MOÂ HÌNH TIEÂN ÑOAÙN VIEÂM TIEÅU PHEÁ QUAÛN NAËNG ÔÛ TREÛ EM<br />
Phaïm Thò Minh Hoàng*<br />
<br />
TOÙM TAÉT<br />
Muïc tieâu nghieân cöùu: Xaây döïng moâ hình tieân ñoaùn vieâm tieåu pheá quaûn (VTPQ) naëng ôû treû em.<br />
Tö lieäu vaø phöông phaùp nghieân cöùu: Nghieân cöùu tieàn cöùu, theo doõi doïc, moâ taû vaø phaân tích 1117<br />
tröôøng hôïp vieâm tieåu pheá quaûn taïi Beänh vieän Nhi ñoàng 2 – Thaønh phoá Hoà Chí Minh trong thôøi gian töø<br />
01/03/2001 ñeán 28/02/2002.<br />
Keát quaû nghieân cöùu: Trong 1117 beänh nhi VTPQ coù 90% treû döôùi 12 thaùng, 65% nam, 10% suy dinh<br />
döôõng, chuû yeáu laø daïng nheï, 25% coù yeáu toá nguy cô nhieãm viruùt hôïp baøo hoâ haáp (RSV) naëng. Tæ leä nhieãm<br />
RSV laø 44,7%. Nhieãm khuaån ñi keøm vaø thöù phaùt chieám 31%. Coù 100 tröôøng hôïp ñöôïc thôû oxy: 9%, 13<br />
tröôøng hôïp chuyeån vaøo khoa saên soùc taêng cöôøng ñeå thôû NCPAP hoaëc thôû maùy: 1,2% vaø 8 tröôøng hôïp töû<br />
vong: 0,7%. Töû vong ñaëc bieät taêng cao trong nhoùm nguy cô coù RSV(+): 2,8%. Caùc yeáu toá tieân ñoaùn vieâm<br />
tieåu pheá quaûn naëng bao goàm: tuoåi döôùi 3 thaùng, maïch nhanh, thôû nhanh, roái loaïn tri giaùc, tím taùi vaø xeïp<br />
phoåi treân x quang. Moâ hình tieân ñoaùn vieâm tieåu pheá quaûn naëng coù ñoä nhaïy caûm 78%, ñoä chuyeân bieät<br />
81,4%, giaù trò tieân ñoaùn döông 21,8% vaø giaù trò tieân ñoaùn aâm 98,2%.<br />
Keát luaän: Vieâm tieåu pheá quaûn naëng caàn nhaäp vieän khi coù moät trong nhöõng daáu hieäu sau: nhòp thôû ><br />
70 l/ph, maïch > 150l/ph, roái loaïn tri giaùc, tím taùi vaø xeïp phoåi treân x quang. Ñoái vôùi treû döôùi 3 thaùng tuoåi,<br />
nhaäp vieän ngay khi coù thôû nhanh theo tuoåi (≥ 60l/ph ñoái vôùi treû < 2 thaùng vaø ≥ 50 l/ph ñoái vôùi treû 2-3<br />
thaùng) hoaëc maïch > 140 l/ph, khoâng chôø ñôïi baát cöù daáu hieäu naøo trong 5 daáu hieäu naëng keå treân.<br />
<br />
SUMMARY<br />
MODEL FOR PREDICTION OF SEVERE BRONCHIOLITIS IN CHILDREN<br />
Pham Thi Minh Hong * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 9 * Supplement of No 1 * 2005: 134 - 140<br />
<br />
Goal: The aim of this study is to construct the model for prediction of severe bronchiolitis in children.<br />
Materials and method: In this cohort study, speciments of 1117 patients with bronchiolitis at the<br />
Children Hospital N02, Ho Chi Minh city from March, 1st 2001 to February, 28th 2002 are describeb and<br />
analysed.<br />
Results: 1117 patients with bronchiolitis include 90% infants under 12 month old, 65% boys, 10%<br />
malnutrition, especially in mild form, 25% infants have risk factors of severe RSV infections. RSV<br />
infection is 44,7%. Co-infection and secondary bacterial infection is 31%. 100 infants needed<br />
supplemental oxygen: 9%, 13 admitted to ICU for NCPAP and mechanical ventilation: 1,2% and 8 died:<br />
0,7%. Fatality rate increased very high in risk factor group with RSV(+): 2,8%. Prognosis factors of severe<br />
bronchiolitis include infants under 3 month old, fast pulse, fast breathing, consciousness disturbances,<br />
cyanosis and atelectasis on chest x ray. Model for prediction of severe bronchiolitis has sensitivity 78%,<br />
specificity 81,4%, positive predictive value 21,8% and negative predictive value 98,2%.<br />
Conclusions: Bronchiolitis is predicted severe, must be admitted to hospital when it has one of five<br />
signs: pulse over 150/mn, respiratory rate over 70/mn, consciousness disturbances, cyanosis and<br />
atelectasis on chest x ray. Infants under 3 month old must be admitted immediately when they only have<br />
* Boä Moân Nhi, Ñaïi Hoïc Y Döôïc TP.HCM<br />
<br />
134<br />
<br />
Nghieân cöùu Y hoïc<br />
<br />
Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 9 * Phuï baûn cuûa Soá 1 * 2005<br />
<br />
fast breathing (≥ 60/mn for infants < 2 month old, ≥ 50/mn for infants 2-3 month old) or pulse over<br />
140/mn. We mustn’t wait for one of five severe signs as above.<br />
<br />
ÑAËT VAÁN ÑEÀ<br />
Vieâm tieåu pheá quaûn laø daïng beänh thöôøng gaëp<br />
nhaát trong nhieãm khuaån hoâ haáp döôùi caáp tính vaø laø<br />
nguyeân nhaân haøng ñaàu ñöa treû ñeán khaùm vaø nhaäp<br />
vieän(10,12). Trong soá treû maéc beänh, 2-3% caàn phaûi nhaäp<br />
vieän vaø 5% cuûa soá naøy phaûi chuyeån vaøo khoa saên soùc<br />
taêng cöôøng vì suy hoâ haáp. Töû vong cuûa vieâm tieåu pheá<br />
quaûn naëng laø 1-7%, taêng ñeán 30-40% trong nhoùm treû<br />
nguy cô : sinh non, loaïn saûn pheá quaûn phoåi, tim baåm<br />
sinh(2,4). Do ñoù, vieäc nhaän bieát caùc yeáu toá tieân löôïng<br />
naëng raát caàn thieát trong ñieàu trò nhuõ nhi vieâm tieåu<br />
pheá quaûn caáp tính. Vì vaäy, chuùng toâi tieán haønh<br />
nghieân cöùu naøy nhaèm xaùc ñònh caùc yeáu toá tieân löôïng<br />
vaø xaây döïng moâ hình tieân ñoaùn vieâm tieåu pheá quaûn<br />
naëng, giuùp chaån ñoaùn vaø xöû trí sôùm caùc tröôøng hôïp<br />
naëng, goùp phaàn laøm giaûm tæ leä töû vong.<br />
<br />
ran rít, chuû yeáu thì thôû ra, coù theå khoâng nghe<br />
ran hoaëc pheá aâm giaûm.<br />
Tieâu chuaån loaïi tröø<br />
<br />
Taát caû treû bò khoø kheø töø laàn thöù ba trôõ leân.<br />
Côõ maãu(3)<br />
<br />
Duøng coâng thöùc tính côõ maãu ñeå öôùc löôïng tæ leä<br />
daân soá vieâm tieåu pheá quaûn trong nhieãm khuaån hoâ<br />
haáp caáp tính ñeán khaùm vaø nhaäp vieän:<br />
n = (Z2 1-α/2 P (1-P)) / d2<br />
(α = 0,05; Z = 1,96; d = 0,03; P: tæ leä beänh<br />
vieâm tieåu pheá quaûn trong nhieãm khuaån hoâ haáp caáp<br />
tính : 0,3)<br />
= 1,962. 0,3.0,7 / 0,032 = 900<br />
Thu thaäp soá lieäu<br />
<br />
Baèng beänh aùn maãu.<br />
<br />
PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU<br />
<br />
Ñònh nghóa<br />
<br />
Thieát keá nghieân cöùu<br />
<br />
Nhoùm nguy cô nhieãm RSV naëng: khi coù ít nhaát<br />
moät trong nhöõng bieåu hieän sau ñaây: < 3 thaùng tuoåi,<br />
sinh non < 34 tuaàn, caân naëng luùc sinh < 2500 gram,<br />
suy hoâ haáp sô sinh, loaïn saûn pheá quaûn phoåi, beänh xô<br />
nang, tim baåm sinh, beänh lyù thaàn kinh cô, suy giaûm<br />
mieãn dòch(9).<br />
<br />
Nghieân cöùu tieàn cöùu, theo doõi doïc, moâ taû vaø phaân<br />
tích.<br />
Ñoái töôïng nghieân cöùu<br />
Tieâu chuaån choïn beänh<br />
<br />
Taát caû treû ho hoaëc khoù thôû nhaäp khoa Hoâ haáp,<br />
beänh vieän Nhi ñoàng 2, thaønh phoá Hoà Chí Minh, ñöôïc<br />
chaån ñoaùn laø vieâm tieåu pheá quaûn, trong thôøi gian töø<br />
01/03/2001 ñeán 28/02/2002.<br />
Tieâu chuaån chaån ñoaùn vieâm tieåu pheá quaûn cuûa<br />
chuùng toâi nhö sau(1)<br />
Tuoåi döôùi 24 thaùng.<br />
Baét ñaàu vôùi vieâm muõi hoïng khoâng soát hoaëc soát<br />
nheï.<br />
Dieãn tieán trong 48-72 giôø ñeán thôû nhanh, co<br />
loõm ngöïc hoaëc co keùo gian söôøn vaø coù daáu hieäu<br />
öù khí treân laâm saøng hoaëc x quang.<br />
Khoø kheø. Ñaây laø laàn khoø kheø thöù nhaát hoaëc thöù<br />
hai.<br />
Khaùm phoåi coù theå nghe ran aåm nhoû haït hoaëc<br />
<br />
Nhieãm khuaån: khi coù ít nhaát moät trong nhöõng<br />
bieåu hieän sau ñaây: soát keùo daøi hoaëc soát cao ≥ 390C,<br />
thaâm nhieãm phoåi naëng leân treân caû laâm saøng vaø x<br />
quang, baïch caàu ña nhaân trung tính ≥ 5800/mm3,<br />
CRP ≥ 20 mg/L, caáy beänh phaåm(+)(5,8,11).<br />
Vieâm tieåu pheá quaûn naëng: vieâm tieåu pheá quaûn<br />
caàn thôû oxy(6).<br />
Xöû lyù soá lieäu(3)<br />
• Soá lieäu sau khi thu thaäp ñöôïc maõ hoùa theo maãu<br />
vaø ñöôïc nhaäp baèng phaàn meàm EPI-INFO 2002.<br />
• Ñaùnh giaù dinh döôõng baèng chöông trình<br />
Nutstat theo tieâu chuaån Toå chöùc Y teá Theá giôùi.<br />
• Phaân tích soá lieäu baèng phaàn meàm Stata 6.0:<br />
- Bieán soá ñònh tính: tính tæ leä phaàn traêm<br />
- Bieán soá ñònh löôïng: tính trung bình vaø ñoä<br />
leäch chuaån<br />
<br />
135<br />
<br />
- So saùnh tæ leä giöõa caùc nhoùm baèng pheùp kieåm<br />
Chi bình phöông, so saùnh trung vò cuûa bieán ñònh<br />
löôïng bình thöôøng baèng t-test, so saùnh trung vò<br />
cuûa bieán ñònh löôïng khoâng bình thöôøng baèng<br />
Kruskal-Wallis.<br />
- Kieåm ñònh moái lieân heä giöõa caùc bieán soá baèng<br />
tæ soá nguy cô vaø tæ soá soá cheânh.<br />
- Xaây döïng moâ hình tieân ñoaùn vieâm tieåu pheá<br />
quaûn naëng baèng phöông trình hoài qui Logistic.<br />
<br />
Ñaëc ñieåm<br />
<br />
Taàn soá Tæ leä%<br />
<br />
-<br />
<br />
Vieäc laøm khoâng thöôøng xuyeân<br />
<br />
46<br />
<br />
4,1<br />
<br />
-<br />
<br />
Buoân baùn<br />
<br />
113<br />
<br />
10,1<br />
<br />
-<br />
<br />
Coâng nhaân vieân<br />
<br />
277<br />
<br />
24,9<br />
<br />
-<br />
<br />
Noâng daân<br />
<br />
111<br />
<br />
9,9<br />
<br />
-<br />
<br />
Töï do<br />
<br />
514<br />
<br />
46<br />
<br />
11. Ngheà nghieäp meï<br />
-<br />
<br />
Cheát<br />
<br />
25<br />
<br />
2,2<br />
<br />
KEÁT QUAÛ<br />
<br />
-<br />
<br />
Thaát nghieäp<br />
<br />
500<br />
<br />
44,8<br />
<br />
Ñaëc ñieåm daân soá vieâm tieåu pheá quaûn:<br />
<br />
-<br />
<br />
Vieäc laøm khoâng thöôøng xuyeân<br />
<br />
6<br />
<br />
0,5<br />
<br />
-<br />
<br />
Buoân baùn<br />
<br />
167<br />
<br />
15<br />
<br />
-<br />
<br />
Coâng nhaân vieân<br />
<br />
20,3<br />
<br />
Taàn soá Tæ leä%<br />
<br />
227<br />
<br />
-<br />
<br />
Noâng daân<br />
<br />
69<br />
<br />
6,2<br />
<br />
-<br />
<br />
Töï do<br />
<br />
123<br />
<br />
11<br />
<br />
1003<br />
<br />
89,8<br />
<br />
Baûng 1: Ñaëc ñieåm daân soá vieâm tieåu pheá quaûn<br />
Ñaëc ñieåm<br />