Một vài quan niệm sai của học sinh về vật lý

Chia sẻ: Quynh Nguyen | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:5

Thêm vào BST

Báo xấu

99
lượt xem 12
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Quan niệm thường ngày xác định việc học bởi vì người ta chỉ có thể "nhìn thấy" cái mới thông qua những cái đã biết. Hầu hết học sinh khi bắt đầu học môn khoa học tự nhiên hay vật lý đều mang theo các quan niệm, kinh nghiệm thường ngày của mìnhqua đó phát triển chúng để tiếp thu các kiến thức trong lớp.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Một vài quan niệm sai của học sinh về vật lý

Một vài quan niệm sai của học sinh về vật lý Quan niệm thường ngày xác định việc học bởi vì người ta chỉ có thể "nhìn thấy" cái mới thông qua những cái đã biết. Hầu hết học sinh khi bắt đầu học môn khoa học tự nhiên hay vật lý đều mang theo các quan niệm, kinh nghiệm thường ngày của mìnhqua đó phát triển
chúng để tiếp thu các kiến thức trong lớp.Tuy nhiên hầu hết các quan niệm này đều không chính xác với các khái niệm khoa học. Và do đó gây nhiều khó khăn trong quá trình học tập. Học sinh hầu như không hiểu những gì mình nghe được nhìn được trên lớp .... hoặc những điều đọc trong sách giáo khoa. Học có nghĩa xây dựng kiến thức một cách chủ động trên nền tảng các quan niệm có sẵn. Chính vì vậy trong giờ học việc phát triển hệ thống khái niệm và năng lực hoạt động cá nhân là một yêu cầu bắt buộc. Nó phải đưa đến cho học sinh con nhìn mọi vấn đề theo con mắt khoa học, và làm cho học sinh thấy được sự mới mẻ và hấp dẫn của cacs khía cạnh này. 1.1. Các ví dụ về quan niệm hàng ngày 1.1.1 Quan niệm về hiện tượng và khái niệm NHiều quan niệm được học sinh đem theo vào giờ học của mình liên quan đến các kinh nghiệm hàng ngày với các hiện tượng như ánh sáng, nhiệt, âm thanh và chuyển động. Nhưng ngôn ngữ hàng ngày cũng gây ảnh hưởng tới bức tranh về thế giới của học sinh. Trước hết ta nói đến quan niệm " mặt trời mọc" theo ngôn ngữ thông thường sẽ tạo nên 1 bức tanh mặt trời quay quanh trái đất chứ không phải là kiến thức hiện tại. NGôn ngữ chính là một hệ thống để biểu thị nội dung, với kinh nghiệm hiểu biết hàng ngày, qua báo chí, qua đài , ti vi về các hiện tượng về điện, về nhiệt về năng lượng càng khắc sâu các quan niệm hàng ngày. Tiếng động bay thông qua không khí ( như chim bay) - quan niệm về âm Trẻ em có nhiều quan niệm thú vị về cách truyền âm thanh từ nhạc cụ đến tai. Một lượng lớn trẻ em ( học sinh lớp 1) cho rằng âm truyền tới tai ta theo từng phần một ( giống như ném một quả bóng âm thành từ nhạc cụ đến tai ta- cái này thì truyện tranh góp phần làm trẻ con khắc sâu quan niệm sai này :grin: . Một điều thú vị là không ít người lớn cũng dùng quan niệm này để giải thích các hiện tượng âm thanh. Với học sinh lớn hơn thì giải thích sự truyền âm nhờ vào quan niệm vật vật chất. Âm thanh bay trong không như một vật, và điều này dẫn đến sai lầm khi so sánh sự truyền âm trong không khí và trong vật rắn. Chúng sẽ cho rằng âm thanh bay trong không khí sẽ dễ hơn bay trong vật rắn và do đó sẽ kết luận âm thanh truyền trong
không khí thì tốt hơn truyền trong gỗ ( cái này là sai đấy nhé). Quan niệm này có trong hầu hết học sinh cấp 2. Trang sau: Ánh sáng và nhìn Trong vật lý quá trình nhìn được giải thích như sau: Nguồn sáng phát ra ánh sáng. Ánh sánh này đi vào mắt ta và nhờ đó ta nhìn thấy nguồn sáng hoặc ánh sánh chiếu vào vật, bản thân nó không hề phát ra ánh sáng, được phản xạ một phần trở lại mắt ta, qua đó ta nhìn thấy vật. Vật lý không có sự phân biệt chi tiết giữa nguồn sáng và vật được chiếu sáng. Ánh sáng đi ra từ cả hai rồi đến mắt và gây ra cảm giác sáng. Thứ nữa sự truyền ánh sáng còn được hiểu như là sự truyền một cái gì đấy ( bức xạ điện từ). Tuy nhiên quan điểm hàng ngày về quá trình nhìn và ánh sáng thì lại hoàn toàn khác. Nhi ều học sinh cho rằng hai loại này khác nhau về cơ bản. với nguồn sáng thì phát ra anh sáng tới mắt, còn với vật không phát sáng thì đa số cho rằng. muốn nhìn được chúng cần có một con mắt khỏe mạnh để chiếu ra tia nhìn tới vật. Mặt phát ra ánh sáng và qua đó có thể nhìn thấy vật. Từ trường- quan niệm huyền bí Tác dụng từ của nam châm lên một vài vật rất khó giải thích qua quan niệm hàng ngày. Với hầu hết các đứa trẻ đều cho rằng từ trường có một ý nghĩa huyền bí ( từ magic có nghĩa là ma thuật) Nhiều đứa trẻ khác thì cố gắng liên hệ với các kiến thức sẵn có để so sánh với các hiện tượng gần gũi, chăng hạn như keo hay băng dính. Tuy nhiên chúng không thể lí giải được vì sao từ trường có thể tương tác từ xa. Một số khác thì cho rằng trong nam châm có dòng điện chạy ( một kiểu nào đấy) và nhờ đó có từ tính. Đây là một thí dụ thú vị khi dùng một kiến thức chưa biết để giải thích một cái khác, nhưng dù sao đây cũng chỉ là sự đoán mò hoặc nghe lỏm. Một số lượng học sinh cấp hai thì cho rằng từ trường chính là tác dụng hấp dẫn. Khăn len đem lại nhiệt
Một bé gái làm thí nghiệm xem một cục đá được quấn trong khăn len hay được quấn trong giấy nhôm sẽ bị chảy nhanh hơn. Nó cho rằng quấn trong khăn len sẽ bị tan nhanh hơn và lý luận: Khi cháu quàng khăn len cháu thấy ấm chứng tỏ nó cung cấp nhiệt, do đó khi quấn quanh cục đá nó cũng cung cấp nhiệt ( một thí dụ tương tự trong câu hỏi thi VLV : một nhiệt kế được quấn quanh khăn len và được đặt ngoài môi trường cái nào chỉ nhiệt độ cao hơn --> quá nửa thí sinh và khán giả ( hs cấp 2-3)cho rằng quấn trong khăn len cao hơn ) Dòng điện bị tiêu thụ Khái niệm về dòng điện được nghiên cứu ở hầu hết mọi nơi trên thế giới. Dưới đây là quan niệm của học sinh ở nhiều nước khác nhau về dòng điện. Phần lớn học sinh cho rằng không cần đến 2 đường dẫn dòng điện, đồ tiêu thụ điện chỉ việc cắm dây dẫn vào ổ cắm thế là có dòng điện. Một số khác thì cho rằng dòng điện chạy từ cả hai cực của pin ( hoặc nguồn điện khác) đến vật tiêu thụ ( ND: giống như là người ta cung cấp thức ăn cho trâu bò vậy - quan niệm tiêu thụ điện nảy sinh từ đây ?). Một số khác thì cho rằng dòng điện chạy từ pin đến đèn rồi bị tiêu thụ một phần ở đó một phần còn lại chạy trở về pin. Các quan niệm kiểu dòng điện bị tiêu thụ này là của hầu hết các học sinh cấp 2. Điều này càng thể hiện sự ảnh hưởng của các ngôn ngữ hàng ngày vào suy nghĩ và quan niệm của học sinh. ( ND: Hàng ngày vẫn nói: Vật tiêu thụ điện, cái quạt này tốn điện, bán điện cho từng hộ dân.... Rồi chính các giải thích theo kiểu đơn giản hóa để cho học sinh dễ hiểu cũng góp phần hình thành quan niệm này của học sinh) Lực- khái niệm rắc rối! ( Người dịch : Hẳn không ít bạn, kể cả sinh viên, đôi khi không khỏi nhăn trán khi suy nghĩ lực là gì, hoặc trong trường hợp này trường hợp kia lực là bao nhiêu ) Sự khó khăn khi hiểu các định luật Newton của học sinh cũng được nghiên cứu nhiều nơi trên thế giới. Nghiên cứu chỉ ra rằng không chỉ học sinh cấp 3 mà ngay
cả sinh viên đại học cũng rất khó khăn để hiểu cho đúng khái niệm lực của Newton. Một bài tập sau đây được đưa ra để làm thử nghiệm: Vẽ véc tơ lực tác dụng vào quả bóng tại 3 điểm trên quĩ đạo của một quả bóng bàn khi nó nảy trên mặt bàn.tại A. Điểm cao nhất B : điểm va chạm với bàn C điểm bất kì trên quĩ đạo. Hầu hết các người tham gia thực nghiệm đều vẽ véc tơ lực theo phương chuyển động của quả bóng. ( tức là cho rằng phương véc tơ lực luôn trùng phương với vẽc tơ vận tốc): trong khi đó thực ra ở đây phương của lực tại vị trí A và C chính là phương của trọng lực (bổ qua ma sát ) còn tại B thì hướng lên theo phương vuông góc với mặt phẳng tại điểm va chạm.