Bµi 18<br />
LuËt tôc ®Þa ph−¬ng vµ luËt ph¸p cña Nhµ n−íc<br />
trong qu¶n lý rõng: nghiªn cøu tr−êng hîp t¹i mét<br />
céng ®ång ng−êi Dao ë miÒn nói phÝa B¾c, ViÖt Nam<br />
Th¹c sÜ T« Xu©n Phóc<br />
Trung t©m Sinh th¸i N«ng nghiÖp<br />
§¹i häc N«ng nghiÖp I - Hµ Néi<br />
<br />
Tãm t¾t<br />
Bµi viÕt tr×nh bµy c¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu vÒ céng ®ång ng−êi Dao t¹i b¶n Yªn thuéc vïng<br />
miÒn nói phÝa B¾c cña ViÖt Nam. §èi víi ng−êi d©n ë b¶n, rõng lµ nhµ, lµ nguån sèng. Rõng lµ<br />
n¬i ®Ó hä canh t¸c, ch¨n th¶ gia sóc, cung cÊp c¸c s¶n phÈm gç vµ phi gç. Rõng cßn ®ãng vai trß<br />
quan träng trong ®êi sèng v¨n ho¸ cña ng−êi d©n. §èi víi ng−êi d©n ë ®©y, rõng lµ tµi s¶n chung<br />
vµ mäi ng−êi trong b¶n ®Òu cã quyÒn tiÕp cËn. §Ó b¶o vÖ nguån tµi nguyªn vËt chÊt vµ v¨n ho¸<br />
nµy, ng−êi d©n ®· thiÕt lËp nh÷ng quy ®Þnh ®Ó b¶o vÖ nguån tµi nguyªn nµy.<br />
Trong khi ®ã, chÝnh phñ coi rõng lµ nguån tµi nguyªn vËt chÊt quan träng cÇn ph¶i ®−îc<br />
b¶o vÖ vÒ gç, rõng ®Çu nguån nh»m tèi ®a ho¸ trong sö dông tiÒm n¨ng, ®iÒu nµy ®−îc thùc hiÖn<br />
th«ng qua rÊt nhiÒu c¸c chÝnh s¸ch kh¸c nhau. Víi nhËn thøc r»ng hé gia ®×nh lµ ®¬n vÞ phï hîp<br />
trong b¶o vÖ nguån tµi nguyªn rõng, chÝnh s¸ch cña ChÝnh phñ ®−a ra gÇn ®©y ®· chuyÓn quyÒn<br />
sö dông ®Êt tõ h×nh thøc Nhµ n−íc sang hé gia ®×nh. Nh÷ng chÝnh s¸ch nµy kh«ng cho phÐp duy<br />
tr× h×nh thøc canh t¸c n−¬ng rÉy, khai th¸c l©m s¶n tr¸i phÐp.<br />
Sù kh¸c nhau gi÷a luËt tôc ®Þa ph−¬ng vµ chÝnh s¸ch cña Nhµ n−íc lµm cho nguån tµi<br />
nguyªn rõng trë nªn suy tho¸i. Thªm vµo ®ã, c¸c nhãm ng−êi vµ c¸ nh©n cã vÞ trÝ trong ®Þa<br />
ph−¬ng lîi dông sù kh¸c nhau nµy ®Ó thu lîi cho chÝnh b¶n th©n m×nh th«ng qua viÖc khai th¸c vµ<br />
bu«n b¸n tr¸i phÐp nguån tµi nguyªn gç rõng.<br />
<br />
Giíi thiÖu<br />
ë ViÖt Nam, quan niÖm vÒ rõng gi÷a chÝnh phñ vµ ng−êi d©n ®Þa ph−¬ng cßn kh¸c nhau.<br />
<br />
§èi víi ChÝnh phñ, rõng lµ nh÷ng tµi nguyªn kh«ng nh÷ng b¶o vÖ m«i tr−êng mµ cßn lµ n¬i cung<br />
cÊp c¸c nhu cÇu vÒ x· héi, kinh tÕ, sinh th¸i cho tÊt c¶ mäi ng−êi. Do vËy, rõng cÇn ph¶i ®−îc<br />
b¶o vÖ v× sù bÒn v÷ng cña toµn x· héi. §Ó lµm ®−îc ®iÒu nµy, ChÝnh phñ ®· ban hµnh c¸c quy<br />
®Þnh còng nh− thùc hiÖn c¸c ch−¬ng tr×nh ®Ó xo¸ bá nh÷ng g× ®−îc coi lµ c¸c nguyªn nh©n dÉn<br />
®Õn suy tho¸i nguån tµi nguyªn rõng: canh t¸c n−¬ng rÉy, khai th¸c gç, khai th¸c qu¸ møc c¸c<br />
s¶n phÈm phi gç. §èi víi ng−êi Dao - nhãm d©n téc thiÓu sè hiÖn ®ang sèng ë b¶n Yªn, x· T©n<br />
Minh, huyÖn §µ B¾c, Hoµ B×nh, rõng kh«ng ph¶i chØ lµ mét nguån sèng mµ cßn ®ãng vai trß rÊt<br />
quan träng vÒ v¨n ho¸ vµ x· héi. §Ó b¶o vÖ rõng ng−êi Dao ®· thiÕt lËp nh÷ng luËt tôc ®Þa<br />
ph−¬ng nh»m sö dông vµ qu¶n lý nguån tµi nguyªn nµy mét c¸ch hîp lý, phï hîp víi hä.<br />
Tuy nhiªn, nh÷ng luËt tôc ®Þa ph−¬ng kh¸c víi nh÷ng chÝnh s¸ch cña Nhµ n−íc. Sù kh¸c<br />
nhau nµy dÉn tíi sù thay ®æi trong chu kú canh t¸c n−¬ng rÉy, lµm nghÌo ®Êt tõ ®ã dÉn ®Õn sù<br />
<br />
459<br />
<br />
suy gi¶m n¨ng suÊt c©y trång, lµm gi¶m nguån tµi nguyªn rõng, vµ g©y ra tranh chÊp gi÷a ng−êi<br />
d©n vµ c¸n bé ®Þa ph−¬ng vµ gi÷a nh÷ng ng−êi d©n víi nhau. Nh÷ng ng−êi cã vÞ trÝ x· héi lîi dông<br />
sù kh¸c nhau nµy lµm lîi Ých riªng cho m×nh, lµm gi¶m nguån tµi nguyªn rõng. Trong lóc ®ã,<br />
chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng thÊt b¹i trong viÖc thùc thi c¸c quy ®Þnh cÇn thiÕt.<br />
Bµi viÕt ph©n tÝch sù kh¸c nhau gi÷a chÝnh s¸ch cña Nhµ n−íc vµ luËt tôc ®Þa ph−¬ng.<br />
Thªm vµo ®ã, bµi viÕt sÏ t×m hiÓu c¸c ¶nh h−ëng cña sù kh¸c nhau nµy ®èi víi viÖc sö dông vµ<br />
qu¶n lý nguån tµi nguyªn rõng.<br />
Bµi viÕt sÏ chia thµnh 5 phÇn chÝnh, phÇn 1 m« t¶ c¸c ®iÒu kiÖn vÒ d©n sè, gi¸o dôc, y tÕ,<br />
®iÒu kiÖn sinh th¸i, s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, khai th¸c c¸c s¶n phÈm gç vµ phi gç. PhÇn 2 t×m hiÓu<br />
c¸c luËt tôc ®Þa ph−¬ng vÒ sö dông vµ qu¶n lý ®Êt rõng. PhÇn 3 ph©n tÝch chÝnh s¸ch vµ tiÕn tr×nh<br />
thùc hiÖn chÝnh s¸ch t¹i ®Þa ph−¬ng. PhÇn 4 ®¸nh gi¸ t¸c ®éng cña chÝnh s¸ch ®èi víi nguån tµi<br />
nguyªn rõng, tËp trung chñ yÕu vµo ®Êt rõng, khai th¸c gç vµ c¸c s¶n phÈm phi gç. PhÇn cuèi<br />
còng sÏ ph©n tÝch t¸c ®éng cña sù kh¸c nhau tíi tµi nguyªn rõng vµ cuéc sèng cña ng−êi d©n.<br />
<br />
I. §Æc ®iÓm vÒ céng ®ång<br />
I.1. C¸c ®Æc ®iÓm chung<br />
B¶n Yªn lµ mét trong 10 b¶n cña x· T©n Minh. B¶n n»m c¸ch trung t©m huyÖn 32 km vµ<br />
c¸ch Hµ Néi 123 km. B¶n n»m trong vïng khÝ hËu nhiÖt ®íi Èm ë ®é cao 300 m so víi mÆt n−íc<br />
biÓn, trong ph¹m vi rõng ®Çu nguån s«ng §µ n¬i duy tr× c¸c ®iÒu kiÖn sinh th¸i cho c− d©n ë miÒn<br />
T©y B¾c vµ vïng ®ång b»ng s«ng Hång. HiÖn t¹i, tæng sè hé lµ 45 víi sè d©n lµ 213 ng−êi.<br />
Con ®−êng 433 lµ con ®−êng ®éc nhÊt ch¹y qua b¶n, lµ cÇu nèi giao th«ng gi÷a b¶n víi<br />
c¸c ®Þa bµn kh¸c. Trong b¶n cßn cã mét con ®−êng thø cÊp, trêi m−a kh«ng thÓ ®i l¹i b»ng<br />
ph−¬ng tiÖn g× trõ ®i bé. B¶n ch−a ®−îc tiÕp xóc víi ®iÖn l−íi quèc gia mÆc dï nhµ m¸y thuû ®iÖn<br />
Hoµ B×nh - mét trong nh÷ng nhµ m¸y ®iÖn lín nhÊt §«ng Nam ¸ - n»m t¹i trung t©m tØnh. B¶n vÉn<br />
ch−a cã trung t©m y tÕ, trong b¶n chØ cã mét tr−êng cÊp I duy nhÊt, häc sinh muèn häc cÊp II ph¶i<br />
®i tíi tr−êng t¹i trung t©m x·, c¸ch b¶n 6 km. Häc sinh cÊp III ph¶i häc t¹i trung t©m huyÖn, c¸ch<br />
b¶n 32 km. Nh×n chung, ng−êi d©n trong b¶n cã tr×nh ®é häc vÊn thÊp, trung b×nh chØ hÕt líp 3,<br />
thÊp h¬n rÊt nhiÒu so víi møc trung b×nh cña quèc gia. Tû lÖ mï ch÷ kho¶ng 18%, cao h¬n nhiÒu<br />
so víi møc trung b×nh cña c¶ n−íc.<br />
<br />
I.2. §Æc ®iÓm sinh th¸i<br />
Trªn ®Ønh nói cao lµ diÖn tÝch rõng thø sinh, phÝa d−íi lµ diÖn tÝch n−¬ng rÉy, trªn n−¬ng<br />
ngoµi c©y l−¬ng thùc, ng−êi d©n cßn trång thªm c¸c lo¹i c©y gç nh− xoan, bå ®Ò. H×nh 1 m« t¶ l¸t<br />
c¾t sinh th¸i cña b¶n Yªn.<br />
<br />
460<br />
<br />
H×nh II.18.1. L¸t c¾t sinh th¸i b¶n Yªn<br />
<br />
§Æc ®iÓm<br />
th¶m thùc<br />
vËt<br />
<br />
Rõng gç, nøa,<br />
cä, rõng thø<br />
sinh<br />
<br />
Suèi,<br />
®−êng,<br />
ruéng n−íc<br />
<br />
Nhµ, tr−êng<br />
häc<br />
<br />
Rõng<br />
nøa<br />
<br />
N−¬ng rÉy (lóa,<br />
s¾n, ng« trång<br />
xen víi xoan,<br />
bå ®Ò<br />
<br />
Rõng<br />
tre<br />
nøa<br />
<br />
§Æc ®iÓm<br />
®Þa h×nh<br />
<br />
Nói cao<br />
<br />
BËc thang<br />
<br />
Nói thÊp,<br />
thung lòng<br />
<br />
Nói<br />
thÊp<br />
<br />
Nói thÊp<br />
<br />
Nói<br />
cao<br />
<br />
§é dèc<br />
<br />
30 - 600<br />
<br />
B»ng<br />
ph¼ng<br />
<br />
D−íi 200<br />
<br />
300<br />
<br />
200<br />
<br />
300 500<br />
<br />
I.2.1. S¶n xuÊt n«ng nghiÖp<br />
Canh t¸c truyÒn thèng cña ng−êi Dao lµ canh t¸c n−¬ng rÉy. Canh t¸c lóa n−íc chØ míi<br />
®−îc ng−êi Dao sö dông tõ khi thµnh lËp hîp t¸c x· trong nh÷ng n¨m 1960, sau khi cã chÝnh<br />
s¸ch "h¹ s¬n" cña ChÝnh phñ. Do d©n sè t¨ng nhanh (3,2% mét n¨m trong thËp kû 80) vµ do t¸c<br />
®éng cña chÝnh s¸ch, ng−êi Dao ®· thay ®æi ph−¬ng thøc canh t¸c truyÒn thèng cña hä vµ sö<br />
dông c¶ 2 ph−¬ng thøc canh t¸c. HiÖn nay, hÇu hÕt ng−êi d©n vÉn duy tr× h×nh thøc canh t¸c<br />
n−¬ng rÉy trong khi vÉn tiÕp tôc cÊy lóa. B¶ng 1 thÓ hiÖn lÞch mïa vô.<br />
B¶ng II.18.1. LÞch mïa vô<br />
Th¸ng<br />
<br />
1<br />
<br />
2<br />
<br />
3<br />
<br />
4<br />
<br />
5<br />
<br />
6<br />
<br />
7<br />
<br />
8<br />
<br />
9<br />
<br />
10<br />
<br />
11<br />
<br />
12<br />
<br />
C©y trång<br />
<br />
Lóa n−íc<br />
Lóa n−¬ng<br />
Dong riÒng<br />
Ng«<br />
S¾n<br />
Trong mét n¨m, ng−êi d©n tr¶i qua 2 giai ®o¹n ®ãi: tõ th¸ng 2 tíi th¸ng 4, vµ tõ th¸ng 7 tíi<br />
th¸ng 9. DiÖn tÝch lóa n−íc rÊt nhá, tæng diÖn tÝch lµ 2,6 ha. Trong nh÷ng th¸ng ®ãi, ng−êi d©n<br />
ph¶i ®i vµo rõng chÆt gç, thu c¸c s¶n phÈm phi gç b¸n lÊy tiÒn mua l−¬ng thùc.<br />
<br />
I.2.2. Khai th¸c c¸c s¶n phÈm gç vµ phi gç<br />
Gç vµ c¸c s¶n phÈm phi gç nh− nÊm, c©y thuèc... ®ãng vai trß quan träng trong ®êi sèng<br />
hµng ngµy cña ng−êi d©n ë ®©y. B¶ng 2 thÓ hiÖn møc ®é quan träng cña c¸c s¶n phÈm rõng.<br />
<br />
461<br />
<br />
B¶ng II.18.2. TÇm quan träng cña c¸c s¶n phÈm rõng<br />
S¶n phÈm<br />
<br />
Môc ®Ých<br />
<br />
Thêi gian thu<br />
ho¹ch<br />
<br />
Møc ®é<br />
<br />
quan träng<br />
<br />
Kho¶ng c¸ch<br />
tõ nhµ<br />
<br />
Møc ®é<br />
<br />
s½n cã<br />
<br />
Gç<br />
<br />
B¸n/sö dông<br />
<br />
C¶ n¨m<br />
<br />
10<br />
<br />
8<br />
<br />
3<br />
<br />
Cñi<br />
<br />
B¸n/sö dông<br />
<br />
C¶ n¨m<br />
<br />
8<br />
<br />
1<br />
<br />
6<br />
<br />
Giang<br />
<br />
B¸n/sö dông<br />
<br />
Th¸ng 9-10<br />
<br />
6<br />
<br />
5<br />
<br />
3<br />
<br />
Nøa<br />
<br />
B¸n/sö dông<br />
<br />
B¸n/sö dông<br />
<br />
10<br />
<br />
6<br />
<br />
5<br />
<br />
M¨ng<br />
<br />
B¸n<br />
<br />
Th¸ng 5-6<br />
<br />
10<br />
<br />
3<br />
<br />
6<br />
<br />
L¸ cä<br />
<br />
B¸n/sö dông<br />
<br />
C¶ n¨m<br />
<br />
5<br />
<br />
1<br />
<br />
5<br />
<br />
Méc nhÜ<br />
<br />
B¸n<br />
<br />
Th¸ng 12<br />
<br />
3<br />
<br />
3<br />
<br />
6<br />
<br />
Rau lîn<br />
<br />
Cho lîn<br />
<br />
C¶ n¨m<br />
<br />
10<br />
<br />
6<br />
<br />
7<br />
<br />
Rau chuèi<br />
<br />
Sö dông<br />
<br />
Th¸ng 4-8<br />
<br />
4<br />
<br />
1<br />
<br />
10<br />
<br />
Song m©y<br />
<br />
Sö dông<br />
<br />
C¶ n¨m<br />
<br />
2<br />
<br />
10<br />
<br />
2<br />
<br />
C©y thuèc<br />
<br />
Sö dông<br />
<br />
C¶ n¨m<br />
<br />
5<br />
<br />
1<br />
<br />
6<br />
<br />
Nguån: PRA t¹i b¶n Yªn, 2000<br />
Møc ®é quan träng:<br />
10 - Quan träng nhÊt 1 - Ýt quan träng nhÊt<br />
Kho¶ng c¸ch tõ nhµ:<br />
10 - Xa nhµ nhÊt<br />
1 - GÇn nhµ nhÊt<br />
Møc ®é s½n cã:<br />
10 - NhiÒu nhÊt<br />
1 - Ýt nhÊt<br />
<br />
II. LuËt tôc cña ng−êi Dao vÒ sö dông vµ b¶o vÖ rõng<br />
II.1. Qu¶n lý ®Êt rõng<br />
Sèng víi rõng nói tõ xa x−a, ng−êi Dao nãi chung ®· tÝch luü cho m×nh nh÷ng kiÕn thøc<br />
truyÒn thèng vÒ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ c¸ch thøc riªng ®Ó qu¶n lý ®Êt rõng. §èi víi ng−êi Dao<br />
t¹i b¶n Yªn, rõng cã ranh giíi râ rµng, ®−îc ®¸nh dÊu b»ng suèi, ®−êng ph©n thuû, c©y to... th«ng<br />
th−êng c¸c ranh giíi nµy chØ t−¬ng ®èi vµ ®−îc ng−êi d©n c«ng nhËn mÆc dï kh«ng cã nh÷ng<br />
chøng nhËn vµ cam kÕt b»ng v¨n b¶n.<br />
Trong b¶n, trõ ®Êt ë vµ ®Êt n−¬ng rÉy ®−îc c¸c hé gia ®×nh qu¶n lý riªng, c¸c lo¹i ®Êt kh¸c<br />
nh− ®Êt rõng, s«ng suèi thuéc vÒ tÊt c¶ mäi ng−êi. TÊt c¶ mäi ng−êi ®Òu cã quyÒn tiÕp cËn ®èi víi<br />
c¸c tµi nguyªn nµy. Khi mét ng−êi nµo ®ã chän mét m¶nh ®Êt nµo ®ã vµ ®¸nh dÊu b»ng mét c©y<br />
gËy c¾m xuèng ®Êt, anh ta cã quyÒn sö dông m¶nh ®Êt ®ã. Nh÷ng ng−êi kh¸c muèn sö dông<br />
m¶nh ®Êt ®ã th× ph¶i hái ý kiÕn cña ng−êi chñ.<br />
LuËt tôc cña ng−êi Dao ë ®©y kh«ng cho phÐp ng−êi bªn ngoµi b¶n tiÕp cËn víi ®Êt rõng vµ<br />
nguån tµi nguyªn rõng thuéc ®Þa phËn cña ng−êi Dao. Mét ng−êi míi chuyÓn ®Õn b¶n sÏ kh«ng<br />
®−îc nhËn ®Êt trõ khi anh ta ®−îc giµ lµng vµ tÊt c¶ mäi ng−êi trong b¶n chÊp nhËn. Khi ®−îc<br />
chÊp nhËn, anh ta sÏ ph¶i mang r−îu, c¬m vµ thÞt tíi cóng tæ tiªn vµ ma rõng. Anh ta còng ph¶i<br />
chiªu ®·i tÊt c¶ mäi ng−êi trong b¶n. Gièng nh− mäi ng−êi kh¸c trong b¶n, anh ta còng ph¶i lµm<br />
nh÷ng c«ng viÖc chung cña b¶n vµ gióp ®ì ng−êi kh¸c khi trång trät, lµm cá, vµ thu ho¹ch.<br />
<br />
462<br />
<br />
II.2. Sö dông ®Êt<br />
Theo NguyÔn V¨n Th¾ng (1995), ng−êi Dao nãi chung cã c¸ch riªng ®Ó b¶o vÖ rõng. Theo<br />
t¸c gi¶, ng−êi Dao t¹i mét sè ®Þa ph−¬ng ®· ¸p dông h×nh thøc trång xen canh trªn cïng mét<br />
m¶nh n−¬ng ®Ó h¹n chÕ xãi mßn ®Êt, ngoµi ra hä còng trång nh÷ng b¨ng c©y. CÊu tróc theo líp<br />
nµy kh«ng nh÷ng b¶o vÖ ®−îc ®Êt mµ cßn cung cÊp chÊt dinh d−ìng cho ®Êt. Ng−êi Dao còng cã<br />
nh÷ng ®åi quÕ, tïng... rÊt réng, hä còng trång c¸c lo¹i c©y cã cñ nh− khoai sä, c¸c lo¹i c©y hä<br />
®Ëu ®Ó t¨ng ®é mµu mì cña ®Êt.<br />
Nh÷ng ®iÒu mµ NguyÔn V¨n Th¾ng quan s¸t thÊy còng ®−îc thÓ hiÖn qua ng−êi Dao t¹i<br />
b¶n Yªn. Ng−êi d©n ë ®©y th−êng chän m¶nh n−¬ng cña hä ë rõng giµ n¬i cã ®Êt tèt, hä còng<br />
chän n−¬ng ë n¬i rõng tre nøa v× khi ®èt sÏ t¹o ra nhiÒu tro, tèt cho ®Êt. N−¬ng th−êng n»m ë phÝa<br />
ch©n ®åi vµ phÝa ®Ønh ®åi ng−êi d©n gi÷ l¹i c©y gç nh»m h¹n chÕ xãi mßn vµ duy tr× ®é Èm cho<br />
®Êt.<br />
Khi ph¸t n−¬ng, ng−êi d©n ë ®©y kh«ng ph¸t s¹ch (mét sè d©n téc nh− Tµy, M−êng khi ph¸t<br />
n−¬ng th−êng ph¸t s¹ch). Khi ph¸t, hä kh«ng chÆt s¸t gèc c©y mµ ®Ó l¹i mét phÇn kho¶ng 50-60<br />
cm trªn mÆt ®Êt. Ph−¬ng ph¸p nµy cã 3 −u ®iÓm, thø nhÊt hÖ thèng rÔ c©y duy tr× ®é Èm cho ®Êt,<br />
thø 2, hÖ thèng rÔ m¹nh cho phÐp sù t¸i sinh rõng diÔn ra nhanh h¬n, thø 3, hÖ thèng lµm t¨ng<br />
c¸c ®iÒu kiÖn ®Êt, lµm gi¶m sù xãi mßn. Chu kú canh t¸c th−êng diÔn ra trong vßng 3 n¨m, sau<br />
®ã thêi gian bá ho¸ kho¶ng 10 - 15 n¨m, ®iÒu nµy cho phÐp rõng ®−îc phôc håi ®Çy ®ñ.<br />
<br />
II.3. Tôc lÖ vµ tÝn ng−ìng trong sö dông vµ qu¶n lý ®Êt<br />
Cuéc sèng cña ng−êi Dao g¾n liÒn víi rõng. §èi víi ng−êi Dao, rõng lµ tµi s¶n chung cña<br />
mäi ng−êi, ngoµi vai trß vÒ vËt chÊt, rõng cßn cã vai trß quan träng trong ®êi sèng v¨n ho¸ cña<br />
ng−êi d©n (BÕ ViÕt §¼ng vµ céng sù 1971).<br />
Ng−êi Dao t¹i b¶n Yªn cã rÊt nhiÒu nh÷ng tôc lÖ vµ tÝn ng−ìng trong viÖc sö dông vµ qu¶n<br />
lý ®Êt rõng, ®©y lµ mét phÇn cña luËt tôc truyÒn thèng cña hä. VÝ dô tr−íc vô gieo trång, giµ lµng<br />
yªu cÇu tÊt c¶ mäi gia ®×nh trong b¶n mang r−îu, thÞt vµ c¬m tíi nhµ m×nh vµ giµ lµng tæ chøc<br />
nghi lÔ truyÒn thèng. Giµ lµng còng lµ ng−êi x¸c ®Þnh thêi gian gieo trång vµ thu ho¹ch, tÊt c¶ mäi<br />
gia ®×nh trong b¶n ph¶i theo quyÕt ®Þnh cña giµ lµng.<br />
Trong chu kú canh t¸c n−¬ng rÉy - tõ kh©u chän n−¬ng cho tíi khi thu ho¹ch - mçi gia ®×nh<br />
ph¶i chuÈn bÞ ®å cóng lÔ riªng cho m×nh (vÝ dô r−îu, thÞt, vµ x«i) ®Ó cóng thÇn. §èi víi ng−êi Dao<br />
ë ®©y, c¸i g× còng cã thÇn. Canh t¸c n−¬ng rÉy ë trong rõng lµm ®éng ch¹m tíi thÇn ®Êt, n−íc vµ<br />
c©y do vËy ®Ó lµm n−¬ng cÇn ph¶i cã sù cho phÐp cña c¸c thÇn, nÕu kh«ng ng−êi d©n sÏ ph¶i<br />
chÞu c¸c hËu qu¶ nghiªm träng nh− h¹n h¸n, lôt léi hay chÕt chãc.<br />
Trong th¸ng th−êng cã c¸c ngµy ®Æc biÖt mµ ng−êi d©n gäi lµ ngµy "chñ nhËt th«n b¶n".<br />
Theo luËt tôc truyÒn thèng cña ng−êi d©n ë ®©y, ng−êi d©n kh«ng ®−îc phÐp ®i n−¬ng hoÆc ®i<br />
vµo rõng trong nh÷ng ngµy nµy, nÕu kh«ng c¸c thÇn sÏ trõng ph¹t lµm mïa vô thÊt b¸t hoÆc lµm<br />
h¹i ng−êi. VÝ dô vµo ngµy mïng 3 th¸ng 3 ©m lÞch kh«ng ai ®−îc phÐp ®i vµo rõng chÆt c©y bëi v×<br />
ng−êi d©n tin r»ng nÕu chÆt c©y vµo ngµy nµy th× sÏ lµm kinh ®éng tíi thÇn sÊm vµ sÏ cã nh÷ng<br />
hËu qu¶ nghiªm träng cho con ng−êi. Vµo ngµy 7 th¸ng 7 ©m lÞch, lóa trai vµ lóa g¸i c−íi nhau vµ<br />
<br />
463<br />
<br />
Thêm vào BST
Báo xấu
Download
Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ
