Luận văn với đề tài: "Thực trạng, định hướng và giải pháp phát triển ngành dệt may xuất khẩu Việt Nam"

Chia sẻ: Benq Benq | Ngày: | Loại File: DOC | Số trang:102

Thêm vào BST

Báo xấu

1.062
lượt xem 387
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Qua một số chính sách và giải pháp được đưa ra trên cơ sở phân tích thực trạng hoạt động sản xuất và xuất khẩu của ngành dệt may, những cơ hội và thách thức trong việc tiếp cận và thâm nhập thị trường thế giới, xu hướng chuyển dịch của ngành dệt may…hy vọng sẽ đưa ra một cái nhìn khái quát về ngành dệt may xuất khẩu của nước ta, đồng thời giải quyết được phần nào những vướng mắc đang tồn tại trong tổ chức quản lý sản xuất và xuất khẩu.......

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn với đề tài: "Thực trạng, định hướng và giải pháp phát triển ngành dệt may xuất khẩu Việt Nam"

Lêi Më ®Çu Bíc sang thÕ kØ 21 xu thÕ quèc tÕ ho¸ ngµy cµng m¹nh mÏ, ph©n c«ng lao ®éng ngµy cµng s©u s¾c, hÇu hÕt c¸c quèc gia ®Òu më cöa nÒn kinh tÕ ®Ó tËn dông triÖt ®Ó hiÖu qu¶ lîi thÕ so s¸nh cña níc m×nh. ViÖt Nam ®ang trong giai ®o¹n ®Çu cña qu¸ tr×nh thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc th× ngµnh dÖt may lµ mét ngµnh ®ãng vai trß quan träng kh«ng thÓ thiÕu trong c«ng cu«c x©y dùng ®Êt níc ®i lªn chñ nghÜa x· héi. Bªn c¹nh vai trß cung cÊp hµng ho¸ cho thÞ trêng trong níc, ngµnh dÖt may hiÖn nay ®· v¬n ra c¸c thÞ trêng níc ngoµi, ngµy cµng gi÷ vÞ trÝ quan träng trong nÒn kinh tÕ ViÖt Nam. S¶n phÈm cña ngµnh hiÖn nay ngµy cµng ®a d¹ng phong phó, kh¶ n¨ng c¹nh tranh cao trªn thÞ trêng, thu ®îc mét nguån ngo¹i tÖ lín cho ®Êt níc. Víi tèc ®é t¨ng trëng vµ kh¶ n¨ng më réng xuÊt khÈu cña ngµnh, §¶ng vµ Nhµ níc ta ®· nhËn thÊy cÇn thóc ®Èy h¬n n÷a xuÊt khÈu dÖt may vµ c¸c mÆt hµng kh¸c v× ®ã lµ gi¶i ph¸p tèt nhÊt cho nÒn kinh tÕ cña níc ta. Nhµ níc ®· kÞp thêi cã nh÷ng quy ®Þnh nh»m t¹o thuËn lîi cho s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu, cô thÓ lµ chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ theo híng thÞ trêng më, chuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ vµ ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸-hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc. ChÝnh nhê nh÷ng chÝnh s¸ch vµ nh÷ng quy ®Þnh míi ®ã ®· ®a l¹i cho ngµnh dÖt may nh÷ng ®éng lùc vµ ®Þnh híng ph¸t triÓn míi. Trong thêi gian qua, ngµnh dÖt may ViÖt Nam tuy cha h¼n lµ ph¸t triÓn m¹nh mÏ nhng còng ®ñ ®Ó chøng tá lµ mét ngµnh kinh tÕ mòi nhän cña ®Êt níc. Tõ n¨m 1995 tíi nay, s¶n lîng xuÊt khÈu còng nh s¶n l- îng s¶n xuÊt cña ngµnh kh«ng ngõng t¨ng, ®Æc biÖt ®Õn n¨m 2003 nµy ngµnh dÖt may ®· ®¹t thµnh tùu kh¸ ®¸ng kÓ, kim ng¹ch xuÊt khÈu trong 10 th¸ng ®Çu n¨m ®øng ®Çu trong c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu vît qua c¶ dÇu khÝ. -1-
Víi xu híng ph¸t triÓn kh«ng ngõng cña ngµnh dÖt may ViÖt Nam trong m«i trêng kinh tÕ thÕ giíi nhiÒu biÕn ®éng th× ®©y chÝnh lµ mét sù kiÖn ®¸ng mõng cña ngµnh trong thêi gian qua. Tríc nh÷ng thµnh qu¶ to lín ®¸ng tù hµo ®ã, t¸c gi¶ ®· chän ®Ò tµi: "Thùc tr¹ng, ®Þnh híng vµ gi¶i ph¸p ph¸t triÓn ngµnh dÖt may xuÊt khÈu ViÖt Nam" víi môc ®Ých ph©n tÝch thùc tr¹ng cña ngµnh dÖt may ViÖt Nam, xu híng cña thÞ trêng dÖt may thÕ giíi ®¸nh gi¸ nh÷ng thuËn l¬Þ khã kh¨n cña ngµnh dÖt may trong t×nh h×nh hiÖn nay tõ ®ã ®a ra c¸c biÖn ph¸p thÝch hîp ®Ó n©ng cao tÝnh c¹nh tranh cña mÆt hµng nµy. Kho¸ luËn tèt nghiÖp tËp trung nghiªn cøu thùc tr¹ng n¨ng lùc s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cña ngµnh dÖt may ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m qua, t×nh h×nh tiªu thô hµng dÖt may trªn thÞ trêng thÕ giíi. §ång thêi ph©n tÝch nh÷ng t¸c ®éng cña c¸c chÝnh s¸ch quèc gia vµ m«i trêng quèc tÕ, ®Æt ngµnh dÖt may cña ViÖt Nam trong xu thÕ toµn cÇu ho¸ kÕt hîp víi ®¸nh gi¸ n¨ng lùc s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cña mét sè s¶n phÈm dÖt may phæ biÕn cña ViÖt Nam nh hµng dÖt kim, dÖt thoi, hµng may s½n, b«ng…Nh÷ng s¶n phÈm kh¸c cña ngµnh dÖt may nh hµng dÖt kü thuËt...sÏ kh«ng lµ ®èi tîng nghiªn cøu cña luËn v¨n nµy. Víi ph¬ng ph¸p duy vËt biÖn chøng, so s¸nh, tæng hîp ph©n tÝch, kÕt hîp nh÷ng kÕt qu¶ thèng kª víi sù vËn dông lý luËn lµm s¸ng tá nh÷ng vÉn ®Ò nghiªn cøu. H¬n n÷a, kho¸ luËn tèt nghiÖp cßn vËn dông c¸c quan ®iÓm, ®êng lèi ph¸t triÓn chÝnh s¸ch kinh tÕ cña §¶ng vµ Nhµ níc ®Ó kh¸i qu¸t, hÖ thèng vµ kh¼ng ®Þnh c¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu. Kho¸ luËn tèt nghiÖp gåm ba ch¬ng Ch¬ng I - "Kh¸i qu¸t vÒ ngµnh dÖt may xuÊt khÈu ViÖt Nam vµ thÞ trêng tiªu thô hµng dÖt may thÕ giíi" kh¸i qu¸t chung vÒ ngµnh dÖt may xuÊt khÈu ViÖt Nam, qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña ngµnh, nh÷ng lîi thÕ mµ ngµnh cã ®îc, vai trß vÞ trÝ ®èi víi nÒn kinh tÕ quèc d©n. Ph©n tÝch t×nh h×nh nhËp khÈu hµng dÖt may cña mét sè thÞ trêng nhËp -2-
khÈu chÝnh nh NhËt, Mü, EU. Ch¬ng III - "Ho¹t ®éng s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu cña ngµnh dÖt may xuÊt khÈu ViÖt nam" sÏ ph©n tÝch cô thÓ vÒ thùc tr¹ng c¬ së s¶n xuÊt, m¸y mãc thiÕt bÞ, c«ng nghÖ, s¶n lîng, mÆt hµng, h×nh thøc tæ chøc s¶n xuÊt hµng dÖt may xuÊt khÈu. Ph©n tÝch thùc tr¹ng xuÊt khÈu cña ngµnh th«ng qua ph©n tÝch ®¸nh gi¸ kim ng¹ch xuÊt khÈu, chñng lo¹i mÆt hµng, vµ thÞ trêng xuÊt khÈu cña ngµnh dÖt may ViÖt Nam. Tõ ®ã ®¸nh gi¸ n¨ng lùc c¹nh tranh cña ngµnh, thÊy ®îc ®iÓm m¹nh, ®iÓm yÕu, c¬ héi mµ ngµnh cã ®îc vµ nh÷ng th¸ch thøc mµ ngµnh ®ang vµ sÏ ph¶i ®¬ng ®Çu trong hiÖn t¹i vµ trong thêi gian tíi. Ch¬ng III - "C¸c gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña hµng dÖt may xuÊt khÈu ViÖt Nam" qua viÖc ®¸nh gi¸ s¬ bé vÒ xu híng chuyÓn dÞch viÖc s¶n xuÊt hµng dÖt may trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi, nhu cÇu héi nhËp cña ngµnh dÖt may ViÖt Nam, nh÷ng ®Þnh híng, môc tiªu ph¸t triÓn cña ngµnh trong t¬ng lai sÏ ®a ra nh÷ng gi¶i ph¸p cÇn thiÕt cho ngµnh dÖt may ViÖt Nam ®Ó th¸o gì nh÷ng khã kh¨n tríc m¾t, t¹o m«i trêng thuËn lîi cho s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu hµng dÖt may, khuyÕn khÝch vµ më réng thÞ trêng xuÊt khÈu, n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cho ngµnh dÖt may ®Ó ngµnh trë thµnh mét ngµnh c«ng nghiÖp mòi nhän trong giai ®o¹n ®Çu cña qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc. Cuèi cïng em xin ch©n thµnh c¶m ¬n c¸c thÇy c« gi¸o trêng ®¹i häc Ngo¹i Th¬ng, nh÷ng ngêi ®· truyÒn ®¹t rÊt nhiÒu kiÕn thøc bæ Ých vµ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho em suèt qu¸ tr×nh häc tËp t¹i Trêng. §Æc biÖt xin bµy tá lßng biÕt ¬n s©u s¾c ®Õn ThÇy gi¸o NguyÔn Quang HiÖp, ngêi ®· nhiÖt t×nh híng dÉn, ®éng viªn em hoµn thµnh kho¸ luËn tèt nghiÖp nµy. -3-
Ch¬ng I Kh¸i qu¸t vÒ ngµnh dÖt may xuÊt khÈu ViÖt Nam I. Vµi nÐt vÒ ngµnh dÖt may xuÊt khÈu ViÖt Nam 1. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña ngµnh HiÖn nay ngµnh dÖt may trªn thÕ giíi ®· ®¹t ®îc nh÷ng thµnh tùu vît bËc ®ã chÝnh lµ thµnh qu¶ ®¸ng tù hµo cña qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn tõ thêi xa xa cña ngµnh nµy trªn thÕ giíi. Mèc lÞch sö ®¸nh dÊu sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña ngµnh dÖt may lµ vµo thÕ kØ 18 khi m¸y dÖt ra ®êi ë níc Anh vµ tõ ®ã søc lao ®éng ®· ®îc thay b»ng m¸y mãc nªn n¨ng suÊt dÖt v¶i t¨ng cha tõng thÊy trong lÞch sö loµi ngêi. Vµ b¾t ®Çu tõ khi cuéc c¸ch m¹ng c«ng nghiÖp diÔn ra th× c¸c thµnh tùu khoa häc kÜ thuËt ®îc chuyÓn giao vµ cã mÆt ë nhiÒu níc trªn thÕ giíi. Kinh tÕ ®êi sèng x· héi ngµy cµng ph¸t triÓn th× nhu cÇu ¨n mÆc kh«ng chØ dõng l¹i ë chç chØ ®Ó phôc vô cho viÖc b¶o vÖ c¬ thÓ, søc khoÎ con ngêi mµ cßn ®Ó lµm ®Ñp thªm cho cuéc sèng. ë ViÖt Nam, mÆc dï lµ mét níc l¹c hËu, kÐm ph¸t triÓn nhng so víi ngµnh dÖt may trªn thÕ giíi th× còng cã rÊt nhiÒu ®iÓm næi bËt. Tríc ®©y, vµo thêi phong kiÕn khi m¸y mãc, khoa häc kÜ thuËt cha ph¸t triÓn -4-
ë níc ta th× ngµnh dÖt may ViÖt Nam ®· h×nh thµnh tõ ¬m t¬, dÖt v¶i víi h×nh thøc ®¬n gi¶n th« s¬ nhng mang ®Çy kÜ thuËt tinh s¶o vµ cã gi¸ trÞ rÊt cao. Sau ®ã ¬m t¬ dÖt v¶i ®· trë thµnh mét nghÒ truyÒn thèng cña ViÖt Nam ®îc truyÒn tõ ®êi nµy qua ®êi kh¸c nhê vµo nh÷ng ®«i bµn tay khÐo lÐo cña ngêi phô n÷ ViÖt Nam. Dï nh÷ng c«ng viÖc ®ã rÊt gi¶n ®¬n nhng chÝnh nh÷ng nghÒ truyÒn thèng nµy ®· t¹o ra mét phong c¸ch rÊt riªng cho ngµnh dÖt may ViÖt Nam ta mµ kh«ng mét níc nµo cã ®îc. Ngµnh dÖt may xuÊt khÈu cña ViÖt Nam b¾t ®Çu ph¸t triÓn tõ nh÷ng n¨m 1958 ë miÒn B¾c vµ ®Õn n¨m 1970 ë miÒn Nam, nhng m·i tíi n¨m 1975 khi ®Êt níc thèng nhÊt, ngµnh dÖt may míi ®îc æn ®Þnh. Nhµ m¸y ®îc h×nh thµnh ë 3 miÒn: miÒn B¾c, miÒn Trung vµ miÒn Nam. C¸c nhµ m¸y nµy ®· thu hót vµ gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm cho hµng v¹n lao ®éng. Khi ®Êt níc võa tho¸t khái ¸ch thèng trÞ, ®ang cßn trong t×nh tr¹ng kinh tÕ tr× trÖ kÐm ph¸t triÓn th× c¸c nhµ m¸y cña ngµnh ®ãng mét vai trß rÊt to lín ®èi víi ®Êt níc. Lóc ®Çu, c¸c nhµ m¸y chØ s¶n xuÊt hµng ho¸ ®Ó phôc vô nhu cÇu trong níc. S¶n lîng s¶n xuÊt ra kh«ng nhiÒu v× lóc ®ã m¸y mãc, thiÕt bÞ cßn l¹c hËu, toµn lµ nh÷ng m¸y cò nhËp tõ c¸c níc x· héi chñ nghÜa, h¬n n÷a tr×nh ®é qu¶n lý còng cßn rÊt h¹n chÕ. Ngay c¶ hµng s¶n xuÊt ®Ó phôc vô cho nhu cÇu trong níc còng kh«ng ®¸p øng ®ñ yªu cÇu vÒ chÊt lîng, mÉu m· cßn nghÌo nµn Ýt ái. Thêi k× tõ n¨m 1975 ®Õn n¨m 1985 nÒn kinh tÕ níc ta ho¹t ®éng theo c¬ chÕ tËp trung bao cÊp, ®Çu vµo vµ ®Çu ra cña s¶n xuÊt ®îc cung øng theo chØ tiªu cña Nhµ níc, viÖc s¶n xuÊt vµ qu¶n lý theo ngµnh khÐp kÝn vµ híng vµo nhu cÇu tiªu dïng néi ®Þa lµ chÝnh cßn xuÊt khÈu trong giai ®o¹n nµy chØ thùc hiÖn trong khu«n khæ HiÖp ®Þnh vµ NghÞ ®Þnh th cña níc ta kÝ kÕt víi khu vùc §«ng ¢u - Liªn X« tríc ®©y. Do ®ã ngµnh dÖt may ViÖt Nam xuÊt khÈu ®i níc ngoµi chñ yÕu lµ -5-
sang thÞ trêng Liªn X« vµ thÞ trêng §«ng ¢u. Tuy nhiªn, hµng xuÊt khÈu chñ yÕu lµ gia c«ng hµng b¶o hé lao ®éng cho hai thÞ trêng nµy víi nguyªn liÖu, thiÕt bÞ do hä cung cÊp. S¶n lîng dÖt may cho tíi n¨m 1980 ®¹t 50 triÖu s¶n phÈm c¸c lo¹i, 80% xuÊt sang Liªn X« cßn l¹i lµ §«ng ¢u vµ khu vùc II. §Õn cuèi n¨m 1990, khi hÖ thèng c¸c níc x· héi chñ nghÜa bÞ tan r·, n- íc ta r¬i vµo thÕ hoµn toµn c« lËp so víi nhiÒu níc lín m¹nh kh¸c, thÞ tr- êng xuÊt khÈu bÞ ¶nh hëng m¹nh mÏ. NÒn kinh tÕ níc ta trë nªn ®×nh trÖ, thÊt nghiÖp t¨ng, nhiÒu xÝ nghiÖp bÞ ®ãng cöa, ngµnh dÖt may còng kh«ng tho¸t khái t×nh tr¹ng nµy. Cïng thêi gian ®ã §¶ng vµ Nhµ níc ta b¾t ®Çu chÝnh s¸ch ®æi míi nÒn kinh tÕ, chuyÓn ®æi tõ kinh tÕ bao cÊp sang c¬ chÕ qu¶n lý tù h¹ch to¸n kinh doanh x· héi chñ nghÜa. Thêi k× nµy, ngµnh dÖt may gÆp nhiÒu khã kh¨n ph¶i ®èi mÆt víi viÖc: thiÕu vèn, thiÕu c«ng nghÖ, ®Æc biÖt thiÕu ®èi t¸c ®Çu mèi tiªu thô hµng ho¸. Trong nhiÒu n¨m qua ngµnh ®· ph¶i ®a ra nhiÒu chiÕn lîc, biÖn ph¸p ®Ó duy tr× s¶n xuÊt, ®¶m b¶o cung cÊp s¶n phÈm cho thÞ trêng néi ®Þa ®¸p øng nhu cÇu tiªu dïng ®ång thêi tù lo vèn ®æi míi thiÕt bÞ, t¨ng cêng thiÕt bÞ chuyªn dïng, ¸p dông khoa häc kÜ thuËt tiªn tiÕn, hoµn thiÖn dÇn hÖ thèng qu¶n lÝ tæ chøc… Giai ®o¹n 1990 - 1995 nhê cã chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn ®· t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho sù ph¸t triÓn cña ngµnh dÖt may ViÖt Nam. MÆc dï ph¸t triÓn chËm h¬n so víi c¸c níc l¸ng giÒng Ch©u ¸, nhng ngµnh ®· tù ®øng dËy v¬n lªn, ph¸t triÓn mét c¸ch ®Çy Ên tîng. Bíc ®Çu n¨m 1993 kim ng¹ch xuÊt khÈu ®¹t 350 triÖu USD vµ ®Õn cuèi n¨m 1997 xuÊt khÈu ®¹t 1,35 tû USD. Kh«ng dõng l¹i ë con sè nµy, hµng dÖt may xuÊt khÈu ®· trë thµnh mét trong 10 mÆt hµng xuÊt khÈu mòi nhän cña ViÖt Nam n»m trong chiÕn lîc ph¸t triÓn CNH, H§H cña ®Êt níc trong thêi gian tíi. -6-
N¨m 2002, kim ng¹ch xuÊt khÈu ®¹t 2,75 tû USD, trong 8 th¸ng ®Çu n¨m 2003 nµy kim ng¹ch xuÊt khÈu ®¹t ®îc xÊp xØ 2,597 tû USD vµ dù kiÕn ®Õn cuèi n¨m 2003 kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng dÖt may sÏ ®¹t ®îc 3,5 tû USD. Víi tèc ®é t¨ng m¹nh cña c«ng nghiÖp dÖt may níc ta hiÖn nay, c¸c chuyªn gia cã thÓ kh¼ng ®Þnh ngµnh dÖt may cã thÓ ®¹t môc tiªu 4,5 - 5 tû USD xuÊt khÈu vµo n¨m 2005 vµ ®Õn n¨m 2010 lµ 8 tû USD. (Nguån: Thêi b¸o kinh tÕ ViÖt Nam sè 143 - ngµy 2 th¸ng 8 n¨m 2003). C¸c mÆt hµng dÖt may xuÊt khÈu còng t¬ng ®èi phong phó, ®a d¹ng, mÉu m· dÇn dÇn ®îc c¶i tiÕn ®¸p øng ®îc nhu cÇu cña ngêi tiªu dïng trong vµ ngoµi níc. Bíc ®Çu, ngµnh dÖt may ViÖt Nam ®· cã tªn tuæi trªn mét sè thÞ trêng lín trªn thÕ giíi: EU, MÜ, NhËt…t¹o nguån thu ngo¹i tÖ ®¸ng kÓ cho ®Êt níc. §Æc biÖt ngµy 23 th¸ng 4 n¨m 2001 Thñ tíng ChÝnh Phñ ®· phª duyÖt chiÕn lîc ph¸t triÓn ngµnh dÖt may ®Õn n¨m 2010 theo Q§ sè 55/2001/ Q§-TTg. Víi chiÕn lîc nµy ngµnh dÖt may cã nhiÒu c¬ héi míi ®Ó ph¸t triÓn ®ã lµ: ChÝnh phñ cã nhiÒu chÝnh s¸ch ®Çu t hç trî, khuyÕn khÝch ph¸t triÓn ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh nh ®îc hëng u ®·i vÒ tÝn dông ®Çu t, ®îc Ng©n hµng ®Çu t vµ ph¸t triÓn, c¸c Ng©n hµng th¬ng m¹i quèc doanh b¶o l·nh hoÆc cho vay tÝn dông xuÊt khÈu, cho vay ®Çu t më réng s¶n xuÊt kinh doanh víi l·i suÊt u ®·i, ®îc hëng thuÕ thu nhËp u ®·i 25%. HiÖn nay, ngµnh dÖt may xuÊt khÈu ViÖt Nam ®ang tõng bíc ®æi míi ®Ó héi nhËp vµo xu thÕ toµn cÇu ho¸ cña c¶ thÕ giíi. 2. Lîi thÕ ph¸t triÓn cña ngµnh dÖt may xuÊt khÈu ViÖt Nam Thùc tÕ cho thÊy trong vµi n¨m gÇn ®©y quÇn ¸o, s¶n phÈm cña ngµnh dÖt may do c¸c c¬ së trong níc s¶n xuÊt, chÊt lîng ngµy cµng ®îc n©ng cao, mÉu m· phong phó ®a d¹ng, tiªu thô víi khèi lîng lín trªn thÞ tr- êng. NhiÒu ngêi tiªu dïng ®· nhËn xÐt: trong khi chÊt lîng hµng ho¸ -7-
kh«ng kÐm hµng ngo¹i th× kiÓu d¸ng vµ mÉu m· l¹i phï hîp h¬n, gi¸ c¶ rÎ h¬n. Nh÷ng thµnh tùu mµ ngµnh dÖt may xuÊt khÈu ®· ®¹t ®îc trong thêi gian gÇn ®©y chñ yÕu lµ nhê vµo nhiÒu yÕu tè thuËn lîi s½n cã cña ViÖt Nam. Víi sè d©n trªn 80 triÖu ngêi, tû lÖ n÷ giíi l¹i rÊt lín, ®ã lµ ®éi ngò lao ®éng rÊt phï hîp cho ngµnh dÖt may, mét ngµnh ®ßi hái sù tØ mØ khÐo lÐo, cÇn mÉn. Ngêi d©n ViÖt Nam ®Æc biÖt lµ phô n÷ ViÖt Nam næi tiÕng lµ nh÷ng ngêi siªng n¨ng chuyªn cÇn, th«ng minh, nhanh nhÑn th¸o v¸t, lµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ngµnh dÖt may ViÖt Nam. ë ViÖt Nam gi¸ nh©n c«ng thÊp ë møc díi 2,5 USD/giê (thuéc lo¹i thÊp nhÊt trong khu vùc). Chi phÝ ®Çu t thÊp nhê cã s½n nhµ xëng cho thuª víi gi¸ rÎ cña c¸c tæ chøc Nhµ níc vµ tiÕp cËn ®îc nhiÒu chñng lo¹i thiÕt bÞ c¬ b¶n kh«ng ®¾t tiÒn míi còng nh ®· qua sö dông cña mét sè níc th× chi phÝ s¶n xuÊt dÖt may cña ViÖt Nam lµ thÊp 0,08 USD (cfsx/phót) (CFSX: chi phÝ s¶n xuÊt) thÊp h¬n møc b×nh qu©n lµ 0,13 USD b»ng chi phÝ s¶n xuÊt ë Banglades, thÊp h¬n so víi Trung Quèc (0,09 USD ). B¶ng gi¸ thµnh s¶n xuÊt tÝnh theo c¸c níc Chi phÝ s¶n xuÊt (USD) Níc (kh«ng gåm chi phÝ vËn Xu híng chuyÓn) Trung Quèc 0,09 æn ®Þnh -8-
Hång K«ng 0,19 æn ®Þnh Th¸i Lan 0,16 T¨ng §µi Loan 0,2 T¨ng m¹nh Indonesi 0,10 æn ®Þnh ViÖt Nam 0,08 æn ®Þnh Trung B×nh 0,13 Nguån: Ph©n tÝch chi phÝ s¶n xuÊt SECO, 2001 Ngµnh dÖt may lµ ngµnh kh«ng ®ßi hái ph¶i cã nhiÒu vèn ®Çu t lín. §Ó cã thÓ x©y dùng chç lµm viÖc cho ngµnh dÖt may th× vèn bá ra kh«ng nhiÒu vµ thu håi vèn còng kh¸ nhanh. §èi víi ViÖt Nam mét quèc gia cßn nhiÒu khã kh¨n vÒ vèn ®Çu t th× ®©y lµ mét ngµnh rÊt thÝch hîp ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ. Còng chÝnh v× thÕ mµ c¸c c¬ së s¶n xuÊt dÖt may xuÊt khÈu ngµy cµng t¨ng vµ ph¸t triÓn m¹nh. Ngoµi ra, c¸c c«ng ty trong khu vùc ®ãng mét vai trß quan träng trong viÖc cung cÊp c¸c mèi liªn kÕt marketing thiÕt yÕu víi thÞ trêng tiªu thô vµ cung cÊp gÇn nh toµn bé nguyªn liÖu cÇn thiÕt. C¸c ®èi t¸c th¬ng m¹i khu vùc Ch©u ¸ vµ liªn minh Ch©u ¢u (EU) ®· ®em ®Õn cho ViÖt Nam nh÷ng c¬ héi rÊt lín trong viÖc tiÕp cËn thÞ trêng níc ngoµi, ®iÒu nµy ý nghÜa rÊt quan träng ®èi víi ViÖt Nam trong bèi c¶nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. Tuy nhiªn, nãi vËy kh«ng ph¶i ngµnh dÖt may cña ViÖt Nam hoµn toµn chØ cã thuËn lîi trªn con ®êng ph¸t triÓn. Trong giai ®o¹n hiÖn nay nÒn kinh tÕ c¸c níc ®ang bÞ gi¶m sót, thÞ trêng bÞ co hÑp l¹i, ngµnh dÖt may bÞ chÞu nhiÒu ¶nh hëng lín cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi. H¬n n÷a, ngµnh dÖt may xuÊt khÈu cña ViÖt Nam hiÖn nay vÉn cßn nhiÒu yÕu kÐm nh vÊn ®Ò vÒ n¨ng lùc s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp cßn nhá bÐ c¶ vÒ quy m« lÉn c«ng suÊt, chÊt lîng s¶n phÈm s¶n xuÊt ra cha thËt sù ®em l¹i uy tÝn cho doanh nghiÖp, tr×nh ®é c«ng nghÖ cña ngµnh cßn l¹c hËu so víi c¸c níc trong khu vùc tõ 10 ®Õn 20 n¨m, nguyªn phô liÖu -9-
cho s¶n xuÊt cung cÊp kh«ng æn ®Þnh, cã rÊt nhiÒu nguyªn phô liÖu mµ trong níc kh«ng s¶n xuÊt ®îc nªn chñ yÕu dùa vµo nhËp khÈu, v× vËy gi¸ thµnh so víi c¸c níc trong khu vùc cßn cao h¬n rÊt nhiÒu. Víi nh÷ng yÕu kÐm cña ngµnh dÖt may ViÖt Nam hiÖn nay ®· lµm gi¶m søc c¹nh tranh cña mÆt hµng nµy trªn thÞ trêng trong khu vùc vµ trªn thÞ trêng quèc tÕ do ®ã ngµnh ®ang nç lùc ®Çu t, ®a ra c¸c biÖn ph¸p nh»m t¨ng cêng søc c¹nh tranh vµ kh¼ng ®Þnh uy tÝn mÆt hµng dÖt may cña ViÖt Nam ë thÞ trêng trong vµ ngoµi níc. 3. VÞ trÝ vµ vai trß cña xuÊt khÈu dÖt may ®èi víi sù ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ quèc d©n. Ngµnh dÖt may ®· t¹o ra s¶n phÈm rÊt quan träng kh«ng thÓ thiÕu ®èi víi cuéc sèng cña mçi ngêi. Trong 10 n¨m qua ngµnh dÖt may xuÊt khÈu ®· trë thµnh mét ngµnh c«ng nghiÖp mòi nhän trong nÒn kinh tÕ quèc d©n, cã nh÷ng bíc tiÕn bé vît bËc trong lÜnh vùc xuÊt khÈu víi tèc ®é t¨ng trëng b×nh qu©n lµ 24,8%/n¨m, vît lªn ®øng ë vÞ trÝ thø nhÊt trong c¶ níc vÒ kim ng¹ch xuÊt khÈu, vît c¶ qua ngµnh dÇu khÝ. MÆt hµng dÖt may ®· trë thµnh mét trong 10 mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc cña ViÖt Nam trong chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ, gãp phÇn thóc ®Èy nhanh tù do ho¸ th¬ng m¹i. MÆc dï hiÖn nay ngµnh dÖt may ViÖt Nam cßn nhiÒu ®iÓm yÕu kÐm, bÊt cËp nhng còng cã ý nghÜa to lín ®èi víi sù t¨ng trëng kinh tÕ ViÖt Nam trong thêi gian qua. XuÊt khÈu dÖt may t¨ng lªn t¹o ®µ cho c¸c doanh nghiÖp më réng s¶n xuÊt gãp phÇn gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm cho ®éi ngò lao ®éng d thõa ngµy cµng t¨ng m¹nh cña ViÖt Nam. H¬n 10 n¨m qua ngµnh ®· thu hót h¬n nöa triÖu lao ®éng trong c¶ níc. MÆt kh¸c nhê cã sù t¨ng trëng m¹nh cña xuÊt khÈu nªn ®· ®em l¹i nguån thu ngo¹i tÖ cho ®Êt níc, ®ång thêi gãp phÇn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo híng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸. - 10 -
VÞ trÝ cña ngµnh dÖt may xuÊt khÈu ®èi víi nÒn kinh tÕ quèc d©n ChØ sè §¬n vÞ 1995 1999 2000 2001 228,89 1.GDP Tû VN§ 339,942 444,139 474,340 2 2.CNN Tû VN§ 34,318 70,767 82,992 94,780 3.Ngµnh dÖt may Tû VN§ 3,100 7,700 9,120 10,260 4.TØ lÖ 3/2 % 9,03 10,88 11,0 10,8 5.TØ lÖ 3/1 % 1,4 1,9 2,1 2,1 TriÖu 6. Tæng gi¸ trÞ XK 5.449 11.540 14.308 15.810 USD TriÖu 7.XK dÖt may 850 1.747 1.892 1.962 USD 8.Tû lÖ 7/6 % 15,6 15,1 13,2 12,4 Nguån: Theo thèng kª cña HiÖp héi VITAS, n¨m 2001 NÕu nh ngµnh dÖt may vµo n¨m 1995 chØ chiÕm 3,1% trong toµn ngµnh c«ng nghiÖp nhÑ th× ®Õn n¨m 2001 ®· t¨ng lªn 10,26%, chiÕm 21% trong GDP, gãp phÇn lµm t¨ng GDP cña c¶ níc. XuÊt khÈu mÆt hµng dÖt may ®ãng mét vai trß ®¸ng kÓ vµo sù t¨ng trëng cña kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng ho¸ níc ta trong thêi gian qua. N¨m 1995 xuÊt khÈu dÖt may chØ ®¹t 850 triÖu USD ®Õn n¨m 2001 con sè ®· t¨ng lªn lµ 1,962 tû USD vµ n¨m 2002 ®¹t kim ngach xuÊt khÈu lµ 2,752 tû USD, vît møc kÕ ho¹ch mµ ngµnh ®· ®Æt ra trong n¨m 2002. Qua ®©y ta thÊy xuÊt khÈu mÆt hµng dÖt may cña ViÖt Nam trong thêi gian gÇn ®©y rÊt cã hiÖu qu¶. - 11 -
II. Kh¸i qu¸t vÒ t×nh h×nh nhËp khÈu, tiªu thô hµng dÖt may trªn thÕ giíi 1. Dung lîng thÞ trêng thÕ giíi vÒ hµng dÖt may Trªn thÕ giíi hiÖn nay cã kho¶ng 194 quèc gia s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu hµng dÖt may. Nhu cÇu vÒ hµng dÖt may trªn thÕ giíi kh«ng ph¶i lµ nhá. Nh÷ng n¨m gÇn ®©y sau cuéc khñng ho¶ng tiÒn tÖ ë khu vùc Ch©u ¸, tõ n¨m 2002 trë ®i, kinh tÕ thÕ giíi ®· håi phôc, nhu cÇu tiªu thô hµng dÖt may còng t¨ng lªn, nhÊt lµ t¹i c¸c níc Ch©u ¸. Bíc sang thÕ kØ míi nµy, ngµnh gia c«ng sîi Ch©u ¸ sÏ ph¸t triÓn trong m«i trêng cã nhiÒu thuËn lîi, ngµnh may mÆc còng ®ãng gãp mét vai trß hÕt søc quan träng trong nÒn kinh tÕ mçi níc trong khu vùc. T×nh h×nh nhËp khÈu hµng dÖt may trªn thÕ giíi (§¬n vÞ: TriÖu USD) N¨m 1990 1995 1999 2000 2001 May 112074 170325 200648 214123 209645 DÖt 131564 148055 142954 149370 138590 Tæng céng 243638 318380 343602 363493 348235 Nguån: Theo thèng kª hµng n¨m cña ASEAN Textile Nhu cÇu nhËp khÈu hµng dÖt may trªn thÕ giíi ngµy cµng gia t¨ng m¹nh. N¨m 2000 kim ng¹ch nhËp khÈu hµng dÖt may cña thÕ giíi ®· t¨ng lªn 363,493 tû USD trong ®ã mÆt hµng may mÆc t¨ng lªn lµ 214,12 tû USD t¬ng ®¬ng 6,7% so víi n¨m 1999 vµ t¨ng lªn 91% so víi n¨m 1990. §èi víi mÆt hµng dÖt, kim ng¹ch nhËp khÈu lµ 149,370 tû USD t¨ng 4,5% so víi n¨m 1999; vµ t¨ng 13,5% so víi kim ng¹ch nhËp khÈu n¨m 1990. Qua b¶ng ta cã thÓ thÊy, lîng nhËp khÈu vÒ hµng may mÆc t¨ng lªn rÊt lín tõ n¨m 1990 ®Õn n¨m 2000, cßn lîng nhËp khÈu vÒ hµng dÖt - 12 -
th× t¨ng kh«ng ®¸ng kÓ. Tuy nhiªn ®Õn n¨m 2001 th× lîng nhËp khÈu hµng dÖt may bÞ ch÷ng l¹i, tæng kim ng¹ch nhËp khÈu cña thÕ giíi chØ ®¹t 348,235 tû USD gi¶m ®i 4,2% so víi n¨m 2000. Hµng dÖt gi¶m 10,788 tû USD t¬ng ®¬ng 52,25%. Nguyªn nh©n lµ do nhu cÇu cña thÞ trêng thÕ giíi gi¶m m¹nh ®èi víi hµng dÖt, ®ång thêi do nÒn kinh tÕ thÕ giíi gÆp nhiÒu khã kh¨n ®Æc biÖt lµ 2 nÒn kinh tÕ lín nhÊt thÕ giíi lµ Mü vµ NhËt ®ang r¬i vµo t×nh h×nh khñng ho¶ng, nÒn kinh tÕ bÞ ®×nh trÖ. T¹i Mü vµ NhËt B¶n lîng hµng dÖt may nhËp khÈu tõ c¸c níc trªn thÕ giíi gi¶m ®¸ng kÓ. Trong ®ã t¹i thÞ trêng Mü lîng nhËp khÈu hµng may mÆc gi¶m 724 triÖu USD, cßn lîng hµng dÖt nhËp khÈu vµo thÞ trêng nµy còng gi¶m 484 triÖu USD. ThÞ trêng NhËt nhËp khÈu hµng dÖt gi¶m ®i 190 triÖu USD, hµng may mÆc gi¶m 516 triÖu USD. Ngoµi ra, thÞ trêng EU lµ mét trong nh÷ng thÞ trêng lín cña thÕ giíi vÒ tiªu thô hµng dÖt may th× lîng nhËp khÈu còng bÞ gi¶m xuèng ®¸ng kÓ, nhËp khÈu hµng may mÆc gi¶m 812 triÖu USD, hµng dÖt gi¶m 3086 triÖu USD. T×nh h×nh nhËp khÈu hµng dÖt may cña mét sè thÞ trêng lín trªn thÕ giíi (§¬n vÞ: Tû USD) ThÞ N¨m 1990 N¨m 1995 N¨m 1999 N¨m 2000 N¨m 2001 trêng DÖt May DÖt May DÖt May DÖt May DÖt May 50.37 56.84 57.22 74.18 51.03 82.20 48.70 80.08 45.62 79.26 EU 0 4 7 3 7 4 6 4 0 3 18.75 16.40 19.70 19.14 NhËt 4.106 8.737 5.985 40547 4.939 4.749 8 2 9 8 26.97 10.44 41.37 14.30 58.78 16.00 67.11 15.49 66.39 Mü 6.370 7 1 6 5 5 8 5 2 1 10.18 16.89 12.65 12.65 14.75 13.71 16.00 12.17 16.09 TQ, HK 6.913 2 5 4 2 7 7 8 7 8 ¬ - 13 -
TQ, HK: Trung Quèc vµ Hång K«ng Nguån: Thèng kª hµng n¨m cña ASEAN Textile n¨m 2001 Nh×n chung nhu cÇu mÆt hµng dÖt may trªn thÕ giíi t¨ng nhanh (trõ trêng hîp n¨m 2001 lµ ngo¹i lÖ do ¶nh hëng cña nÒn kinh tÕ Mü, NhËt bÞ khñng ho¶ng). Trong ®ã ta còng thÊy râ, hµng n¨m thÞ trêng EU tiªu thô mét khèi lîng lín hµng dÖt may (c¶ mÆt hµng dÖt kim vµ hµng may mÆc). Do ®ã ®Ó ®Èy m¹nh xuÊt khÈu hµng dÖt kim th× cÇn ®Èy m¹nh xuÊt khÈu mÆt hµng nµy vµo thÞ trêng EU vµ thÞ trêng NhËt B¶n lµ tèt nhÊt. HiÖn nay, trªn thÕ giíi NhËt vµ Mü lµ 2 quèc gia tiªu thô hµng dÖt may nhiÒu nhÊt thÕ giíi, ®Æc biÖt lµ hµng Trung Quèc. §Ó c¹nh tranh víi hµng Trung Quèc, Mü cã thÓ sÏ ®iÒu chØnh nguån hµng nhËp khÈu. T¹i Mü, gi¸ c¹nh tranh rÊt gay g¾t, nhu cÇu tiªu dïng ®ang dÇn thu hÑp l¹i nªn gi¸ c¶ ë thÞ trêng nµy ®ang gi¶m liªn tiÕp. §ång thêi Mü còng ®ang h¹n chÕ viÖc xuÊt khÈu hµng dÖt may tõ c¸c níc ®ang ph¸t triÓn ®©y lµ ®iÒu bÊt lîi cho níc ta khi xuÊt khÈu vµo Mü. Cßn NhËt B¶n lµ níc kh«ng cã h¹n ng¹ch h¹n chÕ nhËp khÈu vÒ mÆt hµng dÖt may nªn thÞ phÇn hµng dÖt may cña Trung Quèc chiÕm h¬n 80% tæng nhËp khÈu hµng dÖt may vµo thÞ trêng nµy. ViÖt Nam ®ang tËp trung ®Èy m¹nh xuÊt khÈu vµo thÞ trêng Mü, NhËt vµ EU. Tuy nhiªn, ®Ó thùc hiÖn thµnh c«ng ®iÒu nµy th× ViÖt Nam cßn ph¶i ®èi mÆt víi kh«ng Ýt khã kh¨n. 2. §Æc ®iÓm mét sè thÞ trêng nhËp khÈu chÝnh a. ThÞ trêng Mü ThÞ trêng Mü lµ mét thÞ trêng lín vµ n¨ng ®éng nhÊt thÕ giíi. Nhu cÇu tiªu dïng ë thÞ trêng nµy lµ rÊt lín. Víi d©n sè h¬n 280 triÖu ngêi, vµo n¨m 2001 ngêi d©n ë Mü tiªu thô tíi 272 tû USD cho quÇn ¸o, b×nh qu©n - 14 -
mét ngêi Mü mua kho¶ng 54 bé quÇn ¸o. §©y lµ thÞ trêng lín mµ nhiÒu n¨m qua Trung Quèc ®ang lµ nhµ xuÊt khÈu lín. MÆc dï hµng ViÖt Nam vÉn kÐm chÊt lîng so víi hµng Trung Quèc nhng hiÖn nay ë thÞ trêng Mü nh÷ng nhµ nhËp khÈu lín ®ang muèn t×m nhµ cung cÊp kh¸c thay thÕ nhµ cung cÊp Trung Quèc ®Æc biÖt sau n¨m 2005 khi mäi quy ®Þnh vÒ h¹n ng¹ch bÞ dì bá. §©y lµ mét thuËn lîi lín ®èi víi ngµnh dÖt may ViÖt Nam. Bªn phÝa ®èi t¸c Mü rÊt chó träng ®Õn thêi gian giao hµng vµ chÊt lîng s¶n phÈm. Ngêi tiªu dïng Mü lµ nh÷ng ngêi ®· quen dïng hµng hiÖu cã tªn tuæi (mÆc dï s¶n phÈm ®ã ®· ®îc may mÆc hay gia c«ng t¹i ViÖt Nam). Nh÷ng hµng hiÖu næi tiÕng lµ nh÷ng s¶n phÈm dÔ dµng ®îc chÊp nhËn ë thÞ trêng nµy. Tiªu chuÈn nhËp khÈu cña thÞ trêng Hoa Kú ®Æt ra còng t¬ng ®èi kh¾t khe. C¸c c«ng ty dÖt may xuÊt khÈu cÇn ®¹t tiªu chuÈn ISO 9.000, ISO 14.000, SA 8000, WRPA…§©y lµ mét yªu cÇu hoµn toµn míi ®èi víi phÝa ViÖt Nam. HiÖn nay Tæng c«ng ty dÖt may ViÖt Nam cã 28 doanh nghiÖp thùc hiÖn theo hÖ thèng qu¶n lý chÊt lîng ISO 9000, 2 doanh nghiÖp thùc hiÖn ISO 14.000, 4 doanh nghiÖp thùc hiÖn SA 8.000. Tríc m¾t, phÝa Mü yªu cÇu c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam lµm theo SA 8000, khi cha cã chøng chØ, nh»m ®¸p øng ®îc nh÷ng ®iÒu kiÖn m«i trêng lµm viÖc cña ngêi lao ®éng. C¸c doanh nghiÖp dÖt may ViÖt Nam ®ang nç lùc n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm, c¶i t¹o ®iÒu kiÖn lao ®éng ®Ó ®¸p øng ®îc nh÷ng yªu cÇu cña thÞ trêng nµy. HiÖn nay, hµng may mÆc ViÖt Nam cßn ®ang ë møc thang ®iÓm thÊp trong ®¸nh gi¸ chÊt lîng cña ngêi tiªu dïng Mü - theo ®¸nh gi¸ cña hiÖp héi dÖt may vµ da giÇy Mü (AAFA). V× vËy, doanh nghiÖp ViÖt Nam muèn vµo thÞ trêng nµy cÇn ph¶i hÕt søc nç lùc. H¬n n÷a, doanh nghiÖp Mü còng nh×n vµo kh¶ n¨ng cung cÊp h¹n ng¹ch xuÊt khÈu, c¸c ch¬ng tr×nh u ®·i thuÕ quan, nguån cung cÊp nguyªn liÖu, chÊt lîng lao - 15 -
®éng, sù æn ®Þnh cña ®ång tiÒn, n¨ng lùc xuÊt khÈu, møc ®é tu©n thñ c¸c thñ tôc h¶i quan Mü, m«i trêng lao ®éng…AAFA tá râ th¸i ®é: “C¸c b¹n cÇn ph¶i s¶n xuÊt c¸i chóng t«i cÇn, cÇn kiªn nhÉn víi thÞ trêng Mü vµ chóng t«i sÏ kiªn nhÉn víi b¹n”. AAFA dù b¸o, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ph¶i t¨ng n¨ng suÊt 50% míi cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh l©u dµi trªn thÞ trêng dï lµ hµng ®ã cã gi¸ c¶ thÊp. Ngoµi ra, khi th©m nhËp vµo thÞ trêng nµy th× c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam cÇn hiÓu r»ng ®©y lµ mét thÞ trêng cã hÖ thèng ph¸p luËt hoµn thiÖn nhng ®Çy phøc t¹p. Muèn th©m nhËp vµo thÞ trêng nµy cÇn n¾m ®îc ph¸p luËt chÝnh s¸ch th¬ng m¹i cña Mü, c¸c ¸n lÖ, c¸c cam kÕt cña ViÖt Nam trong HiÖp ®Þnh th¬ng m¹i ®Ó giµnh quyÒn chñ ®éng. HiÖn t¹i ë Mü cã 4 lo¹i luËt ph¸p b¶o hé mËu dÞch mµ c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam sÏ thêng gÆp ph¶i lµ: LuËt qu¶n lý nhËp khÈu b¶o vÖ kinh tÕ néi ®Þa b»ng c¸c biÖn ph¸p trõng ph¹t hoÆc h¹n chÕ nhËp khÈu; LuËt qu¶n lý xuÊt khÈu nh»m h¹n chÕ xuÊt khÈu nh÷ng mÆt hµng hay b¸n hµng cho nh÷ng níc mµ Mü muèn h¹n chÕ vµ khuyÕn khÝch xuÊt khÈu nh÷ng mÆt hµng cã lîi cho Mü; LuËt qu¶n lý xuÊt khÈu v× c¸c lý do an ninh chÝnh trÞ hay an ninh kinh tÕ; LuËt vÒ tiªu dïng ho¸ th¬ng m¹i vµ cÊm ph©n biÖt ®èi xö. Sau sù kiÖn ngµy 1 th¸ng 9 n¨m 2001, Mü quan t©m nhiÒu ®Õn xuÊt xø hµng ho¸, còng nh th«ng tin liªn quan vÒ hµng ho¸ xuÊt khÈu sang thÞ trêng Mü ph¶i ®Çy ®ñ, nÕu kh«ng hµng tíi Mü sÏ gÆp nhiÒu khã kh¨n ¶nh hëng trùc tiÕp tíi tiÕn ®é giao hµng, nhiÒu khi vi ph¹m hîp ®ång ®· kÝ kÕt. Bªn phÝa ViÖt Nam cÇn thËn träng tr¸nh x¶y ra tranh chÊp th¬ng m¹i víi Mü, v× khi hîp ®ång ®· x¶y ra tranh chÊp th× rÊt khã kÐo ®èi t¸c Mü trë l¹i. b. ThÞ trêng EU EU lµ mét thÞ trêng nhËp khÈu hµng dÖt may lín cña ViÖt Nam sau - 16 -
NhËt B¶n. Tuy nhiªn, khi xuÊt khÈu vµo thÞ trêng EU th× mÆt hµng dÖt may xuÊt khÈu cña ta gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n. EU lµ mét thÞ trêng lín víi 378,5 triÖu d©n, tæng s¶n phÈm quèc néi (GDP) ®¹t trªn 8.400 tû euro, søc tiªu thô v¶i t¬ng ®èi cao 17kg/ ngêi, mçi n¨m EU nhËp khÈu b×nh qu©n 63 tû USD quÇn ¸o, trong ®ã cã kho¶ng 35% lµ nhËp khÈu tõ Ch©u ¸, do vËy thÞ trêng EU lµ thÞ trêng kh«ng thÓ bá qua cña c¸c doanh nghiÖp dÖt may ViÖt Nam. HiÖn nay, ®ång EURO ®ang cã chiÒu híng t¨ng gi¸ so víi ®ång USD. Do ®ã ®©y lµ mét c¬ héi thuËn lîi ®èi víi ViÖt Nam khi xuÊt khÈu vµo thÞ trêng EU. V× tû gi¸ gi÷a ®ång Euro vµ VND ®ang t¨ng th× hµng ho¸ cña ViÖt Nam so víi hµng ho¸ cña c¸c níc EU lµ t¬ng ®èi rÎ h¬n do ®ã thóc ®Èy EU nhËp khÈu hµng ho¸ tõ níc ngoµi ®Æc biÖt lµ ViÖt Nam nhiÒu h¬n. Lêi khuyªn tõ ®¹i diÖn phßng Th¬ng M¹i - C«ng NghiÖp Ch©u ¢u (EURO CHAM) t¹i thµnh phè Hå ChÝ Minh vÒ kÕ ho¹ch xuÊt khÈu hµng ho¸ cña ViÖt Nam sang EU: c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam nªn tiÕn nhanh vµo EU vµ muèn xuÊt ®îc hµng vµo n¨m 2004 th× ph¶i b¾t ®Çu xóc tiÕn ngay tõ b©y giê. Lóng tóng cña nhiÒu doanh nghiÖp ViÖt Nam hiÖn nay vÉn lµ th«ng tin: nªn xuÊt g×, xuÊt nh thÕ nµo? EU cã 15 quèc gia vµ mçi quèc gia lµ mét thÞ trêng cã thÞ hiÕu vµ nhu cÇu kh¸c nhau. Tuy nhiªn, theo EURO CHAM, hµng dÖt may Thæ NhÜ K× vµ Trung Quèc hiÖn nay ®ang trµn ngËp EU. Khi ®a ra hµng dÖt may vµo thÞ trêng EU cÇn chó ý ®iÒu kiÖn khÝ hËu, thÞ hiÕu tõng vïng ®Ó cã hµng ho¸ thÝch hîp: vÝ dô ngêi Italia thêng thÝch mµu s¾c sÆc sì nhng ngêi Ph¸p l¹i kh«ng nh thÕ. Hµng ViÖt Nam vµo thÞ trêng nµy kh«ng chØ ph¶i c¹nh tranh vÒ chÊt lîng mµ cßn ph¶i c¹nh tranh b»ng gi¸ c¶. V× vËy, hµng muèn b¸n ®îc, ph¶i cã nh÷ng u ®iÓm h¬n s¶n phÈm cïng lo¹i. EURO CHAM còng khuyÕn c¸o, do thÞ trêng EU ®a d¹ng nªn muèn xuÊt khÈu vµo níc nµo th× c¸ch tèt nhÊt cña doanh nghiÖp ViÖt Nam lµ lµm sao tiÕp cËn ®îc - 17 -
kªnh ph©n phèi, t×m ®îc ngêi ®¹i diÖn b¸n hµng tèt vµo tõng thÞ trêng cña EU. Gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy, ngoµi viÖc thêng xuyªn cËp nhËt m¹ng, theo EURO CHAM, c¸c doanh nghiÖp nªn tËn dông c¸c dÞch vô hç trî, t vÊn xuÊt khÈu nh EURO CHAM, CBL, Côc xóc tiÕn th¬ng m¹i, VietEuro. T¹i c¸c ®¬n vÞ nµy ®Òu cã nh÷ng ch¬ng tr×nh hç trî doanh nghiÖp ®i héi chî, gÆp gì ®èi t¸c giíi thiÖu ®Þa chØ giao dÞch. VietEuro cßn më c¸c dÞch vô giíi thiÖu b¸n hµng qua catalogue, qua m¹ng, cho thuª kho, thuª gian hµng trng bµy víi møc phÝ 10 - 20 USD/m2 mçi th¸ng (thuª 2 m2 còng ®îc), nhËn t vÊn vµ ®¶m nhËn c¸c thñ tôc vÒ x¸c lËp quyÒn së h÷u th¬ng hiÖu trªn 15 níc thuéc EU, lµm c¸c dÞch vô kiÓm ho¸, giao hµng xuÊt khÈu…TËn dông nh÷ng dÞch vô nµy doanh nghiÖp sÏ tr¸nh ®îc t×nh tr¹ng do kh«ng am hiÓu quy ®Þnh cã thÓ ®Çu t thõa, kh«ng hiÖu qu¶ cho c¸c thñ tôc chøng nhËn chÊt lîng hoÆc kiÓm tra hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu. C¸c doanh nghiÖp còng cã thÓ mua dÞch vô chµo hµng gióp, thu thËp th«ng tin, t×m kiÕm ®èi t¸c tõ c¸c c«ng ty t vÊn víi møc phÝ hoa hång chØ tÝnh khi ®îc xuÊt hµng. T¹i thÞ trêng EU, c¸c c«ng ty cña Trung Quèc cã ngêi ®¹i diÖn rong xe ®i chµo kh¾p n¬i, hä cã thÓ cung cÊp hµng sau 7 ngµy, tr¶ lêi mäi th«ng tin ®Æt hµng qua ®iÖn tho¹i trong 8 giê, vµ nh vËy th«ng tin thÞ trêng tõ ®Çu mèi nµy còng ®îc cËp nhËt trë l¹i nhµ s¶n xuÊt nhanh chãng. Do ®ã, ®Ó vµo thÞ trêng EU thuËn lîi, ngoµi c¹nh tranh r¸o riÕt vÒ gi¸ thµnh, chi phÝ c¸c doanh nghiÖp cßn ph¶i t¨ng tèc h¬n n÷a trong lÜnh vùc tiÕp thÞ, ®Çu t nh©n sù ®ñ kh¶ n¨ng giao dÞch trùc tiÕp, t×m ®Çu mèi vµ ch©n hµng trùc tiÕp. EU vèn lµ thÞ trêng khã tÝnh, yªu cÇu chÊt lîng cao, s¶n phÈm ph¶i cã yÕu tè chó träng b¶o vÖ søc kháe. NhiÒu nhµ nhËp khÈu cña EU th- êng ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp khi xuÊt khÈu sang thÞ trêng nµy ph¶i su tËp ®ñ bé tiªu chuÈn chÊt lîng gåm c¸c chøng chØ chÊt lîng s¶n phÈm: HACCP; CE; ISO 9.000; SA 8000; vµ quan träng nhÊt lµ hÖ thèng - 18 -
chøng chØ m«i trêng ISO 14.000. Trong thÞ trêng EU th× §øc lµ ®èi t¸c th¬ng m¹i lín nhÊt cña ViÖt Nam. Bu«n b¸n víi §øc trong nhiÒu n¨m qua cã xu híng t¨ng liªn tôc, tõ 300 triÖu USD n¨m 1985 lªn tíi 1 tØ USD n¨m 1999 vµ 1,3 tØ USD n¨m 2002. C¸c mÆt hµng xuÊt khÈu sang thÞ trêng nµy chñ yÕu lµ giµy da, hµng may mÆc. ThÞ trêng §øc còng nh thÞ trêng EU nãi chung muèn t¨ng xuÊt khÈu trong thÞ trêng nµy cÇn ph¶i thùc hiÖn tèt nh÷ng quy ®Þnh vµ ®¸p øng ®îc nh÷ng nhu cÇu, së thÝch “khã tÝnh” cña ngêi tiªu dïng. XuÊt KhÈu hµng dÖ may sang EU n¨ m t 2002 42.0% Ph¸ p C¸ c n- í c Hµ Lan kh¸ c Anh 9% Italia 6.0% T© Ban Nha y 14.5% C¸ c n- í c kh¸ c 6.5% 9.2% 12.5% § øc Nguån: Tæng côc H¶i quan, Hµ Néi n¨m 2002 EU lµ thÞ trêng lín vµ truyÒn thèng cña hµng dÖt may ViÖt Nam. Kim ng¹ch xuÊt khÈu vµo thÞ trêng nµy thêng chiÕm 45 - 50% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng dÖt may cña c¸c doanh nghiÖp ë ViÖt Nam. Do ®ã chóng ta ph¶i cã nh÷ng biÖn ph¸p ®Ó kh«ng bÞ gi¶m kim ng¹ch xuÊt khÈu vµo thÞ trêng nµy trong nh÷ng n¨m tíi. - 19 -
c.ThÞ trêng NhËt B¶n NhËt B¶n lµ thÞ trêng truyÒn thèng cña ViÖt Nam ®èi víi mÆt hµng dÖt may xuÊt khÈu. Vèn lµ mét thÞ trêng Ch©u ¸ nªn cã nhiÒu ®iÓm t- ¬ng ®ång víi thÞ trêng ViÖt Nam. ThÞ trêng NhËt B¶n søc tiªu dïng lín, ®ång thêi l¹i lµ thÞ trêng phi h¹n ng¹ch do ®ã trong t×nh h×nh níc ta cha gia nhËp WTO th× viÖc xuÊt khÈu vµo thÞ trêng NhËt B¶n ®èi víi c¸c doanh nghiÖp dÖt may ViÖt Nam lµ rÊt cã ý nghÜa. Víi d©n sè h¬n 127 triÖu ngêi, GDP ®¹t xÊp xØ 4.417.060 triÖu USD t¬ng ®¬ng 512,2 ngh×n tû Yªn vµo n¨m 2000, NhËt B¶n lµ thÞ trêng tiªu thô hµng ho¸ lín thø 2 trªn thÕ giíi sau Mü, ®ång thêi còng lµ níc nhËp khÈu lín víi kim ng¹ch nhËp khÈu hµng n¨m lªn tíi 300 - 400 tû USD. ThÞ trêng NhËt B¶n cã yªu cÇu riªng vÒ chÊt lîng cña hµng ho¸ ®ã lµ Japan indutrial standard (JIS). Hµng ho¸ cã ®¸p øng ®îc tiªu chuÈn cña JIS ®Ò ra sÏ dÔ tiªu thô trªn thÞ trêng NhËt B¶n, bëi ngêi NhËt B¶n rÊt tin tëng hµng ho¸ cã ®ãng dÊu JIS, nÕu hµng ho¸ mµ kh«ng cã ®ãng dÊu nµy th× khã mµ tiªu thô ®îc ë NhËt B¶n. HiÖn nay, t¹i c¸c thµnh phè lín cña NhËt B¶n cã hai xu híng mua s¾m míi ®ã lµ: b¸n hµng qua bu ®iÖn theo catalogue hµng mÉu vµ hµng b¸n qua internet. Nh÷ng ph¬ng thøc nµy ®îc a chuéng do tiÕt kiÖm thêi gian cho nh÷ng c«ng chøc NhËt vèn lµ nh÷ng ngêi lu«n lu«n bËn rén. Tuy nhiªn viÖc b¸n hµng theo ph¬ng thøc nµy ph¶i thay ®æi mÉu m· liªn tôc bëi kh¸ch hµng ®a phÇn lµ phô n÷. Hµng dÖt may nªn s¶n xuÊt theo mÉu m·, mµu s¾c, thiÕt kÕ cña ngêi NhËt B¶n. NÕu lµm ®îc ®iÒu nµy th× ®©y lµ mét mÆt hµng cã thÕ m¹nh cña ViÖt Nam vµo NhËt B¶n. ViÖt Nam còng nªn thµnh lËp trung t©m giíi thiÖu s¶n phÈm xuÊt khÈu t¹i NhËt B¶n ®Ó qu¶ng b¸ hµng ViÖt Nam réng r·i h¬n. Bé th¬ng m¹i cÇn phèi hîp víi Jetro (tæ chøc xóc tiÕn th¬ng m¹i NhËt B¶n) t¹i ViÖt Nam ®Ó t¨ng cêng h¬n n÷a c«ng t¸c thu thËp vµ phæ biÕn th«ng tin vÒ - 20 -