Môi trường nông thôn tỉnh Quảng Nam

Chia sẻ: Nguyen Lan | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:102

Thêm vào BST

Báo xấu

55
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Trong Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới, ngoài A Nông là xã điểm, UBND huyện Tây Giang đang tập trung cho những xã phải di dời, nhường đất cho thủy điện A Vương. Cư dân nơi đây chịu nhiều thiệt thòi khi nhường đất cho thủy điện. Đời sống đồng bào còn nhiều khó khăn, đất sản xuất không có, người dân luôn sống trong cảnh thấp thỏm nỗi lo sạt lở….

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Môi trường nông thôn tỉnh Quảng Nam

bé khoa häc vµ c«ng nghÖ ch−¬ng tr×nh kc-08 "b¶o vÖ m«i tr−êng vµ phßng tr¸nh thiªn tai" -------------------- -------------------- ®Ò tµi kc.08.06 "Nghiªn cøu c¸c vÊn ®Ò m«i tr−êng n«ng th«n ViÖt Nam theo c¸c vïng sinh th¸i ®Æc tr−ng, dù b¸o xu thÕ diÔn biÕn, ®Ò xuÊt c¸c chÝnh s¸ch vµ gi¶i ph¸p kiÓm so¸t thÝch hîp" b¸o c¸o kÕt qu¶ nghiªn cøu ®Ò tµi nh¸nh m«i tr−êng n«ng th«n tØnh qu¶ng nam qu¶ng nam, th¸ng 9/2003 1
bé khoa häc vµ c«ng nghÖ ch−¬ng tr×nh kc-08 "b¶o vÖ m«i tr−êng vµ phßng tr¸nh thiªn tai" -------------------- -------------------- ®Ò tµi kc.08.06 "Nghiªn cøu c¸c vÊn ®Ò m«i tr−êng n«ng th«n ViÖt Nam theo c¸c vïng sinh th¸i ®Æc tr−ng, dù b¸o xu thÕ diÔn biÕn, ®Ò xuÊt c¸c chÝnh s¸ch vµ gi¶i ph¸p kiÓm so¸t thÝch hîp" b¸o c¸o kÕt qu¶ nghiªn cøu ®Ò tµi nh¸nh m«i tr−êng n«ng th«n tØnh qu¶ng nam Chñ nhiÖm: Th.S Phan V¨n Chøc C¸n bé phèi hîp thùc hiÖn: - Cn. TrÇn ThÞ Kim Thu - Cn. Bïi V¨n TuÊt - Cn. Lª Thuû Trinh - Cn. NguyÔn ThÞ Ph−îng qu¶ng nam, th¸ng 9/2003 2
môc lôc Danh môc b¶ng B¶ng 1.1. DiÖn tÝch c¸c lo¹i ®Êt chÝnh ë Qu¶ng Nam 4 B¶ng 1.2. Thèng kª ph©n bè d©n sè trªn ®Þa bµn Qu¶ng Nam 7 B¶ng 1.3. T×nh h×nh thu chi ng©n s¸ch nhµ n−íc cña tØnh Qu¶ng Nam qua c¸c n¨m 8 B¶ng 2.4. T×nh h×nh sö dông ®Êt ë tØnh Qu¶ng Nam 13 B¶ng 2.5. L−u l−îng n−íc c¸c s«ng chÝnh tØnh Qu¶ng Nam 15 B¶ng 2.6. S¶n l−îng khai th¸c kho¸ng s¶n n¨m 2001 21 B¶ng 2.7. T×nh h×nh lao ®éng - viÖc lµm tØnh Qu¶ng Nam tõ 1997 - 2001 23 B¶ng 2.8. So s¸nh diÖn tÝch c¸c lo¹i ®Êt n¨m 2000 so víi n¨m 1995 27 B¶ng 2.9. DiÔn biÕn diÖn tÝch rõng 31 B¶ng 3.10. L−îng thuèc b¶o vÖ thùc vËt sö dông trªn ®Þa bµn tØnh Qu¶ng Nam 57 B¶ng 3.11. KÕt qu¶ ph©n tÝch chÊt l−îng n−íc th¶i cña hai nhµ m¸y thñy s¶n 61 B¶ng 3.12. Thµnh phÇn r¸c th¶i sinh ho¹t cô thÓ t¹i mét sè ®Þa ph−¬ng 66 B¶ng 3. 13. Xö lý c¸c vi ph¹m vµ ®¬n khiÕu kiÖn qua c¸c n¨m 71 Danh môc c¸c tõ viÕt t¾t TTKHTN&CNQG : Trung t©m khoa häc tù nhiªn vµ c«ng nghÖ quèc gia THCS: Trung häc c¬ së PTCS: Phæ th«ng c¬ së PC: Phæ cËp GDTH: Gi¸o dôc tiÓu häc NSNN: Ng©n s¸ch Nhµ n−íc CN: C«ng nghiÖp TB: Trung b×nh KTQD: Kinh tÕ quèc d©n UBND: Uû ban Nh©n d©n KT-XH: Kinh tÕ x· héi NTTS: Nu«i trång thuû s¶n DT: DiÖn tÝch TCVN: Tiªu chuÈn ViÖt Nam QL: Quèc lé BVTV: B¶o vÖ thùc vËt VSMT: VÖ sinh m«i tr−êng PT-TH: Ph¸t thanh truyÒn h×nh TTCN: TiÓu thñ c«ng nghiÖp 3
§DSH: §a d¹ng sinh häc H§ND: Héi ®ång nh©n d©n Ch−¬ng 1. §iÒu kiÖn tù nhiªn vµ ®Æc ®iÓm kinh tÕ x· héi tØnh Qu¶ng Nam 1 1.1. §iÒu kiÖn tù nhiªn 1 1.1.1. VÞ trÝ ®Þa lý, diÖn tÝch 1 1.1.2. §Æc ®iÓm ®Þa h×nh, ®Þa chÊt, thuû v¨n 1 1.1.3. C¸c yÕu tè khÝ hËu (m−a, nhiÖt ®é, chÕ ®é giã, ®é Èm kh«ng khÝ..) 2 1.1.4. C¸c lo¹i ®Êt chÝnh (diÖn tÝch, ph©n bè, c¸c tÝnh chÊt c¬ b¶n..) 4 1.2. §Æc ®iÓm kinh tÕ, x· héi 6 1.2.1. D©n sè, lao ®éng, ph©n bè d©n c−, tû lÖ d©n c− ®« thÞ, n«ng th«n 6 1.2.2. §êi sèng d©n c− 7 1.2.3. C¸c ho¹t ®éng gi¸o dôc, v¨n ho¸, y tÕ, tr×nh ®é d©n trÝ 8 1.2.4. S¶n xuÊt n«ng nghiÖp - l©m - ng− nghiÖp 10 1.2.5. C«ng nghiÖp - TTCN 11 1.2.6. C¸c ho¹t ®éng kinh tÕ kh¸c (th−¬ng nghiÖp, dÞch vô, du lÞch..) 11 Ch−¬ng 2. §¸nh gi¸ hiÖn tr¹ng sö dông tµi nguyªn vµ m«i tr−êng n«ng th«n tØnh 13 Qu¶ng Nam 2.1. §¸nh gi¸ hiÖn tr¹ng tµi nguyªn 13 2.1.1. Sö dông tµi nguyªn ®Êt vµ hÖ thèng canh t¸c 13 2.1.2 Tµi nguyªn n−íc 14 2.1.3. Tµi nguyªn rõng vµ tµi nguyªn sinh vËt 17 2.1.4. Tµi nguyªn kho¸ng s¶n 20 2.1.5. Tµi nguyªn n¨ng l−îng 22 2.1.6. Lao ®éng vµ viÖc lµm 23 2.1.7. Tµi nguyªn du lÞch, (dÞch vô..) 24 2.1.8. T×nh tr¹ng suy tho¸i cña c¶nh quan thiªn nhiªn 26 2.2. §¸nh gi¸ xu thÕ diÔn biÕn tµi nguyªn giai ®o¹n tõ 1992 ®Õn nay 27 2.2.1. DiÔn biÕn sö dông ®Êt 27 2.2.2. T×nh tr¹ng röa tr«i, xãi mßn ®Êt 29 2.2.3. Suy tho¸i c¸c nguån n−íc 30 2.2.4. DiÔn biÕn diÖn tÝch rõng 31 2.2.5. DiÔn biÕn tµi nguyªn sinh vËt 32 2.2.6. Sù chuyÓn ®æi c¸c hÖ thèng canh t¸c 34 2.3. §¸nh gi¸ hiÖn tr¹ng m«i tr−êng 35 2.3.1. M«i tr−êng ®Êt 35 2.3.2. M«i tr−êng n−íc 38 2.3.3. M«i tr−êng kh«ng khÝ 42 2.4. §¸nh gi¸ ¶nh h−ëng cña ph−¬ng thøc vµ c¬ cÊu s¶n xuÊt ®Õn m«i tr−êng 42 4
2.4.1. C¬ cÊu vËt nu«i, c©y trång 42 2.4.2. C¸c biÖn ph¸p trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, kü thuËt canh t¸c 43 2.4.3. Thay ®æi trong c¸c ho¹t ®éng bãn ph©n, b¶o vÖ thùc vËt 43 2.4.4. ¶nh h−ëng cña c¸c qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®Õn n¨ng suÊt chÊt l−îng n«ng s¶n 44 2.4.5. Thay ®æi trong c¸c ho¹t ®éng ph¸t triÓn kinh tÕ, lµng nghÒ, du lÞch, dÞch vô 44 2.5. §¸nh gi¸ c¸c ho¹t ®éng vÖ sinh, m«i tr−êng ë n«ng th«n 45 2.5.1. C¸c chñ tr−¬ng, biÖn ph¸p tæ chøc b¶o vÖ, qu¶n lý m«i tr−êng n«ng th«n hiÖn 45 nay 2.5.2. C¸c phong trµo vÖ sinh m«i tr−êng n«ng th«n 46 Ch−¬ng 3. Nghiªn cøu ®¸nh gi¸ c¸c nguån g©y « nhiÔm, dù b¸o diÔn biÕn m«i tr−êng 49 3.1. C¸c nguån g©y « nhiÔm tù nhiªn 49 3.1.1. HiÖn t−îng lò lôt 49 3.1.2. HiÖn t−îng xãi lë bê s«ng, bê biÓn 51 3.1.3. HiÖn t−îng tr−ît lë ®Êt ë c¸c huyÖn miÒn nói 53 3.1.4. ¤ nhiÔm phãng x¹ 55 3.2. Nguån g©y « nhiÔm nh©n t¹o 56 3.2.1. C¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt n«ng - l©m - ng− nghiÖp 56 3.2.2. C¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt c«ng nghiÖp, tiÓu thñ c«ng nghiÖp vµ lµng nghÒ 58 3.2.3. Nguån « nhiÔm do sinh ho¹t 65 3.2.4. C¸c ho¹t ®éng ®« thÞ ho¸ n«ng th«n 67 3.2.5. C¸c ho¹t ®éng dÞch vô, du lÞch 68 3.3. ¶nh h−ëng cña m«i tr−êng x· héi, nh©n v¨n 69 3.3.1. T¸c ®éng cña qu¸ tr×nh gia t¨ng d©n sè 69 3.3.2. C¸c tranh chÊp vÒ tµi nguyªn vµ m«i tr−êng n«ng th«n 69 3.3.3. T¸c ®éng phong tôc tËp qu¸n, s¶n xuÊt vµ ®êi sèng 72 3.3.4. T¸c ®éng cña c¸c ho¹t ®éng y tÕ, ch¨m sãc søc khoÎ céng ®ång 72 3.3.5. T¸c ®éng cña c¸c ho¹t ®éng cña c¸c tæ chøc quÇn chóng trong c«ng t¸c qu¶n 73 lý tµi nguyªn vµ b¶o vÖ m«i tr−êng 3.3.6. §¸nh gi¸ t¸c ®éng cña c¬ chÕ chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ n«ng th«n ®Õn m«i 74 tr−êng x· héi vµ nh©n v¨n 3.4. Dù b¸o diÔn biÕn m«i tr−êng ®Õn n¨m 2005 vµ 2010 75 3.4.1. DiÔn biÕn sö dông tµi nguyªn ®Êt, dù b¸o nh÷ng thay ®æi c¸c nguyªn nh©n, 75 møc ®é t¸c ®éng ®Õn m«i tr−êng vµ dù b¸o vÒ biÕn ®éng m«i tr−êng ®Êt 3.4.2. DiÔn biÕn sö dông tµi nguyªn n−íc, dù b¸o nh÷ng thay ®æi c¸c nguyªn nh©n, 78 møc ®é t¸c ®éng ®Õn m«i tr−êng vµ dù b¸o vÒ biÕn ®éng m«i tr−êng n−íc 3.4.3. DiÔn biÕn sö dông tµi nguyªn rõng, dù b¸o nh÷ng thay ®æi c¸c nguyªn nh©n, 80 møc ®é t¸c ®éng ®Õn m«i tr−êng vµ dù b¸o vÒ biÕn ®éng m«i tr−êng sinh th¸i 3.4.4. DiÔn biÕn sö dông tµi nguyªn kho¸ng s¶n, dù b¸o nh÷ng thay ®æi c¸c nguyªn 81 nh©n, møc ®é t¸c ®éng ®Õn m«i tr−êng do c¸c ho¹t ®éng khai th¸c kho¸ng s¶n 5
Ch−¬ng 4. §Ò xuÊt ®Þnh h−íng ph¸t triÓn m«i tr−êng n«ng th«n 84 4.1. Môc tiªu vµ ®Þnh h−íng ph¸t triÓn m«i tr−êng n«ng th«n 84 4.1.1. NhËn thøc vÒ m«i tr−êng, b¶o vÖ m«i tr−êng, kiÓm so¸t m«i tr−êng, qu¶n lý 84 m«i tr−êng 4.1.2. C¸c môc tiªu ph¸t triÓn m«i tr−êng n«ng th«n theo tiªu chÝ ph¸t triÓn bÒn v÷ng 84 4.1.3. C¸c quan ®iÓm trong ph¸t triÓn kinh tÕ bÒn v÷ng vµ b¶o vÖ m«i tr−êng 85 4.1.4. C¸c ®Þnh h−íng ph¸t triÓn m«i tr−êng n«ng th«n 85 4.2. C¸c chÝnh s¸ch, c¬ chÕ 85 4.2.1. Sö dông bÒn v÷ng c¸c lo¹i tµi nguyªn 85 4.2.2. Thóc ®Èy khuyÕn khÝch c¸c ho¹t ®éng qu¶n lý tµi nguyªn cã sù tham gia cña 87 céng ®ång 4.2.3. X©y dùng ph−¬ng ph¸p luËn vµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch ph¸t triÓn tµi nguyªn 88 m«i tr−êng n«ng th«n 4.2.4. T¨ng c−êng nguån lùc tµi chÝnh cho ph¸t triÓn m«i tr−êng n«ng th«n 88 4.3. Khoa häc c«ng nghÖ ®Ó ph¸t triÓn bÒn v÷ng m«i tr−êng n«ng th«n 89 4.3.1. §Þnh kú kiÓm kª, ®¸nh gi¸ tµi nguyªn m«i tr−êng 89 4.3.2. Hoµn thiÖn c¸c gi¶i ph¸p vµ n©ng cao hiÖu qu¶ qu¶n lý tµi nguyªn m«i tr−êng 89 4.3.3. Khoa häc c«ng nghÖ vµ vÖ sinh m«i tr−êng n«ng th«n 90 4.4. C«ng t¸c tuyªn truyÒn, gi¸o dôc m«i tr−êng 91 4.4.1. Ph¸t huy t¸c dông cña c¸c ph−¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng 91 4.4.2. XuÊt b¶n c¸c lo¹i Ên phÈm tuyªn truyÒn vÒ m«i tr−êng 91 4.4.3. N©ng cao chÊt l−îng gi¶ng d¹y m«i tr−êng trong c¸c tr−êng häc 91 4.4.4. §−a néi dung m«i tr−êng vµo c¸c buæi sinh ho¹t cña c¸c c¸c tæ chøc ®oµn thÓ, 92 quÇn chóng 4.5. C¸c gi¶i ph¸p vµ chÝnh s¸ch kh¸c 93 4.5.1. ¸p dông c¸c c«ng cô kinh tÕ trong b¶o vÖ m«i tr−êng 93 4.5.2. Phèi hîp liªn ngµnh, vïng, l·nh thæ 94 Tµi liÖu tham kh¶o 95 6
Ch−¬ng 1 §iÒu kiÖn tù nhiªn vµ ®Æc ®iÓm kinh tÕ x· héi tØnh Qu¶ng Nam 1.1 §iÒu kiÖn tù nhiªn 1.1.1. VÞ trÝ ®Þa lý, diÖn tÝch Qu¶ng Nam ë trung lé cña ®Êt n−íc, n»m trong kho¶ng tõ vÜ ®é 14054' ®Õn 16013' B¾c, kinh ®é 10703' - 108 045 §«ng. PhÝa B¾c gi¸p tØnh Thõa Thiªn HuÕ vµ thµnh phè §µ N½ng, phÝa T©y gi¸p n−íc Céng hoµ d©n chñ nh©n d©n Lµo vµ tØnh Kon Tum, phÝa Nam gi¸p tØnh Qu¶ng Ng·i, phÝa §«ng gi¸p biÓn §«ng. Ngoµi ®Êt liÒn Qu¶ng Nam cßn cã quÇn ®¶o Cï Lao Chµm, cã bê biÓn dµi trªn 125km, ch¹y tõ nam vÞnh §µ N½ng ®Õn vÞnh Dung QuÊt. PhÝa B¾c cã thÞ x· Héi An, phÝa Nam cã vòng An Hoµ tiÕp liÒn víi khu läc dÇu Dung QuÊt. DiÖn tÝch tù nhiªn toµn tØnh lµ 10.406,83 km2, cã 16 ®¬n vÞ hµnh chÝnh cÊp huyÖn, gåm 2 thÞ x· (Tam Kú, Héi An) vµ 14 huyÖn. 1.1.2. §Æc ®iÓm ®Þa h×nh, ®Þa chÊt, thuû v¨n §Þa h×nh tØnh Qu¶ng Nam kh¸ phøc t¹p, phÇn lín diÖn tÝch lµ ®åi nói, víi nhiÒu d·y nói ch¹y dµi ra s¸t bê biÓn, phÝa B¾c lµ phÇn T©y cña d·y B¹ch M· cã ®é cao trªn 1000m ng¨n c¸ch víi tØnh Thõa Thiªn HuÕ, phÝa T©y lµ d·y Tr−êng S¬n thuéc ®Þa phËn cña TØnh víi nhiÒu khèi nói ®å sé, cã ®é cao trªn 1000m, ®iÓn h×nh lµ nói Lum-meo (2045m), nói Tiªn (2032m), nói Mang (1708m), nói G«lolan (1855m) ¸n ng÷ hµnh lang phÝa T©y. PhÝa Nam cã nhiÒu ngän nói cao trªn 1500m ng¨n c¸ch Qu¶ng Nam víi Qu¶ng Ng·i. Nói cao vµ dèc, tËp trung thµnh vïng réng lín ë phÝa T©y. Mét Ýt ®åi thÊp cïng d¶i ®ång b»ng hÑp ch¹y däc bê biÓn. §åi nói cã h−íng T©y B¾c - §«ng Nam vµ thÊp dÇn tõ T©y sang §«ng. C¸c huyÖn Tiªn Ph−íc, Tam Kú, Nói Thµnh cã nhiÒu ®åi nói 7
d¹ng b¸t óp cao trªn 300m xen kÏ víi ®ång b»ng, lµm cho ®Þa h×nh chia c¾t thµnh tõng m¶nh. Gi÷ vai trß quan träng trong viÖc h×nh thµnh vµ ph©n ho¸ khÝ hËu lµ hÖ thèng phÝa T©y vµ T©y B¾c víi nh÷ng ngän nói cao trªn 1000m ch¹y gÇn song song víi d·y B¹ch M· kÐo dµi sang phÝa T©y t¹o thµnh thung lòng lín ë phÝa B¾c tØnh. Vïng ®ång b»ng nhá hÑp ven biÓn còng bÞ chia c¾t bëi nhiÒu ngän nói óp b¸t, nhiÒu s«ng ngßi, trong ®ã ®¸ng kÓ nhÊt lµ hÖ thèng 3 s«ng chÝnh: S«ng Vu Gia, s«ng Thu Bån vµ s«ng Tam Kú. S«ng Vu Gia cã 2 phô l−u lµ s«ng C¸i vµ s«ng Bung, hÖ thèng s«ng Thu Bån bao gåm s«ng Tiªn vµ s«ng Tranh. S«ng Thu Bån vµ s«ng Vu Gia hîp l−u t¹i Giao Thuû ®æ ra Cöa §¹i, mét phÇn ch¶y vÒ s«ng CÈm LÖ ®æ ra cöa s«ng Hµn. HÖ thèng s«ng Tam Kú bao gåm nhiÒu s«ng lín nhá hîp l−u ®æ ra cöa Lì vµ cöa An Hoµ. Do ®Þa h×nh bÞ chia c¾t, do ®åi nói óp s¸t ®ång b»ng, ®é dèc lín, s«ng suèi ng¾n vµ dèc, cho nªn m−a lín hµng n¨m th−êng g©y ra lò lôt. Ngoµi ra cßn cã c¸c cån c¸t ch¹y däc ven biÓn, cã n¬i lÊn s©u vµo ®ång b»ng 7 ®Õn 8km, cã nhiÒu cån c¸t cao trªn 10m. 1.1.3. C¸c yÕu tè khÝ hËu (chÕ ®é giã, nhiÖt ®é, m−a, ®é Èm kh«ng khÝ...) KhÝ hËu Qu¶ng Nam cã tÝnh chÊt nhiÖt ®íi giã mïa. ChÕ ®é giã mïa cïng víi ®Æc ®iÓm ®Þa lý, ®Þa h×nh, ®Æc biÖt sù tån t¹i cña d·y Tr−êng S¬n ®· quyÕt ®Þnh ®Õn lo¹i h×nh vµ b¶n chÊt khÝ hËu trong toµn n¨m vµ cho mçi mïa riªng biÖt. Trong suèt thêi gian tõ cuèi th¸ng 9 ®Õn th¸ng 4 n¨m sau, cã nhiÒu ®ît giã mïa §«ng B¾c cã nguån gèc lµ kh«ng khÝ l¹nh theo h−íng §«ng B¾c thæi vÒ phÝa Nam. Thêi kú ®Çu vµ gi÷a cña mïa giã §«ng B¾c (tõ th¸ng 9 ®Õn th¸ng 12), giã mïa §«ng B¾c mang kh«ng khÝ l¹nh ®· ®−îc biÕn tÝnh trong qu¸ tr×nh di chuyÓn, nh−ng khi x©m nhËp xuèng phÝa Nam ®Ìo H¶i V©n vÉn lµm cho suÊt gi¶m nhiÖt ®é sau 24 giê t¹i Tam Kú tõ 3 ®Õn 6 ®é. §ång thêi trong thêi gian nµy phÝa Nam biÓn §«ng, ho¹t ®éng cña c¸c nhiÔu ®éng nhiÖt ®íi ®ang tån t¹i. V× vËy trong tr−êng hîp giã mïa §«ng B¾c trµn vÒ kÕt hîp víi sù ho¹t ®éng cña c¸c nhiÔu ®éng nhiÖt ®íi, th−êng ®em l¹i m−a to ®Õn rÊt to vµ kÐo dµi trong vµi ba ngµy. Tr¸i l¹i vµo thêi gian tõ gi÷a ®Õn cuèi mïa §«ng B¾c (th¸ng 1 ®Õn th¸ng 4), giã mïa §«ng B¾c trµn vÒ th−êng g©y rÐt l¹nh, nhiÖt ®é thÊp nhÊt ë vïng ®ång b»ng ven biÓn cña TØnh cã thÓ xuèng ®Õn 140C g©y ¶nh h−ëng nghiªm träng ®Õn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp. 8
Giã mïa mïa h¹ ¶nh h−ëng ®Õn Qu¶ng Nam th−êng cã hai luång: Luång thø nhÊt cã nguån gèc tõ Nam b¸n cÇu, th−êng ®em l¹i thêi tiÕt m−a rµo vµ dÞu m¸t trong mïa nµy. Luång thø hai cã nguån gèc tõ vÞnh Bengan trµn tíi b¸n ®¶o §«ng D−¬ng, luång kh«ng khÝ nµy trµn ®Õn Qu¶ng Nam th−êng rÊt nãng, nhiÖt ®é cao nhÊt cã thÓ lªn trªn 350C, thËm chÝ cã ngµy lªn trªn 400C vµ ®é Èm thÊp nhÊt xuèng d−íi 55%. ë ViÖt Nam th−êng gäi lo¹i giã nµy lµ giã T©y Nam kh« nãng (cã n¬i gäi lµ giã Lµo) TÝn Phong lµ giã thæi theo r×a phÝa Nam vµ T©y Nam cña ¸p cao Th¸i B×nh D−¬ng lµ kh«ng khÝ nhiÖt ®íi biÓn, th−êng xen kÏ víi c¸c ®ît giã mïa mïa §«ng vµ ®em l¹i kh«ng khÝ Êm vµ Èm trong mïa §«ng (th−êng gäi lµ tÝn phong ®«ng b¾c) hoÆc ®em l¹i dÞu m¸t trong mïa hÌ (th−êng gäi lµ tÝn phong ®«ng nam). Giã mïa §«ng B¾c, giã mïa hÌ cïng víi tÝn phong ®· lu©n phiªn chi phèi thêi tiÕt n−íc ta nãi chung vµ Qu¶ng Nam nãi riªng. Tæng nhiÖt ®é n¨m cña TØnh ë vïng cã ®é cao d−íi 200m trªn 90000C, t¹i nh÷ng vïng cã ®é cao tõ 800m ®Õn 900m so víi mÆt biÓn cã tæng l−îng nhiÖt ®é n¨m trªn 75000C. NhiÖt ®é trung b×nh n¨m trªn hÇu kh¾p l·nh thæ Qu¶ng Nam trªn 200C. ChØ cã vïng nói cao trªn 1000m míi cã nhiÖt ®é trung b×nh n¨m d−íi 200C. NhiÖt ®é trung b×nh n¨m t¹i ®ång b»ng ven biÓn vµ trung du cña TØnh tõ 24 ®Õn 26 C. T¹i nh÷ng n¬i cã ®é cao trªn 500m, nhiÖt ®é trung b×nh n¨m d−íi 240C. T¹i 0 Qu¶ng Nam c¸c th¸ng 6,7,8 lµ trung t©m cña mïa nãng. Hµng n¨m tØnh Qu¶ng Nam cã mét mïa m−a vµ mét mïa kh«. C¸c vïng ®ång b»ng ven biÓn thuéc c¸c huyÖn §iÖn Bµn, ®«ng QuÕ S¬n, ®«ng §¹i Léc, ®«ng Th¨ng B×nh, Héi An, Tam Kú vµ Nói Thµnh cã mïa m−a tõ th¸ng 9 ®Õn th¸ng 12, tæng l−îng m−a trong 4 th¸ng nµy chiÕm tõ 70 ®Õn trªn 75% tæng l−îng m−a trung b×nh n¨m. Tõ th¸ng 1 ®Õn th¸ng 8 lµ mïa kh«, tæng l−îng m−a trung b×nh mçi th¸ng d−íi 100mm. Vïng T©y B¾c cña TØnh, thuéc phÝa T©y vµ T©y B¾c §¹i Léc, §«ng Giang, T©y Giang, Nam Giang vµ T©y B¾c Ph−íc S¬n, cã mïa m−a kÐo dµi tõ th¸ng 5 ®Õn th¸ng 11. Tæng l−îng m−a trung b×nh cña mçi th¸ng trong thêi kú nµy trªn 6,5% tæng l−îng m−a toµn n¨m. Tõ th¸ng 12 ®Õn th¸ng 4 n¨m sau lµ thêi kú tæng l−îng m−a trung b×nh th¸ng d−íi 5% tæng l−îng m−a n¨m vµ cã thÓ coi lµ mïa kh« t¹i khu vùc nµy. Vïng nói phÝa T©y cña c¸c huyÖn Duy Xuyªn, QuÕ S¬n vµ Th¨ng B×nh, c¸c huyÖn HiÖp §øc, Tiªn Ph−íc, Nam Trµ My, B¾c Trµ My, Ph−íc S¬n lµ khu vùc cã mïa m−a tËp trung trong 4 th¸ng (9 ®Õn th¸ng 12). Mïa kh« tËp trung tõ th¸ng 1 ®Õn th¸ng 9
4 vµ th¸ng 7. Tæng l−îng m−a b×nh qu©n c¸c th¸ng mïa m−a tõ 9% ®Õn 25% tæng l−îng m−a trung b×nh n¨m. Tæng l−îng m−a trong c¸c th¸ng mïa kh« tËp trung ®Òu d−íi 4% tæng l−îng m−a trung b×nh n¨m. Khu vùc nµy cã l−îng m−a c¸c th¸ng 5,6 vµ th¸ng 8 xÊp xØ 5% tæng l−îng m−a trung b×nh n¨m vµ cã thÓ nãi, ph©n bè m−a ë khu vùc nµy t−¬ng ®èi ®iÒu hoµ h¬n 2 khu vùc trªn. §é Èm t−¬ng ®èi b×nh qu©n n¨m ë Qu¶ng Nam tõ 80 ®Õn 87%, ®é Èm t−¬ng ®èi thÊp ë ®ång b»ng vµ cao ë miÒn nói, nhÊt t¹i c¸c khu vùc m−a nhiÒu. §é Èm t−¬ng ®èi cao trong mïa m−a vµ thÊp trong mïa kh«, ®Æc biÖt thÊp trong nh÷ng ngµy cã giã T©y Nam kh« nãng chi phèi. Do ®Æc ®iÓm cña ®Þa h×nh vµ khÝ hËu, víi ®é dèc cao vµ l−îng m−a ph©n bè kh«ng ®Òu nªn Qu¶ng Nam th−êng hay cã lò lôt vµo mïa m−a, ®Æc biÖt vµo nh÷ng th¸ng cã l−îng m−a cao. Theo kÕt qu¶ ®o ®¹c tõ 1976 ®Õn 1996, lò xuÊt hiÖn sím nhÊt lµ ngµy 5 th¸ng 9, muén nhÊt lµ ngµy 18 th¸ng 11 vµ trung b×nh lµ ngµy 5 th¸ng 10. Trung b×nh hµng n¨m Qu¶ng Nam chÞu ¶nh h−ëng kho¶ng 3 c¬n b·o vµ 2 c¬n ¸p thÊp nhiÖt ®íi. 1.1.4. C¸c lo¹i ®Êt chÝnh (diÖn tÝch, ph©n bè, c¸c tÝnh chÊt c¬ b¶n..) Theo c¸c tµi liÖu ®iÒu tra thæ nh−ìng, Qu¶ng Nam cã tæng diÖn tÝch tù nhiªn 1.040.634 ha, víi 10 nhãm ®Êt chÝnh: B¶ng 1. 1. DiÖn tÝch c¸c lo¹i ®Êt chÝnh ë Qu¶ng Nam - Nhãm ®Êt cån c¸t vµ ®Êt biÓn 33.674 ha - Nhãm ®Êt mÆn 13.236 ha - Nhãm ®Êt phÌn 1.594 ha - Nhãm ®¸t x¸m vµ ®Êt b¹c mµu 40.057 ha - Nhãm ®Êt phï sa 41.505 ha - Nhãm ®Êt ®en 464 ha - Nhãm ®Êt ®á vµng 768.244 ha - Nhãm ®Êt mïn ®á vµng trªn nói 126.477 ha - Nhãm ®Êt thung lòng dèc tô 9.153 ha - Nhãm ®Êt xãi mßn tr¬ sái ®¸ 4.848 ha 10
(Nguån: B¸o c¸o tæng kÕt ®Ò tµi X¸c ®Þnh nh÷ng luËn cø khÝ hËu thuû v¨n ®Ó lµm c¬ së cho chuyÓn ®æi thêi vô, c¬ cÊu vµ ®a d¹ng ho¸ c©y trång nh»m nÐ tr¸nh thiªn tai vµ b¶o vÖ m«i tr−êng sinh th¸i ë tØnh Qu¶ng Nam) 1. Nhãm ®Êt cån c¸t vµ ®Êt ven biÓn: ph©n bè däc theo ven biÓn ë c¸c huyÖn §iÖn Bµn, Héi An, Duy Xuyªn, Tam Kú, Th¨ng B×nh, QuÕ S¬n, Nói Thµnh. Nhãm ®Êt nµy cã 2 lo¹i ®Êt: ®Êt cån c¸t tr¾ng, vµng vµ ®Êt c¸t biÓn. Thµnh phÇn c¬ giíi lµ h¹t c¸t th« rêi r¹c. §é ph×, kh¶ n¨ng gi÷ n−íc vµ gi÷ mµu kÐm. §Êt c¸t biÓn kh«ng chua hoÆc rÊt Ýt chua, rÊt nghÌo mïn vµ chÊt dinh d−ìng. 2. Nhãm ®Êt mÆn: ph©n bè ë vïng ven biÓn c¸c huyÖn §iÖn Bµn, Héi An, Tam Kú, Duy Xuyªn, Th¨ng B×nh. Cã 3 lo¹i ®Êt mÆn só vÑt - ®−íc, ®Êt mÆn Ýt vµ trung b×nh. §Êt mÆn só vÑt - ®−íc chØ dµnh cho môc ®Ých s¶n xuÊt l©m nghiÖp. §Êt mÆn Ýt vµ trung b×nh cã thÓ tËn dông ®Ó trång c©y c«ng nghiÖp l©u n¨m, nh− dõa do cã kh¶ n¨ng tho¸t n−íc tèt h¬n, Ýt bÞ ¶nh h−ëng trùc tiÕp cña chÕ ®é n−íc mÆn. §Êt nµy cã thµnh phÇn c¬ giíi thay ®æi tõ c¸t pha ®Õn thÞt nÆng. 3. Nhãm ®Êt phÌn: ph©n bè ë c¸c huyÖn Tam Kú, §iÖn Bµn, Th¨ng B×nh. Nhãm ®Êt phÌn ®−îc chia thµnh 3 lo¹i: ®Êt phÌn Ýt vµ trung b×nh (ë Th¨ng B×nh), ®Êt phÌn nhiÒu mÆn (ë §iÖn Bµn), ®Êt phÌn Ýt vµ trung b×nh - mÆn (ë Th¨ng B×nh, Tam Kú). H¹n chÕ chñ yÕu cña ®Êt phÌn lµ ®Êt chua nhiÒu, vµo mïa kh« thiÕu n−íc phÌn th−êng bèc lªn tÇng mÆt g©y h¹i cho c©y trång. 4. Nhãm ®Êt phï sa: ph©n bè t−¬ng ®èi tËp trung ë h¹ l−u c¸c s«ng suèi lín, nh− s«ng Vu Gia, s«ng Thu Bån. §Êt phï sa thuéc lo¹i ®Êt thuû thµnh, h×nh thµnh do qu¸ tr×nh bµo mßn c¸c vËt liÖu ë th−îng nguån vµ ®−îc dßng n−íc cuèn tr«i vÒ l¾ng tô ë phÇn h¹ l−u c¸c s«ng. Nhãm nµy cã 7 lo¹i ®Êt: §Êt phï sa ®−îc båi, §Êt phï sa kh«ng ®−îc båi, §Êt phï sa gl©y, §Êt phï sa cã tÇng loang læ, §Êt phï sa óng n−íc, §Êt phï sa ngßi suèi, §Êt phï sa phñ trªn c¸t. 5. Nhãm ®Êt x¸m b¹c mµu: ph©n bè thµnh vïng réng lín ë QuÕ S¬n, Th¨ng B×nh, Tam Kú, Nói Thµnh vµ mét sè huyÖn kh¸c. §Æc ®iÓm chñ yÕu vµ phæ biÕn cña lo¹i ®Êt nµy lµ qu¸ tr×nh röa tr«i x¶y ra liªn tôc theo 2 h−íng: Röa tr«i bµo mßn bÒ mÆt vµ röa tr«i theo chiÒu th¼ng ®øng. V× vËy líp ®Êt mÆt th−êng bÞ mÊt chÊt mµu vµ trë thµnh x¸m hoÆc b¹c tr¾ng. Tuú theo qu¸ tr×nh röa tr«i m¹nh hay yÕu mµ h×nh thµnh c¸c lo¹i ®Êt x¸m hay x¸m b¹c mµu. 6. Nhãm ®Êt ®en: ChØ cã ë huyÖn Nam Giang, ®−îc h×nh thµnh trªn s¶n phÈm phong ho¸ ®¸ v«i, sÐt v«i. ë Qu¶ng Nam cã 2 lo¹i ®Êt ®en: §Êt ®en cacbonat vµ ®Êt 11
®en trªn s¶n phÈm båi tô cacbonat. §Êt ®en lµ lo¹i ®Êt tèt, cã ®é ph× cao, tuy diÖn tÝch kh«ng lín nh−ng cã ý nghÜa ®èi víi viÖc x©y dùng vïng chuyªn canh. 7. Nhãm ®Êt ®á vµng: lµ nhãm ®Êt chiÕm diÖn tÝch lín nhÊt vµ cã ph©n bè réng kh¾p, ®−îc h×nh thµnh t¹i chç trªn s¶n phÈm phong ho¸ cña cacma vµ ®¸ biÕn chÊt. Nhãm ®Êt nµy chia ra c¸c lo¹i: ®Êt n©u tÝm trªn ®¸ sÐt, ®Êt n©u ®á trªn ®¸ cacma baz¬ vµ trung tÝnh, ®Êt ®á vµng trªn ®¸ sÐt vµ ®¸ biÕn chÊt, ®Êt vµng nh¹t trªn ®¸ c¸t, nhãm ®Êt n©u vµng trªn phï sa cæ vµ lò tÝch cæ, ®Êt ®á vµng biÕn ®æi do trång lóa n−íc. 8. Nhãm ®Êt ®á vµng trªn nói: cã 3 lo¹i ®Êt chÝnh: ®Êt mïn ®á vµng trªn ®¸ sÐt vµ ®¸ biÕn chÊt, ®¸ mïn ®á vµng trªn ®¸ macma axit, ®Êt mïn vµng nh¹t trªn ®¸ c¸t. Ph©n bè ë §«ng Giang, T©y Giang, Nam Giang, Ph−íc S¬n, Nam Trµ My, B¾c Trµ My, §¹i Léc, QuÕ S¬n. 9. Nhãm ®Êt thung lòng dèc tô: ph©n bè ë Tam Kú, Duy Xuyªn, Th¨ng B×nh, §¹i Léc, QuÕ S¬n, Ph−íc S¬n, §«ng Giang, T©y Giang, Tiªn Ph−íc, Nam Trµ My, B¾c Trµ My. §Êt dèc tô lµ s¶n phÈm tÝch ®äng cña qu¸ tr×nh bµo mßn ®−îc di chuyÓn kh«ng xa, th−êng ph©n bè ë c¸c thung lòng trung du vµ miÒn nói, nhiÒu khi lµ b·i tho¶i lín ngay d−íi ch©n ®åi. PhÇn lín ®Êt dèc tô cã tÇng ®Êt dµy, giµu chÊt h÷u c¬, ®é ph× kh¸, ®Êt cã ph¶n øng chua, thµnh phÇn c¬ giíi thÞt trung b×nh. 10. Nhãm ®Êt xãi mßn tr¬ sái ®¸: ph©n bè chñ yÕu ë Duy Xuyªn, §iÖn Bµn, Nam Giang, §«ng Giang, T©y Giang. §©y th−êng lµ lo¹i ®Êt ®åi nói kh«ng cßn líp phñ thùc vËt, d−íi t¸c ®éng cña m−a s¶n phÈm phong ho¸ bÞ xãi mßn hÕt chØ cßn l¹i mÉu cÊt hoÆc ®¸ mÑ, cã n¬i chØ gÆp kÕt von, cã n¬i lµ ®¸ ong r¾n ch¾c. TÇng ®Êt rÊt máng, chØ vµi cm, thµnh phÇn c¬ giíi nhÑ, ®¸ lÉn 80-90%. 1.2. §Æc ®iÓm kinh tÕ, x· héi 1.2.1. D©n sè, lao ®éng, ph©n bè d©n c−, tû lÖ d©n c− ®« thÞ, n«ng th«n D©n sè toµn tØnh Qu¶ng Nam cã 1.474.163 ng−êi (n¨m 2003). D©n sè sèng ë ®« thÞ Ýt (cã 188.226 ng−êi chiÕm tû lÖ 12,77%), ®a sè lµ sèng ë khu vùc n«ng th«n vµ vïng nói (cã 1.285.937 ng−êi chiÕm 87,23%). T×nh h×nh ph©n bæ d©n sè t¹i c¸c huyÖn thÞ x· thuéc tØnh theo b¶ng d−íi ®©y 12
B¶ng 1.2. Thèng kª ph©n bè d©n sè trªn ®Þa bµn Qu¶ng Nam §¬n vÞ Tæng sè §« thÞ §ång b»ng Nói thÊp, Nói cao, vïng s©u h¶i ®¶o Toµn tØnh 1.474.163 188.226 854.624 312.117 119.196 Tam Kú 179.001 63.935 108.138 6.928 0 Héi An 82.705 37.310 42.445 0 2.950 §¹i Léc 160.866 17.657 69.212 73.997 0 §iÖn Bµn 198.461 8.790 189.671 0 0 Duy Xuyªn 130.950 23.072 91.685 16.193 0 Th¨ng B×nh 191.039 17.539 162.071 11.429 0 QuÕ S¬n 131.825 9.490 80.672 41.663 0 Nói Thµnh 145.543 10.433 110.730 24.380 0 HiÖp §øc 40.730 0 0 38.600 2.130 Tiªn Ph−íc 75.234 0 0 75.234 0 B¾c Trµ My 38.771 0 0 23.693 15.078 Nam Trµ My 21.298 0 0 0 21.298 Nam Giang 20.552 0 0 0 20.552 §«ng Giang 22.206 0 0 0 22.206 T©y Giang 14.106 0 0 0 14.106 Ph−íc S¬n 20.876 0 0 0 20.876 (Nguån: B¸o c¸o ph−¬ng ¸n ph©n cÊp nguån thu, nhiÖm vô chi vµ ®Þnh møc ph©n bæ dù to¸n chi ng©n s¸ch c¸c cÊp - tØnh Qu¶ng Nam ) Tæng sè lao ®éng n¨m 2002 ë tØnh Qu¶ng Nam lµ 700.768 ng−êi, trong ®ã ë khu vùc Nhµ n−íc lµ 58.508 ng−êi vµ ngoµi Nhµ n−íc lµ 642.260 ng−êi. 1.2.2. §êi sèng d©n c− Tæng s¶n phÈm trªn ®Þa bµn tØnh Qu¶ng Nam (GDP) n¨m 2002 lµ 5.242.401 triÖu ®ång, b×nh qu©n GDP ®Çu ng−êi cña ng−êi d©n Qu¶ng Nam trong n¨m 2002 lµ 3,67 triÖu ®ång/n¨m. 13
T×nh h×nh thu chi ng©n s¸ch nhµ n−íc cña tØnh Qu¶ng Nam qua c¸c n¨m nh− sau: B¶ng 1.3: T×nh h×nh thu chi ng©n s¸ch nhµ n−íc cña tØnh Qu¶ng Nam qua c¸c n¨m Néi dung N¨m 2000 N¨m 2001 N¨m 2002 Tæng thu NSNN 1.131.623.553.379 1.369.895.787.534 1.700.338.965.040 (®ång) Tæng chi NSNN 973.030.389.750 1.196.090.516.701 1.228.107.808.190 (®ång) Chªnh lÖch thu- 151.282.785.359 159.957.655.325 188.751.560.968 chi NSNN (®ång) (Nguån: NghÞ quyÕt H§ND tØnh Qu¶ng Nam vÒ phª chuÈn quyÕt to¸n ng©n s¸ch n¨m 2000, 2001, 2002) 1.2.3. C¸c ho¹t ®éng gi¸o dôc, v¨n ho¸, y tÕ, tr×nh ®é d©n trÝ - H¬n 15 n¨m qua, thùc hiÖn c«ng cuéc ®æi míi, nÒn kinh tÕ cña tØnh cã b−íc t¨ng tr−ëng, ®êi sèng ®¹i bé phËn nh©n d©n ®−îc c¶i thiÖn ®· t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho sù ph¸t triÓn cña ngµnh gi¸o dôc vµ ®µo t¹o. ChÊt l−îng gi¸o dôc toµn diÖn ®−îc quan t©m h¬n vµ coi träng gi¸o dôc chÝnh trÞ - t− t−ëng. C«ng t¸c x· héi ho¸ gi¸o dôc ®· ®−îc chØ ®¹o vµ triÓn khai thùc hiÖn ë kh¾p c¸c ®Þa ph−¬ng b−íc ®Çu ®· mang l¹i mét sè thµnh qu¶ nhÊt ®Þnh. C¸c lùc l−îng ®oµn thÓ, x· héi tham gia ngµy cµng tÝch cùc vµo viÖc vËn ®éng trÎ em ®Õn tr−êng, x©y dùng c¬ së vËt chÊt tr−êng häc, ®ãng gãp kinh phÝ cho gi¸o dôc d−íi nhiÒu h×nh thøc. VÒ gi¸o dôc bËc TiÓu häc: TØnh Qu¶ng Nam ®−îc Bé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o c«ng nhËn lµ ®¬n vÞ ®¹t tiªu chuÈn Quèc gia vÒ Phæ cËp Gi¸o dôc TiÓu häc (PC GDTH) tõ th¸ng 01/1997. TÝnh ®Õn thêi ®iÓm 31/12/2000, tØnh Qu¶ng Nam ®· ®¹t nh÷ng thµnh tùu vÒ gi¸o dôc bËc TiÓu häc víi kÕt qu¶ nh− sau: Sè huyÖn ®¹t tiªu chuÈn GDTH cã tû lÖ 100%, sè x· ®¹t tiªu chuÈn PC GDTH cã tû lÖ 99,1%, sè huyÖn ®¹t tiªu chuÈn PC GDTH ®óng ®é tuæi ®¹t tû lÖ 35,7%, sè x· ®¹t tiªu chuÈn PCGDTH ®¹t 49,8%; sè trÎ 6 tuæi vµo líp 1 cã tû lÖ 98,4%. VÒ gi¸o dôc Trung häc c¬ së: 100% c¸c x·, ph−êng, thÞ trÊn ®Òu cã m¹ng l−íi tr−êng THCS hoÆc PTCS ®Ó c¸c em thiÕu niªn trong ®é tuæi 11 ®Õn 18 tuæi vµo häc sau khi tèt nghiÖp TiÓu häc. Tû lÖ häc sinh tèt nghiÖp TiÓu häc vµo häc líp 6 hµng n¨m 14
duy tr× trªn 85%. TØnh cã chñ tr−¬ng nhiÒu n¨m kh«ng thi tuyÓn vµo líp 6 nªn t¹o ®iÒu kiÖn cho tÊt c¶ c¸c em tèt nghiÖp TiÓu häc vµo häc líp 6. Qu¶ng Nam phÊn ®Êu ®Õn th¸ng 12/2007 hoµn thµnh môc tiªu PC GDTHCS, ®−îc Trung −¬ng c«ng nhËn lµ tØnh ®¹t chuÈn PC GDTHCS. Gi¸o dôc miÒn nói ®−îc chó träng, n¨m 2001 ®· thùc hiÖn cö tuyÓn 120 häc sinh lµ con em ®ång bµo d©n téc thiÓu sè ®· tèt nghiÖp Trung häc phæ th«ng vµo c¸c tr−êng §¹i häc, Cao ®¼ng vµ 118 em vµo c¸c tr−êng Trung häc chuyªn nghiÖp trong tØnh. BËc häc mÇm non còng ®−îc quan t©m chØ ®¹o h¬n tõ ph¸t triÓn c¬ së vËt chÊt, m¹ng l−íi c¸c tr−êng häc, líp häc mÇm non ®Õn ®éi ngò gi¸o viªn ®· t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó trÎ em ®Õn 5 tuæi vµo mÉu gi¸o. - C¸c ho¹t ®éng v¨n ho¸ th«ng tin, b¸o chÝ, ph¸t thanh - truyÒn h×nh, thÓ dôc thÓ thao ®−îc t¨ng c−êng vµ ph¸t triÓn, phôc vô tèt nhiÖm vô chÝnh trÞ t¹i ®Þa ph−¬ng. Phong trµo thÓ dôc thÓ thao quÇn chóng tõng b−íc ®−îc n©ng cao chÊt l−îng vµ më réng quy m« víi nhiÒu h×nh thøc thÝch hîp, nhiÒu m«n thÓ thao d©n téc ®−îc kh«i phôc vµ ph¸t triÓn. Phong trµo toµn d©n ®oµn kÕt x©y dùng ®êi sèng v¨n ho¸ ®−îc ®Èy m¹nh, trong n¨m 2001 cã thªm 122 th«n tæ chøc lÔ ph¸t ®éng x©y dùng th«n v¨n ho¸, n©ng tæng sè ®· ph¸t ®éng lªn 730 th«n chiÕm trªn 48% tæng sè th«n toµn tØnh. §· triÓn khai x©y dùng thÞ x· Héi An thµnh thÞ x· v¨n ho¸. C«ng t¸c tuyªn truyÒn ®¹t hiÖu qu¶ cao, diÖn phñ sãng ph¸t thanh truyÒn h×nh ®−îc më réng, ®· cã 92% hé ®−îc nghe ®µi ph¸t thanh, 85% hé ®−îc xem truyÒn h×nh, 11/14 huyÖn, thÞ ®· cã sãng truyÒn h×nh. C«ng t¸c qu¶n lý, b¶o tån, ph¸t huy gi¸ trÞ di tÝch di s¶n v¨n ho¸ ®−îc quan t©m chØ ®¹o vµ thùc hiÖn cã hiÖu qu¶ tõ tuyªn truyÒn gi¸o dôc ®Õn viÖc n©ng cao n¨ng lùc di s¶n di tÝch. C¸c ho¹t ®éng v¨n häc nghÖ thuËt cã nhiÒu tiÕn bé, ®¹t nhiÒu thµnh tÝch cao. - C¬ së vËt chÊt vµ m¹ng l−íi y tÕ tiÕp tôc ®−îc n©ng cÊp vµ më réng ®Õn c¬ së. C«ng t¸c phßng chèng dÞch bÖnh lu«n ®−îc chó ý quan t©m, nhÊt lµ phßng chèng sèt rÐt ë miÒn nói, kh«ng cã dÞch bÖnh x¶y ra trªn ®Þa bµn TØnh. C¸c ch−¬ng tr×nh y tÕ Quèc gia, ch−¬ng tr×nh phßng chèng lao, phong, nhiÔm HIV.. ®−îc triÓn khai thùc hiÖn theo kÕ ho¹ch. C«ng t¸c d©n sè kÕ ho¹ch ho¸ gia ®×nh, b¶o vÖ ch¨m sãc trÎ em ®−îc thùc hiÖn tÝch cùc, tû lÖ gi¶m sinh ®¹t kh¸ 0,8%0, gi¶m ®−îc tû lÖ trÎ em suy dinh d−ìng tõ 37% n¨m 2000 xuèng cßn 34,2% n¨m 2001. Y tÕ th«n b¶n tiÕp tôc t¨ng c−êng. Chñ tr−¬ng huy ®éng ®éi ngò Y, B¸c sü trÎ t×nh nguyÖn tham gia vµo sù nghiÖp ch¨m sãc vµ b¶o vÖ søc khoÎ nh©n d©n, gãp phÇn trùc tiÕp vµo x©y dùng ph¸t triÓn n«ng th«n miÒn nói ®ang ®−îc triÓn khai thùc hiÖn. Khã kh¨n trong lÜnh vùc nµy lµ ®iÒu kiÖn phôc vô ch¨m sãc søc khoÎ ë nhiÒu c¬ së nhÊt lµ miÒn nói vÉn cßn thiÕu thèn, bøc xóc. 15
1.2.4. S¶n xuÊt n«ng nghiÖp - l©m - ng− nghiÖp N¨m 2002 s¶n xuÊt n«ng, l©m, ng− nghiÖp gi÷ ®−îc nhÞp ®é t¨ng tr−ëng, gi¸ trÞ s¶n xu¸t t¨ng 3,5% ®¹t chØ tiªu NghÞ quyÕt H§ND tØnh vµ cã b−íc chuyÓn biÕn trong chuyÓn dÞch c¬ cÊu, chuyÓn ®æi mïa vô; c«ng t¸c øng dông khoa häc c«ng nghÖ ®−îc chó träng, nhÊt lµ gièng míi ®· ®−îc ®−a vµo s¶n xuÊt gãp phÇn t¨ng n¨ng suÊt c©y trång. NhiÒu ch−¬ng tr×nh ®Çu t− cho lÜnh vùc n«ng th«n ®· ®−îc tËp trung nh− ®−a ®iÖn vÒ n«ng th«n, kiªn cè ho¸ kªnh m−¬ng, cøng ho¸ giao th«ng n«ng th«n, gia cè hÖ thèng thuû lîi, c¸c c«ng tr×nh phßng chèng thiªn tai, ph¸t triÓn kinh tÕ v−ên, kinh tÕ trang tr¹i, kinh tÕ thuû s¶n, c¸c gi¶i ph¸p ph¸t triÓn hîp t¸c x·... ®· gãp phÇn chuyÓn dÞch c¬ cÊu theo h−íng tÝch cùc, t¨ng thªm gi¸ trÞ kinh tÕ trªn mét ®¬n vÞ diÖn tÝch canh t¸c, t¹o ®−îc viÖc lµm, ®êi sèng n«ng th«n ®−îc c¶i thiÖn ®¸ng kÓ.. VÒ n«ng nghiÖp: UBND tØnh ®· chØ ®¹o ngµnh n«ng nghiÖp vµ c¸c ®Þa ph−¬ng tËp trung ®Çu t− ®−a c¸c lo¹i gièng míi cã n¨ng suÊt cao vµo s¶n xuÊt, nhÊt lµ diÖn tÝch lóa lai ®¹t trªn 13.300ha, chiÕm 18% tæng diÖn tÝch lóa, t¨ng 12,7% so víi n¨m tr−íc. Nhê vËy, tuy vô HÌ thu 2001-2002 cã mét sè n¬i diÖn tÝch bÞ h¹n mÊt tr¾ng, nh−ng s¶n l−îng l−¬ng thùc cã h¹t ®¹t 378.373 tÊn, v−ît h¬n 8% NghÞ quyÕt H§ND tØnh, t¨ng 3,3% so víi n¨m tr−íc; trong ®ã s¶n l−îng lóa ®¹t 343.725 tÊn v−ît 7,4% kÕ ho¹ch ®Ò ra. DiÖn tÝch vµ s¶n l−îng c¸c lo¹i c©y trång kh¸c nh− ng«, l¹c, thuèc l¸; c¸c c©y c«ng nghiÖp nh− mÝa, døa, s¾n, d©u..t¨ng so víi n¨m tr−íc; c¸c c¬ chÕ chÝnh s¸ch ®Çu t− cho s¶n xuÊt c©y nguyªn liÖu nh− mÝa, døa s¾n tiÕp tôc ph¸t huy vµ triÓn khai thùc hiÖn; c©y b«ng ®· ®−îc s¶n xuÊt thö nghiÖm thµnh c«ng 140 ha vµ ®ang nh©n réng. Ch¨n nu«i æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn, gièng con ®−îc chó ý, tiªm phßng gia sóc ®−îc thùc hiÖn tèt; ®µn tr©u vµ ®µn lîn ®Òu t¨ng trªn 5% so víi kÕ ho¹ch. B−íc ®Çu ®· triÓn khai thùc hiÖn hiÖu qu¶ c¸c m« h×nh kinh tÕ v−ên rõng, v−ên ®åi, kinh tÕ trang tr¹i, thuû lîi nhá vµ kiªn cè ho¸ kªnh m−¬ng; kh«i phôc ngµnh nghÒ cò vµ ph¸t triÓn ngµnh nghÒ míi, gi¶i quyÕt ®−îc lao ®éng n«ng nhµn trong n«ng nghiÖp. VÒ l©m nghiÖp: thùc hiÖn tèt viÖc ®ãng cöa rõng ®èi víi viÖc khai th¸c rõng tù nhiªn theo chñ tr−¬ng cña TØnh uû vµ NghÞ quyÕt H§ND tØnh; qu¶n lý tèt l©m s¶n, h¹n chÕ n¹n ch¸y rõng, c«ng t¸c khoanh nu«i t¸i sinh ®ùoc t¨ng c−êng, trång rõng tËp trung trªn 4.545ha ®¹t ®−îc kÕ ho¹ch ®Ò ra trong n¨m. VÒ thuû s¶n: s¶n l−îng khai th¸c c¸ c¶ n¨m −íc ®¹t 42.900 tÊn v−ît 4,7% kÕ ho¹ch n¨m, t¨ng 8% so víi n¨m tr−íc. S¶n l−îng nu«i trång −ít ®¹t 3.631 tÊn, t¨ng 0,2%. §· hoµn thµnh quy ho¹ch chi tiÕt c¸c vïng nu«i t«m, lµm c¬ së ®Ó qu¶n lý vµ ®Çu t− ph¸t triÓn nu«i t«m cña tØnh trong thêi gian ®Õn. §ang triÓn khai x©y dùng c¸c c¶ng c¸, nhµ m¸y chÕ biÕn hµng thuû s¶n ®«ng l¹nh xuÊt khÈu theo kÕ ho¹ch ®· duyÖt. 16
1.2. 5. C«ng nghiÖp - TTCN N¨m 2002 s¶n xuÊt c«ng nghiÖp - TTCN t¨ng tr−ëng kh¸, tõng b−íc kh«i phôc ngµnh nghÒ, lµng nghÒ g¾n víi du lÞch, gi¸ trÞ s¶n xuÊt c«ng nghiÖp - TTCN ®¹t 1.627,5 tû ®ång, t¨ng 22,5% so víi n¨m tr−íc, v−ît 5,6% so víi NghÞ quyÕt H§ND tØnh ®· gãp phÇn tÝch cùc vµo viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña tØnh. Thu hót ®−îc c¸c nhµ ®Çu t− kÓ c¶ ®Çu t− n−íc ngoµi vµo c¸c khu c«ng nghiÖp, khu kinh tÕ më Chu Lai; c¸c nhµ m¸y ®−îc x©y d−ông vµ ®i vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt ë c¸c khu, côm c«ng nghiÖp, viÖc s¾p xÕp ®æi míi doanh nghiÖp nhµ n−íc ®−îc tËp trung ®· t¹o ®−îc sù chuyÓn biÕn ®¸ng kÓ vÒ ph¸t triÓn ngµnh c«ng nghiÖp. Trªn 50 dù ¸n ®· ®Çu t− vµo c¸c khu c«ng nghiÖp, víi sè vèn ®Çu t− trªn 1000 tû ®ång; ®· cã hµng chôc dù ¸n ®i vµo s¶n xuÊt. Riªng khu c«ng nghiÖp §iÖn Nam - §iÖn Ngäc cã 29 dù ¸n, 14 dù ¸n ®· ®i vµo s¶n xuÊt víi nhiÒu nhµ m¸y kh¸ hiÖn ®¹i, gi¶i quyÕt ®−îc nhiÒu lao ®éng ë ®Þa ph−¬ng. Khu vùc doanh nghiÖp nhµ n−íc ®Þa ph−¬ng vÉn gi÷ nhÞp ®é t¨ng tr−ëng kh¸; mét sè ngµnh t¨ng cao nh− ngµnh chÕ biÕn thùc phÈm vµ thøc uèng, c«ng nghiÖp s¶n xuÊt chÊt kho¸ng phi kim lo¹i, ngµnh may mÆc... Khu vùc doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh t¨ng kh¸; mét sè ngµnh chiÕm tû träng lín vµ cã møc t¨ng tr−ëng cao nh− c«ng nghiÖp khai kho¸ng, g¹ch men, vËt liÖu x©y dùng, c«ng nghiÖp chÕ biÕn thùc phÈm, thøc uèng, thuû s¶n chÕ biÕn, dÖt, lµng nghÒ, hµng thñ c«ng mü nghÖ..., mét sè côm c«ng nghiÖp nh− Tr−êng Xu©n - Tam Kú, Tr¶ng NhËt - §iÖn Bµn ®· lÊp ®Çy c¸c xÝ nghiÖp s¶n xuÊt. 1.2.6. C¸c ho¹t ®éng kinh tÕ kh¸c (th−¬ng nghiÖp, dÞch vô, du lÞch) N¨m 2002 ho¹t ®éng th−¬ng m¹i, du lÞch, dÞch vô vµ kinh tÕ ®èi ngo¹i ®¹t ®−îc nh÷ng kÕt qu¶ tèt, gi¸ trÞ c¸c ngµnh dÞch vô t¨ng 13% so víi n¨m tr−íc, ®¹t chØ tiªu NghÞ quyÕt H§ND tØnh ®Ò ra, thóc ®Èy t¨ng nhanh tû lÖ trong c¬ cÊu kinh tÕ. X¸c ®Þnh ®−îc thÞ x· Héi An lµ trung t©m du lÞch vïng vµ ®· thu hót ®−îc kh¸ch quèc tÕ t¨ng nhanh, l−u tró dµi ngµy h¬n. Ho¹t ®éng l−u chuyÓn hµng ho¸, ph¸t triÓn th−¬ng m¹i miÒn nói ®−îc tËp trung ®¸p øng ®−îc yªu cÇu tiªu dïng x· héi vµ c¸c mÆt hµng thiÕt yÕu cho nh©n d©n miÒn nói. Tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu −íc ®¹t 36,5 triÖu USD, v−ît 7,5% so víi NghÞ quyÕt HDND tØnh vµ t¨ng gÇn 14 % so víi n¨m tr−íc, trong ®ã xuÊt khÈu ®Þa ph−¬ng −íc ®¹t 28,4 triÖu USD, t¨ng 20,6%. Gi¸ trÞ nhËp khÈu gi¶m nhiÒu so víi cïng kú do viÖc nhËp khÈu ph©n bãn gi¶m m¹nh. Ho¹t ®éng du lÞch, dÞch vô vÉn gi÷ ®−îc tèc ®é t¨ng nhanh 17
vµ æn ®Þnh trong t×nh h×nh cã nhiÒu biÕn ®éng vÒ thÞ tr−êng vµ luång kh¸ch, doanh thu du lÞch t¨ng 52%, l−ît kh¸ch t¨ng 39%, hÖ sè sö dông buång phßng ®¹t b×nh qu©n 70%. §· tæ chøc nhiÒu ho¹t ®éng vµ tham gia nhiÒu lÔ héi v¨n ho¸ - du lÞch cña tØnh. C¸c dÞch vô b−u ®iÖn, dÞch vô vËn t¶i tiÕp tôc ph¸t triÓn. Ho¹t ®éng ®¨ng ký kinh doanh, −u ®·i ®Çu t−, c«ng t¸c chèng bu«n lËu vµ gian lËn th−¬ng m¹i ®−îc chó träng. Tuy gÆp nhiÒu khã kh¨n, nh−ng trong n¨m ®· cã 7 giÊy phÐp ®Çu t− n−íc ngoµi ®−îc cÊp víi tæng sè vèn 70 triÖu USD, n©ng tæng sè dù ¸n ®Çu t− n−íc ngoµi lµ 21 dù ¸n víi tæng sè vièn 230 triÖu USD. UBND tØnh ®· t¨ng c−êng chØ ®¹o kinh tÕ ®èi ngo¹i th«ng qua quan hÖ trùc tiÕp víi c¸c §¹i sø, Tæng l·nh sù vµ trùc tiÕp giíi thiÖu ®Çu t− ë mét sè n−íc, ®Þa bµn träng ®iÓm. 18
Ch−¬ng 2 §¸nh gi¸ hiÖn tr¹ng sö dông tµi nguyªn vµ m«i tr−êng n«ng th«n tØnh Qu¶ng Nam 2.1 §¸nh gi¸ hiÖn tr¹ng sö dông tµi nguyªn 2.1.1. §¸nh gi¸ hiÖn tr¹ng sö dông tµi nguyªn ®Êt vµ hÖ thèng canh t¸c Theo sè liÖu Niªn gi¸m thèng kª Qu¶ng Nam 2002, tæng diÖn tÝch ®Êt tØnh Qu¶ng Nam lµ: 1.040.742 ha; trong ®ã: - §Êt n«ng nghiÖp : 111.496 ha, chiÕm 10,7% - §Êt l©m nghiÖp : 439.293 ha, chiÕm 42,2% - §Êt chuyªn dïng : 27.362 ha, chiÕm 2,6% - §Êt ë : 7.342 ha, chiÕm 0,7% - §Êt ch−a sö dông : 455.249 ha, chiÕm 43,8% B¶ng 2.4. T×nh h×nh sö dông ®Êt ë tØnh Qu¶ng Nam Ha Tæng diÖn tÝch 1.040.742 1. §Êt n«ng nghiÖp 111.496 - C©y hµng n¨m 82.685 + Lóa, lóa mµu 49.334 + §Êt chuyªn mµu vµ c©y CN hµng n¨m 21.226 + §Êt chuyªn rau 51 - C©y l©u n¨m 7.297 + C©y CN l©u n¨m 3.666 19
+ C©y ¨n qu¶ 2.137 + C©y l©u n¨m kh¸c 1.485 - §Êt trång cá 32 - §Êt cã mÆt n−íc ®ang dïng vµo ng− nghiÖp 2.022 - §Êt v−ên liÒn nhµ 19.460 2. §Êt dïng vµo L©m nghiÖp 439.293 - Rõng tù nhiªn 389.186 - Rõng trång 50.096 - §Êt −¬m c©y gièng 11 3. §Êt chuyªn dïng 27.362 - §Êt x©y dùng 2.335 - §−êng giao th«ng 6.938 - §Êt thuû lîi 8.683 4. §Êt khu d©n c− 7.342 5. §Êt ch−a sö dông 455.249 - §Êt b»ng 27.640 - §Êt ®åi nói 388.350 - §Êt cã mÆt n−íc 4.519 - §Êt ch−a sö dông kh¸c 12.380 (Nguån: Niªn gi¸m thèng kª Qu¶ng Nam 2002) 2.1.2. Tµi nguyªn n−íc a. Tµi nguyªn n−íc m−a: Qu¶ng Nam lµ tØnh cã l−îng m−a hµng n¨m thuéc lo¹i lín nhÊt so víi c¸c tØnh trong vïng. Tæng l−îng m−a hµng n¨m biÕn ®æi tõ (2.000 ®Õn 4.000mm), trung b×nh kho¶ng 2.700mm, trong ®ã cã trung t©m m−a lín lµ Nam Trµ My, B¾c Trµ My l−îng m−a trung b×nh kho¶ng 5.121mm/n¨m. §Æc ®iÓm vÒ m¸i lîp cña ®a sè c¸c hé gia ®×nh vïng n«ng th«n: Ph−¬ng ph¸p thu høng vµ ®Æc ®iÓm m¸i lîp quyÕt ®Þnh rÊt lín tíi chÊt l−îng n−íc m−a. Tuy nhiªn, ®a sè c¸c hé gia ®×nh vïng n«ng th«n trong TØnh sö dông nhµ m¸i l¸, chØ cã mét sè Ýt 20