Một trường hợp dị dạng động tĩnh - mạch giả dạng dò động mạch cảnh - xoang hang

3. Điểm báo<br /> <br /> MỘT TRƯỜNG HỢP DỊ DẠNG ĐỘNG TĨNH - MẠCH<br /> GIẢ DẠNG DÒ ĐỘNG MẠCH CẢNH - XOANG HANG<br /> Gregory ME, Berry-Brincat E, Ghosh YK, Syed RN, Diaz PL, Jordan TL. 2005.<br /> American Journal of Ophthalmology. Vol 140 (3). Pages 548- 550.<br /> Người dịch TRẦN ÁNH DƯƠNG<br /> Bệnh viện Việt Nam- Cuba, Đồng Hới, Quảng Bình<br /> TÓM TẮT<br /> Mục đích: Mô tả một trường hợp dị dạng động - tĩnh mạch vùng chẩm với biểu<br /> hiện lâm sàng một bên dễ nhầm lẫn với trường hợp dò động mạch cảnh - xoang hang.<br /> Thiết kế nghiên cứu: Thông báo một trường hợp bệnh có can thiệp.<br /> Phương pháp: mô tả - can thiệp<br /> Bệnh nhân nam 67 tuổi huyết áp bình thường biểu hiện mắt phải giảm thị lực,<br /> đau, lồi mắt. Thị lực MP 6/36, MT 6/5. Khám MP thấy xung huyết ổ mắt với động mạch<br /> hoá tĩnh mạch thượng củng mạc, nhãn áp 44 mHg và không điều chỉnh với thuốc.<br /> Kết quả: Chụp cắt lớp vi tính và chụp động mạch não (AG) phát hiện dị dạng<br /> động tĩnh mạch chẩm chảy vào trong xoang bướm phải sau đó chảy đến tĩnh mạch mắt<br /> phải (nối tắt không qua xoang tĩnh mạch hang). Tiến hành mổ cắt bỏ khối động tĩnh<br /> mạch dị dạng kết quả: thị lực phục hồi, hết lồi mắt, nhãn áp trở về bình thường.<br /> Kết luận: Chẩn đoán nhanh, sớm và can thiệp ngay đưa lại kết quả phục hồi thị<br /> lực nhanh.<br /> <br /> Thị lực (đã được chỉnh kính): MP<br /> 6/36, MT 6/5.<br /> Nhãn áp: MP 44mmHg, MT<br /> 20mmHg.<br /> Khám mắt phải: phù mi mắt, lồi<br /> mắt 7mm không có nhịp đập, tổn thương<br /> <br /> Thông báo trường hợp bệnh<br /> Bệnh nhân nam 67 tuổi huyết áp<br /> bình thường biểu hiện mắt phải giảm thị<br /> lực đột ngột kèm theo đau dữ dội và lồi<br /> mắt. Không có tiền sử chấn thương, xuất<br /> hiện đỏ mắt hai năm nay.<br /> <br /> 91<br /> <br /> đường hướng tâm (đồng tử phản xạ ánh<br /> sáng âm tính, phản xạ ánh sáng liên ứng<br /> dương tính), giảm thị lực màu, liệt vận<br /> nhãn hoàn toàn.<br /> <br /> Khám sinh hiển vi phát hiện: phù<br /> kết mạc, động mạch hoá tĩnh mạch<br /> thượng củng mạc, phù giác mạc, giãn<br /> mạch máu mống mắt, đồng tử giãn nhẹ.<br /> Ảnh 1 (trước mổ): phù kết mạc, lồi<br /> mắt, giãn nhẹ đồng tử.<br /> <br /> Ảnh 2 (sau mổ): động mạch hoá<br /> tĩnh mạch thượng củng mạc, giảm<br /> phù kết mạc và lồi mắt.<br /> Soi đáy mắt: giãn mạch máu võng<br /> mạc, phù võng mạc, tỷ số C/D = 0.6,<br /> (mắt trái tỷ số C/D = 0.2)<br /> Soi góc tiền phòng: góc mở 360 0,<br /> giai đoạn 3 của Schaffer, không có tân<br /> mạch mống mắt và góc tiền phòng.<br /> Khám mắt trái: bình thường.<br /> <br /> Không có tiếng thổi ở nhãn cầu và<br /> vùng đầu.<br /> Chụp cắt lớp vi tính và chụp mạch<br /> xoá nền não - hốc mắt: dị dạng động tĩnh chẩm và giãn rõ rệt tĩnh mạch mắt<br /> phải<br /> (hình<br /> 2).<br /> <br /> Ảnh 3-4 cho biết dị<br /> dạng động - tĩnh<br /> mạch thuỳ chẩm<br /> phải.<br /> <br /> Ảnh 5-6 dưới cho<br /> thấy giãn tĩnh mạch<br /> mắt trên.<br /> <br /> 92<br /> <br /> Chụp động mạch não: dị dạng<br /> động- tĩnh mạch chẩm (phần lớn được<br /> cung cấp bởi động mạch não sau phải và<br /> nhánh sau của động mạch màng não<br /> <br /> giữa). Dòng chảy phần lớn đi qua tĩnh<br /> mạch bề mặt vỏ não đi vào trong thành<br /> xoang bướm phải sau đó vào tĩnh mạch<br /> mắt (không qua xoang tĩnh mạch hang).<br /> Ảnh 7: Chụp động<br /> mạch não. 1: dị dạng<br /> động- tĩnh mạch<br /> chẩm 2: dòng chảy<br /> tĩnh mạch võ não, 3:<br /> thành bên xoang<br /> bướm, 4 và 5: giản<br /> tĩnh mạch mắt trên<br /> và tĩnh mạch mắt<br /> dưới. Đường mầu<br /> trắng là vị trí hố yên<br /> <br /> Dị dạng động mạch được phân loại<br /> theo nguồn máu mà chúng cung cấp:<br /> màng cứng được cung cấp bởi nhánh của<br /> động mạch màng não, màng mềm được<br /> cung cấp bởi các động mạch não và tiểu<br /> não, màng cứng - mềm được cung cấp<br /> bởi hai nguồn trên. Trong trường hợp<br /> này là điển hình của dị dạng mạch máu<br /> màng cứng - mềm.<br /> Biểu hiện tổn thương thần kinh nhãn khoa trong dị dạng mạch máu não<br /> bao gồm chèn ép vào đường thị giác gây<br /> tổn hại thị trường, liệt vận nhãn và các<br /> dấu hiệu tăng áp lực sọ não.<br /> Dòng chảy hốc mắt từ dị dạng<br /> động mạch não rất hiếm. Dòng chảy của<br /> tĩnh mạch đảo theo chiều ngược lại qua<br /> võ não đến các màng cứng đến thành bên<br /> xoang bướm và xoang tĩnh mạch hang<br /> <br /> Điều trị:<br /> Truyền tĩnh mạch Acetazolamid,<br /> Manitol và tra mắt thuốc hạ nhãn áp<br /> nhưng nhãn áp không điều chĩnh.<br /> Gây tắc khối mạch dị dạng trong<br /> vòng 24 giờ biểu hiện: cải thiện được<br /> tình trạng vận nhãn, giảm lồi mắt 3mm<br /> và nhãn áp hạ xuống 21mmHg. Phẫu<br /> thuật cắt bỏ khối mạch di dạng được thực<br /> hiện vào ngày sau.<br /> Khám lại sau 1 tháng thấy thị lực<br /> mắt phải 6/6, nhãn áp 14mmHg đồng tử<br /> giãn nhẹ và cố định, vận nhãn bình<br /> thường lồi mắt còn 3mm, hết tình trạng<br /> động mạch hoá mạch máu thượng củng<br /> mạc. Làm thị trường tự động phát hiện<br /> bán manh đồng danh bên trái không có<br /> tổn thương hoàng điểm.<br /> <br /> 93<br /> <br /> sau đó vào hệ thống tĩnh mạch hốc mắt.<br /> Tuy nhiên, không phải tất cả các trường<br /> hợp dị dạng mạch máu não đều dẫn đến<br /> tình trạng trên. Trong một vài trường hợp<br /> có xung huyết hốc mắt nhưng không có<br /> lồi mắt, tăng nhãn áp và động mạch hoá<br /> mạch máu thượng củng mạc. Ngoài ra,<br /> tiếng thổi và lồi mắt theo nhịp đập<br /> thường gặp trong dò động mạch cảnh xoang hang. Một vài trường hợp dị dạng<br /> <br /> mạch máu màng cứng nghe được tiếng<br /> thổi vùng đầu gần nơi tổn thương.<br /> Dấu hiệu lâm sàng sớm của dị dạng<br /> mạch máu nội sọ thường khó phát hiện<br /> và thường điều trị theo hướng viêm nhãn<br /> cầu không đặc hiệu dẫn đến chẩn đoán<br /> muộn và điều trị muộn. Tuy nhiên, dù<br /> muộn nhưng khi phát hiện và điều trị<br /> ngay thì thị lực có thể phục hồi.<br /> <br /> 94<br /> <br />