Luận văn:Yếu tố tượng trưng siêu thực trong thơ Thanh Thảo

Chia sẻ: Lanh Nguyen | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:22

Thêm vào BST

Báo xấu

235
lượt xem 42
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Kế thừa và phát huy những tinh hoa của thơ Việt những giai đoạn trước (Thơ mới 32-45, thơ thời chống Mỹ), đồng thời tiếp nhận quan điểm thẩm mỹ mới của chủ nghĩa hiện đại phương Tây, thơ Thanh Thảo ngày càng vận động và nghiêng về khuynh hướng sáng tác tượng trưng, siêu thực.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn:Yếu tố tượng trưng siêu thực trong thơ Thanh Thảo

1 B GIÁO D C VÀ ĐÀO T O Đ I H C ĐÀ N NG NGUY N THANH TU N Y UT TƯ NG TRƯNG, SIÊU TH C TRONG THƠ THANH TH O Chuyên ngành : Văn h c Vi t Nam Mã s : 60.22.34 TÓM T T LU N VĂN TH C SĨ KHOA H C XÃ H I VÀ NHÂN VĂN Đà N ng - Năm 2011
2 Công trình ñư c hoàn thành t i Đ I H C ĐÀ N NG Ngư i hư ng d n khoa h c: TS. LÊ TH HƯ NG Ph n bi n 1: TS. PHAN NG C THU Ph n bi n 2: TS. NGUY N THÀNH Lu n văn ñư c b o v trư c H i ñ ng ch m Lu n văn th c sĩ Khoa h c Xã h i và Nhân văn h p t i Đ i h c Đà N ng vào ngày 20 tháng 08 năm 2011. * Có th tìm hi u lu n văn t i: - Trung tâm Thông tin - H c li u, Đ i h c Đà N ng - Thư vi n trư ng Đ i h c Sư ph m, Đ i h c Đà N ng.
3 M Đ U 1. Lý do ch n ñ tài - Thanh Th o có nh ng ñóng góp quan tr ng trong thành t u c a thi ca hi n ñ i Vi t Nam. Vì th tìm hi u và ñánh giá thơ Thanh Th o là m t vi c làm c n thi t. Ông là nhà thơ không ng ng ti p c n nh ng trào lưu văn h c m i, nh m làm cho các sáng tác c a mình ngày càng g n v i hơi th ñương ñ i. Nh ng n l c này d n ñ n m t t t y u là thơ Thanh Th o ngày càng mang ñ m d u n c a ch nghĩa hi n ñ i, ñ c bi t là khuynh hư ng thơ tư ng trưng, siêu th c. - Thanh Th o là m t nhà thơ khá ñ c bi t b i l i tư duy thơ “v tinh” m i m , làm l hoá di n m o thơ ñương ñ i. Thơ Thanh Th o có nh ng kho ng tr ng, kho ng m gây nhi u ám nh cho ngư i ñ c. Thanh Th o không bao gi th a hi p v i chính mình mà luôn tìm tòi th nghi m, ñem l i hình th c m i m cho thơ ñương ñ i Vi t Nam. Thơ Thanh Th o là s k t h p hài hòa gi a ch nghĩa tư ng trưng, siêu th c phương Tây và truy n th ng thơ ca dân t c, t o ra nh ng tác ph m ñ c ñáo, h p d n theo cách riêng c a Thanh Th o.
4 2. M c ñích nghiên c u Ch n ñ tài “Y u t tư ng trưng, siêu th c trong thơ Thanh Th o’’ lu n văn g i m m t hư ng ti p c n m i ñ i v i thơ Thanh Th o, kh o sát tương ñ i có h th ng d u n c a y u t tư ng trưng, siêu th c trong thơ Thanh Th o, nh m kh ng ñ nh s cách tân ngh thu t c a nhà thơ, xác ñ nh phong cách, ñ ng th i kh ng ñ nh v trí c a Thanh Th o trong vi c ñ i m i thơ sau 1975. 3. L ch s v n ñ 3.1. Nh ng nghiên c u v thơ Thanh Th o nói chung Sau năm 1975, khi cu c chi n v qu c ñã k t thúc, nh ng b n b c a th i chi n ñư c x p l i ngư i ta m i th c s có th i gian và hoàn toàn ch tâm vào công vi c nghiên c u. Khi nghiên c u v thơ và trư ng ca sau năm 1975, h u h t các nhà nghiên c u không th thoát ra kh i s ám nh c a thơ (Bao g m c trư ng ca) c a Thanh Th o. Nh ng bài vi t v thơ và Trư ng ca sau 1975 ñ u nh c ñ n ông v i tư cách là m t trong nh ng nhà thơ tiêu bi u và là ngư i m ñ u cho s xu t hi n r m r c a Trư ng ca sau 1975. Dành nhi u tâm huy t nh t, ñ ng th i cũng là ngư i có nhi u phát hi n và nhi u thành t u nh t trong lĩnh v c nghiên c u v thơ nói chung và trư ng ca nói riêng sau năm 1975 là Nguy n Tr ng T o, Tr n M nh H o, Bích Thu... Các công trình nghiên c u c a h không bao gi v ng m t Thanh Th o: ngư i “ñóng vai trò m ñ u cho trư ng ca vi t v chi n tranh sau chi n tranh, v i m t gi ng ñi u
5 riêng, ñưa thơ tr ch ng M lên ñ nh cao ñáng tin c y”. “Có th nói trư ng ca c a Thanh Th o ñ m d u v t cá nhân. Các sáng tác c a anh thư ng mang m t v ñ p trong chính th , có m t hơi trư ng ca không d l n. Tác ph m h p d n ngư i ñ c ý t sâu xa và c u trúc tr tình – tri t lý r t m c tâm tr ng”. Nhà thơ Boey Kim Cheng, ngư i Australia phát hi n ra m t kh năng ñ c bi t và có giá tr l n lao c a thơ Thanh Th o trong bài vi t “Thơ Thanh Th o “Ch ng l i ngày quên lãng” ñăng trên báo Thanh niên ch nh t, s 125, ra ngày 04/05/2008. Đó là kh năng “ch ng l i ngày quên lãng”. Thi u Mai thì kh ng ñ nh “Thơ Thanh Th o có dáng riêng. Đ c anh, dù ch m i m t l n, th y ngay dáng y. Nó ñ s c gây chú ý, g i suy nghĩ. Riêng tôi l n ñ u tiên ti p xúc v i thơ Thanh Th o th y d y lên trong lòng nh ng xao ñ ng, mà có ñi u l , là mình chưa th phân tích r ch ròi nh ng s c thái tình c m như thư ng khi ñ c thơ c a nhi u tác gi khác”. Trong bài “Suy nghĩ m i v nhân dân trong Nh ng ng n sóng m t tr i c a Thanh Th o” (1983), hai tác gi Tr n Đình S và Tr n Đăng Xuy n kh ng ñ nh r ng: Thanh Th o ñã “sáng t o ra m t quan ni m th m mĩ m i v con ngư i và cu c ñ i, ch không ph i ch gi n ñơn miêu t hi n th c m i” và “M t nhà thơ ñư c dư lu n chú ý bao gi cũng ñem ñ n nh ng nét m i v tư tư ng và ngh thu t, làm giàu thêm suy nghĩ và c m th c a ngư i ñ c. Nh ng t p thơ c a Thanh Th o ñã góp ph n làm sâu s c thêm quan ni m ngh
6 thu t v nhân dân trong văn h c”. Võ Vĩnh Khuy n trong “Thơ và Trư ng ca Thanh Th o, t tr c giác ñ n chiêm nghi m” (2002) cũng phát hi n cá tính không gi ng ai, không th l n l n v i b t kỳ ai trong thơ Thanh Th o: “Thơ Thanh Th o s m ñ nh hình m t phong cách riêng, khó l n v i các nhà thơ cùng th i, anh có cách c m riêng, cách nhìn riêng, cách nhìn riêng và có riêng cách bi u ñ t, th hi n, góp ph n t o nên nét m i c a di n m o thơ ch ng M ”. 3.2. Nh ng nghiên c u v y u t tư ng trưng, siêu th c trong thơ Thanh Th o Trên th c t l i chưa có bài vi t nào ñi sâu vào kh o sát và nghiên c u v y u t tư ng trưng, siêu th c trong thơ Thanh Th o. Trong m t vài bài nghiên c u xu t hi n g n ñây, có ñ c p ñ n y u t tư ng trưng, siêu th c trong thơ Thanh Th o nhưng ch là nh ng nh n ñ nh thoáng qua. V i bài nghiên c u “Ch t ghi v m y nhà thơ cùng th i” (1983) in trong cu n “Văn chương c m và lu n”, Nguy n Tr ng T o phát hi n và nh n m nh ñ n s bí n, ñ mơ h và m nhòe v nghĩa trong thơ Thanh Th o: “Thơ anh không s mó ñư c. Nó là tia ch p t tr i cao làm hi n lên lung linh t t c s v t xung quanh ta v n chìm trong bóng t i bí m t, r i v t t t sau nh ng kho ng t i”. S bí n và m nhòe này là m t phát hi n v y u t tư ng trưng, siêu th c. Đ ng th i y u t này cũng là ñ ng l c nâng, ñ y bư c chân thơ Thanh Th o ti n d n v phía ñ a h t c a ch
7 nghĩa hi n ñ i. 3.3. Nh n ñ nh t nh ng nghiên c u v thơ Thanh Th o Đi m qua tình hình nghiên c u v thơ Thanh Th o, ta th y, các bài vi t ch y u khai thác và phát hi n v ñ c ñi m c a thơ và trư ng ca m t cách chung chung v m t giai ño n văn h c (sau năm 1975) trong ñó, có ñ c p ñ n Thanh Th o trên phương di n l ch s văn h c. C thơ và trư ng ca Thanh th o trong các bài vi t này, nhìn chung ch ñư c ñ c p ñ n v i tính ch t gi i thi u. Các nghiên c u ch y u khai thác tác ph m Thanh Th o trên nh ng phương di n ñơn l t nh ng góc nhìn và ñưa ra các ñánh giá mang tính cá nhân c a ngư i vi t. Đ c bi t, chưa tìm th y bài nghiên c u nào ñi sâu vào khám phá y u t tư ng trưng, siêu th c trong thơ ông. 4. Đ i tư ng và ph m vi nghiên c u 4.1. Đ i tư ng nghiên c u Thơ Thanh Th o sau 1975, c th là b y t p thơ sau: - D u chân qua tr ng c (1978), Nxb Tác ph m m i - Kh i vuông Rubic (1985), Nxb Tác ph m m i - Tàu s p vào ga (1986), H i VHNT Nghĩa Bình - B ch Đàn g i B ch Dương (1987), Nxb t ng h p Nghĩa Bình - T m t ñ n m t trăm (1988), Nxb Đà N ng
8 - 123 (2007), Nxb H i Nhà Văn - Thanh Th o 70 (2008), Nxb H i Nhà Văn Các trư ng ca và các t p ti u lu n, chuyên lu n và các bài thơ l c a Thanh Th o cũng ñư c s d ng như nh ng tài li u tham kh o. 4.2. Ph m vi nghiên c u Đ tài tìm hi u, khám phá thơ Thanh Th o t lí thuy t c a ch nghĩa hi n ñ i, nghiên c u y u t tư ng trưng, siêu th c trong thơ Thanh Th o dư i góc nhìn quan ñi m ngh thu t và thi pháp thơ. 5. Nhi m v nghiên c u - Gi i thi u Ch nghĩa tư ng trưng, siêu th c và s ti p nh n nó Vi t Nam nói chung, trong thơ Thanh Th o nói riêng. Làm rõ ti n trình ñ i m i và quan ni m thơ c a Thanh Th o. - Phát hi n và ch ra y u t tư ng trưng, siêu th c trong thơ Thanh Th o nhìn t quan ni m ngh thu t. - Phát hi n và ch ra y u t tư ng trưng, siêu th c trong thơ Thanh Th o nhìn t thi pháp thơ. 6. Phương pháp nghiên c u - Phương pháp so sánh - Phương pháp th ng kê - Phương pháp c u trúc – h th ng - Phương pháp so sánh l ch s
9 - Các phương pháp b tr khác 7. Đóng góp c a ñ tài - Kh o sát có h th ng toàn b thơ c a Thanh Th o, góp ph n ñánh giá m t cách tương ñ i toàn di n nh ng khám phá, sáng t o c a Thanh Th o trên hành trình ñưa y u t tư ng trưng, siêu th c vào thơ mình. - Ch ra nh ng nét hi n ñ i, ñ c ñáo, sáng t o trong thơ Thanh Th o t nh ng ánh x c a y u t tư ng trưng, siêu th c. - Khai m m t hư ng ti p c n m i khi nghiên c u thơ Thanh Th o, góp ph n kh ng ñ nh v trí c a nhà thơ trong công cu c ñ i m i thơ sau 1975. 8. C u trúc c a lu n văn Ngoài ph n m ñ u và k t lu n, n i dung Lu n văn ñư c c u trúc g m 3 chương: Chương 1: Thơ Thanh Th o trong hành trình ñ i m i thơ Vi t Nam sau 1975 Chương 2: Ánh x c a ch nghĩa tư ng trưng, siêu th c trong thơ Thanh Th o - nhìn t quan ni m thơ Chương 3: Ánh x c a ch nghĩa tư ng trưng, siêu th c trong thơ Thanh Th o - nhìn t thi pháp thơ
10 Chương 1 THƠ THANH TH O TRONG HÀNH TRÌNH Đ I M I THƠ VI T NAM SAU 1975 1.1. Di n m o thơ Vi t Nam sau năm 1975 1.1.1. Ch ng ñư ng thơ ti n ñ i m i (t 1975 ñ n 1986) Sau năm 1975, văn h c Vi t Nam v n ñ ng theo m t hư ng m i. Hư ng v n ñ ng này g n li n v i ti n trình bi n ñ i c a l ch s dân t c. Đ t nư c th ng nh t và b t tay vào công cu c xây d ng Ch nghĩa xã h i. Đây là nh ng cơ s cho văn h c hình thành nh ng th lo i m i, t p trung th hi n tư tư ng dân ch , tư tư ng duy lý, coi tr ng khoa h c và ñ cao phong cách cá nhân trong quá trình sáng t o. Bên c nh c m h ng s thi v n ñư c ti p n i như m t t t y u ngh thu t là c m h ng nhân b n và s b ng t nh ý th c cá nhân ñã tr thành n n t ng và c m h ng ch ñ o c a văn h c sau 1975. Nhà thơ không còn b bó bu c trong nh ng khuôn kh tư tư ng ñ nh s n mà ñư c quy n và luôn t nguy n c g ng th hi n tính ña chi u c a hi n th c. 1.1.2. Ch ng ñư ng thơ sau ñ i m i (t năm 1986 ñ n nay) Công cu c ñ i m i ñ t nư c năm 1986 là cánh c a l n m ra m t chân tr i m i nhìn ra kh p th gi i ñ ch n l c và ti p nh n nh ng lu ng tư tư ng m i, nh ng xu hư ng sáng tác hi n ñ i ñưa văn h c Vi t Nam d n b t k p v i quá trình phát tri n c a văn h c
11 th gi i trong ñó có phân tâm h c, thuy t tr c giác và Ch nghĩa tư ng trưng, siêu th c. V i ý th c nhìn cu c ñ i b ng cái nhìn t nh táo, thơ ca chuy n mình ngày m t nhanh chóng như m t hình th c th m v n không ng ng ñ n t n cùng b n ch t c a cu c ñ i. Đây là b ng ch ng cho th y các ngh sĩ có ý th c t o d ng cho mình nhãn quan m i ñ m cá tính sáng t o. Sau năm 1986, văn h c Vi t Nam nói chung và thơ ca nói riêng xu t hi n c m h ng “gi i thiêng” và xu hư ng khu v c hóa, toàn c u hóa. Đây là k t qu c a hành trình khám phá cái tôi n d u trong sâu th m tâm th c và ti m th c con ngư i. 1.2. S ti p nh n thơ tư ng trưng, siêu th c trên hành trình ñ i m i thơ Thanh Th o 1.2.1. Thơ tư ng trưng, siêu th c và s ti p nh n nó Vi t Nam 1.2.1.1. Đ c trưng th m m c a thơ tư ng trưng Ch nghĩa tư ng trưng là m t trào lưu ngh thu t ra ñ i vào cu i th k XIX – ñ u th k XX, Pháp, sau ñó nhanh chóng lan r ng ra toàn châu Âu trên m i lĩnh v c: văn h c, âm nh c, h i h a, sân kh u… Ch nghĩa tư ng trưng ñ c bi t ñ cao c m giác, tính bi u tư ng, s tương h p gi a các giác quan, t o ra m t th gi i mơ h , bí n. Không mô t khách quan mà ñi sâu khai thác tâm lý khám phá cái bí n vô t n trong tâm h n con ngư i c tâm th c và ti m th c. Tr c giác là phương ti n khám phá th gi i ñư c ñ ng nh t v i
12 s b ng ng th n bí trong tr ng thái kích ñ ng cao c a tâm h n. 1.2.1.2. Đ c trưng th m m c a thơ siêu th c Ch nghĩa siêu th c là m t khuynh hư ng văn h c ngh thu t ra ñ i và phát tri n vào nh ng năm ñ u th k XX, Pháp; ñư c hình thành trên cơ s thuy t phân tâm h c c a Freud và thuy t tr c giác c a Bergson. Ch nghĩa siêu th c tìm ñ n và khám phá th gi i vô th c, tâm linh c a con ngư i. Ch nghĩa siêu th c là s pha tr n h n ñ n gi a m ng và th c, gi a th t và o. Xu hư ng sáng tác tư ng trưng, siêu th c ñã ñư c các nhà văn Vi t Nam ti p nh n t nh ng năm ba mươi c a th k XX, v i các sáng tác c a: Bích Khê, Hàn M c T , Ch Lan Viên… Sau cách m ng tháng Tám năm 1945, nh t là t sau 1975 xu hư ng sáng tác này càng ñư c ti p nh n m t cách m nh m và sâu s c Vi t Nam v i các sáng tác c a các tác gi : Dương Tư ng, Tr n D n, Lê Đ t… trong ñó cũng c n k ñ n các sáng tác c a Thanh Th o. 1.2.2 Khái lư c hành trình thơ Thanh Th o và s ñ i m i tư duy thơ 1.2.2.1. Hành trình ñ n v i thơ tư ng trưng, siêu th c Hành trình ñ n v i thơ tư ng trưng, siêu th c c a Thanh Th o là m t quá trình bi n ñ i tinh vi và lâu dài. Thanh Th o quan ni m: “Thơ là cái l ng l c a con h . Ngay con h cũng có lúc gi t mình vì m t ti ng lá r ng. Thơ ñi gi a can trư ng và ho ng h t, ñi gi a cái li u và n i s … Thơ là con dao găm “tôi ném vào kho ng
13 tr ng” (Văn Cao) nhưng ngư i b thương l i chính là tôi”, “Thơ là ch nghĩa cũng không ph i ch nghĩa, là ý th c mà không ph i ý th c, là vô th c mà không h n vô th c. Thơ ñúng nghĩa là s b c l t n cùng c a nhà thơ” Quan ni m này giúp Thanh Th o v n hành ti n trình thơ ông ñ n v i khuynh hư ng tư ng trưng, siêu th c. Nhà thơ ñ c bi t hư ng ngòi bút c a mình v phía cu c s ng hi n ñ i ñ phát hi n, th hi n trong thơ nh ng ng n ngang nh ng ñi u m t không mu n nhìn, tai không mu n nghe và “b i b m” ng p ñ y trong cu c s ng v i xu hư ng tr v cái tôi cá nhân, nh ng âu lo c a ñ i s ng thư ng nh t. Không có gì m t ñi hay b lãng quên mà chìm d n, m ñi, lan t a trong hi n t i v i nh ng ranh gi i m o gi a th c và hư, gi a hi n t i và quá kh , gi a tâm th c và ti m th c. Thi nhân có ý th c cách tân v m t ngôn ng t o ra hàng lo t t ng và câu thơ m i l có s c g i c m m nh m và luôn t o nghĩa, phái sinh c m xúc… 1.2.2.2. S ñ i m i tư duy thơ T quan ni m thơ ph n ánh hi n th c ñ n l i tư duy thơ hi n ñ i và m i m ñ y nh ng kho ng tr ng, kho ng m , kho ng l ng và nh ng ño n b ngõ l ng lơ. Thơ Thanh Th o ñ y nh ng o giác, nh ng vùng khu t, vùng m tâm linh, nh ng m nh v ký c hòa qu n v i th c t i mông lung, tâm th c và ti m th c ñan xen. Thanh Th o ñi t cái tôi hư ng ngo i ñ n cái tôi hư ng n i ph c c m.
14 Chương 2 ÁNH X C A CH NGHĨA TƯ NG TRƯNG, SIÊU TH C TRONG THƠ THANH TH O - T QUAN NI M THƠ 2.1. Thơ là ranh gi i mong manh gi a cái có và cái không 2.1.1. Th gi i là hư o Vào cu i th k XIX v i s s p ñ c a tư duy duy lý phương Tây, con ngư i ch t ng ra r ng t t c nh ng th ta nhìn th y, nghe th y, s th y, g i ñư c… trong cái th gi i này không ph i nó luôn t n t i th c như chúng ta v n hoàn toàn tin tư ng trư c ñó. Th gi i là nh ng cái hư vô, o nh, ngay c con ngư i cũng th . Thơ là ranh gi i mong manh gi a cái có và cái không t o nên m t th gi i hư o, mơ h . Thơ ch p l y nh ng kho nh kh c khác nhau m t cách b t ch t c a th gi i o nh t o ra nhi u n tư ng sâu s c và nh ng ám nh m nh m , dai d ng l thư ng. 2.1.2. Hi n th c là cái n m sau hi n th c Hi n th c không ph i là th gi i mà ta ñang s ng v i nh ng tr t t logic rõ ràng như tư duy duy lý và tri t h c bi n ch ng. Hi n th c n m sau hi n th c v i nh ng ñ o l n, l p ghép, xoay chi u và k t n i ng m m t cách phi logic. Các hình nh, không gian r t khác nhau, xa nhau, ñ i l p nhau ñư c ñ t g n nhau, k t n i l i v i nhau t o ra nhi u xúc c m ñ c ñáo, ph c t p. Mu n ñi tìm hi n th c, không còn cách nào khác là ph i ñi sâu vào th gi i m nhòe, hư o, ph i ñ m mình trong cái phi lý, ngh ch d và ñ c bi t ph i chi m lĩnh
15 ñư c cái ranh gi i nh p nhòa gi a ñôi b th c và o, tâm th c và ti m th c. 2.2. Ph m vi c a cái ñ p ñư c m r ng v m i phía 2.2.1. Quan ni m v cái ñ p Thanh Th o t ý th c “cái ñ p bây gi ph i khác thôi”, nghĩa là cái ñ p không ch là nh ng ñi u bình thư ng, quen thu c và gi n d trong cu c s ng, cái ñ p còn là nh ng cái x u xí, kh ng khi p… 2.2.2. Cái ñ p còn là cái ñ ng sau các ác, cái ghê r n, ch t chóc Cái ñ p không ch là nh ng ñi u trong s ch, thánh thi n, có ích… mà còn là nh ng cái n sâu trong cái x u xí, rùng r n, ñ c ác và ch t chóc như “cái s ngư i”, “con quái v t k ch xù, kh ng khi p, ngây thơ”, “c t chó bên ñư ng”, “trái cây th i r a”… 2.3. Thơ là nh c, là s t ng hòa nhi u giác quan 2.3.1. Thơ là nh c ñi u Khi Ch nghĩa tư ng trưng, siêu th c ra ñ i thì vai trò c a nh c ñi u m i tr thành m t y u t tuy t ñ i. M i t trong thơ ñ u là m t n t nh c t o thành giai ñi u ñ c s c làm mê ho c lòng ngư i. Đ i v i Thanh Th o, thơ mu n t n t i ñư c ph i có kh năng t o nh c vì tính nh c như là linh h n c a bài thơ v y. Tuy nhiên khi nghiên c u tính nh c trong thơ Thanh Th o, ta ít th y nh ng b n hùng ca hùng h n vang d i mà là nh ng chu i âm thanh êm d u, sâu
16 l ng như ti ng lòng c a thi sĩ có kh năng bi u c m m nh m và tinh t . 2.3.2. Thơ là s tương giao c m giác Thơ Thanh Th o là quá trình nh n th c th gi i trong nh ng m i tương quan, nh ng liên h sâu xa gi a con ngư i và ngo i gi i, gi a v t ch t và ý th c… T ñó nh n th c th gi i b ng s t ng hòa nhi u giác quan c a s tương h p bên trong ñ ñi sâu vào b n ch t c a s v t và n m b t linh h n c a nó. Ch có th c m nh n ñư c cái n i dung mà Thanh Th o t o ra b ng m i tương quan c a các giác quan mà không th di n t b ng l i vì nó ñư c thi t l p, ñư c hình thành t siêu nghi m ch không ph i kinh nghi m. 2.4. Thơ là s khám phá vùng m tâm linh 2.4.1. Cái tôi ch th sáng t o ñ c ñáo Ngư i ñ c d dàng nh n ra ngay m t Thanh Th o v i l i tư duy v tinh s c s o b ng s ñ ng hi n m i giác quan. Cái tôi sáng t o c a Thanh Th o hoàn toàn khác v i cái tôi trong thơ m i và trong văn h c cách m ng. Ông ñi sâu khai thác cái b n th c a chính mình. Cái tôi sáng t o c a Thanh Th o còn ñư c th hi n nh ng cách tân v hình th c thơ. Đó là ki u c u trúc m , t n t i trong m t m i liên h l ng l o tương ñ i theo k u trò chơi rubic, cho phép ngư i ñ c m c s c tháo g c u trúc g c ñ l p ñ t thành nhi u c u trúc m i mà không h nh hư ng ñ n v n, nh p mà còn t o ra nhi u khoái c m m i d a trên s n ñ nh c a c m giác thơ.
17 2.4.2. Đ i tư ng khám phá c a thơ là mi n vô th c Thanh Th o ñi sâu khai thác th gi i vô th c v i nh ng gi c mơ, ti m th c, phút nh p nh ng gi a ý th c và vô th c… t o ra nh ng hình nh thơ phi th c t , là vùng m c a th gi i tâm linh. Khám phá mi n vô th c t o ra s hòa tr n tuy t v i vi di u c a ti m th c, vô th c và c nh ng y u t văn hóa tâm linh n sâu trong tâm h n tác gi . Th gi i y hoàn toàn phi th c t , ñ y mông lung, m ng o. Tác gi ng p l n trong cái th gi i l lùng y ñ khám phá nh ng vùng m nhòe, bi n o, không ch u s chi ph i c a lý trí. Nó ho t ñ ng theo m t quy lu t riêng c a th gi i vô th c. Đó là m t không th i gian ña th ph c h p gi a nhi u y u t . T t c như ñang rơi t do trong màu s c c a âm thanh … Th gi i c a con ngư i là th gi i vô th c, ñó con ngư i ho t ñ ng theo ki u hoàn toàn t ñ ng tâm linh, không có tr ng i, không có khái ni m c a gi i h n kh năng.
18 Chương 3 ÁNH X C A CH NGHĨA TƯ NG TRƯNG, SIÊU TH C TRONG THƠ THANH TH O NHÌN T THI PHÁP THƠ 3.1. Y u t tư ng trưng, siêu th c nhìn t th thơ 3.1.1. Th thơ t do - “cách vi t t ñ ng tâm linh” Thanh Th o sáng t o cho thơ mình nh ng di n m o m i ñ y táo b o, b t ng . Đó là nh ng câu thơ không h n ñ nh v s câu, s ch , chúng b chi ph i b i nh c ñi u và c m xúc trong tâm h n tác gi nên tr nên chênh vênh, h n lo n, không tuân theo b t kỳ quy lu t nào c v v n ñi u, nh p ñi u, s câu, s ch … Nh ng câu thơ m nhòe, bi n o và hoàn toàn buông th c a l i vi t t ñ ng tâm linh trong s d n l i ñưa ñư ng c a vô th c và nh ng gi c mơ. Thơ hoàn toàn t do, t do tuy t ñ i c v m t tư duy và th lo i. T t c phó m c cho siêu nghi m, hoàn toàn không có s ki m soát c a lý trí. 3.1.2. Th thơ văn xuôi Thơ văn xuôi c a Thanh Th o ñư c ñ y theo tr c ngang hình thành nh ng c u trúc thơ “phóng túng hình hài” t n t i trong th l ch chu n v i câu thơ cách lu t quen thu c. Thơ c t do ch y ra như dòng c m xúc, dung n p m i cách ñ c, m i cách ng t nh p. Chưa bao gi ñ m và kh năng dung h p c a thơ l i l n ñ n như v y. Nh ng câu thơ ñư c ñ y theo dòng ch y c a c m xúc nên m i biên gi i v v n, nh p, dòng thơ b xóa b , khi n các câu thơ ch y ùa
19 v phía văn xuôi, t n t i vô hình d ng như nh ng gi c mơ, ký c và tâm linh. Các câu thơ m c s c ñ y ñi và trư t dài trên tr c d c vô biên. 3.2. Y u t tư ng trưng, siêu th c nhìn t c u trúc thơ 3.2.1. C u trúc theo ki u trò chơi Rubic Đ “thơ mãi mãi là bí m t”, Thanh Th o mang ñ n cho thơ mình m t ki u c u trúc m i, hoàn toàn khác bi t… Đây là ki u c u trúc m hư ng t i c u trúc l p th ña chi u ñ c ñáo c a riêng Thanh Th o. Ki u c u trúc mô ph ng chò chơi Rubic ña d ng, ph c t p nhưng n tư ng và ñ c ñáo. Thơ c n ph i luôn luôn ñ i m i ñ t b ki u c u trúc c ñi n khô c ng, m t chi u và hư ng ñ n ki u c u trúc không gian ba chi u s ng ñ ng giúp cho thơ bi n o và sinh ñ ng như cu c s ng th c. Rubic là c u trúc c a nh ng vòng xoay, nh ng chuy n ñ ng ña chi u. V i ki u c u trúc này th hi n ñư c m i m t c a cu c s ng m t cách linh ho t, bi n o. B ng nh ng vòng xoay ña chi u y muôn ngàn m nh ghép khác nhau c a cu c s ng ñư c kéo b t ra, phơi bày b n ch t. M nh này ñ i l p v i m nh kia nhưng không lo i tr nhau mà song song t n t i, ánh x và thâm nh p l n nhau. 3.2.2. C u trúc m nh v Thơ Thanh Th o là s l p ghép nhi u m nh v v i nhau m t cách tinh t và vi di u theo cách c a ông. V i cách làm này, thơ Thanh th o tr nên kỳ thú v i nhi u hi u ư ng b t ng . M i m nh ghép ánh lên m t s c màu riêng và luôn v n ñ ng m t cách tương
20 ñ i trong c u trúc t ng th c a bài thơ. Thơ luôn bi n o, hàm ch a bi t bao bí m t, ña c u trúc và có ñ m c c ñ i trong cách ti p c n, cách gi i mã cũng như cách c m nh n. Cũng gi ng như các ngh sĩ tư ng trưng, siêu th c ông không ch p nh n nh ng cái bình thư ng quen th c nên ñem ñ p nát nh ng gì t o hóa ban cho ném tung trên cánh ñ ng t do r i c p c i ñi tìm và l p ghép nh ng m nh v yl i v i nhau không c n b t kỳ ch t k t dính nào, ch thêm vào ñó chút hương t ñ ng tâm linh và vài gi t nư c c m giác. 3.3. Th gi i hình nh thơ 3.3.1. Hình nh l hóa, mơ h , bi n o Sáng t o nhũng hình nh l hóa, mơ h , bi n o b ng quy lu t ng u h ng v i ki u s p ñ t m t cách vô lý là quy lu t t t y u c a thơ Thanh Th o trên ti n trình, ñ i m i và sáng t o. Đi u này làm tăng kh năng dung h p v c m giác thơ, cách gi i mã thơ, cách ti p c n thơ... làm cho công vi c gi i mã thơ ông tr nên khó khăn hơn nhưng cũng bí m t hơn, lý thú hơn và quy n rũ hơn. Xu t phát t nh ng gi c mơ, nh ng giây phút b t d y c a ti m th c và tâm linh, s l p ghép m t cách ng u nhiên các m nh v hi n th c ñư c tìm th y nh ng nơi cách xa nhau t o ra nhi u gián ño n trong tư duy hình nh. Nh ng hình nh l hóa, mơ h , bi n o là nh ng ám th n tư ng, ñ y b t ng thôi thúc ngư i ñ c ñi tìm m i liên h ng m gi a chúng b ng s t ng hòa nhi u giác quan.