Một số vấn đề thực hiện chính sách dân tộc ở Tây Bắc hiện nay

Tạp chí Nghiên cứu Dân tộc CHIẾN LƯỢC VÀ CHÍNH SÁCH DÂN TỘC<br /> <br /> <br /> <br /> MỘT SỐ VẤN ĐỀ THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH DÂN TỘC<br /> Ở TÂY BẮC HIỆN NAY<br /> Nguyễn Anh Sơn(1)<br /> Lê Thanh Bình(2)<br /> <br /> C hính sách dân tộc là một bộ phận quan trọng trong chính sách xã hội của Đảng, Nhà<br /> nước ta. Kể từ khi thực hiện đường lối đổi mới (1986) đến nay, bên cạnh việc tiếp tục<br /> quan điểm nhất quán về vấn đề dân tộc và chính sách đoàn kết dân tộc, Đảng và Nhà nước<br /> ta đã có nhiều chủ trương chính sách đối với vùng dân tộc thiểu số. Bài viết đánh giá những<br /> thành tựu, hạn chế về quá trình thực hiện chính sách dân tộc trong phát triển kinh tế, xóa đói<br /> giảm nghèo; giáo dục và nguồn nhân lực; xây dựng đội ngũ cán bộ dân tộc thiểu số tại các<br /> tỉnh khu vực Tây Bắc hiện nay, đồng thời nêu ra các giải pháp khắc phục những hạn chế đó.<br /> Từ khóa: Chính sách dân tộc; khu vực Tây Bắc; Tây Bắc; xóa đói giảm nghèo.<br /> <br /> 1. Đặt vấn đề ở, đất sản xuất cho đồng bào; Chương trình 135<br /> Khu vực Tây Bắc bao gồm các tỉnh: Điện (giai đoạn I, II, III); Chương trình giảm nghèo<br /> Biên, Hòa Bình, Lai Châu, Lào Cai, Sơn La, Yên nhanh và bền vững đối với 62 huyện nghèo theo<br /> Bái. Đây là địa bàn sinh sống của hơn 40 dân Nghị quyết 30a/2008/NQ-CP; Nghị quyết trồng<br /> tộc anh em khác nhau như Kinh, Thái, Mường, mới 5 triệu ha rừng theo Quyết định 661/QĐ-TTg<br /> Mông, Dao, Tày, Nùng, Khơ Mú, Cống, La Ha, ngày 29/7/1998, được sửa đổi, bổ sung tại Quyết<br /> La Hủ, Lào, Hoa, Mảng… Toàn khu vực có diện định 100/2007/QĐ-TTg; Quyết định 3307/VPCP,<br /> tích tự nhiên trên 5,6 triệu ha và trên 3,5 triệu dân ngày 25/4/2013 của Văn phòng Chính phủ về việc<br /> (theo kết quả điều tra năm 2009). Cơ cấu dân số thu hút đầu tư, đảm bảo an sinh xã hội và phát<br /> ở vùng nông thôn chiếm 86,1%, thành thị 13,9%. triên kinh tế - xã hội vùng Tây Bắc; Quyết định<br /> Tây Bắc là địa bàn chiến lược đặc biệt quan trọng 167 về hỗ trợ làm nhà ở; Quyết định 102 về hỗ<br /> về kinh tế - xã hội, quốc phòng, an ninh và đối trợ trực tiếp con giống và cây trồng; Quyết định<br /> ngoại của cả nước, có vai trò quyết định đối với số 1489/QĐ-TTg ngày 08 tháng 10 năm 2012 của<br /> môi trường sinh thái của cả vùng Bắc Bộ. Thủ tướng Chính phủ về Phê duyệt Chương trình<br /> Với vị trí chiến lược quan trọng và tiềm năng mục tiêu quốc gia Giảm nghèo bền vững giai<br /> to lớn đó, kể từ khi thực hiện đường lối đổi mới đoạn 2012 – 2015; Quyết định số 1722/QĐ-TTg<br /> (1986) đến nay, nhất là trong thời kỳ đẩy mạnh về việc Phê duyệt Chương trình mục tiêu quốc<br /> toàn diện công cuộc đổi mới đất nước và hội nhập gia Giảm nghèo bền vững giai đoạn 2016 – 2020;<br /> kinh tế quốc tế, Đảng và Nhà nước đã có nhiều Chương trình Xây dựng nông thôn mới…<br /> chủ trương, chính sách ưu tiên phát triển vùng Đi cùng với các chính sách chung, để phát<br /> Tây Bắc. Nghị quyết Hội nghị lần thứ bảy, Ban triển bền vững các tỉnh của khu vực, Thủ tướng<br /> Chấp hành Trung ương khóa IX chỉ rõ: “Phát Chính phủ đã ban hành các Quyết định quy hoạch<br /> triển toàn diện chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội tổng thể như: Quyết định số 230/2006/QĐ-TTg<br /> và an ninh - quốc phòng trên địa bàn vùng dân ngày 23/10/2006 của Thủ tướng Chính phủ về<br /> tộc và miền núi; gắn tăng trưởng kinh tế với giải Phê duyệt Quy hoạch tổng thể phát triển kinh<br /> quyết các vấn đề xã hội, thực hiện tốt chính sách tế - xã hội tỉnh Điện Biên thời kỳ 2006 – 2020.<br /> dân tộc”1. Quyết định số 917/QĐ-TTg ngày 11/6/2013 của<br /> Quán triệt chủ trương của Đảng, Chính phủ Thủ tướng Chính phủ về Phê duyệt Quy hoạch<br /> đã có nhiều chương trình, chính sách, dự án phát tổng thể phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Hòa Bình<br /> triển vùng dân tộc thiểu số nói chung, khu vực đến năm 2020. Quyết định số 240/QĐ-TTg ngày<br /> Tây Bắc nói riêng như: Chương trình 134 về đất 28//1/2013 của Thủ tướng Chính phủ về Phê<br /> duyệt Quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế - xã<br /> Ban Tư tưởng – Văn hóa Trung ương, Tài liệu nghiên cứu<br /> 1.<br /> <br /> các Nghị quyết Hội nghị lần thứ bảy Ban Chấp hành Trung<br /> hội tỉnh Lai Châu đến năm 2020. Quyết định số<br /> ương Đảng khóa IX, NXB. Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 1636/QĐ-TTg ngày 22/9/2015 của Thủ tướng<br /> 2003, tr. 77. Chính phủ về Phê duyệt điều chỉnh Quy hoạch<br /> <br /> Ngày nhận bài: 2/10/2017; Ngày phản biện: 25/11/2017; Ngày duyệt đăng: 15/12/2017 35<br /> (1)<br /> Học viện Dân tộc; e-mail: nguyenanhson@cema.gov.vn<br /> (2)<br /> Học viện Dân tộc; e-mail: lethanhbinh@cema.gov.vn<br /> Tạp chí Nghiên cứu Dân tộc CHIẾN LƯỢC VÀ CHÍNH SÁCH DÂN TỘC<br /> <br /> tổng thể phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Lào Cai Châu, Yên Bái, Sơn La; mô hình tự sản xuất vịt<br /> đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030. Quyết giống tại xã Thanh Hưng, huyện Điện Biên với<br /> định số 1959/QĐ-TTg, ngày 29/10/2013 của lợi nhuận thu được hàng năm khoảng 50 triệu<br /> Thủ tướng Chính phủ về Phê duyệt Quy hoạch đồng… Trong nông nghiệp, các địa phương trong<br /> tổng thể phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Sơn La khu vực đã xây dựng các Đề án phát triển sản xuất<br /> đến năm 2020. Quyết định số 116/2006/QĐ-TTg theo hướng hàng hóa như: Đề án tái cơ cấu nông<br /> ngày 26/5/2006 của Thủ tướng Chính phủ về Phê nghiệp của tỉnh Sơn La, tập trung vào việc phát<br /> duyệt Quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế - xã triển các cây công nghiệp: mía, cà phê, sắn; cây<br /> hội tỉnh Yên Bái thời kỳ 2006 – 2020. ăn quả ôn đới; rau an toàn; chăn nuôi đại gia súc.<br /> Nhờ thực hiện tốt chủ trương, chính sách của Đề án phát triển nông nghiệp của tỉnh Điện Biên<br /> Đảng, Nhà nước nên trong những năm qua các đến năm 2020 định hướng đến 2025 tập trung vào<br /> tỉnh khu vực Tây Bắc đã có bước phát triển đáng quản lý, khai thác rừng bền vững; cải thiện thủy<br /> ghi nhận. Nền kinh tế nhiều thành phần bước đầu lợi; thúc đẩy sản xuất đại gia súc; hình thành liên<br /> hình thành và phát triển, chuyển dịch theo hướng kết trong sản xuất, tiêu thụ sản phẩm đối với một<br /> sản xuất hàng hoá. Nhiều vùng chuyên canh cây số mặt hàng chủ lực như lúa, gạo, cà phê, chè,<br /> trồng, sản xuất với số lượng hàng hoá lớn đã hình cao su. Mô hình trồng chuối của đồng bào Mông<br /> thành. Kết cấu hạ tầng của khu vực được cải thiện ở huyện Mường Khương (Lào Cai) đã cho thu<br /> rõ rệt, góp phần đắc lực phục vụ cho sự nghiệp nhập từ 50 triệu đồng – 200 triệu đồng/hộ/năm…<br /> phát triển kinh tế - xã hội và nâng cao đời sống Theo đó, thu nhập bình quân đầu người của khu<br /> của đồng bào. Công tác phổ cập giáo dục tiểu học vực đạt khoảng 28,8 triệu đồng năm 2016 (tăng 2<br /> và xoá mù chữ đã hoàn thành, mặt bằng dân trí triệu đồng so với năm 2015).<br /> được nâng cao. Hệ thống trường phổ thông Dân Đi cùng với phát triển kinh tế, công tác xóa<br /> tộc nội trú được hình thành và phát triển đến các, đói giảm nghèo của khu vực Tây Bắc trong những<br /> tỉnh huyện, vùng, tạo nguồn đào tạo đội ngũ cán năm qua cũng đạt được những thành tựu đáng ghi<br /> bộ dân tộc thiểu số; đời sống văn hoá của đồng nhận. Theo đó, tỷ lệ hộ nghèo ở các tỉnh khu vực<br /> bào các dân tộc trong khu vực được nâng cao một Tây Bắc đã giảm từ 39,4% năm 2006 xuống còn<br /> bước, văn hoá truyền thống của các dân tộc thiểu 29,14% năm 2015. Riêng tỷ lệ hộ nghèo của các<br /> số được tôn trọng, bảo tồn và phát huy. Hệ thống huyện nghèo theo Nghị quyết số 30a/2008/NQ-<br /> Phát thanh, Truyền hình ở khu vực không ngừng CP của Chính phủ trong vùng Tây Bắc đã giảm<br /> phát triển. Việc khám chữa bệnh cho người nghèo xuống còn 31,94% vào cuối năm 2014, bình quân<br /> vùng sâu, vùng xa, vùng đặc biệt khó khăn ngày giảm trên 6%/năm, vượt so với mục tiêu giảm<br /> càng được quan tâm; các loại dịch bệnh cơ bản bình quân 4%/năm theo Nghị quyết.<br /> được ngăn chặn. Quyền bình đẳng giữa các dân Dù đã đạt được kết quả đáng ghi nhận, nhưng<br /> tộc trong khu vực đã được thực hiện đầy đủ trong công tác xóa đói giảm nghèo của khu vực Tây<br /> mọi lĩnh vực hoạt động xã hội, đoàn kết giữa các Bắc chưa thật sự bền vững, tỷ lệ tái nghèo còn<br /> dân tộc tiếp tục được củng cố. Hệ thống chính trị cao. Theo số liệu của Bộ Lao động, Thương binh<br /> các cấp của khu vực Tây Bắc được tăng cường và và Xã hội, hết năm 2016, cả nước có 31.212 hộ<br /> củng cố, nhất là ở cấp cơ sở. Công tác phát triển tái nghèo, đồng thời phát sinh thêm 153.537 hộ<br /> Đảng trong vùng đồng bào dân tộc được chú trọng; nghèo, các tỉnh khu vực Tây Bắc vẫn đứng tốp<br /> tình hình chính trị, trật tự xã hội ở vùng dân tộc đầu về số hộ tái nghèo và nghèo phát sinh. Trong<br /> và miền núi cơ bản ổn định. Quốc phòng, an ninh “Tổng số 31.212 hộ tái nghèo năm 2016 của cả<br /> được giữ vững. Đây chính là kết quả mà đường lối, nước thì 4 tỉnh (Hòa Bình, Sơn La, Điện Biên, Lai<br /> chủ trương đúng đắn của Đảng mang lại. Châu) đã có 11.956 hộ, chiếm tỷ lệ hơn 38,3% số<br /> 2. Một số kết quả đạt được và hạn chế, yếu hộ tái nghèo của cả nước”2.<br /> kém trong triển khai thực hiện chính sách dân 2.2. Về giáo dục, đào tạo<br /> tộc khu vực Tây Bắc Triển khai thực hiện chủ trương, chính sách<br /> 2.1. Về phát triển kinh tế, xóa đói giảm nghèo của Đảng, Nhà nước về phát triển giáo dục vùng<br /> Trong những năm qua, kinh tế khu vực Tây dân tộc thiểu số như: Chính sách về phát triển hệ<br /> Bắc đã có những chuyển biến khá tích cực trên thống mạng lưới trường lớp, tăng cường cơ sở<br /> nhiều lĩnh vực. Trong chăn nuôi, hiện nay Tây vật chất các cơ sở giáo dục; chính sách đối với trẻ<br /> Bắc đang từng bước chuyển dịch theo hướng 2.<br /> Vũ Thị Hồng Đam, Lối mở nào cho giảm nghèo bền vững<br /> mô hình trang trại, gia trại như nuôi cá hồi, cá ở Tây Bắc? https://www.baomoi.com/loi-mo-nao-cho-giam-<br /> tầm đang được phát triển mạnh ở Lào Cai, Lai ngheo-ben-vung-o-tay-bac/c/23137890.epi.<br /> <br /> 36 Số 20 - Tháng 12 năm 2017<br /> Tạp chí Nghiên cứu Dân tộc CHIẾN LƯỢC VÀ CHÍNH SÁCH DÂN TỘC<br /> <br /> em, học sinh; chính sách đối với nhà giáo và cán nhiều thiếu thốn. Nhiều xã vùng cao còn thiếu<br /> bộ quản lý giáo dục công tác ở vùng dân tộc thiểu phòng học, phòng thí nghiệm, thư viện và các<br /> số, tạo điều kiện thúc đẩy phát triển sự nghiệp công trình phụ trợ khác. Hằng năm, đầu tư cho<br /> giáo dục và đào tạo, đặc biệt là giáo dục tại vùng các cơ sở đào tạo, đặc biệt là các trường đại học,<br /> cao, vùng dân tộc thiểu số nên giáo dục và đào cao đẳng và trung học chuyên nghiệp của các tỉnh<br /> tạo ở vùng Tây Bắc luôn duy trì và nâng cao chất trong khu vực mới đáp ứng được khoảng 50%<br /> lượng. Trong đó, “Việc kiên cố hóa trường, lớp đến 60% nhu cầu.<br /> học và nhà công vụ giáo viên tiếp tục được quan 2.3. Về phát triển nguồn nhân lực, giải quyết<br /> tâm, nhất là tại vùng sâu, vùng xa, đặc biệt khó việc làm<br /> khăn. Các địa phương đã tập trung rà soát, sắp<br /> Triển khai chủ trương, chính sách của Đảng,<br /> xếp quy mô, mạng lưới trường, lớp học đảm bảo<br /> Nhà nước về phát triển nguồn nhân lực dân tộc<br /> hợp lý, hiệu quả và chất lượng”3. Vì vậy, “Tính<br /> thiểu số như: Đề án hỗ trợ đào tạo nghề cho lao<br /> đến năm 2015, toàn vùng đạt chuẩn phổ cập giáo<br /> động nông thôn theo Quyết định 1956/QĐ-TTg;<br /> dục trung học cơ sở; tỷ lệ huy động học sinh trong<br /> Nghị quyết số 52/NQ-CP ngày 15 – 6 – 2016 của<br /> độ tuổi: mẫu giáo đạt 85 - 95%, tiểu học đạt 97 -<br /> Chính phủ về Đẩy mạnh phát triển nguồn nhân<br /> 99%; trung học cơ sở đạt 85 - 90%; trung học phổ<br /> lực các dân tộc thiểu số giai đoạn 2016 – 2020,<br /> thông đạt 55 - 60%; củng cố hệ thống trường phổ<br /> định hướng đến năm 2030. Trong những năm qua,<br /> thông dân tộc nội trú, trường phổ thông bán trú ở<br /> các địa phương khu vực Tây Bắc đã có các đề án<br /> tất cả huyện nghèo trong vùng. Nâng tỷ lệ lao<br /> như: Đề án Đào tạo 100 cán bộ trẻ sau đại học<br /> động qua đào tạo đạt 25 - 30% và 100% cán bộ<br /> giai đoạn 2012-2015, định hướng đến 2020 của<br /> xã được bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ vào<br /> Ban Tổ chức Tỉnh ủy Yên Bái; Đề án Phát triển<br /> năm 2010 và 45% lao động qua đào tạo vào năm<br /> nguồn nhân lực giai đoạn 2005 – 2010 và Đề án<br /> 2015”4.<br /> Quy hoạch đào tạo cán bộ dân tộc thiểu số, cán<br /> Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, bộ chuyên môn và kỹ thuật tỉnh Lào Cai giai đoạn<br /> công tác giáo dục đào tạo của khu vực Tây Bắc 2011-2015; Quyết định số 537/QĐ-UBND ngày<br /> vẫn còn nhiều, hạn chế, yếu kém. Số người không 26/6/2012 của Ủy ban nhân dân tỉnh Điện Biên<br /> đi học chiếm tỷ lệ 26,8%. Chất lượng và hiệu quả về việc Phê duyệt đề án phát triển nguồn nhân<br /> giáo dục còn thấp do tỷ lệ học sinh bỏ học, lưu lực tỉnh điện biên đến năm 2015, định hướng đến<br /> ban cao. Tỷ lệ học sinh tốt nghiệp trung học phổ năm 2020. Nghị quyết số 23/NQ-HĐND ngày 12<br /> thông trong mấy năm gần đây của nhiều tỉnh – 12 – 2011 của Hội đồng nhân dân tỉnh Sơn La<br /> trong vùng luôn ở trong nhóm thấp nhất nước. về Phát triển nguồn nhân lực tỉnh Sơn La giai<br /> Vì vậy, tỷ lệ thí sinh trúng tuyển vào các trường đoạn 2011 - 2020…<br /> đại học và cao đẳng hằng năm còn rất thấp (bình<br /> Nhờ có các kế hoạch, đề án cụ thể của các địa<br /> quân 9 - 10% tổng số thí sinh dự thi, có tỉnh chỉ<br /> phương nên nguồn nhân lực dân tộc thiểu số khu<br /> đạt 4-5%) nên quy mô học sinh, sinh viên của<br /> vực Tây Bắc đã qua đào tạo cũng tăng dần qua<br /> các trường trung học chuyên nghiệp, cao đẳng sư<br /> các năm. Trong đó, Hoà Bình và Điện Biên là<br /> phạm của hầu hết các tỉnh còn nhỏ. Chất lượng<br /> hai tỉnh có tỷ lệ nhân lực trên 15 tuổi đã qua đào<br /> đầu vào của sinh viên theo hệ cử tuyển chưa cao.<br /> tạo vượt mức trung bình cả nước. Tại Lai Châu,<br /> Sự phối hợp giữa nhà trường và địa phương trong<br /> “Năm 2015, số lao động được đào tạo nghề và giải<br /> quá trình đào tạo cử tuyển, công tác quản lý học<br /> quyết việc làm tăng: đào tạo nghề cho 5.077 lao<br /> sinh dự bị chưa chặt chẽ.<br /> động, nâng tỷ lệ lao động qua đào tạo, tập huấn<br /> Bên cạnh đó, đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lên 38%; giải quyết việc làm cho 6.600 lao động,<br /> lý còn thiếu về số lượng, yếu về chất lượng và trong đó xuất khẩu 100 lao động”5. Cùng thời<br /> chưa đồng bộ về cơ cấu. Giáo viên là người dân gian này, “Yên Bái tạo việc làm mới cho 18.174<br /> tộc thiểu số ở các bậc học sau trung học cơ sở còn lao động (xuất khẩu lao động đạt 742 người), đạt<br /> chiếm tỷ lệ thấp. Điều kiện đảm bảo cho giảng 42,8%, vượt mục tiêu đề ra”6. Đến hết năm 2015,<br /> dạy và học tập, cơ sở vật chất trường học còn toàn tỉnh Lào Cai “Có 18.671 người có trình độ<br /> đại học, sau đại học, tăng 6.044 người so với năm<br /> 3.<br /> Thế Duyệt: Giám sát việc thực hiện chính sách, pháp luật<br /> về văn hóa, giáo dục ở vùng Tây Bắc, http://dantocmiennui.<br /> vn/van-ban-chinh-sach/giam-sat-viec-thuc-hien-chinh-sach- 5.<br /> Uỷ ban nhân dân tỉnh Lai Châu: Báo cáo tình hình thực<br /> phap-luat-ve-van-hoa-giao-duc-o-vung-tay-bac/118863.html hiện kế hoạch phát triển KT-XH, đảm bảo quốc phòng - an<br /> 4.<br /> Đào Phan Thắng: Thực trạng Giáo dục nghề nghiệp vùng ninh năm 2014, kế hoạch năm 2015,<br /> Tây Bắc, http://old.ttgdtxthanhhoa.edu.vn/ 371/Thuc-trang- 6.<br /> Uỷ ban nhân dân tỉnh Yên Bái: Báo cáo tình hình kinh tế - xã<br /> Giao-duc-nghe-nghiep-vung-Tay-Bac.html hội năm 2014, kế hoạch phát triển kinh tế xã hội năm 2015.<br /> <br /> Số 20 - Tháng 12 năm 2017 37<br /> Tạp chí Nghiên cứu Dân tộc CHIẾN LƯỢC VÀ CHÍNH SÁCH DÂN TỘC<br /> <br /> 2010. Trong đó, khu vực công có 1.083 người, cấp xã là 4.054/4.521 người chiếm tỷ lệ cao nhất<br /> tăng 400 người so với năm 2010; tập trung chủ (89,67%); Điện Biên và Lai Châu cũng có tỷ lệ<br /> yếu ở các ngành: Giáo dục, y tế và một số ngành trên 80%; Lào Cai có 60,13%”9.<br /> khác. Khu vực tư có 731 người, tăng 200 người Tuy nhiên, bên cạnh những vấn đề đạt được,<br /> so với năm 2010; tập trung chủ yếu ở các ngành: hiện nay, đội ngũ cán bộ người dân tộc thiểu số<br /> Công nghiệp, nông nghiệp, thương mại và xây ku vực Tây Bắc vẫn còn thiếu về số lượng, yếu<br /> dựng. Về, đội ngũ công nhân kỹ thuật tay nghề về chất lượng, nhất là trình độ của đội ngũ cán<br /> cao, nhân viên có chuyên môn cao cũng đã có sự bộ lãnh đạo, quản lý, “Tỷ lệ cán bộ là người dân<br /> tăng lên về số lượng, đội ngũ này tập trung chủ tộc thiểu số trong UBND tỉnh, huyện còn thấp<br /> yếu ở khu vực tư với 1.140 người, tăng khoảng (khoảng 11,32%). Trong tổng số 48.200 cán bộ<br /> 400 người so với năm 2010; được phân bố ở dân tộc thiểu số cấp xã, số người có trình độ học<br /> nhiều lĩnh vực, ngành nghề, tập trung nhiều ở các vấn trung học cơ sở chiếm 45,7%, tiểu học 18,7%,<br /> ngành: Xây dựng chiếm 19,4, công nghiệp chiếm chỉ có 1,9% có trình độ cao đẳng và đại học”10.<br /> 18,5%, thương mại chiếm 50,9% và ngành khác<br /> 3. Giải pháp thực hiện<br /> chiếm 8,7%”7.<br /> Để khắc phục những khó khăn hạn chế, thực<br /> Bên cạnh đó, lực lượng trong độ tuổi lao động<br /> hiện thắng lợi các nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã<br /> của vùng dân tộc thiểu số đã qua đào tạo vẫn còn<br /> hội, giáo dục, đào tạo, và nguồn nhân lực, xây<br /> thấp so với yêu cần thực tiễn. Chẳng hạn như tại<br /> dựng đội ngũ cán bộ dân tộc thiểu số, trong thời<br /> tỉnh Sơn La, dù “Từ năm 2011-2015 đã mở được<br /> gian tới, các tỉnh khu vực Tây Bắc cần thực hiện<br /> 119 lớp đào tạo nghề cho 1.941 học viên tham<br /> tốt các nhiệm vụ trọng tâm sau:<br /> gia. Các ngành nghề đào tạo chủ yếu như kỹ thuật<br /> trồng ngô thương phẩm, kỹ thuật nề xây dựng, 3.1. Tiếp tục thực hiện tốt các chương trình<br /> chăn nuôi gia súc, gia cầm, sửa chữa xe máy, gò phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2016 – 2020.<br /> hàn, may công nghiệp…”8. Tuy nhiên, các ngành Đồng thời phân cấp quản lý, tăng cường vai trò<br /> nghề đào tạo trên chủ yếu là lao động phổ thông, của các địa phương, chuyển từ hỗ trợ sang đầu tư.<br /> có tay nghề và trình độ thấp, trong khi nguồn lực Đây là điều hết sức cần thiết, vì trong thời gian<br /> chất lượng cao phục vụ cho các ngành như khoa tới, các chính sách hỗ trợ giảm nghèo cần gắn<br /> học, kỹ thuật, quản lý kinh tế - xã hội… vẫn còn với các chính sách thúc đẩy tăng trưởng kinh tế,<br /> thiếu và yếu. áp dụng cách tiếp cận tăng trưởng bao trùm toàn<br /> diện. Bên cạnh đó, cần phát triển các mô hình<br /> 2.4. Về phát triển đội ngũ cán bộ dân tộc<br /> kinh tế trong cộng đồng, xây dựng đội ngũ doanh<br /> thiểu số <br /> nhân dân tộc thiểu số.<br /> Để góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã<br /> Việc phát triển các mô hình giảm nghèo là một<br /> hội, giữ vững an ninh, chính trị, trật tự xã hội<br /> yếu tố hết sức cần thiết, bởi vấn đề này không chỉ<br /> vùng đồng bào dân tộc thiểu số, các địa phương<br /> có sức “lan tỏa” mà việc đưa những người “đi<br /> của khu vực Tây Bắc luôn coi trọng chính sách<br /> tiên phong” trong việc áp dụng các giống mới, kỹ<br /> đào tạo, bồi dưỡng cán bộ là người dân tộc thiểu<br /> thuật mới vào phát triển kinh tế gia đình cho cộng<br /> số. Vì vậy, tỷ lệ cán bộ dân tộc thiểu số của khu<br /> đồng học hỏi là điều hết sức cần thiết. Bởi một<br /> vực trong những năm qua cũng tăng lên đáng kể:<br /> trong những nội dung quan trọng mà Chương<br /> “Cán bộ dân tộc thiểu số cấp tỉnh ở Hòa Bình<br /> trình MTQG giảm nghèo bền vững giai đoạn<br /> là 357/1.283 (chiếm tỷ lệ 27,82%); Yên Bái là<br /> 2016-2020 đặt ra là phát huy vai trò chủ động,<br /> 175/1.468 cán bộ (chiếm tỷ lệ 12%); Lai Châu<br /> sáng tạo, tinh thần tự lực của người dân trong<br /> là 1.332/6.787 cán bộ (chiếm tỷ lệ 19,62%); Lào<br /> quá trình thực hiện giảm nghèo tại địa phương.<br /> Cai có 1.371 người (chiếm tỷ lệ 18,36%). Cán bộ<br /> Bản thân người dân dù ở vùng khó khăn và vùng<br /> DTTS cấp huyện: Hòa Bình là 790/1.078 cán bộ<br /> nghèo, vẫn có nội lực và tiềm năng nhưng chưa<br /> (chiếm tỷ lệ 73,28%); Lai Châu là 3.049/11.037<br /> được phát huy đầy đủ vì thiếu điều kiện. Đó là sức<br /> cán bộ (chiếm tỷ lệ 27%); Lào Cai có 3.686<br /> lao động chưa được khai thác hiệu quả vì thiếu kỹ<br /> người (chiếm tỷ lệ 22,57%). Cán bộ DTTS cấp xã<br /> chiếm tỷ lệ cao, tỉnh Sơn La có số cán bộ DTTS 9.<br /> Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh – Đại học quốc<br /> 7.<br /> Nguyễn Thị Hồng Minh: Đào tạo nhân lực chất lượng cao gia Hà Nội. Đề tài KHCN – TB.20X/13-18: Kỷ yếu Hội<br /> ở Lào Cai: Cần hướng tiếp cận mới, http://dangcongsan. thảo khoa học Lý luận và thực tiễn về chính sách đào tạo,<br /> vn/xa-hoi/dao-tao-nhan-luc-chat-luong-cao-o-lao-cai-can- bồi dưỡng đội ngũ cán bộ người DTTS nhằm phát triển bền<br /> huong-tiep-can-moi-412180.html vững vùng Tây Bắc. Hà Nội, tháng 9/2016, tr.41.<br /> 8.<br /> Ủy ban nhân dân tỉnh Sơn La: Báo cáo số 261/BC-UBND, 10.<br /> Bộ Giáo dục và Đào tạo. Thống kê giáo dục và đào tạo<br /> Tlđd. năm học 2014-2015. Hà Nội, 2015.<br /> <br /> 38 Số 20 - Tháng 12 năm 2017<br /> Tạp chí Nghiên cứu Dân tộc CHIẾN LƯỢC VÀ CHÍNH SÁCH DÂN TỘC<br /> <br /> năng và kiến thức. Đó là nguồn kiến thức và văn tộc thiểu số giai đoạn 2016 – 2020, định hướng<br /> hóa địa phương chưa được phát huy vì chưa được đến năm 2030 và các nghị quyết, quyết định, các<br /> chú ý và đầu tư... Vì vậy trong thời gian tới chúng Đề án phát triển nguồn nhân lực của các tỉnh của<br /> ta thật sự mạnh dạn và kiên quyết đổi mới tư duy khu vực. Phải xem nhiệm vụ đào tạo nguồn nhân<br /> để thực hiện phát triển kinh tế - xã hội, xóa đói lực là ưu tiên số một, bởi yếu tố con người quyết<br /> giảm nghèo như tinh thần Nghị quyết số 26-NQ/ định đến kết quả thực hiện nhiệm vụ chính trị,<br /> TW (khóa X) của Ban Chấp hành Trung ương là phát triển kinh tế - xã hội, xóa đói giảm nghèo.<br /> đưa người dân trở thành chủ thể của quá trình Vì vậy, công tác đào tạo nguồn nhân lực phải tập<br /> phát triển, thì công cuộc giảm nghèo ở vùng dân trung khai thác các tiềm năng, lợi thế, huy động<br /> tộc thiểu số nước ta sẽ thu được những kết quả các nguồn lực đầu tư từ nước ngoài, trong nước<br /> to lớn. và nội lực của các địa phương để hỗ trợ cho đào<br /> 3.2. Đẩy mạnh đầu tư và nâng cao chất lượng tạo nghề. Từ đó, góp phần tạo ra nguồn nhân lực<br /> của hệ thông giáo dục đào tạo vì đó là bộ phận tốt cho các địa phương, thúc đẩy thực hiện có hiệu<br /> quan trọng nhất trong chiến lược phát triển kinh quả các nhiệm vụ trong công tác xóa đói giảm<br /> tế - xã hội. Do đó, Đảng bộ và chính quyền các nghèo vùng dân tộc thiểu số. Thay vì cách đào<br /> tỉnh Tây Bắc cần quán triệt và thực hiện tốt quan tạo “cái mình có” cần hướng tới việc đào tạo đến<br /> điểm của Đảng coi “giáo dục và đào tạo là quốc “cái thị trường cần”, nhu cầu từng ngành nghề mà<br /> sách hàng đầu”, đồng thời xem đây là tư tưởng doanh nghiệp cần trong tương lai. Vì vậy, cơ cấu<br /> chỉ đạo, xuyên suốt ở tất cả các cấp, các ngành. lại hệ thống các cơ sở đào tạo cho thật phù hợp<br /> Vì vậy, cần mở rộng hệ thống các trường phổ với cơ cấu ngành, nghề của thị trường lao động sẽ<br /> thông dân tộc bán trú, nhất là ở những khu vực khắc phục được những vấn đề trên.<br /> đặc biệt khó khăn; tổ chức liên thông trung học Bên cạnh đó, cần đổi mới cải cách hành chính,<br /> cơ sở và trung học phổ thông tại trường dân tộc hoàn thiện bộ máy quản lý phát triển nhân lực,<br /> nội trú cấp huyện; củng cố, mở rộng các trường đổi mới phương pháp quản lý, nâng cao năng lực,<br /> (khoa) dự bị đại học, nâng cao chất lượng đào tạo hiệu lực và hiệu quả hoạt động bộ máy quản lý<br /> hệ dự bị đại học cho học sinh dân tộc thiểu số để về phát triển nhân lực. Cải tiến và tăng cường<br /> bảo đảm chất lượng đào tạo đại học người dân tộc sự phối hợp giữa các cấp, các ngành, các chủ thể<br /> thiểu số; phát triển đội ngũ giáo viên người dân tham gia phát triển nguồn nhân lực ở khu vực<br /> tộc thiểu số; tăng cường đầu tư các trường phổ Tây Bắc. Đây là giải pháp có ý nghĩa quan trọng<br /> thông dân tộc nội trú và các trường, điểm trường nhằm thống nhất nhận thức về sự cần thiết, tính<br /> có nhiều học sinh phổ thông dân tộc bán trú, học cấp bách về phát triển nguồn lực con người phục<br /> sinh các dân tộc rất ít người theo học. vụ công cuộc công nghiệp hóa, hiện đại hóa và<br /> Sớm quy hoạch, xây dựng mạng lưới giáo hội nhập quốc tế.<br /> dục, đào tạo của khu vực, tăng dần tỷ trọng đầu 3.4. Triển khai thực hiện có hiệu quả Đề án<br /> tư cho giáo dục. Đối với học sinh dân tộc thiểu đã được Chính phủ ban hành (Quyết định số 402/<br /> số không phải trường chuyên, lớp chọn cần lồng QĐ-TTg ngày 14 tháng 3 năm 2016) về phát triển<br /> ghép chương trình dạy nghề trong giáo dục phổ đội ngũ cán bộ dân tộc thiểu số trong thời kỳ mới.<br /> thông. Quan tâm đào tạo nghề tại chỗ cho đồng Theo đó, cần tiếp tục triển khai chương trình đào<br /> bào dân tộc, vùng sâu, vùng xa, lao động nông tạo mới, đào tạo lại, bồi dưỡng để củng cố, nâng<br /> thôn, người nghèo và các đối tượng đặc thù. Bồi cao năng lực, trình độ chuyên môn, nghiệp vụ,<br /> dưỡng và phát triển đội ngũ giáo viên, cán bộ các kỹ năng làm việc cho cán bộ người dân tộc<br /> quản lý đào tạo… phát triển nguồn nhân lực chất thiểu số. Bên cạnh đó, cần xây dựng cơ chế, chính<br /> lượng cao (tinh thông) bằng tăng cường đội ngũ sách đặc thù để đào tạo học sinh, sinh viên dân<br /> hiện có, đào tạo thêm lực lượng mới. tộc thiểu số liên thông từ bậc phổ thông dân tộc<br /> 3.3. Xây dựng chiến lược tổng thể phát triển nội trú, dự bị đại học đến đại học và sau đại học.<br /> nguồn lực, tiếp tục triển khai các nghị quyết, Bên cạnh đó, cần tiếp tục hoàn thiện thể chế<br /> quyết định và các Đề án về phát triển nguồn nhân về tuyển dụng, sử dụng và quản lý đội ngũ cán<br /> lực dân tộc thiểu số. Trong đó, các tỉnh trong bộ, công chức, viên chức người dân tộc thiểu số.<br /> khu vực cần đẩy mạnh triển khai có hiệu quả để Hoàn thiện hệ thống thể chế về tuyển dụng, sử<br /> đáp ứng đúng với mục tiêu, định hướng, tỷ lệ về dụng và quản lý đội ngũ cán bộ người dân tộc<br /> nguồn nhân lực dân tộc thiểu số mà Nghị quyết thiểu số. Trong đó, tiếp tục triển khai Luật Cán<br /> số 52/NQ-CP ngày 15 - 6 - 2016 của Chính phủ bộ, công chức, Luật Viên chức và các văn bản<br /> về Đẩy mạnh phát triển nguồn nhân lực các dân hướng dẫn thi hành. Thực hiện đúng, đầy đủ, có<br /> <br /> Số 20 - Tháng 12 năm 2017 39<br /> Tạp chí Nghiên cứu Dân tộc CHIẾN LƯỢC VÀ CHÍNH SÁCH DÂN TỘC<br /> <br /> hiệu quả các chế độ, chính sách ưu tiên đối với giam-sat-viec-thuc-hien-chinh-sach-phap-luat-ve-<br /> cán bộ người dân tộc thiểu số. Nghiên cứu xây van-hoa-giao-duc-o-vung-tay-bac/118863.html;<br /> dựng, sửa đổi, bổ sung chính sách có tính đặc thù [4] Vũ Thị Hồng Đam, Lối mở nào cho giảm<br /> trong tuyển dụng, nâng ngạch, thăng hạng; đào nghèo bền vững ở Tây Bắc? https://www.baomoi.<br /> tạo, bồi dưỡng; tiêu chuẩn, điều kiện trong quy com/loi-mo-nao-cho-giam-ngheo-ben-vung-o-<br /> hoạch, bổ nhiệm chức danh lãnh đạo, quản lý đối tay-bac/c/23137890.epi;<br /> với cán bộ người dân tộc thiểu số. Nghiên cứu, [5] Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí<br /> quy định chế độ, chính sách trọng dụng, đãi ngộ, Minh – Đại học quốc gia Hà Nội. Đề tài KHCN<br /> chính sách tiền lương, bảo hiểm xã hội phù hợp – TB.20X/13-18: Kỷ yếu Hội thảo khoa học Lý<br /> đối với người có tài năng trong hoạt động công luận và thực tiễn về chính sách đào tạo, bồi dưỡng<br /> vụ và hoạt động nghề nghiệp của đội ngũ cán bộ đội ngũ cán bộ người DTTS nhằm phát triển bền<br /> người dân tộc thiểu số. vững vùng Tây Bắc. Hà Nội, tháng 9/2016, tr.41;<br /> Có thể thấy, từ thực tiễn trong việc thực hiện [6] Nguyễn Thị Hồng Minh, Đào tạo nhân lực<br /> chính sách dân tộc trong những năm qua, các tỉnh chất lượng cao ở Lào Cai: Cần hướng tiếp cận<br /> khu vực Tây Bắc cần thực hiện tốt và đồng bộ các mới, http://dangcongsan.vn/xa-hoi/dao-tao-nhan-<br /> giải pháp trên để góp phần quan trọng vào phát luc-chat-luong-cao-o-lao-cai-can-huong-tiep-<br /> triển bền vững khu vực Tây Bắc thời kỳ đẩy mạnh can-moi-412180.html;<br /> toàn diện công cuộc đổi mới và hội nhập quốc tế [7] Đào Phan Thắng, Thực trạng Giáo dục nghề<br /> theo đúng lộ trình đến năm 2020 và các giai đoạn nghiệp vùng Tây Bắc, http://old.ttgdtxthanhhoa.<br /> tiếp theo. edu.vn/ 371/Thuc-trang-Giao-duc-nghe-nghiep-<br /> Tài liệu tham khảo: vung-Tay-Bac.html;<br /> [1] Ban Tư tưởng - Văn hóa Trung ương, Tài [8] Uỷ ban nhân dân tỉnh Lai Châu, Báo cáo<br /> liệu nghiên cứu các Nghị quyết Hội nghị lần thứ tình hình thực hiện kế hoạch phát triển KT-XH,<br /> bảy Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa IX, đảm bảo quốc phòng - an ninh năm 2014, kế<br /> NXB. Chính trị Quốc gia, Hà Nội, 2003, tr. 77; hoạch năm 2015, Lai Châu;<br /> [2] Bộ Giáo dục và Đào tạo, Thống kê giáo dục [9] Ủy ban nhân dân tỉnh Sơn La, Báo cáo số<br /> và đào tạo năm học 2014-2015. Hà Nội, 2015; 261/BC-UBND, của Ủy ban nhân dân tỉnh;<br /> [3] Thế Duyệt, Giám sát việc thực hiện chính [10] Uỷ ban nhân dân tỉnh Yên Bái, Báo cáo<br /> sách, pháp luật về văn hóa, giáo dục ở vùng Tây tình hình kinh tế - xã hội năm 2014, kế hoạch<br /> Bắc, http://dantocmiennui.vn/van-ban-chinh-sach/ phát triển kinh tế xã hội năm 2015, Yên Bái.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> SOME IMPLEMENTATION ISSUES OF ETHNIC POLICY IN NORTHWEST TODAY<br /> <br /> Abstract: Ethnic minority policy is a vital part of the social policies of the Party and State.<br /> Since the implementation of the policy of renovation (1986) until now, besides continuing<br /> consistent views on ethnic issues and policies of national unity, the Party and State have issues<br /> many policies with ethnic minorities. The article assess the achievements and limitations<br /> of the process of implementing ethnic policy in economic development, poverty reduction,<br /> education and human resources; build cadres of ethnic minorities in the provinces of the<br /> Northwest region today and yet the solutions to overcome these limitations<br /> Keywords: Ethnic policies; Northwest region; Northwest; poverty reduction<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 40 Số 20 - Tháng 12 năm 2017<br />