Mô phỏng mô hình gây giảm bạch cầu thực nghiệm bằng ribavirin và interferon trên chuột nhắt

Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 1 * 2011<br /> <br /> MÔ PHỎNG MÔ HÌNH GÂY GIẢM BẠCH CẦU THỰC NGHIỆM<br /> BẰNG RIBAVIRIN VÀ INTERFERON TRÊN CHUỘT NHẮT<br /> Trần Mạnh Hùng*, Ngô Thị Kim Phúc*<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Mục tiêu: “Mô phỏng mô hình gây suy giảm bạch cầu bằng Ribavirin và Interferon trên chuột nhắt” để làm<br /> công cụ sàng lọc và đánh giá khả năng khôi phục bạch cầu của các thuốc thử nghiệm, đặc biệt là các thuốc có<br /> nguồn gốc từ dược liệu.<br /> Phương pháp: Suy giảm bạch cầu được tiến hành bằng cách tiêm phúc mạc Interferon và cho uống<br /> Ribavirin ở các liều lượng khác nhau. Sử dụng buồng đếm Neubauer và xét nghiệm công thức máu để xác định<br /> mô hình phù hợp.<br /> Kết quả: Interferon alfa-2b liều 200.000 UI/kg tiêm phúc mạc 3 lần/tuần phối hợp với Ribavirin liều 300<br /> mg/kg uống hàng ngày cho kết quả gây suy giảm bạch cầu rõ rệt, có ý nghĩa về mặt bệnh lý và thực nghiệm.<br /> Kết luận: Về mặt thực nghiệm, các thiết kế trên về chủng thú vật thí nghiệm, liều lượng, thời gian và<br /> đường sử dụng rất thích hợp cho điều kiện phòng thí nghiệm để tiến hành nghiên cứu.<br /> Từ khóa: Interferon alfa-2b, Ribavirin, Suy giảm bạch cầu, Mô hình thực nghiệm<br /> <br /> ABSTRACT<br /> DEVELOPMENT OF A MOUSE MODEL FOR INTERFERON AND RIBAVIRIN<br /> INDUCED NEUTROPENIA<br /> Tran Manh Hung, Ngo Thi Kim Phuc<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 15 - Supplement of No 1 - 2011: 38 - 44<br /> Objective: A mouse model for Interferon and Ribavirin-induced neutropenia was developed to provide a tool<br /> for screening agents that exert protective effect on anticancer drug-induced neutropenia.<br /> Methods: Neutropenia was induced by intraperitoneal injections of Interferon and oral administration of<br /> Ribavirin at different doses. Neubauer cell counter and white blood cell count were applied to determine grade of<br /> neutropenia.<br /> Results: Interferon alfa-2b at a dose of 200.000 UI/kg, ip, 3 times/week combined with oral Ribavirin at a<br /> dose of 300 mg/kg/day x 14 days induced pathologically neutropenia.<br /> Conclusion: This mouse model can be applied for screening agents that exert protective effect on<br /> Carboplatin-induced neutropenia..<br /> Key words: Interferon alfa-2b, Ribavirin, Neutropenia, Mouse model<br /> cũng là nguyên nhân chủ yếu gây tử vong cho<br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> người bệnh. Thuốc điều trị thường là nguyên<br /> Bạch cầu có vai trò hết sức quan trọng trong<br /> nhân chính gây giảm bạch cầu qua nhiều cơ chế<br /> việc bảo vệ cơ thể chống lại sự xâm nhập của các<br /> khác nhau; trong đó các thuốc kháng ung thư,<br /> mầm bệnh từ bên ngoài như vi khuẩn, nấm,<br /> kháng virus là một trong những nhóm thuốc có<br /> virus… Giảm số lượng bạch cầu sẽ làm tăng<br /> nguy cơ cao nhất gây mất bạch cầu.<br /> nguy cơ mắc các bệnh nhiễm trùng cơ hội, đây<br /> Ribavirin là chất tổng hợp có cấu trúc tương<br /> *Khoa Dược, ĐH Y Dược TP. Hồ Chí Minh<br /> Tác giả liên lạc: PGS.TS. Trần Mạnh Hùng ĐT: 093.7746.596<br /> <br /> 38<br /> <br /> Email: manhung1969@yahoo.com<br /> <br /> Chuyên Đề Dược Khoa<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 1 * 2011<br /> tự nucleosid guanosin, ức chế sự phiên bản của<br /> virus. Ribavirin được chỉ định phối hợp với<br /> interferon alfa-2b tái tổ hợp trong điều trị viêm<br /> gan C mạn tính ở những bệnh nhân từ 3 tuổi trở<br /> lên mà trước đó chưa được điều trị với<br /> interferon alfa hoặc ở những bệnh nhân 18 tuổi<br /> trở lên bị tái phát sau điều trị bằng interferon<br /> alfa. Ribavirin còn được chỉ định điều trị nhiễm<br /> virus herpes, cúm A, cúm B và các bệnh nhiễm<br /> virus khác: sởi, quai bị, thủy đậu, virus hợp bào<br /> đường hô hấp(1,2).<br /> Interferon alfa-2b có đặc tính chống ung thư,<br /> chống tăng sản, điều hòa miễn dịch và chống<br /> siêu vi. Interferon alfa gắn vào receptor bề mặt tế<br /> bào và khởi tạo những những thay đổi phức tạp<br /> bên trong tế bào, bao gồm: sự giảm tổng hợp<br /> một số enzym, kiềm hãm sự tăng sản tế bào,<br /> hoạt động điều hòa miễn dịch như làm tăng<br /> hoạt tính thực bào của đại thực bào và tăng tính<br /> gây độc tế bào đặc thù của lympho bào đối với<br /> các tế bào đích, ức chế sự sao chép virus trong<br /> các tế bào nhiễm siêu vi(3).<br /> Trước đây, tình trạng giảm bạch cầu do<br /> thuốc kháng virus gây ra buộc phải giảm hoặc<br /> ngừng liệu pháp trị liệu, hiện nay, khó khăn này<br /> đã được khắc phục nhờ việc sử dụng các yếu tố<br /> kích thích hệ tạo máu như G-CSF (Granulocyte Colony Stimulating Factor: yếu tố kích thích<br /> dòng bạch cầu hạt), GM-CSF (Granulocyte<br /> macrophage – Conoly Stimulating Factor: yếu tố<br /> kích thích dòng bạch cầu hạt - đại thực bào.<br /> Ngoài các yếu tố trên, hiện nay việc phát triển<br /> các thuốc kích thích hệ tạo máu bằng công nghệ<br /> sinh học, bằng các thuốc các thuốc có nguồn gốc<br /> dược liệu cũng đang được đẩy mạnh. Vì vậy<br /> việc xây dựng các mô hình dược lý phù hợp để<br /> phục vụ cho các nghiên cứu này là cần thiết.<br /> Với mục đích trên, chúng tôi đặt mục tiêu<br /> mô phỏng mô hình gây suy giảm bạch cầu trên<br /> chuột nhắt bằng thuốc kháng virus ribavirin và<br /> interferon.<br /> <br /> Chuyên Đề Dược Khoa<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> VẬTLIỆU – PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU<br /> Thú vật thử nghiệm<br /> Chuột nhắt trắng chủng ddY, khỏe mạnh,<br /> không dị tật, không có biểu hiện bất thường, do<br /> viện Vắcxin và Sinh phẩm Y tế Nha Trang cung<br /> cấp. Chuột thí nghiệm là chuột đực có trọng<br /> lượng khoảng 20 ± 2 gam lúc bắt đầu tiến hành<br /> thí nghiệm; hàng ngày chuột được cung cấp đủ<br /> thức ăn và nước uống. Chuột thí nghiệm được<br /> phân ra thành các lô thử nghiệm sau:<br /> - Lô chứng<br /> - Lô gây giảm bạch cầu bằng interferon alfa-2b<br /> - Lô gây giảm bạch cầu bằng interferon alfa2b và ribavirin.<br /> <br /> Hóa chất và thuốc thử nghiệm:<br /> - Uniferon (interferon alfa-2b 5MIU): do<br /> công ty Getz Pharma sản xuất, số ĐK: QLSP0267-09, hạn sử dụng: 03/2011, dạng bào chế:<br /> thuốc bột pha tiêm.<br /> - Ribazole (Ribavirin 500 mg): do công ty<br /> Getz Pharma sản xuất, số ĐK: VN-1841-06, hạn<br /> sử dụng: 05/2012, dạng bào chế: viên nén.<br /> <br /> Phương pháp thử nghiệm<br /> Thăm dò tác dụng gây giảm tổng lượng bạch<br /> cầu trên buồng đếm Neubauer:<br /> Thí nghiệm này nhằm dò tìm liều lượng<br /> thích hợp các thuốc thử nghiệm (interferon,<br /> ribavirin) và thời gian gây giảm bạch cầu, để từ<br /> đó có thể chọn các thông số cho thí nghiệm xác<br /> định nhằm xây dựng mô hình gây giảm bạch<br /> cầu. Trong thí nghiệm này, số lượng chuột sử<br /> dụng hạn chế (từ 4-6 con cho mỗi thí nghiệm).<br /> <br /> Xác định các chỉ số huyết học của mô hình<br /> trên máy xét nghiệm huyết học<br /> Các mẫu máu được lấy từ tim chuột sau khi<br /> gây mê bằng đá C02 và chứa trong các ống chứa<br /> mẫu có chất chống đông EDTA (do Bệnh viện<br /> ĐH Y Dược cơ sở 4 cung cấp). Mẫu máu được<br /> xét nghiệm trên máy EXCELL-2208, Bệnh viện<br /> ĐH Y Dược cơ sở 4):<br /> <br /> 39<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 15 * Phụ bản của Số 1 * 2011<br /> <br /> Các thông số về số lượng bạch cầu trung<br /> tính, bạch cầu lympho, bạch cầu đơn nhân,<br /> bạch cầu ưa bazơ, bạch cầu ưa acid, hồng cầu,<br /> tiểu cầu đều được ghi nhận và đưa vào kết quả<br /> thực nghiệm.<br /> <br /> Phân tích kết quả và thống kê:<br /> Các số liệu được trình bày là giá trị trung<br /> bình ± Sai số chuẩn của giá trị trung bình (Mean<br /> ± SEM). Việc thống kê các số liệu được áp dụng<br /> dựa trên phần mềm thống kê Minitab, sử dụng<br /> phép kiểm t-test để so sánh sự khác biệt giữa 2<br /> lô. Sự khác nhau được xem là có ý nghĩa khi giá<br /> trị p