Một số giải pháp nâng cao hiệu quả giáo dục đạo đức công dân cho học viên trường Đại học Chính trị dưới ánh sáng tư tưởng Hồ Chí Minh

VJE Tạp chí Giáo dục, Số đặc biệt Kì 3 tháng 5/2019, tr 269-273; 254<br /> <br /> <br /> <br /> MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC CÔNG DÂN<br /> CHO HỌC VIÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC CHÍNH TRỊ<br /> DƯỚI ÁNH SÁNG TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH<br /> Nguyễn Trung Thành - Đại học Chính trị, Bộ Quốc phòng<br /> Trần Trọng Bắc - Trường Đại học Phú Yên<br /> <br /> Ngày nhận bài: 24/12/2018; ngày chỉnh sửa: 20/01/2019; ngày duyệt đăng: 15/02/2019.<br /> Abstract: Promoting and improving the effectiveness of civic ethics education is a regular and<br /> urgent task to meet the requirements of building a socialist rule-of-law state in Vietnam. At the<br /> same time, it is the responsibility of the whole political system, especially the education sector, to<br /> create “model citizens” and “elite citizens” towards the goal of creating “global citizens” in the<br /> context of Vietnam promoting innovation and international integration. The article contributes to<br /> improving the effectiveness of civic ethics education for students at the Political University under<br /> the light of Ho Chi Minh thought.<br /> Keywords: Citizens, citizen ethics, civic consciousness, civic obligation.<br /> <br /> 1. Mở đầu nhân dân làm chủ. Nhân dân có quyền lợi làm chủ, thì<br /> Đạo đức công dân là những nguyên tắc, quy tắc, phải có nghĩa vụ làm tròn bổn phận công dân, giữ đúng<br /> chuẩn mực xã hội, nhằm điều chỉnh nhận thức, hành vi đạo đức công dân” [3; tr 258].<br /> của công dân trong quan hệ với nhà nước, nó được thực Giáo dục đạo đức công dân là phương thức và quá<br /> hiện bởi niềm tin cá nhân, truyền thống, sức mạnh của dư trình chuyển hóa các nguyên tắc, chuẩn mực, quan điểm<br /> luận xã hội và pháp luật. Giáo dục đạo đức công dân là và lí tưởng đạo đức công dân của xã hội thành những<br /> nội dung quan trọng nhất và có tính xuyên suốt trong toàn phẩm chất đạo đức của cá nhân công dân, thành tình cảm<br /> bộ cuộc đời, sự nghiệp và tư tưởng chính trị Hồ Chí và tri thức đạo đức, thành niềm tin và ý chí, thành trách<br /> Minh. Có thể khẳng định ở Việt Nam, Hồ Chí Minh là nhiệm và nghĩa vụ, thành nhu cầu và động cơ bên trong<br /> người đầu tiên đề cập đến đạo đức công dân trong chế độ của cá nhân, thành năng lực thực hiện và đánh giá đạo<br /> mới. Người coi giáo dục đạo đức công dân là nhiệm vụ đức. Do đó, việc đẩy mạnh giáo dục đạo đức công dân<br /> trọng tâm, cấp bách song song với các nhiệm vụ khác của cho đội ngũ học viên Trường Đại học Chính trị là nhiệm<br /> chính quyền dân chủ. Sau Cách mạng tháng Tám năm vụ vừa cấp thiết trước mắt, vừa cơ bản, lâu dài nhằm đào<br /> 1945 thành công, khi đề cập đến “Những nhiệm vụ cấp tạo ra thế hệ cán bộ chính trị “vừa hồng, vừa chuyên”,<br /> bách của Nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa”, Chủ không chỉ là người cán bộ kiểu mẫu mà còn xứng đáng<br /> tịch Hồ Chí Minh đã chỉ rõ: “Chúng ta có nhiệm vụ cấp là người “công dân ưu tú, công dân kiểu mẫu” như lời<br /> bách là phải giáo dục lại nhân dân chúng ta. Chúng ta căn dặn của Chủ tịch Hồ Chí Minh “Quân đội ta trung<br /> phải làm cho dân tộc chúng ta trở nên một dân tộc dũng với Ðảng, hiếu với dân, sẵn sàng chiến đấu hy sinh vì độc<br /> cảm, yêu nước, yêu lao động, một dân tộc xứng đáng với lập, tự do của Tổ quốc, vì chủ nghĩa xã hội. Nhiệm vụ<br /> nước Việt Nam độc lập” [1; tr 7]. Người khẳng định: Về nào cũng hoàn thành, khó khăn nào cũng vượt qua, kẻ<br /> văn hóa, phải thanh toán nạn mù chữ, “phải học đạo đức thù nào cũng đánh thắng”.<br /> công dân, phổ thông chính trị”, “để trả lời cho thế giới Bài viết góp phần nâng cao hiệu quả giáo dục đạo đức<br /> biết nước ta là nước văn minh” [2; tr 74]. Trong quá trình công dân cho học viên Trường Đại học Chính trị hiện nay<br /> xây dựng nhà nước dân chủ mới, theo Hồ Chí Minh, nhà dưới ánh sáng tư tưởng Hồ Chí Minh.<br /> nước phải luôn tạo mọi điều kiện thuận lợi, thiết lập mọi 2. Nội dung nghiên cứu<br /> cơ chế bảo đảm để nhân dân thực sự phát huy quyền làm 2.1. Đổi mới nội dung giáo dục đạo đức công dân<br /> chủ của mình, được hưởng dụng đầy đủ, kịp thời những<br /> Chú trọng giáo dục cho học viên Trường Đại học<br /> thành quả cách mạng đã giành được, đồng thời, Người<br /> Chính trị nhận thức rõ vấn đề lợi ích và sự thống nhất<br /> cũng mong muốn mọi công dân trong nhà nước đó cũng<br /> phải thường xuyên được giáo dục, rèn luyện và tự giác tu giữa lợi ích cá nhân, lợi ích tập thể ở nước ta hiện nay.<br /> dưỡng, rèn luyện về đạo đức, lối sống, về phẩm chất công Đạo đức là một hình thái ý thức xã hội tất yếu được nảy<br /> dân, để làm tròn bổn phận người chủ đất nước. Người sinh trên cơ sở tồn tại xã hội. Do đó, nội dung giáo dục<br /> nói: “Nước ta là nước dân chủ, nghĩa là nước nhà do đạo đức công dân cũng phải phản ánh và có tác dụng cải<br /> <br /> 269 Email: dangthanhthanhvan2011@gmail.com<br />  VJE Tạp chí Giáo dục, Số đặc biệt Kì 3 tháng 5/2019, tr 269-273; 254<br /> <br /> <br /> tạo tồn tại xã hội. Trong điều kiện thực tiễn của nước ta ứng xử của những công dân có đạo đức đó là phải đặt lợi<br /> hiện nay, với chủ trương phát triển kinh tế thị trường, ích chung lên trên hết, trước hết. Lợi ích chung được bảo<br /> định hướng xã hội chủ nghĩa nhằm thực hiện thắng lợi đảm là cơ sở bảo đảm lợi ích của mỗi cá nhân, nhất là<br /> mục tiêu “Dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn tính chất hoạt động quân sự luôn đòi hỏi cao ở tinh thần<br /> minh”, yếu tố quan trọng hàng đầu đó là phải phát huy “sẵn sàng chiến đấu hi sinh”, “vì nước quên thân, vì dân<br /> sức mạnh của khối đại đoàn kết toàn dân tộc. Sức mạnh phục vụ” của mỗi quân nhân.<br /> của dân tộc chỉ được phát huy khi mỗi công dân nhận Đạo đức công dân được hình thành thông qua quá<br /> thức rõ vấn đề lợi ích và sự thống nhất giữa lợi ích cá trình giải quyết quan hệ giữa quyền và nghĩa vụ của công<br /> nhân, lợi ích tập thể ở nước ta hiện nay. Chủ tịch Hồ Chí dân. Do đó, giáo dục học viên về quyền và nghĩa vụ cũng<br /> Minh đã chỉ rõ: “Giáo dục đạo đức công dân để mọi như cách thức giải quyết hài hòa mối quan hệ trên nhằm<br /> người hiểu rõ: Lợi ích chung của nước nhà và lợi ích phát huy cao nhất năng lực làm chủ, tính tích cực, sáng<br /> riêng của người dân là nhất trí; quyền lợi của công dân tạo của từng học viên, thực hiện thắng lợi mọi nhiệm vụ<br /> và nghĩa vụ của công dân là nhất trí; đã là người chủ của được phân công. Mỗi học viên cần ý thức rõ danh dự,<br /> nước nhà thì phải phụ trách đối với Tổ quốc” [3; tr 258]. lương tâm và trách nhiệm của người cán bộ Đảng, cán bộ<br /> Đoàn trong Quân đội. Trên cơ sở đó, mỗi học viên cần<br /> Mặt khác, lợi ích là động lực quan trọng thúc đẩy mỗi nêu cao ý thức giữ gìn đạo đức lối sống, phương pháp,<br /> cá nhân công dân tích cực hoạt động nhằm thỏa mãn nhu tác phong công tác của người quân nhân cách mạng trong<br /> cầu. Nếu như ở các nhà nước phi vô sản, đặc biệt là chế giải quyết các mối quan hệ “với mình, với người và với<br /> độ tư bản, con người tìm kiếm lợi ích cá nhân bằng mọi việc”. Đồng thời, từng học viên cần rèn luyện cho mình<br /> giá, kể cả trà đạp lên lợi ích của xã hội, coi việc tìm kiếm lòng nhân ái, thái độ khoan dung, độ lượng nhằm đề cao<br /> lợi nhuận là điều kiện sống còn của mỗi cá nhân thì dưới ý thức, trách nhiệm cộng đồng trong tham gia các phong<br /> chế độ xã hội chủ nghĩa lợi ích cá nhân gắn liền với lợi trào hoạt động xã hội.<br /> ích cộng đồng. Trong chế độ mới, chế độ do nhân dân Nội dung, chương trình GD-ĐT ở nhà trường cần khéo<br /> lao động làm chủ, mỗi người là một bộ phận của tập thể, léo lồng ghép có hiệu quả những phẩm chất nhân cách<br /> có vị trí nhất định và đóng góp một phần công lao cho sự công dân tiêu biểu như: Giáo dục tinh thần yêu lao động<br /> phát triển của xã hội, “Cho nên lợi ích cá nhân là nằm và chấp hành kỉ luật lao động, giáo dục lòng yêu nước, tinh<br /> trong lợi ích của tập thể, là một bộ phận của lợi ích tập thần quốc tế, giáo dục chủ nghĩa nhân đạo, ý thức tôn trọng<br /> thể. Lợi ích chung của tập thể được bảo đảm thì lợi ích pháp luật và những tính cách đạo đức cao quý của công<br /> riêng của cá nhân mới có điều kiện để được thoả mãn” dân (như: ngay thẳng, trung thực…). Là thế hệ công dân<br /> [4; tr 610]. Đây chính là cách ứng xử hợp đạo lí làm trong chế độ xã hội chủ nghĩa, tinh thần yêu lao động, chấp<br /> người của mỗi công dân trong chế độ xã hội chủ nghĩa, hành nghiêm kỉ luật lao động và ý thức thượng tôn pháp<br /> khẳng định tính ưu việt của chế độ xã hội chủ nghĩa, một luật là những phẩm chất đạo đức quan trọng nhất của<br /> xã hội mà “mỗi người mới có điều kiện để cải thiện đời người công dân. Học viên phải thực sự hăng say lao động,<br /> sống riêng của mình, phát huy tính cách riêng và sở biết quý trọng giá trị của lao động, tự giác làm tròn nghĩa<br /> vụ của mình với Nhà nước và Quân đội, dám đấu tranh với<br /> trường riêng của mình” [4; tr 610]. Do đó, bên cạnh việc<br /> những bất công, sai phạm trong đơn vị. Nhà trường cần<br /> “giải quyết hài hòa quan hệ lợi ích giữa các thành viên<br /> gắn việc tăng cường giáo dục tinh thần yêu lao động với<br /> trong xã hội; bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính giáo dục chủ nghĩa tập thể. Bởi vì, nguyên tắc của chủ<br /> đáng của nhân dân” [5; tr 159], cần trang bị cho học viên nghĩa tập thể “mình vì mọi người, mọi người vì mình”<br /> những tri thức hiểu biết về vấn đề lợi ích, vấn đề quyền chính là cơ sở thúc đẩy cá nhân nỗ lực cố gắng hăng say<br /> và nghĩa vụ công dân, đề cao trách nhiệm công dân... lao động vì mình và vì mọi người.<br /> nhằm củng cố niềm tin, thúc đẩy ý thức tự giác, hành<br /> Trong giáo dục đạo đức công dân cho học viên cũng<br /> động nỗ lực phấn đấu vươn lên, khắc phục những khó<br /> cần đặc biệt chú trọng giáo dục ý thức tôn trọng pháp<br /> khăn, gian khổ từ tính chất của hoạt động quân sự. luật, kỉ luật quân đội. Đây là chuẩn mực quan trọng bậc<br /> Trên cơ sở nhận thức đầy đủ, đúng đắn về lợi ích cần nhất trong thang giá trị đạo đức của mọi công dân. Đồng<br /> đẩy mạnh giáo dục cho học viên hiểu rõ yêu cầu đặt lợi thời, “kỉ luật là sức mạnh của quân đội”. Chính điều đó<br /> ích chung lên trên hết, trước hết. Nước ta đang trong thời giúp hình thành ở học viên ý thức tôn trọng những quy<br /> kì quá độ lên chủ nghĩa xã hội, về cơ bản lợi ích chung định chung trong hoạt động tập thể, làm tiền đề cho ý<br /> và lợi ích riêng là nhất trí, nhưng trong quá trình phát thức chấp hành nghiêm kỉ luật quân đội. Do đó, bên cạnh<br /> triển ở những điều kiện, hoàn cảnh nhất định vẫn không việc trang bị kiến thức chuyên ngành công tác đảng, công<br /> tránh khỏi những mâu thuẫn, xung đột. Cho nên, cách tác chính trị, Nhà trường cần giáo dục, bồi dưỡng kiến<br /> <br /> 270<br />  VJE Tạp chí Giáo dục, Số đặc biệt Kì 3 tháng 5/2019, tr 269-273; 254<br /> <br /> <br /> thức pháp luật, rèn luyện ý thức tôn trọng pháp luật thông học các môn khoa học xã hội và nhân văn. Khắc phục<br /> qua duy trì nghiêm nền nếp chính quy, rèn luyện kỉ luật, triệt để thái độ coi thường, xem nhẹ của cả người dạy và<br /> trực tiếp nhất là những quy định của nhà trường. Là lớp người học thông qua đổi mới, cải cách toàn diện. Đổi mới<br /> người trẻ tuổi, học viên dễ dàng tiếp thu kiến thức mới GD-ĐT nói chung, nhất là các môn khoa học xã hội và<br /> do đó thông qua các hoạt động ngoại khóa, hoạt động văn nhân văn nói riêng cần tập trung chuẩn hóa tất cả các<br /> hóa văn nghệ để truyền tải các nội dung pháp luật sát với khâu: đào tạo giáo viên; xác định nội dung, chương trình<br /> thực tế, phù hợp với tâm lí lứa tuổi như: Luật Giáo dục, giảng dạy; thi, kiểm tra, đánh giá xếp loại kết quả; tài liệu<br /> Luật An toàn giao thông… nghiên cứu học tập… theo hướng thiết thực, hiệu quả,<br /> Là bộ phận công dân ưu tú nhất, bộ phận học viên là tránh các biểu hiện hình thức, kém tác dụng.<br /> đảng viên cũng cần phải được giáo dục và tự giác tự giáo Gia đình là “tế bào” của xã hội, là “cái nôi” ươm mầm<br /> dục đạo đức công dân. Sự gương mẫu của bộ phận này nhân cách đầu tiên của công dân. Trong giáo dục đạo đức<br /> trong tu dưỡng rèn luyện có ảnh hưởng rất lớn đến các công dân, càng cần đến giáo dục đạo đức trong gia đình.<br /> đối tượng học viên khác. Do đó, nếu không tự giác tu Mỗi người không chỉ tìm thấy ở gia đình niềm vui, ý nghĩa<br /> dưỡng, rèn luyện, tự giác vươn lên thì mọi sự hoạt động trong sáng của cuộc sống, điểm tựa vững vàng và nguồn<br /> giáo dục đều không đem lại kết quả. Ngoài phẩm chất sinh lực mạnh mẽ để bước vào xã hội mà còn thu nhận từ<br /> chính trị, trình độ chuyên môn tốt, thực hiện đầy đủ các gia đình những chuẩn mực đạo đức cao quý của người công<br /> nguyên tắc, chuẩn mực đạo đức của mọi công dân, lực dân để vững vàng bước ra ngoài xã hội với địa vị người làm<br /> lượng này còn phải tích cực chuyển hóa những chuẩn chủ. Do đó, nội dung giáo dục đạo đức trong gia đình hiện<br /> mực đó thành ý thức, tình cảm, tập tục, thói quen trong nay không chỉ tập trung vào việc giáo dục cách ứng xử của<br /> tập thể đơn vị. Chỉ có thông qua hoạt động giáo dục đạo các thành viên trong gia đình “trên kính dưới nhường” và<br /> đức công dân mới có thể xác lập được quan điểm nhận lòng hiếu thảo của con cháu đối với ông bà, cha mẹ... mà<br /> thức đạo đức, hình thành năng lực ứng xử đạo đức và tính cần tập trung giáo dục con em mình biết tôn trọng lợi ích xã<br /> cách đạo đức công dân. Chỉ có thông qua giáo dục đạo hội và những nguyên tắc của đời sống xã hội, giáo dục tình<br /> đức thường xuyên, sâu rộng mới có thể xác lập được văn cảm yêu Tổ quốc, yêu nhân, yêu chủ nghĩa xã hội. Đồng<br /> hóa đạo đức công dân cho mọi học viên trong đơn vị. thời, rèn luyện cho con em mình những tính cách cần thiết<br /> 2.2. Một số giải pháp nâng cao hiệu quả giáo dục đạo của người công dân như: ngay thẳng, trung thực, dũng cảm,<br /> đức công dân cho học viên Trường Đại học Chính trị khiêm tốn, thái độ tự chủ dám làm dám chịu trách nhiệm,<br /> đặc biệt là ý thức tôn trọng pháp luật…<br /> Giáo dục đạo đức công dân phải kết hợp chặt chẽ giữa<br /> phát huy vai trò của người dạy và người học; kết hợp chặt Khi giáo dục đạo đức, lối sống, bên cạnh việc giáo dục<br /> chẽ giữa giáo dục đạo đức với giáo dục tri thức, giáo dục các chuẩn mực đạo đức công dân tốt đẹp, yêu cầu xây<br /> chính trị, giáo dục lao động, công tác, giáo dục pháp dựng chế độ mới cũng đòi hỏi gia đình phát huy vai trò<br /> luật… Đồng thời, cần có một hệ thống giải pháp đồng tích cực trong việc ngăn chặn những mặt trái của đạo đức<br /> bộ, thống nhất, trong đó tập trung vào các nội dung, biện công dân như: tham nhũng, buôn lậu, trốn thuế, lối sống<br /> pháp cụ thể sau: hưởng thụ, lười lao động… Tham nhũng đang trở thành<br /> quốc nạn, là bài toán khó đối với các nước đang phát triển,<br /> 2.2.1. Nâng cao nhận thức đạo đức công dân cho mọi trong đó có Việt Nam. Trong khi hầu hết các vụ việc tham<br /> học viên trong nhà trường nhũng chủ yếu được phát hiện, bị tố giác nhờ dư luận xã<br /> Nhận thức là cơ sở của hoạt động thực tiễn, thông hội… thì hầu như có rất ít các vụ án được phát giác từ trong<br /> thường có nhận thức đúng mới có hành động đúng. Chủ gia đình, thậm chí có không ít thành viên trong gia đình<br /> tịch Hồ Chí Minh đã căn dặn: “Tư tưởng đúng thì hành còn tiếp tay cho thân nhân mình thực hiện các hành vi vi<br /> động mới khỏi sai lạc và mới làm trọn nhiệm vụ cách phạm pháp luật. Đây là những hạn chế của giáo dục đạo<br /> mạng được” [6; tr 360]. Sự hình thành nhân cách công đức trong gia đình bắt nguồn từ quan niệm lệch chuẩn về<br /> dân được thực hiện trong cả ba môi trường: gia đình, nhà vấn đề lợi ích của không ít gia đình hiện đại.<br /> trường và xã hội. Do đó, tối ưu hóa quá trình giáo dục Giáo dục đạo đức công dân cho đội ngũ học viên cần<br /> đạo đức công dân ở các môi trường ấy chính là biện pháp đặc biệt chú trọng ngăn chặn và đẩy lùi căn bệnh “kiêu<br /> hữu hiệu nhất để nâng cao nhận thức của mọi công dân. ngạo cộng sản”. Nó làm cho người đảng viên “tưởng rằng<br /> Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nhiều lần khẳng định nhiệm chỉ bằng những pháp lệnh cộng sản là có thể giải quyết<br /> vụ của ngành giáo dục “không những dạy đọc, dạy viết, được tất cả nhiệm vụ của mình” [8; tr 217]. Nước ta đi lên<br /> mà còn phải chú trọng dạy đạo đức công dân” [7; tr chủ nghĩa xã hội từ một nền kinh tế nông nghiệp lạc hậu,<br /> 126]. Nhằm trang bị kĩ năng ứng xử của công dân trong do đó tư duy tiểu nông vẫn còn tồn tại dai dẳng trong nhận<br /> quan hệ với nhà nước, cần nâng cao chất lượng dạy và thức các đối tượng công dân, trong đó có đội ngũ cán bộ,<br /> <br /> 271<br />  VJE Tạp chí Giáo dục, Số đặc biệt Kì 3 tháng 5/2019, tr 269-273; 254<br /> <br /> <br /> đảng viên. Tính kiêu ngạo đi liền với sự thiếu hiểu biết dẫn hình thành phổ biến như các hình thái ý thức xã hội khác,<br /> đến nhận thức cán bộ, đảng viên bị hạn chế, thậm chí lệch phương thức đó không gì khác chính là thông qua hoạt<br /> lạc, không đầy đủ. Để loại bỏ căn bệnh này, Nhà trường động thực tiễn. Các nhà giáo dục học Mác - xít đã khẳng<br /> cần chú trọng nâng cao chất lượng dạy và học các môn cho định: Nhân cách con người chỉ được hình thành bằng<br /> các đối tượng đào tạo. Trong các nội dung đào tạo, bồi hoạt động và thông qua hoạt động. Thông qua hoạt động<br /> dưỡng lí luận cho học viên cần chú trọng nâng cao tinh qua thực tiễn hoạt động quân sự đạo đức của mỗi công<br /> thần trách nhiệm, hết lòng hết sức phụng sự tổ quốc, phụng dân được bộc lộ, được điều chỉnh, định hình, hoàn thiện<br /> sự nhân dân. Đạo đức của người cán bộ chính trị tương lai và phát triển. Thực tiễn là tiêu chuẩn của nhận thức đạo<br /> phải là sự tổng hòa của đạo đức người đày tớ, người công đức, là thước đo tính đúng đắn, phù hợp, tiến bộ của các<br /> dân kiểu mẫu. Giáo dục lí luận phải gắn liền với rèn luyện chuẩn mực và hành vi đạo đức. Giáo dục đạo đức, không<br /> trong thực tiễn hoạt động quân sự. Đặc biệt là phải gần phải chỉ được thực hiện trong nhà trường, trên lớp học,<br /> dân, gắn bó với nhân dân để hiểu dân, học tập phẩm chất mới học tập, tu dưỡng, rèn luyện và tự cải tạo được.<br /> đạo đức cao quý trong nhân dân để phục vụ dân tốt hơn. Trong mọi hoạt động cách mạng, chúng ta đều có thể và<br /> 2.2.2. Phát huy vai trò của tự phê bình và phê bình trong đều phải học tập, tự cải tạo. Trong thực tiễn, thông qua<br /> giáo dục đạo đức công dân thực tiễn, mỗi học viên có điều kiện học hỏi lẫn nhau, phê<br /> bình nhau để cùng nhau tiến bộ. Nhân cách của người khác<br /> Tự phê bình và phê bình trước hết là yêu cầu và<br /> chính là tấm gương phản chiếu để mỗi công dân tự nhìn<br /> phương thức xây dựng đạo đức của mọi công dân. Là<br /> lại mình, biết mình đang ở đâu để tự phê bình mình, học<br /> người chủ của chế độ mới, nếu không thường xuyên tự<br /> tập kinh nghiệm hay, tính cách tốt đẹp để không ngừng<br /> phê bình và phê bình để không ngừng nâng cao đạo đức<br /> trưởng thành. Bản thân thực tiễn hoạt động của Người<br /> công dân, học viên sẽ tự từ bỏ quyền lực và lợi ích của<br /> chính là kho tư liệu phong phú, sâu sắc về tư tưởng và tấm<br /> mình. Thông qua tự phê bình và phê bình, mỗi học viên<br /> gương đạo đức cho mọi thế hệ kế tiếp “Người hạ mình cho<br /> sẽ nhận thức rõ ưu điểm của bản thân và của các cá nhân<br /> vừa tầm mọi người Việt Nam để nâng đỡ mọi người Việt<br /> khác để không ngừng trau dồi, học tập đồng thời thấy rõ<br /> Nam lên đến tầm người” [11; tr 35]. Học tập và làm theo<br /> những hạn chế, yếu kém, lệch lạc để cùng nhau khắc<br /> tấm gương đạo đức của Người thông qua thực hiện Chỉ<br /> phục. Phát huy vai trò tự phê bình và phê bình chính là<br /> thị số 05-CT/TW của Bộ chính trị về “Đẩy mạnh học tập<br /> quá trình hình thành dư luận xã hội tích cực trong rèn<br /> và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí<br /> luyện đạo đức. Trong điều kiện tác động đa chiều, đan<br /> Minh” chính là biện pháp tự giáo dục hữu hiệu nhất để<br /> xen, cả tích cực và tiêu cực của quá trình toàn cầu hóa và<br /> trở thành người “công dân mẫu mực”.<br /> kinh tế thị trường đòi hỏi học viên phải biết phân tích rõ<br /> ràng cái gì đúng, cái gì sai. Xác định bản chất đúng sai 2.2.3. Kết hợp chặt chẽ giữa giáo dục đạo đức công dân<br /> của một vấn đề là rất quan trọng vì điều này không những với giáo dục chủ nghĩa Mác - Lênin<br /> đòi hỏi phải có vốn trí thức và hiểu biết nhất định mà còn Với vai trò là vũ khí lí luận “chủ nghĩa chân chính nhất,<br /> phải đứng trên quan điểm lập trường vì cái chung, lợi ích chắc chắn nhất, cách mệnh nhất là chủ nghĩa Mác - Lênin”<br /> chung chứ không phải vì lợi ích cá nhân. Khi đã hiểu rõ [12; tr 289], lí luận Mác - Lênin chẳng những là nền tảng<br /> đúng sai thì phải phê bình cái sai và ủng hộ cái đúng. tư tưởng, kim chỉ nam cho các Đảng cộng sản và công<br /> Cũng nhờ hiểu đúng sai nên mới phân biệt công - tư, nhân quốc tế trong cuộc đấu tranh thực hiện sứ mệnh lịch<br /> thiện - ác, lợi - hại, rồi: “Nghiêm chỉnh phê bình và thật sử của mình mà còn là “chất đề kháng” hữu hiệu nhất<br /> thà tự phê bình để giúp nhau sửa chữa khuyết điểm, phát trong cuộc đấu tranh phòng ngừa nguy cơ suy thoái đạo<br /> huy ưu điểm, để cùng nhau tiến bộ” [9; tr 186]. Từng học đức của mỗi công dân. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chỉ rõ:<br /> viên phải tỏ rõ thái độ nhất quyết không chịu sự chi phối “Có học tập lí luận Mác - Lênin mới củng cố được đạo<br /> và ảnh hưởng của những khuyết điểm sai lầm. Ra sức đức cách mạng, giữ vững lập trường, nâng cao sự hiểu<br /> ủng hộ những công dân tốt, tích cực, kiên quyết đấu tranh biết và trình độ chính trị” [4; tr 611]. Lí luận Mác - Lênin<br /> để sửa chữa khuyết điểm, không để hậu quả lan rộng ra không phải những tín điều trong kinh thánh mà bản thân<br /> có hại cho lợi ích chung của xã hội. Chủ tịch Hồ Chí nó chứa đựng trong đó ý nghĩa nhân văn, đạo đức và có<br /> Minh cho rằng: “Nơi nào sai lầm, ai sai lầm, thì lập tức sức cảm hóa mạnh mẽ, khơi dậy ý thức đạo đức của mỗi<br /> sửa chữa. Kiên quyết chống thói nể nang và che giấu, công dân. Do đó, ngay cả việc học ấy cũng là một hành vi<br /> chống thói trước mặt thì nể, kể lể sau lưng” [10; tr 308]. đạo đức, “là phải sống với nhau có tình, có nghĩa. Nếu<br /> Phê bình và tự phê bình cần được tiến hành thường thuộc bao nhiêu sách mà sống không có tình, có nghĩa thì<br /> xuyên liên tục trong mọi hoạt động sinh hoạt, học tập, sao gọi là hiểu chủ nghĩa Mác - Lênin được” [13; tr 670].<br /> công tác của học viên. Là một hình thái ý thức xã hội, Mặt khác, với vai trò cải tạo thế giới, lí luận Mác - Lênin<br /> đạo đức cũng có những cơ chế nảy sinh, phương thức chỉ trở thành vũ khí vật chất to lớn khi nó thâm nhập vào<br /> <br /> 272<br />  VJE Tạp chí Giáo dục, Số đặc biệt Kì 3 tháng 5/2019, tr 269-273; 254<br /> <br /> <br /> trong các đối tượng công dân, được mọi công dân tự giác tăng cường hiệu lực thực thi pháp luật. Vai trò đó thuộc về<br /> thừa nhận và vận dụng trong các phong trào hành động Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Do đó, cần<br /> cách mạng. Do đó, để tránh những biểu hiện hình thức, phải đẩy mạnh đổi mới và hoàn thiện Nhà nước theo hướng<br /> giáo điều trong giáo dục lí luận Mác - Lênin, cấp ủy, chỉ xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa. Đây là<br /> huy các cấp trong Nhà trường cần lựa chọn nội dung học vấn đề có ý nghĩa thời sự cấp bách hiện nay.<br /> tập phù hợp, sát thực tế, gắn với từng đối tượng công dân 2.2.5. Phát huy vai trò nêu gương đạo đức công dân của<br /> cụ thể, với đặc thù nghề nghiệp của từng công dân, tích đội ngũ cán bộ, đảng viên<br /> cực bồi dưỡng cho công dân phương pháp học lí luận. Nêu gương về đạo đức trước hết là một yêu cầu đối với<br /> Theo Hồ Chí Minh, học tập lí luận Mác - Lênin: “Là học cán bộ, đảng viên và những người đứng đầu các cơ quan<br /> tập cái tinh thần xử trí mọi việc, đối với mọi người và đối Đảng, Nhà nước, các tổ chức đoàn thể xã hội. Việc nêu<br /> với bản thân mình; là học tập những chân lí phổ biến của gương đạo đức của cán bộ, đảng viên có tác dụng giáo dục<br /> chủ nghĩa Mác - Lênin để áp dụng một cách sáng tạo vào quần chúng rất cao. Chủ tịch Hồ Chí Minh thường xuyên<br /> hoàn cảnh thực tế của nước ta” [4; tr 611]. nhắc nhở và yêu cầu mỗi cán bộ, đảng viên “Tự mình phải<br /> 2.2.4. Kết hợp chặt chẽ giữa giáo dục đạo đức công dân chính trước, mới giúp được người khác chính” [6; tr 130].<br /> với tăng cường kỉ luật Đảng và pháp luật Nhà nước, kỉ Ngược lại, sự thiếu rèn luyện, tu dưỡng, đặc biệt là sự thoái<br /> luật quân đội trong Nhà trường hóa, biến chất đạo đức của một bộ phận cán bộ, đảng viên<br /> Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn đề cao vai trò của việc sẽ ảnh hưởng rất lớn đến hành vi đạo đức, lối sống, ý thức<br /> giữ vững kỉ luật Đảng. Người cho rằng: “Không giữ kỉ luật, pháp luật của công dân. Truyền thống dân tộc Việt<br /> vững kỉ luật của Đảng, không kiên quyết chấp hành chính Nam, luôn đề cao vai trò nêu gương của mỗi người dân, đối<br /> sách và nghị quyết của Đảng, không thiết tha quan tâm với họ một tấm gương sống còn có giá trị hơn một trăm bài<br /> đến lợi ích của Đảng - là trái với nghĩa vụ của đảng viên” diễn văn tuyên truyền. Để có được những tấm gương sáng<br /> [14; tr 284]. Do đó, tăng cường kỉ luật Đảng nhằm xây cho quần chúng học tập và noi theo, đội ngũ cán bộ, đảng<br /> dựng Đảng ta thực sự “là đạo đức, là văn minh” có tác viên trong Nhà trường, phải không ngừng rèn luyện, tu<br /> dụng giáo dục đạo đức công dân trong quần chúng rất dưỡng, tự mình gương mẫu “cần, kiệm, liêm, chính, chí<br /> lớn. Quần chúng chỉ thực sự tin Đảng, yêu Đảng và tự công vô tư”; tư tưởng và hành động của từng đảng viên phải<br /> giác làm tròn bổn phận của mình khi mỗi đảng viên của thống nhất, nếu không “khác nào một mớ cắt rời, “trống<br /> Đảng thực sự là tấm gương mẫu mực về đạo đức lối sống. đánh xuôi, kèn thổi ngược” sẽ không thể lãnh đạo quần<br /> Muốn tăng cường kỉ luật Đảng thì không chỉ giới hạn chúng, không thể làm cách mạng. Lời nói và việc làm của<br /> trong việc chăm lo xây dựng các tổ chức cơ sở Đảng trong đảng viên rất quan hệ đến sự nghiệp cách mạng, vì nó ảnh<br /> Nhà trường vững mạnh về chính trị, tư tưởng, tổ chức và hưởng lớn đến quần chúng” [4; tr 606]. Cần lựa chọn, nhân<br /> đạo đức mà cần phải phát huy vai trò giám sát và phản biện rộng những tấm gương người tốt, việc tốt trong các đối<br /> xã hội của các tổ chức quần chúng trong đơn vị (Đoàn tượng học viên để mọi người tự giáo dục lẫn nhau. Đây cũng<br /> Thanh niên, Công đoàn, Hội Phụ nữ, Hội đồng quân là quan điểm nhất quán của Chủ tịch Hồ Chí Minh trong<br /> nhân...)… hình thành cơ chế giám sát các tổ chức cơ sở giáo dục đạo đức công dân. Người khẳng định: “Lấy gương<br /> đảng có hiệu quả. Cả lí luận và thực tiễn đều chứng minh tốt trong quần chúng nhân dân và cán bộ đảng viên để giáo<br /> rằng: vì Đảng liên hệ mật thiết với quần chúng do đó hầu dục lẫn nhau còn là một phương pháp lấy quần chúng giáo<br /> hết những suy thoái trong Đảng đều được người dân nhìn dục quần chúng rất sinh động và có sức thuyết phục rất lớn”<br /> thấy rõ nhất. Nhân dân có hàng triệu người, hàng triệu con [14; tr 665].<br /> mắt, lỗ tai cảnh giác, giống như “những ngọn đèn pha soi Nhằm làm nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu<br /> sáng khắp mọi nơi, không để cho tệ tham ô, lãng phí, quan của các tổ chức cơ sở Đảng tạo sự chuyển biến mạnh mẽ<br /> liêu còn chỗ ẩn nấp” [10; tr 419]. trong giáo dục đạo đức công dân cần gắn với việc mở<br /> Trong giáo dục đạo đức công dân, Chủ tịch Hồ Chí rộng và nâng cao chất lượng hoạt động lấy phiếu tín<br /> Minh rất chú trọng phát huy vai trò của pháp luật và thực thi nhiệm. Đây là cơ chế giám sát có nhiều ưu điểm, thông<br /> pháp luật. Người khẳng định: “Giáo dục là chính, nhưng qua lấy phiếu tín nhiệm giúp cán bộ, đảng viên, nhất là<br /> đối với những kẻ ngoan cố không chịu sửa đổi thì chính những người đứng đầu thấy rõ hơn trách nhiệm của bản<br /> quyền phải dùng phép luật. Phép luật là phép luật của nhân thân, nêu gương trước học viên. Niềm tin của học viên<br /> dân, dùng để ngăn cản những hành động có hại cho nhân chính là mệnh lệnh đạo đức, là danh dự, nhân phẩm của<br /> dân” [3; tr 259]. Để phát huy vai trò của pháp luật như một với lãnh đạo, chỉ huy các cấp, tuy nhiên, khi niềm tin ấy<br /> yếu tố nội sinh quan trọng trong sự nghiệp đổi mới vì sự bị xói mòn và không còn tồn tại nữa chính là căn cứ để<br /> phát triển của mỗi công dân, hơn bao giờ hết, cần phải có luân chuyển và bãi miễn, sa thải cán bộ.<br /> những quy định pháp luật thích ứng chặt chẽ cùng với việc (Xem tiếp trang 254)<br /> <br /> 273<br />  VJE Tạp chí Giáo dục, Số đặc biệt Kì 3 tháng 5/2019, tr 249-254<br /> <br /> <br /> 3. Kết luận MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ...<br /> Nhìn chung, bản thân mỗi phương pháp giảng dạy và (Tiếp theo trang 273)<br /> học tập từ vựng không phải là “tốt” hay “xấu”. Bản thân<br /> chúng cũng không có mặt tích cực hay tiêu cực, không<br /> một phương pháp nào thực sự có thể giúp người dạy và 3. Kết luận<br /> người học đạt được mục đích là làm chủ từ vựng đó. Nâng cao hiệu quả giáo dục đạo đức công dân cho<br /> Quan trọng là áp dụng thích hợp các phương pháp tuỳ học viên Trường Đại học Chính trị trong điều kiện hiện<br /> theo từng đối tượng SV, năng lực ngôn ngữ của SV và nay vừa là nhiệm vụ cấp bách trước mắt, vừa cơ bản lâu<br /> đối tượng từ vựng. dài, trọng tâm là phải giáo dục cho học viên những chuẩn<br /> mực, những yêu cầu đạo đức phù hợp với yêu cầu của sự<br /> phát triển xã hội, truyền thống đạo đức tốt đẹp của dân<br /> Tài liệu tham khảo<br /> tộc tạo động lực tinh thần to lớn góp phần thực hiện thắng<br /> [1] Neuman, S. B. - Dwyer, J. (2009). Missing in action: lợi mục tiêu xây dựng con người mới xã hội chủ nghĩa.<br /> Vocabulary instruction in pre-k. The Reading Để giáo dục đạo đức công dân diễn ra đúng hướng, có<br /> Teacher, Vol. 62 (5), pp. 384-392. tác dụng mạnh mẽ trong thực tiễn, cần chú trọng vận<br /> [2] Hornby, A. S. (1995). Oxford Advanced Learners dụng tổng hợp các biện pháp giáo dục phong phú, phù<br /> Dictionary of Current English. London: Oxford hợp nhằm định hướng, dẫn dắt sự phát triển đạo đức công<br /> University Press. dân trong bối cảnh toàn cầu hóa phát triển ngày càng<br /> [3] Ur, P. (1998). A course in language teaching. mạnh mẽ và sâu rộng.<br /> Cambridge University Press.<br /> [4] Takač, V. P. - Singleton, D. (Eds.). (2008).<br /> Vocabulary learning strategies and foreign language Tài liệu tham khảo<br /> acquisition. Canada: Multilingual Matters Ltd. [1] Ban Bí thư Trung ương Đảng (2011). Hồ Chí Minh<br /> [5] Gairns, R. - Redman, S. (1986). Working with toàn tập (tập 4) . NXB Chính trị Quốc gia - Sự thật.<br /> words: A guide to teaching and learning [2] Ban Bí thư Trung ương Đảng (2011). Hồ Chí Minh<br /> vocabulary. USA: Cambridge University Press. toàn tập (tập 5). NXB Chính trị Quốc gia - Sự thật.<br /> [6] Rudska, B. - Channell, J. - Ostyn, P. - Putseys, T. [3] Ban Bí thư Trung ương Đảng (2011). Hồ Chí Minh<br /> (1985). More Words You Need. London: toàn tập (tập 9). NXB Chính trị Quốc gia - Sự thật.<br /> Macmillan. [4] Ban Bí thư Trung ương Đảng (2011). Hồ Chí Minh<br /> [7] Dubin, F. (1993). Predicting word meanings from toàn tập (tập 11). NXB Chính trị Quốc gia - Sự thật.<br /> contextual clues: Evidence from L1 readers. In [5] Đảng cộng sản Việt Nam (2016). Văn kiện Đại hội<br /> Huckin, T., Haynes, M., and Coady, J (Ed.), Second đại biểu toàn quốc lần thứ XII. NXB Chính trị Quốc<br /> language reading and vocabulary learning (pp. gia - Sự thật.<br /> 181-202). Norwood, N.J.: Ablex. [6] Ban Bí thư Trung ương Đảng (2011). Hồ Chí Minh<br /> [8] Nation, I. S. P. - Coady, J. (1988). Vocabulary and toàn tập (tập 6). NXB Chính trị Quốc gia - Sự thật.<br /> Reading. In Carter, R. and McCarthy, M. (eds.)<br /> [7] Ban Bí thư Trung ương Đảng (2011). Hồ Chí Minh<br /> Vocabulary and Language Teaching (pp. 97-108).<br /> toàn tập (tập 10). NXB Chính trị Quốc gia - Sự thật.<br /> London: Longman.<br /> [8] V.I. Lênin (1978). Toàn tập (tập 44). NXB Tiến bộ.<br /> [9] Walters, J. M. (2004). Teaching the use of context to<br /> Mátxcơva.<br /> infer meaning: A longitudinal survey of L1 and L2<br /> vocabulary research. Language Teaching, Vol. 37 [9] Ban Bí thư Trung ương Đảng (2011). Hồ Chí Minh<br /> (4), pp. 243-252. toàn tập (tập 14). NXB Chính trị Quốc gia - Sự thật.<br /> [10] Cameron, L. (2001). Teaching languages to young [10] Ban Bí thư Trung ương Đảng (2011). Hồ Chí Minh<br /> learners. Cambridge: Cambridge University Press. toàn tập (tập 13). NXB Chính trị Quốc gia - Sự thật.<br /> [11] Thorburry, S. (2002). How to teach vocabulary. [11] Phạm Văn Đồng (1976). Hồ Chủ tịch tinh hoa của<br /> England: Pearson Education Limited. dân tộc, lương tâm của thời đại. NXB Sự thật.<br /> [12] Suberviola, E. S. - Mendez, R. V. (2002). [12] Ban Bí thư Trung ương Đảng (2011). Hồ Chí Minh<br /> Vocabulary acquisition strategies. Dida'ctica toàn tập (tập 2). NXB Chính trị Quốc gia - Sự thật.<br /> (lengua y literatura), Vol. 14, pp. 233-2509. [13] Ban Bí thư Trung ương Đảng (2011). Hồ Chí Minh<br /> [13] Aitchison, J. (2003). Words in the Mind: An toàn tập (tập 15). NXB Chính trị Quốc gia - Sự thật.<br /> Introduction to the Mental Lexicon. Wiley- [14] Ban Bí thư Trung ương Đảng (2011). Hồ Chí Minh<br /> Blackwell. toàn tập (tập 8). NXB Chính trị Quốc gia - Sự thật.<br /> <br /> 254<br />