intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE

Nền kinh tế thương nghiệp của Việt Nam những năm đầu thế kỷ XX

Chia sẻ: Caygaolon Caygaolon | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:7

34
lượt xem
1
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài viết nghiên cứu về nền kinh tế thương nghiệp của Việt Nam những năm đầu thế kỷ XX thông qua các hoạt động nội thương và ngoại thương. Để nắm chi tiết nội dung nghiên cứu mời các bạn cùng tham khảo bài viết.

Chủ đề:
Lưu

Nội dung Text: Nền kinh tế thương nghiệp của Việt Nam những năm đầu thế kỷ XX

NEN KINH TE THirCTNG NGHIEP COA<br /> VIET NAM N H O I G NAM DAU THl^ KY XX<br /> <br /> TA THITHUr<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> ben ngoai, do dd dfiy la cd hdi d l cac nhfi til<br /> T rong Chfldng trinh cua Paul<br /> Doumer, phfit triln thUdng mai lfi<br /> muc tidu cao nhfit cua cudc khai thfic thudc<br /> ban, cac cdng ty tfl ban bd vd'n dfiu tfl vao<br /> vide budn bfin kiem ldi mot each de dfing.<br /> dia Ifin thfl nhfit bdi thiidng mai se giup Nfim 1906, trong ngudn vd'n tfl nhan,<br /> Phfip thflc hidn duoc y do biln Vigt Nam thfldng mai dflpc xIp vfio hfing thfl ba v6i<br /> thfinh thi trfldng tidu thu hfing hda cua 41,5 trieu francs, dflng sau diidng sfit 95<br /> Phfip dong thdi cung cfip cho Phap nhiing trieu, edng nghilp 72 tri$u vfi ehi diing<br /> san phim sinh ldi ciing nhiing san phim trfldc ndng nghiep 13 trieu (1) vfi theo<br /> mfi nln kinh t l Phap dang can. Vl phia Charles Robequain, s i 492 tridu francs<br /> chinh quyin thflc dan, dl thuc diy sfl phfit vfing mfi tfl nhfin dfiu tfl vfio Ddng DfltJi^<br /> triln cua thUdng mai d thudc dia, trfldc h i t trong vdng 30 nam tfl 1888 den 1918, thfldng<br /> nd da rfi't chu y den viec to ehflc lai eac mai cung dflng vfio hfing thfl ba vdi 75 tridu<br /> phdng thUdng mai. Ngfiy 7-2-1901, Tong francs (15%), dflng sau cdng ngliiep mo 249<br /> thong Phfip ra sac lenh lap Ban ehi dao trieu (51%), giao thdng vfin tai 128 tridu<br /> Ndng - Lfim - Thfldng nghidp Ddng Dfldng. (26%) vfi dflng trfldc ndng nghidp 40 trieu<br /> Ngfiy 14-11-1901, Tofin quyin Paul (8%) (2). Tuy nhign, trong sd' 54 cdng ty vo<br /> Doumer ra nghi dinh quy dinh lai ehflc danh dfldc thfinh lfip de kinh doanh d Ddng<br /> nang ciia cfic Phong thfldng mai. Dudng tfl nfim 1897 den nfim 1918, vdi ting<br /> Ddi vdi cfic nhfi tfl ban vfi eac cdng ty tfl sd' vdn ban dfiu 166 tridu franca mfi chung tdi<br /> ban, sii phat trien ciia cfic cdng trinh cdng dfin ra d trdn, cd tdi 10 cdng ty, cd t^ng s i v ^<br /> cdng, nhfit la cfic tuyln dfldng sit, dfldng 97 trieu francs hoat ddng trong hnh vflc<br /> bd, dudng thiiy ciing nhfl sfl phfit triln cua thiidng mai, dflng hfing dfiu ve vd'n tror^ trfit<br /> cfic nganh kinh tg' cdng nghidp, ndng tfl dfiu tfl cua cfic cdng ty nay. Dieu dd noi<br /> nghigp... da tao ra nguon hfing vfi nhiing len ring, vide budn ban gid khdng cdn le te<br /> nhu elu kich thich sii phfit trien ciia viee nfla mfi da c6 sU tfip trung tu ban ldn trong<br /> budn ban, nhfi't lfi ngoai thUdng. Mat khfic, cfic cdng ty dai thfldng vfi cac cdng ty nay<br /> trong dilu kien cua mdt n l n kinh t l cdn chi phdi hfi'i nlifl tfit ca nhflng hoat ddng<br /> non yeu, Ddng Dfldng phu thude nhilu vfio budn bfin vdi bdn ngoai cua Ddng Dudng.<br /> <br /> <br /> • PGS.TS. Vidn Sfl hoc<br /> ten hinh t€ Hiirong nghigp ciia Viet Ram...<br /> <br /> Dilu dfing ndi lfi khfic vdi viec budn bfin Sii phat triln ciia ngoai thfldng edn cd thi<br /> rfldc dfiy cua ngfldi ban xfl, gid dfiy cdng dflde nhfin thfiy d sfl tfing ldn ciia tong kim<br /> fi^ nfiy khdng chi diln ra vdi cfic loai hfing ngach xufit - nhfip khfiu trong thdi gian 1897-<br /> ida thdng thfldng mfi nhilu loai hinh budn 1918, tfl 81 tridu ding nfim 1897 (xufit 46<br /> )fin mdi da ra ddi vfi cung khfie vdi thdi tridu, nhfip 35 tridu) tfing ldn 171 trieu dong<br /> luen budn bfin nhd le quanh qufin trfldc nam 1902 (xufit 74 trieu, nhfip 97 trieu) ldn<br /> ^ay, nhfit lfi theo quan nidm "trgng ndng, Ob 179 trieu dong nam 1907 (xufit 98 trieu, nhfip<br /> huong", "bi quan toa cdng" cua triiu 81 trieu), roi 192 trieu dong nfim 1912 (xufit<br /> Nguyen, viec budn bfin vdi nfldc ngofii gid 102 tridu, nhfip 90 trieu) tridu, nhfip 81<br /> Ifldc gidi thflc dfin coi trong hfing dfiu vfi do trieu), va 580 tridu francs (tUdng dfldi^ 235<br /> 3hinh phii t h u ^ dia n i m ddc quyin kilm tridu dong) nfim 1913 (3).<br /> sofit. Cung nhfl vay, sii phat triln ciia ngoai<br /> thUdng thdi ky nfiy cdn dUdc bieu hi$n d<br /> a. Ngoai thfldng p h a t t r i e n<br /> tinh trang vUdt trdi cua cfin cfin xufit -<br /> Sii phfit triln cua ngoai thUdng cd t h i nhfip khfiu. Ket qua nghien eflu trong 16<br /> Ifldc nhfin thfiy d sfl ra ddi cua eae cdng ty nfim tfl 1897 den 1912 cho thfi'y, ehi cd 7<br /> :hfldng mai ldn vfi kdo theo lfi sfl md rdng nam (1900 - 1906) nhfip khiu vUdt xufi't<br /> dfin nguIn vin dfiu tU. Vfi nhU da thfi'y, khiu, 9 nfim cdn lai, xufit khfiu ludn vfldt<br /> trong sd' 10 edng ty vd danh thfldng mai so vdi nhfip khiu, thudng lfi tren dfldi 10<br /> dfldc thfinh lfip tfl nfim 1897 din nfim 1918 tridu ding (4), cu the lfi (tinh bfing dong):<br /> thi cd din 7 cdng ty hoat ddng trong linh 1897: 11 tridu; 1898: 10 tridu; 1899: 7 tri$u;<br /> vfle ngoai thfldng, cd tfiu budn dudng dfii 1908: 8 tridu; 1909: 11 trieu; 1910: 18 tridu;<br /> vdi chinh quIe cung nhfl vdi eac nUdc trong 1911: 11 trieu va 1912: 12 tridu (5).<br /> khu vflc vfi cac nfldc ngofii chfiu A. Sd' vd'n Cudi ciing, sii phfit trien cua ngoai thfldng<br /> ban dfiu ciia 7 cdng ty nfiy cd t h i dUdc tinh con cd the dflde nhfin thfiy d sii tfing ldn ctia<br /> tdi 93 tri$u francs, gom: gia tri xufit nhfip khfiu hfing hda. Tfl 140<br /> - Lien hiep thUOng mgi Dong Bucfng vd trieu dong la gia tri xufit, nhfip khfiu tnmg<br /> Phichdu binh hfing nfim trong nhflng nfim 1899-1903<br /> (trong dd xufit khfiu lfi 62 trieu dong vfi nhfip<br /> • Cdng ty thuang mgi Phdp d Ddng<br /> khfiu 78 tridu dong), con s i nfiy tfing ldn 197<br /> DUdng<br /> tridu ding trong nhflng nfim 1909-1913<br /> - Cdng ty Thuang mgi vd vdn tdi thuy (trong dd xufit khfiu lfi 105 tridu dong vfi<br /> Viin Bdng nhfip khfiu lfi 92 trieu dong) (6).<br /> • Liin hiip A • Phi<br /> Tuy nhien, vdi muc dich ddc chilm thi<br /> - Liin hiip ddu hoa d chdu tnidng Vidt Nam, Phfip tilp tuc fip dung<br /> - Liin hiip Phdp - Bdng Buang dao luat quan t h u i nfim 1892. Theo dd,<br /> - Cdng ty Bescours vd Cabaud hfing hda Phfip vfio Viet Nam dfldc mien<br /> thue, trong khi hfing hda cfic nfldc khfic<br /> - Cdng ty Xudt khdu Viin Bdng.<br /> phai ddng t h u i tfl 25% dd'n 120% gifi tri<br /> Sfl xufit hidn eua cfic dai cdng ty lfi mdt hang hda. Vi vfiy, Vidt Nam chii ylu nhfip<br /> bilu hidn eiia sfl phfit triln vl chilu sfiu khiu hang hda ciia Phfip hay ndi dung hdn<br /> trong Knh vflc thUdng mai ndi ehung. lfi hfing hda Phfip da chiem linh thi trfldng<br /> Hghian euru IJeh sir. s6 6.201<br /> <br /> Vidt Nam, chdn Ip hang hda vfi cfic ngfinh b . Noi thxtn di cfic trong nUdc vi nhiing ly do d trdn. Tren thi<br /> tinh ciia Cambodge (Ndng Pdnh, Krake, tnidng, bay gid day khdng phai chi cd nhflng<br /> Stungsteng, Battambang...). Ngofii ra edn mfit hfing quen thudc cua mdt nln kinh t l<br /> mpt tfiu hdi nudc cung cua Lien dofin tren tfl Ifiy ndng nghidp lfim trpng tfim nfla mfi dfi<br /> Sfii Gron chd hfing di Bfing C6c, hay tdi Hdn xufit hidn nhflng loai hfing hda mdi nhu dfiu<br /> Chdng, dao Phfl Quoc de mua hat tidu. Cudi hoa, cfic san phim chd' tao cdng nghidp tfl do<br /> cflng, cfic sfi lflp cua ngfldi Hoa chd hfing tfl<br /> may mfic den do kim khi din cfic hfing xa xi<br /> Sfii Gdn tdi Vung Tfiu hay tfl Sfii Gdn di Thu<br /> hay nhu cfic san phfim ndng nghidp mdi<br /> Dfiu Mdt, tfl My Tho tdi Trfi Vinh, di Sa<br /> dflpc san xufit ra tren cfic don diln nhfl cfi<br /> Ddc, qua Cai Bd, Vinh Long (24).<br /> phd, sfla, phd mfit... thfim chi cdn xufit hi$n<br /> Budn ban trong ndi dia tfing ldn, sd ca cfic loai hfing hda dS.c bi$t nhfl bfi't ddng<br /> thfldng gia tfing ldn vfi t h u i mdn bfii ndi san, dien, nfldc vfi nay sinh cfic ngfinh budn<br /> ehung cung tfing ldn, trong dd cd thud' dfinh ban tiidng flng: kinh doanh bfit dong san,<br /> vfio budn bfin. dien, nflde... Sfl xufi't hien cua nhflng san<br /> 6 Hfi Ndi, nfim 1901 cd tong cdng 4.504 phfim nfiy trdn thi tnidng din Iflpt chiing lai<br /> ngudi phai nop t h u i mdn bfii (205 ngfldi cd tfic dung kich thich sfl phfit trien eua cfic<br /> Au, 203 ngfldi A vfi 4096 ngfldi ban xfl), ngfinh kinh te d trong nfldc cung nhu sti<br /> nfim 1907 tfing them 766 the mdn bfii nfla phfit triln ciia ngoai thfldng, lfim hiln doi cd<br /> Rghian curu Lich si. stf S.2Q13<br /> <br /> cfiu dfin cfl vfi ddi sd'ng kinh t l - xa hdi ciia Cdng ty Qudng Hop fch thfinh lfip nfim<br /> nhflng viing cd n l n kinh t l ndi thfldng phat 1907 d Hfi Npi eiing di ldn cflng kilu vdi<br /> triln. Viec budn ban phfit dat dfi tao dilu Qudng HUng Long chuyen budn the, lua,<br /> kien cho mdt so thfldng nhfin ngfldi Viet tu sa, xuyin, vflc, nhieu.<br /> Ifip ra cfic edng ty thUdng mai cua rieng Cdng ty Liin Thdnh (29) dfldc mdt s i<br /> mmh dl canh branh vdi cfic dm. thii khac. thfin SI trong phong trfio Bdng Kinh nghia<br /> Khdng khi "rfSi mM" "duy tdn" dfiu thg' ky thuc lfip ra nfim 1907, dflng dfiu lfi bfic si<br /> XX cdn khien ngay ca eac nhan si, si phu H i Tfi Bang, vdi sfl ho trd ciia m^t so k^<br /> von chl eoi trpng nghi "sV, coi re nghe hfio (anh em ho Hujhih lfi Ba Dfiu vfi Mfldi<br /> "thuang" phai thay doi cfich nghi, each lfim. Ngd) ciing vdi sfl hd trp ciia mpt so thUdng<br /> Hp da dflng ra hd hao hay tfl lfip ra cac hang gia giau cd ngfldi Hoa (Trfin Gia Hda hay<br /> budn, cfic to chfle thiidng nghidp, ehfing h^n Ba Xi) cd tru sd tai Sfii Gdn vfi Phan Thilt<br /> nhfl: Nguyen Quyen lfip Hong Tdn HUng; chuydn budn ban vfi san xufit nfldc mfim.<br /> Hofing Tfing Bi lfip Bdng Thdnh XUdng b Hfi Tdm lai, trong khudn k h i ciia cudc khai<br /> Ndi; Dang Nguyen Cfin, Lg Hufin, Ngd Diic thac thudc dia Ifin thfl nhfit cua thiic dan<br /> Ke lfip Triiu BUOng thUOng qudn b Nghe Phfip, thfldng mai cua Ddng Dfldng ndi<br /> An; Nguyin Quyin va Hofing Tfing Bi lflp ehung, eiia Vipt Nam ndi ridng da cd nhflng<br /> Qudng Nam hiip thuang Cdng ty... bflde phfit triln nhfit dinh, dfldc bilu hidn ol<br /> Noi len luc bfi'y gid la; hdng budn Qudng ca ngo£U thfldng vfi ndi thfldng ciing nhfl d sfl<br /> Hung Long; hdng budn Qudng Hop tch b xufit hien cua nhflng nhfin to" ciia mdt nln<br /> Bfic K^; Qudng Nam hiip thiidng cdng ty; thfldng mai hipn d^. Tuy nhidn, mdt nln<br /> Cdng ty Phuang Ldn b Trung Kf; Cdng ty thUdng mai nam trong tay ngfldi Phap chi lfi<br /> nUdc mdm Liin Thdnh b Nam Ky (28)... hinh thflc tfldc doat nguIn tfii nguyen vfi san<br /> Cdng ty Qudng Hung Long thfinh lfip ph^m thudc dia dl lfim ldi cho cfic nhfi tfl ban,<br /> nfim 1907 d Hfi Ndi la mdt cdng ty budn cae cdng ty tfl ban boat ddng trong Snh vflc<br /> ban ldn nhfi't cua ngfldi Vidt dfiu t h I k y XX. thfldng mai Phfip mfi thdi.<br /> <br /> CHU THICH<br /> (1). Andr6 Dumarest: La formation de classes situation de I'Indochine de 1902 d 1907, S&i Gon<br /> sociales en Pays Annamites, Lyon, 1935, ban d i n h 1908. tr. 462, 462, 463, 463, 464, 467, 467, 467, 467,<br /> miy tr. 30. 467,469.470,470,471,249, 249,257.<br /> (?)• (6). Charles Robequain: L 'Evolution economique (12). Pierre Richard Peray: Le Vi4t Nam au<br /> de f//idocAme^wicnise", Paris, 1939, tr. 189, 342. XX" siicle, Paris, 1979, tr. 44.<br /> (3). (4), (5), (8). Resume Statistique relatif aux (28). Nguyin CSng Binh: K m hieu giai cdp tU<br /> annees 1913-1940. sdn Viit Nam thdi Phdp thudc, Nxb. V i n - Sil •<br /> (7). Nguyin Khanh Toin. Lich svl Viit Nam tflp Dia, H i N$i, 1969, tr. 42-43.<br /> II 1858-1945, Nxb. Khoa hpc xa h6i. H i Nfti, 2004, (29). Tham kb?o bfii vilt cua Trjnh V i n Thao:<br /> tr. 120. 1 i 6 a T h i n h (1906-1975) v i ai^ thay dli cua m^*<br /> (9). Diidng Kinh Quoc: Viet Nam nhffng sU kiin doanh nghidp t i n tien" (Li6n T h i n h 1906-1975 et<br /> tich sur 1858-1918, Nxb. Giao due. H i N^i, 1999, tr. transfiguration d'une entreprise modemiate. Esaai<br /> 267-268. de aociologie historique), trong Vi^r Nam: Le<br /> (10). (11), (13), (14), (15), (16), (17), (18), (19), (20), moment moderniste, Univerait^ de Provence, 2009,<br /> (21), (22). (23), (24), (25), (26), (27). Paul Beau: La tr. 149-169.<br />
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2