Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Nâng cao năng lực cạnh tranh của ngành công nghiệp Việt Nam trong tiến trình hội nhập

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HCM

TRẦN THỊ TUYẾT MAI

NÂNG CAO NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA

NGÀNH CÔNG NGHIỆP VIỆT NAM TRONG

TIẾN TRÌNH HỘI NHẬP

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

TP.Hồ Chí Minh, năm 2006

MUÏC LUÏC

PHAÀN MÔÛ ÑAÀU

01 CHÖÔNG 1 : TOÅNG QUAN VEÀ COÂNG NGHIEÄP – COÂNG

NGHIEÄP HOÙA

1.1 03 Khaùi nieäm coâng nghieäp hoùa

1.2 03 Tính taát yeáu cuûa coâng nghieäp hoùa vaø hoäi nhaäp kinh teá quoác

teá

1.3 05 Vai troø cuûa ngaønh coâng nghieäp trong neàn kinh teá

1.3.1 Gia taêng thu nhaäp quoác daân 05

1.3.2 Cuûng coá söï oån ñònh thu nhaäp xuaát khaåu vaø thu nhaäp quoác daân 05

Trang bò cô sôû vaät chaát kyõ thuaät cho taát caû caùc ngaønh trong neàn 1.3.3 06

kinh teá

1.3.4 Cung caáp ñaïi boä phaän saûn phaåm tieâu duøng cho xaõ hoäi 06

1.3.5 Coâng nghieäp cung caáp nhieàu vieäc laøm hôn 06

1.3.6 Môû roäng thò tröôøng nguyeân lieäu thoâ ôû noäi ñòa , thuùc ñaåy caùc 06

ngaønh kinh teá khaùc phaùt trieån

1.4 07 Caùc ñieàu kieän tieàn ñeà ñeå tieán haønh coâng nghieäp hoùa

1.4.1 Ñieàu kieän töï nhieân veà dieän tích , ñaát ñai , daân soá , taøi nguyeân 07

thieân nhieân , vò trí ñòa lyù

1.4.2 Caùc chính saùch maäu dòch noäi ñòa vaø ngoaïi thöông côûi môû 07

Söï giaùo duïc , hình thaønh caùc kyõ naêng öùng duïng kyõ thuaät 1.4.3 07

Phaùt trieån heä thoáng cô sôû haï taàng giao thoâng vaø thoâng tin lieân 1.4.4 08

laïc

1.4.5 Moâi tröôøng vó moâ vaø theå cheá oån ñònh 08

1.5 Chuû ñoäng hoäi nhaäp kinh teá ñeå phaùt trieån ñaát nöôùc trong giai 08

ñoaïn môùi

1.5.1 Quaù trình hoäi nhaäp kinh teá quoác teá cuûa nöôùc ta 08

1.5.2 Chieán löôïc hoäi nhaäp cho caùc nöôùc ñang phaùt trieån 09

1.5.3 Nguoàn nhaân löïc tröôùc yeâu caàu coâng nghieäp hoùa vaø hoäi nhaäp 11

kinh teá theá giôùi

1.6 12 Caùc nguoàn taøi chính huy ñoäng cho ñaàu tö phaùt trieån kinh teá

noùi chung vaø ngaønh coâng nghieäp noùi rieâng

1.6.1 Nguoàn voán trong nöôùc 13

1.6.2 Nguoàn voán nöôùc ngoaøi 14

1.7 Kinh nghieäm söû duïng caùc coâng cuï taøi chính ñeå huy ñoäng voán 16

20 CHÖÔNG 2: THÖÏC TRAÏNG CUÛA NGAØNH COÂNG

NGHIEÄP VIEÄT NAM

2.1 22 Böùc tranh kinh teá Vieät nam trong giai ñoaïn ñaàu cuûa thôøi kyø

hoäi nhaäp

2.2 22 Ñaëc ñieåm phaùt trieån cuûa ngaønh Coâng nghieäp Vieät Nam qua

caùc giai ñoaïn

Sô löôïc tình hình phaùt trieån coâng nghieäp giai ñoaïn tröôùc naêm 2.2.1 22

1991

2.2.2 Giai ñoaïn 1991 –1995 24

2.2.3 Giai ñoaïn 1996 ñeán nay 24

2.3 26 Thaønh töïu cuûa ngaønh coâng nghieäp Vieät Nam

Taêng tröôûng giaù trò saûn xuaát coâng nghieäp 2.3.1 26

2.3.2 Coâng nghieäp goùp phaàn thay ñoåi cô caáu kinh teá , thuùc ñaåy quaù 29

trình coâng nghieäp hoùa

2.3.3 Coâng nghieäp goùp phaàn quan troïng laøm taêng kim ngaïch xuaát 31

khaåu caû nöôùc

2.3.4 Coâng nghieäp taïo theâm nhieàu vieäc laøm cho neàn kinh teá 34

2.4 34 Nhöõng toàn taïi cuûa ngaønh coâng nghieäp Vieät Nam

2.4.1 Naêng löïc caïnh tranh cuûa saûn phaåm coâng nghieäp coøn thaáp 35

2.4.2 Cô caáu phaùt trieån chöa hôïp lyù vaø khoâng ñoàng boä 36

2.4.3 Naêng löïc taøi chính cuûa doanh nghieäp coøn yeáu 37

2.4.4 Nguyeân lieäu phuï thuoäc vaøo nhaäp khaåu , saûn löôïng vaø chaát löôïng 37

nguoàn nguyeân lieäu trong nöôùc khoâng cao vaø khoâng oån ñònh

2.4.5 Naêng löïc cuûa caùc ngaønh hoã trôï cho ngaønh coâng nghieäp Vieät 39

Nam quaù yeáu

2.4.6 Chi phí dòch vuï phuïc vuï saûn xuaát kinh doanh ôû möùc khaù cao so 40

vôùi caùc nöôùc trong khu vöïc

Khoa hoïc coâng ngheä cuûa ngaønh coâng nghieäp Vieät Nam coøn yeáu 2.4.7 40

keùm

2.4.8 Xuaát khaåu coù giaù trò gia taêng thaáp 42

2.5 43 Nhöõng cô hoäi vaø thaùch thöùc môùi töø quaù trình hoäi nhaäp kinh

teá khu vöïc vaø quoác teá

Taùc ñoäng tích cöïc 2.5.1 43

Thaùch thöùc töø quaù trình hoäi nhaäp kinh teá khu vöïc vaø quoác teá 2.5.2 44

2.6 46 Nhöõng raøo caûn ñoái vôùi caïnh tranh vaø vai troø cuûa chính saùch

caïnh tranh ñoái vôùi caùc nöôùc ñang phaùt trieån.

2.6.1 Raøo caûn chính saùch ñoái vôùi thöông maïi laø nhöõng haïn cheá lôùn 47

nhaát ñoái vôùi caïnh tranh.

2.6.2 Nhöõng raøo caûn tröøng phaït chính thöùc gaây aûnh höôûng xaáu tôùi 47

thöông maïi cuûa caùc nöôùc ñang phaùt trieån.

2.7 48 Caùc chính saùch taøi chính trong thôøi gian qua

2.7.1 Chính saùch thueá 48

2.7.2 Chính saùch tyû giaù hoái ñoaùi 49

2.7.3 Chính saùch laõi suaát 50

59 CHÖÔNG 3 : MOÄT SOÁ GIAÛI PHAÙP NHAÈM NAÂNG CAO

NAÊNG LÖÏC CAÏNH TRANH CUÛA NGAØNH CN VIEÄT NAM

TRONG QUAÙ TRÌNH HOÄI NHAÄP

3.1 59 Chieán löôïc phaùt trieån ngaønh Coâng nghieäp Vieät Nam theo xu

höôùng hoäi nhaäp

3.1.1 Ñònh höôùng phaùt trieån ngaønh Coâng nghieäp Vieät Nam 59

3.1.2 Chieán löôïc Coâng nghieäp hoùa höôùng veà xuaát khaåu 61

3.2 63 Caùc giaûi phaùp nhaèm naâng cao naêng löïc caïnh tranh cuûa

ngaønh coâng nghieäp Vieät Nam

3.2.1 Caùc giaûi phaùp taøi chính 63

3.2.1.1 Chính saùch khuyeán khích veà thueá 63

3.2.1.2 Oån ñònh taøi chính , tieàn teä vaø kieåm soaùt laïm phaùt 66

3.2.1.3 Huy ñoäng nguoàn voán cho phaùt trieån ngaønh coâng nghieäp 69

3.2.1.4 Taêng cöôøng tieàm löïc taøi chính cho caùc doanh nghieäp ngaønh 74

coâng nghieäp tieán tôùi thaønh laäp caùc taäp ñoaøn kinh teá maïnh

75 3.2.2 Caùc giaûi phaùp hoã trôï

3.2.2.1 Chính saùch ñaàu tö trong coâng nghieäp 76

3.2.2.2 Xaây döïng moâi tröôøng kinh doanh vaø keát caáu haï taàng coù hieäu 77

quaû

3.2.2.3 Phaùt trieån nhanh nguoàn nhaân löïc coù chaát löôïng cao 77

3.2.2.4 Caùc hoaït ñoäng hoã trôï môû roäng thò tröôøng tieâu thuï saûn phaåm 78

coâng nghieäp

3.2.2.5 Taùi caáu truùc laïi ngaønh 79

81 KEÁT LUAÄN

LÔØI MÔÛ ÑAÀU

Vieät Nam böôùc vaøo theá kyû 21 trong xu theá toaøn caàu hoùa veà chính trò, kinh teá

vaø xaõ hoäi. Nhaèm ñöa ñaát nöôùc vöôït qua tuït haäu, vöôn mình hoøa nhaäp vôùi theá giôùi,

toaøn Ñaûng vaø daân ta ñang ra söùc phaán ñaáu ñöa Vieät Nam trôû thaønh moät nöôùc coâng

nghieäp vaøo naêm 2020. Yeâu caàu ñaët ra ñoái vôùi Vieät Nam laø phaûi thöïc hieän chieán

löôïc coâng nghieäp hoùa hieän ñaïi hoùa neàn kinh teá töø khaâu hoaïch ñònh chieán löôïc phaùt

trieån, saûn xuaát, kinh doanh cho ñeán quaûn lyù, ñieàu haønh.

Xuaát phaùt töø moät nöôùc coù neàn noâng nghieäp laïc laäu, ñaát nöôùc Vieät Nam laïi

bò nhieàu cuoäc chieán tranh khoác lieät taøn phaù, do ñoù khi böôùc vaøo neàn kinh teá haøng

hoùa, neàn kinh teá nöôùc ta bò yeáu keùm veà nhieàu maët, trong ñoù phaûi keå ñeán ngaønh

coâng nghieäp. Song trong nhieàu naêm qua, neàn coâng nghieäp cuõng ñaõ coù nhieàu ñoùng

goùp cho coâng cuoäc xaây döïng vaø phaùt trieån ñaát nöôùc. Giai ñoaïn naêm 1991- 2002,

ngaønh coâng nghieäp ñoùng goùp 31,65% GDP caû nöôùc vaø tyû leä naøy taêng leân haøng

naêm. Chính ngaønh coâng nghieäp ñaõ goùp coâng taïo döïng cho neàn kinh teá Vieät Nam

boä maët môùi khi tham gia saûn xuaát ra nhieàu loaïi haøng hoùa chaát löôïng cao phuïc vuï

cho nhu caàu tieâu duøng trong nöôùc vaø xuaát khaåu, laøm taêng kim ngaïch xuaát khaåu,

giaûi quyeát haøng trieäu vieäc laøm nhaân daân. . . Tuy nhieân beân caïnh nhöõng thaønh quaû

thu ñöôïc, ngaønh coâng nghieäp Vieät Nam vaãn coøn toàn taïi nhieàu yeáu keùm caàn khaéc

phuïc, nhö vaán ñeà veà voán, nhaân löïc, kinh nghieäm saûn xuaát, chaát löôïng haøng hoùa vaø

naêng löïc caïnh tranh treân thò tröôøng. Do ñoù, trong xu theá hoäi nhaäp kinh teá khu vöïc

vaø theá giôùi, vaán ñeà naâng cao naêng löïc caïnh tranh cuûa ngaønh coâng nghieäp Vieät

Nam luoân laø chæ soá öu tieân haøng ñaàu. Muïc tieâu ñöa Vieät Nam trôû thaønh moät nöôùc

coâng nghieäp vaøo naêm 2020 laø chieán löôïc maø Ñaûng vaø nhaân daân ta ñang phaán ñaáu

thöïc hieän baèng nhöõng giaûi phaùp thích hôïp vaø kòp thôøi trong töøng giai ñoaïn lòch söû.

Ñeå goùp phaàn phaân tích vaø ñaùnh giaù thöïc traïng , töø ñoù ñeà xuaát moät soá giaûi phaùp

nhaèm thuùc ñaåy coâng taùc phaùt trieån ngaønh coâng nghieäp toâi xin choïn ñeà taøi: “ Naâng

cao naêng löïc caïnh tranh cuûa ngaønh coâng nghieäp Vieät Nam trong tieán trình hoäi

nhaäp”

Muïc ñích cuûa ñeà taøi: luaän vaên khaúng ñònh vai troø ñaàu taøu cuûa ngaønh coâng

nghieäp trong neàn kinh teá vaø taàm quan troïng trong vieäc naâng cao naêng löïc caïnh

tranh cuûa ngaønh coâng nghieäp Vieät Nam trong tieán trình hoäi nhaäp. Töø nhöõng phaân

tích veà hieäu quaû hoaït ñoäng, naêng löïc caïnh tranh cuûa ngaønh coâng nghieäp, vieäc vaän

duïng caùc chính saùch taøi chính trong thôøi gian qua, keát hôïp vôùi nghieân cöùu caùc vaán

ñeà lyù luaän veà chính saùch taøi chính, luaän vaên ñeà ra moät soá giaûi phaùp nhaèm phaùt

trieån ngaønh coâng nghieäp Vieät Nam trong ñieàu kieän hoäi nhaäp kinh teá quoác teá.

Phöông phaùp nghieân cöùu chuû yeáu cuûa ñeà taøi ñöôïc thöïc hieän döïa treân phöông

phaùp luaän cuûa chuû nghóa duy vaät bieän chöùng, phöông phaùp moâ taû, phöông phaùp

phaân tích vaø toång hôïp. . . vôùi caùc nguoàn soá lieäu ñöôïc thu thaäp töø nieân giaùm thoáng

keâ, caùc taïp chí vaø soá lieäu internet.

Trong quaù trình thöïc hieän luaän vaên, do naêng löïc vaø ñieàu kieän nghieân cöùu

coøn nhieàu haïn cheá, chaéc chaén noäi dung luaän vaên khoâng theå traùnh khoûi nhöõng thieáu

soùt, raát mong ñöôïc söï quan taâm goùp yù cuûa quyù Thaày Coâ.

CHÖÔNG 1. TOÅNG QUAN VEÀ COÂNG NGHIEÄP – COÂNG

NGHIEÄP HOÙA

1.1 Khaùi nieäm coâng nghieäp hoùa:

Coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa laø quaù trình chuyeån ñoåi caên baûn toaøn dieän caùc

hoaït ñoäng saûn xuaát, kinh doanh, dòch vuï vaø quaûn lyù kinh teá, xaõ hoäi töø söû duïng lao

ñoäng thuû coâng laø chính, sang söû duïng moät caùch phoå bieán söùc lao ñoäng cuøng vôùi

coâng ngheä, phöông tieän vaø phöông phaùp tieân tieán, hieän ñaïi, döïa treân söï phaùt trieån

cuûa coâng nghieäp vaø tieán boä khoa hoïc- coâng ngheä, taïo ra naêng suaát lao ñoäng xaõ hoäi

cao.

Trong neàn kinh teá môû, coâng nghieäp hoùa cuõng coù nghóa laø quaù trình ngaøy caøng

xaây döïng ñöôïc nhieàu ngaønh coâng nghieäp coù söùc caïnh tranh treân thò tröôøng quoác teá.

Coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa laø söï nghieäp cuûa toaøn daân, cuûa taát caû caùc thaønh

phaàn kinh teá, trong ñoù kinh teá Nhaø nöôùc giöõ vai troø chuû ñaïo. Muoán vaäy, Nhaø nöôùc

phaûi coù nhöõng chính saùch taøi chính phuø hôïp coù theå huy ñoäng ñöôïc moïi nguoàn löïc

phuïc vuï cho quaù trình naøy.

1.2 Tính taát yeáu cuûa coâng nghieäp hoùa vaø hoäi nhaäp kinh teá quoác teá:

Chuùng ta ñi leân chuû nghóa xaõ hoäi töø moät nöôùc coù neàn kinh teá noâng nghieäp laïc

haäu, ñaát nöôùc laïi bò chieán tranh taøn phaù naëng neà, cô sôû vaät chaát ngheøo naøn. Vì vaäy,

Ñaûng ta ñaõ xaùc ñònh, xaây döïng cô sôû vaät chaát-kyõ thuaät; phaùt trieån kinh teá, thöïc

hieän coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa laø nhieäm vuï trung taâm trong suoát thôøi kyø quaù

ñoä tieán leân chuû nghóa xaõ hoäi. Nhöng ñeå ñaït ñöôïc muïc tieâu, chung ta caàn phaûi

nhanh choùng vöôn leân, naém baét cô hoäi, vöôït qua thöû thaùch, phaùt trieån nhanh vaø

beàn vöõng ñeå hoäi nhaäp kinh teá khu vöïc vaø theá giôùi.

Quan nieäm, vai troø, muïc tieâu vaø giaûi phaùp cuûa coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa ôû

nöôùc ta ñaõ töøng böôùc ñöôïc xaùc ñònh roõ töø Ñaïi hoäi ñaïi bieåu toaøn quoác laàn thöù VII vaø

VIII cuûa Ñaûng. Ñeán Ñaïi hoäi Ñaûng toaøn quoác laàn thöù IX, vaán ñeà naøy laïi tieáp tuïc

ñöôïc khaúng ñònh: coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa laø nhieäm vuï trung taâm. Con

ñöôøng coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa ñaát nöôùc ta coù theå ruùt ngaén so vôùi caùc nöôùc

ñi tröôùc, vöøa coù nhöõng böôùc tuaàn töï, vöøa coù böôùc nhaûy voït. Phaùt trieån nhanh, hieäu

quaû vaø beàn vöõng; taêng tröôûng kinh teá ñi ñoâi vôùi thöïc hieän tieán boä, coâng baèng xaõ

hoäi, baûo veä moâi tröôøng laø phöông chaâm cuûa coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa.

Thöïc chaát cuûa quaù trình thöïc hieän coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa ôû nöôùc ta

hieän nay laø tieán haønh moät cuoäc caùch maïng veà kinh teá, khoa hoïc, coâng ngheä, vaên

hoùa mang yù nghóa chính trò saâu saéc. Noù seõ taïo ra moät söï bieán ñoåi veà chaát treân taát

caû caùc maët cuûa ñôøi soáng kinh teá-xaõ hoäi, ñöa nöôùc ta trôû thaønh moät nöôùc coâng

nghieäp vaøo naêm 2020.

Beân caïnh ñoù thöïc teá cho thaáy toaøn caàu hoùa laø xu theá cuûa theá giôùi hieän nay, laø

quaù trình phaùt trieån cuûa neàn kinh teá thò tröôøng hieän ñaïi. Noäi dung chính cuûa toaøn

caàu hoùa hieän nay laø toaøn caàu hoùa kinh teá, keùo theo quaù trình toaøn caàu hoùa cuûa caùc

lónh vöïc coù lieân quan khaùc nhö chính trò, vaên hoùa, xaõ hoäi. Coù theå thaáy, toaøn caàu

hoùa taïo ra moät quaù trình höôùng tôùi söï phaùt trieån coù tình thoáng nhaát toaøn caàu thì hoäi

nhaäp kinh teá quoác teá laø quaù trình chuû ñoäng tham gia vaøo tieán trình chung cuûa moãi

quoác gia tuøy theo nhöõng ñieàu kieän phaùt trieån cuï theå cuûa mình. Quaù trình hoäi nhaäp

kinh teá ñöôïc dieãn ra ñoàng thôøi treân hai maët: tieán haønh quaù trình kyù keát, tham gia

vaøo caùc ñònh cheá kinh teá-taøi chính quoác teá ñeå thöïc hieän caùc luaät chung treân

nguyeân taéc giaûm thieåu khaùc bieät vaø khoâng phaân bieät ñoái xöû; nhanh choùng tieán

haønh quaù trình caûi caùch kinh teá trong nöôùc, ñieàu chænh cô caáu kinh teá phuø hôïp vôùi

yeâu caàu phaùt trieån, naâng cao naêng löïc caïnh tranh cuûa neàn kinh teá vaø cuûa caùc doanh

nghieäp, thöïc söï tham gia coù hieäu quaû vaøo quaù trình caïnh tranh quoác teá.

Quaù trình hoäi nhaäp môû ra nhieàu cô hoäi phaùt trieån nhöng cuõng ñaët ra nhöõng ruûi

ro vaø thaùch thöùc to lôùn cho caùc quoác gia ñang phaùt trieån nhö Vieät Nam. Veà cô hoäi,

khi tham gia vaøo caùc ñònh cheá kinh teá-taøi chính quoác teá caùc quoác gia ñang phaùt

trieån coù theå chuû ñoäng baûo veä nhöõng quyeàn lôïi chính ñaùng cuûa mình, giaûm thieåu

nhöõng khaùc bieät vaø söï phaân bieät ñoái xöû trong thöông maïi quoác teá. Ñoàng thôøi toaøn

caàu hoùa thuùc ñaåy maïnh meõ hoaït ñoäng ngoaïi thöông, ñaàu tö vaø chuyeån giao coâng

ngheä gaén lieàn vôùi quaù trình phaùt trieån thò tröôøng, taïo ñieàu kieän cho nhöõng coâng ty

vaø nhöõng ngaønh saûn xuaát trong nöôùc tieáp caän vôùi nhöõng nguoàn voán vaø coâng ngheä

kyõ thuaät tieân tieán, naâng cao naêng löïc caïnh tranh vaø khaû naêng phaùt trieån thò tröôøng

treân phaïm vi theá giôùi, nhanh choùng tham gia vaøo quaù trình phaân coâng lao ñoäng

quoác teá, taêng nhanh toác ñoä coâng nghieäp hoùa vaø söï phaùt trieån cuûa neàn kinh teá.

Toaøn caàu hoùa vaø quaù trình hoäi nhaäp kinh teá laø moät taát yeáu khaùch quan. Quaù

trình naøy taïo ra nhöõng cô hoäi lôùn vaø thaùch thöùc khoâng nhoû ñoái vôùi caùc nöôùc trong

ñoù coù Vieät Nam. Laø moät nöôùc ñang phaùt trieån coù ñieåm xuaát phaùt thaáp, Vieät Nam

phaûi khaúng ñònh con ñöôøng phaùt trieån kinh teá thò tröôøng vaø hoäi nhaäp kinh teá quoác

teá treân cô sôû phaùt huy nhöõng lôïi theá cuûa mình, trong ñoù nhaán maïnh ñeán taêng

tröôûng xuaát khaåu. Ñieàu ñoù coù nghóa Vieät Nam phaûi thuùc ñaåy quaù trình coâng nghieäp

hoùa, naâng cao naêng löïc caïnh tranh cuûa ngaønh coâng nghieäp trong quaù trình hoäi nhaäp

kinh teá quoác teá.

1.3 Vai troø cuûa ngaønh coâng nghieäp trong neàn kinh teá

1.3.1 Gia taêng thu nhaäp quoác daân

Naêng suaát cao hôn trong coâng nghieäp taïo ñieàu kieän naâng cao thu nhaäp .Do

coâng nghieäp coù theå söû duïng nhieàu maùy moùc thay theá lao ñoäng cuûa con ngöôøi so

vôùi caùc ngaønh khaùc maùy moùc chæ mang tính hoã trôï. Maët khaùc giaù caû saûn phaåm

coâng nghieäp thì oån ñònh hôn vaø cao hôn ôû thò tröôøng trong vaø ngoaøi nöôùc .

1.3.2 Cuûng coá söï oån ñònh thu nhaäp xuaát khaåu vaø thu nhaäp quoác daân

Haàu heát caùc nöôùc noâng nghieäp thöôøng chæ xuaát khaåu moät hoaëc vaøi loaïi noâng

saûn ñöôïc xaùc ñònh bôûi cung vaø caàu. Nguoàn cung noâng saûn thöôøng khoâng oån ñònh

.Khi bò maát muøa cung giaûm daàn daãn ñeán thu nhaäp giaûm. Khi ñöôïc muøa, giaù haï thì

thu nhaäp cuõng giaûm. Nhöõng thieáu soùt nhö vaäy cuûa noâng saûn bò laøm traàm troïng

theâm bôûi söï trao ñoåi baát bình ñaúng cuûa caùc nöôùc coâng nghieäp vôùi caùc nöôùc keùm

phaùt trieån. Haäu quaû laø caùc nöôùc ñöôïc khai thaùc nhö theá bò maát caân baèng caùn caân

thanh toaùn.

1.3.3 Trang bò cô sôû vaät chaát kyõ thuaät cho taát caû caùc ngaønh trong neàn

kinh teá quoác daân.

Cung caáp tö lieäu lao ñoäng(maùy moùc, thieát bò, duïng cuï lao ñoäng) vaø ñoái

töôïng lao ñoäng(nguyeân lieäu, nhieân lieäu…). Do ñoù coâng nghieäp coù yù nghóa thieát yeáu

ñoái vôùi taêng tröôûng saûn phaåm cuûa caû khu vöïc saûn xuaát laãn dòch vuï.

1.3.4 Cung caáp ñaïi boä phaän saûn phaåm tieâu duøng cho xaõ hoäi

Coâng nghieäp cung caáp ñaïi boä phaän saûn phaåm tieâu duøng cho xaõ hoäi, laø neàn

taûng ñeå xaây döïng moät quoác gia ñoäc laäp, töï chuû. Do ñoù coâng nghieäp hoaù laø nhieäm

vuï raát quan troïng vaø caàn thieát ñeå thuùc ñaåy kinh teá phaùt trieån.

1.3.5 Cung caáp nhieàu vieäc laøm hôn

Coâng nghieäp hoaù taïo nhieàu vieäc laøm, do ñoù thu huùt lao ñoäng thaëng dö ôû

noâng thoân seõ ñöôïc caûi thieän ñaùng keå. Coâng nghieäp hoùa laøm moïc leân nhieàu nhaø

maùy, do ñoù vai troø giaûi quyeát vieäc laøm cuûa ngaønh coâng nghieäp caøng trôû neân quan

troïng hôn ñoái vôùi caùc nöôùc ñang phaùt trieån. Phaùt trieån coâng nghieäp laø caùch ñeå giaûi

quyeát vaán ñeà vieäc laøm, giaûm thaát nghieäp vaø taêng thu nhaäp cho ngöôøi lao ñoäng,

ñoàng thôøi laø caùch ñeå cô caáu laïi löïc löôïng lao ñoäng theo höôùng chuyeån lao ñoäng töø

khu vöïc thuû coâng truyeàn thoáng sang khu vöïc kyõ thuaät hieän ñaïi.

1.3.6 Môû roäng thò tröôøng nguyeân lieäu thoâ ôû noäi ñòa

Caùc ngaønh coâng nghieäp ñòa phöông caàn nguyeân lieäu thoâ cung caáp töø noâng

nghieäp ñeå cheá bieán phuïc vuï cho tieâu duøng caù nhaân vaø coâng nghieäp. Vôùi tö caùch laø

caàu noái giöõa nguyeân lieäu vôùi thò tröôøng, coâng nghieäp coù taùc duïng gìn giöõ chaát

löôïng nguyeân lieäu, naâng cao vaø taïo ra nhöõng saûn phaåm coù giaù trò lôùn hôn, chaát

löôïng cao, nhôø ñoù thu ñöôïc lôïi nhuaän cao. coâng nghieäp chính laø “ñaàu ra” cuûa

nguyeân lieäu thoâ. Noù coù taùc duïng ñònh höôùng veà caùc maët quy moâ, cô caáu, chaát

löôïng, giaù caû…cho khaâu saûn xuaát nguyeân lieäu.

Coâng nghieäp coù khaû naêng taïo ra nhöõng haøng hoùa coù phaåm chaát ñaëc bieät, boå

sung vaøo nguyeân lieäu nhöõng phaåm chaát môùi, töø ñoù naâng cao giaù trò saûn phaåm, kích

thích nhu caàu tieâu duøng cuûa thò tröôøng. Noù taùc ñoäng trôû laïi khu vöïc nguyeân lieäu,

kích thích ñaàu tö phaùt trieån, taêng naêng löïc saûn xuaát nguyeân lieäu, taïo ra löôïng tieâu

thuï ngaøy caøng lôùn vaø oån ñònh cho khu vöïc naøy.

Beân caïnh vai troø thuùc ñaåy vaø ñònh höôùng phaùt trieån ngaønh saûn xuaát, khai

thaùc vaø tieâu thuï nguyeân lieäu, coâng nghieäp coøn goùp phaàn thuùc ñaåy caùc lónh vöïc kinh

teá khaùc nhö xaây döïng, vaän taûi, taøi chính, thoâng tin lieân laïc, nghieân cöùu khoa hoïc

coâng ngheä…phaùt trieån. Söï phaùt trieån cuûa caùc ngaønh naøy, ñeán löôït noù, laïi thuùc ñaåy

phaùt trieån coâng nghieäp caû veà chieàu roäng laãn chieàu saâu.

1.4 Caùc ñieàu kieän tieàn ñeà tieán haønh coâng nghieäp hoùa

1.4.1 Ñieàu kieän töï nhieân

Dieän tích, ñaát ñai, daân soá, taøi nguyeân thieân nhieân , vò trí ñòa lyù. Nhöõng nöôùc

coù dieän tích roäng lôùn, daân soá ñoâng, taøi nguyeân thieân nhieân phong phuù, vò trí ñòa lyù

thuaän lôïi seõ thuaän lôïi hôn trong quaù trình coâng nghieäp hoùa.

1.4.2 Caùc chính saùch maäu dòch noäi ñòa vaø ngoaïi thöông côûi môû

Nhieàu nöôùc ñaõ coâng nghieäp hoùa thaønh coâng vaøo theá kyû 19 nhôø coù chính

saùch maäu dòch côûi môû khuyeán khích saûn xuaát, löu thoâng haøng hoùa phaùt trieån, taïo

ñieàu kieän hôïp nhaát thò tröôøng noäi ñòa vaø giao löu vôùi thò tröôøng theá giôùi nhaèm tieáp

caän vôùi coâng ngheä tieân tieán, phaùt huy lôïi theá so saùnh cuûa moãi quoác gia.

1.4.3 Söï giaùo duïc, hình thaønh caùc kyõ naêng öùng duïng kyõ thuaät

Thôøi kyø quaù ñoä töø moät neàn kinh teá noâng nghieäp truyeàn thoáng sang neàn kinh

teá coâng nghieäp ñoøi hoûi moät löïc löôïng lao ñoäng coù kyõ naêng öùng duïng kyõ thuaät. Ñeå

söû duïng kyõ thuaät cuûa nöôùc ngoaøi moät caùch hieäu quaû, nhaø saûn xuaát phaûi bieát nghieân

cöùu caùc kyõ thuaät saün coù, ngöôøi lao ñoäng coù theå tích luõy kieán thöùc vaø kinh nghieäm

ñeå töï saùng taïo ra coâng ngheä môùi.

1.4.4 Phaùt trieån heä thoáng cô sôû haï taàng giao thoâng vaø thoâng tin lieân laïc

Maïng löôùi giao thoâng vaø thoâng tin lieân laïc toát seõ giuùp môû roäng thò tröôøng

noäi ñòa, hoøa nhaäp thò tröôøng trong nöôùc vaø thò tröôøng theá giôùi, taïo ñieàu kieän thuaän

lôïi cho hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh. Cô sôû haï taàng vaø thoâng tin lieân laïc hieän ñaïi

cuõng laø moät trong nhöõng ñieàu kieän quan troïng trong vieäc thu huùt voán ñaàu tö trong

vaø ngoaøi nöôùc. Trong giai ñoaïn ñaàu cuûa quaù trình coâng nghieäp hoùa, nhu caàu voán

cho neàn kinh teá raát lôùn, nhöng Chính phuû vaãn chuù troïng ñaàu tö xaây döïng heä thoáng

cô sôû haï taàng do lôïi ích to lôùn maø noù mang laïi.

1.4.5 Moâi tröôøng vó moâ vaø theå cheá oån ñònh

Moâi tröôøng vó moâ vaø theå cheá oån ñònh laø moái quan taâm haøng ñaàu cuûa caùc

nhaø ñaàu tö. Moâi tröôøng vó moâ vaø theå cheá oån ñònh, tình traïng laïm phaùt vöøa phaûi ,

moät ngaân saùch khaù caân baèng, tyû giaù ngoaïi hoái ít dao ñoäng vaø phaûn aùnh khaù ñuùng

nhöõng ñieàu kieän thöïc teá. Ñaëc ñieåm quan troïng nhaát cuûa tình traïng vó moâ cho thaáy

neàn kinh teá ñöôïc vaän haønh suoân seû vaø nhaø nöôùc ñang kieåm soaùt toát neàn kinh teá.

1.5 Chuû ñoäng hoäi nhaäp kinh teá ñeå phaùt trieån ñaát nöôùc trong giai ñoaïn môùi

1.5.1 Quaù trình hoäi nhaäp kinh teá quoác teá cuûa nöôùc ta

Quaù trình hoäi nhaäp kinh teá quoác teá cuûa nöôùc ta gaén lieàn vôùi söï nghieäp ñoåi

môùi ñöôïc Ñaûng Coäng saûn Vieät Nam khôûi xöôùng töø nhöõng naêm 1980. Sau Ñaïi hoäi

VI vaø VII cuûa Ñaûng, chuùng ta ñaõ töøng böôùc chuyeån neàn kinh teá töø taäp trung, keá

hoaïch hoùa sang thò tröôøng theo ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa, xoùa daàn caùc raøo caûn

ñoái vôùi saûn xuaát, ñaàu tö, ñaëc bieät laø trong lónh vöïc thöông maïi quoác teá, thöïc hieän

môû cöûa vaø hoäi nhaäp neàn kinh teá ñaát nöôùc vôùi khu vöïc vaø theá giôùi. Ñoàng thôøi vôùi

vieäc môû roäng vaø phaùt trieån kinh teá thöông maïi song phöông vôùi haàu heát caùc nöôùc

treân theá giôùi, chuùng ta cuõng ñaõ tham gia vaøo caùc toå chöùc kinh teá, taøi chính vaø

thöông maïi ña phöông. Böôùc phaùt trieån coù tính ñoät phaù cuûa quaù trình naøy laø vieäc

chuùng ta chính thöùc gia nhaäp ASEAN (ngaøy 25/07/1995) vaø tham gia khu vöïc

thöông maïi töï do ASEAN (AFTA, töø 01/01/1996). Tieáp ñoù, thaùng 03/1996 chuùng ta

ñaõ tham gia vôùi tö caùch thaønh vieân saùng laäp cuûa dieãn ñaøn hôïp taùc AÙ-AÂu ( ASEM).

Thaùng 11/1998, Vieät Nam trôû thaønh thaønh vieân chính thöùc cuûa dieãn ñaøn hôïp taùc

kinh teá Chaâu AÙ-Thaùi Bình Döông ( APEC). Söï kieän naøy coù yù nghóa quan troïng ñoái

vôùi nöôùc ta vì APEC hieän nay laø moät khoái kinh teá khu vöïc lôùn nhaát theá giôùi, chieám

hôn 80% kim ngaïch buoân baùn, gaàn 2/3 ñaàu tö vaø hôn 50% vieän trôï nöôùc ngoaøi

(ODA) cuûa Vieät Nam. Ngoaøi ra, thaùng 12/1994 chuùng ta ñaõ gôûi ñôn xin gia nhaäp

toå chöùc Hieäp ñònh chung thöông maïi vaø thueá quan ( GATT) , tieàn thaân cuûa toå chöùc

thöông maïi theá giôùi (WTO) vaø naêm 1995 ñaõ chính thöùc xin gia nhaäp WTO. Ñeán

nay, chuùng ta ñaõ tieán haønh caùc phieân hoïp vôùi nhoùm coâng taùc veà vieäc Vieät Nam gia

nhaäp WTO, taäp trung vaøo vieäc laøm roõ heä thoáng chính saùch thöông maïi cuûa Vieät

Nam trong caùc lónh vöïc thöông maïi haøng hoùa, dòch vuï, sôû höõu trí tueä vaø ñaàu tö.

Chuùng ta ñaõ vaø ñang thöïc hieän haøng loaït caùc böôùc chuaån bò nhö chuyeån dòch cô

caáu kinh teá, ñaàu tö, ñieàu chænh heä thoáng luaät phaùp, chính saùch trong caùc lónh vöïc

hoaït ñoäng cuûa neàn kinh teá cho phuø hôïp vôùi caùc yeâu caàu cuûa quaù trình hoäi nhaäp;

xaây döïng boä maùy, naâng cao naêng löïc caïnh tranh cuûa neàn kinh teá, caùc doanh nghieäp

vaø naêng löïc cuûa ñoäi nguõ caùn boä, ñoäi nguõ lao ñoäng ñeå ñaùp öùng ñoøi hoûi cuûa quaù trình

naøy.

1.5.2 Chieán löôïc hoäi nhaäp cho caùc nöôùc ñang phaùt trieån

Hoäi nhaäp kinh teá quoác teá thöïc chaát laø quaù trình töøng böôùc xaây döïng neàn

kinh teá môû, gaén keát vôùi thò tröôøng khu vöïc vaø theá giôùi nhaèm phaùt huy caùc nguoàn

löïc cuûa ñaát nöôùc keát hôïp vôùi caùc nguoàn löïc beân ngoaøi ñeå phaùt trieån .Ñaây cuõng

chính laø quaù trình phaán ñaáu ñeå môû roäng hôïp taùc quoác teá, phaùt trieån kinh teá ñoái

ngoaïi. Tích cöïc thöïc hieän loä trình hoäi nhaäp quoác teá theo Nghò quyeát 7 cuûa Boä

Chính trò vaø Chöông trình haønh ñoäng cuûa moãi doanh nghieäp :

+ Naém chaéc loä trình “caét giaûm thueá” lieân quan tôùi saûn phaåm coâng nghieäp ñeå

chuû ñoäng thöïc hieän caùc giaûi phaùp naâng cao tính caïnh tranh cuûa saûn phaåm .

+ Chuù troïng phaùt trieån caùc thò tröôøng phi haïn ngaïch ñeå ñaûm baûo oån ñònh saûn

xuaát vaø xuaát khaåu .Môû roäng khaû naêng thaâm nhaäp caùc thò tröôøng truyeàn thoáng vaø

thò tröôøng môùi. Kieàm cheá nhaäp sieâu ôû möùc hôïp lyù, taêng cöôøng söû duïng nguyeân vaät

lieäu trong nöôùc coù theå thay theá ñöôïc. Toå chöùc xaây döïng caùc tieâu chuaån kyõ thuaät vaø

caùc qui ñònh ñoái vôùi haøng hoùa nhaäp khaåu ñeå baûo hoä lôïi ích chính ñaùng cuûa ngöôøi

tieâu duøng vaø saûn xuaát trong nöôùc, phuø hôïp vôùi caùc qui ñònh, nguyeân taéc cuûa WTO.

+ Taêng cöôøng hôn nöõa coâng taùc xuùc tieán keâu goïi ñaàu tö nöôùc ngoaøi vaø hôïp

taùc quoác teá veà khoa hoïc, coâng ngheä vôùi caùc toå chöùc quoác teá, toå chöùc phi chính phuû

, caùc nöôùc ASEAN vaø caùc nöôùc khaùc ñeå naâng cao hieäu quaû nghieân cöùu khoa hoïc,

phaùt trieån coâng ngheä vaø ñaøo taïo caùn boä.

Kinh nghieäm trong nöûa theá kyû ôû caùc nöôùc treân theá giôùi vôùi caùc theå cheá khaùc

nhau cho thaáy neáu moät hoaït ñoäng kinh teá khoâng coù hieäu quaû thì duø ñöôïc thöïc hieän

vôùi yù ñoà toát ñeïp nhaát cuõng bò khuûng hoaûng vaø ñi ñeán phaù saûn. Nhöng muoán taêng

hieäu quûa veà kinh teá phaûi chaáp nhaän caïnh tranh toaøn caàu, vì khoâng coù caïnh tranh thì

khoâng coù tieán boä, nhaát laø trong tình traïng khoa hoïc kyõ thuaät tieán boä nhanh choùng

luoân thay ñoåi moâ hình saûn xuaát vaø kinh doanh. Ñieàu naøy coù nghóa phaûi taïo moïi

ñieàu kieän thích hôïp ñeå coù theå hoäi nhaäp, trôû thaønh thaønh vieân cuûa neàn kinh teá môùi

toaøn caàu hoùa.Thöïc ra khoâng coù söï löïa choïn naøo cho caùc nöôùc ñang phaùt trieån, neáu

khoâng hoäi nhaäp neàn kinh teá môùi toaøn caàu hoùa thì phaûi chòu tuït haäu vaø ngheøo ñoùi.

Chieán löôïc phaùt trieån hieän nay vì theá phaûi ñaët troïng taâm vaøo vieäc hieän ñaïi

hoùa, nhaát laø ñònh cheá, phaùp luaät vaø moâi tröôøng kinh doanh ñeå coù theå phuø hôïp vôùi

thoâng leä quoác teá; taïo ñieàu kieän deã daønh vaø thuaän tieän cho caùc ngaønh ngheà, caùc

doanh nghieäp trong nöôùc coù theå hoäi nhaäp vôùi neàn kinh teá toaøn caàu. Muïc tieâu chính

trong noã löïc naøy laø taïo ñieàu kieän vaø moâi tröôøng thuaän lôïi nhaát ñeå thu huùt ñaàu tö

nöôùc ngoaøi, taïo ñieàu kieän giuùp noù nhanh choùng phoå bieán roäng raõi coâng ngheä, kyõ

thuaät tieân tieán caùch quaûn lyù vaø kinh doanh hieän ñaïi; thöïc söï trôû thaønh nhöõng nhaân

toá tích cöïc ñeå caûi caùch kinh teá .

1.5.3 Nguoàn nhaân löïc tröôùc yeâu caàu coâng nghieäp hoùa vaø hoäi nhaäp kinh

teá theá giôùi .

Nguoàn nhaân löïc cuûa moãi quoác gia laø nguoàn löïc quan troïng, laø yeáu toá quyeát

ñònh ñeán söï phaùt trieån. Xaõ hoäi caøng phaùt trieån, haøm löôïng chaát xaùm trong saûn

phaåm ngaøy caøng taêng leân, söï phaùt trieån cuûa kinh teá tri thöùc caøng laøm cho nguoàn

löïc con ngöôøi giöõ moät vò trí quan troïng hôn. Vieät Nam laø moät quoác gia ñi sau trong

quaù trình phaùt trieån kinh teá. Chuùng ta coù lôïi theá cuûa moät nöôùc ñi sau laø coù theå tieáp

nhaän caùc kinh nghieäm trong quaûn lyù, caùc coâng ngheä hieän ñaïi maø khoâng caàn ñaàu tö

nhieàu. Vaán ñeà ôû ñaây chính laø vai troø cuûa con ngöôøi trong vieäc tieáp nhaän vaø khai

thaùc coâng ngheä, vaän duïng caùc kinh nghieäm trong quaûn lyù. Coù ñöôïc moät nguoàn löïc

maïnh, coù tri thöùc, naêng löïc…chuùng ta khoâng chæ döøng laïi ôû vieäc chæ coù tieáp nhaän vaø

khai thaùc maø coøn coù theå phaùt trieån leân möùc cao hôn.

Vieät Nam ñang trong tieán trình hoäi nhaäp kinh teá quoác teá. Vaán ñeà quan troïng

nhaát laø naêng löïc caïnh tranh. Naêng löïc caïnh tranh ñöôïc quyeát ñònh bôûi chaát löôïng

nguoàn nhaân löïc. Coâng ngheä coù theå mua, voán lieáng coù theå huy ñoäng nhöng chaát

löôïng nhaân löïc chính laø vaán ñeà soáng coøn.Vì vaäy ngay töø baây giôø Vieät Nam caàn chuù

troïng coâng taùc ñaøo taïo vaø phaùt trieån nguoàn nhaân löïc.

+ Caàn taäp trung naâng cao chaát löôïng nguoàn nhaân löïc theo muïc tieâu: ñaûm

baûo nguoàn nhaân löïc cho coâng nghieäp hoùa vaø taêng söùc caïnh tranh treân thò tröôøng

theá giôùi khi hoäi nhaäp kinh teá quoác teá. Nhanh choùng taïo ra nguoàn nhaân löïc coù chaát

löôïng ñeå thöïc hieän coâng nghieäp hoùa vaø coù söùc caïnh tranh veà haøng hoùa, dòch vuï

treân thò tröôøng theá giôùi khi hoäi nhaäp kinh teá quoác teá. Ñaëc bieät coù vai troø quan troïng

laø: kyõ sö, coâng nhaân kyõ thuaät, caùc chuyeân gia quaûn lyù Nhaø nöôùc, quaûn lyù kinh teá,

quaûn lyù xaõ hoäi ôû moïi caáp, caùc nhaø doanh nghieäp gioûi coù trình ñoä quoác teá. Hoäi nhaäp

kinh teá phaûi caïnh tranh. Muoán caïnh tranh ñöôïc thì haøng hoùa phaûi coù chaát löôïng

cao hôn ñoái thuû. Chaát löôïng haøng hoùa laïi phuï thuoäc vaøo hai yeáu toá chuû choát: trình

ñoä coâng ngheä vaø trình ñoä chuyeân moân, töùc chaát löôïng cuûa nguoàn nhaân löïc.

+ Löïa choïn moâ hình kinh teá thích hôïp vôùi Vieät Nam hieän nay: ñeå vöøa phaùt

trieån ñöôïc thò tröôøng vöøa taêng tröôûng kinh teá cao vaø söû duïng ñöôïc nhieàu nguoàn

nhaân löïc.

+ Dòch chuyeån cô caáu nguoàn nhaân löïc sang höôùng cô caáu tieán boä hôn seõ tuøy

thuoäc vaøo toác ñoä coâng nghieäp hoùa nhanh hay chaäm, vì theá nhaát thieát phaûi ñaåy

nhanh toác ñoä coâng nghieäp hoùa vaø ra söùc phaùt trieån thò tröôøng trong vaø ngoaøi nöôùc.

1.6 Caùc nguoàn taøi chính huy ñoäng cho ñaàu tö phaùt trieån kinh teá noùi chung vaø

ngaønh coâng nghieäp noùi rieâng.

Töø thöïc tieãn cuûa caùc nöôùc coù möùc taêng tröôûng cao cho thaáy voán laø moät nhaân

toá ñaëc bieät quan troïng, laø chìa khoùa cuûa söï thaønh coâng veà taêng tröôûng. Vai troø

quan troïng cuûa voán theå hieän ôû choã, muoán khai thaùc toát caùc nguoàn löïc töï nhieân nhö

ñaát ñai, taøi nguyeân thì luoân caàn coù moät löôïng voán ñaàu tö nhaát ñònh. Vì vaäy muoán

phaùt trieån kinh teá caàn phaûi coù moät löôïng voán lôùn ñeå ñaàu tö vaøo cô sôû haï taàng. Maët

khaùc, ñeå ñaït ñöôïc muïc ñích phaùt trieån kinh teá nhanh vaø beàn vöõng, caàn phaûi taïo cô

caáu kinh teá toái öu phuø hôïp vôùi ñaëc ñieåm tình hình cuûa moãi nöôùc. Moät cô caáu kinh

teá toái öu luoân baûo ñaûm söï phaùt trieån caân ñoái, haøi hoøa caû veà cô caáu ngaønh, cô caáu

vuøng vaø laõnh thoå. ÔÛ ñaây voán ñaàu tö ñoùng vai troø quan troïng trong vieäc khai thaùc

hieäu quaû caùc nguoàn löïc tieàm naêng, ñoàng thôøi taïo ra ñoäng löïc ñaåy maïnh chuyeån

dòch cô caáu theo höôùng toái öu töø ñoù thuùc ñaåy söï phaùt trieån nhanh vaø beàn vöõng.

Vai troø cuûa voán ñoái vôùi phaùt trieån kinh teá coøn theå hieän qua vieäc voán baûo

ñaûm söï keát hôïp caân ñoái giöõa tieát kieäm vaø ñaàu tö. Tieát kieäm chính laø nguoàn goác cuûa

ñaàu tö, nhöng vieäc tieát kieäm vaø ñaàu tö ñöôïc thöïc hieän bôûi caùc chuû theå khaùc nhau,

do ñoù deã daãn ñeán tình traïng neàn kinh teá bò thöøa hoaëc thieáu voán laøm cho söï phaùt

trieån khoâng oån ñònh, taêng tröôûng thaáp, thaát nghieäp gia taêng. Söï chu chuyeån voán seõ

taïo neân söï caân baèng vó moâ giöõa tieát kieäm vaø ñaàu tö, goùp phaàn oån ñònh vaø phaùt

trieån kinh teá.

Trong neàn kinh teá môû, voán cho ñaàu tö phaùt trieån cuûa moät quoác gia ñöôïc

cung öùng bôûi caùc nguoàn löïc taøi chính chuû yeáu sau ñaây:

1.6.1 Nguoàn voán trong nöôùc:

Nguoàn voán trong nöôùc theå hieän söùc maïnh noäi löïc cuûa moät quoác gia. Nguoàn voán

naøy coù öu ñieåm laø oån ñònh, beàn vöõng, chi phí thaáp, giaûm thieåu ñöôïc ruûi ro vaø haäu

quaû xaáu ñoái vôùi neàn kinh teá do nhöõng taùc ñoäng töø beân ngoaøi. Nguoàn voán trong

nöôùc chuû yeáu ñöôïc hình thaønh töø caùc nguoàn tieát kieäm trong neàn kinh teá. Tuy doøng

voán nöôùc ngoaøi ngaøy caøng ñoùng vai troø quan troïng hôn ñoái vôùi caùc nöôùc ñang phaùt

trieån, nhöng nguoán voán töø tieát kieäm trong nöôùc vaàn giöõ vò trí quyeát ñònh. Tieát kieäm

trong nöôùc ñöôïc hình thaønh töø caùc khu vöïc sau:

- Ngaân saùch Nhaø nöôùc: tieát kieäm cuûa ngaân saùch Nhaø nöôùc laø soá cheânh leäch

döông giöõa toång caùc khoaûn thu mang tính khoâng hoaøn laïi vôùi toång chi tieâu

duøng cuûa ngaân saùch. Tieát kieäm ôû khaâu taøi chính naøy seõ hình thaønh neân

nguoàn voán ñaàu tö. ÔÛ caùc nöôùc ñang phaùt trieån, tieát kieäm cuûa neàn kinh teá bò

haïn cheá bôûi caùc yeáu toá thu nhaäp bình quaân ñaàu ngöôøi thaáp, cho neân ñeå duy

trì söï taêng tröôûng kinh teá vaø môû roäng ñaàu tö ñoøi hoûi Nhaø nöôùc phaûi gia taêng

tieát kieäm.

- Doanh nghieäp: laø töø soá laõi roøng coù ñöôïc töø keát quaû kinh doanh. Ñaây laø

nguoàn tieát kieäm cô baûn ñeå caùc doanh nghieäp taïo voán cho ñaàu tö phaùt trieån

theo chieàu roäng vaø chieàu saâu. Qui moâ tieát kieäm cuûa doanh nghieäp phuï thuoäc

vaøo caùc yeáu toá tröïc tieáp nhö: hieäu quaû kinh doanh, chính saùch thueá, söï oån

ñònh kinh teá vó moâ …

- Tieát kieäm cuûa khu vöïc daân cö: laø khoaûn tieàn coøn laïi cuûa thu nhaäp sau khi ñaõ

phaân phoái vaø söû duïng cho muïc ñích tieâu duøng. Qui moâ tieát kieäm cuûa khu

vöïc daân cö chòu aûnh höôûng bôûi caùc nhaân toá tröïc tieáp nhö: trình ñoä phaùt trieån

kinh teá, thu nhaäp bình quaân ñaàu ngöôøi, chính saùch laõi suaát, chính saùch thueá,

söï oån ñònh kinh teá vó moâ…Trong neàn kinh teá thò tröôøng, soá tieàn tieát kieäm cuûa

khu vöïc daân cö coù theå chuyeån hoùa thaønh nguoàn voán cho ñaàu tö thoâng qua

caùc hình thöùc nhö: gôûi tieát kieäm vaøo caùc toå chöùc tín duïng, mua chöùng khoaùn

treân thò tröôøng taøi chính, tröïc tieáp ñaàu tö kinh doanh…tieát kieäm cuûa khu vöïc

daân cö chieám vai troø raát quan troïng trong heä thoáng taøi chính. Khi phaùt sinh

nhu caàu voán ñeå ñaàu tö thì Nhaø nöôùc vaø caùc doanh nghieäp coù theå huy ñoäng

nguoàn voán tieát kieäm töø khu vöïc daân cö baèng nhieàu hình thöùc phong phuù nhö

phaùt haønh traùi phieáu, coå phieáu, vay voán töø caùc toå chöùc tín duïng…

Tuy nhieân, ñoái vôùi nhöõng neàn kinh teá ñang chuyeån ñoåi, böôùc ñaàu thöïc hieän

chính saùch coâng nghieäp hoùa, do nguoàn voán tieát kieäm trong nöôùc thaáp khoâng ñaùp

öùng nhu caàu voán neân caàn phaûi thu huùt nguoàn voán nöôùc ngoaøi ñeå ñaàu tö phaùt trieån

neàn kinh teá.

1.6.2 Nguoàn voán nöôùc ngoaøi.

Nguoàn voán nöôùc ngoaøi coù öu theá so vôùi nguoàn voán trong nöôùc laø mang laïi

ngoaïi teä cho neàn kinh teá. Tuy nhieân nguoàn voán nöôùc ngoaøi luoân chöùa ñöïng nhöõng

nhaân toá tieàm aån baát lôïi cho neàn kinh teá, ñoù laø söï leä thuoäc, nguy cô khuûng hoaûng

nôï, söï thaùo chaïy ñaàu tö, söï gia taêng tieâu duøng vaø giaûm tieát kieäm trong nöôùc…Vaán

ñeà huy ñoäng voán nöôùc ngoaøi ñaët ra nhöõng thaùch thöùc khoâng nhoû trong chính saùch

huy ñoäng voán cuûa caùc neàn kinh teá ñang chuyeån ñoåi, ñoù laø: vöøa phaûi ra söùc huy

ñoäng voán nöôùc ngoaøi ñeå ñaùp öùng toái ña nhu caàu voán cho coâng nghieäp hoùa vöøa phaûi

kieåm soaùt chaët cheõ nguoàn voán nöôùc ngoaøi ñeå ngaên chaën khuûng hoaûng.

Nguoàn voán nöôùc ngoaøi ñöôïc huy ñoäng thoâng qua caùc hình thöùc cô baûn sau:

- Vieän trôï phaùt trieån chính thöùc(ODA): ñaây laø nguoàn voán thuoäc chöông trình

hôïp taùc phaùt trieån do chính phuû nöôùc ngoaøi hoã trôï tröïc tieáp hoaëc giaùn tieáp.

Nguoàn voán ODA bao goàm vieän trôï khoâng hoaøn laïi, caùc khoaûn cho vay öu

ñaõi nhaèm hoã trôï caùn caân thanh toaùn, hoã trôï caùc chöông trình döï aùn…Nguoàn

voán ODA tuy coù chi phí söû duïng voán thaáp, nhöng caùc nöôùc tieáp nhaän luoân

phaûi ñoái maët vôùi gaùnh naëng nôï quoác gia trong töông lai vaø phaûi chaáp nhaän

nhöõng ñieàu kieän raøng buoäc khaét khe veà thuû tuïc chuyeån giao voán, ñoâi khi coù

caû nhöõng raøng buoäc veà chính trò.

- Ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi(FDI): nguoàn voán naøy do caùc nhaø ñaàu tö nöôùc

ngoaøi ñaàu tö tröïc tieáp vaøo moät quoác gia. FDI ñaõ vaø ñang trôû thaønh hình thöùc

huy ñoäng voán nöôùc ngoaøi phoå bieán cuûa nhieàu nöôùc ñang phaùt trieån. Khaùc

vôùi nguoàn voán ODA, FDI khoâng chæ ñôn thuaàn ñöa voán ngoaïi teä vaøo nöôùc

sôû taïi, maø coøn keøm theo chuyeån giao coâng ngheä, trình ñoä quaûn lyù tieân tieán

vaø khaû naêng tieáp caän thò tröôøng theá giôùi…Tuy nhieân, FDI cuõng coù nhöõng maët

khoâng thuaän lôïi. Nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi seõ ruùt voán ra khi döï aùn heát haïn.

Ngoaøi ra, nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö thöôøng phaûi aùp duïng moät soá öu ñaõi cho caùc

nhaø ñaàu tö. Trong moät soá tröôøng hôïp, nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö coøn bò caùc nhaø

ñaàu tö tính giaù cao hôn maët baèng giaù quoác teá cho caùc nhaân toá ñaàu vaøo, cuõng

nhö bò chuyeån giao nhöõng coâng ngheä vaø kyõ thuaät laïc haäu.

- Huy ñoäng qua thò tröôøng voán trong nöôùc vaø nöôùc ngoaøi: vôùi söï chuyeân moân

hoùa veà mua baùn caùc loaïi chöùng khoaùn, thò tröôøng chöùng khoaùn ñöôïc xem

nhö moät cô sôû haï taàng taøi chính ñeå huy ñoäng moïi nguoàn voán nhaøn roãi cuûa

coâng chuùng trong vaø ngoaøi nöôùc, taïo neân nguoàn voán trung daøi haïn cho neàn

kinh teá.

So vôùi hình thöùc huy ñoäng voán qua ngaân haøng, thò tröôøng chöùng khoaùn huy

ñoäng voán vôùi phaïm vi roäng raõi vaø linh hoaït hôn. Thò tröôøng chöùng khoaùn ñaùp öùng

nhanh choùng nhöõng nhu caàu voán khaùc nhau cuûa ngöôøi caàn voán, ñaûm baûo veà hieäu

quaû va thôøi gian löïa choïn. Coøn ñoái vôùi caùc nhaø ñaàu tö treân thò tröôøng chöùng khoaùn,

hình thöùc ñaàu tö cuûa hoï trôû neân linh hoaït hôn, haïn cheá toái ña nhöõng ruûi ro trong

ñaàu tö …Nhôø nhöõng öu ñieåm ñoù maø ngaøy nay thò tröôøng chöùng khoaùn trôû thaønh moät

keânh huy ñoäng voán nöôùc ngoaøi raát hieäu quaû. Tuy nhieân, thò tröôøng chöùng khoaùn

cuõng coù nhöõng maët traùi cuûa noù. Neáu giaù caû chöùng khoaùn do nhöõng hoaït ñoäng ñaàu

cô ñaåy leân cao thì taïo neân kinh teá bong boùng raát nguy hieåm vaø laøn soùng khuûng

hoaûng taøi chính-tieàn teä coù theå xaûy ra baát kyø luùc naøo.

Ngoaøi ra, vieäc huy ñoäng voán nöôùc ngoaøi coøn ñöôïc thöïc hieän thoâng qua caùc

hoaït ñoäng thueâ taøi chính, tín duïng thöông maïi, tín duïng ngaân haøng . . .

1.7 Kinh nghieäm huy ñoäng voán cho phaùt trieån kinh teá-xaõ hoäi noùi chung vaø

ngaønh coâng nghieäp noùi rieâng trong tieán trình hoäi nhaäp.

Chính saùch huy ñoäng voán thoâng qua caùc coâng cuï taøi chính laø khaùc nhau ôû

moãi quoác gia. Tuøy theo tình hình kinh teá xaõ hoäi maø caùc neàn kinh teá söû duïng linh

hoaït caùc coâng cuï taøi chính ñeå taïo laäp chính saùch huy ñoäng voán coù hieäu quaû. Tuy

vaäy coù theå ruùt ra nhöõng baøi hoïc kinh nghieäm thieát thöïc cho Vieät Nam trong tieán

trình coâng nghieäp hoùa:

+ OÅn ñònh moâi tröôøng kinh teá vó moâ ñeå thuùc ñaåy vieäc huy ñoäng voán coù hieäu

quaû. Thoâng thöôøng caùc neàn kinh teá taäp trung vaøo giaûi quyeát nhöõng vaán ñeà cô baûn

nhö kieåm soaùt laïm phaùt, giaûm thaâm huït ngaân saùch, thöïc hieän thu chi ngaân saùch

minh baïch vaø phaân quyeàn roõ raøng, oån ñònh tyû giaù vaø tieàn teä ñeå loaïi tröø nhöõng nhaân

toá gaây baát oån nhaèm thu huùt tieát kieäm vaø ñaàu tö cho neàn kinh teá.

+ Coù chính saùch ñaàu tö phuø hôïp vaø linh ñoäng: caùc nöôùc coâng nghieäp hoùa

muoän nhö Singapore, Hoàng Koâng, Malaysia… ñaõ töøng thaønh coâng trong vieäc taän

duïng nguoàn nhaân löïc chaát löôïng cao vaø giaù reû. Vieät Nam cuõng laø nöôùc coù löïc

löôïng lao ñoäng töông ñoái doài daøo, giaù reû vaø löôïng voán cho ñaàu tö phaùt trieån coøn ít.

Maët khaùc, Vieät Nam caàn phaùt huy lôïi theá cuûa nöôùc ñi sau baèng caùch nhanh choùng

tieáp thu vaø öùng duïng coâng ngheä tieân tieán treân theá giôùi. Vieät Nam caàn thuùc ñaåy

nhanh choùng vieäc chuyeån ñoåi töø laép raùp ñôn giaûn sang moâ phoûng quaù trình vaø lieân

tuïc caûi tieán. Ñeå coù ñöôïc thaønh coâng trong coâng nghieäp hoùa, caùc nöôùc Ñoâng AÙ ñaõ

traûi qua moät quaù trình hoïc hoûi nhaãn naïi töøng böôùc. Kinh nghieäm naøy coù yù nghóa

vôùi tröôøng hôïp nöôùc ta trong chieán löôïc phaùt trieån con ngöôøi. Caàn ñaàu tö thích

ñaùng phaùt trieån nguoàn nhaân löïc maïnh caû veà theå chaát laãn trí tueä ñeå tieáp thu coâng

ngheä, quaûn lyù quaù trình chuyeån ñoåi coâng ngheä.

+ Chính saùch baûo hoä vaø khuyeán khích veà thueá. Caùc neàn kinh teá baûo hoä hôïp lyù

neàn coâng nghieäp cuûa mình, chuû yeáu laø chính saùch baûo hoä saûn xuaát trong nöôùc

thoâng qua caùc haøng raøo thueá quan vaø phi thueá quan. Chính saùch baûo hoä ñöôïc söû

duïng choïn loïc vaø theo thôøi gian. Tuy nhieân , trong xu theá hoäi nhaäp kinh teá khu vöïc

vaø quoác teá, Vieät Nam seõ coù ít cô hoäi thöïc hieän chính saùch baûo hoä hôn nhöõng quoác

gia ñaõ coâng nghieäp hoùa sôùm. Do ñoù, chuùng ta caàn ñònh höôùng ñeå caùc doanh nghieäp

töï naâng cao naêng löïc taøi chính, trình ñoä kinh doanh, khaû naêng caïnh tranh ñeå coù theå

tieáp tuïc phaùt trieån khi caùc haøng raøo baûo hoä ñöôïc dôõ boû.

Ñeå khuyeán khích ñaàu tö , caàn chuù troïng ñeán chính saùch caûi caùch thueá, ñôn

giaûn heä thoáng thueá, aùp duïng cheá ñoä mieãn giaûm thueá linh hoaït. Chính phuû taêng

cöôøng ñaàu tö cuûa Nhaø nöôùc vaøo cô sôû haï taàng, phaùt trieån nguoàn nhaân löïc vaø khoa

hoïc coâng ngheä, chuù troïng söû duïng caùc quó hoã trôï taøi chính Nhaø nöôùc trong vieäc taøi

trôï voán cho caùc hoaït ñoäng caàn öu tieân phaùt trieån hoã trôï caùc doanh nghieäp vöøa vaø

nhoû.

+ Chuù troïng söû duïng caùc coâng cuï taøi chính ñeå kích thích tieát kieäm ñònh höôùng

ñaàu tö: ñeå khuyeán khích tieát kieäm, caùc nöôùc taäp trung vaøo caûi caùch heä thoáng taøi

chính, xaây döïng chính saùch laõi suaát döông thích hôïp vôùi quan heä cung caàu, naâng

cao tieát kieäm cuûa chính phuû, chuû yeáu laø caét giaûm chi tieâu ngaân saùch.

+ Taêng cöôøng thu huùt vaø söû duïng hieäu quaû nguoàn voán nöôùc ngoaøi: kinh

nghieäm cuûa caùc nöôùc coâng nghieäp hoùa thaønh coâng cho thaáy voán ñaàu tö tröïc tieáp

nöôùc ngoaøi khoâng chæ taïo theâm voán ñaàu tö phaùt trieån maø coøn giuùp chuyeån giao

coâng ngheä, môû roäng thò tröôøng. Ñaëc bieät khuyeán khích nhöõng döï aùn coâng ngheä

cao, thuùc ñaåy quaù trình hoïc hoûi veà coâng ngheä, chuyeån giao kyõ thuaät. Caàn söû duïng

coù hieäu quaû caùc nguoàn löïc taøi chính ñeå taïo uy tín vaø naâng cao khaû naêng thu huùt

voán ñaàu tö nhieàu hôn, khuyeán khích chuyeån giao coâng ngheä. Voán nöôùc ngoaøi caàn

ñöôïc quaûn lyù chaët cheõ vaø söû duïng vaøo vieäc hoaøn chænh cô sôû haï taàng, môû roäng ñaàu

tö ñaåy maïnh xuaát khaåu, taïo nguoàn ngoaïi teä ñaûm baûo khaû naêng traû nôï.

+ Söû duïng caùc coâng cuï taøi chính vó moâ phaûi heát söùc linh hoaït, meàn deûo, phuø

hôïp vôùi tình hình phaùt trieån cuûa neàn kinh teá. Trong giai ñoaïn ñaàu cuûa tieán trình

coâng nghieäp hoùa, caùc coâng cuï khoâng theå naøo hoaøn toaøn tuaân theo cô cheá thò tröôøng

maø phaûi chòu söï raøng buoäc nhaát ñònh bôûi caùc bieän phaùp haønh chính cuõng nhö söï

can thieäp tröïc tieáp cuûa Nhaø nöôùc. Theo xu theá phaùt trieån, caùc coâng cuï taøi chính vó

moâ ngaøy caøng mang tính thò tröôøng hôn vaø töï do hoùa hôn. Tieán trình töï do hoùa taøi

chính phaûi coù böôùc ñi thaän troïng. Kinh nghieäm cuûa caùc nöôùc Asean cho thaáy, neáu

môû cöûa thò tröôøng taøi chính quaù nhanh, trong khi aùp duïng cheá ñoä tyû giaù cöùng nhaéc,

chính saùch quaûn lyù ngoaïi hoái khoâng chaët cheõ, voán ngaén haïn khoâng kieåm soaùt

nghieâm ngaët thì neàn kinh teá khoâng theå traùnh khoûi khuûng hoaûng.

KEÁT LUAÄN

Coâng nghieäp ñaõ goùp phaàn raát quan troïng vaøo taêng tröôûng kinh teá, taêng kim

ngaïch xuaát khaåu, giaûi quyeát caùc vaán ñeà xaõ hoäi cuûa nöôùc ta trong thôøi gian qua.

Trong boái caûnh hieän nay, khoa hoïc coâng ngheä phaùt trieån nhö vuõ baõo, laáy coâng

nghieäp laøm ñoøn baåy phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi, ruùt ngaén khoaûng caùch vôùi nhöõng

nöôùc phaùt trieån ñang trôû thaønh moät choïn löïa toái öu.

Nöôùc ta coù caùc ñieàu kieän thuaän lôïi ñeå tieán haønh coâng nghieäp hoùa nhö: taøi

nguyeân thieân nhieân phong phuù, nguoàn nhaân löïc doài daøo vôùi cô caáu khaù treû, vò trí

ñòa lyù thuaän lôïi, an ninh chính trò oån ñònh…Tuy nhieân, ñeå trôû thaønh moät nöôùc coâng

nghieäp vaøo naêm 2020, Vieät Nam caàn phaûi thöïc hieän ñoàng boä nhieàu giaûi phaùp.

Kinh nghieäm cuûa caùc nöôùc coâng nghieäp hoùa thaønh coâng cho thaáy ñeå tieán haønh

coâng nghieäp hoùa thaønh coâng, phaûi xaây döïng moät moâi tröôøng vó moâ oån ñònh, vaän

duïng linh hoaït vaø phuø hôïp caùc giaûi phaùp taøi chính ñeå khai thaùc hieäu quaû nguoàn löïc

xaõ hoäi, naâng cao khaû naêng caïnh tranh cuûa ngaønh coâng nghieäp trong tieán trình hoäi

nhaäp, thuùc ñaåy ngaønh coâng nghieäp Vieät Nam ngaøy moät phaùt trieån.

CHÖÔNG 2: THÖÏC TRAÏNG NGAØNH COÂNG NGHIEÄP

VIEÄT NAM

2.1 Böùc tranh kinh teá Vieät Nam trong giai ñoaïn ñaàu cuûa thôøi kyø hoäi nhaäp

Traûi qua hôn 20 naêm thöïc hieän chính saùch ñoåi môùi kinh teá, Vieät Nam ñaõ coù

moät böùc tranh kinh teá hoaøn toaøn khaùc so vôùi nhöõng naêm ñaàu cuûa Thaäp kyû 1980,

khi neàn kinh teá keá hoaïch hoùa taäp trung quan lieâu bao caáp ñaõ theå hieän nhöõng ñieåm

yeáu cuûa noù. Böôùc vaøo nhöõng naêm ñaàu cuûa Thieân nieân kyû môùi, Vieät Nam hoaøn

toaøn coù quyeàn ghi nhaän nhöõng thaønh töïu khaù cô baûn:

+ Vieät nam ñaõ coù ñöôïc moät giai ñoaïn taêng tröôûng kinh teá khaù daøi, lieân tuïc vôùi

toác ñoä cao. Trong giai ñoaïn naêm 1990-2000, toác ñoä taêng tröôûng haøng naêm bình

quaân laø hôn 7% vaø toác ñoä taêng tröôûng naøy lieân tuïc ñöôïc duy trì trong nhöõng naêm

2001-2005. Haàu heát caùc ngaønh kinh teá ñeàu coù söï taêng tröôûng cao. Cuï theå, ngaønh

coâng nghieäp coù toác ñoä taêng tröôûng treân 10%/naêm, dòch vuï taêng 6-7%/naêm vaø

ngaønh noâng nghieäp taêng 3-4%/naêm. Nhôø kinh teá taêng tröôûng cao vaø lieân tuïc ñaõ coù

nhöõng

+ Cô caáu caùc ngaønh kinh teá ñaõ coù söï thay ñoåi lôùn. Töø moät ñaát nöôùc noâng taùc

ñoäng tích cöïc ñeán moïi maët cuûa ñaát nöôùc Vieät Nam.nghieäp thuaàn tuùy, ñeán naêm

2004, tyû troïng cuûa ngaønh noâng nghieäp chæ coøn chieám khoaûng 21,8% toång giaù trò

GDP cuûa nöôùc ta. Ñoäng löïc laøm cho cô caáu kinh teá thay ñoåi maïnh meõ laø nhôø söï

phaùt trieån chung cuûa caùc ngaønh kinh teá nhöng toác ñoä taêng tröôûng cuûa coâng nghieäp

cao gaáp 3 laàn cuûa ngaønh noâng nghieäp ñaõ goùp coâng lôùn vaøo söï dòch chuyeån cô caáu

naøy.

+ Kinh teá ñoái ngoaïi taêng tröôûng maïnh. Töø moät baïn haøng truyeàn thoáng duy

nhaát laø Lieân xoâ vaø caùc nöôùc Ñoâng Aâu tröôùc ñaây, ñeán nay Vieät Nam ñaõ coù quan heä

ngoaïi thöông vôùi nhieàu quoác gia vaø vuøng laõnh thoå treân theá giôùi. Trong suoát giai

ñoaïn töø naêm 1990 – 2000, kim ngaïch xuaát nhaäp khaåu khoâng ngöøng taêng leân vôùi

toác ñoä bình quaân treân 15%. Cô caáu haøng xuaát khaåu cuõng ñaõ coù nhöõng böôùc tieán boä.

Nhieàu maët haøng môùi naèm trong danh saùch haøng xuaát khaåu, thò tröôøng bao tieâu saûn

phaåm ngaøy caøng môû roäng. Kim ngaïch xuaát khaåu naêm 2005 ñaït 32,233 tyû USD,

taêng 21,6 % so vôùi naêm 2004(26 tyû USD). Moät soá maët haøng cuûa Vieät Nam ñaõ coù

söùc caïnh tranh vaø uy tín treân thò tröôøng theá giôùi nhö haøng may maëc, noâng-thuûy- haûi

saûn vaø moät soá saûn phaåm coâng nghieäp nheï khaùc

+ Söï phaùt trieån cuûa khu vöïc kinh teá coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi (FDI) khoâng

chæ laø moät baèng chöùng veà möùc ñoä hoäi nhaäp kinh teá maø coøn goùp phaàn quan troïng

vaøo tình hình phaùt trieån cuûa ñaát nöôùc. Tính ñeán naêm 2005, toång soá voán FDI ñaêng

kí laø khoaûng 5,8 tyû USD. Soá voán ñaõ thöïc hieän laø khoaûng 50% voán ñaêng kí.Caùc

doanh nghieäp FDI khoâng chæ cung caáp moät nguoàn voán ñaùng keå maø quan troïng hôn

laø nhöõng coâng ngheä saûn xuaát vaø quaûn lyù tieân tieán. Maët khaùc, thoâng qua khu vöïc

naøy, kinh teá Vieät Nam coù ñieàu kieän trôû thaønh moät maét xích trong maïng löôùi saûn

xuaát toaøn caàu.

+ Moâi tröôøng kinh doanh ñaõ ñöôïc caûi thieän ñaùng keå: ñieàu naøy theå hieän treân

caû hai phöông dieän laø cô sôû haï taàng kinh teá vaø moâi tröôøng theå cheá phaùp lyù. Caùc

ñieàu kieän haï taàng cô baûn cho kinh doanh nhö ñieän, nöôùc, giao thoâng, thoâng tin lieân

laïc ñaõ ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu thieát yeáu cuûa doanh nghieäp vaø caùc nhaø ñaàu tö. Moâi

tröôøng theå cheá ñaõ côûi môû vaø thoâng thoaùng hôn, nhaát laø vôùi söï ra ñôøi cuûa Luaät

doanh nghieäp vaø caùc qui ñònh veà xuaát nhaäp khaåu.

Beân caïnh nhöõng thaønh coâng treân, Vieät Nam ñang ñöùng tröôùc nhöõng khoù

khaên to lôùn. Nhöõng vaán ñeà vaø maâu thuaãn noäi taïi cuûa neàn kinh teá ñang ngaøy caøng

trôû neân gay gaét:

+ Möùc ñoä phaùt trieån cuûa Vieät Nam coøn thaáp so vôùi caùc nöôùc trong khu vöïc,

chaát löôïng taêng tröôûng chöa cao vaø chöa coù tính beàn vöõng : söï taêng tröôûng ñaït

ñöôïc chuû yeáu do taêng voán ñaàu tö vaø lao ñoäng( trong khi chaát löôïng ñaàu tö coøn thaáp

keùm, trình ñoä coâng ngheä vaø chaát löôïng lao ñoäng haàu nhö chöa coù thay ñoåi lôùn )

laøm cho naêng suaát vaø hieäu quaû coøn thaáp keùm.

+ Nhöõng baát caäp trong vieäc ñieàu haønh neàn kinh teá : ñaây thöïc söï laø ñieåm yeáu

khoâng deã khaéc phuïc cuûa kinh teá Vieät Nam. Caûi caùch caùc doanh nghieäp nhaø nöôùc

coøn heát söùc luùng tuùng vaø chöa ñaït ñöôïc keát quaû nhö mong muoán. Toác ñoä coå phaàn

hoùa chaäm, moâ hình taùi cô caáu cuûa caùc doanh nghieäp nhaø nöôùc vaãn chöa coù loái ra.

+ Nhöõng maâu thuaãn xaõ hoäi ñang coù xu höôùng gay gaét: phaân hoùa giaøu ngheøo

taêng nhanh. GDP giöõa caùc vuøng raát cheânh leäch, daãn ñeán thu nhaäp bình quaân tính

theo ñaàu ngöôøi giöõa caùc vuøng( nhaát laø giöõa thaønh thò vaø noâng thoân) coù xu höôùng

gia taêng.

2.2 Ñaëc ñieåm phaùt trieån cuûa ngaønh coâng nghieäp Vieät Nam qua caùc giai

ñoaïn

2.2.1 Sô löôïc tình hình phaùt trieån ngaønh coâng nghieäp giai ñoaïn tröôùc

naêm 1991

Keá hoaïch 5 naêm 1981 – 1985

Keá hoaïch trong giai ñoaïn naøy ñaõ coù söï ñieàu chænh veà cô caáu ñaàu tö, cô caáu saûn

xuaát cho phuø hôïp hôn vôùi tình hình kinh teá, ngaønh coâng nghieäp thôøi kyø naøy ñaõ coù

nhöõng tieán boä nhaát ñònh.

Voán ñaàu tö cho coâng nghieäp taêng, tyû troïng voán daønh cho ngaønh coâng nghieäp

taêng töø 35,5% (cuûa giai ñoaïn 5 naêm laàn thöù nhaát 1976-1980) leân 38.3% ñaõ goùp

phaàn thuùc ñaåy caùc ngaønh coâng nghieäp phaùt trieån nhanh hôn. Giaù trò toång saûn löôïng

ngaønh coâng nghieäp taêng ñeàu ñaën vôùi toác ñoä bình quaân haøng naêm 9.5%, nhieàu maët

haøng xuaát khaåu taêng maïnh. Cô caáu caùc nhoùm saûn phaåm ngaønh coâng nghieäp cuõng

thay ñoåi phuø hôïp hôn. Nhoùm saûn xuaát haøng tieâu duøng coù nhöõng chuyeån bieán toát,

tuy nhieân haøng hoùa coøn ngheøo naøn veà chuûng loaïi vaø keùm chaát löôïng. Ñaëc bieät chæ

coù ngaønh coâng nghieäp ñieän töû phaùt trieån nhanh ñaït toác ñoä taêng tröôûng 15%.

Tuy nhieân neàn kinh teá vaãn ñöôïc ñieàu haønh theo nguyeân taéc keá hoaïch hoùa taäp

trung, giao chæ tieâu phaùp leänh cho caùc xí nghieäp. Trong khi nhaø nöôùc khoâng theå

ñaûm baûo vaät tö thöïc hieän caùc chæ tieâu phaùp leänh ñaõ giao, caùc xí nghieäp phaûi töï caân

ñoái vaät tö theo giaù thò tröôøng töï do vaø Nhaø nöôùc phaûi buø loã, neàn kinh teá ngaøy caøng

trôû neân maát caân ñoái nghieâm troïng.

Keá hoaïch 5 naêm 1986-1990

Ñaây laø coät moác ñaàu tieân ñaùnh giaù böôùc khôûi ñaàu cuûa thôøi kyø ñoåi môùi. Keá

hoaïch 5 naêm 1986-1990 ñaõ coù nhöõng ñieàu chænh lôùn nhö ngöøng caùc coâng trình

khoâng hieäu quaû, huy ñoäng theâm voán ñaàu tö töø caùc thaønh phaàn kinh teá ngoaøi quoác

doanh, giaûm bao caáp cuûa Nhaø nöôùc, giao quyeàn töï chuû nhieàu hôn cho caùc xí

nghieäp.

Haøng loaït bieän phaùp kieân quyeát ñöôïc thöïc thi ñaõ taïo neân nhöõng bieán ñoäng

maïnh trong toaøn boä neàn kinh teá. Nhaø nöôùc chaám döùt cô cheá keá hoaïch hoùa, giao

quyeàn chuû ñoäng veà saûn xuaát vaø tieâu thuï cho doanh nghieäp, tieán haønh saùt nhaäp

hoaëc giaûi theå moät soá doanh nghieäp quoác doanh thua loã, cho pheùp thaønh laäp caùc

doanh nghieäp thuoäc sôû höõu tö nhaân. Caùc doanh nghieäp Nhaø nöôùc ngaønh coâng

nghieäp khoâng ñöôïc bao caáp vaø phaûi caïnh tranh bình ñaúng vôùi caùc thaønh phaàn kinh

teá khaùc neân gaëp nhieàu khoù khaên. Soá doanh nghieäp nhaø nöôùc coù xu höôùng giaûm,

ngöôïc laïi soá doanh nghieäp tö nhaân vaø caùc hoä caù theå ñeàu taêng.

2.2.2 Giai ñoaïn 5 naêm 1991-1995

Ñaïi hoäi Ñaûng toaøn quoác laàn thöù VII tieáp tuïc ñaåy maïnh ñöôøng loái ñoåi môùi

ngaønh coâng nghieäp ñaõ daàn daàn thích nghi vôùi cô cheá thò tröôøng coù söï quaûn lyù cuûa

Nhaø nöôùc theo ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa, neân ñaõ ñaït ñöôïc keát quaû ñaùng khích

leä.

Taêng tröôûng cuûa ngaønh coâng nghieäp naêm 1991 laø 10%; naêm 1992 ñaït 17,1%;

naêm 1993 laø 12,7%; naêm 1994 laø 13,7%; naêm 1995 laø 14%. Taêng tröôûng cuûa

ngaønh coâng nghieäp trong giai ñoaïn naøy moät phaàn baét nguoàn töø söï ñaàu tö lôùn cuûa

nhieàu naêm tröôùc ñaây.

Voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi vaøo nöôùc ta ngaøy caøng nhieàu. Tính ñeán heát naêm 1993

ñaõ coù 836 döï aùn ñöôïc caáp pheùp vôùi toång soá voán ñaêng kyù laø 7 tyû 456 trieäu USD.

Ñeán heát thaùng 10/1994 soá voán ñaêng kyù laø gaàn 10 tyû USD, trong ñoù, chieám tyû leä

cao nhaát laø coâng nghieäp vôùi 41%.

2.2.3 Giai ñoaïn 1996 ñeán nay

Ngaønh coâng nghieäp giai ñoaïn naøy tieáp tuïc taêng tröôûng. Nhôø chính saùch phuø

hôïp khuyeán khích ñaàu tö saûn xuaát trong nöôùc vaø ñaåy maïnh thu huùt voán nöôùc ngoaøi.

Cho ñeán naêm 2005, coâng nghieäp ñaõ taêng tröôûng 17,2%.

Trong 5 naêm 2001–2005 bình quaân moãi naêm toång saûn phaåm trong nöôùc taêng

7,5%, trong khi ñoù khu vöïc noâng, laâm nghieäp vaø thuyû saûn taêng 3,67% naêm; khu

vöïc coâng nghieäp vaø xaây döïng taêng 11,55%/naêm; khu vöïc dòch vuï taêng 6,92%/naêm.

Baûng 2.1: Toác ñoä taêng toång saûn phaåm trong nöôùc 5 naêm 2001–2005 (Ñôn vò: %)

2001 2002 2003 2004 2005 Bình quaân moãi naêm 2001–2005

Toång soá 6,89 7,04 7,24 7,79 8,4 7,5

2,89 4,06 3,23 3,3 4,9 3,67

Noâng, laâm nghieäp vaø thuyû saûn Coâng nghieäp vaø xaây döïng 10,39 9,44 10,42 10,3 17,2 11,55

Dòch vuï 6,10 6,54 6,46 7,3 8,2 6,92

Nguoàn: Toång cuïc thoáng keâ.

Trong 5 naêm 2001–2005, kinh teá nöôùc ta khoâng nhöõng taêng tröôûng töông ñoái

cao maø cô caáu kinh teá coøn tieáp tuïc chuyeån dòch theo höôùng coâng nghieäp hoaù, hieän

ñaïi hoaù, tyû troïng giaù trò taêng theâm theo giaù thöïc teá chieám trong toång saûn phaåm

trong nöôùc cuûa khu vöïc coâng nghieäp vaø xaây döïng ñaõ khoâng ngöøng taêng leân qua

caùc naêm: Taêng tröôûng kinh teá cuûa Vieät Nam lieân tuïc taêng leân, naêm sau cao hôn

naêm tröôùc (naêm 1999 ñaït 4,77% thì naêm 2000 taêng 6,79%, naêm 2001 taêng 6,89%,

naêm 2002 taêng 7,04%, naêm 2003 taêng 7,24%, naêm 2004 taêng 7,79%, naêm 2005

taêng 8,4%) vaø naêm 2005 taêng cao nhaát so vôùi 5 naêm tröôùc ñoù. Tieát kieäm trong

nöôùc gia taêng caû veà quy moâ, caû veà tyû leä so vôùi GDP (tyû leä toång tích luõy taøi saûn so

vôùi GDP ñaït 29,6% naêm 2000 ñaõ taêng leân ñaït 35,6% naêm 2004, neáu tröø ñi cheânh

leäch xuaát, nhaäp khaåu haøng hoùa, dòch vuï thì tyû leä treân ñaõ taêng töông öùng töø 27,1%

leân 28%). Xuaát khaåu taêng nhanh caû veà quy moâ, kim ngaïch, caû veà maët haøng, caû veà

thò tröôøng. Kim ngaïch 10 thaùng cuûa naêm 2005 ñaõ baèng möùc caû naêm 2004, bình

quaân moãi thaùng ñaõ baèng möùc caû naêm töø 1992 trôû veà tröôùc; bình quaân ñaàu ngöôøi

cao gaáp 10 laàn so vôùi naêm 1992; toác ñoä taêng xuaát khaåu cao gaáp 2,3 laàn toác ñoä taêng

GDP; tyû leä xuaát khaåu so vôùi GDP ñaït treân 62%. Ñieàu naøy chöùng toû ñoä môû cöûa thò

tröôøng cuûa Vieät Nam khaù cao. Soá löôïng maët haøng xuaát khaåu taêng nhanh; trong 10

thaùng ñaõ coù 7 maët haøng ñaït treân 1 tyû USD. Vieät Nam ñaõ coù quan heä buoân baùn vôùi

haàu heát caùc nöôùc vaø vuøng laõnh thoå treân theá giôùi, trong ñoù ñaït kim ngaïch cao vôùi

caùc nöôùc lôùn, caùc nöôùc phaùt trieån.

2.3 Thaønh töïu cuûa ngaønh coâng nghieäp Vieät Nam

2.3.1 Taêng tröôûng giaù trò saûn xuaát coâng nghieäp

Sau giai ñoaïn khoù khaên ban ñaàu, keå töø naêm 1986, coâng nghieäp Vieät Nam ñaõ

daàn daàn ñi vaøo theá oån ñònh vaø coù nhöõng böôùc tieán roõ reät. Neáu nhö taêng tröôûng giaù

trò saûn xuaát coâng nghieäp naêm 1989 laø 3,0%; naêm 1990 laø 3,1% vaø naêm 1991 ñaùnh

daáu söï tieán trieån vöôït baäc, toác ñoä taêng tröôûng giaù trò saûn xuaát coâng nghieäp laø

10,4% vaø ñaït möùc taêng tröôûng bình quaân laø 13,4% naêm. Trong thôøi kyø 1991-1995,

trong ñoù coâng nghieäp quoác doanh taêng 15,3% naêm, khu vöïc coâng nghieäp ngoaøi

quoác doanh taêng 10% naêm vaø khu vöïc coâng nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi taêng

24,2%/naêm. Coù theå thaáy, toác ñoä taêng tröôûng giaù trò saûn xuaát coâng nghieäp cuûa toaøn

boä caùc khu vöïc trong nöôùc thaáp hôn nhieàu so vôùi khu vöïc coâng nghieäp coù voán ñaàu

tö nöôùc ngoaøi. Ñieàu naøy chöùng toû ñoùng goùp raát quan troïng cuûa khu vöïc coâng

nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi vaøo thaønh töïu cuûa coâng nghieäp Vieät Nam giai

ñoaïn 1991-1995.

Trong giai ñoaïn 5 naêm gaàn ñaây (2001-2005) giaù trò saûn xuaát coâng nghieäp taêng

bình quaân 13% naêm, qua thöïc hieän 3 naêm ñaït möùc taêng tröôûng bình quaân 15% vôùi

nhòp ñoä taêng haøng naêm töông ñoái oån ñònh vaø coù xu höôùng naêm sau cao hôn naêm

tröôùc ( naêm 2001 taêng 14,6%; naêm 2002 taêng 14,8%; naêm 2003 taêng 15,8% naêm

2004 taêng 16% vaø naêm 2005 taêng 17,2% ) trong ñoù khu vöïc doanh nghieäp Nhaø

nöôùc taêng bình quaân 12,1%/naêm; khu vöïc ngoaøi quoác doanh taêng 19,8%/naêm; khu

vöïc coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi taêng 15,6%/naêm.

So vôùi 10 naêm tröôùc, möùc gia taêng cuûa töøng khu vöïc thay ñoåi khaùc nhau do

dòch chuyeån cô caáu giöõa caùc khu vöïc theo höôùng tyû troïng khu vöïc doanh nghieäp

Nhaø nöôùc giaûm daàn, khu vöïc ngoaøi quoác doanh vaø khu vöïc coù voán ñaàu tö nöôùc

ngoaøi taêng nhanh.

Baûng2.1: Toác ñoä taêng giaù trò saûn xuaát coâng nghieäp bình quaân haøng naêm

Thôøi kì 1991-1995 Thôøi kì 1996-2000 Thôøi kì 2001-2004 ( theo giaù so saùnh naêm 1994 ) (Ñvt: %) Trong ñoù Toaøn Khu vöïc ngaønh NQD 10,6 11,6 19,8 13,7 13,9 15 Khu vöïc coù voán ÑTNN 23,3 22,4 15,6

Khu vöïc DNNN 13,4 9,8 12,1 Nguoàn: Nieân giaùm thoáng keâ vaø Boä Thöông maïi

Khu vöïc doanh nghieäp Nhaø nöôùc (DNNN) tuy nhòp ñoä taêng tröôûng khoâng cao

vaø ñang coù xu höôùng giaûm daàn caû veà toác ñoä taêng vaø tyû troïng, song hieän taïi khu vöïc

naøy vaãn chieám tyû troïng cao ( 36,1% giaù trò saûn xuaát toaøn ngaønh); khaû naêng caïnh

tranh cuõng nhö hieäu quaû saûn xuaát ñang ñöôïc naâng leân vaø saûn xuaát phaàn lôùn caùc

saûn phaåm quan troïng cuûa neàn kinh teá nhö : doanh nghieäp Nhaø nöôùc chieám 95,6%

saûn xuaát ñieän; khai thaùc than chieám 96,8%; phaân boùn 99,6%; xi maêng 66,6% . . .

Sôû dó doanh nghieäp Nhaø nöôùc taêng chaäm vaø tyû troïng giaûm laø do moãi naêm coù töø 120

-150 doanh nghieäp coå phaàn hoùa maø Nhaø nöôùc khoâng giöõ coå phaàn treân 50% neân

chuyeån sang khu vöïc ngoaøi quoác doanh.

Khu vöïc ngoaøi quoác doanh ( NQD ) hieän taïi chieám 26,1% giaù trò saûn xuaát toaøn

ngaønh, laø khu vöïc coù toác ñoä taêng tröôûng cao nhaát ( naêm 2001 taêng 21,5%; naêm

2002 taêng 19,4% vaø naêm 2003 taêng 18,5%). Taêng tröôûng cao cuûa khu vöïc ngoaøi

quoác doanh chuû yeáu nhôø vaøo söï taêng nhanh soá löôïng doanh nghieäp. Töø khi Luaät

Doanh nghieäp ra ñôøi vaø coù hieäu löïc naêm 2000, moãi naêm ñaõ taêng theâm treân döôùi

2000 doanh nghieäp vaø töø 35. 000 ñeán 80. 000 cô sôû coâng nghieäp caù theå.

Khu vöïc coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi (ÑTNN), hieän taïi chieám 37,8% giaù trò saûn

xuaát toaøn ngaønh. Ñaây cuõng laø khu vöïc taêng tröôûng cao, coù söùc caïnh tranh maïnh ôû

caû thò tröôøng trong nöôùc vaø xuaát khaåu( naêm 2001 taêng 12,6%; naêm 2002 taêng

15,1% vaø naêm 2003 taêng 19,2%). Khu vöïc coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi tham gia chuû

yeáu trong caùc ngaønh saûn xuaát haøng tieâu duøng vaø moät soá tö lieäu saûn xuaát phuïc vuï

xaây döïng.

Khu vöïc coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi taêng tröôûng nhanh vaø khaû naêng caïnh tranh

cao laø do suaát ñaàu tö moãi döï aùn lôùn hôn, ñöôïc trang bò kyõ thuaät coâng ngheä cao hôn

caùc doanh nghieäp voán trong nöôùc. Thieát bò maùy moùc nhìn chung coøn môùi, phaàn lôùn

môùi hoaït ñoäng khoaûng 5-10 naêm vaø moãi naêm taêng môùi hôn 200 doanh nghieäp.

Hình 2.1: Taêng tröôûng coâng nghieäp cuûa caû nöôùc giai ñoaïn 1996-2004

(Ñvt:%)

20 17,2

16 15,8

17,5

14,8

14,2

15 12,5

14,6

13,8

11,6

10

5

0 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005

Nguoàn: Taïp chí nghieân cöùu Kinh teá, soá 334-2006 tr 12.

2.3.2 Coâng nghieäp goùp phaàn thay ñoåi cô caáu kinh teá, thuùc ñaåy quaù trình

coâng nghieäp hoùa

Cô caáu trong noäi boä ngaønh coâng nghieäp cuõng dieãn ra theo höôùng tích cöïc, phuø

hôïp vôùi chieán löôïc phaùt trieån kinh teá-xaõ hoäi 10 naêm (2001- 2010) maø Ñaïi hoäi

Ñaûng IX ñaõ ñeà ra. Cô caáu thaønh phaàn kinh teá ñang chuyeån sang höôùng phaùt trieån

nhieàu thaønh phaàn. Thaønh phaàn kinh teá Nhaø nöôùc giaûm daàn veà soá löôïng doanh

nghieäp, thu heïp phaïm vi hoaït ñoäng trong moät soá ngaønh khoâng nhaát thieát phaûi

chieám tyû troïng lôùn. Nhöng trong nhöõng ngaønh quan troïng, then choát thì doanh

nghieäp Nhaø nöôùc vaãn giöõ vai troø quyeát ñònh.

Thaønh phaàn kinh teá ngoaøi quoác doanh phaùt trieån nhanh do chính saùch khuyeán

khích caùc loaïi hình kinh teá tö nhaân. Luaät Doanh nghieäp coù hieäu löïc töø naêm 2000

laøm cho haøng ngaøn doanh nghieäp ngoaøi quoác doanh ra ñôøi moãi naêm, ñoàng thôøi

cuõng ñaõ giaùn tieáp thuùc ñaåy khu vöïc hoä kinh teá caù theå cuøng phaùt trieån.

Khu vöïc coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñeán nay ñaõ chieám tyû troïng 36,4%, ngang vôùi

khu vöïc doanh nghieäp Nhaø nöôùc. Ngoaøi moät soá ít ngaønh saûn phaåm nhö ñieän, than,

khai thaùc quaëng, saûn xuaát phaân boùn . . . chöa ñaàu tö hoaëc ñaàu tö saûn xuaát chöa

ñaùng keå, coøn laïi caùc ngaønh khaùc doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñeàu ñaõ

chieám giöõ vò trí cao veà soá löôïng cuõng nhö chaát löôïng saûn phaåm vaø möùc xuaát khaåu.

Söï chuyeån dòch cô caáu trong coâng nghieäp nhöõng naêm vöøa qua khoâng chæ dieãn

ra giöõa ba khu vöïc sôû höõu laø khu vöïc doanh nhieäp Nhaø nöôùc, khu vöïc ngoaøi quoác

doanh vaø khu vöïc coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi maø coøn ôû caùc ngaønh coâng nghieäp caù

bieät khaùc. Ñaùng chuù yù trong söï dòch chuyeån cô caáu caùc ngaønh coâng nghieäp caù bieät

naøy laø trong khi caùc ngaønh coâng nghieäp truyeàn thoáng nhö cheá bieán thöïc phaåm vaø

ñoà uoáng; deät may vaø da giaày; saûn xuaát vaät lieäu xaây döïng; goám sö; thuûy tinh vaãn

duy trì ñöôïc vò theá vôùi tyû troïng töông ñoái oån ñònh thì moät soá ngaønh môùi ñöôïc hình

thaønh saûn xuaát ra caùc saûn phaåm quan troïng phuïc vuï tieâu duøng trong nöôùc vaø xuaát

khaåu ñaõ naâng daàn ñöôïc tyû troïng, ñoùng goùp ñaùng keå vaøo möùc taêng tröôûng chung

cuûa toaøn ngaønh coâng nghieäp trong nhöõng naêm vöøa qua( khai thaùc daàu khí chieám

9,4%; saûn xuaát theùp chieám 3,1%; saûn xuaát vaø laép raùp ñoà ñieän töû chieám 4,7%; saûn

xuaát vaø laép raùp phöông tieän vaän taûi chieám 5,1%).

Coâng nghieäp phaùt trieån laøm thay ñoåi ñaùng keå cô caáu kinh teá

Baûng 2.2: Cô caáu kinh teá ngaønh qua caùc naêm

1990 22,7% 1995 28,7% 2000 36,7% 2004 40,1%

38,7% 27,2% 24,5% 21,8%

Ngaønh Coâng nghieäp – xaây döïng Noâng, laâm nghieäp – thuûy saûn Dòch vuï 38,7% 40,3% 18,6%

32,2% ( Nguoàn: Kinh teá 2004-2005-VN & Theá Giôùi, Thôøi baùo kinh teá VN)

Töø naêm 1990 ñeán nay, tyû troïng coâng nghieäp trong GDP lieân tuïc taêng. Neáu nhö

naêm 1990, tyû troïng coâng nghieäp giaûm nheï vaø chæ ñaït 22,7% GDP thì naêm 1995 ñaït

28,7%, naêm 2000 laø 36,7% vaø naêm 2004 laø 40,1%. Ñaây laø toác ñoä taêng khaù nhanh.

Ngöôïc laïi, tyû troïng cuûa ngaønh noâng- laâm-ngö nghieäp giaûm daàn.

Cô caáu ngaønh trong coâng nghieäp cuõng coù nhieàu thay ñoåi tích cöïc. Nguoàn lao

ñoäng doài daøo cuøng vôùi chính saùch töï do hoùa kinh teá taïo ñieàu kieän cho ngaønh coâng

nghieäp söû duïng nhieàu lao ñoäng phaùt trieån raát nhanh trong giai ñoaïn 1988-1991. Tyû

troïng caùc ngaønh coâng nghieäp ñieän vaø ñieän töû, coâng nghieäp cheá bieán löông thöïc,

deät, haøng tieâu duøng, haøng hoùa phuïc vuï noâng nghieäp ñaõ taêng leân ñaùng keå. Ngöôïc

laïi, tyû troïng caùc ngaønh coâng nghieäp naëng, ngaønh saûn xuaát maùy moùc thieát bò vaø caùc

saûn phaåm khaùc baèng kim loaïi, vaät lieäu xaây döïng, saønh söù thuûy tinh bò giaûm suùt.

Baûng 2.3: Toác ñoä taêng GDP theo thaønh phaàn kinh teá giai ñoaïn 2001-2004

(Ñvt:%)

2001 2002 2003 2004

6,89 7,04 Toác ñoä taêng GDP 7,34 7,69

7,44 7,11 Kinh teá Nhaø nöôùc 7,65 7,75

6,36 7,04 Kinh teá ngoaøi quoác doanh 6,36 6,84

7,21 7,16 Kinh teá coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi 10,52 11,09

Nguoàn: Nieân giaùm thoáng keâ 2003; Soá lieäu thoáng keâ kinh teá 2004

2.3.3 Coâng nghieäp goùp phaàn quan troïng laøm taêng kim ngaïch xuaát khaåu caû

nöôùc.

Coâng nghieäp hieän chieám gaàn 40% GDP vaø ñoùng goùp gaàn 70% giaù trò haøng xuaát

khaåu caû nöôùc- laø moät trong soá ít ngaønh coù khaû naêng ñaït muïc tieâu ñeà ra trong giai

ñoaïn 2001-2005

Baûng 2.4: Kim ngaïch xuaát khaåu cuûa Vieät Nam qua caùc naêm

(Ñvt : tyû USD)

Naêm 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 Kim ngaïch xuaát khaåu 2,087 2,581 2,985 4,054 5,449 7,256 9,185 9,360 11,541 14,483 15,027 16,706 20,176 26,003 32,233 Toác ñoä taêng ( % ) - 13,2 23,7 15,7 35,8 34,4 33,2 26,6 1,9 23,3 25,5 3,8 11,2 20,8 28,9 21,6

Nguoàn : Nieân giaùm thoáng keâ vaø Boä thöông maïi Ngay töø thôøi kyø ñaàu thöïc hieän caûi caùch kinh teá, xuaát khaåu coâng nghieäp ñaõ

chöùng toû vai troø ñaàu taøu cuûa mình. Soá lieäu baûng 2.4 cho thaáy, thôøi gian qua hoaït

ñoäng xuaát khaåu cuûa Vieät Nam ñaõ thöïc söï ñi tieân phong trong coâng cuoäc hoäi nhaäp

kinh teá quoác teá vaø ñaõ ñaït ñöôïc nhöõng keát quaû toát ñeïp. Neáu naêm 1991 kim ngaïch

xuaát khaåu môùi chæ ñaït hôn 2 tyû USD, thì naêm 1995 taêng leân 5 tyû USD, naêm 1999-

10 tyû USD, naêm 2001 - 15 tyû USD vaø naêm 2003 vöôït ngöôõng 20 tyû USD. Nhö vaäy

sau 2 naêm kim ngaïch xuaát khaåu nöôùc ta taêng 5 tyû USD . Rieâng naêm 2004, kim

ngaïch ñaõ coù söï taêng tröôûng vöôït baäc chæ trong 1 naêm taêng hôn 5 tyû USD vaø ñaït

ñöôïc 26,003 tyû USD; naêm 2005 taêng leân hôn 32,2 tyû USD. Töø keát quaû ñaït ñöôïc,

xuaát khaåu cuûa nöôùc ta ñaõ hoaøn thaønh xuaát saéc nhieäm vuï keá hoaïch. Ñaëc bieät laø khu

vöïc coâng nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi ngaøy caøng ñoùng vai troø quan troïng hôn

nhôø thuùc ñaåy taêng tröôûng xuaát khaåu.

Hình 2.2: Kim ngaïch xuaát khaåu cuûa Vieät Nam qua caùc naêm

35000

32233

30000

26003

25000

20176

20000

16706

15027

14483

15000

11541

9360

9185

10000

7256

5449

4054

5000

2087 2581 2985

0 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005

Nguoàn: Soá lieäu baûng 2.4

Nhìn chung, xuaát khaåu naêm 2004 taêng maïnh laø do taùc ñoäng taêng caû veà löôïng

vaø giaù, trong ñoù yeáu toá taêng veà löôïng laø nhieàu hôn ( theo tính toaùn sô boä thì trong

phaàn taêng tröôûng 19,8% cuûa kim ngaïch chung, coù khoaûng 17% laø do taêng veà

löôïng). Ñaëc bieät, toác ñoä xuaát khaåu cuûa caû nöôùc trong naêm 2004 ñaõ taïo ñöôïc söï böùt

phaù, vôùi kim ngaïch 26,003 tyû USD (taêng 28,9%); naêm 2005 ñaït kim ngaïch 32,233

tyû USD (taêng 21,6%) laø nhôø söï ñoùng goùp raát lôùn cuûa caùc maët haøng deät may, da

giaày, daàu thoâ, than ñaù, ñieän töû, maùy tính…Ñaây laø nhöõng yeáu toá tích cöïc, taïo ñaø phaùt

trieån maïnh trong caùc naêm tôùi.

2.3.4 Coâng nghieäp taïo theâm nhieàu vieäc laøm cho neàn kinh teá

Ngaønh coâng nghieäp goùp phaàn raát quan troïng vaøo giaûi quyeát vieäc laøm, giaûm

thaát nghieäp vaø taêng thu nhaäp cho ngöôøi lao ñoäng. Vai troø naøy caøng coù yù nghóa hôn

ñoái vôùi nhöõng nöôùc ñang phaùt trieån. Ñaëc bieät ngaønh coâng nghieäp cheá bieán vaø moät

soá ngaønh coâng nghieäp khai thaùc söû duïng nhieàu lao ñoäng khoâng ñoøi hoûi trình ñoä

cao, goùp phaàn chuyeån ñoåi töø lao ñoäng noâng nghieäp sang coâng nghieäp theo höôùng

hieän ñaïi hoùa neàn kinh teá ñaát nöôùc vaø giaûi quyeát caùc vaán ñeà xaõ hoäi.

Baûng 2.5: Bieán ñoäng vieäc laøm haøng naêm trong caùc ngaønh kinh teá töø 2002-

2004 Ñvt: nghìn ngöôøi (+,-)

2001* 2002 2003 2004 Goäp 2002-2004

Ñoàng baèng soâng Cöûu long 7921,5 327,9 630,5 183,1 1141,50

Noâng, laâm, thuûy saûn 5227,2 35,7 232,4 -45,6 222,50

CN & xaây döïng 835,4 113,4 178,1 61,2 352,70

Dòch vuï 1858,9 178,8 220 167,5 566,30

Nguoàn: Soá lieäu lao ñoäng vieäc laøm 1996-2000 vaø 2004 – Boä LÑ & TBXH

• Naêm 2001 laø soá lao ñoäng, caùc naêm 2002, 2003, 2004 laø thay ñoåi

Trong 3 naêm caû vuøng ñaõ taïo theâm ñöôïc hôn 1 trieäu coâng aên vieäc laøm môùi,

trong ñoù khu vöïc dòch vuï laø 566 nghìn, khu vöïc coâng nghieäp - xaây döïng laø 353

nghìn, khu vöïc noâng nghieäp chæ taïo theâm ñöôïc 222 nghìn. Noâng nghieäp laø choã döïa

giaûi quyeát coâng aên vieäc laøm trong nhieàu naêm, giôø ñaây ñaõ coù nhöõng daáu hieäu thay

ñoåi, seõ khoù ñaït ñöôïc möùc taêng tröôûng nhö nhöõng naêm tröôùc. Giaûi quyeát coâng aên

vieäc laøm töø ñaây troâng chôø vaøo khu vöïc coâng nghieäp vaø dòch vuï.

2.4 Nhöõng toàn taïi cuûa ngaønh coâng nghieäp Vieät Nam

Coù theå thaáy kinh teá Vieät Nam trong nhöõng naêm gaàn ñaây vaãn tieáp tuïc phaùt

trieån. GDP haøng naêm taêng tröôûng vôùi toác ñoä treân döôùi 7%, töông ñoái cao so vôùi

nhieàu nöôùc treân theá giôùi. Ñeå coù ñöôïc söï taêng tröôûng ñoù laø nhôø giaù trò saûn xuaát coâng

nghieäp taêng tröôûng khaù, cô caáu neàn kinh teá ngaøy caøng ñöôïc caûi thieän, tyû troïng

coâng nghieäp vaø dòch vuï ngaøy caøng taêng, tyû troïng noâng- laâm- thuûy-haûi saûn ngaøy

caøng giaûm. Tuy nhieân, ngaønh coâng nghieäp Vieät Nam vaãn coøn coù nhöõng haïn cheá

baát caäp vaø ñang ñoái dieän vôùi nhieàu thaùch thöùc cuûa quaù trình hoäi nhaäp kinh teá quoác

teá vaø cuûa chính baûn thaân ngaønh coâng nghieäp.

2.4.1 Naêng löïc caïnh tranh cuûa saûn phaåm coâng nghieäp coøn thaáp

Trong boái caûnh hoäi nhaäp toaøn caàu vaø caïnh tranh quoác teá thì vaán ñeà môû roäng vaø

chieám lónh thò phaàn cuûa saûn phaåm laø raát quan troïng, keå caû taïi thò tröôøng noäi ñòa caàn

ñöôïc quan taâm haøng ñaàu, maø ñaëc bieät laø coâng taùc xuùc tieán thöông maïi vaø xaây döïng

thöông hieäu. Maëc duø coù nhieàu coá gaéng chieám lónh thò tröôøng trong nöôùc vaø vöôn ra

xuaát khaåu, song nhìn chung naêng löïc caïnh tranh cuûa saûn phaåm coâng nghieäp nöôùc ta

coøn thaáp do caùc nguyeân nhaân:

+ Giaù thaønh saûn phaåm cao do nhieàu yeáu toá taùc ñoäng nhö kyõ thuaät coâng ngheä

laïc haäu, tieâu toán nguyeân vaät lieäu ôû möùc cao, trình ñoä quaûn lyù thaáp, nhieàu khoaûn chi

phí phaùt sinh laõng phí.

+ Chaát löôïng saûn phaåm chöa cao, maãu maõ chöa ñeïp vaø phong phuù, thay ñoåi

maãu maõ chaäm.

+ Kinh nghieäm trong quaûn lyù, ñaêng kyù nhaõn hieäu haøng hoùa, baûo veä nhaõn maùc

coøn yeáu. Kyõ thuaät coâng ngheä thaáp, tyû troïng laøm gia coâng laép raùp coøn cao, chöa chuû

ñoäng ñöôïc moät soá chuûng loaïi vaät tö, linh kieän, phuï tuøng gia coâng laép raùp.

+ Kinh nghieäm quaûn lyù vaø hoäi nhaäp quoác teá trong neàn kinh teá thò tröôøng cuûa

caùc chuû doanh nghieäp vaø caùc cô quan Nhaø nöôùc coù lieân quan coøn haïn cheá.

Nhìn chung naêng löïc caïnh tranh thaáp, hieäu quaû saûn xuaát kinh doanh chöa cao,

nhieàu haøng hoùa cuûa Vieät Nam khoù caïnh tranh ñöôïc veà chaát löôïng vaø giaù caû treân

thò tröôøng caû trong vaø ngoaøi nöôùc. Naêng löïc caïnh tranh cuûa neàn kinh teá bò tuït haäu,

theo xeáp haïng naêng löïc caïnh tranh cuûa dieãn ñaøn kinh teá theá giôùi(WEF) naêng löïc

caïnh tranh cuûa neàn kinh teá Vieät Nam

Baûng 2.6: Naêng löïc caïnh tranh cuûa kinh teá Vieät Nam

( theo baûng xeáp haïng cuûa WEF )

WEF xeáp haïng Naêm 48/53 nöôùc 1999 49/59 nöôùc 2000 64/75 nöôùc 2001 60/80 nöôùc 2002 60/102 nöôùc 2003 77/104 nöôùc 2004 2005 81/117 nöôùc Nguoàn: Taïp chí nghieân cöùu Kinh teá, soá 2 -2006

2.4.2 Cô caáu phaùt trieån chöa hôïp lyù vaø khoâng ñoàng boä

Trong nhöõng naêm qua cô caáu kinh teá nöôùc ta ñaõ chuyeån dòch theo höôùng giaûm

tyû troïng noâng nghieäp, taêng daàn tyû troïng coâng nghieäp. Chính saùch nhaø nöôùc coøn chuù

troïng nhieàu veà phaùt trieån coâng nghieäp, song môùi laø coâng nghieäp gia coâng, thieáu söï

phaùt trieån caùc ngaønh coâng nghieäp hoã trôï vaø lieân quan, caùc ngaønh saûn xuaát tö lieäu

saûn xuaát (phuï luïc 4). Söï chuyeån dòch cô caáu kinh teá nhö vaäy laøm cho neàn kinh teá

nöôùc ta taêng tröôûng khoâng ñoàng boä, keùm beàn vöõng vaø chaát löôïng taêng tröôûng

khoâng cao.

Nhìn chung ngaønh coâng nghieäp vaãn taäp trung chuû yeáu vaøo caùc ngaønh, caùc saûn

phaåm truyeàn thoáng nhö deät may, da giaày, thuû coâng myõ ngheä; caùc ngaønh coâng

nghieäp coù kyõ thuaät cao nhö ñieän töû, tin hoïc, coâng ngheä sinh hoïc, dòch vuï coù haøm

löôïng trí tueä cao coøn nhoû beù.

2.4.3 Naêng löïc taøi chính cuûa doanh nghieäp coøn yeáu

Phaàn lôùn caùc doanh nghieäp coâng nghieäp Vieät Nam ña phaàn laø vöøa vaø nhoû, coù

voán ít, tình hình taøi chính taïi nhieàu doanh nghieäp, ñaëc bieät laø doanh nghieäp Nhaø

nöôùc chöa toát. Tình traïng taøi chính yeáu keùm gaây khoù khaên cho caùc doanh nghieäp

trong vieäc ñaàu tö, hieän ñaïi hoùa trang thieát bò, naâng cao naêng löïc saûn xuaát, ñaåy

maïnh quaûng baù thöông hieäu, tieáp thò, ñaøo taïo … Do ñoù thöôøng gaëp nhieàu khoù khaên

trong caïnh tranh vaø vöôn ra thò tröôøng nöôùc ngoaøi, saûn xuaát thöôøng khoâng oån ñònh.

Coù nhieàu nguyeân nhaân daãn ñeán tình traïng naøy nhö: voán ñaàu tö ban ñaàu nhoû nhöng

nhu caàu voán cho ñaàu tö kinh doanh lôùn, söû duïng voán khoâng hieäu quaû daãn ñeán tình

traïng khoâng baûo toaøn ñöôïc voán, vay nôï traøn lan keå caû vay nôï baèng ngoaïi teä daãn

ñeán ruûi ro tyû giaù nhöng khoâng söû duïng voán hieäu quaû, ñeå voán bò chieám duïng quaù

nhieàu.

2.4.4 Nguyeân lieäu phuï thuoäc vaøo nhaäp khaåu, saûn löôïng vaø chaát löôïng nguoàn

nguyeân lieäu trong nöôùc khoâng cao vaø khoâng oån ñònh.

Böôùc qua giai ñoaïn caïnh tranh môùi, ngaønh coâng nghieäp Vieät Nam ñöùng tröôùc

thaùch thöùc laø thieáu nguyeân lieäu saûn xuaát trong nöôùc, tyû leä noäi ñòa hoùa khoâng cao,

chuû yeáu phaûi nhaäp khaåu neân nhieàu doanh nghieäp vaãn gia coâng, laép raùp. Nhieàu

ngaønh coâng nghieäp thôøi gian qua ñieâu ñöùng vì giaù nguyeân lieäu leân quaù cao hoaëc

leân xuoáng thaát thöôøng nhö boâng xô, thuoác nhuoäm, phoâi theùp, boät giaáy, da giaày, deät

may. Phaàn lôùn caùc saûn phaåm coâng nghieäp coù söùc caïnh tranh treân thò tröôøng bò haïn

cheá laø do chi phí saûn xuaát coøn cao, trong ñoù chi phí trung gian trong saûn xuaát chöa

coù xu höôùng giaûm. Tyû troïng naøy cao nhaát trong ngaønh coâng nghieäp cheá bieán laø

treân 65% vaø thaáp nhaát trong ngaønh coâng nghieäp khai thaùc laø treân 30%.

Ñieån hình laø ngaønh deät may, da giaày cuûa ta, ngaønh deät may ñöôïc ñaùnh giaù laø

xuaát khaåu lôùn nhöng nguyeân phuï lieäu goàm hoùa chaát, thuoác nhuoäm, boâng, xô, sôïi

phaûi nhaäp. Do ñoù tuy kim ngaïch xuaát khaåu cao song giaù trò gia taêng thaáp, chæ

chieám khoaûng 25-30%

Trong caùc loaïi chi phí thì chi phí nguyeân vaät lieäu ñaõ laøm haïn cheá khaû naêng

taêng giaù trò noäi ñòa vaø giaù trò gia taêng trong toång giaù trò saûn xuaát coâng nghieäp. Do

nguoàn nguyeân lieäu phuï thuoäc vaøo nhaäp khaåu neân hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh

cuûa doanh nghieäp deã bò aûnh höôûng bôûi caùc bieán ñoäng laøm taêng giaù nguyeân lieäu,

khan hieám nguoàn cung nguyeân lieäu…Trong nhieàu tröôøng hôïp, caùc doanh nghieäp

phaûi duy trì möùc döï tröõ nguyeân lieäu cao ñeå ñaûm baûo saûn xuaát lieân tuïc vaø thöïc hieän

ñuùng tieán ñoä hôïp ñoàng. Haäu quaû laø löôïng voán lôùn bò toàn ñoïng, ruûi ro tyû giaù cao …

Baûng 2.7: Taêng tröôûng xuaát nhaäp khaåu

(Ñvt: trieäu USD vaø %)

Naêm Kim ngaïch xuaát khaåu 4.054 5.449 7.255 9.185 9.360 11.541 14.482 15.027 16.705 20.176 26.500 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 Toác ñoä taêng xuaát khaåu 35,8 34,4 33,2 26,6 1,9 23,3 25,5 3,8 11,2 20,8 28,9 Kim ngaïch nhaäp khaåu 5.825 8.155 11.143 11.592 11.499 11.742 15.636 16.162 19.733 25.226 31,516 Toác ñoä taêng nhaäp khaåu 48,5 40,0 36,6 4,0 -0,8 2,1 33,2 3,4 21,8 27,8 24,9

Nguoàn: Thôøi baùo kinh teá Vieät Nam 2004 -2005

2.4.5 Naêng löïc hoã trôï cho ngaønh coâng nghieäp cuûa Vieät Nam coøn yeáu keùm

Naêng löïc saûn xuaát cuûa caùc cô sôû saûn xuaát linh kieän, phuï tuøng, saûn phaåm trung

gian hieän nay coøn yeáu. Caùc maët haøng ñieän töû, cô khí nhö ñieän thoaïi di ñoäng, ñieän

töû gia duïng, saûn phaåm coâng ngheä thoâng tin, phaàn cöùng maùy vi tính thöôøng coù haøng

traêm, haøng ngaøn linh kieän töø nhöõng loaïi ñôn giaûn ñeán nhöõng loaïi ñoøi hoûi coâng

ngheä raát cao. Trong nhöõng saûn phaåm ñieän, ñieän töû, chi phí cho linh kieän naøy chieám

ñeán hôn 80% giaù thaønh, lao ñoäng chæ chieám töø 5% ñeán 10%. Neáu nhöõng linh kieän

naøy ñöôïc saûn xuaát trong nöôùc caøng nhieàu, nghóa laø tyû leä noäi ñòa hoùa caøng cao thì seõ

caøng coù lôïi cho nhaø ñaàu tö.

Trong naêm 2005 maëc duø giaù trò saûn xuaát toaøn ngaønh coâng nghieäp ñaït möùc cao,

nhöng toác ñoä taêng giaù trò gia taêng ñaït 10,6%, khoâng töông öùng vôùi taêng giaù trò saûn

xuaát vaø thaáp hôn möùc keá hoaïch ( keá hoaïch 11%) chi phí saûn xuaát nhieàu saûn phaåm

coøn ôû möùc cao, söùc caïnh tranh yeáu so vôùi caùc nöôùc trong khu vöïc, do chöa xaây

döïng ñöôïc moät ngaønh coâng nghieäp phuï trôï cho caùc khu coâng nghieäp, nhaát laø cho

caùc doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi daãn ñeán phaûi nhaäp khaåu laøm taêng chi

phí saûn xuaát vaø khoâng chuû ñoäng ñöôïc trong saûn xuaát kinh doanh.

Kinh nghieäm cuûa Trung Quoác cho thaáy coù söï lieân keát hieäu quaû giöõa caùc doanh

nghieäp vöøa vaø nhoû saûn xuaát caùc saûn phaåm hoã trôï coâng nghieäp vôùi caùc coâng ty coù

voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñeå chuyeån giao coâng ngheä, tri thöùc quaûn lyù. ÔÛ Vieät Nam,

naêng löïc cung caáp caùc saûn phaåm hoã trôï coâng nghieäp khoâng ñaùp öùng yeâu caàu veà

saûn löôïng, chaát löôïng vaø giaù thaønh. Ñieàu naøy seõ laøm cho Vieät Nam trôû neân khoâng

haáp daãn ñoái vôùi caùc coâng ty ña quoác gia muoán ñaàu tö vaøo Vieät Nam ñeå saûn xuaát

caùc maët haøng treân.

2.4.6 Chi phí dòch vuï phuïc vuï saûn xuaát kinh doanh ôû möùc khaù cao so vôùi caùc

nöôùc trong khu vöïc

Theo ñaùnh giaù cuûa caùc chuyeân gia kinh teá quoác teá thì chi phí saûn xuaát coâng

nghieäp taïi Vieät Nam khaù cao. Maëc duø lôïi theá giaù nhaân coâng reû cuûa Vieät Nam vaãn

coøn ñoù nhöng giaù caû saûn phaåm coâng nghieäp ñaàu vaøo (goàm nguyeân lieäu, vaät tö,

ñieän, nöôùc, chaát ñoát, xaêng daàu) cho saûn xuaát, chi phí cô sôû haï taàng, chi cho quaûn

lyù, dòch vuï coøn cao ñöa ñeán giaù thaønh nhieàu saûn phaåm cuûa Vieät Nam cao hôn giaù

thò tröôøng quoác teá, daãn ñeán khoâng xuaát khaåu ñöôïc hoaëc phaûi chòu loã.

2.4.7 Khoa hoïc coâng ngheä cuûa ngaønh coâng nghieäp Vieät Nam coøn yeáu keùm

Khoa hoïc coâng ngheä cuûa Vieät Nam so vôùi caùc nöôùc trong khu vöïc keùm töø 2 – 3

theá heä, trong ñoù 80 -90% coâng ngheä ñang söû duïng laø coäng ngheä ngoaïi nhaäp. Do ñoù

bò phuï thuoäc vaøo nöôùc ngoaøi veà phuï tuøng, kyõ thuaät söûa chöõa… gaây toán keùm vaø ñaåy

giaù thaønh leân cao. Ñaëc bieät 75% daây chuyeàn coâng ngheä nhaäp thuoäc theá heä 1950 -

1960 ñaõ heát thôøi gian khaáu hao. Trình ñoä coâng ngheä trong saûn xuaát, kinh doanh

coøn haïn cheá; toác ñoä ñoåi môùi coâng ngheä coøn chaäm, chæ coù caùc doanh nghieäp thuoäc

khu vöïc coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi töông ñoái khaù. Tính ñeán nay môùi chæ coù khoaûng

25% soá doanh nghieäp coù trình ñoä coâng ngheä hieän ñaïi, bình quaân moãi naêm chæ coù

khoaûng 10% soá doanh nghieäp ñöôïc naâng caáp coâng ngheä.

Baûng 2.8: Tình traïng söû duïng coâng ngheä vaø maùy moùc thieát bò moät soá ngaønh

coâng nghieäp

Ngaønh

Soá naêm söû duïng thieát bò

Tyû leä coâng ngheä vaø MMTB ñöôïc ñoåi môùi (%)

Khoaûng caùch veà trình ñoä coâng nghieäp vaø MMTB so vôùi khu vöïc 15 – 20 naêm 30 – 50 naêm

20 naêm

30% 31%

Ñieän töû Saûn xuaát giaáy ( in baùo, giaáy bao bì) Saûn xuaát giaáy in, giaáy vieát Saûn xuaát phaân boùn Sôïi – deät – nhuoäm Theùp Cô khí 25 – 30 naêm > 20 naêm > 20 naêm

Nguoàn: Taïp chí nghieân cöùu Kinh teá soá 309 – 2004 tr 32.

Theo keát quaû ñieàu tra cuûa Vieän quaûn lyù kinh teá TW ( CIEM ) vaø toå chöùc UNDP

( Döï aùn VIE/01/025) veà 2 ngaønh deät may vaø hoùa chaát vaøo naêm 2004 cho thaáy :

+ Trong soá 35 doanh nghieäp hoùa chaát ñöôïc khaûo saùt thì coù 11,4% duøng theá heä

maùy moùc töø naêm 1970; 34,3% laø theá heä naêm 1980 vaø 62,9% laø theá heä 1990.

+ Khaûo saùt 30 doanh nghieäp ngaønh deät thì coù 20% söû duïng maùy moùc theá heä

1970; 37% theá heä 1980 vaø 53% theá heä 1990.

+ Ngaønh may coù 35 ñôn vò ñöôïc khaûo saùt thì coù 46% thieát bò theá heä 1980 vaø

54% laø theá heä 1990.

2.4.8 Xuaát khaåu coù giaù trò gia taêng thaáp

Tuy ñaït ñöôïc nhieàu thaønh töïu trong nhöõng naêm vöøa qua, xuaát khaåu Vieät Nam

cuõng coøn toàn taïi nhieàu ñieàu baát caäp. Cô caáu haøng xuaát khaåu chuû yeáu vaãn laø

nguyeân lieäu thoâ, qua sô cheá hoaëc gia coâng (phuï luïc 6). Moät soá saûn phaåm xuaát khaåu

lieân quan ñeán quaù trình saûn xuaát noâng nghieäp chöa ñöôïc caûi thieän, maët haøng ñôn

ñieäu. Cô sôû vaät chaát ñeå quaûng baù haøng xuaát khaåu coøn ngheøo naøn, thieáu thoâng tin

döï baùo. Haï taàng kyõ thuaät, toå chöùc hoaït ñoäng thöông maïi ñieän töû coøn thieáu. Veä sinh

an toaøn thöïc phaåm, tranh chaáp thöông hieäu vaø kieän tuïng veà phaù giaù coøn raát phöùc

taïp

Naêng löïc saûn xuaát haøng coâng nghieäp xuaát khaåu, nhöõng maët haøng chieám tyû

troïng cao trong kim ngaïch xuaát khaåu coøn chöa maïnh. Tuy toång kim ngaïch cuûa

nhöõng maët haøng naøy coù theå cao, nhöng giaù trò gia taêng vaø haøm löôïng noäi ñòa coøn

thaáp (nguyeân vaät lieäu ñaàu vaøo cuûa nhieàu ngaønh nhö saûn xuaát theùp, deät may, da

giaày…vaãn phuï thuoäc nguoàn nhaäp khaåu töø nöôùc ngoaøi). Nguyeân lieäu saûn xuaát trong

nöôùc chöa coù hoaëc chaát löôïng coøn thaáp, giaù thaønh coøn cao so vôùi haøng nhaäp. Maët

khaùc, tuy taêng tröôûng coâng nghieäp noùi chung cao, nhöng chuû yeáu do taêng veà chi

phí saûn xuaát, chöù khoâng phaûi do taêng naêng suaát lao ñoäng hay aùp duïng coâng ngheä

môùi. Daãn ñeán hieäu quaû cuûa saûn xuaát vaø tính caïnh tranh cuûa saûn phaåm khoâng cao.

Hình 2.3: Maët haøng xuaát khaåu chuû yeáu cuûa Vieät Nam qua caùc naêm

deät may(trieäu USD)

Giaøy deùp(trieäu USD)

Thuûy saûn(trieäu USD)

Gaïo(nghìn taán)

6000

4836

5202

5000

4806

3810

3721

4000

3236

3721

3689

3005

2692

3000

2771

2752

2281

2036

1975

2397

2000

1816

2200

1875

1578

1000

0 2001

2002

2003

2004

2005

Nguoàn : Thôøi baùo kinh teá Vieät Nam, soá 135-2006

2.5 Nhöõng cô hoäi vaø thaùch thöùc khi Vieät Nam hoäi nhaäp kinh teá theá giôùi

2.5.1 Taùc ñoäng tích cöïc

Quaù trình hoäi nhaäp neàn kinh teá nöôùc ta vôùi khu vöïc vaø theá giôùi cho tôùi thôøi

ñieåm naøy cuõng môùi chæ ôû giai ñoaïn ñaàu. Maëc duø vaäy, quaù trình hoäi nhaäp vöøa qua

Vieät Nam cuõng ñaõ ñaït ñöôïc nhieàu keát quaû toát, goùp phaàn quan troïng vaøo nhöõng

thaønh töïu chung cuûa ñaát nöôùc nhö :

+ Môû roäng ñaùng keå thò tröôøng xuaát nhaäp khaåu vaø ñoái taùc thöông maïi cuûa

nöôùc ta. Hieän nay ta ñaõ thieát laäp ñöôïc quan heä buoân baùn vôùi treân 150 nöôùc vaø hôn

10 naêm qua ñaõ taêng möùc kim ngaïch xuaát khaåu leân gaáp nhieàu laàn töø 2,087 tyû USD

naêm 1991 leân 32,233 tyû USD naêm 2005.

+ Taêng thu huùt ñaàu tö nöôùc ngoaøi (FDI) vaø vieän trôï phaùt trieån(ODA). Keå töø

khi thöïc hieän Luaät Ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñeán nay, ta ñaõ thu huùt ñöôïc moät löôïng FDI

quan troïng.

+ Tieáp thu coâng ngheä môùi vaø phöông thöùc quaûn lyù tieân tieán , goùp phaàn ñaøo

taïo ñoäi nguõ caùn boä quaûn lyù vaø caùn boä kinh doanh. Nhôø quaù trình môû cöûa, hoäi nhaäp,

thoâng qua FDI, lieân doanh lieân keát vaø chuyeån giao coâng ngheä, chuùng ta ñaõ tieáp thu

ñöôïc nhieàu coâng ngheä cao caáp, hieän ñaïi hoùa ñöôïc moät phaàn caùc ngaønh vaø doanh

nghieäp trong nöôùc .

+ Töøng böôùc ñöa hoaït ñoäng cuûa caùc doanh nghieäp vaø toaøn boä neàn kinh teá

Vieät Nam vaøo moâi tröôøng caïnh tranh bình ñaúng vaø coâng baèng nhôø ñoù goùp phaàn

töøng böôùc taïo ñöôïc tö duy laøm aên môùi, thuùc ñaåy chuyeån dòch cô caáu kinh teá , naâng

cao hieäu quaû saûn xuaát kinh doanh.

+ Goùp phaàn laøm cho neàn kinh teá taêng tröôûng ôû möùc khaù cao vaø töông ñoái oån

ñònh, ñoàng thôøi naâng cao ñôøi soáng nhaân daân.

+ Taêng cöôøng löïc löôïng, naâng cao vò theá quoác teá cuûa ñaát nöôùc vaø goùp phaàn

ñaûm baûo duy trì an ninh quoác phoøng, oån ñònh xaõ hoäi .

+ Laøm phong phuù hôn ñôøi soáng vaên hoùa tinh thaàn cuûa nhaân daân vaø naâng cao

phuùc lôïi xaõ hoäi.

2.5.2 Moät soá thaùch thöùc khi Vieät Nam hoäi nhaäp kinh teá khu vöïc vaø theá giôùi

Quaù trình hoäi nhaäp kinh teá quoác teá laøm cho aùp löïc caïnh tranh ngaøy caøng gay

gaét, möùc ñoä ñoái ñaàu tröïc tieáp giöõa caùc coâng ty cuõng gia taêng. Nhöõng coâng ty ôû caùc

nöôùc ñang phaùt trieån do qui moâ nhoû, khaû naêng nghieân cöùu phaùt trieån keùm neân

thöôøng bò ñaåy vaøo theá baát lôïi trong caïnh tranh. Do ñoøi hoûi cuûa quaù trình hoäi nhaäp

kinh teá, caùc nöôùc phaûi töï do hoùa neàn kinh teá, gôõ boû caùc haøng raøo baûo hoä neàn kinh

teá, do ñoù ñoái vôùi caùc nöôùc ñang phaùt trieån luoân chòu moät söùc eùp maïnh meõ töø caùc

doøng haøng hoùa, ñaàu tö, coâng ngheä töø caùc nöôùc phaùt trieån, vaø ñaây laø moät thaùch thöùc

lôùn maø caùc nöôùc ñang phaùt trieån phaûi ñoái maët.

+ Thu huùt ñaàu tö nöôùc ngoaøi ngaøy caøng giaûm

Hoäi nhaäp kinh teá quoác teá môû ra nhieàu cô hoäi cho thu huùt ñaàu tö nöôùc ngoaøi.

Caïnh tranh thu huùt ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñang dieãn ra quyeát lieät giöõa nöôùc ta vôùi

nhieàu nöôùc trong khu vöïc vaø treân theá giôùi, nhaát laø caùc nöôùc khu vöïc Ñoâng Nam AÙ

coù moät soá lôïi theá hôn nöôùc ta.Theo döï baùo laøn soùng ñaàu tö cuûa Myõ vaøo khu vöïc

Ñoâng Nam AÙ seõ taêng maïnh do oån ñònh chính trò vaø cam keát caûi caùch roõ raøng. Khi

haøng raøo thueá quan cuûa caùc nöôùc ASEAN bò baõi boû, caùc coâng ty ña quoác gia seõ taäp

trung saûn xuaát taïi nhöõng nöôùc coù phí toån thaáp nhaát trong khu vöïc AFTA. Thaùch

thöùc cuûa Vieät Nam laø laøm sao giöõ chaân caùc cô sôû hieän coù cuûa caùc coâng ty ña quoác

gia vaø taïo cô hoäi ñeå caùc coâng ty naøy ñaàu tö vaøo nöôùc ta. Chuùng ta caàn xaây döïng

moâi tröôøng ñaàu tö thöïc söï thoâng thoaùng, taêng thu huùt FDI veà maët chaát löôïng, öu

ñaõi ñoái vôùi nhöõng lónh vöïc coâng ngheä kyõ thuaät cao, nhöõng lónh vöïc saûn xuaát tö lieäu

saûn xuaát, caùc ngaønh hoã trôï vaø lieân quan ñeå ñaûm baûo saûn xuaát hieäu quaû, naâng cao

khaû naêng caïnh tranh cuûa saûn phaåm trong hoäi nhaäp kinh teá quoác teá (phuï luïc 2)

+Khaû naêng caïnh tranh cuûa saûn phaåm ngaøy caøng gay gaét:

Hoäi nhaäp kinh teá theá giôùi cho pheùp môû roäng thò tröôøng, trong khi khaû naêng môû

roäng thò tröôøng haøng hoùa cuûa nöôùc ta ra khu vöïc vaø theá giôùi coøn haïn cheá vaø phaûi

ñoái ñaàu, caïnh tranh gay gaét vôùi caùc nöôùc coù trình ñoä phaùt trieån cao hôn ôû khu vöïc

ñaëc bieät laø vôùi caùc nöôùc ASEAN vaø Trung Quoác. Maët khaùc coâng nghieäp chuû yeáu

laø gia coâng, phaàn lôùn saûn phaåm caùc ngaønh ñöôïc saûn xuaát ra treân cô sôû tieâu thuï caùc

nguyeân phuï kieän, linh kieän, chi tieát, baùn saûn phaåm cuûa caùc nöôùc. Do thieáu caùc

ngaønh coâng nghieäp phuï trôï neân ña soá caùc coâng ty laøm haøng xuaát khaåu ñeàu phaûi

nhaäp khaåu nguyeân lieäu. Vì vaäy haøm löôïng noäi ñòa Vieät Nam trong haøng xuaát khaåu

raát thaáp. Do ñoù, laøm taêng giaù thaønh saûn phaåm laøm cho saûn phaåm cuûa Vieät Nam ñaét

hôn caùc nöôùc trong khu vöïc, giaûm khaû naêng caïnh tranh ( phuï luïc 5).

+Cô caáu kinh teá khoâng hôïp lyù

Trong nhöõng naêm qua cô caáu kinh teá nöôùc ta ñaõ chuyeån dòch theo höôùng giaûm

tyû troïng noâng nghieäp, taêng tyû troïng coâng nghieäp. Naêm 2002 tyû troïng noâng- laâm-

thuûy haûi saûn chieám 23%, coâng nghieäp vaø xaây döïng chieám 38,55%, dòch vuï chieám

38,46%. Söï chuyeån dòch naøy khaù chaäm. Tyû troïng dòch vuï trong GDP ñaõ giaûm trong

8 naêm lieân tuïc ngöôïc vôùi quy luaät chung, caùc ngaønh dòch vuï coù tính chaát ñoäng löïc

nhö giaùo duïc, khoa hoïc coâng ngheä, taøi chính tín duïng tyû troïng raát thaáp. Chính saùch

nhaø nöôùc coøn chuù troïng nhieàu veà phaùt trieån coâng nghieäp, song môùi laø coâng nghieäp

gia coâng, thieáu söï phaùt trieån caùc ngaønh coâng nghieäp hoã trôï vaø lieân quan, caùc ngaønh

saûn xuaát tö lieäu saûn xuaát. Hôn moät nöûa nhoùm haøng xuaát khaåu, chuû yeáu laø xuaát

nguyeân lieäu thoâ, haøm löôïng chaát xaùm ít vaø nhöõng maët haøng coâng nghieäp tyû leä noäi

ñòa hoùa thaáp nhö daàu thoâ, gaïo, than, cao su, may maëc ...Söï chuyeån dòch cô caáu

kinh teá ñoù laøm cho neàn kinh teá nöôùc ta taêng tröôûng khoâng hieäu quaû, keùm beàn

vöõng, chaát löôïng taêng tröôûng thaáp, khoaûng caùch giöõa nöôùc ta vaø caùc nöôùc ngaøy

caøng daõn ra.

+ Quaù trình caûi caùch trong nhieàu lónh vöïc coøn chaäm, ñaëc bieät heä thoáng phaùp

luaät, chính saùch veà quaûn lyù kinh teá trong nhieàu lónh vöïc coøn chöa hoaøn chænh.

+ Coâng taùc chæ ñaïo, phoái hôïp thöïc hieän giöõa caùc ngaønh, caùc caáp, giöõa trung

öông vôùi ñòa phöông, giöõa doanh nghieäp vôùi Nhaø nöôùc chöa thaät nhaát quaùn, ñoàng

boä. Vieäc thoâng tin vaø phoå bieán kieán thöùc veà hoäi nhaäp kinh teá quoác teá duø ñöôïc ñaåy

maïnh song cuõng coøn haïn cheá.

2.6 Nhöõng raøo caûn ñoái vôùi caïnh tranh vaø vai troø cuûa chính saùch caïnh tranh ñoái

vôùi caùc nöôùc ñang phaùt trieån.

Ñeå kích thích phaùt trieån thì khoâng chæ caàn caùc chính saùch khuyeán khích ñaàu

tö maø coøn caàn caû nhöõng chính saùch nhaèm ñaûm baûo cho hoaït ñoäng ñaàu tö ñoù coù

hieäu quaû. Trong ñoù chính saùch caïnh tranh laø moät trong nhöõng chính saùch coù hieäu

löïc nhaát. Vieäc giaûm bôùt nhöõng raøo caûn chính saùch ñoái vôùi caïnh tranh laø yeáu toá

quan troïng ñeå naâng cao naêng suaát trong nöôùc. Trong soá nhöõng raøo caûn chính saùch

trong nöôùc ñoái vôùi caïnh tranh, noåi baät nhaát laø nhöõng raøo caûn lieân quan ñeán toaøn

caàu hoùa nhö thueá quan, nhöõng haïn cheá ñoái vôùi ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi, ñoäc

quyeàn cuûa Nhaø nöôùc vaø nhöõng qui ñònh haïn cheá caïnh tranh trong nhöõng ngaønh

chöa tö nhaân hoùa.

2.6.1 Raøo caûn chính saùch ñoái vôùi thöông maïi laø nhöõng haïn cheá lôùn nhaát

ñoái vôùi caïnh tranh.

Xuaát khaåu cuûa caùc nöôùc ñang phaùt trieån, ñaëc bieät laø xuaát khaåu haøng noâng

saûn, haøng deät may, caùc saûn phaåm söû duïng nhieàu lao ñoäng vaø dòch vuï, ñang phaûi

ñöông ñaàu vôùi nhöõng kieàm cheá to lôùn ñoái vôùi naêng löïc caïnh tranh cuûa hoï treân thò

tröôøng quoác teá. Nhìn chung, xuaát khaåu cuûa caùc nöôùc ñang phaùt trieån phaûi ñoái maët

vôùi nhieàu raøo caûn hôn so vôùi caùc nöôùc coâng nghieäp phaùt trieån. Caùc nöôùc ñang phaùt

trieån cuõng xaây döïng caùc raøo caûn ñeå ñoái phoù vôùi caïnh tranh töø phía caùc nöôùc ñang

phaùt trieån khaùc. Toùm laïi , caùc bieän phaùp baûo hoä nhö thueá quan cao, cheá ñoä ñònh

ngaïch thueá suaát haïn cheá ñoái vôùi haøng hoùa nhaäp khaåu coù thueá suaát thaáp, trôï giaù

trong nöôùc vaø trôï giaù xuaát khaåu hieän ôû khaép moïi nôi vaø laøm taêng theâm caùc raøo caûn

ñoái vôùi caïnh tranh cuûa taát caû caùc nöôùc ñang phaùt trieån.

2.6.2 Nhöõng raøo caûn tröøng phaït chính thöùc gaây aûnh höôûng xaáu tôùi

thöông maïi cuûa caùc nöôùc ñang phaùt trieån.

Nhöõng raøo caûn tröøng phaït chính thöùc ñoái vôùi thöông maïi laø loaïi hình haïn

cheá caïnh tranh gaây taùc ñoäng nghieâm troïng ñoái vôùi caùc nöôùc ñang phaùt trieån.

Nhöõng haïn cheá naøy theå hieän döôùi hình thöùc nhöõng tröôøng hôïp ngoaïi leä cuûa luaät

choáng ñoäc quyeàn trong nöôùc vaø gaén lieàn vôùi nhöõng loaïi hình hoaït ñoäng quoác teá

nhaát ñònh.

2.7 Caùc chính saùch taøi chính trong thôøi gian qua

2.7.1 Chính saùch thueá

Caûi caùch chính saùch thueá trong thôøi gian qua ñaõ goùp phaàn tích cöïc vaøo vieäc

khai thaùc caùc tieàm naêng veà voán trong neàn kinh teá ñeå ñaàu tö phaùt trieån saûn xuaát

kinh doanh. Heä thoáng thueá Vieät Nam ñaõ töøng böôùc tieán ñeán söï töông ñoàng vôùi

thoâng leä quoác teá, ñaùp öùng ñöôïc chính saùch phaùt trieån kinh teá ñoái ngoaïi trong thôøi

kyø ñoåi môùi.

Tuy nhieân, chính saùch thueá nhaäp khaåu cuûa nöôùc ta trong quaù trình hoäi nhaäp seõ

gaëp khoù khaên do maâu thuaãn giöõa baûo hoä coâng nghieäp noäi ñòa vaø naâng cao söùc caïnh

tranh haøng coâng nghieäp Vieät Nam. Söùc caïnh tranh cuûa saûn phaåm coâng nghieäp Vieät

Nam coøn yeáu. Neáu khoâng baûo hoä thì coâng nghieäp noäi ñòa seõ luïn baïi vì khoâng ñuû

söùc caïnh tranh vôùi haøng ngoaïi. Song, neáu chuùng ta cöù tieáp tuïc baûo hoä caùc ngaønh

coâng nghieäp noäi ñòa thì chính caùc ngaønh naøy seõ maát daàn khaû naêng caïnh tranh. Do

ñoù chính saùch thueá phaûi goùp phaàn naâng cao naêng löïc caïnh tranh , taêng cöôøng ñaàu

tö ñoåi môùi coâng ngheä ñaùp öùng yeâu caàu coâng nghieäp hoùa. Thöïc hieän caûi caùch thueá,

töøng böôùc aùp duïng heä thoáng thueá thoáng nhaát, minh baïch, trung laäp, khoâng phaân

bieät caùc thaønh phaàn kinh teá; ñoàng thôøi thaùo gôõ daàn chính saùch baûo hoä baèng vieäc

xoùa boû haøng raøo phi thueá quan, caét giaûm thueá nhaäp khaåu seõ laø nhöõng böôùc ñi quan

troïng nhaèm gaây söùc eùp, buoäc caùc doanh nghieäp Vieät Nam taêng cöôøng ñoåi môùi

coâng ngheä, naâng cao khaû naêng caïnh tranh. Hieän nay caùc doanh nghieäp Vieät Nam

ñang phaûi ñoái maët vôùi söï caïnh tranh ngaøy caøng khoác lieät treân thò tröôøng trong nöôùc

vaø quoác teá. Nhu caàu tích tuï voán ñeå phaùt trieån vaø ñoåi môùi coâng ngheä cuûa caùc doanh

nghieäp laø raát lôùn vaø caáp baùch. Vì vaäy, chính saùch thueá caàn ñöôïc ñieàu chænh cho

hôïp lyù hôn nhaèm khuyeán khích caùc doanh nghieäp taêng cöôøng tích tuï voán vaø ñaàu tö

thay ñoåi coâng ngheä, hieän ñaïi hoùa saûn xuaát, haï giaù thaønh saûn phaåm, naâng cao chaát

löôïng saûn phaåm, môû roäng thò tröôøng tieâu thuï, taêng thu noäi ñòa cho ngaân saùch Nhaø

nöôùc.

Theo caùc cam keát hoäi nhaäp quoác teá maø nöôùc ta ñaõ kyù thì loä trình caét giaûm thueá

ñaõ ñöôïc tieán haønh nhö sau: Ñoái vôùi Hieäp ñònh CEPT/AFTA ñeán naêm 2006 seõ hoaøn

thaønh caét giaûm thueá nhaäp khaåu hôn 80% doøng thueá xuoáng möùc thueá suaát 0% vaø

ñeán naêm 2015 seõ aùp duïng cho taát caû caùc maët haøng, tröø moät soá maët haøng coù theå linh

hoaït, nhöng thôøi haïn cuoái cuøng khoâng vöôït qua naêm 2018. Hieän nay, Vieät Nam

ñang coù caùc chöông trình caét giaûm thueá quan chuaån bò cho tieán trình thöïc hieän töï

do hoùa thöông maïi vaø ñaàu tö APEC vaøo naêm 2020 vaø seõ gia nhaäp WTO vaøo naêm

2006. Theo döï baùo giai ñoaïn 2001-2010 tyû suaát thu thueá chæ vaøo khoaûng 17%-18%

GDP ( giai ñoaïn 1991-2000 : 16,2% GDP). Trong giai ñoaïn naøy do phaûi caét giaûm

thueá xuaát nhaäp khaåu theo cam keát cuûa caùc hieäp ñònh thöông maïi cho phuø hôïp vôùi

xu höôùng hoäi nhaäp vaøo khu vöïc vaø theá giôùi; ñoàng thôøi thöïc hieän chính saùch khuyeán

khích thu huùt voán ñaàu tö, neân phaûi coù söï ñieàu chænh, caét giaûm thueá thu vaøo noäi ñòa.

Vôùi möùc thu thueá thaáp trong giai ñoaïn taïo ñaø cho coâng nghieäp hoùa, nhöng laïi kích

thích söï phaùt trieån cuûa khu vöïc doanh nghieäp vaø daân cö, goùp phaàn thuùc ñaåy neàn

kinh teá caát caùnh, laøm taêng theâm nguoàn thu thueá cho ngaân saùch trong giai ñoaïn tieáp

theo.

2.7.2 Chính saùch tyû giaù hoái ñoaùi

Chính saùch tyû giaù hoái ñoaùi trong thôøi kyø hoäi nhaäp ñöôïc xem nhö moät trong

nhöõng caùnh cöûa ñeå ñoùng, môû, haïn cheá hoaëc ñoùn nhaän caùc luoàng voán vaø haøng hoùa

dòch vuï töø trong nöôùc ra nöôùc ngoaøi vaø ngöôïc laïi. Vì vaäy chính saùch tyû giaù caàn linh

hoaït vaø meàn deûo, tuaân theo quy luaät kinh teá thò tröôøng.

Töø naêm 1998 cuoäc khuûng hoaûng taøi chính – tieàn teä dieãn ra ôû khu vöïc Ñoâng

Nam AÙ ñaõ taïo ra söùc eùp giaûm giaù maïnh Ñoàng Vieät Nam. Ruùt kinh nghieäm töø thaát

baïi cuûa Thaùi Lan, ngaân haøng Nhaø nöôùc thu heïp daàn bieân ñoä giao dòch, ñoàng thôøi

naâng cao tyû giaù chính thöùc. Tuy nhieân chính saùch naøy ñaõ khoâng thaønh coâng. Noù taïo

ra taâm lyù baát oån töø coâng chuùng laøm gia taêng naïn ñaàu cô ngoaïi teä khieán thò tröôøng

bò roái loaïn, tyû giaù chính thöùc ñaùnh maát vai troø chæ ñaïo thò tröôøng. Do ñoù, töø ngaøy

26/02/1999, ngaân haøng Nhaø nöôùc ñaõ quyeát ñònh ñoåi môùi chính saùch ñieàu haønh tyû

giaù : tyû giaù hoái ñoaùi chính thöùc coâng boá haøng ngaøy ñöôïc xaùc ñònh treân cô sôû bình

quaân mua baùn thöïc teá treân thò tröôøng ngoaïi teä lieân ngaân haøng haøng ngaøy cuûa Ñoàng

Vieät Nam so vôùi Ñoâ la Myõ vaø khoáng cheá bieân ñoä giao dòch laø +- 0,1%. Ñaây laø moät

söï ñoåi môùi quan troïng veà chính saùch vaø cô cheá ñieàu haønh tyû giaù cuûa Ngaân haøng

Nhaø nöôùc Vieät Nam, chuyeån töø moät cheá ñoä tyû giaù hoái ñoaùi coá ñònh cöùng nhaéc vôùi

nhöõng coâng cuï ñieàu haønh chuû yeáu laø haønh chính sang moät cheá ñoä tyû giaù môùi linh

hoaït hôn vaø mang tính thò tröôøng cao hôn.

Caùc bieän phaùp quaûn lyù ngoaïi hoái trong naêm 1999 ñaõ goùp phaàn oån ñònh tyû giaù

treân thò tröôøng chính thöùc vaø thò tröôøng töï do, taïo ñieàu kieän cho thò tröôøng ngoaïi teä

lieân ngaân haøng hoaït ñoäng soâi noåi. Naêm 1999 tyû giaù giöõa ñoàng Vieät Nam vaø USD

khaù oån ñònh, tyû giaù lieân ngaân haøng taêng 1%, tyû giaù treân thò tröôøng töï do taêng 1,1%

so vôùi naêm 1998. Naêm 2000 tyû giaù giao dòch treân thò tröôøng lieân ngaân haøng taêng

3,45%, tyû giaù treân thò tröôøng töï do taêng 3,18% so vôùi naêm 1999. Naêm 2001 tyû giaù

taêng 3,9% so vôùi cuoái naêm 2000. Trong naêm 2002 tyû giaù bình quaân VND/USD treân

thò tröôøng lieân ngaân haøng taêng 1,97% so vôùi naêm 2001. Naêm 2003 tyû giaù taêng

khoaûng 1% so vôùi naêm 2002.

2.7.3 Chính saùch laõi suaát

Trong thôøi gian qua, laõi suaát cuûa caùc ngaân haøng Vieät Nam ñaõ vaän haønh theo

höôùng ngaøy caøng töï do hoùa, phuø hôïp vôùi söï chuyeån ñoåi cuûa neàn kinh teá, vaø laøcoâng

cuï quan troïng ñeå oån ñònh moâi tröôøng kinh teá vó moâ, kích thích tieát kieäm vaø ñaàu tö.

Quaù trình ñoåi môùi cô cheá ñieàu haønh laõi suaát ngaân haøng ôû nöôùc ta töø khi coù moâ

hình ngaân haøng hai caáp ( 1988 ) ñeán nay ñaõ traûi qua nhöõng böôùc chuyeån ñoåi caên

baûn, ñoù laø nhöõng böôùc ñi khaù thaän troïng vaø khaúng ñònh xu höôùng taát yeáu cuûa quaù

trình töï do hoùa laõi suaát ôû nöôùc ta. Quyeát ñònh 546/2002 QÑ-NHNN veà vieäc thöïc

hieän cô cheá laõi suaát thoaû thuaän trong hoaït ñoäng tín duïng, laø moät böôùc ngoaët lôùn

ñaùnh daáu söï môû ñaàu trong vieäc thöïc hieän cô cheá töï do hoùa laõi suaát trong neàn kinh

teá ñoái vôùi hoaït ñoäng tín duïng. Quaù trình töï do hoùa laõi suaát ôû nöôùc ta ñaõ ñaït ñöôïc

nhöõng keát quaû nhaát ñònh:

+ Tieán haønh caûi caùch, ñieàu chænh chính saùch laõi suaát laøm cho laõi suaát trong neàn

kinh teá ñaõ trôû thaønh coâng cuï quan troïng cuûa Nhaø nöôùc nhaèm thöïc thi chính saùch

tieàn teä, oån ñònh moâi tröôøng kinh teá vó moâ, kieàm cheá ñöôïc laïm phaùt.

+ Laõi suaát goùp phaàn naâng cao hieäu quaû cuûa neàn kinh teá noùi chung, kích thích

tieát kieäm vaø khuyeán khích ñaàu tö

Tuy nhieân , suoát chaëng ñöôøng coâng nghieäp hoùa, Vieät Nam phaûi ñöông ñaàu vôùi

baøi toaùn khoù trong chính saùch tieát kieäm ñaàu tö laø laøm sao giaûm laõi suaát cho vay,

kích thích doanh nghieäp vay voán ñeå ñaàu tö phaùt trieån nhöng vaãn gia taêng ñöôïc

löôïng voán nhaøn roãi cuûa coâng chuùng vaøo ñaàu tö. ÔÛ nöôùc ta trong thôøi gian gaàn ñaây,

maëc duø ñaõ ñöôïc ngaân haøng Nhaø nöôùc can thieäp, nhöng laõi suaát cuûa ñoàng Vieät Nam

hieän nay vaãn ôû möùc khaù cao, gaây aùp löïc lôùn ñoái vôùi caùc hoaït ñoäng kinh doanh cuûa

caùc doanh nghieäp. Ñoái vôùi nhieàu doanh nghieäp Vieät Nam, nguoàn voán phuïc vuï cho

hoaït ñoäng kinh doanh töø nguoàn voán vay laø raát lôùn, laõi suaát cao seõ gaây aûnh höôûng

ñaùng keå ñeán hoaït ñoäng ñaàu tö vaø kinh doanh.

Baûng 2.9: Dieãn bieán caùc laõi suaát cuûa NHNN Vieät Nam ( %/naêm)

Thôøi gian L/s cô baûn L/s taùi caáp voán L/s chieát khaáu

Thaùng 9/2000 9 4,6 4,2

Thaùng 12/2000 9 4,85 5,4

Thaùng 3/2001 8,7 5,4 4,7

Thaùng 6/2001 7,8 5,0 4,2

Thaùng 12/2001 7,2 4,8 4,2

Thaùng 9/2002 7,44 4,8 4,2

Thaùng 6/2003 7,5 6 4,2

Thaùng 12/2003 7,5 3,8 3,0

Thaùng 3/2004 7,5 3,7 3,5

Thaùng 12/2004 7,5 5,0 4,0

Thaùng 3/2005 7,8 6,0 4,0

Thaùng 12/2005 8,25 6,5 4,5

Thaùng 3/2006 8,25 6,5 4,5

Nguoàn : Ngaân haøng Nhaø nöôùc Vieät Nam

2.7.4 Chính saùch thu huùt voán ñaàu tö vaøo ngaønh coâng nghieäp

Trong thôøi gian qua, beân caïnh voán ñaàu tö töø ngaân saùch Nhaø nöôùc, voán cho neàn

kinh teá noùi chung vaø ngaønh coâng nghieäp noùi rieâng ñöôïc huy ñoäng thoâng qua heä

thoáng ngaân haøng, caùc toå chöùc tín duïng, voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi, thò tröôøng chöùng

khoaùn . . . .

+ Thu huùt voán thoâng qua heä thoáng ngaân haøng

Heä thoáng ngaân haøng Vieät Nam laø trung taâm taøi chính coát loõi cuûa neàn kinh teá

quoác gia, noù laø troïng taâm cuûa vieäc thöïc thi caùc chính saùch taøi chính tieàn teä cuûa nhaø

nöôùc, nhìn vaøo thöïc traïng hoaït ñoäng cuûa heä thoáng ngaân haøng, ta coù theå ñaùnh giaù

ñöôïc hieäu quaû cuûa heä thoáng taøi chính vaø söï phaùt trieån cuûa neàn kinh teá. Nöôùc ta

ñang treân quaù trình hoäi nhaäp kinh teá quoác teá seõ taïo ra ñoäng löïc thuùc ñaåy coâng cuoäc

ñoåi môùi cuûa heä thoáng ngaân haøng Vieät Nam, taïo ñieàu kieän trao ñoåi kinh nghieäm veà

voán, kinh nghieäm quaûn lyù, coâng ngheä, hoaïch ñònh chính saùch tieàn teä,....

Hoaït ñoäng ngaân haøng trong thôøi gian qua cuøng vôùi chuyeån bieán lôùn veà quy moâ

vaø soá löôïng caùc ngaân haøng thöông maïi, heä thoáng ngaân haøng ñaõ ñoåi môùi hoaït ñoäng

, thò tröôøng tieàn gôûi ngaøy caøng ñöôïc caûi thieän vôùi nhöõng hình thöùc huy ñoäng ña

daïng hôn, chính saùch laõi suaát ñöôïc caûi caùch phuø hôïp hôn vôùi cô cheá thò tröôøng.

Nhôø ñoù caùc ngaân haøng thöông maïi coù theå naâng cao ñöôïc nguoàn voán huy ñoäng,

cung caáp coù hieäu quaû nguoàn taøi chính cho caùc doanh nghieäp, ñaùp öùng nhu caàu voán

ngaøy caøng taêng trong neàn kinh teá.

Beân caïnh ñoù vaãn coøn toàn taïi moät soá maët haïn cheá cuûa heä thoáng dòch vuï ngaân

haøng Vieät Nam

+ Haàu heát caùc ngaân haøng thöïc hieän huy ñoäng voán chuû yeáu döôùi daïng tieàn göûi

vaø caáp tín duïng döôùi hình thöùc cho vay. Möùc ñoä öùng duïng coâng ngheä thoâng tin

trong phaùt trieån saûn phaåm, dòch vuï ngaân haøng coøn thaáp. Heä thoáng dòch vuï ngaân

haøng coøn ñôn ñieäu, caùc dòch vuï ngaân haøng ñieän töû( theû tín duïng, ATM, internet

banking, ....) chöa phaùt trieån maïnh, vaãn coøn haïn cheá veà chaát löôïng tieän ích vaø hieäu

quaû kinh teá coøn thaáp

+ Thò tröôøng dòch vuï ngaân haøng chöa phaùt trieån ñuùng möùc, moät soá dòch vuï ngaân

haøng nhö: dòch vuï taøi khoaûn, seùc, theû thanh toaùn, tín duïng caàm coá, ... ñaõ trieån khai

thöïc hieän nhöng chöa phaùt trieån maïnh vaø roäng raõi veà soá löôïng vaø chaát löôïng.

+ Trình ñoä phaùt trieån neàn kinh teá nuôùc ta coøn thaáp vaø moâi tröôøng kinh teá vó moâ

coøn nhieàu khoù khaên, yeáu keùm laøm haïn cheá khaû naêng cung öùng vaø nhu caàu söû duïng

caùc dòch vuï ngaân haøng. Maët khaùc, chi phí ñaàu tö cô sôû haï taàng coâng ngheä thoâng tin

hieän ñaïi lôùn ñoøi hoûi caùc toå chöùc tín duïng phaûi coù voán lôùn, nhöng treân thöïc teá voán ôû

caùc ngaân haøng vaãn coøn thaáp, raát khoù ñaàu tö phaùt trieån coâng ngheä hieän ñaïi.

+ Thu huùt voán thoâng qua thò tröôøng chöùng khoaùn

Sau moät thôøi gian daøi chuaån bò, moät söï kieän ñaùnh daáu böôùc tieán vaø chuyeån

mình raát ñaùng khích leä cuûa neàn kinh teá nöôùc ta theo xu theá hoäi nhaäp quoác teá vaø

xaây döïng neàn kinh teá Vieät Nam theo cô cheá thò tröôøng coù söï quaûn lyù cuûa Nhaø

nöôùc. Ñoù laø söï ra ñôøi cuûa Trung taâm giao dòch chöùng khoaùn TP.Hoà Chí Minh vaøo

ngaøy 20/07/2000, moät thò tröôøng giao dòch chöùng khoaùn chính thöùc ñi vaøo hoaït

ñoäng taïi Vieät Nam. Thò tröôøng chöùng khoaùn Vieät Nam môû phieân giao dòch ñaàu tieân

vaøo ngaøy 28/07/2000 taïi Trung taâm giao dòch chöùng khoaùn thaønh phoá Hoà Chí Minh

chæ vôùi 4 loaïi coå phieáu (REE, SAM, HAP, TMS). Qua 5 naêm hoaït ñoäng, thò tröôøng

chöùng khoaùn cuûa chuùng ta ñaõ daàn ñònh hình vaø phaùt trieån, coå phieáu nieâm yeát ñaõ

taêng leân 29 loaïi coøn traùi phieáu thì taêng caøng nhieàu vôùi hôn 276 loaïi traùi phieáu caùc

loaïi.

Trong thôøi gian ñaàu hoaït ñoäng, tuy coøn môùi meû nhöng cuõng thu huùt ñöôïc söï

quan taâm cuûa caùc nhaø ñaàu tö. Chæ soá VN-Index khôûi ñieåm töø 100, nhanh choùng ñaït

ñieåm 206,83 vaøo thaùng 12/2000, 274,43 ngaøy 01/04/2001 vaø tieán ñeán ñænh cao

571,04 vaøo ngaøy 25/06/2001. Giai ñoaïn naøy giaù taêng lieân tuïc do löôïng coå phieáu

ñöa ra quaù ít khoâng ñuû thoûa maõn nhu caàu cuûa ngöôøi mua. Thò tröôøng chöùng khoaùn

ra ñôøi ñaõ goùp phaàn taïo ra keânh ñaàu tö môùi goùp phaàn vaøo vieäc huy ñoäng vaø hoã trôï

voán trung daøi haïn cho neàn kinh teá.

+Thu huùt voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi

Keå töø khi Luaät Ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñaàu tieân ñöôïc ban haønh naêm 1987 cho ñeán

nay, ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñaõ trôû thaønh moät boä phaän höõu cô, naêng ñoäng cuûa neàn kinh

teá, coù nhöõng ñoùng goùp tích cöïc vaøo phaùt trieån kinh teá Vieät Nam. Sau thôøi kyø suy

giaûm do aûnh höôûng cuûa khuûng hoaûng taøi chính tieàn teä Chaâu AÙ, töø naêm 2000 ñeán

nay, doøng voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi vaøo Vieät Nam ñaõ töøng böôùc phuïc hoài vaø taêng

tröôûng trôû laïi, ñaëc bieät trong 3 naêm gaàn ñaây: naêm 2003 ñaït 3,1 tyû USD, naêm 2004

ñaït treân 4,2 tyû USD, naêm 2005 vöøa qua ñaït 6,3 tyû USD.

Chính saùch môû cöûa thu huùt ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñaõ ñaït ñöôïc nhöõng thaønh töïu

quan troïng vaø ñoùng goùp tích cöïc vaøo tieán trình phaùt trieån cuûa ñaát nöôùc. Ñeán nay ñaõ

coù treân 70 quoác gia vaø vuøng laõnh thoå ñaàu tö vaøo Vieät Nam, vôùi treân 6000 döï aùn, coù

voán ñaêng kyù 51,5 tyû USD, voán thöïc hieän ñaït treân 34,5 tyû USD. Khu vöïc kinh teá coù

voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi phaùt trieån naêng ñoäng vaø boå sung nguoàn voán quan troïng cho

ñaàu tö phaùt trieån, gia taêng naêng löïc saûn xuaát vaø xuaát khaåu, thuùc ñaåy chuyeån giao

coâng ngheä vaø giaûi quyeát vieäc laøm.

Töø naêm 1994 ñeán nay gaàn 400 trieäu USD ñaõ ñöôïc 6 quyõ ñaàu tö nöôùc ngoaøi laø:

Laza Vietnam Fund (Phaùp), Beta Vietnam Fund (Anh), Vietnam Frontier (Myõ –

Phaùp), Templeton Vietnam opportunities Fund (Myõ), Vietnam Fund (Singapore)

vaø Vietnam Enterprise Investment Ltd. Co (do coâng ty Dragon Capital

Management quaûn lyù) mang vaøo thò tröôøng vôùi tham voïng trôû thaønh nhöõng ngöôøi

kieán taïo thò tröôøng taøi chính tröïc tieáp taïi Vieät nam. Trong khi ñoù noå löïc cuûa chính

phuû chæ döøng laïi ôû thaønh laäp UÛy ban chöùng khoaùn vaøo naêm 1997, maõi ñeán 3 naêm

sau thò tröôøng giao dòch chöùng khoaùn môùi chính thöùc ñi vaøo hoaït ñoäng taïi TPHCM

(20/7/2000). Trong thôøi gian daøi hoaït ñoäâng döôùi nhöõng ñieàu kieän phaùp lyù thieáu

ñoàng boä vaø ngaët ngheøo, coäng theâm moâi tröôøng taøi chính chöa phaùt trieån neân haàu

heát 6 quyõ ñaàu tö chöa ñaït ñöôïc muïc ñích ban ñaàu. Haàu heát caùc quyõ chæ taäp trung

tìm kieám döï aùn coù quy moâ lôùn trong khi thöïc teá voán trung bình cho moät döï aùn taïi

Vieät Nam chæ vaøo khoaûng 10 trieäu USD. Hôn theá ngoaøi yeâu caàu veà quy moâ caùc

quyõ coøn coù yeâu caàu khaét khe veà tyû suaát lôïi nhuaän cuûa caùc döï aùn. Vôùi chieán löôïc

naøy caùc quyõ ñaàu tö ñaõ töï troùi buoäc thò tröôøng ñaàu tö cuûa mình. Do nhöõng khoù khaên

treân, Laza vaø Templeton ñaõ quyeát ñònh ruùt voán khoûi Vieät nam.

Hieän nay khaû naêng goïi theâm voán trung daøi haïn cuûa caùc quyõ ñaàu tö taøi chính coù

maët taïi Vieät nam coøn raát lôùn nhöng hoï laïi raát khoù tìm ñöôïc choã ñeå ñaàu tö trong khi

ñoù thì caùc doanh nghieäp thieáu voán ñaàu tö phaûi chaïy vaïy “laáy ngaén nuoâi daøi” baèng

caùch lieân tuïc xin ñaûo nôï töø nguoàn voán vay ngaén haïn ngaân haøng. Tuy vaäy gaàn ñaây

thò tröôøng voán cho doanh nghieäp ñang coù nhöõng tín hieäu môùi, toång nguoàn voán ñaàu

tö khoaûng 250 trieäu USD ñöôïc caùc quyõ ñaàu tö vaøo nhieàu doanh nghieäp nhö

Mekong Capital ñaõ ñaàu tö vaøo caùc coâng ty cheá bieán goã Ñöùc Thaønh, AA, Laïc Vieät,

Vina Capital cuõng ñaõ ñaàu tö 40 trieäu USD vaøo 30 döï aùn. Roài Dragon Capital, IDG

ventures Vietnam cuõng ñaõ trieån khai hoaït ñoäng saün saøng giaûi ngaân cho caùc döï aùn

trieån voïng. Ngoaøi ra caùc quyõ coøn giaùn tieáp ñaàu tö vaøo caùc coâng ty thoâng qua vieäc

mua coå phieáu maø ñôït ñaáu giaù coå phieáu Vinamilk vöøa qua laø moät ví duï.

Theo nhaän ñònh cuûa caùc chuyeân gia,vaán ñeà caên baûn ñeå tìm ñöôøng höôùng thu

huùt voán ñaàu tö töø caùc quyõ ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñang hoaït ñoäng taïi Vieät Nam laø hoaït

ñoäng kinh doanh hieäu quaû, coù baùo caùo taøi chính minh baïch vaø coù trieån voïng nieâm

yeát treân thò tröôøng chöùng khoaùn ñöôïc xem laø 3 tieâu chí cuûa caùc doanh nghieäp hieän

nay vaø lónh vöïc dòch vuï vaø saûn xuaát chuyeân saâu laø hai höôùng ñang ñöôïc caùc quyõ

ñaàu tö ñaëc bieät quan taâm.

Trong thöïc teá caùc doanh nghieäp Vieät Nam khoù maø thoûa maõn ñöôïc ñoàng thôøi caû

3 tieâu chí treân maø ñaëc bieät laø tieâu chí minh baïch taøi chính, caùc doanh nghieäp Vieät

Nam thöôøng tìm caùch neù traùnh hoaëc troán thueá neân raát ngaïi khi phía caùc quyõ chi tieát

caën keõ veà caùc ngoùc ngaùch taøi chính, beân caïnh ñoù thì kyõ naêng quaûn trò doanh

nghieäp vaø lôïi nhuaän tieàm naêng coøn khaù thaáp. Do söï khoáng cheá veà tyû leä sôû höõu cuûa

nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi trong caùc doanh nghieäp Vieät Nam chung cho moïi ngaønh,

moïi ñoái töôïng ñaõ trôû thaønh raøo caûn lôùn ñoái vôùi vieäc thu huùt nguoàn voán FPI cho

taêng tröôûng vaø phaùt trieån kinh teá nhaèm ñaùp öùng phaùt trieån beàn vöõng, taêng cöôøng

tieàm löïc cho neàn kinh teá.

Nhöõng keát quaû ñaït ñöôïc trong naêm vöøa qua raát ñaùng khích leä, nhaát laø trong boái

caûnh caïnh tranh thu huùt ñaàu tö nöôùc ngoaøi giöõa caùc nöôùc trong khu vöïc dieãn ra heát

söùc gay gaét vaø khoâng ít yeáu toá baát lôïi xaûy ra ôû trong nöôùc nhö söï yeáu keùm veà cô sôû

haï taàng, nhaát laø tình traïng thieáu ñieän vaøo giöõa naêm, thieân tai, dòch beänh. Tuy

nhieân, hoaït ñoäng ñaàu tö nöôùc ngoaøi taïi nöôùc ta trong naêm vöøa qua vaãn coøn nhöõng

haïn cheá caàn khaéc phuïc:

+ Keát quaû thu huùt voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi vaãn chöa töông xöùng vôùi tieàm naêng

cuûa nöôùc ta, cuõng nhö vôùi nhu caàu huy ñoäng voán nhaèm naâng cao toác ñoä taêng

tröôûng kinh teá.

+ Tyû leä caùc döï aùn lôùn gaén vôùi chuyeån giao coâng ngheä nguoàn cuûa caùc coâng ty

xuyeân quoác gia coøn thaáp; doøng voán ñaàu tö chuû yeáu vaãn töø caùc nöôùc chaâu AÙ; ñaàu tö

töø EU, Hoa Kyø taêng chaäm.

+ Söï gaén keát giöõa khu vöïc kinh teá coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi vaø kinh teá trong

nöôùc vaãn coøn haïn cheá, ngaønh coâng nghieäp phuï trôï chöa phaùt trieån vaø chöa ñaùp öùng

ñöôïc yeâu caàu veà cung caáp nguyeân lieäu, phuï tuøng cho caùc nhaø ñaàu tö. Ñieàu naøy vöøa

haïn cheá taùc ñoäng lan toûa cuûa ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñoái vôùi neàn kinh teá, vöøa laøm giaûm

tính haáp daãn cuûa moâi tröôøng ñaàu tö nöôùc ta.

Hình 2.4: Ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi taïi Vieät Nam (1996 -2004)

Voán caáp pheùp môùi

Voán thöïc hieän

9000

8000

0 4 6 8

7000

6000

5000

4000

0 5 6 4

3000

0 5 2 4

0 9 8 3

2000

0 5 9 2

0 7 8 2

0 7 0 3

0 8 7 2

0 5 4 2

0 6 4 2

0 0 2 2

0 0 3 2

1000

0 5 1 2

0 1 0 2

0 9 8 1

0 3 7 1

0 3 4 1

0 6 5 1

0 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004

Nguoàn : Taïp chí nghieân cöùu Kinh teá soá 322 -2005

KEÁT LUAÄN

Qua phaân tích treân chuùng ta coù theå thaáy ñöôïc nhöõng ñoùng goùp quan troïng cuûa

ngaønh coâng nghieäp vaøo phaùt trieån kinh teá ñaát nöôùc. Keå töø sau khi môû cöûa neàn kinh

teá, ngaønh coâng nghieäp Vieät Nam ñaõ phaùt trieån khaù nhanh vaø ñaït ñöôïc nhieàu thaønh

töïu ñaùng khích leä. Tuy nhieân, ngoaøi nhöõng thaønh tích noùi treân, ngaønh coâng nghieäp

Vieät Nam cuõng coøn nhieàu khoù khaên caàn giaûi quyeát.

Trong xu theá hoäi nhaäp kinh teá khu vöïc vaø quoác teá, laø moät nöôùc ñi sau, chuùng ta

khoâng chæ coù thuaän lôïi maø coøn phaûi ñoái maët vôùi raát nhieàu khoù khaên. Muoán toàn taïi

vaø phaùt trieån, caùc doanh nghieäp Vieät Nam khoâng nhöõng phaûi ñuû söùc caïnh tranh

treân thò tröôøng trong nöôùc maø coøn phaûi ñuû löïc caïnh tranh quoác teá.

CHÖÔNG 3: MOÄT SOÁ GIAÛI PHAÙP NHAÈM NAÂNG CAO NAÊNG LÖÏC

CAÏNH TRANH CUÛA NGAØNH COÂNG NGHIEÄP VIEÄT NAM TRONG

TIEÁN TRÌNH HOÄI NHAÄP

3.1 Chieán löôïc phaùt trieån ngaønh coâng nghieäp Vieät Nam theo xu höôùng hoäi

nhaäp

3.1.1 Ñònh höôùng phaùt trieån ngaønh coâng nghieäp Vieät Nam

Trong xu theá hoäi nhaäp vaø phaùt trieån ñeå coù toác ñoä taêng tröôûng cao hôn, neàn

kinh teá Vieät Nam caàn coù moät löïc ñaåy maïnh meõ hôn- löïc ñaåy ñoù chæ coù theå coù nhôø

ñaåy maïnh coâng cuoäc coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa ñaát nöôùc, taïo ra moät söï

chuyeån ñoåi caên baûn trong cô caáu kinh teá theo höôùng hieän ñaïi. Rieâng ngaønh coâng

nghieäp Vieät Nam ñaõ vaø ñang phaùt trieån theo höôùng löïa choïn , taäp trung phaùt trieån

nhöõng ngaønh haøng, nhöõng nhoùm saûn phaåm coù khaû naêng caïnh tranh, huy ñoäng

maïnh meõ nhöõng naêng löïc coøn tieàm aån, ñaåy maïnh ñaàu tö vaø ñaàu tö coù troïng ñieåm,

keát hôïp ñaàu tö môùi vaø ñaàu tö chieàu saâu, ñoåi môùi coâng ngheä, aùp duïng roäng raõi

nhöõng phöông phaùp quaûn lyù tieân tieán, aùp duïng moïi giaûi phaùp caàn thieát caàn thieát ñeå

taêng naêng suaát lao ñoäng, giaûm chi phí saûn xuaát, naâng cao chaát löôïng saûn phaåm...

naâng cao naêng löïc caïnh tranh cuûa ngaønh, taïo neàn taûng ñeå ñeán naêm 2020 nöôùc ta cô

baûn trôû thaønh moät nöôùc coâng nghieäp theo höôùng hieän ñaïi.

Veà ñònh höôùng phaùt trieån

+ Phaùt trieån coâng nghieäp theo moät cô caáu môùi, naêng ñoäng hôn, laáy xuaát

khaåu laøm muïc tieâu cho phaùt trieån vaø thöïc hieän chuyeån dòch maïnh meõ sang caùc

ngaønh coù haøm löôïng coâng ngheä vaø giaù trò gia taêng cao hôn; hình thaønh moät maïng

löôùi coâng nghieäp trong caû nöôùc treân cô sôû ña daïng hoùa veà quy moâ vaø cheá ñoä sôû

höõu; taêng tyû troïng saûn phaåm coâng nghieäp coâng ngheä cao, coâng nghieäp saïch vaø

coâng nghieäp coù haøm löôïng tri thöùc lôùn, laøm cho neàn coâng nghieäp coù söùc caïnh

tranh, ñaït hieäu quaû cao vaø phaùt trieån beàn vöõng.

+ Trong giai ñoaïn 2006-2010, laáy xuaát khaåu laøm muïc tieâu phaùt trieån coâng

nghieäp vaø laø thöôùc ño khaû naêng hoäi nhaäp chuû ñoäng vaøo khu vöïc vaø quoác teá, treân cô

sôû taäp trung nguoàn löïc cho phaùt trieån caùc ngaønh coâng nghieäp coù lôïi theá caïnh tranh

nhö cheá bieán noâng – laâm – thuûy haûi saûn, thöïc phaåm, may maëc, giaøy deùp, cô khí

ñoùng taøu, cheá taïo thieát bò... ñoàng thôøi coi troïng vieäc phaùt trieån thò tröôøng trong

nöôùc. Öu tieân thoûa ñaùng cho vieäc phaùt trieån caùc ngaønh coâng nghieäp saûn xuaát tö

lieäu saûn xuaát ñeå goùp phaàn baûo ñaûm khaû naêng ñoäc laäp, töï chuû cuûa neàn kinh teá; phaùt

trieån caùc ngaønh coâng nghieäp coù tieàm naêng, caùc saûn phaåm coâng nghieäp coù haøm

löôïng khoa hoïc coâng ngheä cao. Phaùt trieån coâng nghieäp naêng löôïng, aùp duïng coâng

ngheä tieát kieäm naêng löôïng, coâng ngheä vaät lieäu môùi, coâng nghieäp cô khí cheá taïo vaø

cô – ñieän töû. Chuù troïng phaùt trieån coâng ngheä thoâng tin, coâng ngheä sinh hoïc, coâng

nghieäp hoã trôï, coâng nghieäp phuïc vuï xuaát khaåu, coâng nghieäp phuïc vuï phaùt trieån

giao thoâng, xaây döïng vaø dòch vuï.

+ Töøng böôùc chuyeån höôùng töø xuaát khaåu saûn phaåm sô caáp sang xuaát khaåu

döïa chuû yeáu vaøo xuaát khaåu saûn phaåm thöù caáp, nhaèm naâng cao öu theá so vôùi caùc

nöôùc trong vieäc khai thaùc, söû duïng nguoàn lao ñoäng doài daøo; môû roäng caùc hình thöùc

hôïp taùc quoác teá, ñoàng thôøi nhaän theâm caùc nguoàn voán ODA vaø FDI, taïo moâi tröôøng

cho ngöôøi lao ñoäng tieáp xuùc vôùi coâng ngheä hieän ñaïi, hoïc hoûi kinh nghieäm, naâng

cao trình ñoä chuyeân moân vaø quaûn lyù, goùp phaàn naâng cao chaát löôïng vaø naêng löïc

khai thaùc nguoàn nhaân löïc.

+ Töøng böôùc taùi cô caáu coâng nghieäp theo höôùng giaûm daàn tyû troïng khu vöïc

Nhaø nöôùc, taêng daàn khu vöïc tö nhaân vaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi, chuù troïng phaùt trieån heä

thoáng doanh nghieäp vöøa vaø nhoû; hình thaønh caùc taäp ñoaøn coâng nghieäp ña thaønh

phaàn, ña ngaønh ngheà ñeå phoái hôïp söùc maïnh vaø lôïi theá cuûa caùc thaønh phaàn, caùc

ngaønh ngheà, ñoàng thôøi laøm ñoái taùc cho caùc hoaït ñoäng kinh teá quoác teá, truï coät cho

neàn kinh teá quoác daân.

+ Chuù troïng ñoåi môùi coâng ngheä trong caùc ngaønh coâng nghieäp nhaèm naâng

cao chaát löôïng vaø söùc caïnh tranh cuûa caùc saûn phaåm coâng nghieäp; giaûm oâ nhieãm

moâi tröôøng; söû duïng tieát kieäm vaø hieäu quaû taøi nguyeân thieân nhieân; ñaëc bieät trong

ngaønh khai thaùc vaø cheá bieán khoaùng saûn.

+ Ñoåi môùi toå chöùc, quaûn lyù khoa hoïc vaø coâng ngheä, naâng cao vai troø cuûa

khoa hoïc coâng ngheä trong vieäc ñoåi môùi, hieän ñaïi hoùa coâng ngheä cuûa caùc ngaønh,

ñoàng thôøi taêng cöôøng tieáp nhaän, laøm chuû vaø phaùt trieån caùc coâng ngheä môùi, hieän

ñaïi.

+ Tieáp tuïc ñaåy maïnh hôïp taùc quoác teá, thu huùt hoã trôï cuûa quoác teá veà kinh

nghieäm, kyõ thuaät, coâng ngheä vaø taøi chính ñeå hoäi nhaäp vaø baûo veä moâi tröôøng coâng

nghieäp.

Vieät Nam ñang böôùc vaøo giai ñoaïn coâng nghieäp hoùa- hieän ñaïi hoùa vôùi muïc

tieâu cô baûn trôû thaønh nöôùc coâng nghieäp vaøo naêm 2020. Vì vaäy, vieäc baét kòp caùc xu

theá thôøi ñaïi, chuû ñoäng vaø ñaåy nhanh tieán trình hoäi nhaäp kinh teá quoác teá, trong ñoù

coù vieäc gia nhaäp WTO coù vai troø ñaëc bieät quan troïng, maø ngaønh coâng nghieäp caàn

quyeát taâm baèng moïi noã löïc naâng cao hieäu quaû vaø khaû naêng caïnh tranh, ñaåy nhanh

tieán trình hoäi nhaäp vôùi khu vöïc vaø theá giôùi.

3.1.2 Chieán löôïc coâng nghieäp hoùa höôùng veà xuaát khaåu

Chieán löôïc coâng nghieäp hoùa höôùng veà xuaát khaåu ñöôïc coi laø kieåu coâng

nghieäp hoùa thích hôïp vaø höõu hieäu cuûa nhöõng nöôùc ñi sau, thöïc hieän coâng nghieäp

hoùa muoän. Tö töôûng cô baûn cuûa chieán löôïc naøy laø trong quaù trình coâng nghieäp hoùa,

moãi nöôùc neân taäp trung phaùt trieån nhöõng ngaønh saûn xuaát coù lôïi theá so saùnh trong

moái quan heä töông quan vôùi quoác teá, khai thaùc caùc nguoàn löïc saün coù nhaèm vaøo thò

tröôøng nöôùc ngoaøi, taïo theâm vieäc laøm, taêng thu nhaäp ngoaïi teä. Trong chieán löôïc

naøy, xuaát khaåu ñöôïc coi laø moät trong nhöõng ñoäng löïc quan troïng nhaát cuûa quaù trình

taêng tröôûng vaø phaùt trieån kinh teá. Khi ñoù, lôïi ích thu ñöôïc nhôø hoaït ñoäng ngoaïi

thöông seõ to lôùn hôn vaø nhôø ñoù, thuùc ñaåy nhanh hôn quaù trình phaùt trieån kinh teá

cuûa ñaát nöôùc.

Treân thöïc teá, nhöõng nöôùc thöïc thi thaønh coâng chieán löôïc naøy ñeàu ñaït söï

taêng tröôûng nhanh, phaùt trieån maïnh kinh teá ñoái ngoaïi ( nhaát laø xuaát khaåu, thu huùt

voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi, bao goàm taøi trôï phaùt trieån chính thöùc- ODA, vaø ñaàu tö nöôùc

ngoaøi tröïc tieáp- FDI), naâng cao söùc caïnh tranh treân thò tröôøng quoác gia vaø quoác teá.

Chieán löôïc coâng nghieäp hoùa höôùng veà xuaát khaåu coøn taïo ra cho caùc doanh nghieäp

trong nöôùc nhöõng cô hoäi coâng ngheä môùi vaø tích luõy kinh nghieäm saûn xuaát cuõng nhö

tích luõy ngoaïi hoái. Noù ñöôïc troâng ñôïi nhö moät giaûi phaùp cho pheùp tieát kieäm nhaäp

khaåu, giaûm bôùt thaâm huït caùn caân thöông maïi.

Trong xu theá toaøn caàu hoùa vaø hoäi nhaäp kinh teá quoác teá ngaøy nay, söï khaùc

bieät veà ñieàu kieän maäu dòch ôû thò tröôøng trong vaø ngoaøi nöôùc ngaøy caøng môø ñi, caùc

haøng raøo ngaên caùch caùc thò tröôøng ñang giaûm daàn. Hôn nöõa, döôùi taùc ñoäng cuûa

cuoäc caùch maïng khoa hoïc vaø coâng ngheä, cô caáu kinh teá quoác teá ñang thay ñoåi

maïnh meõ neân nhöõng lôïi theá veà lao ñoäng doài daøo vaø giaù reû ... khoâng coøn giöõ

nguyeân ñöôïc vai troø nhö cuõ nöõa. Do vaäy, quaù trình thöïc hieän chieán löôïc coâng

nghieäp hoùa höôùng veà xuaát khaåu caàn coù söï ñieàu chænh quan troïng. Hieän nay, vaán ñeà

quan troïng laø phaûi naâng cao söùc caïnh tranh cuûa neàn kinh teá thoâng qua moät cô caáu

cho pheùp phaùt huy toái ña nhöõng lôïi theá so saùnh cuûa neàn kinh teá. Noùi khaùc ñi, trong

boái caûnh vaø ñieàu kieän phaùt trieån môùi, söùc caïnh tranh ñöôïc coi laø coát loõi cuûa tieán

trình coâng nghieäp hoùa höôùng veà xuaát khaåu, bôûi neáu coù söùc caïnh tranh thì saûn phaåm

ñoù coù theå duy trì ñöôïc choã ñöùng cuûa mình caû treân thò tröôøng quoác teá laãn thò tröôøng

noäi ñòa.

Tieáp tuïc ñaåy maïnh xuaát khaåu, kieàm cheá nhaäp sieâu, thoâng qua ñaåy maïnh saûn

xuaát vaø xuaát khaåu caùc maët haøng Vieät Nam coù theá maïnh vaø coù thò tröôøng xuaát khaåu

nhö caùc maët haøng deät may, giaøy deùp, tuùi xaùch, cao su, xe ñaïp, phuï tuøng . ... Xaùc

ñònh giaûi phaùp ñoàng boä ñeå khai thaùc caùc nguoàn nguyeân lieäu trong nöôùc phuïc vuï

cho saûn xuaát haøng hoùa, keå caû haøng xuaát khaåu, goùp phaàn giaûm giaù thaønh saûn xuaát

vaø giaûm daàn söï leä thuoäc vaø nguoàn lieäu nhaäp khaåu.

3.2 Caùc giaûi phaùp nhaèm naâng cao naêng löïc caïnh tranh cuûa ngaønh coâng nghieäp

Vieät Nam trong tieán trình hoäi nhaäp

3.2.1 Caùc giaûi phaùp taøi chính

3.2.1.1 Chính saùch khuyeán khích veà thueá:

Trong xu theá hoäi nhaäp kinh teá khu vöïc vaø theá giôùi, Vieät Nam phaûi laøm nhieàu

noã löïc trong vieäc caûi caùch chính saùch, ñaëc bieät laø chính saùch thueá. Do chính saùch

thueá lieân quan ñeán nhieàu maët kinh teá xaõ hoäi, khoâng nhöõng ñeán söï cuûng coá nguoàn

löïc taøi chính coâng, kích thích taêng tröôûng kinh teá maø coøn goùp phaàn taêng cöôøng khaû

naêng caïnh tranh vaø hoäi nhaäp cuûa neàn kinh teá.

Hoaøn thieän chính saùch thueá caàn quan taâm ñeán caùc yeâu caàu sau:

Chính saùch thueá vöøa ñoäng vieân hôïp lyù nguoàn taøi chính cho ngaân saùch, vöøa

thuùc ñaåy neàn kinh teá phaùt trieån: laø moät quoác gia ñang phaùt trieån, nhu caàu chi tieâu

ngaân saùch nöôùc ta raát lôùn vaø aùp löïc caân ñoái ngaân saùch laø khoâng nhoû. Tuy nhieân

thueá khoâng vì muïc tieâu caân ñoái tröôùc maét, maø phaûi höôùng vaøo muïc tieâu cao hôn laø

thuùc ñaåy ñaàu tö, tieát kieäm cuûa khu vöïc doanh nghieäp vaø daân cö, khôi daäy tieàm

naêng cuûa neàn kinh teá, ñuoåi kòp caùc nöôùc trong khu vöïc.

Thueá phaûi taïo neân söùc eùp buoäc caùc doanh nghieäp naâng cao naêng löïc caïnh

tranh vaø thu huùt voán ñaàu tö cuûa neàn kinh teá trong boái caûnh hoäi nhaäp : taêng cöôøng

ñaàu tö ñoåi môùi coâng ngheä nhaèm ñaùp öùng yeâu caàu coâng nghieäp hoùa trong ñieàu kieän

hoäi nhaäp, môû roäng thò tröôøng tieâu thuï, taêng nguoàn thu cho ngaân saùch Nhaø nöôùc.

Thöïc hieän caûi caùch thueá, töøng böôùc aùp duïng heä thoáng thueá thoáng nhaát, minh

baïch,trung laäp, khoâng phaân bieät caùc thaønh phaàn kinh teá. Trong xu theá hoäi nhaäp,

caàn giaûm daàn chính saùch baûo hoä baèng vieäc xoùa boû haøng raøo phi thueá quan, caét

giaûm thueá nhaäp khaåu seõ laø nhöõng böôùc ñi quan troïng nhaèm gaây söùc eùp buoäc caùc

doanh nghieäp Vieät Nam taêng cöôøng ñoåi môùi coâng ngheä, naâng cao khaû naêng caïnh

tranh. Vì vaäy, thueá caàn khuyeán khích caùc doanh nghieäp taêng cöôøng tích tuï voán,

ñaàu tö thay ñoåi coâng ngheä, hieän ñaïi hoùa saûn xuaát, haï giaù thaønh saûn phaåm, naâng

cao chaát löôïng saûn phaåm, môû roäng thò tröôøng tieâu thuï, taêng thu noäi ñòa cho ngaân

saùch Nhaø nöôùc.

Thueá phaûi theå hieän söï ñôn giaûn, roõ raøng, trung laäp, oån ñònh vaø coâng baèng,

naâng cao hieäu quaû coâng taùc thu thueá theo xu höôùng tieáp tuïc caûi caùch thuû tuïc haønh

chính veà thueá, taïo ñieàu kieän thuaän lôïi ñaåy maïnh ñaàu tö trong nöôùc vaø ñaàu tö nöôùc

ngoaøi ñeå phaùt trieån saûn xuaát kinh doanh.

Trong ñieàu kieän hoäi nhaäp kinh teá, heä thoáng thueá Vieät Nam phaûi coù söï

töông ñoàng vôùi heä thoáng thueá cuûa caùc nöôùc, phuø hôïp vôùi thoâng leä quoác teáá. Do

ñoù caàn hoaøn thieän moät soá luaät thueá hieän haønh treân caùc noäi dung sau:

+ Thueá giaù trò gia taêng

Luaät thueá giaù trò gia taêng ñöôïc trieån khai thöïc hieän ôû Vieät Nam ñaõ hôn 5 naêm.

Veà cô baûn, heä thoáng cô cheá chính saùch thueá giaù trò gia taêng hieän haønh laø töông ñoái

ñaày ñuû, ngaøy caøng phuø hôïp vôùi tình hình thöïc teá cuûa Vieät Nam vaø phaàn naøo phuø

hôïp vôùi thoâng leä quoác teá. Tuy nhieân, ñeå ñaït ñöôïc muïc tieâu yeâu caàu vaø xu höôùng

hoaøn thieän, caàn thieát phaûi ñoåi môùi chính saùch thueá giaù trò gia taêng.

Veà thueá suaát: Thôøi gian saép tôùi, neàn kinh teá nöôùc ta ñang tieáp tuïc phuïc hoài vaø

phaùt trieån, nhaèm ñaûm baûo tính ñôn giaûn, coâng baèng veà thueá, phuø hôïp vôùi thoâng leä

cuûa caùc nöôùc trong khu vöïc trong ñieàu kieän phaûi caét giaûm vaø baõi boû moät soá nguoàn

thu töø thueá. Chuùng ta neân tieán daàn ñeán vieäc aùp duïng thoáng nhaát moät möùc thueá suaát

khoaûng 10% cho taát caû haøng hoùa, dòch vuï trong nöôùc vaø 0% ñoái vôùi haøng hoùa xuaát

khaåu. Vieäc aùp duïng 2 möùc thueá suaát naøy nhaèm ñôn giaûn luaät thueá ñeå deã thöïc hieän,

deã quaûn lyù vaø haïn cheá tieâu cöïc, khuyeán khích xuaát khaåu.

Loä trình aùp duïng thueá suaát caàn thieát phaûi ñöôïc thöïc hieän coâng khai cho moïi

ngöôøi noäp thueá ñöôïc bieát ñeå coù ñuû thôøi gian chuaån bò nhaèm thay ñoåi chieán löôïc

phaùt trieån kinh doanh phuø hôïp chính saùch thueá suaát môùi.

Veà phöông phaùp tính thueá: Nhaèm ñaûm baûo coâng baèng veà thueá, khaéc phuïc

nhöõng tieâu cöïc, lôïi duïng trong vieäc aán ñònh thueá theo phöông phaùp tính thueá tröïc

tieáp treân giaù trò gia taêng, neân aùp duïng thoáng nhaát moät phöông phaùp tính thueá laø

phöông phaùp khaáu tröø. Caùc ñôn vò kinh doanh thuoäc dieän noäp thueá giaù trò gia taêng

baét buoäc phaûi thöïc hieän nghieâm chænh cheá ñoä keá toaùn, hoùa ñôn, chöùng töø.

+ Thueá xuaát khaåu, thueá nhaäp khaåu

Thueá xuaát khaåu, thueá nhaäp khaåu laø nhöõng loaïi thueá coù lieân quan ñeán thöông

maïi vaø ñaàu tö quoác teá. Thueá xuaát khaåu, thueá nhaäp khaåu caàn ñöôïc hoaøn thieän theo

höôùng ñaûm nhaän chöùc naêng kieåm soaùt hoaït ñoäng xuaát nhaäp khaåu, giaûm daàn baûo hoä

ñeå naâng cao khaû naêng caïnh tranh quoác teá.

Thueá nhaäp khaåu caàn ñöôïc hoaøn thieän theo höôùng ñôn giaûn hoùa cô caáu thueá

suaát ñeå naâng cao khaû naêng kieåm soaùt, choáng gian laän thöông maïi. Theo ñoù caàn

giaûm bôùt soá löôïng caùc möùc thueá, loaïi boû aùp duïng nhieàu möùc thueá suaát ñaùnh vaøo

caùc saûn phaåm cuøng loaïi. Ñoàng thôøi, caàn xaùc laäp roõ raøng heä thoáng phaân loaïi caùc

möùc thueá suaát. Maët khaùc, caàn thu heïp ñoái töôïng ñöôïc baûo hoä, giaûm möùc thueá suaát

theo loä trình cam keát vôùi AFTA vaø caùc toå chöùc thöông maïi khaùc maø Vieät Nam

tham gia nhaèm taïo ñieàu kieän cho caùc doanh nghieäp tieáp caän roäng raõi thò tröôøng

quoác teá.

+ Thueá thu nhaäp doanh nghieäp

Thueá thu nhaäp doanh nghieäp laø loaïi thueá tröïc thu neân taùc ñoäng tröïc tieáp ñeán

moâi tröôøng ñaàu tö, khaû naêng nuoâi döôõng nguoàn thu, môû roäng saûn xuaát, aùp duïng

khoa hoïc coâng ngheä hieän ñaïi, naâng cao söùc caïnh tranh cuûa haøng hoùa saûn xuaát

trong nöôùc. Trong quaù trình hoäi nhaäp, ñeå taïo ñoäng löïc vaø thuùc ñaåy quaù trình tích tuï

voán cuûa doanh nghieäp khuyeán khích vaø naâng cao söùc caïnh tranh cuûa doanh nghieäp

ñaûm baûo söï phaùt trieån kinh teá oån ñònh beàn vöõng , caàn hoaøn thieän thueá thu nhaäp

doanh nghieäp nhö sau:

- Vieäc haï möùc thueá suaát 32% ñeå aùp duïng möùc thueá suaát 28% vaø möùc thueá suaát

öu ñaõi 20%, 15%, 10% khoâng phaân bieät doanh nghieäp trong nöôùc vaø doanh nghieäp

coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi seõ giuùp cho nöôùc ta coù ñieàu kieän caïnh tranh veà thu huùt

voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi so vôùi caùc nöôùc trong khu vöïc (phuï luïc 9)

- Thöïc hieän chính saùch öu ñaõi thueá ñeå khuyeán khích ñaàu tö vaøo nhieàu ngaønh

ngheà, lónh vöïc, khuyeán khích ñaàu tö vaøo moät soá saûn phaåm coâng nghieäp troïng ñieåm,

khuyeán khích ñaàu tö vaøo ñòa baøn coù ñieàu kieän kinh teá khoù khaên. Thay vieäc öu ñaõi

mieãn, giaûm thueá thueá thu nhaäp doanh nghieäp cho caùc döï aùn khaùc baèng vieäc cho aùp

duïng phöông phaùp khaáu hao nhanh, hoaëc khaáu tröø moät tæ leä treân voán ñaàu tö thay

cho vieäc khaáu hao.

3.2.1.2 OÅn ñònh taøi chính, tieàn teä vaø kieåm soaùt laïm phaùt

Ngaøy nay tröôùc söï phaùt trieån vaø hoäi nhaäp nhanh choùng neàn kinh teá cuûa caùc

quoác gia treân theá giôùi ñaõ cho thaáy söï taêng tröôûng kinh teá nhanh hay chaäm hoaëc suy

thoaùi ñeàu phuï thuoäc raát nhieàu vaøo chính saùch cuõng nhö cô caáu cuûa heä thoáng taøi

chính moãi quoác gia. Xu höôùng ñöôïc nhieàu quoác gia treân theá giôùi löïa choïn thöïc

hieän laø tieán haønh töï do hoùa taøi chính. Khi töï do hoùa taøi chính caùc doøng voán ñöôïc töï

do löu chuyeån töø nôi coù hieäu suaát sinh lôïi thaáp sang nôi coù hieäu suaát sinh lôïi cao

maø khoâng bò ngaên caûn bôûi caùc qui ñònh phi kinh teá. Ñeå hoäi nhaäp vaøo xu höôùng

chung naøy Vieät Nam caàn töøng böôùc thöïc hieän töï do hoùa treân nhieàu phöông dieän

trong ñoù töï do hoùa taøi chính coù aûnh höôûng raát quan troïng ñeán söï phaùt trieån cuûa

kinh teá ñaát nöôùc.

+ Laõi suaát

Laõi suaát laø moät trong nhöõng coâng cuï ñöôïc caùc chính phuû söû duïng trong quaûn lyù

vó moâ neàn kinh teá nhaát laø trong cô cheá thò tröôøng, noù kích thích taäp trung nguoàn löïc

taøi chính vaø phaân boå nguoàn löïc ñoù moät caùch coù hieäu quaû, thuùc ñaåy neàn kinh teá phaùt

trieån. Laõi suaát laø ñoøn baåy, kích thích söï taêng tröôûng kinh teá, goùp phaàn thöïc hieän

muïc tieâu cuûa chính saùch tieàn teä quoác gia. Chính saùch laõi suaát, neáu taïo ra ñöôïc möùc

laõi suaát cho vay thaáp hôn tyû suaát lôïi nhuaän bình quaân seõ coù taùc duïng thuùc ñaåy kích

thích caùc doanh nghieäp taêng nhu caàu ñaàu tö, môû roäng saûn xuaát, ñoåi môùi trang thieát

bò, coâng ngheä hieän ñaïi baèng nguoàn voán vay ngaân haøng.

Trong thôøi gian qua, chính saùch ñieàu haønh laõi suaát cuûa Vieät Nam ñaõ coù nhieàu

thay ñoåi caên baûn. Töø moät chính saùch laõi suaát mang naëng tính bao caáp chuyeån sang

chính saùch laõi suaát thò tröôøng vaø tieán tôùi töï do hoùa laõi suaát, chuaån bò cho söï hoäi

nhaäp veà laõi suaát vôùi neàn kinh teá theá giôùi. Quyeát ñònh 546/2002 QÑ-NHNN veà vieäc

thöïc hieän co cheá laõi suaát thoûa thuaän trong hoaït ñoäng tín duïng, ñaây laø moät böôùc

ngoaët lôùn ñaùnh daáu söï môû ñaàu trong vieäc thöïc hieän cô cheá töï do hoùa laõi suaát trong

neàn kinh teá vaø laõi suaát cô baûn coâng boá cuûa ngaân haøng Nhaø nöôùc daàn daàn seõ mang

tính chaát tham khaûo ñoái vôùi caùc toå chöùc tín duïng trong vieäc xaùc ñònh laõi suaát töøng

thôøi kyø.

Caàn ñieàu haønh chính saùch laõi suaát theo höôùng laõi suaát cho vay thaáp, nhaát laø laõi

suaát cho vay trung haïn vaø daøi haïn, nhaèm kích thích caùc doanh nghieäp môû roäng saûn

xuaát vaø ñoåi môùi coâng ngheä chuyeån sang phaùt trieån theo chieàu saâu.

+ Cheá ñoä tyû giaù

Hieän nay, treân theá giôùi coøn toàn taïi nhieàu cheá ñoä tyû giaù hoái ñoaùi khaùc nhau,

nhöng trong ñieàu kieän hoäi nhaäp vaø quoác teá hoùa ngaøy nay, xu höôùng tieán tôùi töï do

hoùa tyû giaù hoái ñoaùi ñang ñöôïc Chính phuû caùc quoác gia theo ñuoåi. Xeùt treân bình

dieän quaûn lyù vó moâ thì ngaân haøng Nhaø nöôùc Vieät Nam ñang thöïc hieän cheá ñoä tyû

giaù linh hoaït, coù söï kieåm soaùt cuûa Nhaø nöôùc, ñaây coù theå laø moät löïa choïn ñuùng ñaén

cuûa Nhaø nöôùc trong ñieàu kieän quaù trình hoäi nhaäp cuûa Vieät nam vôùi theá giôùi coøn

nhieàu caùch bieät. Ñeå chính saùch tyû giaù goùp phaàn tích cöïc vaøo ñieàu tieát hoaït ñoäng

xuaát nhaäp khaåu, thu huùt ñaàu tö, oån ñònh neàn kinh teá vó moâ, trong giai ñoaïn naøy,

ngaân haøng Nhaø nöôùc caàn tieáp tuïc duy trì cô cheá ñieàu haønh tyû giaù thoâng qua vieäc

giao dòch ngoaïi teä bình quaân lieân ngaân haøng vaø quy ñònh bieân ñoä dao ñoäng theo

töøng thôøi kyø. Tuøy theo dieãn bieán cung caàu ngoaïi teä treân thò tröôøng maø ngaân haøng

Nhaø nöôùc nôùi loûng hay thaét chaët bieân ñoä cho phuø hôïp.

Vieät Nam chöa theå söû duïng chính saùch tyû giaù nhö moät coâng cuï chuû löïc kích

thích xuaát khaåu vì ngoaøi söï caïnh tranh veà giaù, coøn coù yeáu toá quan troïng laâu daøi

trong caïnh tranh laø chaát löôïng vaø trình ñoä kinh doanh. Maët khaùc, coâng nghieäp Vieät

Nam vaãn ñang phuï thuoäc nhieàu vaøo nguoàn maùy moùc thieát bò vaø nguyeân lieäu nhaäp

khaåu. Neáu chuùng ta phaù giaù maïnh ñoàng tieàn thì seõ laøm taêng caùc khoaûn nôï nöôùc

ngoaøi tính baèng ñoàng noäi teä, taêng chí phí ñaàu vaøo, laøm giaù thaønh saûn phaåm taêng

cao, laøm giaûm khaû naêng caïnh tranh cuûa coâng nghieäp Vieät Nam.

Ñeán giai ñoaïn 2006-2010, neàn kinh teá ñaõ hoäi nhaäp, thò tröôøng tieàn teä phaùt

trieån, döï tröõ ngoaïi teä quoác gia vaø caùn caân thanh toaùn ñöôïc caûi thieän. Vì vaäy, ngaân

haøng Nhaø nöôùc coù theá tieán tôùi thöïc hieän chính saùch töï do hoùa tyû giaù hoái ñoaùi coù

quaûn lyù, giaûm caùc can thieäp haønh chính vaøo quaù trình hình thaønh tyû giaù, giaûm söï

can thieäp vaøo hoaït ñoäng hoái ñoaùi cuûa caùc ngaân haøng thöông maïi maø chæ quaûn lyù tyû

giaù thò tröôøng lieân ngaân haøng. Ngaân haøng Nhaø nöôùc chuû yeáu can thieäp giaùn tieáp

vaøo thò tröôøng thoâng qua caùc coâng cuï laõi suaát taùi chieát khaáu , thò tröôøng môû, söû

duïng moät caùch haïn cheá caùc nghieäp vuï mua baùn ngoaïi teä.

3.2.1.3 Huy ñoäng nguoàn voán cho phaùt trieån ngaønh coâng nghieäp

+ Huy ñoäng voán thoâng qua ngaân haøng

Ngaân haøng thöông maïi laø keânh huy ñoäng voán chuû yeáu cho neàn kinh teá. Hieän

nay, caùc ngaân haøng thöông maïi phaûi chòu aùp löïc caïnh tranh gay gaét khoâng chæ bôûi

caùc ngaân haøng thöông maïi nöôùc ngoaøi maø coøn phaûi chòu aùp löïc caïnh tranh vôùi caùc

toå chöùc taøi chính trung gian vaø caùc ñònh cheá taøi chính khaùc nhö thò tröôøng chöùng

khoaùn, cho thueâ taøi chính, baûo hieåm ....Do ñoù, caàn coù nhöõng giaûi phaùp phaùt trieån

hoaït ñoäng dòch vuï ngaân haøng cuûa caùc ngaân haøng thöông maïi ñeå phaùt huy moïi khaû

naêng huy ñoäng voán cho neàn kinh teá noùi chung vaø ngaønh coâng nghieäp noùi rieâng.

- Trong quaù trình hoäi nhaäp quoác teá, Vieät Nam caàn phaûi xaây döïng moät heä thoáng

ngaân haøng coù uy tín, coù khaû naêng caïnh tranh, hoaït ñoäng coù hieäu quaû, an toaøn, coù

khaû naêng huy ñoäng toát hôn caùc nguoàn voán trong xaõ hoäi vaø môû roäng ñaàu tö ñaùp öùng

nhu caàu söï nghieäp coâng nghieäp hoùa hieän ñaïi hoùa ñaát nöôùc. Tröôùc heát, caàn tieáp tuïc

hoaøn thieän heä thoáng phaùp luaät nhaèm taïo haønh lang phaùp lyù coù hieäu löïc, ñaûm baûo

söï bình ñaúng an toaøn cho moïi toå chöùc hoaït ñoäng dòch vuï ngaân haøng taøi chính treân

laõnh thoå Vieät Nam.

- Môû cöûa thò tröôøng trong nöôùc treân cô sôû xoùa boû daàn caùc giôùi haïn veà soá löôïng,

loaïi hình toå chöùc, phaïm vi hoaït ñoäng, tyû leä goùp voán cuûa nöôùc ngoaøi, ñaûm baûo

quyeàn kinh doanh cuûa caùc ngaân haøng vaø toå chöùc taøi chính nöôùc ngoaøi theo caùc cam

keát ña phöông vaø song phöông.

- Hieän ñaïi hoùa coâng ngheä ngaân haøng, nhaát laø heä thoáng thoâng tin quaûn lyù cho

toaøn heä thoáng ngaân haøng phuïc vuï coâng taùc ñieàu haønh hoaït ñoäng kinh doanh, quaûn

lyù voán taøi saûn, quaûn lyù ruûi ro .... nhaèm naâng cao chaát löôïng phuïc vuï cho khaùch

haøng.

- Taêng cöôøng lieân doanh, lieân keát vaø hôïp taùc giöõa caùc ngaân haøng vôùi nhau vaø

giöõa ngaân haøng vôùi caùc toå chöùc kinh teá khaùc trong vaø ngoaøi nöôùc nhaèm tranh thuû

söï hoã trôï taøi chính vaø kyõ thuaät ñeå hieän ñaïi hoùa coâng ngheä ngaân haøng, phaùt trieån

caùc dòch vuï ngaân haøng phuø hôïp vôùi thoâng leä, chuaån möïc quoác teá.

- Taêng voán töï coù baèng caùc hình thöùc huy ñoäng töø thò tröôøng qua phaùt haønh coå

phieáu, traùi phieáu, Nhaø nöôùc boå sung voán, lôïi nhuaän ñeå laïi, naâng cao chaát löôïng taøi

saûn coù..... Vieäc naâng cao voán töï coù seõ taïo ñieàu kieän cho caùc ngaân haøng thöông maïi

môû roäng hoaït ñoäng kinh doanh, môû roäng thò phaàn, naâng cao naêng löïc caïnh tranh vaø

phaùt trieån saûn phaåm, dòch vuï môùi.

- Ñaåy maïnh coå phaàn hoùa caùc ngaân haøng thöông maïi nhaèm giuùp cho caùc ngaân

haøng söû duïng coù hieäu quaû hôn nguoàn voán vaø laøm taêng theâm tieàm löïc taøi chính cho

ngaân haøng trong hoaït ñoäng kinh doanh.

+ Huy ñoäng voán thoâng qua thò tröôøng chöùng khoaùn

Thò tröôøng chöùng khoaùn ra ñôøi ñaõ goùp phaàn taïo ra keânh ñaàu tö môùi goùp phaàn

vaøo vieäc huy ñoäng vaø hoã trôï voán trung daøi haïn cho neàn kinh teá. Ñeå coù moät thò

tröôøng chöùng khoaùn phaùt trieån oån ñònh vaø beàn vöõng, ñoøi hoûi Nhaø nöôùc phaûi thöïc

hieän ñoàng thôøi nhieàu giaûi phaùp. Beân caïnh vieäc duy trì toác ñoä taêng tröôûng kinh teá

oån ñònh, oån ñònh moâi tröôøng kinh teá vó moâ, caàn thöïc hieän caùc chính saùch kích thích

taêng cung, taêng caàu chöùng khoaùn.

- Xaây döïng caùc chính saùch thueá öu ñaõi vôùi möùc ñoä vaø thôøi gian phuø hôïp ñeå

khuyeán khích caùc coâng ty coå phaàn, caùc doanh nghieäp coù voán nöôùc ngoaøi, caùc ngaân

haøng thöông maïi tieán haønh nieâm yeát coå phieáu.

- Caàn coù chuû tröông khuyeán khích caùc doanh nghieäp coù voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi

coå phaàn hoùa nieâm yeát treân thò tröôøng chöùng khoaùn. Coå phieáu cuûa nhöõng doanh

nghieäp naøy seõ goùp phaàn ña daïng hoùa caùc chöùng khoaùn treân thò tröôøng.

- Tieáp tuïc thuùc ñaåy vaø naâng cao hoaït ñoäng cuûa thò tröôøng traùi phieáu ñeå taïo

nguoàn cung haøng hoùa cho thò tröôøng. Phaùt trieån, ña daïng thò tröôøng traùi phieáu, ñaëc

bieät laø traùi phieáu doanh nghieäp vaø traùi phieáu quoác teá.

- Xem xeùt vaø ñöa vaøo thò tröôøng caùc coâng cuï chöùng khoaùn phaùi sinh nhö quyeàn

choïn, hôïp ñoàng giao sau,.... seõ goùp phaàn ña daïng hoùa hoaït ñoäng ñaàu tö vaø giaûm

thieåu ruûi ro cho khaùch haøng.

- Khuyeán khích caùc ñònh cheá taøi chính trung gian nöôùc ngoaøi tham gia vaøo vieäc

cung caáp caùc dòch vuï chöùng khoaùn cho thò tröôøng.

- Taêng cöôøng thu huùt caùc nhaø ñaàu tö caù nhaân baèng caùc hoaït ñoäng tuyeân truyeàn,

phoå caäp kieán thöùc ñeán ñoâng ñaûo quaàn chuùng, öu ñaõi thueá, chính saùch baùn coå phieáu

trong caùc doanh nghieäp Nhaø nöôùc ñöôïc coå phaàn hoùa. Ñaây chính laø löïc löôïng ñoâng

ñaûo nhaát, coù tieàm naêng lôùn caû veà soá löôïng ngöôøi tham gia cuõng nhö soá voán ñaàu tö

treân thò tröôøng.

Trong xu theá hoäi nhaäp taøi chính hieän nay, nhu caàu veà voán cuûa Vieät Nam

ngaøy caøng taêng. Vì theá, ngoaøi vieäc thu huùt caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi vaøo Vieät

Nam ñaàu tö, chuùng ta caàn quaûng baù hôn nöõa thò tröôøng chöùng khoaùn cuûa chuùng ta ôû

nöôùc ngoaøi. Ñoù laø Vieät Nam seõ tham gia thò tröôøng chöùng khoaùn quoác teá. Neáu

quaù trình phaùt haønh coå phieáu ra nöôùc ngoaøi thaønh coâng thì seõ taïo neân moät thò

tröôøng voán quoác teá khoång loà.

Nhöng ñeå coå phieáu cuûa chuùng ta nieâm yeát ñöôïc ôû thò tröôøng chöùng khoaùn

nöôùc ngoaøi, thì caùc doanh nghieäp caàn phaûi coù nhöõng böôùc ñi thaän troïng. Tröôùc heát,

ta caàn phaûi nghieân cöùu kyõ thò tröôøng chöùng khoaùn maø ta muoán nieâm yeát, xem

chuùng ta coù ñuû khaû naêng ñeå thöïc hieän caùc yeâu caàu maø hoï ñaët ra hay khoâng. Thöù

hai vaø cuõng chính laø yeáu toá quan troïng nhaát ñoù laø thöïc löïc cuûa chính doanh nghieäp

muoán nieâm yeát, thò tröôøng chöùng khoaùn nöôùc ngoaøi ñoøi hoûi moät söï phaùt trieån roõ

raøng, coå phieáu ñöôïc nieâm yeát ôû nöôùc ngoaøi, phaûi laø coå phieáu cuûa doanh nghieäp

hoaït ñoäng raát coù hieäu quaû ôû Vieät Nam. Neáu nhö phaùt haønh traùi phieáu chính phuû

döïa vaøo heä soá tín nhieäm quoác gia, thì phaùt haønh coå phieáu quoác teá phaûi döïa vaøo

tình hình hoaït ñoäng cuûa coâng ty. Nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi khoâng quan taâm xem coå

töùc seõ ñöôïc chi traû bao nhieâu, maø laø hoï nhaém ñeán chieán löôïc cuûa coâng ty coù

thöông hieäu, coù maïng löôùi phaân phoái hoaøn chænh, coù keá hoaïch kinh doanh daøi haïn,

baøi baûn hay khoâng… Nhö vaäy, tröôùc heát chuùng ta neân löïa choïn nhöõng coâng ty coù

söùc haáp daãn cao ñeå tieán haønh nieâm yeát coå phieáu sang thò tröôøng nöôùc ngoaøi. Ví duï

nhö coâng ty Vinamilk, laø moät trong nhöõng coâng ty coù nhieàu lôïi theá, coù theå deã daøng

nieâm yeát ñöôïc ôû nöôùc ngoaøi.

Löïa choïn nôi nieâm yeát ñaàu tieân ñeå taïo thuaän lôïi, tröôùc tieân ta neân nieâm yeát coå

phieáu vaøo thò tröôøng Singapore vì ñaây laø thò tröôøng maïnh nhaát ôûû Chaâu AÙ, khi nieâm

yeát thaønh coâng ôû Singapore thì Vieät Nam seõ deã daøng thaønh coâng ôû nhöõng thò

tröôøng chöùng khoaùn caùc nöôùc khaùc.

Vôùi nhu caàu voán ñang gaáp ruùt nhö hieän nay, beân caïnh vieäc phaùt haønh coå phieáu

ra nöôùc ngoaøi ñeå huy ñoäng voán ñaàu tö, Boä Taøi Chính ñaõ coù döï tính vay nôï theo

höôùng chuû ñoäng hôn thoâng qua con ñöôøng phaùt haønh traùi phieáu chính phuû ra nöôùc

ngoaøi (offshore government bonds). Neáu con ñöôøng naøy ñöôïc tieán haønh thì ñaây

chính laø moác ñaùnh daáu cho söï gia nhaäp vaøo thò tröôøng voán quoác teá khoång loà. Ñeå

traùi phieáu quoác teá coù theå trôû thaønh moät keânh thu huùt voán nöôùc ngoaøi, beân caïnh

nhöõng vaán ñeà nhö laõi suaát, tyû giaù…… thì heä soá tín nhieäm quoác gia ñoùng moät vai troø

heát söùc quan troïng bôûi noù taïo neân nieàm tin nôi nhaø ñaàu tö, ñoàng thôøi aûnh höôûng

tröïc tieáp ñeán chi vay nôï.

+ Huy ñoäng voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi

Vieät Nam luoân coi ñaàu tö nöôùc ngoaøi laø moät boä phaän caáu thaønh quan troïng

cuûa neàn kinh teá, ñöôïc khuyeán khích phaùt trieån laâu daøi, bình ñaúng vôùi caùc thaønh

phaàn kinh teá khaùc (phuï luïc 1). Do ñoù, ñeå taêng cöôøng thu huùt vaø söû duïng coù hieäu

quaû hôn nöõa nguoàn voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi, ñoøi hoûi caàn tieáp tuïc caûi thieän hôn nöõa

moâi tröôøng ñaàu tö, laøm cho Vieät Nam thöïc söï laø moät trong nhöõng ñòa baøn ñaàu tö

haáp daãn haøng ñaàu trong khu vöïc.

- Veà moâi tröôøng phaùp lyù, caàn khaån tröông ñöa ra caùc vaên baûn höôùng daãn

Luaät Ñaàu tö, Luaät Doanh nghieäp vaø ban haønh sôùm caùc vaên baûn naøy ñeå caùc nhaø

ñaàu tö cuõng nhö caùc cô quan quaûn lyù Nhaø nöôùc coù thôøi gian tìm hieåu vaø chuaån bò

aùp duïng.

- Veà thuû tuïc haønh chính, caàn hoaøn thieän cô cheá moät cöûa ôû caùc cô quan caáp

pheùp vaø quaûn lyù ñaàu tö, taêng cöôøng phaân caáp maïnh hôn nöõa quaûn lyù ñaàu tö ñi ñoâi

vôùi taêng cöôøng cô cheá phoái hôïp, giaùm saùt vaø kieåm tra; giaûi quyeát kòp thôøi caùc thuû

tuïc veà ñaát ñai, xuaát nhaäp khaåu, haûi quan,.....

- Veà keát caáu haï taàng, tieáp tuïc huy ñoäng moïi nguoàn löïc trong vaø ngoaøi nöôùc,

trong ñoù coù vieäc ban haønh quy cheá khuyeán khích tö nhaân ñaàu tö naâng caáp caùc coâng

trình giao thoâng, caûng bieån, dòch vuï vieãn thoâng, cung caáp ñieän nöôùc, phaán ñaáu

khoâng ñeå xaûy ra tình traïng thieáu ñieän cho hoaït ñoäng saûn xuaát, kinh doanh.

- Veà xuùc tieán ñaàu tö, caàn trieån khai xaây döïng caùc ñaàu moái xuùc tieán ñaàu tö ôû

moät soâ ñòa baøn troïng ñieåm, ñoåi môùi phöông thöùc xuùc tieán ñaàu tö.

- Khaån tröông ban haønh caùc chính saùch hôïp lyù nhaèm phaùt trieån nhanh ngaønh

coâng nghieäp phuï trôï, baûo ñaûm giaûi quyeát toát hôn vieäc cung caáp nguyeân lieäu, phuï

tuøng, linh kieän cho caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi.

- Ñoái voái nguoàn voán ODA, caàn ñaåy nhanh tieán ñoä giaûi ngaân vaø taêng cöôøng

quaûn lyù, giaùm saùt thöôøng xuyeân vieäc söû duïng voán vay, ñaûm baûo söû duïng voán vay

ñuùng muïc ñích, ñuùng ñoái töôïng, thöïc hieän ñaày ñuû moïi cam keát vôùi caùc toå chöùc taøi

chính quoác teá vaø Chính phuû caùc nöôùc ngay töø giai ñoaïn ñaàu (phuï luïc 3).

3.2.1.4 Taêng cöôøng tieàm löïc taøi chính cho caùc doanh nghieäp ngaønh coâng

nghieäp tieán tôùi thaønh laäp caùc taäp ñoaøn kinh teá maïnh

Trong boái caûnh hoäi nhaäp kinh teá khu vöïc vaø theá giôùi ngaøy caøng saâu roäng

coäng vôùi söï phaùt trieån khoâng ngöøng cuûa neàn kinh teá thò tröôøng, yeâu caàu caùc doanh

nghieäp phaûi coù khaû naêng caïnh tranh toát, tieàm löïc taøi chính vöõng maïnh.

Taäp ñoaøn kinh teá coù khaû naêng huy ñoäng raát lôùn caùc nguoàn löïc trong xaõ hoäi ñeå phaùt

trieån kinh teá, taêng khaû naêng caïnh tranh cuûa caû taäp ñoaøn vaø caùc coâng ty thaønh vieân,

taïo söùc maïnh choáng laïi söùc eùp cuûa caùc taäp ñoaøn nöôùc ngoaøi. Hình thaønh caùc taäp

ñoaøn kinh teá ôû caùc nöôùc ñang phaùt trieån laø moät bieän phaùp toát ñeå choáng laïi söï xaâm

nhaäp oà aït cuûa caùc coâng ty nöôùc ngoaøi trong ñieàu kieän buoäc phaûi môû roäng thò tröôøng

ñeå hoäi nhaäp, giuùp cho saûn xuaát trong nöôùc töøng böôùc lôùn maïnh vaø vöôn ra thò

tröôøng theá giôùi. Hình thöùc taäp ñoaøn khaéc phuïc tình traïng thieáu voán ôû caùc coâng ty

nhoû, cho pheùp caùc coâng ty thaønh vieân söû duïng nguoàn voán lôùn cuûa taäp ñoaøn ñeå ñaàu

tö vôùi hieäu quaû cao nhaát theo lôïi theá kinh teá qui moâ.

Nhö phaàn thöïc traïng ñaõ ñeà caäp, nhieàu doanh nghieäp ngaønh coâng nghieäp

Vieät Nam coù voán raát nhoû. Naêng löïc taøi chính yeáu daãn ñeán gaëp nhieàu khoù khaên

trong toå chöùc hoaït ñoäng saûn xuaát, kinh doanh. Vì vaäy trong boái caûnh caïnh tranh vaø

toaøn caàu hoùa, chuû tröông thaønh laäp caùc taäp ñoaøn kinh teá ôû Vieät Nam laø hôïp lyù. YÙ

töôûng phaùt trieån moät soá toång coâng ty thaønh taäp ñoaøn kinh teá ñaõ ñöôïc manh nha töø

nhöõng naêm 1990. Vieäc saép xeáp laïi caùc toång coâng ty theo tinh thaàn Quyeát ñònh

90/TTg vaø 91/TTg cuûa Thuû töôùng chính phuû nhaèm phaùt huy noäi löïc, taêng cöôøng

moái quan heä lieân keát ngang vaø moái lieân keát doïc, taïo ñaø cho vieäc hình thaønh moät soá

doanh nghieäp Nhaø nöôùc thöïc söï hoäi ñuû söùc maïnh vöôn ra thò tröôøng khu vöïc vaø theá

giôùi. Thöïc hieän caùc quyeát ñònh naøy, moät soá toång coâng ty maïnh coù töø 7 thaønh vieân

trôû leân vaø coù qui moâ voán töø 1.000 tæ ñoàng trôû leân ñöôïc thí ñieåm phaùt trieån theo moâ

hình taäp ñoaøn kinh teá.

Ngaønh coâng nghieäp hieän coù 4 toång coâng ty ñang trong giai ñoaïn laäp döï aùn

thí ñieåm hoaït ñoäng theo moâ hình taäp ñoaøn laø Toång coâng ty Daàu khí Vieät Nam,

Toång coâng ty Deät may Vieät Nam, Toång coâng ty Ñieän löïc Vieät Nam vaø Toång coâng

ty Than Vieät Nam. Thöïc teá cho thaáy, ñaây laø nhöõng toång coâng ty coù tieàm löïc taøi

chính maïnh vaø coù boä maùy quaûn lyù hoaït ñoäng raát qui cuû töø nhieàu naêm nay. Nhöng

ñaây vaãn chæ laø giai ñoaïn sô khôûi, ñeå thöïc söï phaùt trieån thaønh taäp ñoaøn kinh teá

maïnh vaãn caàn coù theâm thôøi gian, coù khung phaùp lyù phuø hôïp keøm theo laø cô cheá

chính saùch cuï theå, ñoàng thôøi phaûi coù söï chæ ñaïo ñuùng höôùng, kòp thôøi cuûa caùc

ngaønh, caùc caáp cuøng söï noã löïc cuûa baûn thaân caùc doanh nghieäp.

Beân caïnh ñoù, ñeå coù moät tieàm löïc taøi chính vöõng maïnh thì caùc doanh nghieäp

phaûi maïnh veà noäi löïc vaø coù hoã trôï cuûa ngoaïi löïc. Vai troø cuûa Nhaø nöôùc trong vieäc

taïo ñieàu kieän ñeå caùc doanh nghieäp taêng cöôøng tieàm löïc taøi chính laø khoâng theå

thieáu. Nhaø nöôùc caàn xaây döïng thò tröôøng taøi chính thoâng thoaùng, thuaän lôïi cho caùc

doanh nghieäp huy ñoäng voán cho saûn xuaát kinh doanh.

3.2.2 Caùc giaûi phaùp hoã trôï

3.2.2.1 Chính saùch ñaàu tö trong coâng nghieäp

+Löïa choïn ñaàu tö trong coâng nghieäp: Vieät Nam caàn phaùt trieån cô caáu ngaønh

kinh teá theo höôùng vöøa phaùt huy noäi löïc, lôïi theá so saùnh, naâng cao söùc caïnh tranh

quoác teá, vöøa phuø hôïp vôùi xu theá chuyeån bieán cuûa thôøi ñaïi. Neân öu tieân phaùt trieån

nhöõng ngaønh coâng nghieäp muõi nhoïn laø nhöõng ngaønh coù khaû naêng caïnh tranh,

chieám tyû troïng ñaùng keå treân thò tröôøng trong nöôùc vaø quoác teá, noù coù khaû naêng lan

toûa, loâi keùo caùc ngaønh coâng nghieäp phuï trôï cuøng phaùt trieån. Hieän taïi, coâng nghieäp

Vieät Nam ñang phaùt trieån theo 3 nhoùm vôùi nhöõng cô cheá, chính saùch khaùc nhau,

bao goàm:

- Nhoùm ngaønh coâng nghieäp coù lôïi theá caïnh tranh: goàm caùc ngaønh cheá bieán

noâng laâm, coâng nghieäp naëng vaø tieåu thuû coâng nghieäp.

- Nhoùm ngaønh coâng nghieäp neàn taûng: goàm caùc ngaønh coâng nghieäp cô baûn

saûn xuaát tö lieäu saûn xuaát nhö haï taàng, naêng löôïng; caùc ngaønh cô khí, hoùa

chaát cô baûn, hoùa daàu... nhaèm ñaûm baûo nhu caàu trong nöôùc vaø ñaûm baûo an

ninh töï chuû trong ñieàu kieän thò tröôøng theá giôùi coù nhieàu bieán ñoäng.

- Nhoùm ngaønh coâng nghieäp tieàm naêng: bao goàm caùc ngaønh coâng nghieäp söû

duïng tri thöùc vaø coâng ngheä cao, cô khí cheá taïo, hoùa chaát. Nhöõng nhoùm

naøy tuy giaù trò saûn xuaát coøn khieâm toán nhöng laïi laø ngaønh coâng nghieäp coù

lôïi theá caïnh tranh so saùnh ñoäng maø ngaønh coâng nghieäp caàn phaûi thöïc hieän

chuyeån dòch maïnh meõ trong töông lai.

+ Öu tieân ñaàu tö, ñaåy maïnh phaùt trieån caùc ngaønh hoã trôï coâng nghieäp. Taän duïng

nguoàn löïc trong nöôùc vaø nöôùc ngoaøi ñeå ñaàu tö, thöïc hieän caùc chính saùch öu ñaõi veà

thueá nhaèm ñaåy maïnh phaùt trieån caùc ngaønh hoã trôï coâng nghieäp laø muõi ñoät phaù

chieán löôïc ñeå nhanh choùng khaéc phuïc yeáu keùm cô baûn cuûa ngaønh coâng nghieäp

Vieät Nam. Caùc ngaønh naøy phaùt trieån seõ taïo nhieàu vieäc laøm vaø taïo thuaän lôïi thu huùt

voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi töø caùc coâng ty ña quoác gia lôùn.

+ Chi tieâu coâng coäng daønh cho nghieân cöùu vaø phaùt trieån : ñoái vôùi neàn coâng

nghieäp Vieät Nam, söï yeáu keùm veà coâng ngheä saûn xuaát vaø cuøng vôùi noù laø chaát löôïng

ñaïi ña soá saûn phaåm chöa cao laø moät trong nhöõng nguyeân nhaân chính daãn ñeán naêng

löïc caïnh tranh thaáp ôû moät soá ngaønh, moät soá doanh nghieäp. Do ñoù, ngoaøi vieäc ñaàu

tö vaøo nghieân cöùu vaø phaùt trieån, vieäc thuùc ñaåy aùp duïng caùc tieán boä khoa hoïc vaøo

saûn xuaát laø vaán ñeà then choát phaûi giaûi quyeát. Tröôùc maét caàn thaønh laäp caùc cô sôû

trung gian- nôi taäp hôïp nhu caàu cuûa neàn kinh teá veà coâng ngheä, hình thaønh neân

nhöõng döï aùn nghieân cöùu coù tính khaû thi, môøi goïi caùc nhaø khoa hoïc tham gia saùng

cheá. Caùc nghieân cöùu phaùt trieån theo ñuùng nhu caàu thöïc teá nhu treân seõ phaùt huy toái

ña hieäu quaû cuûa noù.

3.2.2.2 Xaây döïng moâi tröôøng kinh doanh vaø keát caáu haï taàng coù hieäu quaû

Ñoái vôùi caùc nöôùc coâng nghieäp hoùa muoän, vieäc xaây döïng keát caáu haï taàng veà

kinh teá, moâi tröôøng phaùp lyù oån ñònh laø ñieàu kieän raát quan troïng ñeå ñaåy nhanh toác

ñoä vaø quy moâ phaùt trieån ngaønh coâng nghieäp. Keát caáu haï taàng thuaän lôïi laø caùch toát

nhaát ñeå noái lieàn caùc cô sôû saûn xuaát, khai thaùc nguuyeân lieäu vôùi caùc trung taâm cheá

bieán, saûn xuaát vaø khai thoâng saûn phaåm coâng nghieäp vôùi thò tröôøng. Heä thoáng phaùp

luaät phaûi ñaûm baûo taïo ra moâi tröôøng hoaït ñoäng, kinh doanh bình ñaúng cho moïi

thaønh phaàn kinh teá, khuyeán khích ñaàu tö coâng ngheä môùi.

3.2.2.3 Phaùt trieån nhanh nguoàn nhaân löïc coù chaát löôïng cao

Trong thôøi ñaïi coâng ngheä thoâng tin vaø kinh teá tri thöùc, thì vieäc ñaøo taïo vaø naâng

cao trình ñoä nguoàn nhaân löïc phaûi ñöôïc tieán haønh thöôøng xuyeân, lieân tuïc, taïi caùc

ñôn vò saûn xuaát kinh doanh, ñoù cuõng chính laø moät trong nhöõng bieän phaùp quan

troïng laøm gia taêng nhanh haøm löôïng chaát xaùm trong giaù thaønh saûn phaåm( ôû caùc

nöôùc coù neàn kinh teá phaùt trieån haøm löôïng chaát xaùm chieám tôùi khoaûng 1/3 giaù

thaønh saûn phaåm) töø ñoù goùp phaàn taêng khaû naêng caïnh tranh cuûa haøng hoùa treân

thöông tröôøng. Thöïc teá cho thaáy raèng khaû naêng caïnh tranh saûn phaåm cuûa doanh

nghieäp saûn xuaát thöôøng gaén lieàn vôùi coâng taùc ñaøo taïo vaø nghieân cöùu khoa hoïc .

Hieän taïi möùc ñaàu tö bình quaân cuûa caùc doanh nghieäp cho nghieân cöùu khoa hoïc

vaø phaùt trieån coâng ngheä khoâng quaù 0,25% doanh thu, trong khi ñoù ôû caùc nöôùc coâng

nghieäp tyû leä naøy thöôøng laø 5-6%, coøn ñoái vôùi caùc nöôùc phaùt trieån leân tôùi 10%. Möùc

ñaàu tö cho nghieân cöùu khoa hoïc vaø phaùt trieån coâng ngheä thaáp cuõng laø moät nguyeân

nhaân quan troïng daãn ñeán khaû naêng caïnh tranh yeáu keùm cuûa haøng hoùa Vieät Nam

treân thò tröôøng theá giôùi. Chính vì theá, coâng taùc ñaøo taïo vaø phaùt trieån nguoàn nhaân

löïc trong caùc doanh nghieäp caàn gaén lieàn vôùi coâng taùc nghieân cöùu, caûi tieán kyõ thuaät,

hoaøn thieän phöông phaùp quaûn lyù, vaø xem ñoù nhö moät trong nhöõng boä phaän quan

troïng trong toång theå chieán löôïc kinh doanh cuûa doanh nghieäp ñeå taêng naêng suaát

lao ñoäng haï giaù thaønh saûn phaåm. Ñaây cuõng laø yeáu toá quan troïng ñeå taïo ñaø cho neàn

kinh teá taêng tröôûng theo chieàu saâu.

Vieät Nam laø moät quoác gia ñi sau trong quaù trình phaùt trieån kinh teá. Chuùng ta coù

lôïi theá cuûa moät nöôùc ñi sau laø coù theå tieáp nhaän caùc kinh nghieäm trong quaûn lyù, tieáp

nhaän caùc coâng ngheä hieän ñaïi maø khoâng caàn ñaàu tö nhieàu. Vaán ñeà ôû ñaây chính laø

vai troø cuûa con ngöôøi trong vieäc tieáp nhaän vaø khai thaùc coâng ngheä, vaän duïng caùc

kinh nghieäm trong quaûn lyù. Coù ñöôïc moät nguoàn löïc maïnh, coù tri thöùc, coù naêng

löïc,... chaéc chaén chuùng ta khoâng chæ döøng laïi ôû vieäc chæ coù tieáp nhaän vaø khai thaùc

maø coøn coù theå phaùt trieån leân möùc cao hôn.

3.2.2.4 Caùc hoaït ñoäng hoã trôï môû roäng thò tröôøng tieâu thuï saûn phaåm coâng

nghieäp

Trong boái caûnh hoäi nhaäp toaøn caàu vaø caïnh tranh quoác teá thì vaán ñeà môû roäng vaø

chieám lónh thò phaàn saûn phaåm, keå caû taïi thò tröôøng noäi ñòa phaûi ñöôïc quan taâm

haøng ñaàu, maø ñaëc bieät laø coâng taùc xuùc tieán thöông maïi vaø xaây döïng thöông hieäu

saûn phaåm. Vì theá coâng taùc xuùc tieán thöông maïi caàn ñöôïc naâng leân moät caáp ñoä môùi,

vaø noù phaûi laø moät boä phaän quan troïng trong chieán löôïc kinh doanh cuûa doanh

nghieäp, ñaëc bieät chuù troïng ñeán vieäc ñaàu tö vaø xaây döïng thöông hieäu. Vì noù coù yù

nghóa quan troïng ñeå taêng söùc caïnh tranh vaø gia taêng lôïi nhuaän cuûa saûn phaåm.

Chuùng ta caàn coù moät chieán löôïc toång hôïp ñeå môû roäng thò tröôøng cho haøng coâng

nghieäp, ñaëc bieät laø ñaåy maïnh xuaát khaåu. Nhaø nöôùc neân ñaët vaán ñeà xuaát khaåu haøng

coâng nghieäp thaønh chieán löôïc quoác gia, ñaët muïc tieâu haøng naêm vaø coù cheá ñoä

khuyeán khích, khen thöôûng, baøn baïc giöõa Nhaø nöôùc vaø caùc doanh nghieäp xuaát

khaåu.

Ñeå ñaûm baûo tính hieäu quaû, ngaønh coâng nghieäp caàn chuù troïng phaùt trieån thò

tröôøng höôùng vaøo caùc maët haøng muõi nhoïn, taêng soá löôïng vaø chuûng loaïi saûn phaåm.

Nhaø nöôùc caàn taêng cöôøng hoaït ñoäng xuùc tieán thöông maïi nhaèm taïo ñieàu kieän cho

caùc doanh nghieäp tieáp caän vaø môû roäng thò tröôøng nöôùc ngoaøi. Chieán löôïc coâng

nghieäp hoùa höôùng veà xuaát khaåu deã bò aûnh höôûng bôûi caùc bieán ñoäng veà thò tröôøng

do caùc söï kieän kinh teá, chính trò gaây ra. Do ñoù ñeå giaûm ruûi ro trong kinh doanh, caùc

doanh nghieäp Vieät Nam caàn phaûi ña daïng hoùa thò tröôøng xuaát khaåu vaø phaùt trieån

thò tröôøng trong nöôùc.

3.2.2.5 Taùi caáu truùc laïi ngaønh

Trong xu theá hoäi nhaäp vaø phaùt trieån ngaønh coâng nghieäp Vieät Nam ñöùng tröôùc

thaùch thöùc laø thieáu nguyeân lieäu saûn xuaát trong nöôùc, tyû leä noäi ñòa hoùa khoâng cao,

chuû yeáu phaûi nhaäp khaåu neân nhieàu doanh nghieäp vaãn gia coâng, laép raùp daãn ñeán

laøm taêng giaù thaønh saûn phaåm, giaûm khaû naêng caïnh tranh cuûa saûn phaåm. Maët khaùc,

cô cheá quaûn lyù , boä maùy quaûn lyù cuûa caùc doanh nghieäp coøn quaù naëng neà vaø coàng

keành cuõng laø moät löïc caûn giaûm naêng löïc caïnh tranh cuûa ngaønh coâng nghieäp trong

tieán trình hoäi nhaäp.

Chính vì vaäy, ngaønh coâng nghieäp caàn phaûi taùi caáu truùc laïi ngaønh, caùc doanh

nghieäp phaûi taùi caáu truùc laïi quy moâ, boä maùy hoaït ñoäng, taäp trung phaùt trieån moät soá

ngaønh nhoùm saûn phaåm chuû löïc mang haøm löôïng khoa hoïc cao. Ñôn cöû nhö ñaõ giaûi

theå moät soá toång coâng ty nhaø nöôùc cho phuø hôïp vôùi tình hình quaûn lyù môùi; quyeát

ñònh coå phaàn hoùa moät soá toång coâng ty vaø coâng ty lôùn, chuyeån moät soá toång coâng ty

sang hoaït ñoäng theo moâ hình coâng ty meï- coâng ty con...(phuï luïc 8).Caàn ñaåy maïnh

vieäc coå phaàn hoùa ñeå caùc doanh nghieäp vaøo thöông tröôøng vôùi boä maùy naêng ñoäng

hôn, traùch nhieäm gaén vôùi quyeàn lôïi, ñoàng thôøi ñeå laøm laønh maïnh hoùa tình hình taøi

chính cuûa caùc doanh nghieäp.

Söï phaùt trieån cuûa thò tröôøng toaøn caàu vaø tieán boä cuûa khoa hoïc – coâng ngheä thôøi

gian gaàn ñaây ñaõ keùo theo vieäc ñieàu chænh lieân tuïc cô caáu kinh teá, taïo ra haøng loaït

ngaønh saûn xuaát môùi giöõ vò trí then choát trong neàn kinh teá nhö coâng ngheä thoâng tin,

coâng ngheä sinh hoïc, coâng ngheä vaät lieäu môùi vaø coâng ngheä naêng löôïng. Trong ñoù,

coâng ngheä thoâng tin laø moät trong nhöõng ngaønh coù toác ñoä phaùt trieån cao nhaát, ñaõ

thuùc ñaåy caûi caùch, môû cöûa giöõa caùc quoác gia vaø caùc khu vöïc, ñaùnh daáu xu höôùng

chuyeån töø neàn kinh teá coâng nghieäp sang neàn kinh teá tri thöùc...

Trong boái caûnh hoäi nhaäp kinh teá quoác teá vaø neàn kinh teá theá giôùi ñang böôùc vaøo

moät daïng thöùc môùi- neàn kinh teá tri thöùc. Caùc ngaønh coâng ngheä cao( coâng ngheä

thoâng tin, coâng ngheä sinh hoïc, coâng ngheä vaät lieäu môùi) phaûi ñöôïc öu tieân vaø quan

taâm haøng ñaàu. Do ñoù, Nhaø nöôùc caàn xaây döïng chieán löôïc toång theå veà phaùt trieån

caùc ngaønh coâng ngheä cao vôùi moät cô cheá ñaëc thuø veà caùc phöông dieän ñaàu tö, taøi

chính, tín duïng ( ñöôïc thueâ ñaát vôùi giaù reû, ñöôïc mieãn giaûm caùc loaïi thueá, ñöôïc vay

voán tín duïng vôùi laõi suaát öu ñaõi ). Ñeå phaùt trieån caùc ngaønh coâng ngheä cao ñoøi hoûi

moät nguoàn voán ñaàu tö ban ñaàu raát lôùn, ñieàu naøy coù theå aûnh höôûng phaàn naøo tôùi

vieäc phaân boå caùc nguoàn löïc xaõ hoäi, nhöng ñaây laïi laø nhöõng ngaønh coù haû naêng thu

hoài voán nhanh, hieäu suaát ñaàu tö lôùn. Vì theá trong thôøi gian tôùi caàn gia taêng maïnh

meõ tyû troïng voán ñaàu tö cho caùc ngaønh coâng ngheä cao trong toång voán ñaàu tö cho

toaøn xaõ hoäi.

KEÁT LUAÄN

Ñeå phaùt trieån ngaønh coâng nghieäp Vieät Nam, tröôùc heát chuùng ta caàn xaùc ñònh

chieán löôïc phaùt trieån linh hoaït vaø phuø hôïp vôùi tieàm löïc, ñieàu kieän kinh teá xaõ hoäi

cuûa ñaát nöôùc, cuûa khu vöïc vaø theá giôùi. Trong chöông 3, taùc giaû taäp trung ñeà xuaát

moät soá giaûi phaùp taøi chính vaø caùc giaûi phaùp hoã trôï vôùi mong muoán ñöôïc ñoùng goùp

moät phaàn nhoû vaøo vieäc phaùt trieån ngaønh coâng nghieäp Vieät Nam, goùp phaàn vaøo söï

nghieäp coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa ñaát nöôùc .

KEÁT LUAÄN

Ñeå phaùt trieån ngaønh coâng nghieäp Vieät Nam, chuùng ta caàn nhaän bieát nhöõng yeáu

keùm, khoù khaên, ñöa ra ñöôïc caùc giaûi phaùp ñeå giaûi quyeát laø yeáu toá caàn thieát ñeå taïo

ñaø cho ngaønh coâng nghieäp vöôn leân. Tuy nhieân ñeå ngaønh coâng nghieäp Vieät Nam

phaùt trieån nhanh vaø beàn vöõng moät yeâu caàu caàn thieát laø söï ñoåi môùi, tính naêng ñoäng

cuûa moãi doanh nghieäp trong khaâu taïo ra saûn phaåm môùi, chaát löôïng cao, giaù thaønh

haï vaø ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu cuûa xaõ hoäi. Cuøng vôùi vieäc vöôn leân cuûa töøng doanh

nghieäp, moät chính saùch hoã trôï, khuyeán khích vaø ñaõi ngoä ñoái vôùi caùc doanh nghieäp

laøm aên uy tín, coù saùng kieán kyõ thuaät môùi, laøm lôïi cho doanh nghieäp vaø nhaø nöôùc…

laø vieäc caàn ñöôïc phaùt huy vaø môû roäng. Caùc chính saùch ñoù bao goàm hoã trôï voán,

coâng ngheä maùy moùc, chuyeân gia; chuyeån giao khoa hoïc kyõ thuaät tieân tieán; quaõng

baù thöông hieäu, tieáp thò haøng hoùa ôû quy moâ quoác gia. Beân caïnh cheá ñoä trôï giuùp,

khen thöôûng thì moät haønh lang phaùp lyù ñuû thoâng thoaùng, mang tính thöïc tieãn, phuïc

vuï vì lôïi ích cuûa nhaø saûn xuaát laø raát caàn thieát trong coâng cuoäc ñoåi môùi ngaønh coâng

nghieäp Vieät Nam.

Taøi lieäu tham khaûo

1. Th.S Ñaøm Xuaân Anh (2006), “Vai troø cuûa nguoàn nhaân löïc trong tieán trình

hoøa nhaäp kinh teá cuûa Vieät Nam”, Taïp chí Phaùt trieån kinh teá, soá 185, trang

54-55.

2. Nguyeãn Vaên Coâng (2006), “Moät soá bieän phaùp chuû yeáu goùp phaàn hoaøn thieän

luaät thueá giaù trò gia taêng ñeán naêm 2020”, ”, Taïp chí Phaùt trieån kinh teá, soá

183, trang 42-44.

3. PGS.TS. Nguyeãn Thò Dieãm Chaâu (2005), “Giaûi phaùp goùp phaàn hoaøn thieän

luaät thueá thu nhaäp doanh nghieäp ôû Vieät Nam trong giai ñoaïn hieän nay”, ”,

Taïp chí Phaùt trieån kinh teá, soá 172, trang 58-59.

4. TS. Nguyeãn Xuaân Duõng (2002), Moät soá ñònh höôùng ñaåy maïnh coâng nghieäp

hoùa hieän ñaïi hoùa ôû Vieät Nam giai ñoaïn 2001-2010, NXB Khoa hoïc xaõ hoäi,

Haø noäi.

5. TS. Hoaøng Ñöùc (2005), “Nhìn laïi quaù trình töï do hoùa laõi suaát ôû nöôùc ta”,

Taïp chí Phaùt trieån kinh teá, soá 186, trang 42-43.

6. PGS.TS. Ñoã Ñöùc Ñònh (2004), Kinh teá hoïc phaùt trieån veà coâng nghieäp hoùa vaø

caûi caùch neàn kinh teá, NXB Chính trò quoác gia, Haø noäi.

7. Nguyeãn Hoaøi (2005), “ Hai vaán ñeà cô baûn cuûa coâng nghieäp Vieät Nam ñeán

2020”, Baùo ñieän töû - Thôøi baùoKinh teá Vieät Nam..

8. Hoaøng Trung Haûi (2006), “ Caùc giaûi phaùp thu huùt voán ñaàu tö ñeå phaùt trieån

ngaønh Coâng nhieäp”, Taïp chí Coâng nghieäp, kì 1 thaùng 06, trang 5.

9. TS. Nguyeãn Troïng Hoaøi, Th.S Voõ Taát Thaéng (2005), “ Taäp ñoaøn kinh teá ôû

Vieät Nam”, ”, Taïp chí Phaùt trieån kinh teá, soá 180, trang 2-5.

10. PGS.TS Ñaøo Duy Huaân (2006), “Nhìn laïi kinh teá Vieät Nam naêm 2005 vaø

ñònh höôùng phaùt trieån naêm 2006”, Taïp chí Phaùt trieån kinh teá, soá 183, trang

15-18.

11. TS. Ñoaøn Thanh Haø (2005), “Chieán löôïc cho caùc ngaân haøng thöông maïi

Vieät Nam trong tieán trình hoäi nhaäp quoác teá”, ”, Taïp chí Phaùt trieån kinh teá,

soá 176, trang 50-52.

12. Ninh Kieàu (2004), “ Coâng nghieäp saün saøng hoäi nhaäp”, Baùo ñieän töû - Thôøi

baùoKinh teá Vieät Nam..

13. Hoà Quang Minh ( 2006), “ Nguoàn löïc ñaàu tö töø beân ngoaøi phuïc vuï phaùt

trieån kinh teá – xaõ hoäi giai ñoaïn 2006-2010”, Taïp chí Coâng nghieäp, kì 1

thaùng 06, trang 12.

14. PGS.TS. Traàn Hoaøng Ngaân, Th.S Traàn Phöông Thaûo, Th.S Phaïm Thò Anh

Thö ( 2005), “ Thò tröôøng chöùng khoaùn Vieät Nam sau moät chaëng ñöôøng 5

naêm”, Taïp chí Phaùt trieån kinh teá, soá 179, trang 2-5.

15. GS.TS. Nguyeãn Thieän Nhaân (2006), “Saùu baøi hoïc chuyeån dòch cô caáu kinh

teá vaø naâng cao hieäu quaû kinh doanh töø thöïc tieãn Tp.Hoà Chí Minh”, Taïp chí

Phaùt trieån kinh teá, soá 183, trang 22-25.

16. TS. Haø Thò Ngoïc Oanh (2005), “Söùc caïnh tranh cuûa haøng hoùa trong ñieàu

kieän hoäi nhaäp kinh teá quoác teá”, Taïp chí Phaùt trieån kinh teá, soá 181, trang 22-

25.

17. Leâ Taán Phöôùc (2006), “AÛnh höôûng töï do hoùa taøi chính ñeán heä thoáng ngaân

haøng Vieät Nam”, Taïp chí Phaùt trieån kinh teá, soá 183, trang 40-42.

18. Th.S Leâ Thò Thanh Tuøng, Th.S Leâ Ngoïc Uyeån (2001), “Kinh teá hoïc phaùt

trieån – Ñeà cöông baøi giaûng vaø baøi taäp.

19. Toång cuïc Thoáng keâ (2003), “ Kinh teá xaõ hoäi Vieät Nam 3 naêm (2001-

2003)”, NXB Thoáng keâ.

20. “Chính saùch coâng nghieäp vaø thöông maïi cuûa Vieät Nam trong boái caûnh hoäi

nhaäp” , NXB Thoáng keâ,2003.

21. Trung taâm thoâng tin thöông maïi (2003), “ Thò tröôøng Vieät Nam thôøi kyø hoäi

nhaäp AFTA”, NXB Toång hôïp TP.HCM.

22. TS Ñaëng Tuøng ( 2006), “ Xaây döïng ñònh höôùng chieán löôïc veà phaùt trieån

coâng nghieäp beàn vöõng “,Taïp chí Coâng nghieäp, kì 1 thaùng 06, trang 6.

23. Söû Ñình Thaønh (2005), “Ñònh höôùng caûi caùch chính saùch thueá cuûa Vieät

Nam”, ”, Taïp chí Phaùt trieån kinh teá, soá 179, trang 53-55.

24. GS.TS. Voõ Thanh Thu (2005), “Hoaït ñoäng ñaàu tö nöôùc ngoaøi naêm 2004

thöïc traïng vaø kieán nghò giaûi phaùp”, Taïp chí Phaùt trieån kinh teá, soá 171, trang

13-14.

25. PGS.TS. Phöông Ngoïc Thaïch (2005), “ Moät soá thaùch thöùc lôùn khi Vieät Nam

hoäi nhaäp kinh teá theá giôùi”, Taïp chí Phaùt trieån kinh teá, soá 171, trang 30-35.

26. Th.S Nguyeãn Quoác Toøng (2006), “Phaùt trieån nhanh moät soá coâng ngheä troïng

ñieåm, tieân tieán cuûa Tp. Hoà Chí Minh giai ñoaïn 2006-2010”, Taïp chí Phaùt

trieån kinh teá, soá 185, trang 20-23.

27. TS. Buøi Kim Yeán (2005), “ Thò tröôøng chöùng khoùan Vieät Nam troøn 5 tuoåi

laøm theá naøo ñeå phaùt trieån nguoàn nhaân löïc”, ”, Taïp chí Phaùt trieån kinh teá, soá

178, trang 29-31.

28. PGS.TS. Ñoaøn thò Hoàng Vaân (2005), “Xuaát khaåu 2005 höôùng tôùi muïc tieâu

30,5 tyû USD”, Taïp chí Phaùt trieån kinh teá, soá 172, trang 22-23.

Caùc website:

- www.vneconomy.com.vn

- www.google.com.vn

- www.dei.gov.vn

- www.mpi.gov.vn

- www.mof.gov.vn

PH Ụ L ỤC Phuï luïc 1 : Ñoùng goùp cuûa ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñoái vôùi voán ñaàu tö phaùt trieån ( Ñvt : nghìn tyû ñoàng )

Naêm

Khu vöïc FDI Tyû troïng FDI (%)

1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 Toång voán ñaàu tö phaùt trieån 72,4 87,4 108,4 117,1 131,2 145,3 163,5 183,8 217,6 Khu vöïc kinh teá Nhaø nöôùc 30,34 42,9 53,6 65,0 76,9 83,6 95,0 103,3 123,0 Khu vöïc ngoaøi quoác doanh 20,0 21,8 24,5 27,8 31,5 34,6 38,5 46,5 58,1 23,39 25,00 33,93 29,16 23,88 24,41 39,24 34,00 36,40 32,3 28,6 31,3 24,9 18,2 16,8 24 18,5 16,8

Nguoàn : Toång cuïc Thoáng keâ Phuï löïc 2 : Tyû troïng cuûa khu vöïc FDI trong moät soá saûn phaåm

Stt Ngaønh

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 Laép raùp oâtoâ Saûn xuaát vaø laép raùp xe maùy Saûn xuaát vaø laép raùp ti vi Laép raùp maùy giaët, tuû laïnh Khai thaùc daàu thoâ Saûn xuaát daàu thöïc vaät Saûn xuaát söõa Xaø phoøng, boät giaët Saûn xuaát theùp Saûn xuaát xi maêng Deät vaûi May maëc Saûn xuaát bia Saûn xuaát ñöôøng Tyû troïng chieám trong toång soá (%) 96,1 80,3 88,0 100 100 55,5 50,6 48,0 46,2 32,8 33,5 27,4 28,0 25,7

Nguoàn: Thoáng keâ kinh teá-xaõ hoäi Vieät Nam 3 naêm 2001 -2003

Phuï luïc 3: Nguoàn voán ODA cam keát, kyù keát, vaø giaûi ngaân (Ñvt: trieäu USD)

Soá voán cam keát

Voán kyù keát

Voán giaûi ngaân

4000

3500

8 4 7 3

3000

1 4 4 3

2500

9 3 8 2

2 6 4 2

9 9 3 2

2000

8 6 5 2

5 1 5 2

8 1 4 2

1500

5 0 8 1

7 8 7 1

7 5 7 1

0 5 6 1

1000

2 2 4 1

0 0 5 1

8 2 5 1

500

0 2001

2002

2003

2004

2005

Nguoàn : Thôøi baùo kinh teá Vieät Nam, soá 136-2006 tr 5. Phuï luïc 4: Cô caáu ngaønh coâng nghieäp 7 tænh thuoäc vuøng kinh teá troïng ñieåm phía Nam theo thaønh phaàn kinh teá ( giaù thöïc teá; Ñvt: %) 1999 2001 2002 2003 2004 2000 1998

100 100

Ngaønh vaø thaønh phaàn kinh teá 100 100 Coâng nghieäp cheá bieán 31,56 29,85 Nhaø nöôùc trung öông 9,97 Nhaø nöôùc ñòa phöông 13,03 0,32 0,32 7,80 7,27 15,72 15,53 31,56 37,06 Taäp theå Caù theå Tö nhaân Coù voán ñaàu tö nöôùc 100 29,30 10,97 0,30 6,59 15,56 37,27 100 100 25,73 24,51 22,49 21,00 9,21 9,27 8,09 9,95 0,22 0,28 0,22 0,30 9,58 10,02 8,60 8,48 15,58 16,17 18,20 18,18 38,87 39,72 41,28 44,03

ngoaøi

100 100 100 100 100 100 100

CN saûn xuaát vaø phaân phoái ñieän, khí ñoát vaø nöôùc

4,42 0,00 0,02 0,00 3,70 0,00 0,02 0,01

Nhaø nöôùc trung öông Nhaø nöôùc ñòa phöông Taäp theå Caù theå Tö nhaân Coù voán ñaàu tö nöôùc 89,29 84,02 6,21 7,94 0,00 0,00 0,04 0,00 0,00 0,00 9,73 2,77 74,99 5,76 0,00 0,04 0,00 19,21 76,04 73,78 80,26 85,00 3,99 4,56 0,00 0,00 0,06 0,02 0,00 0,01 19,38 21,79 16,02 10,94

ngoaøi Nguoàn: Toång cuïc thoáng keâ naêm – Nieân giaùm thoáng keâ

Vieät Nam Singapore Haøn Quoác Malaysia Thaùi lan AÁn Ñoä Inñoâneâxia Toång soá nöôùc xeáp haïng 2002 2003 2004 2005 65 4 21 27 32 48 67 80 1999 48 1 22 16 30 52 37 59 81 104 77 23 36 44 104 60 6 18 29 32 56 72 102 60 4 23 30 33 36 55 75

Phuï luïc 5: Xeáp haïng caïnh tranh cuûa Vieät Nam vaø moät soá nöôùc ôû chaâu AÙ 2000 2001 53 2 28 24 30 49 44 59 Nguoàn: Taïp chí nghieân cöùu Kinh teá, soá 2 -2006

Phuï luïc 6: Moät soá maët haøng xuaát khaåu chuû löïc cuûa Vieät Nam trong 11

thaùng ñaàu naêm 2005

(Ñvt: trieäu USD)

STT 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 Maët haøng Daàu thoâ Deät, may Giaøy deùp Thuûy saûn Saûn phaåm goã Gaïo Ñieän töû, maùy tính Cao su Caø pheâ Than ñaù Daây ñieän vaø caùp ñieän Haït ñieàu Saûn phaåm nhöïa Rau quaû Saûn phaåm goám söù Haït tieâu Xe ñaïp vaø phuï tuøng Trò giaù 6.763 4.326 2.685 2.491 1367 1352 1302 680 658 593 460 441 315 214 221 141 130

Nguoàn: Boä Thöông maïi

Phuï luïc7: Ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi theo ngaønh; giai ñoaïn 1998-2004

Noâng laâm

nghieäp 7%

CN naëng 24%

Dòch vuï 34%

CN nheï 16%

CN daàu khí 4%

Xaây döïng 9%

CN thöïc phaåm

6%

Nguoàn: Boä Keá hoaïch vaø Ñaàu tö, Toång cuïc thoáng keâ Phuï luïc 8: Toång hôïp caùc DNNN ñaõ coå phaàn hoùa theo Boä, ngaønh ( tính ñeán thôøi ñieåm 30-09-2004)

STT Teân Boä, ngaønh

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 Boä, ngaønh(I) Boä Giao thoâng vaän taûi Boä Thöông maïi Boä Coâng nghieäp Boä Xaây döïng Boä NN vaø PTNT Boä Thuûy saûn Toång cuïc Du lòch Boä Vaên hoùa thoâng tin Boä Y teá Toång cuïc KT-TV TT Khoa hoïc vaø CN quoác gia Boä Khoa hoïc coâng ngheä Boä Taøi chính Soá löôïng DNNN ñaõ CPH 63 36 70 87 79 12 4 1 10 1 1 2 2

14 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 Boä Quoác phoøng Toång soá (I) Toång coâng ty 91(II) Toång Cty Deät may Toång Cty Theùp Toång Cty Haøng haûi Toång Cty Böu chính vieãn thoâng Toång Cty Cao su Toång Cty Xi maêng Toång Cty Giaáy Toång Cty Thanh Vieät Nam Toång Cty Caø pheâ Vieät Nam Toång Cty Löông thöïc mieàn Baéc Toång Cty Löông thöïc mieàn Nam Toång Cty Ñöôøng saét Vieät Nam Toång Cty Hoùa chaát Toång Cty Ñieän löïc Toång coäng (II) Toång(I+II) 3 371 19 12 22 12 4 6 4 10 3 4 1 3 16 7 123 494

Nguoàn: Baùo caùo toång keát hoaït ñoäng CPH DNNN, thaùng 11-2004 cuûa Cuïc Taøi chính doanh nghieäp Boä Taøi chính Phuï luïc 9: Thueá thu nhaäp doanh nghieäp cuûa Vieät Nam vaø caùc nöôùc ASEAN

STT Quoác gia

1 2 3 4 5 6 Thueá thu nhaäp doanh nghieäp (%) 26 30 10-15-30 35 30 15-20-25-32 Singapore Malaysia Indonesia Philippin Thaùi Lan Vieät Nam

Nguoàn: Söû duïng caùc coâng cuï taøi chính ñeå huy ñoäng voán cho chieán löôïc phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi cuûa Vieät Nam ñeán naêm 2020

Danh muïc kyù hieäu chöõ vieát taét trong luaän vaên

AFTA Khu vöïc maäu dòch töï do caùc nöôùc Ñoâng Nam AÙ

ASEAN Hieäp hoäi caùc nöôùc Ñoâng Nam AÙ

CEPT Chöông trình öu ñaõi thueá quan coù hieäu löïc chung

FDI Ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi

ODA Nguoàn voán hoã trôï phaùt trieån chính thöùc cuûa nöôùc ngoaøi

WTO Toå chöùc Thöông maïi Theá giôùi

GATT Hieäp ñònh chung thöông maïi vaø thueá quan

GDP Toång saûn phaåm quoác noäi

Danh muïc caùc baûng

Baûng 2.1: Toác ñoä taêng giaù trò saûn xuaát coâng nghieäp bình quaân haøng naêm . . . . . .27

Baûng 2.2: Cô caáu kinh teá ngaønh qua caùc naêm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .30

Baûng 2.3: Toác ñoä taêng GDP theo thaønh phaàn kinh teá . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .31

Baûng 2.4: Kim ngaïch xuaát khaåu cuûa Vieät Nam qua caùc naêm . . . . . . . . .. . . . . .. .32

Baûng 2.5: Bieán ñoäng vieäc laøm haøng naêm cuûa caùc ngaønh kinh teá . . . . . . .. . . . . .34

Baûng 2.6: Naêng löïc caïnh tranh cuûa kinh teá Vieät nam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .37

Baûng 2.7: Taêng tröôûng xuaát nhaäp khaåu . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40

Baûng 2.8: Tình traïng söû duïng coâng ngheä vaø maùy moùc thieát bò moät soá ngaønh

coâng nghieäp . . . . . .. . . . . . .. . . . .. .. . . . . . . .. . . .. .. . . . . . .. . . . . .. . . .. .. . . . 41

Baûng 2.9: Dieãn bieán laõi suaát cuûa Ngaân haøng Nhaø nöôùc Vieät nam . . . . . . . . . . .52