b¶ng 5 cho thÊy: diÖn tÝch gieo trång RAT t¨ng lªn kh¸ æn ®Þnh, cô

thÓ n¨m 2001 lµ 2250 ha t¨ng lªn 2775 ha n¨m 2003, b×nh qu©n qua 3 n¨m t¨ng

11,06%. §ång thêi hÖ sè sö dông ®Êt t¨ng tõ 2,9 lÇn n¨m 2001 lªn 2,92 lÇn n¨m

2003, b×nh qu©n 3 n¨m t¨ng 0,34%. §iÒu ®ã chøng tá tiÒm n¨ng ®Êt ngµy cµng

®−îc khai th¸c tèt h¬n vµ ®¸p ømg ®−îc nhu cÇu vÒ n«ng s¶n phÈm cña x· héi c¶

vÒ sè l−îng vµ chÊt l−îng.

XÐt vÒ c¬ cÊu diÖn tÝch RAT cña thµnh phè Hµ Néi qua c¸c n¨m ta thÊy:

diÖn tÝch RAT cña huyÖn Gia L©m chiÕm tû träng cao nhÊt, víi tæng diÖn tÝch gieo

trång ®¹t 775 ha, chiÕm 33,56% so víi tæng diÖn tÝch RAT cña thµnh phè Hµ Néi

n¨m 2001. §øng sau Gia L©m lµ §«ng Anh, cã tæng diÖn tÝch gieo trång RAT ®¹t

703 ha, chiÕm 31,24%. §©y lµ hai huyÖn ®−îc ®Çu t− tËp trung ph¸t triÓn s¶n xuÊt

RAT chñ yÕu cña Hµ Néi, nh»m tËn dông lîi thÕ s½n cã cña vïng ®ã lµ c¸c b·i båi

52

ven s«ng Hång vµ s«ng §uèng cã vïng ®Êt phï sa rÊt mÇu mì thÝch hîp cho nhiÒu lo¹i c©y trång, nguån n−íc t−íi dåi dµo vµ s¹ch...

B¶ng 5: T×nh h×nh chung vÒ s¶n xuÊt rau an toµn ë Hµ Néi

N¨m

ChØ tiªu

§VT

2002

2003

So s¸nh(%) 03/02

BQ

927

875 2550 2,91 185 47104 35

2001 776 2250 2,9 167 37575 30

02/01 112,76 2775 113,33 2,92 100,34 110,78 187 51861,5 125,36 -

37

105,94 109,30 108,82 111,06 100,34 100,34 101,08 105,82 110,10 117,48 -

-

DiÖn tÝch canh t¸c ha DiÖn tÝch gieo trång ha HÖ sè sö dông ®Êt lÇn N¨ng suÊt b×nh qu©n t¹/ha tÊn S¶n l−îng TØ lÖ so víi R.th−êng % Nguån: Së NN & PTNT Hµ Néi.

B¶ng 6: DiÖn tÝch rau an toµn cña c¸c quËn - huyÖn Hµ Néi qua 3 n¨m

N¨m 2001

N¨m 2002

N¨m 2003

Tèc ®é ph¸t triÓn (%)

QuËn, huyÖn

02/01 03/02

BQ

Sè l−îng (ha)

C¬ cÊu (%)

Sè l−îng (ha)

Sè l−îng (ha)

C¬ cÊu (%)

Tæng Tõ Liªm Gia L©m §«ng Anh Sãc S¬n Thanh Tr× C¸c QuËn

2250 100,00 24,44 550 33,56 755 31,24 703 4,89 110 5,33 120 0,53 12

C¬ cÊu (%) 100,00 21,76 31,37 32,35 5,06 8,86 0,59

2550 555 800 825 129 226 15

111,06 2775 100,00 113,33 108,82 560 20,18 100,91 100,90 100,90 815 145,54 105,96 101,88 103,90 108,98 835 102,45 117,35 101,21 155 18,56 117,27 120,16 118,71 385 248,39 188,33 170,35 179,12 144,34 6,49 125,00 166,67

25

Nguån: Së NN & PTNT Hµ Néi.

C¸c huyÖn Tõ Liªm, Sãc S¬n, Thanh Tr× ®· tõng b−íc ph¸t triÓn s¶n xuÊt

RAT víi quy m« diÖn tÝch nhá h¬n 2 huyÖn trªn. Trong tæng diÖn tÝch gieo trång

RAT cña Hµ Néi th× c¸c QuËn néi thµnh chØ chiÕm diÖn tÝch rÊt nhá (chñ yÕu lµ

diÖn tÝch gieo trång RAT cña quËn T©y Hå vµ Trung t©m Kü thuËt RHQ Hµ Néi),

diÖn tÝch chØ ®¹t 12 ha - chiÕm 0,53% tæng diÖn tÝch RAT cña Hµ Néi.

N¨m 2003, víi ®µ t¨ng tr−ëng m¹nh mÏ cña m×nh huyÖn Thµnh Tr× ®·

kh¼ng ®Þnh sù ph¸t triÓn cña huyÖn lµ m¹nh nhÊt trong c¸c huyÖn ngo¹i thµnh Hµ

Néi vÒ ph¸t triÓn s¶n xuÊt RAT. N¨m 2003, diÖn tÝch RAT cña Thanh Tr× ®¹t 385

ha t¨ng h¬n n¨m 2002 lµ 159 ha (t−¬ng ®−¬ng t¨ng 70,35%) ®−a tû träng cña

53

huyÖn trong c¬ cÊu diÖn tÝch RAT cña Hµ Néi lªn 13,87% (n¨m 2001 chØ ®¹t

5,33%, n¨m 2002 con sè nµy lµ 8,86%). C¸c vïng s¶n xuÊt RAT chñ yÕu cña

Thanh Tr× ph¶i kÓ ®Õn c¸c x·: LÜnh Nam, Yªn Mü, Duyªn Hµ... víi møc s¶n xuÊt

RAT tíi trªn 90% tæng diÖn tÝch canh t¸c cña x·.

Tõ n¨m 2001 - 2003 tèc ®é ph¸t triÓn cña diÖn tÝch RAT cña Hµ Néi t¨ng

m¹nh, b×nh qu©n ®¹t 111,06%, trong ®ã Thanh Tr× lµ huyÖn cã tèc ®é ph¸t triÓn

cao nhÊt víi b×nh qu©n 3 n¨m ®¹t 179,12%. Tõ Liªm lµ huyÖn cã tèc ®é ph¸t

triÓn thÊp nhÊt, b×nh qu©n 3 n¨m ®¹t 100,90%.

• N¨ng suÊt

Theo nguån sè liÖu cña Së NN&PTNT Hµ Néi, trong 3 n¨m qua n¨ng suÊt

RAT cña Hµ Néi b×nh qu©n ®¹t kh¸ cao. Tuy nhiªn sù t¨ng nµy kh«ng æn ®Þnh qua

c¸c n¨m, vµ gi÷a c¸c huyÖn cã sù chªnh nhau kh¸ cao, kÕt qu¶ cô thÓ ®−îc thÓ hiÖn

qua b¶ng 7.

Qua b¶ng cho thÊy, n¨ng suÊt b×nh qu©n trªn 1 ha gieo trång RAT cña thµnh

phè Hµ Néi n¨m 2001 ®¹t 167 t¹, n¨m 2002 n¨ng suÊt nµy ®¹t 185 t¹/ha, ®Õn n¨m

2003 th× n¨ng suÊt RAT b×nh qu©n cña Hµ Néi cã sù t¨ng chËm vµ ®¹t 187 t¹/ha.

Nguyªn nh©n lµ do mét sè gièng c©y trång ng−êi d©n sö dông chÊt l−îng cßn kÐm,

n¨ng suÊt thÊp, nhiÒu gièng ®· bÞ tho¸i ho¸, kh¶ n¨ng chèng chÞu s©u bÖnh kÐm...

lµm cho n¨ng suÊt thu ®−îc rÊt bÊp bªnh.

§VT: t¹/ha

B¶ng 7: N¨ng suÊt rau an toµn cña Hµ Néi qua 3 n¨m 2001 - 2003

N¨m 2001

N¨m 2002

N¨m 2003

Tèc ®é ph¸t triÓn BQ (%)

QuËn - HuyÖn

02/01 03/02

BQ

Sè l−îng

Sè l−îng

Sè l−îng

So víi BQ (%)

B×nh qu©n Tõ Liªm Gia L©m §«ng Anh Sãc S¬n Thanh Tr× C¸c QuËn

167 193 142 181 145 146 158

So víi BQ (%) 185 100,00 194,5 105,14 180 97,30 188 101,62 85,95 159 97,84 181 92,97 172

187 195 183 190 163,5 186,5 179

100,00 110,78 101,08 105,82 104,28 100,78 100,26 100,52 97,86 126,76 101,67 113,52 101,60 103,87 101,06 102,46 87,43 109,66 102,83 106,19 99,73 123,97 103,04 113,02 95,72 108,86 104,07 106,44

So víi BQ (%) 100,00 115,57 85,03 108,38 86,83 87,43 94,61 Nguån: Së NN & PTNT Hµ Néi.

54

Tõ Liªm lµ huyÖn ®¹t n¨ng suÊt cao nhÊt trong c¸c quËn, huyÖn s¶n xuÊt

RAT cña Hµ Néi. N¨m 2001, n¨ng suÊt b×nh qu©n cña Tõ Liªm ®¹t 193 t¹/ha, n¨m

2003 lµ 195 t¹/ha, b×nh qu©n 3 n¨m t¨ng 100,52%. TiÕp ®Õn lµ §«ng Anh n¨ng

suÊt b×nh qu©n n¨m 2003 ®¹t 190 t¹/ha; b×nh qu©n 3 n¨m t¨ng 2,46%/n¨m. Trong

c¸c quËn, huyÖn trªn, Sãc S¬n lµ huyÖn cã n¨ng suÊt thÊp nhÊt, b×nh qu©n chØ

b»ng 86,5% so víi n¨ng suÊt b×nh qu©n toµn thµnh phè. Nguyªn nh©n lµ do ®iÒu

kiÖn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp nãi chung vµ s¶n xuÊt RAT nãi riªng cña Sãc S¬n gÆp

rÊt nhiÒu khã kh¨n, ®a phÇn diÖn tÝch cña Sãc S¬n lµ ®Êt ®åi gß, viÖc cung øng

n−íc s¶n xuÊt gÆp nhiÒu khã kh¨n. Bªn c¹nh ®ã tr×nh ®é kü thuËt canh t¸c ng−êi

n«ng d©n ch−a cao dÉn tíi viÖc tiÕp thu nh÷ng tiÕn bé khoa häc kü thuËt míi cßn

h¹n chÕ.

Cã thÓ nãi, mÊy n¨m gÇn ®©y, n¨ng suÊt RAT cña Hµ Néi ®· t¨ng lªn râ

rÖt. N¨ng suÊt ®¹t ®−îc t−¬ng ®èi cao thÓ hiÖn sù hiÓu biÕt, tr×nh ®é th©m canh

cña ng−êi s¶n xuÊt ngµy cµng ®−îc n©ng lªn, cïng víi sù quan t©m tËp trung chó

ý h¬n ®Çu t− h¬n cho s¶n xuÊt cña c¸c n«ng hé.

• S¶n l−îng

S¶n l−îng RAT phô thuéc vµo quy m« vµ n¨ng suÊt c©y trång. T×nh h×nh

s¶n l−îng RAT ®−îc thÓ hiÖn ë b¶ng 8.

§VT: tÊn

B¶ng 8: S¶n l−îng rau an toµn cña Hµ Néi qua 3 n¨m 2001 - 2003

N¨m 2001

N¨m 2002

N¨m 2003

Tèc ®é ph¸t triÓn BQ (%)

QuËn - huyÖn

Sè l−îng

Sè l−îng

Sè l−îng

BQ

02/01 03/02

C¬ cÊu (%)

Tæng Tõ Liªm Gia L©m §«ng Anh Sãc S¬n Thanh Tr× C¸c QuËn

37597 100,00 28,23 10615 28,52 10721 33,84 12724 4,24 1595 4,66 1752 0,50 189,6

C¬ cÊu (%) 100,00 22,92 30,57 32,93 4,35 8,68 0,55

47104 10795 14400 15510 2051,1 4090,6 258

C¬ cÊu (%) 100,00 125,29 110,10 117,45 21,06 101,69 101,16 101,43 28,76 134,32 103,57 117,95 30,59 121,89 102,29 111,66 4,89 128,60 123,60 126,08 13,84 233,48 175,53 202,44 0,86 136,08 173,45 153,63

51863 10920 14915 15865 2535,3 7180,3 447,5

Nguån: Së NN & PTNT Hµ Néi.

55

S¶n xuÊt RAT ë Hµ Néi ph¸t triÓn tèt nhê diÖn tÝch t¨ng vµ n¨ng suÊt

t¨ng t¹o ra s¶n l−îng RAT t¨ng nhanh. Qua b¶ng 8 cho thÊy s¶n l−îng RAT

cña Hµ Néi qua 3 n¨m 2001 - 2003 liªn tôc t¨ng lªn, b×nh qu©n 3 n¨m t¨ng

17,45%/n¨m.

HÇu hÕt ë c¸c huyÖn ®Òu cã s¶n l−îng t¨ng víi tèc ®é kh¸ cao trªn 10%;

cao nhÊt lµ Thanh Tr×, s¶n l−îng RAT b×nh qu©n cña huyÖn 3 n¨m ®¹t 202,44%.

Tõ Liªm lµ huyÖn cã tèc ®é t¨ng thÊp nbhÊt, b×nh qu©n 3 n¨m chØ t¨ng

1,43%/n¨m. Nguyªn nh©n lµ do RAT míi ®−îc ®−a vµo trång nªn quy m« diÖn

tÝch cßn kh¸ khiªm tèn. Do ®ã tû träng ®ãng gãp vµo tæng s¶n l−îng RAT cña

toµn thµnh phè Hµ Néi cßn h¹n chÕ.

Nh− vËy, s¶n l−îng RAT cña Hµ Néi qua 3 n¨m ®· t¨ng lªn ®¸ng kÓ. Víi

®µ nµy, cïng víi sù quan t©m ®Çu t− h¬n n÷a cña c¸c c¬ quan, c¸c ngµnh, c¸c cÊp

còng nh− ng−êi s¶n xuÊt vÒ vÊn ®Ò s¶n xuÊt RAT cña Hµ Néi th× trong nh÷ng

n¨m tíi ®©y s¶n l−îng RAT cña Hµ Néi sÏ cßn t¨ng lªn. §¸p øng nhu cÇu RAT

ngµy cµng t¨ng cña thÞ tr−êng trong vµ ngoµi n−íc.

4.1.2. T×nh h×nh tiªu thô rau an toµn

• M¹ng l−íi cung øng rau an toµn

C¸c ®iÒu kiÖn kinh doanh cña c¸c c¬ së tiªu thô

M¹ng l−íi tiªu thô rau trong n¨m 2003 trªn ®Þa bµn thµnh phè Hµ Néi ®·

cã nhiÒu chuyÓn biÕn tÝch cùc so víi n¨m 2002 nÕu xÐt vÒ mÆt sè l−îng. C¸c

®iÓm b¸n hµng thuéc c¸c d¹ng sau:

(1) C¸c siªu thÞ cã tham gia kinh doanh RAT. Víi ®èi t−îng cã ®Þa chØ râ

rµng vµ cè ®Þnh. ViÖc kinh doanh rau n»m trong chiÕn l−îc cña siªu thÞ nªn sù cã

mÆt cña s¶n phÈm RAT lµ th−êng xuyªn nh−ng chiÕm tû träng nhá trong l−îng

vèn kinh doanh cña siªu thÞ.

(2) C¸c cöa hµng thuéc c«ng ty Thùc phÈm Hµ Néi, c«ng ty n«ng s¶n rau,

qu¶ Hµ Néi. C¸c ®iÓm nµy cã ®Þa chØ cè ®Þnh vµ râ rµng, tuy nhiªn viÖc b¸n rau hay

56

thay ®æi mÆt hµng kinh doanh tuú thuéc vµo kÕt qu¶ kinh doanh cña mçi cöa hµng.

(3) C¸c cöa hµng, quÇy hµng trong c¸c chî hoÆc trong c¸c khu tËp thÓ do

HTX, t− nh©n thuª ®Þa ®iÓm.

Theo sè liÖu thèng kª, n¨m 2002 t¹i Hµ Néi cã 35 cöa hµng vµ siªu thÞ b¸n

RAT ®−îc cÊp giÊy chøng nhËn cña së KHCN&MT (c¸c cöa hµng vµ siªu thÞ nµy

phÇn lín thuéc ®èi t−îng (1) vµ (2) nãi trªn vµ cã 60 cöa hµng, quÇy hµng b¸n

RAT t¹i c¸c chî ch−a cã giÊy chøng nhËn.

§a sè c¸c cöa hµng, siªu thÞ n»m ë nh÷ng quËn cã mËt ®é d©n sè cao, møc

tiªu dïng lín. Sè l−îng c¸c cöa hµng, siªu thÞ b¸n RAT ch−a nhiÒu vµ ph©n bè

kh«ng ®ång ®Òu còng h¹n chÕ viÖc tiªu thô s¶n phÈm bëi ng−êi tiªu dïng.

VÞ trÝ cña nh÷ng ®Þa ®iÓm b¸n RAT nhiÒu khi kh«ng thuËn tiÖn cho viÖc

mua hµng bëi ng−êi tiªu dïng muèn vµo mua th−êng ph¶i göi xe, nh− vËy gi¸

b¸n RAT céng víi phÝ göi xe nÕu chØ mua l−îng rau Ýt cho tiªu dïng hµng ngµy

cña gia ®×nh sÏ kh¸ cao.

Trong sè 35 cöa hµng vµ siªu thÞ kinh doanh RAT trªn ®Þa bµn Hµ Néi

phÇn lín lµ c¸c tæ chøc liªn doanh (23/25). Së dÜ cã thùc tr¹ng nµy lµ do ®Æc thï

®iÒu kiÖn kinh tÕ chÝnh trÞ ViÖt Nam nãi chung vµ Hµ Néi nãi riªng: viÖc kinh

doanh rau trong cöa hµng míi xuÊt hiÖn ë ViÖt Nam trong mét sè n¨m gÇn ®©y.

§Æc biÖt khi Së Th−¬ng m¹i triÓn khai m¹ng l−íi tiªu thô RAT th× hä ph¶i ®−a

vµo nh÷ng tæ chøc th−¬ng m¹i cña Nhµ n−íc, sau ®ã míi triÓn khai sang c¸c ®èi

t−îng kh¸c. Trong giai ®o¹n ®Çu, c¸c ®¬n vÞ kinh doanh RAT x¸c ®Þnh ®©y

kh«ng chØ lµ nhiÖm vô vÒ mÆt kinh tÕ mµ c¶ nhiÖm vô vÒ mÆt chÝnh trÞ.

• KÕt qu¶ chung vÒ tiªu thô s¶n phÈm rau an toµn

a/ VÒ møc tiªu thô RAT ë Hµ Néi

RAT s¶n xuÊt cã tiªu thô ®−îc hay kh«ng ngoµi phô thuéc vµo c¸c yÕu tè:

chÊt l−îng gi¸ c¶, mÉu m·... nã cßn phô thuéc vµo niÒm tin cña ng−êi tiªu dïng

hay nãi c¸ch kh¸c ®ã chÝnh lµ uy tin cña nhµ s¶n xuÊt. ThËt vËy trong tæng l−îng

RAT s¶n xuÊt ra n¨m 2003 lµ 51861,50 tÊn chØ cã 40,5% t−¬ng ®−¬ng 21003,91

tÊn tiªu thô víi gi¸ RAT. Sè l−îng chñ yÕu tËp trung ë 3 huyÖn ®· tiªu thô RAT

57

cã tû träng lín trong tæng s¶n l−îng s¶n xuÊt ra vµ ®óng víi gi¸ trÞ cña nã (nh−

huyÖn §«ng Anh: 15865 tÊn, Gia L©m 14914,50 tÊn, Tõ Liªm 1092 tÊn). PhÇn

cßn l¹i ®−îc b¸n nh− rau th−êng. §iÒu ®ã lµ do c¸c huyÖn nµy ®Òu cã c¸c ®Þa

ph−¬ng nh−: V©n Néi (§«ng Anh), §«ng D− (Gia L©m) ®i ®Çu trong triÓn khai

s¶n xuÊt RAT cña thµnh phè vµ ®−îc ng−êi d©n biÕt ®Õn kh¸ râ. §ång thêi t¹i

®©y c¸c ph−¬ng thøc s¶n xuÊt vµ tiªu thô s¶n phÈm lu«n g¾n tr¸ch nhiÖm cña

ng−êi s¶n xuÊt víi s¶n phÈm cña hä, cã cöa hµng b¸n RAT trong néi thµnh vµ cã

x−ëng chÕ biÕn ®ãng hép c¸c s¶n phÈm RAT.

§VT: tÊn

B¶ng 9: T×nh h×nh tiªu thô rau an toµn s¶n xuÊt t¹i Hµ Néi n¨m 2003

Tiªu thô gi¸ RAT

Tiªu thô gi¸ rau th−êng

HuyÖn - X·

S¶n l−îng

S¶n l−îng

S¶n l−îng Tû lÖ (%) 44,46 49,63 45,35 43,72 39,25 37,49 42,34 35,39 42,53 29,18 31,78 40,59 28,09 34,87 17,96 41,83 48,76 45,73 32,06 46,95 40,50

7054,0 3167,3 1222,3 991,9 2664,4 5591,8 2193,9 1082,5 1091,8 912,8 310,9 4432,5 711,9 529,3 182,6 3003,6 1349,2 801,1 853,4 210,1 21003,9

15864,5 6381,3 2695,2 2268,7 6788,0 14914,5 5182,2 3058,9 2567,0 3128,3 978,1 10920,3 2534,3 1517,7 1016,6 7180,5 2767,1 1751,5 2661,8 447,5 51861,5

8810,4 3214,0 1472,9 1276,7 4123,5 9322,7 2988,3 1976,4 1475,2 2215,5 667,2 6487,8 1822,4 988,4 834,0 4176,8 1417,9 950,5 1808,4 237,4 30857,6

Tû lÖ (%) 55,54 50,37 54,65 56,28 60,75 62,51 57,66 64,61 57,47 70,82 68,22 59,41 71,91 65,13 82,04 58,17 51,24 54,27 67,94 53,05 59,50

§«ng Anh - X· V©n Néi - X· Nam Hång - X· B¾c Hång - C¸c x· kh¸c Gia L©m - X· V©n §øc - X· §Æng X¸ - X· §«ng D− - X· LÖ Chi - C¸c x· kh¸c Tõ Liªm Sãc S¬n - X· §«ng Xu©n - X· Thanh Xu©n Thanh Tr× - X· LÜnh Nam - X· Yªn Mü - X· Duyªn Hµ C¸c quËn kh¸c Tæng

Nguån: Së & c¸c Phßng N.N & PTNT Hµ Néi.

58

C¸ biÖt cã 2 x· §«ng Xu©n vµ Thanh Xu©n (huyÖn Sãc S¬n) phÇn lín s¶n

phÈm RAT s¶n xuÊt ra b¸n víi gi¸ rau th−êng. T¹i c¸c ®iÓm nµy HTX chØ ®¹o triÓn

khai s¶n xuÊt, cßn kh©u tiªu thô hoµn toµn phô thuéc vµo hé n«ng d©n trong khi viÖc

tiÕp cËn thÞ tr−êng cña hé cßn h¹n chÕ, ch−a cã ®Þa ®iÓm trong néi hµnh ®Ó giíi

thiÖu vµ b¸n RAT. RAT ®−îc s¶n xuÊt ra chñ yÕu ®−îc c¸c n«ng hé mang b¸n t¹i

c¸c chî ®Þa ph−¬ng hoÆc b¸n cho ng−êi thu gom víi gi¸ rau th−êng.

VÒ t×nh h×nh ph©n phèi s¶n phÈm RAT cña c¸c hé s¶n xuÊt vô xu©n n¨m 2004

cho thÊy phÇn lín c¸c hé s¶n xuÊt b¸n bu«n t¹i ruéng (chiÕm 50,2% sè hé víi

47,2%s¶n l−îng), b¸n bu«n t¹i c¸c chî ®Þa ph−¬ng (chiÕm 28,6% sè hé, 30,4% s¶n

l−îng) vµ phÇn cßn l¹i b¸n cho HTX tiªu thô ë n¬i kh¸c ®Õn vµ b¸n lÎ t¹i c¸c chî.

XÐt vÒ quy m« tiªu thô RAT ë c¸c cöa hµng vµ siªu thÞ, chóng t«i cã tµi

liÖu nghiªn cøu (nh− b¶ng 10) vµ nhËn xÐt:

B¶ng 10: Chñng lo¹i vµ l−îng rau b¸n BQ 1 cöa hµng siªu thÞ ë Hµ Néi

ChØ tiªu

§VT

Chî

Cöa hµng Siªu thÞ

1. Sè chñng lo¹i rau b¸n trong ngµy lo¹i

- Møc thÊp nhÊt

lo¹i

8

9

9

- Møc trung b×nh

lo¹i

21

25

20

- Møc cao nhÊt

lo¹i

25

40

30

kg

2. Khèi l−îng rau b¸n mçi ngµy

- Møc thÊp nhÊt

kg

37

154

64

- Møc trung b×nh

kg

95

654

280,6

- Møc cao nhÊt

kg

158

1450

612,5

Nguån: Tæng hîp tõ sè liÖu ®iÒu tra cña t¸c gi¶.

B×nh qu©n mét ngµy cã ®Õn 20 - 25 chñng lo¹i rau ®−îc b¸n trong c¸c cöa

hµng, siªu thÞ. Cã mét sè cöa hµng nh−: cöa hµng RAT cña HTX V©n Tr×, V©n

Néi huyÖn §«ng Anh ®Æt t¹i chî 19/12, chñng lo¹i rau kh¸ phong phó vµ ®a d¹ng

nªn khèi l−îng tiªu thô rau rÊt lín 1400 - 1480 kg/ngµy. Siªu thÞ Seiyu cã b¸n tíi

30 chñng lo¹i rau rÊt t−¬i ngon, gi¸ cã ®¾t h¬n nh− d−a chuét lµ 10000 ®ång/kg,

59

cµ chua qu¶ nhá 20000 ®ång/kg.

Mét sè siªu thÞ, cöa hµng chñng lo¹i rau cßn ®¬n ®iÖu, nghÌo nµn nh− gian

hµng cña siªu thÞ Techsimex... nªn khèi l−îng rau b¸n kh«ng nhiÒu.

Chñng lo¹i rau b¸n t¹i c¸c cöa hµng, siªu thÞ t−¬ng ®−¬ng nhau nh−ng

møc ®é biÕn ®éng ë cöa hµng lín h¬n. Nguyªn nh©n lµ do ®iÒu kiÖn b¶o qu¶n rau

t−¬i ë siªu thÞ tèt h¬n cöa hµng (12/13 siªu thÞ cã giµn l¹nh). MÆt kh¸c, ë c¸c thêi

®iÓm khan hiÕm, gi¸ c¶ cao nªn sè l−îng kh¸ch hµng tiªu thô RAT t¹i c¸c cöa

hµng gi¶m.

Khèi l−îng rau b¸n cña c¸c cöa hµng vµ siªu thÞ biÕn ®éng rÊt lín. NÕu

nh− c¸c ngµy nghØ, l−îng rau tiªu thô t¹i c¸c siªu thÞ t¨ng h¬n ngµy th−êng tõ 1,3

- 1,5 lÇn th× t¹i c¸c cöa hµng l−îng rau tiªu thô l¹i t¨ng vµo c¸c ngµy th−êng nh−

thø 3, thø 4, thø 5, thø 6. §©y lµ th«ng tin rÊt quan träng ®Ó ®iÒu tiÕt c¸c kªnh

ph©n phèi s¶n phÈm trªn thÞ tr−êng.

b/ VÒ gi¸ c¶ tiªu thô

Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng gi¸ c¶ cã vai trß quan träng quyÕt ®Þnh ®Õn

qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, kinh doanh cña c¸c chñ thÓ. Tuy nhiªn ng−êi n«ng d©n

th−êng bÞ c¸c th−¬ng d©n Ðp cÊp, Ðp gi¸. Gi¸ b¸n RAT cña ng−êi trång rau gi÷a

c¸c x· cã sù chªnh lÖch ®¸ng kÓ. Møc chªnh lÖch cao nhÊt lµ gi¸ cµ rèt 2500

®ång/kg, thÊp nhÊt lµ c¶i ngät 520 ®ång/kg. Nh×n chung, gi¸ b¸n trung b×nh c¸c

s¶n phÈm RAT cña c¸c hé n«ng d©n x· V©n Néi lu«n cao h¬n c¸c ®Þa ph−¬ng

s¶n xuÊt RAT kh¸c lµ do:

- V©n Néi lµ ®Þa bµn s¶n xuÊt RAT tõ rÊt sím vµ ngµy cµng ph¸t triÓn ®iÒu

®ã ®· g©y dùng ®−îc uy tÝn vÒ s¶n phÈm cña ®Þa ph−¬ng víi ng−êi tiªu dïng bëi

thùc tÕ hiÖn nay ch−a cã c¬ quan nµo cña Nhµ n−íc chøng nhËn s¶n phÈm RAT

cho c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt vµ l−u th«ng còng nh− ch−a cã mét ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh

doanh RAT trªn ®Þa bµn Hµ Néi cã ®¨ng ký th−¬ng hiÖu RAT.

- H×nh thøc tiªu thô cña HTX cã nhiÒu −u thÕ, hä võa tiÕp thÞ ®Õn c¸c ®¬n

vÞ b¸n lÎ RAT, ®ång thêi còng cã cöa hµng b¸n RAT t¹i néi thµnh.

- Th«ng tin, dÊu hiÖu kÌm theo s¶n phÈm cña c¸c ®¬n vÞ b¸n ch−a nhiÒu,

60

ch−a râ rµng, kh«ng ®Òu ®Æn. Thùc tÕ trong c¸c héi chî vµ mét sè siªu thÞ, ng−êi

tiªu dïng ch−a biÕt nhiÒu ®Õn s¶n phÈm RAT cña c¸c ®Þa ph−¬ng cã s¶n xuÊt

RAT t¹i Hµ Néi (b¶ng 11).

B¶ng 11: Gi¸ b¸n c¸c lo¹i RAT t¹i mét sè c¬ së s¶n xuÊt RAT (vô §«ng -

Xu©n n¨m 2004) §VT : ®ång/kg

V©n Néi

Chªnh lÖch

§«ng D−

LÜnh Nam

Lo¹i rau

1300

2000 - -

Rau muèng C¶i ngät C¶i tr¾ng §Ëu ®òa Cµ tÝm Cµ rèt Cµ chua D−a chuét Xµ l¸ch

§«ng Xu©n Min Max Min Max Min Max Min Max Min Max 600 1450 1700 550 1600 1950 700 2300 2700 1100 2400 3000 500 4130 4500 2300 7000 8000 1000 2750 4000 700 3500 4500 1400 6350 6800

550 1000 1550 1900 1700 520 1900 1480 1750 2000 2300 950 2450 1550 2100 2500 2800 3000 3600 1000 2500 2850 4500 4800 850 - 4300 7200 8500 9500 2500 - 4000 1850 3500 3000 4500 1150 4400 800 3000 4000 3800 4700 7200 8000 1200 6600

1360 1520 1850 2230 3650 6000 2500 3300 6000

-

-

Nguån: Tæng hîp tõ sè liÖu ®iÒu tra cña t¸c gi¶.

§Ó thÊy ®−îc møc gi¸ chªnh lÖch gi÷a c¸c h×nh thøc b¸n hµng chóng t«i

tiÕn hµnh kh¶o s¸t gi¸ b¸n RAT theo c¸c ®èi t−îng kinh doanh kh¸c nhau lµ

cöa hµng vµ siªu thÞ nh»m ®¸nh gi¸ møc t¨ng gi¸ b¸n qua c¸c trung gian.

NhËn thÊy, chªnh lÖch gi¸ RAT cña c¸c siªu thÞ/chî cao h¬n cöa hµng/chî

trung b×nh 0,5 lÇn, nªn kh¸ch hµng cña cöa hµng ®a d¹ng h¬n nhiÒu. Thµnh

phÇn kh¸ch cña cöa hµng bao gåm c¸c hé gia ®×nh cã thu nhËp t−¬ng ®èi cao,

c¸c bÕp ¨n tËp thÓ, c¸c nhµ hµng, tr−êng häc. Kh¸ch hµng cña siªu thÞ b¸n

RAT chñ yÕu lµ c¸c c«ng chøc cã thu nhËp cao, ngoµi ra cßn mét sè Ýt nhµ

hµng, kh¸ch s¹n sang träng.

B¶ng 12: Chªnh lÖch gi¸ rau an toµn vµ rau th−êng t¹i c¸c chî vµ siªu thÞ

61

®iÒu tra ë Hµ Néi (vô ®«ng xu©n 2004)

Gi¸ b¸n rau t¹i chî

So s¸nh gi¸ RAT (lÇn)

Chñng lo¹i

C.hµng/Chî

S.ThÞ/Chî

R.th−êng (®/kg)

RAT (®/kg) 2300 4000 4500 4300 5500 6000 9000 7000 4500 10000

Rau muèng C¶i ngät C¶i bao C¶i tr¾ng §Ëu ®òa Cµ tÝm Cµ rèt Cµ chua D−a chuét Xµ l¸ch

2000 3500 4000 4000 4300 5000 8500 6000 4000 9000

1,00 - 1,46 1,00 - 1,75 1,00 - 1,20 1,00 - 1,20 1,25 - 2,00 1,20 - 1,35 0,70 - 1,50 1,00 - 1,50 1,00 - 2,55 1,00 - 1,50

1,33 - 2,30 1,33 - 2,10 1,12 - 2,00 1,10 - 1,44 1,14 - 2,25 1,67 - 2,42 1,20 - 2,00 1,08 - 1,33 1,40 - 3,00 1,25 - 2,65

RAT/R.th−êng (lÇn) 1,15 1,14 1,13 1,08 1,28 1,20 1,06 1,17 1,13 1,11 Nguån: Tæng hîp tõ sè liÖu ®iÒu tra cña t¸c gi¶.

Do chi phÝ s¶n xuÊt RAT cao h¬n chi phÝ s¶n xuÊt rau th−êng trong khi n¨ng

suÊt thu ®−îc l¹i thÊp, nªn gi¸ b¸n RAT lu«n cao h¬n tõ 1,06 - 1,28 lÇn so víi gi¸

rau th−êng.

Tãm l¹i, s¶n xuÊt RAT trong nh÷ng n¨m võa qua lu«n ph¸t triÓn tèt c¶ vÒ

quy m«, n¨ng suÊt vµ chÊt l−îng s¶n phÈm, nh−ng vÊn ®Ò tiªu thô s¶n phÈm ®ang

lµ cßn lµ trë ng¹i lín ®èi víi viÖc ®Èy m¹nh s¶n xuÊt vµ h¹n chÕ ®Õn n©ng cao kÕt

62

qu¶ vµ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt còng nh− tiªu thô RAT trªn ®Þa bµn Hµ Néi.

4.2. Thùc tr¹ng s¶n xuÊt vµ tiªu thô rau an toµn ë Hµ Néi qua c¸c ®iÓm ®iÒu tra

4.2.1. §iÒu kiÖn s¶n xuÊt cña hé

RAT lµ s¶n phÈm hµng ho¸ ®ßi hái quy ®Þnh nghiªm ngÆt vÒ chÊt

l−îng, nªn trong s¶n xuÊt, ph©n phèi, l−u th«ng vµ tiªu thô RAT cÇn ®Çu t− c¬

së vËt chÊt kü thuËt mét c¸ch hoµn chØnh. Qu¸ tr×nh t×m hiÓu ë c¸c ®Þa ph−¬ng

n»m trong vïng quy ho¹ch cña Thµnh phè, c¸c ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt chung ®· cã

®ñ ®iÒu kiÖn cho s¶n xuÊt RAT. Mçi x· ®Òu cã nh÷ng thuËn lîi nhÊt ®Þnh

trong s¶n xuÊt RAT, hä ®· vµ ®ang tõng b−íc kh¼ng ®Þnh lîi thÕ cña m×nh.

C¸c ®Þa ph−¬ng ®ang hoµn thiÖn c¸c ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt vµ thùc hiÖn c¸c gi¶i

ph¸p ®ång bé h¬n trong viÖc khuyÕn khÝch thùc hiÖn s¶n xuÊt RAT ë c¸c x·

nµy nh»m tõng b−íc x· héi ho¸ s¶n xuÊt RAT t¹i c¸c vïng rau.

• DiÖn tÝch

Tæng diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp b×nh qu©n/hé cña 3 x· lµ 2035,6 m2 t−¬ng

®−¬ng kho¶ng 5,7 sµo B¾c bé. Trong ®ã b×nh qu©n c¸c hé ë x· V©n Néi cã diÖn tÝch cao nhÊt 2412 m2, thÊp nhÊt lµ §«ng Xu©n lµ 1800 m2. DiÖn tÝch ®Êt n«ng

nghiÖp ë V©n Néi, lín lµ do ng−êi n«ng d©n ë ®©y cßn nhËn thÇu thªm ®Êt cña

c¸c hé kh«ng s¶n xuÊt ngoµi diÖn tÝch ®Êt n«ng nghiÖp ®−îc kho¸n theo nh©n

khÈu cña gia ®×nh.

B¶ng 13: T×nh h×nh c¬ b¶n cña c¸c hé s¶n xuÊt rau an toµn n¨m 2003

ChØ tiªu

§VT V©n Néi LÜnh Nam §«ng Xu©n

hé m2 m2 m2 tr.®ång ng−êi l.®éng

30 1908 1908 1620 20,17 4,23 2,13

28 1800 720 576 11,15 5,07 2,64

BQ 30 2053,6 1525,6 1359,2 16,72 4,68 2,41

32 1. Tæng sè hé ®iÒu tra 2412 2. Tæng DT NN BQ/hé - §Êt trång rau BQ/hé 1872 1800 - §Êt trång RAT BQ/hé 18,35 3. BQ vèn/hé 4,75 4. BQ nh©n khÈu/hé 2,47 5. BQ lao ®éng/hé Nguån: Tæng hîp tõ sè liÖu ®iÒu tra cña t¸c gi¶.

Víi phÇn diÖn tÝch ®Êt trªn c¸c hé ®· sö dông mét phÇn vµo s¶n xuÊt rau,

riªng ë LÜnh Nam ng−êi n«ng d©n ®· sö dông toµn bé diÖn tÝch nµy vµo trong s¶n

xuÊt rau nh−ng diÖn tÝch trång RAT (¸p dông quy tr×nh s¶n xuÊt RAT) chØ lµ

63

1620 m2, trong khi ë V©n Néi lµ 1800 m2 diÖn tÝch RAT trong tæng 1872 m2 rau.

Lý do ng−êi d©n ch−a sö dông hÕt ®Êt vµo trång RAT lµ do thÞ tr−êng ®Çu ra cho

s¶n phÈm cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n.

MÆc dï quy m« ®Êt trång rau nãi chung vµ RAT nãi riªng Ýt nh−ng l¹i ph©n

t¸n thµnh nhiÒu m¶nh nhá ë nhiÒu n¬i kh¸c nhau nªn viÖc ®Çu t− n©ng cao hiÖu qu¶

s¶n xuÊt lµ rÊt khã kh¨n.

• Vèn ®Çu t−

B×nh qu©n c¸c hé ®Çu t− cho s¶n xuÊt lµ 16,72 triÖu ®ång. §©y lµ l−îng vèn

cßn rÊt Ýt v× ®Ó s¶n xuÊt ®−îc RAT cÇn ph¶i x©y dùng ®−îc hÖ thèng nhµ l−íi, vßm

che, hÖ thèng cung cÊp n−íc... §iÒu nµy lµm ¶nh h−ëng rÊt nhiÒu ®Õn n¨ng suÊt vµ

chÊt l−îng s¶n phÈm s¶n xuÊt ra.

HiÖn nay ë mét sè n¬i cña V©n Néi vµ LÜnh Nam ®· m¹nh d¹n ®Çu t− cho

s¶n xuÊt RAT nh− x©y dùng hÖ thèng nhµ l−íi, vßm che... nªn c©y rau s¶n xuÊt ra

®¹t n¨ng suÊt cao, hiÖu qu¶ s¶n xuÊt ®−îc n©ng lªn râ rÖt. §©y lµ nh÷ng nh©n tè ®iÓn

h×nh cÇn ®−îc khuyÕn khÝch, nh©n réng ra tõ ®ã gãp phÇn thóc ®Èy ph¸t triÓn s¶n

xuÊt RAT.

Thµnh phè ®· coi träng viÖc ®Çu t− cho ph¸t triÓn s¶n xuÊt RAT ë Hµ Néi.

Tõ n¨m 1996 ®Õn 2001, tæng sè vèn ®Çu t− gÇn 9 tû ®ång, trong ®ã, vèn ®Çu t−

cña c¸c ch−¬ng tr×nh kh¸c nh− ch−¬ng tr×nh khuyÕn n«ng, ch−¬ng tr×nh nghiªn

cøu khoa häc víi sè vèn gÇn 1,5 tû ®ång ®Ó x©y dùng m« h×nh, tËp huÊn, tuyªn

truyÒn. Sè vèn cßn l¹i ®Çu t− cho c¸c huyÖn tuú theo quy m« vµ yªu cÇu x©y

dùng c¬ së h¹ tÇng.

§Çu t− cho c¸c huyÖn chia ra: Tõ Liªm 2,2 tû ®ång ®Ó x©y dùng bÓ n−íc,

giÕng khoan, m¸y b¬m, ®−êng, ®iÖn, nhµ l−íi phôc vô cho 6 x· trång rau an toµn;

Gia L©m gÇn 2,8 tû ®ång cho chuyÓn giao tiÕn bé khoa häc kü thuËt, hç trî më

cöa hµng tiªu thô rau an toµn, ®Çu t− x©y dùng kªnh m−¬ng cho 3 x· s¶n xuÊt rau

an toµn; §«ng Anh ®Çu t− 900 triÖu ®ång cho x©y dùng kªnh m−¬ng, ®−êng ®iÖn,

nhµ l−íi, hç trî vËt t− ph©n bãn, thuèc BVTV; Thanh Tr× ®Çu t− 1,6 tû ®ång ®Ó

64

x©y dùng 2 tr¹m b¬m vµ 2000 m m−¬ng t−íi cho RAT.

Thµnh phè ®· cã sù ®Çu t− trùc tiÕp vµ ®ång bé vÒ ®−êng ®i, hÖ thèng

m−¬ng m¸ng t−íi tiªu, ®−êng ®iÖn, giÕng khoan, bÓ röa rau, tr¹m b¬m, ph−¬ng

tiÖn thu h¸i, hç trî kinh phÝ x©y dùng nhµ l−íi kiªn cè, hÖ thèng t−íi phun, c¸c

biÖn ph¸p kü thuËt míi, gièng míi. §èi víi c¸c diÖn tÝch kh«ng tËp trung, thµnh

phè ®· cã sù gióp ®ì mét phÇn kinh phÝ cho c¸c tiÕn bé kü thuËt míi, gièng míi

chø kh«ng ®Çu t− ®ång bé nh− c¸c diÖn tÝch tËp trung. Tuú theo tõng vïng, tõng

®Þa ph−¬ng cô thÓ mµ ®Çu t− thÝch ®¸ng cho viÖc x©y dùng nhµ l−íi, vßm che.

• Tr×nh ®é cña ng−êi lao ®éng

Qua b¶ng 26 cho thÊy tr×nh ®é cña ng−êi lao ®éng cµng cao th× kÕt qu¶

thu ®−îc lµ lín h¬n c¶ ®èi víi tõng c©y trång, trong ®ã cã sù chªnh lÖch lín vÒ

n¨ng suÊt cña c¸c nhãm hé ®èi víi c©y b¾p c¶i (5,06 tÊn./ha), thÊp nhÊt lµ sóp

l¬ 3,07 tÊn/ha.

NÕu nh− ë nhãm hé hiÓu biÕt nhiÒu hä chñ yÕu sö dông nhiÒu ph©n h÷u c¬,

kali vµ c«ng lao ®éng th× ng−îc l¹i ë nhãm hé hiÓu biÕt Ýt hä l¹i sö dông nhiÒu ®¹m,

l©n, ®Æc biÖt lµ thuèc BVTV. §iÒu nµy lµm ¶nh h−ëng tíi chÊt l−îng rau vµ m«i

65

tr−êng sinh th¸i.

B¶ng 14: N¨ng suÊt vµ møc ®Çu vµo cña nhãm hé theo tr×nh ®é hiÓu biÕt

DiÔn gi¶i

§VT

Nhãm hé hiÓu biÕt nhiÒu

Nhãm hé hiÓu biÕt Ýt

Chªnh lÖch

5,06 -816 1,77 -28,98 -1,86 40,31 -207,58 49,78

27,61 42,220 23,86 365,67 446,67 232,00 2.756,33 871,97

32,67 40,404 25,63 336,69 444,81 272,31 2.548,75 921,75

tÊn/ha c©y/ha t¹/ha kg/ha kg/ha kg/ha 1000®/ha l®/ha

A B 3=1-2 2 1

B¾p c¶i - N¨ng suÊt - L−îng c©y gièng - Ph©n h÷u c¬ - §¹m - L©n - Kali - Thuèc BVTV - C«ng L§

4,30 1,038,67 1,71 18,17 10,50 25,77 -183,98 141,87

30,69 29.949,38 23,97 360,57 439,00 244,94 2.682,19 785,63

34,99 28.910,71 25,68 378,74 449,50 270,71 2.498,21 927,50

tÊn/ha c©y/ha t¹/ha kg/ha kg/ha kg/ha 1000®/ha l®/ha

Cµ chua - N¨ng suÊt - L−îng c©y gièng - Ph©n h÷u c¬ - §¹m - L©n - Kali - Thuèc BVTV - C«ng L§

3,17 206,39 2,79 12,47 20,03 23,69 -10,72 166,80

22,50 34.795,83 23,84 263,25 419,25 226,75 1.837,50 756,92

25,67 35.002,22 26,63 275,72 439,28 250,44 1.826,78 923,00

tÊn/ha c©y/ha t¹/ha kg/ha kg/ha kg/ha 1000®/ha l®/ha

Sup l¬ - N¨ng suÊt - L−îng c©y gièng - Ph©n h÷u c¬ - §¹m - L©n - Kali - Thuèc BVTV - C«ng L§

66

Nguån: Tæng hîp tõ sè liÖu ®iÒu tra cña t¸c gi¶.

4.2.2. T×nh h×nh tæ chøc s¶n xuÊt rau an toµn

• C¸c h×nh thøc tæ chøc s¶n xuÊt

HiÖn nay cã nhiÒu d¹ng qu¶n lý kh¸c nhau ë mçi ®Þa ph−¬ng nh−ng

c¬ b¶n hiÖn nay Hµ Néi tån t¹i hai h×nh thøc tæ chøc s¶n xuÊt vµ tiªu thô

RAT:

Mét lµ, HTX dÞch vô n«ng nghiÖp (gåm cã V©n §øc, §«ng D− - Gia L©m,

LÜnh Nam - Thanh tr×) hoÆc HTX s¶n xuÊt RAT do x· thµnh lËp (Nam Hång -

§«ng Anh). H×nh thøc nµy tËp hîp c¸c n«ng hé thµnh nhãm s¶n xuÊt RAT, HTX

thùc hiÖn tæ chøc, qu¶n lý c¸c hé ®−îc lùa chän s¶n xuÊt trªn diÖn tÝch ®· ®−îc

quy ho¹ch s¶n xuÊt RAT cña x·.

C¸c HTX dÞch vô n«ng nghiÖp hay HTX s¶n xuÊt RAT ë trªn sÏ lµ ®¬n vÞ

tiÕp nhËn, qu¶n lý c¬ së vËt chÊt phôc vô s¶n xuÊt RAT t¹i x·. X©y dùng nh÷ng

c«ng tr×nh nµy cã thÓ ®−îc ®Çu t− tõ nhiÒu nguån, qu¶n lý, gi¸m s¸t viÖc ¸p dông

quy tr×nh kü thuËt trång RAT cña c¸c hé n«ng d©n vµ tiªu thô mét phÇn s¶n

phÈm cho c¸c hé theo ph−¬ng thøc mua b¸n cã chªnh lÖch gi¸. HTX kh«ng cã

hîp ®ång mua b¸n s¶n phÈm víi ng−êi s¶n xuÊt. PhÇn lín s¶n phÈm s¶n xuÊt hé

ph¶i tù tiªu thô.

Hai lµ, HTX s¶n xuÊt RAT ®−îc h×nh thµnh do nhãm ng−êi (10 - 30 hé) tù

nguyÖn tham gia, gãp vèn cïng tiÕn hµnh s¶n xuÊt RAT (m« h×nh t¹i x· V©n Néi

- §«ng Anh). ViÖc tiªu thô s¶n phÈm sÏ do mét sè ng−êi ®−îc cö ra vµ do ban

qu¶n lý ®iÒu phèi tiªu thô s¶n phÈm trong nhãm. Víi m« h×nh nµy s¶n phÈm s¶n

xuÊt ra ®−îc tiªu thô kh¸ tèt.

Thùc tÕ, víi d¹ng qu¶n lý nh− m« h×nh mét cã hiÖu qu¶ h¬n trong viÖc tiÕp

nhËn ®Çu t− c¬ së vËt chÊt kü thuËt, dÔ dµng kªu gäi ®Çu t−. HTX qu¶n lý, gi¸m

s¸t s¶n xuÊt RAT cña c¸c hé chÆt chÏ, nh−ng h¹n chÕ HTX kh«ng ®øng ra tiªu

thô hÕt s¶n phÈm cho c¸c thµnh viªn. Hä chØ tiªu thô s¶n phÈm cho n«ng d©n khi

cã hîp ®ång theo h×nh thøc trung gian b¸n bu«n. C¸c m« h×nh s¶n xuÊt nh− vËy

vÉn ch−a thùc sù mang l¹i hiÖu qu¶ s¶n xuÊt cao mÆc dï cã sù hç trî cña c¸c tæ

67

chøc vµ ®¬n vÞ trong n−íc còng nh− quèc tÕ. VÝ dô, x· §«ng D− - Gia L©m n¨m

2003 s¶n xuÊt ®−îc 2080,57 tÊn RAT trong ®ã HTX dÞch vô tiªu thô ®−îc

1257,76 tÊn chiÕm 73,43%; x· V©n Néi huyÖn §«ng Anh s¶n xuÊt RAT ë ®©y

cho ®Õn nay hoµn toµn do hé n«ng d©n tù tiªu thô, n¨m 2003 l−îng RAT tiªu thô

®−îc 3884,16 tÊn trong tæng sè 5171,99 tÊn.

Víi m« h×nh 2 tuy cã h¹n chÕ trong viÖc kªu gäi ®Çu t− nh−ng nã ph¸t

huy ®−îc t¸c dông c¸c h×nh thøc kiÓm tra chÐo, tr¸ch nhiÖm cña ng−êi s¶n

xuÊt g¾n liÒn víi s¶n phÈm cña hä. C¸c hé trong nhãm cã ®iÒu kiÖn häc hái

kinh nghiÖm cña nhau vµ rÊt n¨ng ®éng trong viÖc tiªu thô. HTX ký kÕt hîp

®ång giao hµng cho c¸c siªu thÞ, bÕp ¨n tËp thÓ. MÆt kh¸c, HTX cã nhiÒu ®Þa

®iÓm ®Ó b¸n s¶n phÈm cña m×nh trªn ®Þa bµn thµnh phè nh− mét sè cöa hµng

t¹i c¸c chî 19/12, chî Kim Liªn, hay t¹i khu vùc ®«ng d©n c− nh−: khu

Kh−¬ng Th−îng, trªn ®−êng TrÇn Xu©n So¹n. T¹i c¸c ®iÓm nµy võa lµ n¬i b¸n

lÎ trùc tiÕp ®Õn ng−êi tiªu dïng, võa giao bu«n cho c¸c c¬ së b¸n lÎ trong chî

hoÆc mét sè cöa hµng.

Tuy nhiªn, cho dï s¶n phÈm s¶n xuÊt d−íi h×nh thøc nµo th× diÖn tÝch

RAT cña tõng ®¬n vÞ cô thÓ hiÖn nay cßn rÊt manh món vµ ph©n t¸n thÓ hiÖn

b×nh qu©n diÖn tÝch s¶n xuÊt RAT cña mçi hé thÊp. Qua ®iÒu tra cho thÊy cao

nhÊt ®¹t ë §«ng D− chØ ®¹t 400 m2/hé vµ thÊp nhÊt ë V©n Néi 160 m2/hé vµ

nh− vËy sÏ g©y c¶n trë cho viÖc øng dông khoa häc c«ng nghÖ vµo s¶n xuÊt

RAT.

S¶n xuÊt RAT hiÖn nay ®−îc thùc hiÖn ë quy m« hé. ViÖc hé n«ng d©n trë

thµnh ®¬n vÞ kinh tÕ tù chñ ®· t¹o ra mét ®éng lùc thóc ®Èy s¶n xuÊt rau vµ RAT

ph¸t triÓn. Hé s¶n xuÊt rau ë Hµ Néi víi kinh nghiÖm vµ truyÒn thèng s¶n xuÊt

l©u ®êi, ng−êi lao ®éng cÇn cï, chÞu khã, biÕt t− duy suy nghÜ t×m tßi s¸ng t¹o, v×

vËy dÔ thÝch nghi víi c¬ chÕ thÞ tr−êng. §©y lµ ®iÒu kiÖn c¬ b¶n ®Ó c¸c hé ®Çu t−

ph¸t triÓn s¶n xuÊt rau vµ RAT.

Tæng hîp c¸c yÕu tè ¶nh h−ëng ®Õn kÕt qu¶ s¶n xuÊt RAT trªn ®Þa bµn Hµ

Néi thÓ hiÖn qua b¶ng sau:

68

B¶ng 15: Nh÷ng thuËn lîi vµ khã kh¨n cña ng−êi trång rau an toµn

ThuËn lîi

Khã kh¨n

Sè ý kiÕn CC(%) 84,44 74,44 71,11 90,0

76 67 84 81

- §Êt phï hîp - Cã kinh nghiÖm - TËn dông L§ - DVvËt t− tèt

- ThiÕu vèn - CÇn nhiÒu L§ - Thêi tiÕt - S©u bÖnh - Thuû lîi - ThÞ tr−êng

Sè ý kiÕn CC( %) 41,11 12,22 100,0 100,0 91,11 100,0

37 11 90 90 82 90

Nguån: Tæng hîp tõ sè liÖu ®iÒu tra cña t¸c gi¶.

Do s¶n xuÊt thùc hiÖn ë quy m« hé nªn nÕu s¶n phÈm RAT s¶n xuÊt ra

kh«ng tiªu thô ®−îc hay nãi c¸ch kh¸c s¶n xuÊt kh«ng ®em l¹i thu nhËp tho¶

®¸ng th× dÔ dµng dÉn tíi kÕt qu¶ lµ kh«ng khuyÕn khÝch ®−îc ng−êi s¶n xuÊt

RAT, hä cã thÓ kh«ng b¶o ®¶m quy tr×nh kü thuËt bëi khi s¶n xuÊt theo quy tr×nh

RAT lµm cho tæng chi phÝ s¶n xuÊt sÏ t¨ng, chñ yÕu do chi phÝ lao ®éng t¨ng vµ

n¨ng suÊt thÊp h¬n so víi s¶n xuÊt rau ®¹i trµ. VÝ dô n¨ng suÊt b¾p c¶i thÊp h¬n

23,2%, cµ chua 21%, d−a chuét 49,6%... Bëi vËy, nÕu b¸n RAT víi gi¸ rau

th−êng th× s¶n xuÊt RAT sÏ cho thu nhËp thÊp, cã khi lç, ch−a ®em l¹i hiÖu qu¶

kinh tÕ cao h¬n so víi rau th−êng.

• Thùc hiÖn quy tr×nh s¶n xuÊt tiÕn bé

Qua ®iÒu tra c¸c x· ®¹i diÖn kÕt hîp c¸c tµi liÖu c«ng bè cña Chi côc

BVTV, b¸o c¸o cña c¸c huyÖn ®¸nh gi¸ c¸c ®Þa ph−¬ng s¶n xuÊt RAT trªn ®Þa

bµn Hµ Néi ®· thùc hiÖn kh¸ tèt quy tr×nh kü thuËt. Qua kh¶o s¸t thùc tÕ ë c¸c

n«ng hé s¶n xuÊt RAT ®· sö dông n−íc t−íi rau vÒ c¬ b¶n ®¸p øng yªu cÇu kü

thuËt. Sö dông chñ yÕu n−íc t−íi b»ng khoan giÕng ë LÜnh Nam chiÕm 85%,

§«ng Xu©n chØ cã 15%, V©n Néi 75%, cßn l¹i sö dông nguån n−íc s«ng, n−íc

kh¸c ®¶m b¶o nguån n−íc s¹ch, kh«ng bÞ « nhiÔm. Xem xÐt t×nh h×nh thùc hiÖn

kü thuËt s¶n xuÊt RAT mét c¸ch ®Çy ®ñ cã ®¸nh gi¸ qua tµi liÖu b¶ng 18.

a/ VÒ sö dông gièng rau

Gièng rau sö dông trong s¶n xuÊt kh«ng nh÷ng ph¶i phï hîp víi ®iÒu

kiÖn s¶n xuÊt, tr×nh ®é kü thuËt còng nh− kh¶ n¨ng ®Çu t− cña vïng n«ng

nghiÖp vµ ng−êi s¶n xuÊt RAT, mµ cßn ph¶i ®¸p øng yªu cÇu cña thÞ tr−êng,

69

cã nh− vËy míi thu ®−îc kÕt qu¶ vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ cao.

HiÖn nay, gièng RAT ®ang sö dông cã nguån gèc t¹m chia thµnh 3

nhãm: gièng nhËp néi tõ c¸c c«ng ty n−íc ngoµi, gièng s¶n xuÊt tõ ®Þa

ph−¬ng, gièng s¶n xuÊt tõ c¸c c¬ së trong n−íc. PhÇn lín c¸c gièng rau thuéc

hä thËp tù, hä hµnh tái ®−îc nhËp néi ®Ó s¶n xuÊt, ®©y lµ yªu cÇu tÊt yÕu do ®iÒu

kiÖn n−íc ta, ®Æc biÖt lµ chÕ ®é nhiÖt, ®é dµi ¸nh s¸ng kh«ng ®¸p øng ®−îc cho

mét sè lo¹i c©y cã yªu cÇu nghiªm ngÆt tr−íc khi ph©n ho¸ hoa hoÆc s¶n xuÊt

gièng ë n−íc ta gÆp khã kh¨n nªn gi¸ h¹t gièng cao.

C¸c lo¹i rau cã thÓ s¶n xuÊt h¹t trong n−íc chÊt l−îng kh¸ tèt: cµ chua,

®Ëu rau, d−a chuét, c¶i xanh... chiÕm tû lÖ cßn qu¸ Ýt. Trong nhãm nµy vÉn cßn

l−îng lín h¹t gièng nhËp néi cã mÉu m· bao b× hÊp dÉn, h×nh thøc chiÕm lÜnh thÞ

tr−êng tèt cña c¸c c«ng ty n−íc ngoµi ®ang ®−îc sö dông.

C¸c gièng ®−îc chän t¹o trong n−íc cã chÊt l−îng cao hÇu nh− ch−a ®−îc

biÕt ®Õn. §©y ph¶i ch¨ng lµ c«ng t¸c chuyÓn giao tiÕn bé kü thuËt ®Õn s¶n xuÊt

cßn cã kho¶ng c¸ch. Do h¹t gièng cña c¸c c¬ së s¶n xuÊt gièng trong n−íc ch−a

phæ biÕn, mÆt kh¸c h¹t gièng cña c¸c c«ng ty n−íc ngoµi trµn ngËp víi nhiÒu

chñng lo¹i nh−ng gi¸ qu¸ cao ch−a h¼n tèt nªn n«ng d©n ®µnh tù ®Ó gièng cho

70

nhiÒu c©y trång dÉn ®Õn hiÖu qu¶ s¶n xuÊt gi¶m.

B¶ng 16: C¬ cÊu hé sö dông gièng vµ thuèc BVTV trong s¶n xuÊt RAT

Dïng thuèc BVTV (lÇn)

C©y trång

NhËp néi

Nguån gièng (%) §Þa ph−¬ng 75 14,3 0 100 0 100 100 50 0 0 0 0 0 0 0 0 0 100 0 80 100 0 0

C¸c c¬ së kh¸c 12,5 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 21 0 67 0 0 0 0 0 20 0 0 0

12,5 85,7 100 0 100 0 0 50 100 100 100 79 100 33 100 100 100 0 100 0 0 100 100

Thuèc cÊm 27 12 0 21 26 33 15 7 16 8 0 0 23 17 22 7 8 0 5 0 0 0 9

Sè lÇn phun thuèc 12 12 10 8 8 7 10 14 7 10 4 6 8 4 10 10 8 3 5 4 0 2 2

Thêi gian c¸ch ly (ngµy) 10 7 10 9 7 8 7 7 6 10 10 14 12 8 9 8 15 10 15 8 0 7 7

Cµ chua Cµ tÝm ít ngät D−a lª D−a chuét D−a bë §Ëu ®òa §Ëu co ve C¶i bao L¬ xanh C¶i lµn C¶i canh C¶i b¾p C¶i Xanh Su hµo L¬ tr¾ng Hµnh T©y Hµnh ta Tái t©y Mïi Th× lµ CÇn t©y Xµ l¸ch Nguån: Tæng hîp tõ sè liÖu ®iÒu tra cña t¸c gi¶.

71

b/ VÒ kü thuËt sö dông ph©n bãn

KÕt qu¶ kh¶o s¸t thùc tÕ t×nh h×nh ¸p dông tiÕn bé vµ quy tr×nh kü thuËt

vµo s¶n xuÊt RAT ë c¸c hé ®iÒu tra t¹i c¸c x· cho thÊy: sö dông ph©n hoai môc ë

LÜnh Nam chiÕm 67% sè hé, ë V©n Néi ®¹t 35%, ë §«ng Xu©n ®¹t 50%, cßn l¹i

lµ sö dông ph©n N - P - K. Riªng V©n Néi c¸c hé sö dông ph©n h÷u c¬ víi N - P -

K cã V©n Néi chØ chiÕm 35%, ph©n vi sinh rÊt Ýt chØ cã 5%. Ngoµi ra, n«ng d©n

cßn sö dông thªm tro bÕp, b· ®Ëu t−îng, ®Ëu t−îng lo¹i ñ hoai ®Ó bãn (x· T©y

Tùu, V©n §øc, V©n Néi ...). Ng−êi s¶n xuÊt ®· bãn c©n ®èi ph©n N - P - K h¬n vµ

hµm l−îng theo ®óng quy tr×nh h−íng dÉn cho tõng lo¹i rau.

S¶n xuÊt RAT ë Hµ Néi nãi chung ®· ®¸p øng ®−îc ®Þnh møc vµ yªu cÇu

kü thuËt. §©y lµ yÕu tè rÊt quan träng t¹o ra n¨ng suÊt RAT t¨ng æn ®Þnh trong

thêi gian qua. Nh÷ng c©y trång ®−îc ®Çu t− chñ yÕu ë c¸c x· còng chÝnh lµ nh÷ng

c©y trång chñ lùc ë ®Þa bµn ®ã. T×nh h×nh ®Çu t− ph©n bãn cña c¸c hé s¶n xuÊt

RAT ®−îc thÓ hiÖn qua b¶ng 14.

VÒ c¬ cÊu ®Çu t−, cho thÊy trong 3 lo¹i ph©n N, P, K ng−êi trång rau

th−êng chó ý ®Õn ®¹m h¬n l©n vµ kali. NhiÒu ®Þa ph−¬ng cã tËp qu¸n dïng tro

bÕp (60 - 70 kg/sµo) vµ 200 - 300 kg ph©n chuång/sµo, nh−ng ph©n l©n vµ kali rÊt

Ýt hé dïng. Trong sö dông ®¹m mét sè hé dïng qóa nhiÒu (c¶i b¾p; 40 kg/sµo, d−a chuét: 30 kg/sµo, c¶i xanh: 20 kg/sµo). §iÒu nµy dÉn ®Õn tån d− NO3 trong

s¶n phÈm rau cßn qu¸ cao vµ s©u bÖnh dÔ thµnh dÞch. ¶nh h−ëng cña NO3 cßn ®−îc quyÕt ®Þnh bëi thêi gian c¸ch ly, nh−ng ®¸ng tiÕc ®iÒu nµy ch−a ®−îc quan

t©m ®óng møc. Còng nh− sö dông thuèc BVTV, yÕu tè thÞ tr−êng quyÕt ®Þnh thêi

gian c¸ch ly sau khi bãn ®¹m: trong mïa khan hiÕm thêi gian c¸ch ly rÊt ng¾n

ch−a ®ñ ®Ó c©y trång ®ång ho¸ hÕt NO3 (0 - 5 ngµy). HiÖn t−îng nµy x¶y ra ë mét sè Ýt hé ë vïng s¶n xuÊt RAT.

Qua ®iÒu tra cho kÕt qu¶ lµ hÇu hÕt nh÷ng ng−êi trång rau ®· chÊp hµnh

nghiªm chØnh thêi gian c¸ch ly sau khi bãn ph©n ®¹m cho c©y. Ng−êi s¶n xuÊt ®·

ý thøc ®−îc phÇn nµo cña viÖc thùc hiÖn ®óng quy tr×nh s¶n xuÊt RAT, thùc hiÖn

72

tèt kho¶ng c¸ch ly s¶n phÈm tr−íc khi thu ho¹ch.

B¶ng 17: T×nh h×nh sö dông Urª vµ thêi gian thu ho¹ch sau bãn lÇn cuèi

L−îng bãn

Ngµy thu ho¹ch sau khi bãn urª lÇn cuèi

Tªn rau

1. C¶i b¾p

2. C¶i ngät

3. Cµ chua

4. Cµ tÝm

5. §Ëu Hµ Lan

6. §Ëu ¨n qu¶

7. C¶i cñ

L−îng bãn (kg/sµo) 10 - 13 14 - 30 7 8 - 15 5 - 12 13 - 25 8 - 10 11 - 30 1 - 5 6 - 15 2 - 5 6 - 15 2 - 8 9 - 10

Sè ngµy (ngµy) 10 - 19 20 - 25 7 - 9 10 - 15 7 - 14 15 - 20 7 - 14 15 - 20 7 - 14 20 - 25 7 - 14 15 - 30 10 - 14 15 - 25

Tû lÖ hé (%) 32 68 24 76 29 71 25 75 27 73 26 74 28 72

Tû lÖ hé (%) 82 18 75 25 77 23 89 11 74 26 70 30 79 21 Nguån: Tæng hîp tõ sè liÖu ®iÒu tra cña t¸c gi¶.

c/ VÊn ®Ò sö dông thuèc BVTV cho s¶n xuÊt RAT

§¹i bé phËn ng−êi d©n ®· ý thøc ®−îc kh«ng thu s¶n phÈm ngay sau khi phun

thuèc, nh−ng thêi gian c¸ch ly bao l©u lµ hîp lý vÉn ch−a thµnh nguyªn t¾c. Tuy

nhiªn, ®Ó ®¹t thu nhËp cao cña ng−êi s¶n xuÊt nªn thêi gian c¸ch ly thuèc BVTV phô

thuéc rÊt lín vµo thÞ tr−êng. Cã mét sè tr−êng hîp ng−êi s¶n xuÊt cã thÓ thu ho¹ch

s¶n phÈm ngay sau khi phun 1 - 3 ngµy, thËm chÝ ngay trong ngµy phun thuèc khi gi¸

®ang cao. Phun thuèc BVTV ®· trë thµnh c«ng viÖc th−êng ngµy cña ng−êi s¶n xuÊt,

nhiÒu lo¹i rau ®−îc phun tíi 15 - 20 lÇn trong 1 vô (3 - 4 th¸ng).

B¶ng 18: Møc sö dông ®Çu vµo so víi quy tr×nh s¶n xuÊt RAT ë n«ng hé s¶n

73

xuÊt c©y b¾p c¶i, su l¬ vµ cµ chua n¨m 2003

B¾p c¶i

Cµ chua

Su l¬

DiÔn gi¶i

§VT

Møc thùc hiÖn 29465 24,8 368,1 443,9 256,9 2596,3 851,8 32,7

Quy tr×nh SX* 27000 25 361 444 270 ** ** 25 - 30

c©y/ha tÊn/ha kg/ha kg/ha kg/ha ng®/ha L§ tÊn/ha

Møc thùc hiÖn 40798 24,8 350,7 445,7 252,8 2649,2 898 30,2

Quy tr×nh SX* 40000 25 333 444 278 ** ** 25 - 30

Møc thùc hiÖn 34920 25,5 270,7 431,3 240,9 1831,1 856,6 24,4

Quy tr×nh SX* 35000 25 278 444 250 ** ** 20 - 25

C©y gièng Ph©n h÷u c¬ U rª L©n Ka li ThuècBVTV C«ng L§ N¨ng suÊt Nguån: Tæng hîp tõ sè liÖu ®iÒu tra cña t¸c gi¶.

Ghi chó: * Quy ®æi ra møc sö dông trªn 1 ha tõ quy tr×nh s¶n xuÊt rau an toµn

do Së Khoa häc C«ng nghÖ vµ M«i tr−êng thµnh phè Hµ Néi ban hµnh n¨m

2002 vµ 2003,

** Kh«ng quy ®Þnh trong quy tr×nh s¶n xuÊt rau an toµn.

Qua h−íng dÉn, tËp huÊn ng−êi n«ng d©n ®· biÕt sö dông thuèc BVTV,

lo¹i vi sinh (BT, Delphin...), c¸c lo¹i thuèc ho¸ häc thuéc nhãm ph©n gi¶i

nhanh cho phÐp sö dông trªn rau; c¬ b¶n ®¶m b¶o thêi gian c¸ch ly tr−íc khi

thu ho¹ch theo ®óng c¸c v¨n b¶n h−íng dÉn sö dông thuèc BVTV do Chi côc

BVTV ban hµnh. §Æc biÖt nh÷ng n¨m 1999 - 2001 c¸c vïng s¶n xuÊt RAT b¾t

®Çu ¸p dông quy tr×nh qu¶n lý phßng trõ dÞch h¹i tæng hîp (IPM) nªn ®· h¹n chÕ

sè lÇn phun thuèc, gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt tõ 700000 - 800000 ®ång/ha (gi¶m tiÒn

thuèc, gi¶m c«ng phun thuèc) thùc hiÖn theo h−íng sinh th¸i bÒn v÷ng.

Thùc tÕ ®· cã nhiÒu ch−¬ng tr×nh tuyªn truyÒn, thËm chÝ hç trî c¶ thuèc trõ

s©u vi sinh häc cho vïng trång rau nh−ng viÖc sö dông thuèc cÊm vÉn cßn.

Monitor, Bi58 vµ hµng lo¹t thuèc BVTV Trung Quèc kh«ng trong danh môc c¸c

lo¹i thuèc ®−îc sö dông nh−ng nhiÒu hé n«ng d©n vÉn sö dông cho RAT. Lo¹i

thuèc nµy rÎ, phæ diÖt s©u réng nh−ng rÊt ®éc cho ng−êi sö dông vµ thiªn ®Þch,

tån d− l©u trong m«i tr−êng. Thuèc cÊm th−êng ®−îc sö dông cho rau hä thËp tù,

74

hä bÇu bÝ vµ mét sè rau cã thêi gian sinh tr−ëng dµi.

Tuy ®· biÕt t¸c h¹i cña c¸c lo¹i thuèc trõ s©u cÊm vµ −u ®iÓm cña thuèc

sinh häc, thuèc ®éc thuéc nhãm 3, 4 nh−ng gi¸ c¸c lo¹i thuèc nµy th−êng rÊt cao

gÊp 2 - 3 lÇn nªn chØ cã mét sè hé dïng. C¸c lo¹i thuèc sinh häc ®· dïng lµ

Delfin, Xantry, TËp kú, BT th−êng phun cho c¸c lo¹i rau: ít ngät, l¬ xanh, c¶i lµn

... Trong giai ®o¹n gi¸ rau thÊp, ng−êi s¶n xuÊt Ýt dïng thuèc hoÆc sö dông c¸c

lo¹i thuèc rÎ tiÒn, thuèc cÊm, ®Ó tr¸nh bÞ thua lç.

Trong c¸c hé ®iÒu tra chØ cã 5% sè hé sö dông thuèc BVTV ngoµi danh môc.

Thuèc BVTV ®−îc dïng theo ®óng quy tr×nh kü thuËt ®¹t 92% (chØ phun tõ 1 ®Õn

3 lÇn/vô). Sö dông thuèc ®óng nång ®é ®¹t 95%, sè hé cßn l¹i lµ kh«ng ®óng quy

®Þnh, thêi gian c¸ch ly thuèc ®¶m b¶o ®¹t 96%.

• Møc ®Çu t− cho s¶n xuÊt rau an toµn

Møc ®Çu t− c¸c yÕu tè vËt chÊt ngoµi phô thuéc vµo kh¶ n¨ng tµi chÝnh cña

c¸c n«ng hé, cßn phô thuéc vµo yªu cÇu kü thuËt tõng c©y trång. T×nh h×nh ®Çu

t− cho RAT cña c¸c n«ng hé ®¹i diÖn ®−îc thÓ hiÖn qua b¶ng 4.19.

Víi nh÷ng thÕ m¹nh vµ lîi thÕ riªng cña m×nh, mçi x· ®· cã sù ®Çu t− tËp

trung cho tõng c©y trång víi nh÷ng møc ®Çu t− kh¸c nhau. NÕu nh− ë X· V©n

Néi cã møc ®Çu t− th©m canh cao nhÊt vµ tËp trung chñ yÕu vµo c¸c c©y trång

nh−: cµ chua, cµ tÝm, c¶i b¾p, c¶i bao, hµnh t©y, c¶i canh... th× ë LÜnh Nam, c¸c

hé s¶n xuÊt RAT tËp trung ®Çu t− chñ yÕu ë c¸c c©y trång nh−: c¶i xanh, l¬ tr¾ng,

su hµo, c¶i bao, c¶i lµn... §©y lµ nh÷ng c©y trång mµ ng−êi s¶n xuÊt rau ë LÜnh

Nam cã sù ®Çu t− cao h¬n so víi møc b×nh qu©n chung cña c¶ 3 x·. X· §«ng

Xu©n lµ x· cã møc ®Çu t− cho s¶n xuÊt rau kÐm nhÊt trong 3 x· chóng t«i ®iÒu

tra. C¸c c©y trång mµ ng−êi d©n ë ®©y tËp trung ®Çu t− ®ã lµ: ít ngät, d−a lª, d−a

75

chuét, ®Ëu ®òa, tái t©y...

B¶ng19: Møc ®Çu t− ph©n bãn chñ yÕu trªn 1ha RAT cña hé n«ng d©n n¨m 2003

C©y trång

Kali

Kali

Kali

Kali

X· V©n Néi Supe l©n 555,6 500,0 1111,1 138,9 972,2 416,7 333,3 277,8 277,8 555,6 333,3 194,4 694,4 416,7 972,2 611,1 666,7 555,6 555,6 138,9 0,0 111,1 416,7

§¹m Urª 555,6 750,0 1111,1 444,4 416,7 416,7 277,8 444,4 500,0 444,4 277,8 277,8 972,2 333,3 694,4 500,0 555,6 138,9 333,3 138,9 111,1 138,9 166,7

972,2 1111,1 694,4 138,9 333,3 277,8 194,4 83,3 194,4 416,7 0,0 138,9 138,9 138,9 194,4 138,9 500,0 83,3 277,8 0,0 0,0 0,0 194,4

Cµ chua Cµ tÝm ít ngät Da lª Da chuét Da bë §Ëu ®òa §Ëu co ve C¶i bao L¬ xanh C¶i lµn C¶i canh C¶i b¾p C¶i Xanh Su hµo L¬ tr¾ng Hµnh T©y Hµnh ta Tái t©y Mïi Th× lµ CÇn t©y Xµ l¸ch

X· LÜnh Nam Supe l©n 555,6 888,9 472,2 1111,1 555,6 972,2 138,9 194,4 416,7 972,2 277,8 416,7 166,7 277,8 83,3 277,8 138,9 333,3 500,0 694,4 0,0 333,3 222,2 222,2 138,9 694,4 222,2 555,6 194,4 833,3 194,4 694,4 416,7 611,1 83,3 555,6 277,8 500,0 0,0 138,9 0,0 0,0 0,0 138,9 138,9 416,7

X· §«ng Xu©n Supe l©n 416,7 416,7 1111,1 222,2 1111,1 416,7 416,7 277,8 277,8 694,4 333,3 194,4 833,3 416,7 972,2 694,4 694,4 555,6 611,1 138,9 0,0 138,9 500,0

§¹m Urª 472,2 694,4 833,3 555,6 666,7 444,4 277,8 444,4 416,7 333,3 333,3 277,8 1000,0 138,9 750,0 555,6 416,7 222,2 277,8 138,9 138,9 222,2 277,8

833,3 1250,0 694,4 138,9 416,7 277,8 194,4 138,9 194,4 500,0 0,0 138,9 138,9 138,9 138,9 222,2 444,4 138,9 333,3 0,0 0,0 0,0 138,9

BQ chung Supe l©n 509,2 898,1 463,1 1157,5 648,1 138,9 388,9 277,8 185,3 101,9 175,8 472,2 0,0 166,7 138,9 166,7 175,8 185,3 453,6 101,9 296,4 0,0 0,0 0,0 157,5

§¹m Urª 509,2 740,8 925,8 1064,7 185,3 500,0 1018,6 509,2 416,7 379,7 342,5 324,2 277,8 463,1 296,4 444,4 648,1 351,9 333,3 277,8 203,6 259,2 740,8 953,6 463,1 231,4 925,8 685,3 666,7 583,3 657,5 490,8 555,6 194,4 555,6 333,3 138,9 138,9 120,3 0,0 129,7 166,7 444,4 213,1

Thêi gian c¸ch ly 12 16 7 17 7 17 8 13 7 18 8 12 15 7 15 13 14 7 11 7 0 12 5

§¹m Urª 500,0 777,8 833,3 500,0 444,4 277,8 416,7 500,0 416,7 277,8 222,2 222,2 888,9 222,2 611,1 694,4 500,0 222,2 388,9 138,9 111,1 138,9 194,4 Nguån: Tæng hîp tõ sè liÖu ®iÒu tra cña t¸c gi¶.

77

§Ó thÊy ®−îc møc ®é ®Çu t− cho RAT víi rau th−êng còng nh− kÕt qu¶ ®¹t

®−îc chóng t«i ®i so s¸nh gi÷a 2 chñng lo¹i rau vµ thu ®−îc kÕt qu¶ ë b¶ng 4.19.

NhËn thÊy chi phÝ cho s¶n xuÊt c©y RAT cao h¬n h¼n, chñ yÕu lµ sù ®Çu t−

vÒ ph©n bãn. Víi cµ chua nÕu nh− ®Çu t− vÒ ph©n bãn cho c©y RAT hÕt 525

ngh×n ®ång th× chi cho cµ chua th−êng chØ mÊt 185 ngh×n ®ång gÊp 238,78%.

Tuy nhiªn lîi nhuËn mµ cµ chua an toµn thu ®−îc gÊp 185,52% vµ cña c¶i ngät lµ

177,59% so víi rau th−êng cïng lo¹i.

B¶ng 20: Chi phÝ vµ thu nhËp cña ng−êi s¶n xuÊt tÝnh b×nh qu©n 1kg rau

Rau th−êng

RAT

ChØ tiªu

§VT

RAT so víi R,th−êng

Cµ chua C¶i ngät Cµ chua C¶i ngät Cµ chua

C¶i ngät

136,68 159,92 170,00 283,78 59,88 102,56 75,76 150,00 157,44

132,99 117,53 160,00 148,39 54,05 112,50 150,00 166,67 177,59

1. Tæng chi phÝ ®/kg + Chi phÝ ph¶i tr¶ b»ng tiÒn ®/kg ®/kg - Gièng ®/kg - Ph©n bãn ®/kg - Thuèc BVTV ®/kg - Chi phÝ kh¸c ®/kg + Chi phÝ lao ®éng 2. Gi¸ b¸n bu«n ®/kg 3. Lîi nhuËn ®/kg 4. Lîi nhuËn/chi phÝ lÇn

717 519 50 185 167 117 198 2000 1283 1,79

294 154 15 62 37 40 140 1200 906 3,08

980 830 85 525 100 120 150 3000 2020 2,06

391 181 24 92 20 45 210 2000 1609 4,12 -

-

Nguån: Tæng hîp tõ phiÕu ®iÒu tra cña t¸c gi¶.

• KÕt qu¶ s¶n xuÊt rau an toµn cña c¸c nhãm hé s¶n xuÊt

§Çu t− s¶n xuÊt RAT cao h¬n h¼n so víi s¶n xuÊt rau th−êng, nªn ng−êi s¶n xuÊt rÊt quan t©m ®Õn vÊn ®Ò gi¸ c¶ tiªu thô. Gi¸ cã cao th× ng−êi s¶n xuÊt míi thu ®−îc l·i phï hîp víi sù ®Çu t− cña m×nh.

Gi¸ c¶ lµ yÕu tè cã ¶nh h−ëng rÊt lín tíi hiÖu qu¶ cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt

78

RAT. HiÖu qu¶ s¶n xuÊt cña mét sè c©y rau t¹i t¹i c¸c ®iÓm ®iÒu tra ®−îc thÓ hiÖn qua b¶ng 21.

B¶ng 21: KÕt qu¶ vµ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt cña mét sè lo¹i RAT trªn 1 ha ë c¸c n«ng hé ®iÒu tra n¨m 2003

DiÔn gi¶i

§VT

5070 8215,3 4375,6 6534,7 703,1 432,5 703,1 432,5

7365 6670,6 766,1 766,1

9586,9 9366,1 6253,6 7421,7 1065,8 1702,2 982,5 1702,2

83,3 2082,5

111,1 2777,5

39654 62320 33401 54898 30068 52954

8711,9 10081,7 7906,1 11301,1 7384,4 7781,4 7012,2 7003,3 692,8 481,9 837,5 1068,9 581,7 481,9 985,6 837,5 83,3 2082,5 32772,5 42454,7 31125 34938,9 23753,9 24991,1 35442,5 24121,7 27554,5 19378,3 32373 23218,9 23637,8 18683,9 24060,6

23431 16896 15215

33483 26813 26118

6,34 5,34 3,14

8,40 7,40 5,65

4,21 3,21 2,76

4,44 3,44 2,94

4,73 3,73 2,09

3,59 2,59 1,85

5,43 4,43 3,69

5,02 4,02 3,55

Chñng lo¹i rau Cµ chua Cµ tÝm D−a chuét §Ëu ®òa C¶i ngät C¶i b¾p C¶i xanh Su hµo L¬ tr¾ng Rau muèng

I. §Çu t−/1 ha 1. Chi phÝ ph¶i tr¶ b»ng tiÒn (TCp) 2. Chi phÝ trung gian (IC) 3. C«ng lao ®éng (LC) - L§ gia ®×nh(W) - Lao ®éng thuª + Ngµy c«ng + Thµnh tiÒn II. KÕt qu¶ trªn 1 ha 1. Gi¸ trÞ s¶n xuÊt (GO) 2. Gi¸ trÞ gia t¨ng (VA) 3. Thu nhËp hçn hîp (MI) III. HiÖu qu¶ chi phÝ - GO/IC - VA/IC - MI/TCp IV. HiÖu qu¶ L§G§ 1. GO/W 2. VA/W 3. MI/W

1000® 1000® c«ng c«ng c«ng 1000® 1000® 1000® 1000® lÇn lÇn lÇn 1000®/c 1000®/c 1000®/c

40,36 36,61 34,00 32,25 30,60 31,11

39,13 29,84 28,73

6,05 5,05 3,21 43,07 35,96 32,85

64,59 50,06 48,18

60,06 47,37 40,64

54,92 44,81 43,20

33,32 24,03 21,64

43,71 35,00 34,09

4450 3755,6 365,3 365,3 21068 17313 16618 5,61 4,61 3,73 57,67 47,39 45,49

79

Nguån: Tæng hîp tõ sè liÖu ®iÒu tra cña t¸c gi¶.

Trong 10 chñng lo¹i RAT cña c¸c hé ë 3 x· V©n Néi, LÜnh Nam, §«ng

Xu©n cho thÊy: rau muèng lµ c©y cho gi¸ trÞ s¶n xuÊt thÊp nhÊt 758,45 ngh×n

®ång. Tuy nhiªn víi ®Æc ®iÓm vÒ tÝnh thêi vô ng¾n (chØ kho¶ng 21 - 28 ngµy) th×

viÖc s¶n xuÊt rau muèng l¹i ®em l¹i hiÖu qu¶ ®¸ng kÓ. NÕu ®iÒu kiÖn thêi tiÕt

thuËn lîi th× trong mét n¨m ng−êi s¶n xuÊt cã thÓ cÊy ®−îc 7 - 10 løa. Còng cã

chung ®Æc tÝnh trªn cña rau muèng, c¶i xanh còng lµ mét c©y cã thÓ s¶n xuÊt

quanh n¨m. Víi chi phÝ trung gian b×nh qu©n 157,52 ngh×n ®ång th× ng−êi s¶n

xuÊt cã thÓ thu ®−îc tæng gi¸ trÞ s¶n xuÊt 855,14 ngh×n ®ång/sµo/vô ®Æc biÖt c¶i

gät cã chu kú s¶n xuÊt ng¾n vµ gi¸ c¶ kh¸ æn ®Þnh vµ cao (3000 ®ång/kg), nªn

thu nhËp hçn hîp/c«ng lao ®éng nhËn ®−îc lµ lín nhÊt 48,18 ngh×n ®ång.

Trong c¸c c©y trång trªn, cµ tÝm lµ c©y cho gi¸ trÞ s¶n xuÊt cao nhÊt

(2243,51 ngh×n ®ång) nh−ng còng lµ c©y ®ßi hái l−îng ®Çu t− cao c¶ vÒ gi¸ trÞ

(337,18 ngh×n ®ång) vµ c«ng lao ®éng (61,28 c«ng). Do ®ã thu nhËp hçn

hîp/c«ng lao ®éng chØ nhËn ®−îc lµ 31,19 ngh×n ®ång.

Nh− vËy hiÖu qu¶ s¶n xuÊt rau an toµn, ®Æc biÖt lµ nh÷ng c©y rau ng¾n

ngµy ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ cao h¬n c¶ ®ång thêi víi nh÷ng c©y trång nµy cßn

cã t¸c dông tÝch cùc trong viÖc x©y dùng c¸c c«ng thøc lu©n canh kh¸c nhau võa

c¶i t¹o ®Êt, võa t¨ng thu nhËp cho ng−êi n«ng d©n.

H¬n n÷a s¶n xuÊt RAT kh«ng chØ ®em l¹i hiÖu l¹i hiÖu qu¶ vÒ mÆt kinh tÕ

mµ cßn ®em l¹i hiÖu qu¶ vÒ mÆt x· héi ®ã lµ ®· gãp phÇn gi¶i quyÕt cho phÇn lín

lao ®éng trong n«ng th«n, b¶o vÖ ®−îc søc khoÎ cña c¶ ng−êi s¶n xuÊt vµ ng−êi

tiªu dïng, ®ång thêi b¶o vÖ m«i tr−êng sinh th¸i bÒn v÷ng.

Qua b¶ng 22 cho thÊy, trong c¸c c©y trång trªn rau muèng lµ c©y ®ßi hái

sù ®Çu t− Ýt nhÊt c¶ vÒ gi¸ trÞ 4588 ngh×n ®ång vµ c«ng lao ®éng 469 c«ng nh−ng

l¹i cho hiÖu qu¶ kinh tÕ kh¸ cao. Thu nhËp hçn hîp trªn c«ng lao ®éng thu ®−îc

42,51 ngh×n ®ång, cßn c¶i b¾p cã sù ®Çu t− cao nhÊt 11561 ngh×n ®ång/ha nh−ng

®em l¹i hiÖu qu¶ h¬n c¶ lµ c¶i ngät, thu nhËp hçn hîp trªn c«ng lao ®éng ®¹t

®−îc 51,2 ngh×n ®ång, tiÕp ®Õn lµ l¬ tr¾ng 42,38 ngh×n ®ång, thÊp nhÊt lµ su hµo

80

24,04 ngh×n ®ång/c«ng lao ®éng. KÕt qu¶ ®ã ®−îc thÓ hiÖn qua b¶ng 22.

B¶ng 22: KÕt qña vµ hiÖu qña tiªu thô mét sè lo¹i RAT ë c¸c hé n«ng d©n kiªm b¸n lÎ n¨m 2003

Chñng lo¹i

DiÔn gi¶i

§VT

C¶i b¾p

Su hµo L¬ tr¾ng Rau muèng

Cµ chua Cµ tÝm D−a chuét §Ëu ®òa C¶i ngät

9874,6 6378,7 1119 1022 107 2675

9741 7615 1778 1743 25 625

9060,4 8022,6 901 863 38 950

10343,8 7152,5 1113 1025 98 2450

8072,1 7143,4 529 511 18 450

11561 7517,4 726 618 127 3175

8486,4 6711,2 755 724 31 775

7622,8 6870,7 787 753 34 850

43620 37241 33745

66682 59067 56941

35722 27699,4 26661,6

45851 38698,5 35507,2

34238 27095 26166

37734 30217 26173

25892 19181 17406

36497 29626 28874

6,84 5,84 3,42

8,76 7,76 5,85

4,45 3,45 2,94

6,41 5,41 3,43

4,79 3,79 3,24

5,02 4,02 2,26

3,86 2,86 2,05

5,31 4,31 3,79

I. §Çu t− /1 ha 1. Chi phÝ ph¶i tr¶ b»ng tiÒn (TCp) 2. Chi phÝ trung gian (IC) 3. C«ng lao ®éng (W) - C«ng L§G§ - Lao ®éng thuª - Chi phÝ thuª L§ II. KÕt qña trªn 1 ha 1. Gi¸ trÞ s¶n xuÊt (GO) 2. Gi¸ trÞ gia t¨ng (VA) 3. Thu nhËp hçn hîp (MI) III. HiÖu qu¶ chi phÝ - GO/IC - VA/IC - MI/TCp IV. HiÖu qu¶ L§G§ 1. GO/W 2. VA/W 3. MI/W

1000® 1000® c«ng c«ng c«ng 1000 ® 1000® 1000® 1000® lÇn lÇn lÇn 1000®/c 1000®/c 1000®/c

42,68 36,44 33,02

38,26 33,89 32,67

41,39 32,10 30,89

44,73 37,75 34,64

67,00 53,02 51,21

61,06 48,89 42,35

35,76 26,49 24,04

48,47 39,34 38,35

4588 3841,9 469 427 42 1050 25774 21932,1 21186 6,71 5,71 4,62 60,36 51,36 49,62

81

Nguån: Tæng hîp tõ sè liÖu ®iÒu tra cña t¸c gi¶.

4.2.3. T×nh h×nh tiªu thô rau an toµn

• Nhãm chuyªn thu gom, b¸n bu«n

§èi víi ng−êi thu gom RAT, møc chi phÝ trªn mét ®¬n vÞ s¶n phÈm cao

h¬n so víi rau th−êng, møc chªnh lÖch nµy chñ yÕu lµ do chi phÝ vÒ thuÕ vµ ®iÖn

tho¹i. §Æc thï cña s¶n xuÊt RAT lµ ngµnh s¶n xuÊt kinh doanh míi ph¸t triÓn,

nªn l−îng thu gom kh«ng nhiÒu dÉn tíi chi phÝ thu gom trªn mét ®¬n vÞ s¶n

phÈm cao. Tuy nhiªn thu nhËp cña ng−êi thu gom RAT vÉn cao h¬n thu so víi

thu nhËp cña ng−êi thu gom rau th−êng, vµ tÊt yÕu hiÖu qu¶ kinh doanh, hiÖu qu¶

sö dông ®ång vèn cao h¬n so víi rau th−êng.

B¶ng 23: Chi phÝ vµ thu nhËp cña ng−êi thu gom tÝnh trªn 1kg rau an toµn

(vô ®«ng xu©n n¨m 2004) §VT: 1000®ång

Rau th−êng

ChØ tiªu

246

310

243

248

311

125,00 125,51

Tæng CP thu gom a. Chi phÝ thu mua - ThuÕ - VËn chuyÓn - §iÖn tho¹i - Chi kh¸c b. Chi lao ®éng 2. Gi¸ mua thu gom 3. Gi¸ b¸n 4. Thu nhËp 5. Lîi nhuËn

RAT/rau th−êng (%) RAT Cµ chua C¶i ngät §©ô ®òa Cµ chua C¶i ngät §©ô ®òa Cµ chua C¶i ngät §©ô ®òa 126,42 305 224 136,14 137,27 139,13 28 215,38 215,38 186,67 137 102,96 105,30 105,38 14 175,00 175,00 175,00 45 450,00 500,00 562,50 102,35 87 102,44 102,44 129,63 3500 143,48 133,33 128,57 4500 136,36 130,43 121,44 776 116,79 121,91 124,37 689 118,35 124,78

166 13 135 8 10 82 2300 3300 834 752

221 28 139 14 40 84 2000 3000 779 695

226 28 139 14 45 84 3300 4500 974 890

161 15 130 8 8 85 2700 3500 639 554

161 13 132 8 8 82 1500 2300 639 557

Nguån : Tæng hîp tõ sè liÖu ®iÒu tra cña t¸c gi¶.

82

• Nhãm b¸n lÎ

KÕt qu¶ vµ hiÖu qu¶ cña ng−êi b¸n lÎ cao hay thÊp phô thuéc rÊt nhiÒu vµo

chñng lo¹i, khèi l−îng, gi¸ b¸n rau hµng ngµy.

+ Cöa hµng

- B×nh qu©n 1 ngµy, doanh thu b×nh qu©n cña mét sè lo¹i rau cña mét cöa

hµng b¸n RAT lµ 3590 ngh×n ®ång, l·i gép lµ 1291 ngh×n ®ång.

B¶ng 24 : Doanh thu vµ l·i gép tÝnh cho 1 ngµy cña cöa hµng RAT

Gi¸ (®ång/kg)

Lo¹i rau

Doanh thu (1000®)

Gi¸ b¸n Gi¸ mua Chªnh lÖch

L·i gép (1000®)

Khèi l−îng (kg)

2500 4500 5000 4700 7000 6000 9000 8000 5000 12000

1500 3000 3500 3200 4500 4000 6000 4500 3000 8000

1000 1500 1500 1500 2500 2000 3000 3500 2000 4000

115 74 70 35 57 72 26 42 134 32 657 - 1450 - 154 -

- - -

- - -

287,5 333,0 350,0 164,5 399,0 432,0 234,0 336,0 670,0 384,0 3590,0 8033,0 854,7

115,0 111,0 105,0 52,5 142,5 144,0 78,0 147,0 268,0 128,0 1291,0 3815,7 421,4

Rau muèng C¶i ngät C¶i bao C¶i tr¾ng §Ëu ®òa Cµ tÝm Cµ rèt Cµ chua D−a chuét Xµ l¸ch Tæng Møc cao nhÊt Møc thÊp nhÊt Nguån: Tæng hîp tõ sè liÖu ®iÒu tra cña t¸c gi¶.

Thùc tÕ hiÖn nay møc doanh thu cña mét cöa hµng kinh doanh rau nh− vËy

lµ cã kÕt qu¶ vµ hiÖu qu¶. NÕu nh− c¸c cöa hµng b¸n rau ®Çu t− c¬ së vËt chÊt kü

thuËt nh− kho l¹nh, b¶o qu¶n l¹nh cã kho réng cã thÓ ph¸t triÓn tèt theo h−íng

chuyªn kinh doanh RAT

+ Siªu thÞ

B×nh qu©n mét ngµy doanh thu b×nh qu©n cña toµn bé rau (theo b¶ng

25) cña siªu thÞ cã b¸n RAT lµ 2137 ngh×n ®ång, l·i gép lµ 961,6 ngh×n ®ång.

Qua 2 b¶ng 24 vµ 25 nhËn thÊy, so víi cöa hµng, doanh thu b×nh qu©n mét

83

ngµy cña mét siªu thÞ b¸n RAT Ýt h¬n. Nguyªn nh©n lµ do chñng lo¹i rau vµ ®èi

t−îng kh¸ch hµng cña siªu thÞ Ýt trong khi gi¸ b¸n l¹i cao h¬n cöa hµng. Tuy

nhiªn kÕt qu¶ vµ hiÖu qu¶ cña viÖc kinh doanh RAT cña c¸c cöa hµng, siªu thÞ

vÉn cã hiÖu qu¶. Tõ thùc tÕ nh− vËy ®Æt ra yªu cÇu më réng thªm c¸c cöa hµng,

siªu thÞ b¸n RAT t¹i c¸c quËn nh−: CÇu GiÊy, Thanh Xu©n, T©y Hå... lµ cÇn thiÕt

vµ cã hiÖu qu¶.

B¶ng 25: Doanh thu vµ l·i gép tÝnh cho 1 ngµy b¸n hµng cña gian siªu thÞ

§VT: 1000®

b¸n rau an toµn

Lo¹i rau

Doanh thu (1000®)

L·i gép (1000®)

Gi¸ (®ång/kg) Gi¸ b¸n Gi¸ mua Chªnh lÖch 2100 1800 2000 3000 4000 3700 1500 3500 6000 5000 3500 4500 3000 7000 2000 5000 5000 3500 3000 9000

3000 5000 6000 6000 8000 7000 12000 9000 6000 15000

- - -

- - -

- - -

54,0 105,0 102,0 114,0 224,0 245,0 456,0 369,0 324,0 144,0 2137,0 4630,5 483,2

37,8 42,0 68,0 28,5 168,0 122,5 114,0 82,0 270,0 28,8 961,6 2037,4 222,3

Khèi l−îng (kg) 18 Rau muèng 21 C¶i ngät 17 C¶i bao 19 C¶i tr¾ng 28 §Ëu ®òa 35 Cµ tÝm 38 Cµ rèt 41 Cµ chua 54 D−a chuét 9,6 Xµ l¸ch Tæng 280,6 Cao nhÊt 612,5 Nhá nhÊt 64 Nguån : Tæng hîp tõ sè liÖu ®iÒu tra cña t¸c gi¶.

§Ó thÊy râ sù ph¸t triÓn cña c¸c cöa hµng, siªu thÞ trong kinh doanh RAT,

theo sè liÖu cña ViÖn Quy ho¹ch vµ ThiÕt kÕ n«ng ngiÖp vµ kÕt hîp víi ®iÒu

tra thu thËp sè liÖu s¬ cÊp chóng t«i tæng hîp, tÝnh to¸n doanh thu b×nh qu©n

hµng th¸ng qua 2 n¨m 2002 - 2003 cña cöa hµng, siªu thÞ kinh doanh RAT.

§©y lµ ®Þa ®iÓm ph©n phèi chñ yÕu l−îng RAT tíi ng−êi tiªu dïng t¹i Hµ Néi.

B¶ng 26: Doanh thu b¸n rau an toµn b×nh qu©n 1 th¸ng

§VT: tr.®ång

84

cña cöa hµng vµ siªu thÞ

N¨m

N¨m 2002

N¨m 2003

So s¸nh 03/02 (%)

Th¸ng

CH

ST

CH

ST

CH

ST

1 - 2 3 - 4 5 - 6 7 - 8 9 - 10 11 - 12

15,23 21,3 25,15 31,45 35,1 39,85 168,08

42,5 8,5 57,03 12 99,62 15,5 125,4 18,12 135 21,15 150 23,45 98,72 609,55

25,3 279,0545 297,647 31,23 267,7465 260,25 58,31 396,1034 376,194 65,35 398,7281 360,651 76 384,6154 359,338 90 376,4115 383,795 346,19 362,6547 350,679

Tæng Nguån: ViÖn Quy ho¹ch vµ ThiÕt kÕ n«ng ngiÖp + §iÒu tra cña t¸c gi¶.

Theo sè liÖu trong b¶ng cho thÊy doanh thu tiªu thô RAT t¹i c¸c cöa hµng

vµ siªu thÞ liªn tôc t¨ng qua c¸c thêi kú, nguyªn nh©n chñ yÕu lµ do chÊt l−îng

RAT ngµy cµng ®−îc n©ng cao ®ång thêi c¬ cÊu chñng lo¹i ngµy mét phong phó.

Do ®ã khèi l−îng tiªu thô ngµy mét nhiÒu h¬n, ®Æc biÖt sau mçi ®ît ngé ®éc do

rau g©y ra th× l−îng b¸n t¨ng ®ét biÕn. N¨m 2002, doanh thu b×nh qu©n t¹i cöa

hµng lµ 168,08 triÖu ®ång, t¹i siªu thÞ lµ 98,72 triÖu ®ång. N¨m 2003, doanh thu

tiªu thô ®¹t ®−îc t¨ng h¬n 3 lÇn so víi n¨m 2002, cô thÓ: doanh thu cña cöa hµng

85

®¹t 609,6 triÖu ®ång, siªu thÞ lµ 346,20 triÖu ®ång.

4.2.4. YÕu tè ¶nh h−ëng ®Õn s¶n xuÊt vµ tiªu thô rau an toµn

• Quy ho¹ch s¶n xuÊt rau an toµn

S¶n xuÊt RAT ë Hµ Néi ®−îc quy ho¹ch trªn ®Þa bµn Hµ Néi thÓ hiÖn qua

b¶ng 27.

Theo quy ho¹ch vïng s¶n xuÊt RAT, hÇu hÕt c¸c huyÖn ®Òu cã c¸c vïng

s¶n xuÊt tËp trung c¸c c©y trång cã gi¸ trÞ kinh tÕ cao phï hîp víi lîi thÕ cña

m×nh. Víi vïng quy ho¹ch nh− vËy hÇu hÕt c¸c x· trong vïng quy ho¹ch ®· cã

nh÷ng b−íc thùc hiÖn tèt theo ®óng quy ho¹ch (c¸c x· ë huyÖn Thanh Tr×, thËm

chÝ cßn v−ît chØ tiªu nh− LÜnh Nam); Tuy nhiªn cßn mét sè x· vÉn ch−a thùc hiÖn

®óng theo quy ho¹ch cña thµnh phè. §©y lµ vÊn ®Ò ®Æt ra cho ban qu¶n lý dù ¸n

quy ho¹ch cña thµnh phè còng nh− c¸c cÊp l·nh ®¹o huyÖn, ®Þa ph−¬ng cÇn cã c¸c

biÖn ph¸p h÷u hiÖu nh»m thóc ®Èy c¸c vïng s¶n xuÊt tËp trung thùc hiÖn tèt theo

quy ho¹ch cña thµnh phè ®· ®Ò ra. Ngoµi c¸c vïng s¶n xuÊt RAT tËp trung trªn,

c¸c huyÖn ngo¹i thµnh còng ®· chØ ®¹o c¸c x· cßn l¹i n»m trong vïng quy ho¹ch

tæng thÓ tæ chøc s¶n xuÊt trªn 1000 ha canh t¸c (t−¬ng ®−¬ng 3500 ha gieo

trång). C¸c vïng nµy sÏ ¸p dông quy tr×nh kü thuËt s¶n xuÊt RAT do Së khoa häc

c«ng nghÖ vµ M«i tr−êng ban hµnh vµ quy tr×nh phßng trõ dÞch h¹i tæng hîp

(IPM) nh»m ®Èy m¹nh x· héi hãa ®èi víi s¶n xuÊt RAT.

Cã thÓ nãi trong nh÷ng n¨m võa qua quy ho¹ch vïng s¶n xuÊt RAT ë Hµ

Néi ®· cã sù ph¸t triÓn ®¸ng kÓ, tuy cßn mét sè vïng s¶n xuÊt vÉn cßn cã diÖn tÝch

qu¸ nhá so víi quy ho¹ch tæng thÓ cña thµnh phè, còng nh− so víi nhu cÇu thÞ

tr−êng mµ ng−êi s¶n xuÊt cÇn ®¸p øng nh−ng vÒ mÆt bè trÝ s¶n xuÊt th× c¬ cÊu,

chñng lo¹i rau cña thµnh phè trong nh÷ng n¨m qua ®· cã sù thay ®æi tÝch cùc, t¨ng

dÇn c¸c diÖn tÝch rau gia vÞ, c¸c lo¹i rau cao cÊp ®Ó ®¸p øng nhu cÇu thÞ tr−êng ngµy

86

cµng t¨ng vÒ c¸c lo¹i rau nµy.

B¶ng 27: T×nh h×nh thùc hiÖn quy ho¹ch vïng s¶n xuÊt RAT cña Thµnh phè Hµ Néi n¨m 2003

N¨ng suÊt (tÊn/ha)

S¶n l−îng (tÊn)

X· - huyÖn

Chñng lo¹i RAT

QH

QH

TH

Tiªu thô theo gi¸ RAT (tÊn) TH QH

DiÖn tÝch canh t¸c 3 vô QH TH

TH

58.5 35 28.5

60 35 30

20 - 25 16 - 18 16 - 18

22 17 16

3600-4500 1700-1900 1400-1650

3861 1785 1368

2900 500-700 700-800

2650 C¸c lo¹i rau theo mïa vô 550 700

Su hµo, b¾p c¶i, bÝ xanh Cµ chua, su hµo, b¾p c¶i, ®Ëu qu¶

2250 Cµ chua, su hµo, khoai t©y, c¶i c¸c lo¹i

1400 C¶i b¾p, cµ chua, ®Ëu Hµ lan, c¶i c¸c lo¹i 900 C¶i c¸c lo¹i, ®Ëu qu¶, cµ chua, c¶i b¾p 1250 Rau gia vÞ mïi tµu, th¬m vµ rau c¸c lo¹i 1100 C¸c lo¹i rau theo mïa

C¸c lo¹i c¶i, rau muèng, rau ngãt, bÝ… Sóp l¬, cµ chua, c¶i c¸c lo¹i Cµ chua, c¶i c¸c lo¹i

100 95 48 39.5 47 22 15 24

100 100 50 40 50 20 15 25

4590 4703 2304 1979 2115 1320 652.5 1080

2400 1500 850 1200 1250 750 250 300

800 250 280

15 - 16 16 - 17 15 - 16 16 - 17 15 - 16 19 - 20 15 - 16 15 - 16

15.3 16.5 16 16.7 15 20 14.5 15

4500-4800 4800-5000 2200-2400 1900-2000 2250-2400 1140-1200 675-720 1120-1200

185 48 40

185 50 40

1. HuyÖn §«ng Anh - V©n Néi - Nam Hång - B¾c Hång - Nguyªn Khª, Tiªn D−¬ng, Kim Nç, Kim chung 2. HuyÖn Gia L©m - V©n §øc - §Ængk X¸ - §«ng D−¬ng - LÖ Chi 3. HuyÖn Thanh Tr× - LÜnh nam - Yªn Mü - Duyªn Hµ 4. HuyÖn Tõ Liªm - T©y Tùu, Minh Khai, Phó DiÔn, Liªn M¹c 5. HuyÖn Sãc S¬n - §«ng Xu©n - Thanh Xu©n

10656 2088 1560

3500

3500 Rau gia vÞ, c¸c lo¹i rau theo mïa vô 200

Ng« bao tö, da chuét bao tö, cµ c¸c lo¹i

19.5 15 15

19.2 14.5 13

10822.5 2300 1800

Nguån: B¸o c¸o quy ho¹ch PTNN Hµ Néi & c¸c Phßng NN &PTNT.

87

• Bè trÝ s¶n xuÊt rau an toµn

+ Chñng lo¹i

Sù kh¸c nhau trong cung øng s¶n phÈm RAT gi÷a c¸c huyÖn bëi nhiÒu

lý do, mét sè huyÖn cã lîi thÕ vÒ vÞ trÝ ®Þa lý, lîi thÕ vÒ ®iÒu kiÖn ®Êt ®ai,

nguån n−íc t−íi (trong quy ho¹ch vïng RAT cña thµnh phè) kÕt hîp víi viÖc

ng−êi s¶n xuÊt t¹i ®©y n¾m b¾t ®−îc nhiÒu th«ng tin, do vËy mµ hä chuyÓn

h−íng sang s¶n xuÊt c¸c lo¹i s¶n phÈm an toµn ®Ó n©ng cao thu nhËp trªn

mét ®¬n vÞ diÖn tÝch. MÆt kh¸c, ph¶i nãi ®Õn lîi thÕ vÒ sù ®Çu t− c¬ së h¹

tÇng cho s¶n xuÊt RAT cña c¸c huyÖn nµy th«ng qua c¸c ch−¬ng tr×nh, dù ¸n

ph¸t triÓn RAT cña thµnh phè vµ c¸c tæ chøc chÝnh phñ, phi chÝnh phñ trong

vµ ngoµi n−íc nh− c¸c ch−¬ng tr×nh, dù ¸n ph¸t triÓn RAT 1996 - 2001, dù

¸n ®µo t¹o n«ng d©n s¶n xuÊt RAT theo quy tr×nh tæng hîp cña ADDA - §an

M¹ch, CIRAD phèi hîp víi mét sè viÖn nghiªn cøu cña ViÖt Nam. Nh÷ng

ch−¬ng tr×nh nµy ®· t¹o ®µ ph¸t triÓn bÒn v÷ng RAT cho c¸c ®Þa ph−¬ng

®−îc h−ëng lîi bëi nh÷ng ®iÒu kiÖn cÇn ®Ó s¶n xuÊt RAT ®ã lµ yªu cÇu cÇn

ph¶i ®−îc ®Çu t− vÒ h¹ tÇng c¬ së nhÊt ®Þnh mµ víi c¸c quy m« s¶n xuÊt hé

hay vèn tù cã cña ®Þa ph−¬ng (cña x·) ®«i khi kh«ng ®¸p øng ®−îc.

Theo ®iÒu tra nh×n chung, RAT ®−îc quy ho¹ch ®Çu t− ph¸t triÓn t¹i nh÷ng

®Þa ph−¬ng cã truyÒng thèng rau tõ l©u ®êi, cã vÞ trÝ thuËn lîi cho viÖc l−u th«ng,

vËn chuyÓn s¶n phÈm vµo néi thµnh còng nh− tíi c¸c ®Þa ph−¬ng kh¸c. §©y lµ ®iÒu

kiÖn thuËn lîi cho ph¸t triÓn s¶n xuÊt hµng ho¸ nãi chung vµ ®Æc biÖt ®èi víi c©y

rau nãi riªng v× lµ s¶n phÈm chøa nhiÒu n−íc do vËy thêi gian vµ ®iÒu kiÖn vËn

chuyÓn cã ¶nh h−ëng tíi chÊt l−îng s¶n phÈm.

HiÖn nay, Hµ Néi lµ mét trong rÊt Ýt c¸c ®Þa ph−¬ng cã c¬ cÊu chñng lo¹i

rau xanh phong phó nhÊt. Trong sè tËp ®oµn rau xanh rÊt phong phó ®ã Hµ Néi

®· ®−a vµo ch−¬ng tr×nh s¶n xuÊt RAT mét sè lo¹i rau nh−: su hµo, b¾p c¶i, cµ

chua, ®Ëu qu¶, c¸c lo¹i c¶i xanh, sóp l¬, d− chuét, d−a chuét bao tö, ng« bao tö...

MÆc dï chñng lo¹i ch−a nhiÒu nh−ng chóng ®· ®¸p øng phÇn nµo nhu cÇu RAT

88

cña ng−êi tiªu dïng.

+ Thêi vô

C¸c lo¹i RAT ®−îc s¶n xuÊt theo hai vô ®«ng - xu©n vµ thu - ®«ng lµ

chñ yÕu. HiÖn nay, ng−êi s¶n xuÊt ®· chó ý ph¸t triÓn lo¹i rau tr¸i vô nh−:

cµ chua, b¾p c¶i, sóp l¬... vô sím vµ vô muén. Trong nh÷ng n¨m võa qua

Hµ Néi ®· ®−a thªm mét sè gièng rau míi nh−: c¶i ngät, c¶i bã x«i, c¶i

ch©n vÞt, xµ l¸ch tÝm, b¾p c¶i tÝm, bÝ ngåi, m−íp NhËt... vµo s¶n xuÊt. §©y

lµ nh÷ng gièng cã thêi vô dµi trong n¨m. §iÒu nµy ch¼ng nh÷ng t¨ng thªm

chñng lo¹i rau xanh ngµy cµng phong phó, võa bæ xung cho c¬ cÊu rau gi¸p

vô. ViÖc t¨ng c−êng s¶n xuÊt rau chÝnh vô vµ r¶i vô lµ mét trong nh÷ng −u

thÕ rÊt lín cña Hµ Néi, ch¼ng nh÷ng ®¸p øng ®−îc nhu cÇu ng−êi tiªu dïng

Hµ Néi quanh n¨m mµ cßn t¹o ra n¨ng lùc míi ®Ó t¨ng thªm s¶n phÈm cung

øng cho c¸c tØnh vµ cho xuÊt khÈu.

• Ng−êi tiªu dïng

a/ Nhu cÇu tiªu dïng trªn ®Þa bµn Hµ Néi

- Quy m« d©n sè Hµ Néi ®ang t¨ng lªn tíi gÇn 3 triÖu d©n, trong ®ã cã 2/3

d©n sè phi n«ng nghiÖp, ®©y lµ thÞ tr−êng tiªu dïng rau xanh nhÊt lín. Nh÷ng

n¨m gÇn ®©y d©n sè Hµ Néi t¨ng nhanh, do vËy nhu cÇu tiªu thô rau cña Hµ Néi

còng t¨ng lªn rÊt nhiÒu.

ë ®©y nÕu so s¸nh tæng nhu cÇu rau t−¬i cña c¶ thµnh phè víi tæng l−îng

RAT ®−îc s¶n xuÊt ra, chóng ta thÊy tû lÖ cßn rÊt khiªm tèn (37%), ph©n bè c¸c

®iÓm b¸n RAT tËp trung phÇn lín ë c¸c quËn néi thµnh, c¸c huyÖn ngo¹i thµnh

cã rÊt Ýt (Gia L©m 2, Sãc S¬n 1). §ång thêi chóng ta biÕt ®−îc sè l−îng RAT tiªu

thô t¹i c¸c ®iÓm cßn nhá, theo b¸o c¸o cña Së NN&PTNT n¨m 2001 trung b×nh

l−îng rau tiªu thô lµ 8 - 10 tÊn/ngµy, chiÕm kho¶ng 10% so víi l−îng s¶n xuÊt ra.

Sè cßn l¹i b¸n t¹i c¸c chî truyÒn thèng vµ chî ®Þa ph−¬ng.

- Nhu cÇu tiªu dïng RAT t¨ng lªn lµ do møc thu nhËp ng−êi d©n t¨ng. Møc

sèng cña c¸c bé phËn d©n c− dÉn ®Õn sù thay ®æi trong tiªu dïng rau nãi chung vµ

RAT nãi riªng. C¸c tÇng líp d©n c− Hµ Néi, nhÊt lµ khu vùc néi thµnh nh×n chung

89

®Òu lµ bé phËn cã thu nhËp vµ møc tiªu dïng kh¸ cao so víi nhiÒu vïng kh¸c trong

c¶ n−íc, v× vËy nhu cÇu rau t−¬i kh«ng chØ ®ßi hái ®ñ vÒ sè l−îng, chñng lo¹i phong

phó, ®a d¹ng mµ cßn yªu cÇu cao vÒ chÊt l−îng vµ an toµn thùc phÈm.

Hµ Néi lµ thñ ®«, lµ trung t©m kinh tÕ, chÝnh trÞ vµ v¨n ho¸ cña c¶ n−íc, v×

vËy Hµ Néi lµ n¬i héi tô th−êng xuyªn nh÷ng ng−êi n−íc ngoµi lµm viÖc t¹i c¸c

c¬ quan ngo¹i giao, c¬ quan quèc tÕ vµ lµ n¬i th¨m viÕng cña kh¸ch n−íc ngoµi.

§©y lµ bé phËn tiªu dïng cã thu nhËp rÊt cao ®ßi hái kh¾t khe vÒ chÊt l−îng, ®Æc

biÖt lµ vÒ an toµn thùc phÈm.

ViÖc t¨ng møc sèng cña tÇng líp d©n c− thµnh thÞ nghÌo nhÊt ®−îc biÓu

hiÖn b»ng viÖc t¨ng søc mua ®iÒu kiÖn sèng ®−îc c¶i thiÖn cña tÇng líp nµy kÐo

theo viÖc t¨ng mua s¶n phÈm vµ t¨ng l−îng tiªu thô rau. Tr¸i l¹i t¨ng møc sèng

cña tÇng líp trung l−u vµ kh¸ gi¶ cã t¸c ®éng ng−îc l¹i, tiªu dïng rau sÏ gi¶m mµ

thay vµo ®ã lµ c¸c lo¹i thùc phÈm kh¸c: hoa, qña, s¶n phÈm chÕ biÕn...

- Gi¸ c¶ RAT ¶nh h−ëng ®Õn cÇu vÒ RAT. S¶n xuÊt RAT theo quy tr×nh

nghiªm ngÆt, chi phÝ vËt chÊt vµ c«ng lao ®éng cao, bëi vËy gi¸ c¶ còng cao h¬n.

S¶n xuÊt rau th−êng cã thêi vô cung cÊp s¶n phÈm ch−a ®¸p øng nhu cÇu tiªu

dïng, do vËy gi¸ c¶ th−êng kh«ng æn ®Þnh trong thêi gian dµi.

- Mét yÕu tè kh¸c lµm ¶nh h−ëng ®Õn møc tiªu thô RAT ®èi víi ng−êi

d©n Hµ Néi lµ sù tin t−ëng chÊt l−îng RAT. Trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ hiÖn nay,

ng−êi d©n cã møc chi tiªu vÒ rau chiÕm tû träng nhá trong tæng chi tiªu, mµ rau

lµ s¶n phÈm tiªu dïng thiÕt yÕu kh«ng thÓ thiÕu ®−îc nªn ®é co d·n cña cÇu

theo gi¸ c¶ rau t−¬i rÊt Ýt co gi·n so víi cung (®Æc biÖt lµ khu vùc néi thµnh vµ

khu vùc ®ang ®« thÞ ho¸). Do ®ã, kh¶ n¨ng t¨ng cÇu tiªu dïng RAT sÏ nhanh

khi ng−êi d©n yªn t©m vÒ chÊt l−îng s¶n phÈm, mÆc dï gi¸ t¨ng cao h¬n so víi

rau th−êng.

Theo ®iÒu tra cho thÊy cã sù chªnh lÖch gi¸ b¸n RAT gi÷a c¸c cöa hµng,

siªu thÞ vµ c¸c chî. Møc chªnh lÖch nµy tïy theo tõng lo¹i rau: ®èi víi rau ¨n l¸

th× møc chªnh lÖch nµy kh«ng ®¸ng kÓ, nh−ng rau ¨n cñ, qu¶ th× chªnh lÖch

90

nhiÒu (vÝ dô tr−êng hîp cña d−a chuét, gi¸ chªnh lÖch tõ 1,4 ®Õn 3 lÇn so víi gi¸

b¸n t¹i c¸c chî), yÕu tè ¶nh h−ëng ®Õn sù lùa chän cña kh¸ch hµng vµ cuèi cïng

¶nh h−ëng ®Õn viÖc tiªu thô s¶n phÈm.

- ChÊt l−îng s¶n phÈm ¶nh h−ëng ®Õn kÕt qu¶ tiªu thô RAT. Hµm l−îng dinh

d−ìng, h−¬ng vÞ, ®é t−¬i, vÖ sinh an toµn thùc phÈm vµ h×nh thøc bÒ ngoµi thÓ hiÖn

chÊt l−îng RAT. ChÊt l−îng s¶n phÈm lµ yÕu tè quan träng quyÕt ®Þnh sù tån t¹i cña

ng−êi s¶n xuÊt, quyÕt ®Þnh tíi søc mua cña ng−êi tiªu dïng.

§Ó t×m hiÓu nhËn thøc cña ng−êi tiªu dïng ®èi víi RAT chóng t«i tiÕn

hµnh pháng vÊn 40 ng−êi (trong ®ã cã 20 c«ng chøc, 17 ng−êi tù do vµ 3

ng−êi lao ®éng tõ tØnh kh¸c. Hä lµ c¸c kh¸ch hµng cña c¸c cöa hµng, siªu thÞ

b¸n RAT vµ ng−êi mua rau th−êng t¹i c¸c cöa hµng, siªu thÞ vµ c¸c chî ®·

®iÒu tra.

b/ HiÓu biÕt cña ng−êi tiªu dïng vÒ RAT ¶nh h−ëng ®Õn møc cÇu

B¶ng 28: NhËn thøc cña ng−êi tiªu dïng Hµ Néi vÒ rau an toµn

Néi dung tr¶ lêi

Kh«ng biÕt râ vÒ RAT

BiÕt râ vÒ RAT

§èi t−îng

C«ng chøc (20)

Kh«ng nghe nãi ®Õn RAT Sè ng−êi 0

Tù do (17)

5

71,43

7

36,84

5

35,71

Ng−êi kh¸c (03)

2

28,75

1

5,27

0

0

Tæng

7

19

100

14

100

100 Nguån: Tæng hîp tõ sè liÖu ®iÒu tra cña t¸c gi¶.

CC (%) 0 Sè ng−êi 11 CC (%) 57,89 Sè ng−êi 9 CC (%) 64,29

Khi ®−îc hái vÒ RAT, chóng t«i thÊy r»ng trªn 1/2 sè ng−êi ®−îc hái

trong sè 40 ng−êi ch−a biÕt hoÆc biÕt kh«ng ®Çy ®ñ vÒ RAT, hä cho r»ng RAT lµ

rau ®· ®−îc röa thuèc tÝm hay ng©m n−íc muèi tr−íc khi dïng. Trong ®ã mét bé

phËn chñ yÕu lµ c«ng chøc cã kh¸i niÖm chung chung cho r»ng ®ã lµ rau kh«ng

sö dông hoÆc sö dông Ýt c¸c s¶n phÈm ho¸ häc (ph©n bãn, thuèc trõ s©u...), kh«ng

cã ¶nh h−ëng xÊu ®Õn søc khoÎ vµ tèt h¬n cho m«i tr−êng so víi rau th−êng (Phô

91

b¶ng).

Møc hiÓu biÕt vÒ RAT còng kh¸c nhau theo c¸c ®èi t−îng ®iÒu tra. Víi

nh÷ng c«ng chøc sè hiÓu biÕt râ vÒ RAT lµ 9/20 ng−êi ®−îc pháng vÊn, cßn víi

ng−êi lao ®éng hiÓu biÕt vÒ RAT cña hä cßn h¹n chÕ h¬n, trong sè 17 ng−ßi ®−îc

hái chØ cã 5 ng−êi hiÓu râ vÒ RAT cßn 5 ng−êi ch−a bao giêi nghe ®Õn. §iÒu nµy

cho thÊy viÖc qu¶n b¸, tuyªn truyÒn th«ng tin mét c¸ch ®Çy ®ñ vÒ RAT (tiªu

chuÈn chÊt l−îng, t¸c h¹i cña rau kh«ng an toµn...) lµ rÊt cÇn thiÕt.

Trong sè c¸c ®èi t−îng ®−îc hái sè ng−êi th−êng xuyªn ¨n RAT hiÖn nay

ch−a cao (12/40 ng−êi), hä th−êng lµ nh÷ng hé cã thu nhËp cao vµ sè khÈu/hé thÊp

kho¶ng 3 ng−êi/hé, 1/2 sè ng−êi ®−îc pháng vÊn (20/40 ng−êi) lµ nh÷ng ng−êi ®·

cã ý thøc vÒ RAT vµ ®· tõng sö dông RAT nh−ng kh«ng th−êng xuyªn. Hä th−êng

lµ nh÷ng ®èi t−îng cÇn ¨n kiªng trong mét giai ®o¹n nµo ®ã, hoÆc c¸c gia ®×nh cã

hoµn c¶nh ®Æc biÖt nh− cã trÎ, cã kh¸ch... hä chØ sö dông RAT vµo thêi ®iÓm cÇn

thiÕt cßn phÇn lín hä vÉn mua rau ë chî b¸n lÎ. §©y lµ kh¸ch hµng tiÒm n¨ng, hä

cã møc hiÓu biÕt nhÊt ®Þnh vÒ RAT, cã kh¶ n¨ng sö dông RAT nh−ng v× lý do nµo

®ã hä kh«ng mua.

Sè ng−êi ch−a ¨n bao giê lµ nh÷ng ng−êi ch−a biÕt nhiÒu ®Õn RAT hoÆc

lµ nh÷ng ng−êi kh«ng cã kh¶ n¨ng tiªu dïng RAT do gi¸ cßn cao, hoÆc mét sè

ng−êi cho r»ng rau ngon lµ rau s¹ch mµ RAT nh×n bÒ ngoµi cã khi kh«ng ngon

b»ng rau th−êng.

Chóng t«i tiÕn hµnh pháng vÊn c¸c nhµ ph©n phèi RAT (nh÷ng ng−êi lµm

qu¶n lý t¹i c¸c cöa hµng, quÇy hµng cña t− nh©n, c¸c siªu thÞ cã kinh doanh

RAT) vµ c¸c nhµ hµng kh¸ch s¹n, bÕp ¨n tËp thÓ, ng−êi tiªu dïng ®Ó ®¸nh gi¸

møc ®é tin t−ëng vµo chÊt l−îng RAT s¶n xuÊt t¹i Hµ Néi.

§VT: %

92

B¶ng 29: Sù tin t−ëng cña kh¸ch hµng vµo rau an toµn ë Hµ Néi

Kh¸ch hµng

Tiªu chÝ

Cöa hµng,

BÕp ¨n

Nhµ hµng,

Ng−êi

Siªu thÞ

quÇy hµng

tËp thÓ

kh¸ch s¹n

tiªu dïng

Hoµn toµn tin t−ëng

80

75

73,1

67,3

42,2

Ch−a hoµn toµn tin t−ëng

20

25

36,9

32,7

40,3

Kh«ng tin t−ëng

0

0

0

0

17,5

Tæng

100

100

100

100

100

Nguån: Tæng hîp tõ sè liÖu ®iÒu tra cña t¸c gi¶.

§èi víi c¸c ®èi t−îng lµ c¸c nhµ hµng, bÕp ¨n tËp thÓ chóng t«i sö dông th«ng tin

do c¸c siªu thÞ vµ mét sè nhµ hµng cung cÊp. C¸c chñ thÓ thuéc thµnh phÇn trung

gian b¸n lÎ nh− c¸c cöa hµng, quÇy hµng, siªu thÞ cã b¸n RAT lµ nh÷ng ng−êi ®·

cã quan s¸t, kiÓm tra vïng s¶n xuÊt tr−íc khi thùc hiÖn hîp ®ång mua b¸n s¶n

phÈm. Tuy nhiªn, cã mét sè Ýt hä còng ch−a hoµn toµn tin t−ëng vµo chÊt l−îng

RAT s¶n xuÊt trªn ®Þa bµn Hµ Néi. Møc ®é tin cËy lµ 80% ®èi víi c¸c ®¬n vÞ b¸n

lÎ lµ cöa hµng, quÇy hµng vµ 75% ®èi víi c¸c siªu thÞ.

• §iÒu kiÖn kinh doanh cña c¸c c¬ së tiªu thô

HiÖn nay, c¸c c¬ së kinh doanh nh×n chung ch−a ®−îc thuËn lîi (sè liÖu

trong b¶ng 15). Trang thiÕt bÞ vËt chÊt cßn nghÌo nµn, cã 15/35 c¬ së cã giµn

l¹nh ®Ó rau vµ 4/35 c¬ së cã kho b¶o qu¶n l¹nh, tËp trung chñ yÕu lµ c¸c siªu

thÞ.

+ C¸c cöa hµng, quÇy hµng chuyªn kinh doanh rau: do quÇy ®−îc ®Æt ë gi÷a

chî hoÆc lµ mét ki«t míi thuª nªn c¬ së vËt chÊt rÊt s¬ sµi, chØ cã nh÷ng gi¸ xÕp

rau b»ng khung nh«m, s¾t hoÆc nhùa vµ ®Æt rau trong ®iÒu kiÖn b×nh th−êng,

93

ch−a ®¬n vÞ nµo cã thiÕt bÞ b¶o qu¶n.

B¶ng 30: §iÒu kiÖn b¸n hµng cña c¸c ®¬n vÞ kinh doanh rau an toµn ë Hµ

Néi

§Æc ®iÓm chÝnh

Trung gian

§èi t−îng b¸n

Møc ®é KD RAT

T×nh tr¹ng c¬ së vËt chÊt

Chuyªn RAT Ph−¬ng tiÖn VC th«

Thu gom - b¸n bu«n

Vèn tù cã/tæng vèn KD (%) 78 - 92

s¬ ( xe m¸y)

Siªu thÞ, cöa, quÇy hµng, bÕp ¨n T.T, nhµ hµng

20 - 100

B¸n lÎ: - Cöa hµng, quÇy hµng - Siªu thÞ

Hé, bÕp ¨n tËp thÓ, nhµ hµng, KS Chñ yÕu lµ hé gia ®×nh

Ch−a chó träng ®Çu t− ThiÕt bÞ t−¬ng ®èi hiÖn ®¹i

KD tæng hîp vµ RAT RAT lµ mÆt hµng bæ sung Nguån: Tæng hîp tõ sè liÖu ®iÒu tra cña t¸c gi¶.

+ C¸c cöa hµng kinh doanh RAT cã kÕt hîp víi nhiÒu chñng lo¹i s¶n

phÈm kh¸c (nh− thÞt, m¾m muèi...). Nãi chung c¸c ®¬n vÞ nµy cã ®−îc c¬ së vËt

chÊt kh¸ h¬n so víi c¸c quÇy trong chî, cã nguån n−íc s¹ch, gi¸ ®Æt rau... nh−ng

cßn thiÕu nhiÒu ®iÒu kiÖn b¶o qu¶n v× míi cã 3/22 cöa hµng cã giµn l¹nh vµ mét

cöa hµng (sè 2 Ph¹m Ngäc Th¹ch) cã kho l¹nh. HÖ thèng c¸c c¬ së ph©n phèi

RAT (ë phô b¶ng)

C¶ hai lo¹i c¬ së b¸n RAT ë trªn ®Òu cã mét sè khã kh¨n, ph¶i kÓ ®Õn

nh÷ng c¸ nh©n ph¶i ®i thuª ®Þa ®iÓm v× chi phÝ nµy rÊt lín, trong khi l−îng tiªu thô

RAT ch−a lín. §Æc biÖt ë c¸c siªu thÞ, diÖn tÝch bµy b¸n RAT nhá, vÞ trÝ bµy b¸n

RAT t¹i c¸c siªu thÞ kh«ng thuËn tiÖn cho kh¸ch hµng lùa chän vµ chiÕm mét diÖn

tÝch nhá chØ tõ 0,5 - 3% diÖn tÝch siªu thÞ.

H¹n chÕ:

- Kh«ng cã kho l−u tr÷, b¶o qu¶n rau, do ®ã nh÷ng khi hµng b¸n ch¹y

ng−êi cung cÊp ch−a kÞp ®¸p øng, hä kh«ng cã s¶n phÈm b¸n cho ng−êi tiªu

dïng, hoÆc mét sè cöa hµng, quÇy hµng kh«ng cã kho b¶o qu¶n l¹nh, s¶n phÈm

94

b¸n kh«ng hÕt trong ngµy sÏ bÞ h− háng, kh«ng sö dông ®−îc.

- §Þa ®iÓm b¸n hµng hoÆc n¬i ®Ó rau kh«ng thuËn tiÖn cho sù lùa chän

cña kh¸ch hµng. Nh÷ng ®iÒu nµy sÏ ¶nh h−ëng tíi quyÕt ®Þnh mua rau cña

ng−êi tiªu dïng v× nh÷ng ng−êi néi trî vµo buæi chiÒu sau khi ®i lµm vÒ hä

mong muèn tiÕt kiÖm thêi gian mua thùc phÈm cho b÷a ¨n gia ®×nh. Kh¸c víi

thãi quen ng−êi mua rau muèn gi¶m thêi gian ghÐ bªn ®−êng cã c¸c chî nhá.

- HÖ thèng b¸n lÎ RAT cßn ch−a ph¸t triÓn réng kh¾p. Ng−êi muèn

mua rau s¹ch ch−a thuËn tiÖn. L−îng rau s¹ch tiªu thô theo hÖ thèng m¹ng

l−íi trong néi thµnh b×nh qu©n míi ®¹t 2 - 3 tÊn /ngµy, trong khi c¸c th¸ng

®«ng xu©n ®¹t 3 - 4 tÊn/ngµy nh−ng c¸c th¸ng vô hÌ thu chØ ®¹t ch−a ®Çy 1

tÊn/ngµy.

a/ Mèi quan hÖ gi÷a c¸c ®¬n vÞ b¸n lÎ vµ ng−êi thu gom - b¸n bu«n

Ho¹t ®éng th−¬ng m¹i s¶n phÈm RAT gi÷a c¸c cöa hµng, siªu thÞ ë ViÖt

Nam c¸ch ®©y kh«ng l©u (tõ 3 - 5 n¨m) nªn Nhµ n−íc ch−a x©y dùng chÝnh s¸ch

râ rµng mµ chØ cã cam kÕt gi÷a c¸c bªn, gi÷a 2 tæ chøc (cöa hµng/siªu thÞ vµ

HTX s¶n xuÊt RAT hoÆc gi÷a cöa hµng/siªu thÞ vµ ng−êi cung øng tån t¹i d−íi

d¹ng hai kiÓu hîp ®ång: hîp ®ång miÖng vµ hîp ®ång v¨n b¶n. Tµi liÖu ph¶n ¶nh

t×nh h×nh qua b¶ng (phô lôc).

+ Hîp ®ång miÖng: rÊt tiÖn vµ dÔ thay ®æi nh−ng kh«ng an toµn trong

tr−êng hîp cã sù cè, bëi v× kh«ng cã b»ng chøng râ rµng, kh«ng cã gÝa trÞ vÒ mÆt

ph¸p lý, 5 cöa hµng vµ 2 siªu thÞ ¸p dông h×nh thøc hîp ®ång nµy. Lo¹i hîp ®ång

nµy th−êng ®−îc dïng khi ng−êi cung øng vµ ng−êi b¸n hµng ®· lµm viÖc trong

thêi gian dµi vµ ®· cã niÒm tin víi nhau. VÝ dô nh− t¹i V©n Néi th× ng−êi qu¶n lý

cña cöa hµng, siªu thÞ gäi ®iÖn vÒ tõ chiÒu h«m tr−íc ®Ó ®Æt hµng gåm sè l−îng

vµ chñng lo¹i, s¸ng h«m sau ng−êi thu gom - b¸n bu«n mang giao hµng theo sè

l−îng vµ chñng lo¹i ®· ®Æt tr−íc.

+ Hîp ®ång b»ng v¨n b¶n: rÊt phøc t¹p nh−ng lµ c¬ së cña qu¸ tr×nh trao

®æi. TÊt c¶ t¹o thµnh c¬ së ph¸p lý. §iÒu ®ã lý gi¶i t¹i sao ®a sè cöa hµng (9/15)

95

vµ siªu thÞ (9/11) chÊp nhËn kiÓu hîp ®ång nµy.

MÉu hîp ®ång do Së Th−¬ng m¹i cung cÊp. Víi ph−¬ng thøc cam kÕt nh−

vËy thuËn lîi cho c¶ bªn b¸n vµ bªn mua s¶n phÈm. VÒ phÝa ng−êi cung cÊp, cã

®Çu ra cô thÓ vÒ tõng chñng lo¹i rau, thêi ®iÓm, chÊt l−îng, sè l−îng, h×nh thøc...

cÇn ®¸p øng, tõ ®ã cã kÕ ho¹ch s¶n xuÊt. Víi bªn mua, ®¶m b¶o nguån hµng

cung cÊp ®Òu ®Æn, t¹o ®é an toµn, æn ®Þnh cho qua tr×nh tiªu thô.

b/ Ho¹t ®éng marketting

§Ó tiªu thô ®−îc s¶n phÈm RAT, mét sè c¬ së s¶n xuÊt cña Nhµ n−íc vµ

HTX tiªu thô ®· t×m kiÕm thÞ tr−êng, giíi thiÖu vµ qu¶ng b¸ s¶n phÈm cña hä. Tuy

nhiªn, thùc tÕ l−îng RAT tiªu thô ®óng nghÜa víi tªn cña nã cßn h¹n chÕ. Kh¶ n¨ng

tiÕp thÞ cña ng−êi n«ng d©n bÞ giíi h¹n do hä thiÕu kiÕn thøc chuyªn m«n, thiÕu

ph−¬ng tiÖn vµ thiÕu vèn ®Ó thùc hiÖn. Hä chØ biÕt s¶n xuÊt RAT vµ kh¶ n¨ng s¶n

xuÊt cña hä cßn ®−îc ph¸t huy khi s¶n phÈm RAT cã thÞ tr−êng réng. HiÖn nay,

kh©u tiªu thô phÇn lín vÉn tr«ng chê c¸c tæ chøc kinh tÕ cña Nhµ n−íc, chØ cã mét

sè Ýt n«ng d©n ®· tù t×m thÞ tr−êng ®Ó tiªu thô s¶n phÈm cña m×nh. NÕu kh«ng tiªu

thô ®−îc hä chØ b¸n nh− rau th−êng t¹i c¸c chî truyÒn thèng.

YÕu tè chñ yÕu g©y h¹n chÕ tiªu thô RAT lµ ë kh©u s¬ chÕ vµ ®ãng gãi

vµ b¶o qu¶n RAT. Rau khi s¬ chÕ kh«ng cã gi¸ kÖ kª b¶o qu¶n, ch−a cã bao b×

tem nh·n. Trªn ®Þa bµn Hµ Néi ®· cã mét sè HTX hoÆc c¬ së s¬ chÕ, ®ãng gãi,

b¶o qu¶n rau nh−ng ch−a cã c¸c quy ®Þnh vÒ ®iÒu kiÖn vÖ sinh m«i tr−êng, vÖ

sinh thiÕt bÞ dông cô, vÖ sinh thùc phÈm, vÖ sinh c¸ nh©n. Ch−a cã th−¬ng hiÖu,

quy tr×nh c«ng nghÖ râ rµng trong s¬ chÕ, thiÕu n−íc vµ kü thuËt sö dông n−íc

trong qu¸ tr×nh s¬ chÕ kh«ng ®óng, thiÕu trang thiÕt bÞ trong vËn chuyÓn vµ tiªu

thô.

Ng−êi s¶n xuÊt vµ kinh doanh ch−a ®−îc tËp huÊn kiÕn thøc vÒ VSATTP,

ch−a kh¸m søc khoÎ. Thãi quen lµm viÖc cò, tr×nh ®é nhËn thøc cña ng−êi qu¶n

lý s¶n xuÊt th−êng chØ quan niÖm lµ RAT chØ cÇn ®¶m b¶o trong kh©u s¶n xuÊt.

• Chñ tr−¬ng, chÝnh s¸ch cña Nhµ n−íc

Trªn ®Þa bµn thµnh phè Hµ Néi UBND, c¸c Së, Ban, Ngµnh ®· thµnh lËp Ban

96

tæ chøc qu¶n lý s¶n xuÊt vµ tiªu thô thùc phÈm an toµn, trong ®ã s¶n phÈm RAT rÊt

®−îc chó träng. TÝnh ®Õn thêi ®iÓm hiÖn nay ®· cã nhiÒu chñ tr−¬ng, c«ng viÖc cô

thÓ giao cho c¸c Së nh−: Së NN&PTNT, Së Y tÕ. §©y lµ mét yÕu tè thuËn lîi cho

c¸c ®¬n vÞ triÓn khai s¶n xuÊt vµ tiªu thô RAT.

C«ng t¸c qu¶n lý chÊt l−îng s¶n phÈm

MÆc dï cã hµng lo¹t v¨n b¶n vÒ VSATTP, nh−ng vÉn thiÕu v¨n b¶n quy

ph¹m ph¸p luËt vÒ thùc phÈm, ph¸p lÖnh vÒ VSATTP. C¸c v¨n b¶n luËt ch−a ®Èy

®ñ, thiÕu tÝnh ®ång nhÊt, nhiÒu v¨n b¶n chØ mang tÝnh chÊt ngµnh hoÆc v¨n b¶n

t¹m thêi. §Æc biÖt ch−a thiÕt lËp ®−îc m¹ng l−íi thanh tra, kiÓm tra chÊt l−îng,

kiÓm so¸t c¸c yÕu tè g©y ra mÊt vÖ sinh vµ an toµn thùc phÈm trong qu¸ tr×nh s¶n

xuÊt vµ s¬ chÕ, ®ãng gãi, tiªu thô. ViÖc ®Çu t− c¸c trang thiÕt bÞ m¸y mãc cho s¶n

xuÊt vµ xÐt nghiÖm nhÊt lµ c¸c thiÕt bÞ ph©n tÝch d− l−îng ho¸ chÊt BVTV trªn

rau qu¶ cßn yÕu.

Tãm l¹i nh÷ng yÕu tè ¶nh h−ëng ®Õn s¶n xuÊt vµ tiªu thô rau an toµn ë Hµ Néi

qua nghiªn cøu cho thÊy:

+ Vïng s¶n xuÊt RAT trªn ®Þa bµn Hµ Néi ®· h×nh thµnh nh−ng vÒ c¬ b¶n

vÉn chñ yÕu lµ s¶n xuÊt nhá, ch−a tËp trung. Ng−êi s¶n xuÊt ch−a cã c¸c ®iÒu

+ C¸c h¹n chÕ trong ¸p dông quy tr×nh s¶n xuÊt RAT ë c¸c n«ng hé: sö

kiÖn thuËn lîi trong tiªu thô RAT.

dông thuèc ngoµi danh môc, cßn phun nhiÒu lÇn trªn vô chñ yÕu trªn c¸c c©y

trång: cµ ph¸o, d−a lª vµ d−a chuét. Sö dông thuèc t¨ng nång ®é kho¶ng 1,2 lÇn

(thuèc §Þch b¸ch tïng 90 pha 30 g/10 lÝt n−íc, trong khi ®ã quy ®Þnh tèi ®a lµ 22

g/10 lÝt n−íc). Thêi gian c¸ch ly kh«ng ®¶m b¶o

+ Ch−a tÝch cùc ¸p dông kü thuËt s¶n xuÊt míi RAT nh− ph−¬ng ph¸p

trång trong nhµ l−íi nh−: §¨ng X¸, V©n Néi, LÜnh Nam... ®· h¹n chÕ sö dông

thuèc BVTV cho rau.

+ Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt RAT ch−a gi¶i quyÕt cã hiÖu qu¶ c¸c mèi

quan hÖ gi÷a ng−êi s¶n xuÊt víi c¸c tæ chøc kinh tÕ vµ c¸c c¬ quan qu¶n lý, c¬

97

quan khoa häc. Do ®ã, kÕt qu¶ s¶n xuÊt RAT cßn bÞ h¹n chÕ.

+ Ph−¬ng thøc s¶n xuÊt vµ tiªu thô theo h×nh thøc nhãm hé tù nguyÖn

tham gia thµnh lËp c¸c HTX s¶n xuÊt RAT tá ra cã nhiÒu −u ®iÓm hiÖn nay. Hä

võa lµ ng−êi s¶n xuÊt ®ång thêi lµ ng−êi giíi thiÖu vµ b¸n s¶n phÈm trong néi

thµnh, nªn th−êng b¸n ®−îc s¶n phÈm víi gi¸ cao h¬n c¸c nhãm s¶n xuÊt kh¸c.

+ ThÞ tr−êng RAT cßn nhá hÑp so víi thÞ tr−êng chung vÒ rau trªn ®Þa bµn

Hµ Néi, hÖ thèng ph©n phèi ch−a ®¸p øng ®−îc yªu cÇu tiªu thu ®Çu ra cña ng−êi

s¶n xuÊt.

+ Trong kh©u l−u th«ng tiªu thô RAT cßn rÊt nhiÒu khã kh¨n, chñ yÕu lµ

ng−êi s¶n xuÊt tù lo ph−¬ng tiÖn thu h¸i, vËn chuyÓn s¶n phÈm th« s¬, kh«ng cã

ph−¬ng tiÖn chuyªn dïng. Ch−a cã chî ®Çu mèi hoÆc trung t©m b¸n bu«n rau an

toµn, thùc phÈm s¹ch.

+ M¹ng l−íi, cöa hµng b¸n lÎ rau s¹ch ch−a ph¸t triÓn réng kh¾p. Tæng

l−îng rau s¹ch tiªu thô theo m¹ng l−íi b¸n lÎ míi chØ chiÕm 10 - 15% s¶n l−îng

rau s¹ch s¶n xuÊt ®−îc t¹i ngo¹i thµnh.

+ PhÇn lín tiªu thô trªn thÞ tr−êng ®Òu ch−a qua kh©u kiÓm ®Þnh, s¶n phÈm

cßn thiÕu bao b×, nh·n m¸c th−¬ng hiÖu ng−êi s¶n xuÊt. Mét sè Ýt ®−îc bao gãi

®¶m b¶o chÊt l−îng b¸n t¹i c¸c siªu thÞ hoÆc ®−îc chÕ biÕn d−íi d¹ng thøc ¨n

chÝn.

+ VÊn ®Ò kiÓm tra nhanh chÊt l−îng rau an toµn thùc phÈm ch−a ®−îc

trhøc hiÖn nªn ch−a g¾n tr¸ch nnhiÖm ng−êi s¶n xuÊt víi ng−ßi tiªu dïng.

+ C«ng nghiÖp b¶o qu¶n chÕ biÕn thùc phÈm ph¸t triÓn chËm. HIÖn nay

Hµ Néi vÉn ch−a cã nhµ m¸y quy m« c«ng nghiÖp, víi c«ng nghÖ hiÖn ®¹i tiªn

tiÕn, c¸c c¬ së chÕ biÕn thùc phÈm hÇu hÕt thiÕt bÞ ®Òu cò kü, l¹c hËu nªn ch−a

®¸p øng ®−îc nhu cÇu ngµy cµng cao cña ng−êi tiªu dïng Hµ Néi.

+ Vai trß qu¶n lý Nhµ n−íc ®èi víi c¸c s¶n xuÊt vµ l−u th«ng tiªu thô rau

an toµn thùc phÈm s¹ch ch−a râ rµng (thiÕu c¸c quyÕt ®Þnh cã tÝnh ph¸p lý vµ c¸c

chÕ tµi b¾t buéc ph¶i thùc hiÖn..). Thµnh phè ch−a cã chÝnh s¸ch −u ®·i ®Çu t− vµ

98

khuyÕn khÝch s¶n xuÊt tiªu thô rau s¹ch. Cô thÓ c¸c chÝnh s¸ch vÒ ®Çu t−, thuÕ,

tÝn dông, khuyÕn n«ng, b¶o hé n«ng nghiÖp..®Òu ch−a cã. Ch−a thùc sù quan t©m

®Õn tæ chøc thÞ tr−êng vµ ®Çu t− cho l−u th«ng, tiªu thô rau an toµn.

+ H¹n chÕ trong c«ng t¸c tuyªn truyÒn cña c¸c cÊp, Ngµnh, c¸c Héi trong

s¶n xuÊt vµ tiªu dïng rau an toµn thùc phÈm s¹ch lµ mét trong nh÷ng nguyªn

nh©n lµm ng−êi tiªu dïng ch−a thËt tin t−ëng vµo chÊt l−îng rau an toµn.

Ph¸t triÓn s¶n xuÊt RAT vµ tæ chøc ®Çu t− s¶n xuÊt RAT tõ kh©u s¶n xuÊt tíi

kh©u tiªu thô s¶n phÈm lµ vÊn ®Ò hÕt søc quan träng cÇn cã sù chØ ®¹o cña Thµnh

phè, cïng sù phèi hîp cña c¸c cÊp, c¸c ngµnh. Cã nh− vËy míi thóc ®Èy ®−îc s¶n

xuÊt rau xanh ë ngo¹i thµnh thay ®æi vÒ chÊt vµ l−îng trong c¸c n¨m tíi.

4.2. §Þnh h−íng vµ gi¶i ph¸p ®Èy m¹nh s¶n xuÊt vµ tiªu thô rau an toµn

trªn ®Þa bµn Hµ Néi

4.2.1. §Þnh h−íng ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ tiªu thô rau an toµn

• NhiÖm vô vµ ph−¬ng h−íng ph¸t triÓn n«ng nghiÖp vµ RAT

Ph¸t triÓn n«ng nghiÖp - l©m nghiÖp Thñ ®« cã c¸c nhiÖm vô sau:

- §¶m b¶o cung cÊp cho nhu cÇu cña nh©n d©n Hµ Néi vÒ c¸c lo¹i thùc

phÈm: rau, hoa, c©y c¶nh, cung cÊp mét phÇn nhu cÇu vÒ l−¬ng thùc, trøng s÷a, qu¶.

- Cung cÊp cho nh©n d©n Hµ Néi c¸c s¶n phÈm n«ng nghiÖp an toµn, s¹ch,

kh«ng cã c¸c chÊt ®éc h¹i, kh«ng mang mÇm mèng bÖnh tËt cho ng−êi vµ gia

sóc, cÇn ®¶m b¶o vÖ sinh thùc phÈm vµ kh«ng cã t¸c ®éng xÊu lªn søc khoÎ cña

ng−êi tiªu dïng.

- §¶m b¶o ph¸t triÓn kinh tÕ n«ng nghiÖp Thñ ®« trªn c¬ së ph¸t huy ®ång

bé søc m¹nh tæng hîp cña Hµ Néi, ®ång thêi ph¸t triÓn n«ng nghiÖp Hµ Néi

mang nhiÒu ®Æc tÝnh dÞch vô g¾n liÒn víi t¹o m«i tr−êng sèng vµ khung c¶nh lµm

viÖc trong lµnh, xanh m¸t cho nh©n d©n vµ ng−êi lao ®éng Hµ Néi. T¹o c¸c khu

rõng, khu c¶nh quan sinh th¸i, c¸c khu c¶nh quan lµm níi nghØ ng¬i, vui ch¬i

gi¶i trÝ cho nh©n d©n Thñ ®«.

- Ph¸t triÓn nÒn n«ng nghiÖp Thñ ®« thµnh mét nÒn n«ng nghiÖp tæng hîp

- sinh th¸i - chÊt l−îng cao. Khoa häc c«ng nghÖ th©m nhËp s©u vµo qu¸ tr×nh s¶n

99

xuÊt, b¶o qu¶n, chÕ biÕn, l−u th«ng n«ng s¶n phÈm.

- Ph¸t triÓn n«ng nghiÖp Hµ Néi theo h−íng s¶n xuÊt hµng ho¸ ë tr×nh ®é

cao trªn c¬ së n¨ng suÊt cao, chÊt l−îng tèt, ®¹t hiÖu qu¶ cao, b¶o vÖ vµ ph¸t triÓn

c¸c hÖ sinh th¸i vµ m«i tr−êng sèng.

- PhÊn ®Êu tèc ®é t¨ng tr−ëng GDP b×nh qu©n n¨m 2005 lµ 3,5%, n¨m

2010 lµ 3,0%, tû träng GDP ngµnh n«ng nghiÖp trong tæng GDP cña Thµnh phè

lµ 3,0% n¨m 2005 vµ 2,0% n¨m 2010.

XuÊt ph¸t tõ nhiÖm vô ®−îc x¸c ®Þnh ®óng ®¾n, ph−¬ng h−íng ph¸t triÓn n«ng

nghiÖp Thñ ®« Hµ Néi trong thêi kú 2001 ®Õn 2010 ®· ®−îc chØ ra trong NghÞ quyÕt

sè 15 cña Bé ChÝnh trÞ trong §¹i héi §¶ng lÇn thø VIII ®ã lµ: ph¸t triÓn n«ng nghiÖp

vµ kinh tÕ ngo¹i thµnh theo h−íng n«ng nghiÖp ®« thÞ sinh th¸i, c¶i thiÖn tõng b−íc

chÊt l−îng s¶n phÈm n«ng nghiÖp. “ThiÕt lËp mét vµnh ®ai c©y xanh, RAT ®Ó phôc

vô ®êi sèng nh©n d©n ®ång thêi b¶o vÖ m«i tr−êng’’ vµ “ chó träng c«ng nghÖ b¶o

qu¶n, chÕ biÕn sau thu ho¹ch, gi¶i quyÕt tèt thÞ tr−êng n«ng s¶n”.

C¨n cø vµo ch−¬ng tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ ngo¹i thµnh vµ tõng b−íc hiÖn

®¹ii ho¸ n«ng th«n cña Thµnh uû Hµ Néi. Trong ch−¬ng tr×nh ®· nªu râ “víi lîi

thÕ n«ng nghiÖp ®« thÞ, ¸p dông m¹nh c«ng nghÖ sinh häc, c«ng nghÖ s¹ch ®Ó tËp

trung s¶n xuÊt gièng vµ th−¬ng phÈm c¸c s¶n phÈm mòi nhän, rau xanh - hoa -

qu¶ vµ ch¨n nu«i bß s÷a, lîn n¹c, thuû s¶n chÊt l−îng cao”.

Trªn c¬ së khai th¸c tèt tiÒm n¨ng, néi lùc ®Ó ph¸t triÓn kÕt cÊu kü thuËt

h¹ tÇng, ®ång thêi tranh thñ tiÓm n¨ng, khoa häc, kü thuËt cña thñ ®« vµ nh÷ng

tiÕn bé cña khoa häc c«ng nghÖ, øng dông nhanh vµo s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. Tõ

®ã, thóc ®Èy qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ vµ yªu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ,

x©y dùng n«ng th«n míi.

PhÊn ®Êu ®¹t gi¸ trÞ thu nhËp trªn 1 ha ®Êt n«ng nghiÖp tõ 80 ®Õn 90 triÖu

®ång, tØ träng gi¸ trÞ s¶n phÈm hµng ho¸ ®¹t tõ 80 - 85%, tØ träng gi¸ trÞ xuÊt

khÈu ®¹t tõ 15% ®Õn 20%. Ngµnh trång trät theo ph−¬ng ¸n I cã c¬ cÊu tõ 63,7%

(n¨m 2002) gi¶m cßn 47,5% (n¨m 2010) víi tèc ®é gi¶m b×nh qu©n giai ®o¹n

nµy 3,55%, ph−¬ng ¸n II c¬ cÊu nµy cßn 45,4% vµ tèc ®é gi¶m 4,15%. Ph−¬ng

100

h−íng cô thÓ ®èi víi ngµnh trång trät thÓ hiÖn qua b¶ng 31.

B¶ng 31: Gi¸ trÞ vµ c¬ cÊu gi¸ trÞ s¶n xuÊt ngµnh trång trät cña Hµ Néi ®Õn 2010

H¹ng môc

Gi¸ trÞ (tû ®ång) 2005

2010

2002

C¬ cÊu (%) 2005

2002

2010

932,1 507,8 180,8 41,2 87,8

978,8 447,2 223,2 52,8 110,3

1076,0 371,6 305,3 64,0 157,7

100,0 45,7 22,8 5,4 11,3

100,0 34,5 28,4 6,0 14,7

* Ph−¬ng ¸n I Tæng sè Tr.®ã:1. Nhãm c©y l−¬ng thùc 2. Nhãm c©y rau ®Ëu 3. Nhãm c©y CNNN 4. Nhãm c©y l©u n¨m * Ph−¬ng ¸n II Tæng sè Tr.®ã:1. Nhãm c©y l−¬ng thùc 2. Nhãm c©y rau ®Ëu 3. Nhãm c©y CNNN 4. Nhãm c©y l©u n¨m

100,0 54,5 19,4 4,4 9,4 100,0 54,5 19,4 4,4 9,4

100,0 30,6 31,8 6,0 15,4

1096,9 335,7 348,6 66,0 169,2

996,8 437,0 250,1 54,2 110,3

932,1 507,8 180,8 41,2 87,8

100,0 43,8 25,1 5,4 11,1 Nguån: B¸o c¸o quy ho¹ch ph¸t triÓn N«ng nghiÖp Hµ Néi tíi n¨m 2010.

Thùc hiÖn ph−¬ng h−íng ph¸t triÓn ë trªn b»ng viÖc thùc hiÖn nhiÖm vô

tr−íc m¾t ®Èy m¹nh hiÖn ®¹i ho¸ hÖ thèng thuû lîi, ph¸t triÓn nhanh m¹ng l−íi

giao th«ng n«ng th«n, ®Èy nhanh tèc ®é c¬ giíi ho¸... HiÖn ®¹i ho¸ c«ng nghÖ

s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, trong ®ã tËp trung ¸p dông c¸c c«ng nghÖ s¶n xuÊt n«ng

nghiÖp s¶n phÈm s¹ch, c«ng nghÖ cao trong s¶n xuÊt gièng, b¶o qu¶n chÕ biÕn

n«ng s¶n nh−: trång c©y nhµ l−íi, nhµ kÝnh, thuû canh, che phñ nilon, ¸p dông

IPM, sö dông ph©n bãn vµ thuèc trõ s©u vi sinh, chÕ biÕn ®å hép.

øng dông m¹nh mÏ c¸c thµnh tùu c«ng nghÖ sinh häc nh− cÊy truyÒn ph«i,

cÊy truyÒn gen vµ hooc m«n sinh tr−ëng, t¹o ra vµ nh©n nhanh gièng c©y trång,

vËt nu«i cã n¨ng suÊt cao, chÊt l−îng tèt, nhÊt lµ sö dông c¸c gièng cã −u thÕ lai.

• Ph−¬ng h−íng ®Èy m¹nh s¶n xuÊt vµ tiªu thô rau an toµn

C¨n cø vµo quyÕt ®Þnh 60/2002/Q§ - TTg ngµy 13 th¸ng 5 n¨m 2002 cña

Thñ t−íng ChÝnh phñ vÒ viÖc phª duyÖt quy ho¹ch tæng thÓ ph¸t triÓn kinh tÕ -

x· héi thñ ®« Hµ Néi thêi kú 2001 - 2010.

C¨n cø vµo quy ho¹ch ph¸t triÓn vïng s¶n xuÊt, ph−¬ng h−íng ph¸t triÓn

101

s¶n xuÊt rau, ch¨n nu«i ë Hµ Néi vµ c¸c tØnh l©n cËn.

Quy ho¹ch vïng s¶n xuÊt RAT cña thµnh phè theo tinh thÇn cña c«ng v¨n

sè 26/UB ngµy 27/2/1996 vµ c«ng v¨n sè 3021/CV - UB vÒ chØ ®¹o c¸c ngµnh tæ

chøc m¹ng l−íi RAT cho nh©n d©n.

Cïng víi sù ph¸t triÓn cña x· héi vµ ®êi sèng ng−êi d©n ngµy cµng cao,

nhu cÇu vÒ chÊt l−îng rau an toµn còng kh«ng ngõng t¨ng lªn, nh− vËy cÇn cã

c¸c vïng phô cËn gióp Hµ Néi. Trong qu¸ tr×nh liªn kÕt kinh tÕ hoÆc ph©n vïng

kinh tÕ ®¶m b¶o cho Hµ Néi ®¸p øng nhu cÇu theo chØ ®¹o cña Thµnh phè.

C¨n cø vµo dù b¸o ph¸t triÓn d©n sè Hµ Néi ®Õn n¨m 2010. Trong thêi kú

tíi, d©n sè t¨ng nhanh vÒ tù nhiªn vµ c¬ häc nªn nhu cÇu thùc phÈm t¨ng. Môc tiªu

ph¸t triÓn s¶n xuÊt rau xanh cña Hµ néi lµ khia th¸c ë møc tèi ®a kh¶ n¨ng s¶n

xuÊt t¹i chç víi viÖc øng dông c¸c tiÕn bé kü thuËt vµ c«ng nghÖ tiªn tiÕn, ®Çu t−

th©m canh cao ®¹t n¨ng suÊt vµ chÊt l−îng rau cao, ®¶m b¶o chÊt l−îng vÖ sinh,

phÊn ®Çu ®¹t 80 - 85% nhu cÇu rau xanh cña nh©n d©n Thñ ®«.

N«ng nghiÖp Hµ Néi phÊn ®Êu ®Õn n¨m 2010 s¶n xuÊt rau qu¶ víi tæng diÖn

tÝch lµ 17400 ngµn hectar, trong ®ã cã 10000 hectar rau, s¶n l−îng ®¹t kho¶ng 292

ngµn tÊn rau qu¶, trong ®ã cã gÇn 200 ngµn tÊn rau vµ 98,83 ngµn tÊn qu¶.

Dù b¸o vÒ nhu cÇu thùc phÈm vµ kh¶ n¨ng cung cÊp rau, cñ, qu¶ s¹ch, thùc

phÈm s¹ch cho Hµ Néi ®Õn 2005. VÒ rau xanh nhu cÇu lµ 247,920 tÊn, kh¶ n¨ng

cung cÊp cña Hµ Néi lµ 198,336 tÊn.

B¶ng 32: Dù kiÕn quy m« s¶n xuÊt rau xanh

N¨m 2005

H¹ng môc

§VT

1. Tæng DT gieo trång Riªng RAT - Vô ®«ng Riªng RAT - Vô hÌ thu 2. N¨ng suÊt B.Q Riªng RAT 3.Tæng s¶n l−îng Riªng RAT 4. T§SLRAT t¨ng so 2003

ha ha ha ha ha t¹/ha t¹/ha 1000 tÊn 1000 tÊn %

N¨m 2003 7277 2775 5168 1550 2109 194,2 187,0 141,3 51,9

PAI 9500 3950 7050 2700 2450 184,5 190,0 175,3 75,05 20,25

PAII 10400 4550 7950 3000 2450 190,6 191,0 198,2 86,91 29,41

N¨m 2010 PAII PAI 13850 12950 8500 7800 10900 10000 6300 5800 2950 2950 200,0 195,3 198,0 195,0 277,0 252,9 168,3 152,1 80,08 71,19

102

Nguån: T¸c gi¶ ®Ò xuÊt dù kiÕn.

§Ò ¸n ph¸t triÓn rau qu¶ cña Hµ Néi x¸c ®Þnh ®Õn n¨m 2010 toµn thµnh

phè ®· cã dù b¸o nhu cÇu rau cña thµnh phè ®Õn n¨m 2010 lµ 362 ngh×n tÊn

rau/n¨m. §Ó ®¹t ®−îc c¸c chØ tiªu nªu trªn, Hµ Néi ®· x©y dùng c¸c ch−¬ng tr×nh

s¶n xuÊt rau qu¶: §Çu t− ph¸t triÓn rau Hµ Néi theo h−íng bè trÝ c¬ cÊu chñng

lo¹i hîp lý, t¨ng c−êng chñng lo¹i rau cao cÊp, tËp trung s¶n xuÊt rau s¹ch. DiÖn

tÝch gieo trång ®Õn n¨m 2010 ®¹t 8500 hectar, s¶n l−îng 168,3 ngµn tÊn; TËp

trung vµo c¸c vïng s¶n xuÊt rau ë §«ng Anh, Gia L©m vµ Sãc S¬n.

Môc tiªu ph¸t triÓn s¶n xuÊt rau xanh cña Hµ Néi lµ khai th¸c ë møc tèi ®a

kh¶ n¨ng s¶n xuÊt t¹i chç víi viÖc øng dông c¸c tiÕn bé kü thuËt vµ c«ng nghÖ

tiªn tiÕn, ®Ó ®Çu t− th©m canh ®¹t n¨ng suÊt cao, s¶n phÈm tèt, ®¶m b¶o yªu cÇu

chÊt l−îng vÖ sinh, phÊn ®Êu ®¶m b¶o 80 - 83% nhu cÇu rau s¹ch cña nh©n d©n

Thñ ®«, tõng b−íc më réng thÞ tr−êng tiªu thô s¶n phÈm t¹i chç vµ tham gia xuÊt

khÈu.

4.2.2. Gi¶i ph¸p chñ yÕu ®Èy m¹nh s¶n xuÊt vµ tiªu thô rau an toµn

• Hoµn thiÖn quy ho¹ch s¶n xuÊt rau an toµn

Dù kiÕn trªn ®Þa bµn Hµ néi cã kho¶ng 25 lo¹i rau xanh ®−îc ®Çu t− s¶n

xuÊt, trong ®ã cã 24 lo¹i rau s¶n xuÊt trong vô ®«ng xu©n, tõ 5 - 10 lo¹i rau s¶n

xuÊt trong vô hÌ vµ hÌ thu. Theo s¬ ®å bè trÝ s¶n xuÊt, kh¶ n¨ng s¶n l−îng rau

thÊp nhÊt vµo th¸ng 7, 8, 9 trong n¨m (chiÕm 17,8% tæng s¶n l−îng rau c¶ n¨m),

cßn l¹i h¬n 80% s¶n l−îng rau ph©n bè vµo c¸c th¸ng ®«ng xu©n vµ hÌ thu.

B¶ng 33: C¸c vïng s¶n xuÊt rau an toµn tËp trung cña Thµnh phè

Vïng, x·

DiÖn tÝch (ha)

% sovíi c¶ huyÖn

600 - 700

70 - 75

650 - 750

60 - 70

900 - 1100

75 - 80

Sãc S¬n (12 x·): Quang TiÕn, Mai §×nh, Tiªn D−îc (TV2), Thanh Xu©n, Phó C−êng, Phó Minh, Phñ Lç, §«ng Xu©n, Kim Lò, Xu©n Thu, §øc Hoµ, Xu©n Giang (TV3) §«ng Anh (7 x·): Nam Hång, B¾c Hång, Tiªn D−¬ng, V©n Néi, Kim Chung (TV4), VÜnh Ngäc, H¶i Bèi (TV3) Gia L©m (10 x·): Ngäc Thuþ, Th¹ch Bµn, V©n §øc, Bå §Ò, Long Biªn, §«ng D− (TV2), Giang Biªn, Héi X¸, Cæ Bi, §Æng X¸ (TV1)

103

Nguån: T¸c gi¶ ®Ò xuÊt.

Trong ®Ò ¸n s¶n xuÊt rau an toµn cña Thµnh phè, dù kiÕn ®Çu t− tËp trung

giai ®o¹n ®Çu cho 2000 ha canh t¸c (dù kiÕn bè trÝ 1125 ha diÖn tÝch ë trong ®ång

vµ 775 ha diÖn tÝch ë ®Êt b·i ngoµi ®ª), víi 7000 ha diÖn tÝch gieo trång, n¨ng

suÊt b×nh qu©n ®¹t 180 t¹/ha vµ s¶n l−îng ®¹t 126 ngh×n tÊn, chiÕm kho¶ng 70%

quy m« s¶n xuÊt rau xanh cña toµn Thµnh phè.

Trªn c¬ së x¸c ®Þnh quy m« s¶n xuÊt c¸c chñng lo¹i RAT trªn ®Þa bµn Hµ

Néi thÓ hiÖn qua b¶ng 32, tõng ®Þa ph−¬ng x¸c ®Þnh c¬ cÊu chñng lo¹i rau cho phï

hîp víi tõng vïng ®Êt vµ truyÒn thèng canh t¸c cña tõng ®Þa ph−¬ng. C¸c ViÖn,

tr−êng, ®¬n vÞ qu¶n lý vÒ s¶n xuÊt vµ tiªu thô trªn ®Þa bµn còng cÇn cã nh÷ng c«ng

t¸c hç trî nh−: nghiªn cøu chän t¹o gièng míi, t¨ng c−êng chuyÓn giao c¸c lo¹i

rau cao cÊp, rau chÊt l−îng, c¬ cÊu quanh n¨m vµo s¶n xuÊt ®Ó n©ng cao gi¸ trÞ

kinh tÕ, ®¶m b¶o r¶i vô, ®¸p øng nhu cÇu thÞ tr−êng.

HiÖn nay, xu h−íng tiªu thô vµ theo nghiªn cøu cña ViÖn dinh d−ìng

trong c¬ cÊu rau tiªu thô cÇn gi¶m tû lÖ rau ¨n l¸, t¨ng tû lÖ rau ¨n qu¶, cñ v×

ngoµi gi¸ trÞ dinh d−ìng cao h¬n rau ¨n l¸, lo¹i rau nµy cßn cã thÓ ®−a vµo chÕ

biÕn. C¬ cÊu rau cÇn ®¹t lµ rau ¨n l¸ 30%, rau ¨n qu¶ 30%, rau gia vÞ 15% vµ rau

kh¸c 25%.

C¸c lo¹i rau cao cÊp ®· ®−îc ®−a vµo trång ë mét sè vïng quy ho¹ch RAT

nh−: c¶i ngät, sóp l¬ xanh, ng« bao tö, cÇn t©y, tái t©y ®−îc më réng ph¸t triÓn.

• C¸c gi¶i ph¸p ®Çu t− ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ tiªu thô rau an toµn

TiÕp tôc ®Çu t− x©y dùng c¬ b¶n cho s¶n xuÊt vµ tiªu thô rau RAT lµ ®iÒu

kiÖn rÊt quan träng hiÖn nay ë Hµ Néi. Thµnh phè ®ang rÊt coi träng c¸c chÝnh

s¸ch hç trî khuyÕn khÝch viÖc ®Çu t− s¶n xuÊt rau xanh trªn ®Þa bµn Thµnh phè

Hµ Néi nh−: hç trî 100% vèn ng©n s¸ch ®Çu t− c¬ së h¹ tÇng, 60% vèn ng©n

s¸ch cho x©y dùng c¸c c¬ së chÕ biÕn, chÝnh s¸ch vÒ ®Êt ®ai, thuÕ, tÝn dông,

chÝnh s¸ch th−¬ng m¹i t¹o thÞ tr−êng... Gi¶i ph¸p ë ®©y chñ yÕu lµ tËp trung vµo

hoµn thiÖn c¸c dù ¸n ®Çu t− ®Çu t− ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ tiªu thô RAT trªn ®Þa

104

bµn Hµ Néi. §©y còng chÝnh lµ ®¶m b¶o ph¸t huy tèt c¸c lîi thÕ cña n«ng nghiÖp

Thñ ®« vµ t¨ng c−êng c¸c mèi quan hÖ hîp t¸c trong ®Èy m¹nh s¶n xuÊt vµ tiªu

thô RAT ë Hµ Néi.

B¶ng 34: Hoµn thiÖn vµ thùc hiÖn c¸c dù ¸n ®Çu t− (2005 - 2010)

Néi dung Chñ ®Çu t− C¬ quan chñ Quy m« ®Çu t−

Së NN vµ PTNT

Tæng vèn ®Çu t− > 20 tû ®ång

Së NN vµ PTNT UBND huyÖn Gia L©m

1. Khu c«ng nghiÖp cao s¶n xuÊt gièng rau, hoa qu¶ (16ha) 2. Khu N.N c«ng nghÖ Yªn Khª (18ha ) 3. Khu N.N c«ng nghÖ cao Kim S¬n (16ha) 4. Dù ¸n vïng RAT tËp trung Gia L©m

Trung t©m Kü thuËt Rau, Hoa qu¶ C.ty Gièng c©y trång Hµ Néi UBND x· Kim S¬n UBND huyÖn Gia L©m

5. Dù ¸n vïng rau s¹ch tËp trung §«ng Anh

UBND huyÖn §«ng Anh

6. Dù ¸n vïng rau s¹ch tËp trung Sãc S¬n

UBND huyÖn Sãc S¬n

Tæng vèn ®Çu t− 15-20 tû ®ång Tæng vèn ®Çu t− 15 - 20 tû ®ång Quy m«: 900 - 1100ha ë 10 x·: Giang Biªn, Héi X¸, Cæ Bi, §Æng X¸, Kim Lan, V©n §øc, Long Biªn, §«ng D−, Kim S¬n, LÖ Chi Quy m«: 650 - 750 ha ë 8 x·: VÜnh Ngäc, H¶i Bèi, Nam Hång, B¾c Hång, Tiªn D−¬ng, V©n Néi, Nguyªn Khª, Kim Chung C¸c x· §«ng Xu©n, Phó Minh, Thanh Xu©n. DT: 180 - 250ha

tr× I. X©y dùng c¸c dù ¸n

II. Ph¸t triÓn c«ng nghÖ chÕ biÕn n«ng s¶n

C«ng ty B¾c Hµ

Së NN vµ PTNT

1. Nhµ m¸y chÕ biÕn Rau qu¶ 2. C¸c chî, trung t©m n«ng s¶n

III. X©y dùng kÕt cÊu h¹ tÇng

Së NN vµ PTNT

HuyÖn §«ng Anh: 6 x· HuyÖn Gia L©m: 7 x·

1. X©y dùng, thùc hiÖn dù ¸n kiªn cè kªnh m−¬ng H§H hÖ thèng thuû n«ng, ®ª ®iÒu

CCT, n«ng (lo¹i 1,2) UBND c¸c huyÖn (L3) Ban qu¶n lý ®ù ¸n ®ª ®iÒu

105

Ban QL dù ¸n

Së NN vµ PTNT

Së c«ng nghiÖp HuyÖn Tõ LIªm: 7 x·

2. Dù ¸n kÌ vë ë s«ng Hång 3. Quy ho¹ch tuyÕn tho¸t lò vµ sö dông ®Êt 4. C¸c dù ¸n ®iÖn n«ng th«n cßn l¹i

VP KTST thµnh phè Ban qu¶n lý dù ¸n c¸c huyÖn

5. N©ng cÊp ®−êng giao th«ng n«ng th«n

Ban qu¶n lý dù ¸n c¸c huyÖn

UBND c¸c huyÖn

HuyÖn Thanh Tr×: 15 x· HuyÖn §«ng Anh: 10 x· HuyÖn Sãc S¬n: 16 x· * §ang thùc hiÖn: n©ng cÊp QL3 H¶i Bèi - §A, cÇu §ß So- B¾c Hång

IV. Quan hÖ s¶n xuÊt chÝnh s¸ch ph¸t triÓn n«ng nghiÖp kinh tÕ n«ng th«n

Së NN vµ PTNT Së NN vµ PTNT Së C«ng nghiÖp Së L§ - TB x· héi

Së §Þa chÝnh nhµ ®Êt

Së Th−¬ng m¹i

1. ChÝnh s¸ch ph¸t triÓn s¶n xuÊt 2. ChÝnh s¸ch ph¸t triÓn c¸c thµnh phÇn kinh tÕ 3. ChÝnh s¸ch ph¸t triÓn ngµnh nghÒ n«ng th«n 4. ChÝnh s¸ch ®µo t¹o gi¶i quyÕt viÖc lµm cho lao ®éng n«ng nghiÖp 5. ChÝnh s¸ch chuyÓn ®æi, chuyÓn nh−îng, t¹o vèn tõ quü ®Êt 6. ChÝnh s¸ch thÞ tr−êng tiªu thô n«ng s¶n 7. §Ò ¸n s¬ chÕ rau

Së NN vµ PTNT

Nguån: T¸c gi¶ tham gia vµ ®Ò xuÊt.

Tr−íc hÕt ®Çu t− hoµn chØnh, kiªn cè ho¸ kªnh m−¬ng ®¶m b¶o t−íi tiªu

chñ ®éng, cã khoa häc cho c¸c vïng s¶n xuÊt rau tËp trung trªn ®Þa bµn c¸c

huyÖn.

§Çu t− hç trî khuyÕn khÝch ph¸t triÓn trång rau trong nhµ l−íi, nhµ kÝnh

®Ó cã rau an toµn cung cÊp cho ng−êi tiªu dïng.

Nghiªn cøu ®Ó cã c¸c gi¶i ph¸p phï hîp cho viÖc më réng vµ ®a d¹ng c¸c

106

h×nh thøc b¶o qu¶n vµ chÕ biÕn rau xanh theo yªu cÇu cña ng−êi tiªu dïng.

TiÕp tôc ®Çu t− vµ cã chÝnh s¸ch tho¶ ®¸ng cho c¸c dù ¸n lùa chän thö

nghiÖm c¸c lo¹i rau míi, cã gi¸ trÞ tiªu thô trong n−íc vµ xuÊt khÈu, ®Ó ®a d¹ng

vÒ chñng lo¹i, r¶i vô RAT trong n¨m ®¸p øng nhu cÇu cña thÞ tr−êng.

§Õn n¨m 2010 phÊn ®Êu 100% rau qu¶ ®−îc kiÓm dÞch thùc phÈm vµ s¬ chÕ

tr−íc khi ph©n phèi ®Õn tay ng−êi tiªu dïng. Ph¸t triÓn c¸c chî ®Çu mèi cung cÊp

rau qu¶ cho Thµnh phè sÏ ®−îc trang bÞ hÖ thèng xö lý, bao gãi vµ b¶o qu¶n ®ång

bé, quy m« c«ng suÊt kho¶ng 50 tÊn/ngµy. Dù kiÕn quy ho¹ch 8 d©y truyÒn xö lý

vµ b¶o qu¶n t¹i c¸c chî ®Çu mèi nh− c¸c chî: Xu©n §Ønh, DÞch Väng, Xu©n

Ph−¬ng vµ Phïng Khoang (huyÖn Tõ Liªm), chî H¶i Bèi (huyÖn §«ng Anh), Gia

Thôy (huyÖn Gia L©m), chî Ngò HiÖp (huyÖn Thanh Tr×); chî §Òn Lõ (quËn Hai

Bµ Tr−ng)

VÒ chÕ biÕn s¶n phÈm, ngoµi c¸c c¬ së t− nh©n vµ cæ phÇn, Hµ Néi chñ

tr−¬ng ®Çu t− n©ng cÊp cho 2 HTX chÕ biÕn rau qu¶ lµ HTX §«ng Xu©n thuéc

Sãc S¬n vµ HTX §«ng D− thuéc huyÖn Gia L©m, bao gåm më réng c¸c nhµ

x−ëng, bæ xung hoµn chØnh thiÕt bÞ, n©ng c«ng suÊt chÕ biÕn lªn 1000 - 1500 tÊn

s¶n phÈm/n¨m. Ngoµi ra cßn dù kiÕn ®Çu t− míi mét nhµ m¸y chÕ biÕn thuéc

C«ng ty B¾c Hµ thuéc khu c«ng nghiÖp B¾c Th¨ng Long - Néi Bµi víi c«ng suÊt

3000 - 5000 tÊn/n¨m.

Thµnh phè cÇn tæ chøc mét C«ng ty mua b¸n bu«n rau an toµn ®Ó tæ chøc

®Çu ra cho 33 x· s¶n xuÊt rau an toµn ngo¹i thµnh, thu mua hµng n¨m tõ 50.000 -

90.000 tÊn rau an toµn cña ngo¹i thµnh vµ c¸c tØnh ®Ó ph©n phèi cho 400 - 800

cöa hµng vµ ®iÓm b¸n lÎ rau an toµn néi thµnh.

Ph¸t triÓn c«ng ty mua b¸n RAT. §Ó cã ®iÒu kiÖn kinh doanh, C«ng ty

kinh doanh cÇn x©y dùng 2 tr¹m c©n vµ s¬ chÕ ®ãng gãi t¹i Gia L©m, §«ng Anh.

Tr¹m cã mÆt b»ng ®Ó giao nhËn Gia L©m 100 tÊn/ngµy, §«ng Anh 60 tÊn/ngµy

vµ 2 ®iÓm c©n t¹i Thanh Tr×, Tõ Liªm giao nhËn 20 - 30 tÊn/ngµy.

X©y dùng mét xÝ nghiÖp s¬ chÕ ®ãng gãi b¶o qu¶n rau an toµn cao cÊp,

qu¶ t−¬i 100 tÊn/ngµy vµ mét xÝ nghiÖp vËn t¶i víi sè t¨ng dÇn khi æn ®Þnh cã thÓ

107

®¶m b¶o vËn chuyÓn 250 tÊn rau an toµn/ngµy (kho¶ng 40 xe t¶i träng 2,5 tÊn).

C«ng ty nµy cÇn 10.000 m2 ®Êt ®Ó x©y dùng c¸c tr¹m c©n, xÝ nghiÖp vµ cÇn sè

vèn ban ®Çu kho¶ng 5 tû ®ång vµ khi æn ®Þnh thªm 10 tû ®ång n÷a ®Ó hoµn thiÖn

c¬ së vËt chÊt.

• T¨ng c−êng ¸p dông kü thuËt vµ ph−¬ng thøc s¶n xuÊt míi vµo s¶n xuÊt

a/ N©ng cao kiÕn thøc, sù hiÓu biÕt vµ ý thøc vÒ b¶o vÖ m«i tr−êng sinh th¸i, m«i

tr−êng sèng cña céng ®ång vµ cña tõng c¬ së, ®Ó hä cã ý thøc trong viÖc s¶n xuÊt

vµ kinh doanh c¸c s¶n phÈm RAT.

T¨ng c−êng c«ng t¸c khuyÕn n«ng h−íng dÉn quy tr×nh s¶n xuÊt RAT

còng nh− kü thuËt sö dông thuèc BVTV ®Æc biÖt ®èi víi c¸c lo¹i thuèc sinh häc,

thuèc thÕ hÖ míi Ýt ®éc ph©n gi¶i nhanh ®Ó n«ng d©n n¾m b¾t thùc hiÖn, ®ång

thêi më c¸c líp tËp huÊn vÒ quy tr×nh s¶n xuÊt RAT, c«ng t¸c qu¶n lý, kinh

doanh, sö dông thuèc BVTV cho c¸c thµnh viªn ®éi kiÓm tra c¸c HTX ®Ó hä hiÓu

vµ thùc hiÖn trªn ®Þa bµn x·. Dù kiÕn mét n¨m tõ 2 ®Õn 3 ®ît tËp huÊn vµ chuyÓn

giao kü thuËt s¶n xuÊt RAT cho n«ng d©n cña c¸c huyÖn.

T¹i mçi c¬ së s¶n xuÊt RAT cã mét cöa hµng kinh doanh thuèc BVTV do

HTX qu¶n lý cã nhiÖm vô t− vÊn c¸ch sö dông vµ cung cÊp c¸c lo¹i thuèc BVTV

®¶m b¶o kü thuËt.

b/ C¸c biÖn ph¸p kü thuËt th©m canh

ChØ ®¹o thùc hiÖn nghiªm ngÆt c¸c quy tr×nh vÒ s¶n xuÊt rau vµ rau an toµn,

rau s¹ch ®· ®−îc Thµnh phè ban hµnh tíi ng−êi s¶n xuÊt víi môc tiªu s¶n xuÊt

rau s¹ch cã chÊt l−îng cao, t¹o ra uy tÝn vµ më réng thÞ tr−êng tiªu thô s¶n phÈm.

TiÕn hµnh s©u réng viÖc phæ cËp kiÕn thøc khoa häc kü thuËt, còng nh−

c«ng t¸c khuyÕn n«ng tíi ng−êi lao ®éng, ®Ó n©ng cao vÒ tr×nh ®é canh t¸c vµ s¶n

xuÊt.

T¨ng c−êng c«ng t¸c kiÓm tra gi¸m s¸t vµ qu¶n lý chÊt l−îng s¶n phÈm, vÖ

sinh an toµn thùc phÈm. KhuyÕn khÝch thµnh lËp c¸c HTX, HiÖp héi s¶n xuÊt rau

an toµn vµ thùc hiÖn réng r·i tiªu thô s¶n phÈm theo hîp ®ång.

Hoµn thiÖn vµ triÓn khai réng r·i quy tr×nh s¶n xuÊt rau s¹ch ®Ó cã s¶n

108

phÈm cao vÒ dinh d−ìng, an toµn vÒ vÖ sinh y tÕ cho tÊt c¶ c¸c lo¹i rau

T¨ng c−êng nghiªn cøu c¸c biÖn ph¸p r¶i vô rau g¾n liÒn víi ¸p dông c¸c

biÖn ph¸p kü thuËt tiªn tiÕn, bè trÝ hîp lý lu©n canh nhÊt lµ c¸c lo¹i c©y trång

trong nhµ l−íi. Trång c©y cã c¸c thiÕt bÞ che ch¾n, phñ ®Êt, trång c©y trong dung

dÞch ®Ó ®iÒu hoµ hoÆc nÐ tr¸nh c¸c yÕu tè bÊt thuËn cña m«i tr−êng.

c/ Ph¸t triÓn s¶n xuÊt RAT víi c«ng nghÖ míi

Ph¸t triÓn c¸c ph−¬ng thøc s¶n xuÊt nh−: nhµ l−íi, t−íi phun h×nh thµnh

c¸c khu c«ng nghÖ cao. Tõ c¸c nghiªn cøu vµ thö nghiÖm s¶n xuÊt RAT theo m«

h×nh RAT trong nhµ l−íi cho kÕt qu¶ rÊt tèt. Gi¸ trÞ s¶n xuÊt c¸c c«ng thøc lu©n

canh trong nhµ l−íi cao gÊp 1,2 - 1,5 lÇn so víi ®èi chøng. §Æc biÖt, l−îng rau

s¶n xuÊt tr¸i vô tõ th¸ng 5 - 8 ®¹t kh«ng kÐm so víi vô xu©n hÌ vµ cao h¬n vô

xu©n. Tæng l·i thu ®−îc tõ khèi l−îng rau s¶n xuÊt trong nhµ l−íi ®¹t 15,05 triÖu

®ång, l·i tõ rau tr¸i vô (th¸ng 5 - 8) ®¹t 5 triÖu ®ång, cao h¬n vô ®«ng xu©n gÇn 1

triÖu ®ång.

Nghiªn cøu vÒ gièng RAT, thµnh phè cã hai h−íng cÇn −u tiªn trong c«ng

t¸c lai t¹o, chän läc gièng míi.

- Chän t¹o c¸c lo¹i rau chñ lùc, cã diÖn tÝch vµ s¶n l−îng lín nh− c¶i b¾p,

cµ chua, d−a chuét, ít, hµnh tái vµ c¸c lo¹i ®Ëu rau. Ngoµi môc ®Ých chän gièng

n¨ng suÊt cao cÇn quan t©m ®Õn kh¶ n¨ng chèng chÞu nãng, chÞu h¹n, chÞu øng.

- Thu thËp, nhËp néi kh¶o nghiÖm vµ ph¸t triÓn c¸c gièng triÓn väng cho

c¸c lo¹i rau míi cã nhu cÇu tiªu dïng trong n−íc vµ cho chÕ biÕn xuÊt khÈu, x¸c

®Þnh c¸c gièng thuÇn cho c¸c lo¹i rau: c¶i bao, ít ngät, cµ tÝm, sup l¬ xanh, ng«

ngät, ng« bao tö.. .. ®Ó ph¸t triÓn c¸c vïng chuyªn canh rau ven thµnh phè khu

c«ng nghiÖp phôc vô tiªu dïng néi bé.

• Qu¶n lý chÊt l−îng rau an toµn trong s¶n xuÊt vµ kinh doanh

HiÖn nay chÊt l−îng rau, an toµn thùc phÈm ®ang ®−îc c¸c cÊp, c¸c ngµnh

vµ ng−êi tiªu dïng quan t©m. §¶m b¶o chÊt l−îng rau, an toµn thùc phÈm cho

ng−êi tiªu dïng cÇn qu¶n lý tèt chÊt l−îng rau trong s¶n xuÊt vµ kinh doanh.

a/ Qu¶n lý th«ng qua t¨ng c−êng c«ng t¸c kiÓm tra chÊt l−îng s¶n phÈm

109

- Ph©n c«ng râ rµng tr¸ch nhiÖm cho c¸c së, ban, ngµnh.

Së Khoa häc c«ng nghÖ vµ M«i tr−êng, Së NN - PTNT vµ Së Th−¬ng m¹i

phèi hîp tæ chøc kiÓm tra vµ cÊp chøng chØ chuÈn mùc cho c¸c khu ®Êt vµ vïng

s¶n xuÊt RAT vµ cho c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt.

Thµnh phè giao cho Së Y tÕ lµ c¬ quan kiÓm tra chÊt l−îng rau. KiÓm tra ë

tÊt c¶ c¸c kh©u: s¶n xuÊt, vËn chuyÓn, ph©n phèi lµ rÊt cÇn thiÕt ®Ó cã c¬ së v÷ng

ch¾c ®¸nh gi¸ chÝnh x¸c rñi ro vµ t¹o lßng tin cho ng−êi tiªu dïng. KiÓm tra theo

quy tr×nh s¶n xuÊt, tiªu chuÈn kü thuËt RAT mµ Nhµ n−íc ®· c«ng nhËn.

C¸c c¬ quan chuyªn m«n kÕt hîp x©y dùng mét chÝnh s¸ch cô thÓ nh»m

xö ph¹t ®èi víi nh÷ng vi ph¹m quy chÕ vµ khuyÕn khÝch nh÷ng ng−êi ¸p dông tèt

c¸c quy chÕ nµy trong s¶n xuÊt, vËn chuyÓn, ph©n phèi s¶n phÈm.

Tr−íc m¾t c¸c c¬ së s¶n xuÊt rau cÇn ®¨ng ký th−¬ng hiÖu cho s¶n phÈm

vµ cam kÕt chÞu tr¸ch nhiÖm ®¶m b¶o c¸c s¶n phÈm cña m×nh s¶n xuÊt ra ®èi víi

ng−êi tiªu dïng. Tõ ®ã, c¸c cÊp thùc hiÖn kiÓm tra vµ qu¶n lý chÊt l−îng s¶n

phÈm.

- Ph©n cÊp qu¶n lý theo chøc n¨ng.

D−íi sù chñ tr× cña UBND c¸c cÊp ®−îc ph©n c«ng th−êng trùc trong hÖ

thèng qu¶n lý: Ngµnh n«ng nghiÖp ®¶m nhËn vai trong hÖ thèng thu ho¹ch vµ s¬

chÕ, ®ãng gãi rau an toµn t¹i c¸c HTX. Ngµnh th−¬ng m¹i ®¶m nhËn trong hÖ

thèng thu mua RAT, c¸c c¬ së kinh doanh rau an toµn. Ngµnh Y tÕ phèi hîp víi

c¸c ngµnh trong viÖc kiÓm tra c¸c ®iÒu kiÖn vÖ sinh c¬ së, lÊy mÉu kiÓm nghiÖm

chÊt l−îng RAT. Ngµnh khoa häc c«ng nghÖ m«i tr−êng thèng nhÊt ban hµnh tiªu

chuÈn, c«ng bè chÊt l−îng RAT. Ngµnh C«ng an phèi hîp kiÓm tra, ®iÒu tra vµ sö

lý c¸c vi ph¹m.

b/ Tæ chøc ®oµn kiÓm tra chÊt l−îng rau t¹i n¬i s¶n xuÊt

Chi côc BVTV Hµ Néi tæ chøc ®oµn kiÓm tra gåm c¸n bé phßng Thanh tra

chuyªn ngµnh, phßng kü thuËt, tr¹m BVTV huyÖn trùc tiÕp kiÓm tra ®ét xuÊt,

®Þnh kú taÞ c¸c vïng s¶n xuÊt RAT.

Hîp t¸c x· cö mét ng−êi cã tr×nh ®é trung häc trë lªn vÒ trång trät hoÆc

110

tr×nh ®é BVTV thùc hiÖn h−íng dÉn, gi¸m s¸t n«ng d©n thùc hiÖn quy tr×nh s¶n

xuÊt vµ sö dông thuèc BVTV vµ tæ chøc ®éi kiÓm tra. §éi kiÓm tra nµy trùc tiÕp

chÞu sù tr¸ch nhiÖm qu¶n lý cña UBND x· vµ ®ãng vai trß chÝnh trong viÖc kiÓm

tra t¹i n¬i s¶n xuÊt. C¸c x· viªn n©ng cao tÝnh tù chñ vµ thùc hiÖn kiÓm tra lÉn

nhau.

+ Néi dung kiÓm tra

- KiÓm tra viÖc thùc hiÖn quy tr×nh s¶n xuÊt RAT do Së KHCN & MT ban

hµnh vÒ thêi vô, chñng lo¹i rau, ®Êt trång, sö dông ph©n bãn, t−íi n−íc, thu

ho¹ch, vÖ sinh, s¬ chÕ vµ ph©n lo¹i rau.

- KiÓm tra sö dông thuèc BVTV kÕt hîp víi tuyªn truyÒn, phæ biÕn kiÕn

thøc cho n«ng d©n. §¶m b¶o nguyªn t¾c 4 ®óng: chän thuèc BVTV phï hîp víi

tõng lo¹i s©u bÖnh, thêi gian phun thuèc hîp lý, ®óng nång ®é, liÒu l−îng quy

®Þnh cho tõng lo¹i thuèc, phun r¶i thuèc ph¶i ®óng kü thuËt

- X¸c ®Þnh l−îng d− thuèc BVTV trªn rau.

+ BiÖn ph¸p xö lý vi ph¹m

Trong qu¸ tr×nh kiÓm nÕu ph¸t hiÖn c¸c hé vi ph¹m c¸c quy ®Þnh trong sö

dông thuèc BVTV, quy tr×nh s¶n xuÊt RAT th× bÞ xö lý víi c¸c h×nh thøc:

- Huû kh«ng cho l−u th«ng s¶n phÈm trªn thÞ tr−êng nÕu sö dông thuèc

cÊm, thuèc ngoµi danh môc phun thuèc cho rau.

- Kh«ng ®¶m b¶o thêi gian c¸ch ly ®ång thêi ph¸t tin trªn ®µi truyÒn

Thanh cña x· ®Ó c¶nh c¸o nh¾c nhë.

- NÕu t¸i ph¹m 3 lÇn vi ph¹m sö dông thuèc, thuèc ngoµi danh môc, kh«ng

®¶m b¶o thêi gian c¸ch ly sÏ bÞ xö ph¹t vi ph¹m hµnh chÝnh theo c¸c môc a,b,c

kho¶n 2 ®iÒu 15 nghÞ ®Þnh 26.2003/N§ - CP ngµy 19/3/2003 cña chÝnh phñ quy

®Þnh vÒ xö ph¹t hµnh chÝnh trong lÜnh vùc B¶o vÖ vµ KDTV (kho¶n 2 ®iÒu 15:

ph¹t tõ 200 ngh×n ®ång ®Õn 500 ngh×n ®ång ®èi víi mét trong c¸c hµnh vi vi

ph¹m).

c/ M« h×nh m¹ng l−íi kiÓm tra

M¹ng l−íi ph¶i ®¶m b¶o 3 cÊp: tõ x· ph−êng, QuËn huyÖn vµ Thµnh phè..

111

Trong ®ã viÖc kiÓm tra ë x· ph−êng cÇn ph¶i coi träng vÊn ®Ò gi¸m s¸t ®iÒu kiÖn

vÖ sinh trong kh©u s¬ chÕ, ®ãng gãi. X¸c ®Þnh sù ch¾c ch¾n vÒ nguån gèc rau,

kiÓm so¸t ®−îc xuÊt sø cña rau ®−îc thu mua tõ nh÷ng nguån cã uy tÝn.

H−íng dÉn vµ kiÓm tra viÖc chÊp hµnh c¸c quy ®Þnh vÒ ®iÒu kiÖn vÖ sinh

®èi víi c¸c c¬ së s¬ chÕ, ®ãng gãi vµ b¶o qu¶n (theo quy ®Þnh phÇn 3.3). CÊp

QuËn huyÖn ph¶i ®¶m b¶o yªu cÇu h−íng dÉn c¸c nghiÖp vô chuyªn m«n trong

viÖc thùc hiÖn c¸c tuyÕn x· ph−êng, trùc tiÕp kiÓm tra mét sè c¬ së lín trong ®Þa

bµn qu¶n lý, kiÓm nghiÖm chÊt l−îng mÉu rau vµ lÊy mÉu göi tuyÕn Thµnh phè

khi cÇn thiÕt.

CÊp Thµnh phè kiÓm so¸t 1/3 sè c¬ së ®ãng gãi lín mµ QuËn huyÖn qu¶n lý

KiÓm so¸t c¸c c¬ së kinh doanh RAT trong c¸c siªu thÞ, chî lín. LÊy mÉu kiÓm

nghiÖm chØ tiªu chÊt l−îng RAT vµ kiÓm tra c¸c ®iÒu kiÖn vÖ sinh ®èi víi c¸c c¬

së.

• X©y dùng chiÕn l−îc ph¸t triÓn bao gãi, mÉu m·, tem nh·n trªn RAT

RAT hiÖn nay b¸n trªn thÞ tr−êng Hµ Néi Ýt ®−îc quan t©m ®Õn vÊn ®Ò

nµy, rau xÕp theo mí... tû lÖ hao hôt dËp n¸t cao. Tuy nhiªn, nh÷ng cöa hµng,

siªu thÞ ®· lµm kh¸ tèt vÒ mÉu m·, bao gãi s¶n phÈm. Do ®ã, ngµnh n«ng nghiÖp,

ngµnh th−¬ng m¹i cña Hµ Néi cÇn quan t©m, h−íng dÉn, båi d−ìng kü n¨ng s¬

chÕ b¶o qu¶n, ®ãng gãi cho ng−êi s¬ chÕ, thu gom.

X©y dùng th−¬ng hiÖu s¶n phÈm: ®©y lµ mét vÊn ®Ò míi trong s¶n xuÊt

n«ng nghiÖp. CÇn ph¶i x©y dùng ®−îc mét th−¬ng hiÖu ®Ó ng−êi tiªu dïng

khi nghe ®Õn th−¬ng hiÖu lµ cã thÓ biÕt ngay ®−îc RAT nµy s¶n xuÊt ë ®©u

vµ chÊt l−îng nh− thÕ nµo. ViÖc x©y dùng th−¬ng hiÖu cßn cã ý nghÜa trong

xuÊt khÈu RAT ®i n−íc ngoµi.

Tãm l¹i, vÒ quy c¸ch, mÉu m·, bao b× s¶n phÈm nãi chung vµ s¶n phÈm

RAT nãi riªng cßn bÞ xem nhÑ. §Ó tiÕn lªn s¶n xuÊt lín vµ ®Ó s¶n phÈm RAT cã

thÓ c¹nh tranh ®−îc trªn thÞ tr−êng chóng ta cÇn cã nh÷ng quy ®Þnh cô thÓ vÒ quy

• Ph¸t triÓn m¹ng l−íi tiªu thô RAT

112

c¸ch mÉu m· vµ bao b× cña s¶n phÈm RAT nhÊt lµ s¶n phÈm chÕ biÕn.

Tæ chøc nh÷ng ng−êi lµm c«ng t¸c thu gom - b¸n bu«n RAT nh−: kh«ng

ph¶i chÞu bÊt kú h×nh thøc thuÕ nµo. Ng−êi thu gom cÇn ®Çu t− trang thiÕt bÞ ®Ó

vËn chuyÓn RAT ®−îc ®¶m b¶o vÒ mÆt chÊt l−îng, gi¶m thiÓu tû lÖ dËp n¸t. C¸c

c¬ së thu gom ®−îc hç trî mét phÇn kinh phÝ ®Ó mua xe t¶i nhá cã thiÕt bÞ b¶o

qu¶n l¹nh nh− xe chuyªn dïng.

Tæ chøc m« h×nh HTX s¶n xuÊt - tiªu thô RAT gia t¨ng sè ®iÓm b¸n hµng

trùc tiÕp tíi tay ng−êi tiªu dïng. Tuy nhiªn gi¶i ph¸p nµy kh«ng thÓ ph¸t triÓn

trªn quy m« réng lín tõ s¶n xuÊt ®Õn tiªu thô song h×nh thøc nµy gi¸ b¸n rau h¹

h¬n, viÖc gi¶i quyÕt c¸c th«ng tin vÒ nguån gèc vµ quy tr×nh s¶n xuÊt RAT râ nªn

ng−êi tiªu dïng cã kh¶ n¨ng chÊp nhËn vµ g©y dùng ®−îc lßng tin vÒ chÊt l−îng

s¶n phÈm ®èi víi hä.

Tæ chøc thµnh lËp c¸c tæ chøc hiÖp héi ng−êi s¶n xuÊt vµ c¸c doanh nghiÖp

t− nh©n chuyªn vÒ thu gom vµ chÕ biÕn ®Ó ®a d¹ng ho¸ vµ c¶i thiÖn chÊt l−îng

hµng ho¸. Thµnh c«ng cña c¸c ®iÓm nµy gióp s¶n xuÊt ph¸t triÓn theo quy m«

réng lín, gióp ng−êi s¶n xuÊt gÆp gì ng−êi ph©n phèi dÔ dµng h¬n (hiÖp héi

nh÷ng ng−êi s¶n xuÊt cã thÓ t¹o ra mét sè chøc n¨ng chuyªn vÒ trong hiÖp h«i

m×nh), ®iÓm mÊu chèt ®Ó ®¹t ®−îc thµnh c«ng lµ ®¶m b¶o tam gi¸c kinh tÕ ng−êi

s¶n xuÊt - ng−êi ph©n phèi - ng−êi tiªu dïng.

Trªn c¬ së hÖ thèng kªnh tiªu thô phï hîp hiÖn nay, thêi gian tíi tiÕp tôc

ph¸t triÓn hÖ thèng ph©n phèi s¶n phÈm kªnh b¸n bu«n vµ më réng c¸c ®Þa ®iÓm

b¸n lÎ ë réng kh¾p c¸c chî trªn ®Þa bµn Hµ Néi (vÏ s¬ ®å).

CÇn ph¶i quan t©m ®Æc biÖt ®Õn viÖc më réng vµ x©y dùng thªm c¸c siªu

thÞ t¹i c¸c quËn CÇu GiÊy, Thanh Xu©n, T©y Hå... nh»m ®¸p øng nhu cÇu hiÖn

nay vÒ c¸c ®iÓm b¸n hµng kiÓu nµy, bªn c¹nh ®ã ph¶i c¶i thiÖn viÖc b¸n hµng

t¹i c¸c chî truyÒn thèng v× nã ®¸p øng ®−îc phÇn lín nhu cÇu cña kh¸ch hµng

®ã lµ mua hµng gÇn nhµ.

C¸c ®¬n vÞ kinh doanh lµm tèt c«ng t¸c qu¶n lý, c«ng t¸c marketing vµ

®µo t¹o ®éi ngò b¸n hµng am hiÓu vÒ RAT. Lµm tèt c«ng t¸c qu¶n lý cã nghÜa lµ

113

qu¶n lý nguån b¸n hµng trong c¬ së cña m×nh; c¶i thiÖn c«ng t¸c tiÕp thÞ, khuyÕn

m¹i ®èi víi kh¸ch hµng mua khèi l−îng nhiÒu hoÆc nh÷ng kh¸ch hµng th−êng

xuyªn... tuyªn truyÒn vµ thuyÕt phôc ng−êi tiªu dïng vÒ lîi Ých cña RAT ®Ó hä

trë thµnh kh¸ch hµng truyÒn thèng cña c¬ së.

Phæ cËp th«ng tin réng r·i qua c¸c ph−¬ng tiÖn th«ng tin, c¸c ch−¬ng tr×nh

gi¸o dôc vÒ vÖ sinh an toµn thùc phÈm, th«ng tin vÒ chÊt l−îng ®Æc biÖt cña RAT,

ph−¬ng ph¸p s¶n xuÊt vµ ®é an toµn vÒ søc khoÎ ®èi víi ng−êi tiªu dïng khi ¨n.

• C¸c gi¶i ph¸p vÒ c¸c chÝnh s¸ch cña Thµnh phè hç trî cho ch−¬ng tr×nh

s¶n xuÊt, l−u th«ng, tiªu thô RAT

Hoµn thiÖn vµ thùc hiÖn tèt c¸c chÝnh s¸ch nh»m ®Èy m¹nh s¶n xuÊt vµ

tiªu thô RAT trªn ®Þa bµn Hµ Néi. Ngoµi c¸c dù ¸n ®Çu t− ph¸t triÓn nªu trªn,

Thµnh phè cã chÝnh s¸ch −u ®·i ®Çu t− më réng m¹ng l−íi kinh doanh b¸n lÎ,

mua b¸n bu«n rau an toµn, thùc phÈm s¹ch, −u tiªn vµ ¸p dông gi¸ thuª mÆt b»ng

−u ®·i cho c¸c doanh nghiÖp, c¸c nhµ kinh doanh ®Çu t− qu¶n lý kinh doanh rau

an toµn t¹i c¸c chî ®Çu mèi b¸n bu«n, trung t©m ®Êu gi¸ b¸n bu«n rau an toµn.

- ChÝnh s¸ch tÝn dông

Cho vay −u ®·i ®Ó ®Çu t− c¬ së vËt chÊt, trang thiÕt bÞ vµ −u ®·i l·i suÊt vay

phôc vô kinh doanh rau an toµn. Gi¶m thuÕ vµ miÔn thuÕ thu nhËp trong 2 n¨m ®Çu

vµ 50% 2 n¨m tiÕp theo cho c¸c doanh nghiÖp vµ hé t− nh©n kinh doanh rau an

toµn. Cã c¬ chÕ, chÝnh s¸ch hç trî ®Çu t− tõ kh©u s¶n xuÊt ®Ó c¸c nhµ s¶n xuÊt ký

kÕt hîp ®ång víi c¸c nhµ tiªu thô víi gi¸ b¸n t−¬ng ®−¬ng víi s¶n phÈm cïng lo¹i

trªn thÞ tr−êng.

Hç trî kinh phÝ sù nghiÖp kh«ng thu håi cho viÖc tuyªn truyÒn n©ng cao

d©n trÝ vÒ s¶n xuÊt, tiªu dïng rau an toµn thùc phÈm s¹ch, ®µo t¹o tËp huÊn nh©n

viªn b¸n hµng, tuyªn truyÒn th«ng qua kh©u l−u th«ng b»ng in tem nh·n, tê gÊp,

b¶ng ch÷ to c¸c th«ng tin vÒ RAT thùc phÈm s¹ch vµ tiªu chuÈn rau an toµn thùc

phÈm s¹ch. Tæ chøc ch−¬ng tr×nh chuyªn môc vÒ RAT thùc phÈm s¹ch trªn c¸c

ph−¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng (b¸o chÝ, c¸c kªnh truyÒn h×nh) ®−a vµo ch−¬ng

114

tr×nh gi¸o dôc trong c¸c tr−êng phæ th«ng. Tæ chøc kiÓm tra ¸p dông quy tr×nh

s¶n xuÊt rau an toµn cña vïng s¶n xuÊt, kiÓm tra chÊt l−îng rau an toµn theo ®Þnh

kú hµng n¨m.

Thµnh phè hç trî vÒ c¬ chÕ, chÝnh s¸ch cho c¸c doanh nghiÖp, c¸c ®¬n vÞ,

c¸c hé s¶n xuÊt ®Çu t− vïng s¶n xuÊt rau an toµn (hç trî qua h×nh thøc tÝn dông

−u ®·i, hç trî l·i suÊt qua ®Çu t−, c¸c −u ®·i vÒ ®Êt ®ai, miÔn gi¶m thuÕ). Hç trî

®Çu t− c¸c trung t©m b¸n bu«n, ®Êu gi¸ rau an toµn trªn ®Þa bµn Hµ Néi

Tæ chøc c¸c ®oµn kiÓm tra liªn ngµnh, ®Þnh kú hoÆc ®ét xuÊt ®Ó ph¸t hiÖn

xö lý nh÷ng vô viÖc vi ph¹m... qua ®ã tËp hîp vµ ph¶n ¸nh nh÷ng kiÕn nghÞ, ®Ò

xuÊt víi Thµnh Phè. X©y dùng quy chÕ, tiªu chÝ cöa hµng rau an toµn trªn ®Þa bµn

Thµnh phè Hµ Néi. §Ò xuÊt m« h×nh s¶n xuÊt vµ dÞch vô vµ tiªu thô, x©y dông

m« h×nh g¾n liÒn gi÷a s¶n xuÊt víi tiªu thô.

- ChÝnh s¸ch thÞ tr−êng

Trong nh÷ng n¨m tr−íc ®©y do quy m« s¶n xuÊt vµ n¨ng lùc s¶n xuÊt cña

c¸c c¬ së cßn nhá v× vËy chÝnh s¸ch thÞ tr−êng cÇn h−íng tíi mét sè chÝnh s¸ch

khuyÕn khÝch s¶n xuÊt vµ tiªu thô s¶n phÈm nh−: trî cÊp s¶n xuÊt (vËt t− ph©n

bãn, thuèc trõ s©u vi sinh), miÔn gi¶m thuÕ xuÊt khÈu RAT, mÆt b»ng kinh doanh

RAT, hç trî qu¶ng c¸o, ®µo t¹o nghiÖp vô kinh doanh, tuyªn truyÒn ®éng viªn

khen th−ëng c¸c c¬ së s¶n xuÊt, kinh doanh RAT giái, nghiªm tóc xö lý c¸c

tr−êng hîp vi ph¹m c¸c quy ®Þnh vÒ s¶n xuÊt l−u th«ng tiªu thô RAT trªn ®Þa bµn

thµnh phè Hµ Néi.

- ChÝnh s¸ch vÒ tiªu chuÈn chÊt l−îng s¶n phÈm

N©ng cao tr¸ch nhiÖm cña c¸c c¬ quan qu¶n lý Nhµ n−íc trong viÖc triÓn khai

x©y dùng, thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch vµ biÖn ph¸p vÒ s¶n xuÊt vµ tiªu thô RAT.

§Ó n©ng cao tr¸ch nhiÖm ph¶i cã sù ph©n ®Þnh chøc n¨ng qu¶n lý râ rµng

gi÷a c¸c së, ban, ngµnh, kh«ng ®Ó chång chÐo chøc n¨ng. Sù phèi hîp gi÷a c¸c c¬

quan, ®¬n vÞ ph¶i cã c¬ chÕ phèi hîp (nhiÖm vô râ rµng, tr¸ch nhiÖm ®Õn ®©y)

tr¸nh t×nh tr¹ng tÊt c¶ mäi ng−êi cïng chÞu, ®Ó råi kh«ng ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm.

115

Qu¶n lý Nhµ n−íc trong s¶n xuÊt vµ tiªu thô cÇn h−íng theo nh÷ng viÖc sau:

+ Tæ chøc tèt viÖc cÊp giÊy chøng nhËn ®ñ ®iÒu kiÖn ruéng, vïng s¶n xuÊt

RAT, cöa hµng, siªu thÞ kinh doanh RAT, c¸c c¬ së s¬ chÕ vµ chÕ biÕn RAT .

+ Tæ chøc kiÓm tra nhanh chãng chÊt l−îng RAT ®èi víi tÊt c¶ c¸c lo¹i

rau trªn vïng s¶n xuÊt, RAT b¸n trong c¸c cöa hµng, siªu thÞ.

+ X©y dùng vµ chØ ®¹o thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch s¶n xuÊt,

chÕ biÕn vµ tiªu thô RAT.

+ Hoµn chØnh vµ ban hµnh c¸c v¨n b¶n ph¸p quy vÒ s¶n xuÊt vµ tiªu thô

RAT nh−: quy tr×nh s¶n xuÊt vµ chÕ biÕn RAT, vÒ tiªu chuÈn bao b×, nh·n m¸c,

c¸c tiªu chuÈn vÒ vÖ sinh an toµn thùc phÈm cña RAT.

+ Tæ chøc tèt hÖ thèng m¹ng l−íi l−u th«ng RAT nh−: c¸c cöa hµng, siªu

thÞ b¸n RAT, c¸c chî ®Çu mèi, c¸c c¬ së s¬ chÕ vµ chÕ biÕn RAT.

+ T¨ng c−êng c«ng t¸c tuyªn truyÒn trªn c¸c ph−¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i

chóng, nh»m gióp c¸c c¬ së s¶n xuÊt qu¶ng c¸o s¶n phÈm, khuyÕn khÝch vµ

h−íng dÉn tiªu dïng s¶n phÈm RAT, c¸c ®Þa chØ s¶n xuÊt vµ b¸n s¶n phÈm RAT,

nh»m t¹o lßng tin cho ng−êi tiªu dïng.

- ChÝnh s¸ch t¹o ®iÒu kiÖn vµ khuyÕn khÝch ph¸t triÓn c¸c thµnh phÇn kinh

tÕ

HiÖn nay tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ tiªu thô RAT ®· cã nhiÒu

thµnh phÇn kinh tÕ, nhiÒu tæ chøc s¶n xuÊt tham gia nh−: doanh nghiÖp Nhµ

n−íc, CTTNHH, HTX vµ hé s¶n xuÊt kinh doanh. Sù ®a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc

tæ chøc kinh doanh ®· gãp phÇn thóc ®Èy qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ tiªu thô RAT.

Tuy nhiªn sù ph¸t triÓn cña c¸c tæ chøc ch−a t−¬ng xøng víi vai trß, vÞ trÝ cña

chóng, v× vËy ph¶i chÝnh s¸ch thóc ®Èy c¸c h×nh thøc trªn ®©y ph¸t triÓn.

§èi víi c¸c doanh nghiÖp Nhµ n−íc nh−: Trung t©m rau - qu¶, c¸c cöa

hµng cña c«ng ty cÇn ®Çu t− t¨ng thªm n¨ng lùc s¶n xuÊt (c¬ së h¹ tÇng, m¸y

mãc thiÕt bÞ phôc vô s¶n xuÊt vµ tiªu thô, ®µo t¹o n©ng cao tr×nh ®é, më réng mÆt

b»ng kinh doanh...) ®Ó c¸c doanh nghiÖp nµy ph¸t huy ®−îc vai trß ®iÒu tiÕt

116

h−íng dÉn nã trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh.

§èi víi c¸c HTX tiªu thô cÇn cã chÝnh s¸ch hç trî vÒ mÆt b»ng s¶n xuÊt,

cho vay vèn −u ®·i, gi¶m thuÕ, th× trong thêi gian tíi chó ý thóc ®Èy m¹nh tiÕn

®é chuyÓn ®æi, chuyÓn nh−îng ®Êt ®ai ®Ó thóc ®Èy qu¸ tr×nh s¶n xuÊt RAT hµng

ho¸, h×nh thµnh c¸c vïng chuyªn canh tËp trung ho¸, t¹o ®iÒu kiÖn ®Çu t− vèn.

§èi víi c«ng ty t− nh©n, cÇn cã chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp

nµy vÒ ®Çu t− vèn, s¶n xuÊt vµ ký kÕt hîp ®ång tiªu thô s¶n phÈm RAT víi c¸c hé

n«ng d©n ®Ó thóc ®Èy qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ l−u th«ng tiªu thô nhanh chãng.

Ph¸t huy c¸c thÕ m¹nh kh¸c nhau cña tõng thµnh phÇn kinh tÕ trong qu¸

tr×nh ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ tiªu thô RAT trªn ®Þa bµn Hµ Néi, tõ ®©y ®¶m b¶o

hîp lý c¸c lîi Ých cña c¸c t¸c nhËn tham gia s¶n xuÊt, chÕ biÕn vµ tiªu thô RAT.

Tõ kinh nghiÖm thùc hiÖn c¸c dù ¸n kh¸c nhau cã c¸c thµnh phÇn dù ¸n, hoÆc

hîp t¸c liªn doanh mµ cã quyÕt ®Þnh thµnh lËp Ban qu¶n lý (vÝ dô dù ¸n gåm 7

thµnh viªn). Trung t©m khuyÕn n«ng Hµ Néi ký víi ViÖn rau qu¶ (chuyÓn giao

c«ng nghÖ chÕ biÕn vµ t− vÊn, chÕ t¹o l¾p ®Æt thiÕt bÞ chÕ biÕn theo ph−¬ng thøc

ch×a kho¸ trao tay, ký víi HTX chÕ biÕn dÞch vô s¶n xuÊt rau s¹ch vÒ viÖc tæ chøc

thùc hiÖn vïng nguyªn liÖu rau s¹ch. Néi dung ho¹t ®éng ph¶i nªu râ vai trß, vÞ

trÝ, quyÒn lîi vµ ph©n c«ng tr¸ch nhiÖm cho tõng ®¬n vÞ, tõng thµnh viªn tham

gia. Tõ ®ã c¸c ®¬n vÞ vµ c¸c thµnh viªn x©y dùng kÕ ho¹ch qu¶n lý chØ ®¹o, thùc

hiÖn dù ¸n nh»m ®¶m b¶o tiÕn ®é, chÊt l−îng vµ hiÖu qu¶.

- ChÝnh s¸ch tµi chÝnh tÝn dông

§Ó n©ng cao quy m« s¶n xuÊt, c¬ cÊu, chñng lo¹i s¶n phÈm, ®¶m b¶o cung

øng s¶n phÈm RAT ®Òu ®Æn cho ng−êi tiªu dïng, Nhµ n−íc vµ thµnh phè Hµ Néi

cÇn −u tiªn ®Çu t− x©y dùng c¬ së h¹ tÇng cho c¸c vïng s¶n xuÊt RAT. Trong ®Çu

t− x©y dùng c¬ b¶n cÇn ®¶m b¶o tÝnh ®ång bé nh−: giao th«ng, ®iÖn n−íc, nhµ s¬

chÕ lµm s¹ch, hÖ thèng phun, nhµ l−íi, ph−¬ng tiÖn vËn chuyÓn.

Cã chÝnh s¸ch −u ®·i tÝn dông ®èi víi c¸c c¬ së s¶n xuÊt vµ tiªu thô RAT,

trªn c¬ së t¨ng l−îng vèn vay, thêi gian vay vµ −u ®·i vÒ l·i suÊt nh»m khuyÕn

khÝch c¸c hé n«ng d©n ®Çu t− th©m canh gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt.

117

- §µo t¹o c¸n bé vµ chÝnh s¸ch ph¸t triÓn

+ TiÕp tôc ®µo t¹o c¸n bé nghiªn cøu cã tr×nh ®é c¬ b¶n vÒ sinh häc, di

truyÒn häc. KÕt hîp víi c¸c ch−¬ng tr×nh hîp t¸c quèc tÕ

+ C¶i tiÕn viÖc chuyÓn giao c«ng nghÖ tíi ng−êi n«ng d©n

+ KÕt h¬p tèt gi÷a c¸c t¸c nh©n: nhµ nghiªn cøu, nhµ doanh nghiÖp, nhµ

n−íc, nhµ n«ng. Thùc hiÖn chuyÓn giao c«ng nghÖ cho n«ng d©n, phæ biÕn vµ

tr×nh diÔn kü thuËt míi, hîp t¸c ®Çu t−, s¶n xuÊt tiªu thô vµ chÕ biÕn s¶n phÈm,

¸p dông tèt kü thuËt trong s¶n xuÊt.

+ ViÖc tæ chøc triÓn khai nghiªn cøu, s¶n xuÊt trong m¹ng l−íi ®iÒu phèi

chung cña c¶ n−íc lµ cÇn thiÕt. VÊn ®Ò nµy ph¶i ®−îc giao cho c¸c ®¬n vÞ chøc

n¨ng, cã ®éi ngò c¸n bé cã ®ñ n¨ng lùc. C¸c chÝnh s¸ch cña Nhµ n−íc ®èi víi

ng−êi s¶n xuÊt vµ c¸n bé khoa häc còng lµ mét ®éng lùc ph¸t triÓn ngµnh trång

- Hîp t¸c c¸c tØnh xung quanh Hµ Néi

Qua ®iÒu tra th× n«ng nghiÖp Hµ Néi kho¶ng 60 - 70% nhu cÇu rau xanh cña

thµnh phè cßn l¹i 30 - 40% rau xanh ®−îc cung cÊp tõ c¸c tØnh l©n cËn xung

quanh Hµ Néi nh− Hµ T©y, B¾c Ninh, VÜnh Phóc... §Ó gi¶i quyÕt c¨n b¶n vÊn

®Ò rau an toµn UBND thµnh phè cÇn cã chñ tr−¬ng vµ c¸c biÖn ph¸p cô thÓ

t¨ng c−êng hîp t¸c víi c¸c tØnh nhÊt lµ víi c¸c vïng s¶n xuÊt rau ®Ó tuyªn

truyÒn vËn ®éng vµ hîp t¸c tiªu thô RAT trªn ®Þa bµn Hµ Néi.

rau ë VN.

5. kÕt luËn vµ kiÕn nghÞ

118

5.1. KÕt luËn

1. NÒn kinh tÕ - x· héi cµng ph¸t triÓn, qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i

ho¸ ngµy cµng gia t¨ng, m«i tr−êng ngµy cµng bÞ ¶nh h−ëng xÊu bëi c¸c t¸c nh©n

th× ®êi sèng vµ søc khoÎ cña con ng−êi ngµy cµng cÇn nh÷ng ®iÒu kiÖn tèi −u ®Ó

t¨ng kh¶ n¨ng phßng vÖ. ViÖc s¶n xuÊt vµ cung øng rau xanh cã chÊt l−îng ®¶m

b¶o, an toµn vÖ sinh mét c¸ch æn ®Þnh quanh n¨m cho d©n néi thµnh, kh¸ch quèc

tÕ ®· trë thµnh vÊn ®Ò ®¸ng quan t©m hµng ®Çu ®èi víi c¸c nhµ qu¶n lý, ng−êi s¶n

xuÊt n«ng nghiÖp vµ ngµnh s¶n xuÊt RAT nãi riªng. Thóc ®Èy s¶n xuÊt vµ thÞ

tr−êng RAT ph¸t triÓn, gãp phÇn vµo thùc hiÖn CNH - H§H n«ng nghiÖp Hµ Néi

hiÖn nay, phï hîp víi xu thÕ ph¸t triÓn chung cña x· héi vµ b¶o vÖ m«i tr−êng

sèng.

2. KÕt qu¶ s¶n xuÊt trªn ®Þa bµn Hµ Néi ®· ®¹t ®−îc kh¸ tèt. Quy m« diÖn

tÝch RAT cña Hµ Néi t¨ng liªn tôc qua c¸c n¨m, b×nh qu©n (qua 3 n¨m gÇn ®©y)

t¨ng 262,5 ha/n¨m, ®Õn cuèi n¨m 2003 ®¹t 2775 ha. N¨ng suÊt RAT cña Hµ Néi

t¨ng lªn víi tèc ®é t¨ng b×nh qu©n n¨m lµ 5,82%, n¨m 2003 ®¹t 187 ha. Nhê ®ã

mµ s¶n l−îng RAT cña Hµ Néi ®ù¬c t¨ng lªn nhanh tõ 37597 tÊn (n¨m 2001) ®Õn

n¨m 2003 ®· t¨ng lªn lµ 51863 tÊn, ®¸p øng ®−îc nhu cÇu hiÖn t¹i vÒ RAT cña

ng−êi tiªu dïng Thñ ®« c¶ vÒ sè l−îng vµ chÊt l−îng.

3. KÕt qu¶ s¶n xuÊt vµ tiªu thô RAT ®· gãp phÇn lµm thay ®æi c¬ b¶n tËp

qu¸n canh t¸c cò, thay ®æi t− duy ®èi víi c¶ ng−êi s¶n xuÊt vµ ng−êi tiªu dïng,

vÊn ®Ò x· héi ho¸ s¶n xuÊt RAT ®−îc thùc hiÖn. Tuy nhiªn, viÖc quy ho¹ch vïng

s¶n xuÊt ®· ®Þnh h×nh víi 25 x· trong 30 x· trång RAT theo dù ¸n ®Ò ra. Tuy

nhiªn, c¸c hé n«ng d©n ch−a bè trÝ s¶n xuÊt RAT tËp trung, cã sù xen kÏ víi s¶n

xuÊt rau th−êng, nªn thùc hiªn quy tr×nh kü thuËt ch−a triÖt ®Ó.

4. S¶n xuÊt vµ tiªu thô RAT trong thêi gian qua ®−îc ph¸t triÓn trªn c¬ së

vËt chÊt ë c¸c vïng s¶n xuÊt RAT ®−îc ®Çu t− ngµy cµng c¶i thiÖn. Tõ n¨m 1996

- 2001 thµnh phè ®Çu t− cho c¸c huyÖn nh−: huyÖn Tõ Liªm 2,2 tû ®ång ®Ó x©y

dùng bÓ n−íc, giÕng khoan, m¸y b¬m, ®−êng, ®iÖn nhµ l−íi; Thanh Tr× 1,6 tû

119

®ång ®Ó x©y dùng tr¹m b¬m vµ m−¬ng t−íi... ®ång thêi viÖc øng dông khoa häc

kü thuËt vµ c«ng nghÖ tiÕn bé vµo s¶n xuÊt RAT ngµy cµng ®−îc chó ý nh−

huyÖn Gia L©m ®−îc ®Çu t− gÇn 2,8 tû ®ång cho chuyÓn giao tiÕn vé khoa häc kü

thuËt, hç trî më cöa hµng, x©y dùng kªnh m−¬ng. Do ®ã chÊt l−îng RAT ®· cã

nh÷ng b−íc c¶i thiÖn ®¸ng kÓ. C¬ cÊu, chñng lo¹i RAT ngµy cµng ®a d¹ng,

phong phó h¬n (40 - 50 chñng lo¹i RAT). Tuy nhiªn, ®Çu t− cßn ch−a ®ång bé,

ch−a ®ñ tèt cho c¸c ®Þa ph−¬ng ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ tiªu thô tèt.

5. Tæ chøc tiªu thô RAT trªn ®Þa bµn Hµ Néi kh¸ réng r·i vµ ngµy cµng

®¸p øng tèt h¬n nhu cÇu ng−êi d©n Hµ Néi. Tuy nhiªn, tØ träng RAT tiªu thô theo

gi¸ RAT lµ cßn thÊp, míi ®¹t h¬n 40% s¶n l−îng s¶n xuÊt ra. Gi¸ b¸n RAT vÒ c¬

b¶n lµ cao h¬n rau th−êng (cao h¬n tõ 1,2 ®Õn 2,7 lÇn so víi gi¸ rau th−êng cïng

lo¹i).

Ph−¬ng thøc s¶n xuÊt vµ tiªu thô RAT trªn c¬ së c¸c nhãm hä tù nguyÖn

tham gia thµnh lËp HTX ®ang cã nhiÒu −u ®iÓm trong s¶n xuÊt vµ tiªu thô RAT

hiÖn nay. Hä võa lµ ng−êi s¶n xuÊt võa cã cöa hµng giíi thiÖu vµ b¸n s¶n phÈm

RAT trong néi thµnh, nªn gi¸ b¸n cao h¬n. M¹ng l−íi tiªu thô phong phó h¬n, ®·

gãp phÇn thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn vµ ph©n phèi RAT réng ®Òu trªn nhiÒu khu

vùc kh¸c nhau. §Æc biÖt lµ sù h×nh thµnh cña c¸c HTX tiªu thô s¶n phÈm g¾n

tr¸ch nhiÖm cña ng−êi s¶n xuÊt RAT víi ng−êi tiªu dïng. Tuy nhiªn viÖc tiªu thô

chñ yÕu vÉn do t− nh©n hoÆc ng−êi s¶n xuÊt tù ph¸t thùc hiÖn, sù tham gia cña

Nhµ n−íc trong tæ chøc tiªu thô RAT ch−a cã hiÖu qu¶, ch−a cã cöa hµng b¸n

chuyªn RAT, ph©n phèi s¶n phÈm RAT cßn ch−a réng kh¾p nªn l−îng tiªu thô

cßn ch−a nhiÒu.

6. C¸c chÝnh s¸ch ®Çu t− x©y dùng c¬ së h¹ tÇng, nghiªn cøu, øng dông

tiÕn bé kü thuËt vµo s¶n xuÊt, khuyÕn khÝch c¸c n«ng hé s¶n xuÊt RAT ®ang cã

kÕt qu¶ tèt. C«ng t¸c tuyªn truyÒn ®· ®−îc tiÕn hµnh réng r·i, c«ng t¸c khuyÕn

n«ng, tËp huÊn kü thuËt cho n«ng d©n ®ang ph¸t triÓn kh¸ tèt, tuy nhiªn so víi

yªu cÇu th× kÕt qu¶ ®¹t ®−îc vÉn lµ thÊp (®¹t tõ 55 - 70% so víi yªu cÇu ®Æt ra).

7. §Èy m¹nh s¶n xuÊt vµ tiªu thô RAT trªn ®Þa bµn Hµ Néi trong thêi gian

120

tíi ®Æt ra gi¶i quyÕt ®ång bé c¸c gi¶i ph¸p nh−: hoµn thiÖn quy ho¹ch bè trÝ s¶n

xuÊt hîp lý h¬n, t¨ng c−êng ®Çu t− x©y dùng c¬ së h¹ tÇng phôc vô cho ph¸t triÓn

vïng s¶n xuÊt RAT, thóc ®Èy øng dông tiÕn bé kü thuËt vµo s¶n xuÊt, ®Æc biÖt lµ

gièng míi, chñng lo¹i s¶n phÈm míi, c«ng nghÖ trång míi ®ang lµ yªu cÇu tÝch

cùc triÓn khai réng kh¾p ë c¸c ®Þa ph−¬ng, t¨ng c−êng hîp t¸c liªn kÕt trong s¶n

xuÊt vµ tiªu thô s¶n phÈm, hoµn thiÖn c¸c chÝnh s¸ch, më réng c«ng t¸c tuyªn

truyÒn vµ vµ tæ chøc tiªu thô cã hiÖu qu¶ lµ ®iÒu kiÖn quan träng. Tõ ®©y, t¹o ra

hÖ thèng c¸c yÕu tè tÝch cùc t¸c ®éng h÷u hiÖu ®Õn viÖc ®Èy m¹nh s¶n xuÊt vµ

tiªu thô RAT trªn ®Þa bµn Hµ Néi. Thùc hiÖn tèt c¸c gi¶i ph¸p chñ yÕu ®Ò ra

chÝnh lµ thùc hiÖn c¸c chØ tiªu kinh tÕ - kü thuËt trong s¶n xuÊt vµ tiªu thô RAT ë

Hµ Néi.

5.2. KiÕn nghÞ

5.2.1. §èi víi Nhµ n−íc

§èi víi UBND Thµnh phè lµ c¬ quan hµnh chÝnh cao nhÊt cña Hµ Néi cÇn

ban hµnh c¸c quy ®Þnh vÒ qu¶n lý s¶n xuÊt kinh doanh RAT vµ sù chØ ®¹o s¸t sao

®èi víi c¸c Së, Ban, Ngµnh, c¸c huyÖn thùc hiÖn tèt ch−¬ng tr×nh ph¸t triÓn s¶n

xuÊt vµ tiªu thô RAT.

- T¹o ra m«i tr−êng thuËn lîi (nh− c¬ chÕ, chÝnh s¸ch) ®Ó c¸c thµnh phÇn

kinh tÕ, c¸c t¸c nh©n tham gia vµo ch−¬ng tr×nh s¶n xuÊt vµ tiªu thô RAT cã hiÖu

qu¶ cao.

- CÇn thiÕt lËp c¸c tæ chøc cÊp giÊy chøng nhËn, kiÓm tra, xö ph¹t trong

s¶n xuÊt b¶o qu¶n, chÕ biÕn n«ng s¶n an toµn vµ s¶n phÈm RAT nãi riªng. Nh÷ng

tæ chøc nµy ph¶i cã t− c¸ch ph¸p nh©n râ rµng.

- T¨ng c−êng ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ h¬n cña c¸c tæ chøc khuyÕn n«ng c¸c

cÊp, c«ng t¸c BVTV cÇn triÓn khai triÖt ®Ó vµ chÆt chÏ h¬n ®¶m b¶o s¶n phÈm

s¶n xuÊt ra ®ñ chÊt l−îng theo quy ®Þnh.

- Cã chÝnh s¸ch ®Çu t− cho viÖc s¬ chÕ, chÕ biÕn n«ng s¶n nãi chung RAT

nãi riªng.

- KÞp thêi cã chÝnh s¸ch ®Çu t− cho viÖc h×nh thµnh hÖ thèng chî ®Çu mèi

121

vµ hÖ thèng m¹ng l−íi tiªu thô, ph©n phèi RAT trªn c¸c siªu thÞ, chî lín, chî

nhá cung øng RAT thuËn tiÖn ®Õn ng−êi tiªu dïng trªn ®Þa bµn. Tõ ®©y t¹o ra

m«i tr−êng canh tranh lµnh m¹nh, tiªu thô nhanh, nhiÒu víi gi¸ c¶ hîp lý RAT

trªn ®Þa bµn.

5.2.2. §èi víi c¬ quan chøc n¨ng chuyªn m«n cña huyÖn, c¬ së x·

- Tæ chøc triÓn khai tèt c¸c c«ng t¸c theo yªu cÇu cña cÊp Thµnh phè trong

s¶n xuÊt vµ tiÖu thô RAT. Th−êng xuyªn gi¸m s¸t, kiÓm tra viÖc thùc hiÖn quy

tr×nh s¶n xuÊt RAT ë tõng ®Þa ph−¬ng.

- Tæ chøc thµnh lËp hoÆc cñng cè c¸c HTX s¶n xuÊt vµ tiªu thô RAT ë

tõng ®Þa ph−¬ng víi chøc n¨ng nhiÖm vô vµ quyÒn lîi râ rµng trong ho¹t ®éng

cña HTX nh»m t¸c ®éng tÝch cùc, hç trî cho c¸c n«ng hé ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ

tiªu thô RAT cã hiÖu qu¶.

- §ång thêi n©ng cao chÊt l−îng s¶n phÈm RAT tõ n¬i s¶n xuÊt ®Õn chÕ

biÕn, ®ãng gãi, tem nh·n cña s¶n phÈm ®Ó tiªu thô tèt trªn thÞ tr−êng Hµ néi cÇn

tiÕp tôc nghiªn cøu vµ më réng thÞ tr−êng xuÊt khÈu s¶n phÈm RAT.

5.2.3. §èi víi chñ thÓ ng−êi s¶n xuÊt vµ tiªu thô

- ThiÕt lËp c¸c mèi quan hÖ l©u dµi, chÆt chÏ gi÷a ng−êi tham gia vµo qu¸

tr×nh s¶n xuÊt víi c¸c thµnh phÇn tham gia vµo qu¸ tr×nh tiªu thô trªn c¬ së c¸c

hîp ®ång kinh tÕ phï hîp víi tõng thêi kú.

- §èi víi c¸c hé n«ng d©n vµ c¸c chñ thÓ tham gia kinh doanh cÇn coi

träng viÖc ®Çu t− vèn cho x©y dùng, mua s¾m c¸c ph−¬ng tiÖn cÇn thiÕt cho s¶n

xuÊt vµ kinh doanh RAT. §¶m b¶o tu©n thñ tèt c¸c yªu cÇu kü thuËt trong qu¸

tr×nh s¶n xuÊt vµ kinh doanh, t¹o ra ®Æc ®iÓm −u viÖt nhÊt ®Þnh vÒ s¶n phÈm cña

tõng tiÓu vïng, tõng ®Þa ph−¬ng g¾n liÒn víi tªn s¶n phÈm cña m×nh trªn thÞ

tr−êng RAT. §©y lµ yÕu tè quan träng ®Ó thùc hiÖn c¹nh tranh th¾ng lîi trªn thÞ

122

tr−êng.

Tµi liÖu tham kh¶o

1. TrÇn §×nh B»ng (2000), Tµi liÖu båi d−ìng nghiªn cøu sinh, Tr−êng

§HNN I, Hµ Néi.

2. Bé kÕ ho¹ch vµ ®Çu t− - ViÖn chiÕn l−îc ph¸t triÓn, (1996), Mét sè ý

kiÕn vÒ ®Þnh h−íng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ cña ViÖt Nam ®Õn

n¨m 2020, Hµ Néi.

3. Bé N«ng nghiÖp vµ PTNT, ViÖn quy ho¹ch vµ thiÕt kÕ n«ng nghiÖp

(2003), Quy ho¹ch ph¸t triÓn ngµnh chÕ biÕn l−¬ng thùc thùc phÈm

trªn ®Þa bµn thµnh phè Hµ Néi ®Õn n¨m 2010, Hµ Néi.

4. Chu V©n CÊp, TrÇn B×nh Träng (2002), Gi¸o tr×nh kinh tÕ chÝnh trÞ

M¸c - Lªnin, NXB chÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi.

5. Ph¹m V¨n C«n (1996), §æi míi c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ, NXB N«ng

nghiÖp, TPHCM.

6. Côc Thèng kª (2000), Th«ng tin kinh tÕ x· héi Hµ Néi, Hµ Néi

7. NguyÔn Nguyªn Cù (1999), Bµi gi¶ng vÒ nghiªn cøu marrketing,

Tr−êng §HNN I, Hµ Néi.

8. Mai Ngäc C−êng (1996), LÞch sö c¸c häc thuyÕt kinh tÕ, NXB Thèng

kª, Hµ Néi.

9. Lanurent Dini (2000), Qu¶n lý chÊt l−îng vÖ sinh trong ph©n phèi rau

ë Hµ Néi, Trung t©m quèc gia ®µo t¹o N«ng nghiÖp vïng chao des,

Ph¸p.

10. Ph¹m V©n §×nh, §ç Kim Chung (1997), Gi¸o tr×nh kinh tÕ n«ng

nghiÖp, Tr−êng §HNN I, Hµ Néi.

11. NguyÔn L©n Hïng (1997), “N«ng d©n cÇn th«ng tin khoa häc kü

thuËt”, Nh©n d©n, 5404(8), Tr.50.

123

12. Ph¹m V¨n Hïng, NguyÔn ThÞ Minh HiÒn (2000), HÖ thèng marrketing

rau vïng ®ång b»ng s«ng Hång, Tr−êng §HNN I, Hµ Néi.

13. Sotoshi Kai(2001), Chøc n¨ng vµ sù thay ®æi cÊu tróc cña thÞ tr−êng

b¸n bu«n rau vµ hoa qu¶ ë NhËt B¶n, Tr−êng §¹i häc N«ng nghiÖp I,

Hµ Néi.

14. T« Kim Oanh vµ céng sù (1995), Kinh tÕ n«ng nghiÖp, NXB N«ng

nghiÖp, Hµ Néi.

15. Vò Ngäc Phïng vµ céng sù (1995), Kinh tÕ n«ng nghiÖp, NXB n«ng

nghiÖp, Hµ Néi.

16. Së N«ng nghiÖp vµ PTNT (2003), X©y dùng vµ triÓn khai m« h×nh tæ

chøc s¶n xuÊt vµ tiªu thô rau an toµn trªn ®Þa bµn thµnh phè Hµ Néi,

Hµ Néi.

17. Tæng côc thèng kª (2000), Niªn gi¸m thèng kª, NXB Thèng kª Hµ

Néi .

18. Tæng côc thèng kª (2002), §iÒu tra c¸c trung t©m th−¬ng m¹i c¸c siªu

thÞ vµ c¸c cöa hµng tù phôc vô Hµ Néi, NXB Thèng kª, Hµ Néi.

19. Lª Thô (1993), §Þnh gi¸ vµ tiªu thô s¶n phÈm cña doanh nghiÖp, NXB

Thèng kª, Hµ Néi.

20. Ng« ThÞ ThuËn (2000), “ T×m hiÓu thÞ tr−êng tiªu thô rau qu¶ ë NhËt

B¶n”, Khoa häc kü thuËt rau hoa qu¶, 3(3), Tr.20.

21. Vò ThÞ Ph−¬ng Thuþ (1999), Thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu

qu¶ kinh tÕ sö dông ®Êt cang t¸c ë ngo¹i thµnh Hµ Néi “, Tr−êng

§HNN I, Hµ Néi.

22. ViÖn quy ho¹ch vµ ThiÕt kÕ n«ng nghiÖp - Bé n«ng nghiÖp vµ Ph¸t

triÓn n«ng th«n (1999), Tæng quan ph¸t triÓn rau qu¶ ViÖt Nam 1999 -

2000, Hµ Néi .

124

23. ViÖn quy ho¹ch vµ ThiÕt kÕ n«ng nghiÖp - Bé n«ng nghiÖp vµ Ph¸t

triÓn n«ng th«n (2000), §iÒu tra vÒ møc dé tiªu thô qu¶ trªn thÞ tr−êng

Hµ Néi, Hµ Néi.

24. ViÖn quy ho¹ch vµ ThiÕt kÕ n«ng nghiÖp - Bé n«ng nghiÖp vµ Ph¸t

triÓn n«ng th«n (2001), “Quy ho¹ch ph¸t triÓn n«ng nghiÖp Hµ Néi”,

B¸o c¸o Quy ho¹ch ph¸t triÓn n«ng nghiÖp Hµ Néi ®Õn n¨m 2010 Hµ

Néi, 8/2001, Hµ Néi.

25. ViÖn quy ho¹ch vµ ThiÕt kÕ n«ng nghiÖp - Bé n«ng nghiÖp vµ Ph¸t

triÓn n«ng th«n (2001), N«ng nghiÖp ViÖt Nam 61 tØnh thµnh, NXB

Thèng kª, Hµ Néi.

26. Lª Mü Xuyªn (1997), “HiÖu qu¶ kinh tÕ nghÒ trång rau vµ c«ng thøc

lu©n canh c©y trång cã trång rau ®em l¹i hiÖu qu¶“, Kinh tÕ n«ng

nghiÖp, 41(3), Tr.15.

27. Vegeteble Research in Southeast Asia. AVDC . Shanhua. Tainan,

Mclean,B.T.(ed). ADVRC Publication No . 88 303. 242p. 1998.

28. Darmawan, D.A. (1994), Vegetable Economicss in Indonesia.

Presented in Workshop on “Agricultural economics research on

vegetable Production and Consumption patters in Asia”. In Bangkok

Thailand.

29. Kim, I. S. (2004), Agricultural economics research on vegetable

Production system and Consumption patterns in Korea . Presented in

Workshop on “Agricultural economics research on vegetable

Production and Consumption patters in Asia”. In Bangkok Thailand.

30. Wann, J. W. and Peng, T. K. A Prented in Workshop on “Agricultural

economics research on vegetable Production and Consumption patters

in T¨iwan. Presented in Workshop on “Agricultural economics

research on vegetable

125

31. Decchates, S. (1994), Agricultural economics research on vegetable

Production system and Consumption patterns in Thailand. Presented in

Workshop on “Agricultural economics research on vegetable

Production system and Consumption patterns in Asia”. In Bangkok

Thailand.

126

Phô b¶ng

§VT: mg/kg

Phô b¶ng 1: Ng−ìng giíi h¹n c¸c kim lo¹i nÆng trong s¶n xuÊt rau t−¬i

Lo¹i kim lo¹i

D− l−îng

D− l−îng

Lo¹i kim lo¹i

Ch× (Pb) Asen (As) §ång (Cu) ThiÕc (Sn) Palutin

Cadimi (Cd) Thuû ng©n (Hg) KÏm (Zn) Aplatoxin (Bi)

0,5 0,2 5,0 200 0,05

0,03 0,02 10,0 0,005

Nguån: Së KHCN m«i tr−êng thµnh phè Hµ Néi.

127

Phô b¶ng 2: Mét sè lo¹i thuèc ®−îc phÐp sö dông trong s¶n xuÊt RAT §èi t−îng phßng trõ

Chñng lo¹i rau

Lo¹i thuèc * Thuèc trõ s©u 1.B.T 2. Thuèc th¶o méc 3. Trebon 10EC 4. Nomolt 5EC 5. Sumicidin 10EC 6. Sherpa 25EC

Rau hä thËp tù Rau hä thËp tù Rau ¨n qu¶, l¸ Rau ¨n l¸ Rau ¨n qu¶, l¸ Rau ¨n qu¶, l¸ Rau ¨n qu¶, l¸ Rau ¨n qu¶, l¸

* Thuèc trõ bÖnh 1. Ridomilz 72WP

Rau ¨n qu¶, l¸, cñ

2. Zinep 80WP 3. Mancozep 4. Validacin 3DD 5. Anvil 5SC 6. Score 250ND 7. Rovaral 50Wp

S©u t¬ S©u t¬, s©u xanh, rÖp S©u chÝch hót S©u ¨n l¸ S©u ®ôc qu¶ S©u ®ôc l¸ S©u ®ôc qu¶ S©u chÝch hót S−¬ng mai, ®èm tr¾ng, l¸, thèi qu¶ S−¬ng mai, ®èm l¸ S−¬gn mai, ®èm l¸ Lë cæ rÔ PhÊn tr¾ng, ®èm l¸, rØ s¾t §èm l¸, ®èm vßng §èm l¸

Rau ¨n qu¶, cñ Rau ¨n qu¶, cñ Rau ¨n qu¶ Rau ¨n qu¶, l¸ Rau ¨n qu¶, l¸ Hµnh t©y

Nguån: ViÖn B¶o vÖ thùc vËt 1996.

Phô b¶ng 3: Chñng lo¹i , c¬ cÊu mïa vô s¶n xuÊt mét sè lo¹i rau chÝnh

128

t¹i x· V©n Néi

C©y trång

I. Hä cµ 1. cµ chua 2. Cµ tÝm 3. ít ngät II. Hä bÇu bÝ 4. D−a lª 5. D−a chuét 6. D−a bë III. Hä ®Ëu 7. §Ëu ®òa 8. §Ëu c« ve IV. Hä thËp tù 9. C¶i bao 10. L¬ xanh 11. C¶i lµn 12. C¶i canh 13. C¶i b¾p 14. C¶i xanh 15. Su hµo 16. L¬ tr¾ng V. Hä hµnh tái 17. Hµnh t©y 18. Hµng hoa 19. Tái t©y VI. Rau kh¸c 20. Mïi 21. Th× lµ 22. CÇn t©y 23. Xµ l¸ch

C¬ cÊu DT (%) 5,9 8,6 1,6 57,6 13,1 13,2

Th¸ng thu ho¹ch 11 - 5 12 - 8 12 - 5 5 - 6 5 - 6,10 - 11 5 - 7 6 - 9 11 - 1 1 - 3 11 - 5 10 - 6 10 - 5 11 - 4 10 - 7 10 - 4 11 - 3 12 - 1 5 - 6 11 - 6 12 - 5 4 - 5 10 - 7 11 - 7

Th¸ng S,P khan hiÕm 4 - 7 12 - 4 2 - 5 8 - 9 2 - 4 8 - 9

Th¸ng gieo trång 8 - 3 8 - 4 9 -3 2 -3 2 - 3 , 8 - 9 2 - 4 4 - 7 9 -12 9 - 1 8 - 3 8 - 5 8 - 2 9 - 2 8 - 5 8 - 2 9 - 1 9 - 10 1 - 3 9 - 4 10 - 4 2 - 3 8 - 4 9 - 5 Phô b¶ng 4: C¸c ®iÓm hiÖn ®ang b¸n RAT trªn ®Þa bµn néi thµnh Hµ Néi

129

§iÓm b¸n

§Þa chØ

Cöa hµng rau an toµn D2 Gi¶ng Vâ Siªu thÞ SEIYU Siªu thÞ Marko Cöa hµng rau an toµn TrÇn Xu©n So¹n Cöa hµng rau an toµn Trung Tù Cöa hµng rau an toµn ThÞnh Yªn Cöa hµng rau an toµn §ª La Thµnh Cöa hµng rau an toµn NguyÔn V¨n Tè Cöa hµng rau an toµn Ph¹m Ngäc Th¹ch Siªu thÞ 5 Nam Bé Siªu thÞ Fivimart Siªu thÞ Fivimart Tróc B¹ch Siªu thÞ Intimex QuÇy rau an toµn, thùc phÈm Kim liªn QuÇy rau an toµn chî QuÇy rau an toµn Kim Liªn QuÇy rau an toµn NguyÔn Cao QuÇy rau an toµn chî Ch©u Long Cöa hµng rau an toµn chî M¬ QuÇy rau an toµn chî Thanh Xu©n QuÇy rau an toµn chî CÇu DiÔn QuÇy rau an toµn chî Hµng BÌ C¸c QuÇy rau an toµn chî H«m C¸c QuÇy rau an toµn chî NghÜa T©n C¸c QuÇy rau an toµn chî Hµng Da C¸c QuÇy rau an toµn chî Thµnh C«ng

D2 Gi¶ng Vâ Sè 8 Ph¹m Ngäc Th¹ch 379 T©y S¬n 75 TrÇn Xu©n So¹n 110 Ph¹m Ngäc Th¹ch 158 Ngâ Th¸i ThÞnh I Chî ¤ chî Dõa 18 NguyÔn V¨n Tè 2 Ph¹m Ngäc Th¹ch Sè 5 Lª DuÈn 210 TrÇn Quang Kh¶i 10 phè TrÇn Vò 32 Lª Th¸i Tæ Khu th−¬ng m¹i Kim LIªn Chî B−ëi 135 L−¬ng §×nh Cña 12 NguyÔn Cao Chî Ch©u Long Chî M¬ Chî Thanh Xu©n Chî CÇu DiÔn Chî Hµng BÌ Chî H«m Chî NghÜa T©n Chî Hµng Da Chî Thµnh C«ng

§iÖn tho¹i 8343846 8742451 8533513 9439014 8523805 8523805 8515029 8285775 8523375 7332001 9341339 7462676 8257494 8527995 7533937 85233805 8633023 5541000 8367601 8257032 8228232 8361222 8286889 8354454

Phô b¶ng 5: Mét sè ®Æc ®iÓm cña c¸c trung t©m th−¬ng m¹i tham gia vµo thÞ tr−êng RAT t¹i Hµ Néi

§Æc ®iÓm chÝnh

Trung gian

Møc ®é KD RAT

§èi t−îng b¸n

Tû lÖ vèn KD /tæng vèn KD (%) 78 - 92

Chuyªn RAT

Thu gom - b¸n bu«n

20 - 100

KD tæng hîp vµ RAT

T×nh tr¹ng c¬ së vËt chÊt Ph−¬ng tiÖn vËn chuyÓn th« s¬, chñ yÕu lµ xe m¸y Ch−a chó träng ®Çu t−

Siªu thÞ, cöa hµng, quÇy hµng, bÕp ¨n tËp thÓ, nhµ hµng Hé gia ®×nh, bÕp ¨n tËp thÓ, nhµ hµng,

Trung gian b¸n lÎ - Cöa hµng, quÇy

130

Siªu

kh¸ch s¹n Chñ yÕu lµ hé gia ®×nh

RAT lµ mÆt hµng bæ sung

ThiÕt bÞ t−¬ng ®èi hiÖn ®¹i

hµng - thÞ

BiÕt râ vÒ RAT

Kh«ng biÕt râ vÒ RAT

Néi dung tr¶ lêi §èi t−îng

Sè ng−êi

Sè ng−êi

Sè ng−êi

Phô b¶ng 6: NhËn thøc cña ng−êi tiªu dïng Hµ Néi vÒ RAT

0 5 2 7

11 7 1 19

9 5 0 14

C«ng chøc (20) Tù do (17) Ng−êi kh¸c (03) Tæng

Kh«ng nghe nãi ®Õn RAT C C (% ) 0 71, 43 28, 75 10 0

C C (% ) 64, 29 35, 71 0 10 0

C C (% ) 57, 89 36, 84 5,2 7 10 0

Phô b¶ng 7: Sù tin t−ëng vµo RAT ë Hµ Néi

Tiªu chÝ

Hoµn toµn tin t−ëng Ch−a hoµn toµn tin t−ëng Kh«ng tin t−ëng Tæng

67,3 32,7 0 100

80 20 0 100

42,2 40,3 17,5 100

Siªu thÞ Ng−êi tiªu dïng Cöa hµng, quÇy hµng Nhµ hµng, kh¸ch s¹n

Kh¸ch hµng BÕp ¨n tËp thÓ 73,1 36,9 0 100

75 25 0 100 Phô b¶ng 8: ¶nh h−ëng cña c¸c yÕu tè tíi quyÕt ®Þnh sö dông RAT

Kh¸ch hµng

Nh÷ng yÕu tè quyÕt ®Þnh

131

Gi¸ b¸n

ChÊt l−îng

Chñng lo¹i

Hé gia ®×nh BÕp ¨n tËp thÓ Nhµ hµng, kh¸ch s¹n

++ ++ +

++ ++ ++

+ ++ ++

Th«ng tin kÌm theo +++ +++ +++

_

+++

++

+++

Kh ¸c * - ++ ++ + +

Kh¸c (XK*)

Ghi chó: Møc ®é ¶nh h−ëng:

- Kh«ng ¶nh h−ëng ++ ¶nh h−ëng nhiÒu +++ ¶nh h−ëng rÊt nhiÒu

+ ¶nh h−ëng Ýt * Mét sè yÕu tè kh¸c ë ®©y ®−îc hiÓu kh¸c nhau ®èi víi c¸c ®èi t−îng kh¸c nhau: vÝ dô ®èi víi bÕp ¨n tËp thÓ rau cÇn ®−îc chuÈn bÞ kh¸ kü nh− cÇn lo¹i bá hÕt l¸ vµng, dËp n¸t, gèc; ®èi víi nhµ hµng, kh¸ch s¹n cÇn ®−îc chuÈn bÞ theo yªu cÇu, kÝch cì cña hä Phô b¶ng 9: HÖ thèng c¸c c¬ s¬ ph©n phèi RAT trªn ®Þa bµn Hµ Néi

DiÔn gi¶i

Cöa hµng, quÇy hµng

Siªu thÞ

Tæn gsè

2 2 7 4 2 1 2 2 22 9 3 6 0 5

1 1 5 0 5 0 1 0 13 5 4 0 1 0

3 3 12 4 7 1 3 2 35 14 6 7 1 5

T T A 1 2 3 4 5 6 7 8 B I 1 2 3 I I

Ph©n theo ®¬n vÞ hµnh chÝnh Ba §×nh CÇu GiÊy §èng §a Hai Bµ Tr−ng Hoµn KiÕm Thanh Xu©n T©y Hå Gia L©m Tæng sè Ph©n theo cÊp qu¶n ký Thuéc c¸c c«ng ty th−¬ng m¹i NN C«ng ty Thùc phÈm Hµ Néi C«ng ty Thùc phÈm rau qu¶ Hµ Néi C«ng ty B¸ch ho¸ Nam Bé Thuéc lÜnh vùc n«ng nghiÖp (thµnh phè vµ TW)

132

Hîp t¸c víi c¸c tæ chøc n−íc ngoµi

1

0

1

C«ng ty rau h÷u c¬

1

0

1

7

8

14

I I I I V V

C¸c siªu thÞ, cöa hµng t− nh©n vµ quÇy hµng t¹i c¸c chî Tæng céng

23

13

35

133