Nghị quyết 02/2004/NQ-HĐTP

Chia sẻ: Son Pham | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:12

Thêm vào BST

Báo xấu

367
lượt xem 58
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Nghị quyết 02/2004/NQ-HĐTP về việc hướng dẫn áp dụng pháp luật trong việc giải quyết các vụ án dân sự, hôn nhân và gia đình do Hội đồng Thẩm phán - Toà án nhân dân tối cao ban hành

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Nghị quyết 02/2004/NQ-HĐTP

H I NG TH M PHÁN TOÀ C NG HOÀ XÃ H I CH NGHĨA VI T ÁN NHÂN DÂN T I CAO NAM ******** c l p - T do - H nh phúc ******** S : 02/2004/NQ-H TP Hà N i, ngày 10 tháng 8 năm 2004 NGHN QUY T HƯ NG D N ÁP D NG PHÁP LU T TRONG VI C GI I QUY T CÁC V ÁN DÂN S , HÔN NHÂN VÀ GIA ÌNH H I NG TH M PHÁN TOÀ ÁN NHÂN DÂN T I CAO Căn c vào Lu t T ch c Toà án nhân dân; thi hành úng và th ng nh t các quy nh c a pháp lu t trong vi c gi i quy t các v án dân s , hôn nhân và gia ình; Sau khi có ý ki n th ng nh t c a B trư ng B Tư pháp và Vi n trư ng Vi n ki m sát nhân dân t i cao, QUY T NNH I. VI C ÁP D NG CÁC QUY NNH C A PHÁP LU T V TH I HI U 1. Vi c áp d ng các quy nh c a pháp lu t v th i hi u i v i các giao d ch dân s 1.1. i v i giao d ch dân s ư c xác l p trư c ngày 1/7/1996 (ngày B lu t Dân s có hi u l c) mà các văn b n pháp lu t trư c ây có quy nh v th i hi u (th i hi u hư ng quy n dân s , th i hi u mi n tr nghĩ v dân s và th i hi u kh i ki n) thì ph i áp d ng các quy nh v th i hi u c a các văn b n pháp lu t ó xác nh th i hi u còn hay h t, không phân bi t giao d ch dân s ó ư c th c hi n xong trư c ngày 1/7/1996 hay t ngày 1/7/1996. Trong trư ng h p t ngày 1/7/1996 các bên tham gia giao d ch dân s có tho thu n b sung thì c n phân bi t như sau: a. Trư ng h p các bên ang ti p t c th c hi n h p ng dân s ho c khi h t h n th c hi n h p ng, có tho thu n kéo dài th i h n th c hi n h p ng ó thì vi c xác nh th i hi u căn c vào tho thu n c a các bên và ư c th c hi n theo quy nh c a các văn b n pháp lu t có hi u l c t i th i i m giao k t h p ng. b. Trư ng h p các bên ang ti p t c th c hi n h p ng dân s , có tho thu n b sung mà tho thu n ó là m t ph n không tách r i c a h p ng dân s ó thì vi c xác nh th i hi u i v i h p ng nói chung (bao g m c tho thu n m i) ư c th c hi n theo quy nh c a các văn b n pháp lu t có hi u l c t i th i i m giao k t h p ng. c. Trư ng h p các bên ang ti p t c th c hi n h p ng dân s , có tho thu n b sung mà tho thu n ó như m t h p ng m i thay th h p ng cũ ho c hoàn toàn c l p
v i h p ng cũ, thì vi c xác nh th i hi u i v i tho thu n m i ư c th c hi n theo quy nh c a B lu t Dân s . 1.2. i v i giao d ch dân s ư c xác l p t ngày 1/7/1996 n trư c ngày 1/1/2005 mà B lu t Dân s và các văn b n pháp lu t khác không có quy nh th i hi u kh i ki n, th i hi u yêu c u, thì k t ngày 1/1/2005 (ngày B lu t T t ng dân s ư c Qu c h i thông qua ngày 15/6/2004 có hi u l c) vi c xác nh th i hi u kh i ki n, th i hi u yêu c u ư c th c hi n theo quy nh t i i u 159 c a B lu t T t ng dân s ; c th như sau: a. Th i hi u kh i ki n yêu c u Toà án gi i quy t v án dân s là hai năm, k t ngày 1/1/2005, n u tranh ch p phát sinh trư c ngày 1/1/2005 ho c k t ngày phát sinh tranh ch p, n u tranh ch p phát sinh t ngày 1/1/2005. b. Th i hi u yêu c u Toà án gi i quy t vi c dân s là 1 năm, k t ngày 1/1/2005, n u quy n yêu c u phát sinh trư c ngày 1/1/2005 ho c k t ngày phát sinh quy n yêu c u, n u yêu c u phát sinh t ngày 1/1/2005. 1.3. i v i giao d ch dân s ư c xác l p t ngày 1/1/2005 mà B lu t Dân s và các văn b n pháp lu t khác không có quy nh th i hi u kh i ki n, th i hi u yêu c u, thì th i hi u kh i ki n, th i hi u yêu c u ư c th c hi n theo quy nh t i i u 159 c a B lu t T t ng dân s . 1.4. V th i h n yêu c u Toà tuyên b giao d ch dân s vô hi u a. i v i giao d ch dân s ư c giao k t trư c ngày 1/7/1996 thu c trư ng h p quy nh t i kho n 1 i u 15 c a Pháp l nh H p ng dân s năm 1991 bao g m: n i dung h p ng vi ph m i u c m c a pháp lu t ho c trái v i o c xã h i; m t ho c các bên không có quy n giao k t h p ng (ch th giao k t h p ng không thu c m t trong các trư ng h p quy nh t i i u 3 Pháp l nh H p ng dân s năm 1991), thì th i gian yêu c u Toà án tuyên b giao d ch dân s vô hi u không b h n ch . Trong m i th i i m m t bên ho c các bên u có quy n yêu c u Toà án tuyên b giao d ch dân s ó vô hi u. Trong trư ng h p các bên v n th c hi n h p ng và phát sinh tranh ch p, cho nên m t bên ho c các bên kh i ki n yêu c u Toà án gi i quy t, n u trong quá trình gi i quy t Toà án xác nh giao d ch dân s ó là vô hi u thu c trư ng h p ư c quy nh t i kho n 1 i u 15 c a Pháp l nh H p ng dân s , thì Toà án có quy n tuyên b giao d ch dân s ó vô hi u và x lý h u qu giao d ch dân s vô hi u theo quy nh c a văn b n pháp lu t có hi u l c t i th i i m giao d ch ư c xác l p. b. i v i giao d ch dân s ư c giao k t trư c ngày 1/7/1996 thu c trư ng h p quy nh t i kho n 2 và kho n 3 i u 15 c a Pháp l nh H p ng dân s năm 1991 bao g m: h p ng dân s vô hi u do ngư i chưa thành niên xác l p, th c hi n (do có vi ph m quy nh t i kho n 2 và kho n 3 i u 3 Pháp l nh H p ng dân s năm 1991); do m t bên b nh m l n v n i dung ch y u c a h p ng; b e do ho c b l a d i), thì th i h n yêu c u Toà án tuyên b giao d ch dân s vô hi u theo quy nh t i i u 56 c a Pháp l nh H p ng dân s là ba năm, k t ngày giao d ch dân s ư c xác l p. H t th i h n ba năm mà không có yêu c u Toà án tuyên b giao d ch dân s vô hi u, thì giao d ch dân s ó ư c coi là có hi u l c.
Trong trư ng h p các bên v n th c hi n h p ng và phát sinh tranh ch p, cho nên m t bên ho c các bên kh i ki n yêu c u Toà án gi i quy t, n u ã h t th i h n ba năm, k t ngày giao d ch dân s ư c xác l p, thì h không có quy n yêu c u Toà án tuyên b giao d ch dân s ó vô hi u vì lý do vi ph m quy nh t i kho n 2 ho c kho n 3 i u 15 c a Pháp l nh H p ng dân s . Trong trư ng h p này Toà án ti n hành gi i quy t tranh ch p giao d ch dân s theo th t c chung. c. i v i giao d ch dân s ư c giao k t t ngày 1/7/1996 mà có yêu c u Toà án tuyên b giao d ch dân s vô hi u, thì áp d ng các quy nh t i i u 145 c a B lu t Dân s v th i h n yêu c u Toà án tuyên b giao d ch dân s vô hi u. 1.5. i v i giao d ch dân s v nhà thu c i tư ng i u ch nh c a Ngh quy t s 58/1998/NQ-UBTVQH10 ngày 20/8/1998 c a U ban Thư ng v Qu c h i v giao d ch dân s v nhà ư c xác l p trư c ngày 1/7/1991 và theo hư ng d n t i Thông tư Liên t ch s 01/1999/TTLT ngày 25/1/1999 c a Toà án nhân dân t i cao, Vi n ki m sát nhân dân t i cao "hư ng d n áp d ng m t s quy nh t i Ngh quy t v giao d ch dân s v nhà ư c xác l p trư c ngày 1/7/1991 c a U ban Thư ng v Qu c h i" thì th i gian t ngày 1/7/1996 n ngày 1/1/1999 không tính vào th i hi u kh i ki n. 2. Vi c áp d ng các quy nh c a pháp lu t v th i hi u kh i ki n liên quan n th a k 2.1. Quy n th a k "Quy n th a k " quy nh t i kho n 1 i u 36 Pháp l nh Th a k năm 1990, i u 648 c a B lu t Dân s bao g m quy n yêu c u chia di s n th a k , quy n yêu c u xác nh n quy n th a k c a mình ho c quy n yêu c u bác b quy n th a k c a ngư i khác. 2.2. Th i hi u kh i ki n v quy n th a k a. i v i trư ng h p th a k m trư c ngày 1/7/1996, thì th i hi u kh i ki n v quy n th a k ư c th c hi n theo quy nh t i i u 36 c a Pháp l nh Th a k năm 1990 và hư ng d n t i Ngh quy t 02/H TP ngày 19/10/1990 c a H i ng ThNm phán Toà án nhân dân t i cao "hư ng d n áp d ng m t s quy nh c a Pháp l nh Th a k ". Khi xác nh th i hi u kh i ki n v quy n th a k mà th i i m m th a k trư c ngày 1/7/1991 và di s n là nhà thì th i gian t ngày 1/7/1996 n ngày 1/1/1999 không tính vào th i hi u kh i ki n. b. i v i trư ng h p th a k m t ngày 1/7/1996 thì th i hi u kh i ki n v quy n th a k ư c th c hi n theo quy nh t i i u 648 c a B lu t Dân s . 2.3. Th i hi u kh i ki n yêu c u ngư i th a k th c hi n nghĩa v v tài s n do ngư i ch t l i, thanh toán các kho n chi t di s n. a. i v i trư ng h p th a k m trư c ngày 01/7/1996 thì th i hi u kh i ki n yêu c u ngư i th a k th c hi n nghĩa v v tài s n do ngư i ch t l i, thanh toán các
kho n chi t di s n ư c th c hi n theo quy nh t i i u 36 c a Pháp l nh Th a k và hư ng d n t i Ngh quy t s 02/H TP ngày 19/10/1990 c a H i ng ThNm phán Toà án nhân dân t i cao "hư ng d n áp d ng m t s quy nh c a Pháp l nh Th a k ". N u nghĩa v v tài s n do ngư i ch t l i, thanh toán các kho n chi t di s n ư c phát sinh trư c ngày 01/7/1991 có liên quan n nhà thì th i gian t ngày 01/7/1996 n ngày 01/01/1999 không tính vào th i hi u kh i ki n. b. i v i trư ng h p th a k m t ngày 01/7/1996 thì th i hi u kh i ki n yêu c u ngư i th a k th c hi n nghĩa v v t i s n do ngư i ch t l i, thanh toán các kho n chi t di s n ư c th c hi n theo quy nh c a B lu t Dân s . Vi c xác nh th i hi u kh i ki n ph i căn c vào quy nh t i các i u 639, 640 và 418 c a B lu t Dân s và hư ng d n t i các ti u m c 1.2, 1.3, 1.4 m c 1 Ph n I c a Ngh quy t này. 2.4. Không áp d ng th i hi u kh i ki n v quy n th a k a. Trư ng h p trong th i h n mư i năm, k t th i i m m th a k mà các ng th a k không có tranh ch p v quy n th a k và có văn b n cùng xác nh n là ng th a k ho c sau khi k t thúc th i h n mư i năm mà các ng th a k không có tranh ch p v hàng th a k và u th a nh n di s n do ngư i ch t l i chưa chia thì di s n ó chuy n thành tài s n chung c a các th a k . Khi có tranh ch p và yêu c u Toà án gi i quy t thì không áp d ng th i hi u kh i ki n v quy n th a k , mà áp d ng các quy nh c a pháp lu t v chia tài s n chung gi i quy t và c n phân bi t như sau: a.1. Trư ng h p có di chúc mà các ng th a k không có tranh ch p và tho thu n vi c chia tài s n s ư c th c hi n theo di chúc khi có nhu c u chia tài s n, thì vi c chia tài s n chung ó ư c th c hi n theo di chúc. a.2. Trư ng h p không có di chúc mà các ng th a k th o thu n v ph n m i ngư i ư c hư ng khi có nhu c u chia tài s n, thì vi c chia tài s n chung ó ư c th c hi n theo tho thu n c a h . a.3. Trư ng h p không có di chúc và các ng th a k không có tho thu n v ph n m i ngư i ư c hư ng khi có nhu c u chia tài s n, thì vi c chia tài s n chung ó ư c th c hi n theo quy nh c a pháp lu t v chia tài s n chung. b. Trư ng h p ngư i ch t l i di s n cho các th a k nhưng các th a k không tr c ti p qu n lý, s d ng mà di s n ó ang do ngư i khác chi m h u b t h p pháp ho c thuê, mư n, qu n lý theo u quy n... thì các th a k có quy n kh i ki n ngư i khác ó òi l i di s n. II. V TH A K , TRANH CH P LIÊN QUAN N QUY N S D NG T 1. Xác nh quy n s d ng t là di s n 1.1. i v i t do ngư i ch t l i (không phân bi t có tài s n hay không có tài s n g n li n v i quy n s d ng t) mà ngư i ó ã có gi y ch ng nh n quy n s d ng t theo Lu t t ai năm 1987, Lu t t ai năm 1993, Lu t t ai năm 2003 thì quy n s d ng t ó là di s n.
1.2. i v i trư ng h p t do ngư i ch t l i mà ngư i ó có m t trong các lo i gi y quy nh t i các Kho n 1, 2 và 5 i u 50 c a Lu t t ai năm 2003, thì k t ngày 01/7/2004 quy n s d ng t ó cũng là di s n, không ph thu c vào th i i m m th a k . 1.3. Trư ng h p ngư i ch t l i quy n s d ng t mà t ó không có m t trong các lo i gi y t ư c hư ng d n t i ti u m c 1.1 và ti u m c 1.2 m c 1 này nhưng có di s n là nhà , v t ki n trúc khác (như: nhà b p, nhà t m, nhà v sinh, gi ng nư c, nhà ô tô, nhà th , tư ng xây làm hàng rào g n v i nhà , các công trình xây d ng trên t ư c giao s d ng vào m c ích s n xu t, kinh doanh như nhà xư ng, kho tàng, h th ng tư i, tiêu nư c, chu ng tr i chăn nuôi hay v t ki n trúc khác ho c trên t có các tài s n khác như cây l y g , cây l y lá, cây ăn qu , cây công nghi p hay các cây lâu năm khác) g n li n v i quy n s d ng t ó mà có yêu c u chia di s n th a k , thì c n phân bi t các trư ng h p sau: a. Trong trư ng h p ương s có văn b n c a U ban nhân dân c p có thNm quy n xác nh n vi c s d ng t ó là h p pháp, nhưng chưa k p c p gi y ch ng nh n quy n s d ng t, thì Toà án gi i quy t yêu c u chia di s n là tài s n g n li n v i quy n s d ng t và quy n s d ng t ó. b. Trong trư ng h p ương s không có văn b n c a U ban nhân dân c p có thNm quy n xác nh n vi c s d ng t ó là h p pháp, nhưng có văn b n c a U ban nhân dân c p có thNm quy n cho bi t rõ là vi c s d ng t ó không vi ph m quy ho ch và có th ư c xem xét giao quy n s d ng t, thì Toà án gi i quy t yêu c u chia di s n là tài s n g n li n v i quy n s d ng t. ng th i ph i xác nh ranh gi i, t m giao quy n s d ng t ó cho ương s U ban nhân dân c p có thNm quy n ti n hành các th t c giao quy n s d ng t và c p gi y ch ng nh n quy n s d ng t cho ương s theo quy nh c a pháp lu t v t ai. c. Trong trư ng h p U ban nhân dân c p có thNm quy n có văn b n cho bi t rõ vi c s d ng t ó là không h p pháp, di s n là tài s n g n li n v i quy n s d ng t không ư c phép t n t i trên t ó, thì Toà án ch gi i quy t tranh ch p v di s n là tài s n trên t ó. 1.4. Trư ng h p ngư i ch t l i quy n s d ng t mà t ó không có m t trong các lo i gi y t quy nh t i ti u m c 1.1, ti u m c 1.2 m c 1 này và cũng không có di s n là tài s n g n li n v i quy n s d ng t ư c hư ng d n t i ti u m c 1.3 m c 1 này, n u có tranh ch p thì thu c thNm quy n gi i quy t c a U ban nhân dân theo quy nh c a pháp lu t v t ai. 2. Vi c gi i quy t tranh ch p h p ng chuy n như ng quy n s d ng t 2.1. i v i tranh ch p h p ng chuy n như ng quy n s d ng t ư c xác l p trư c ngày 01/7/1980 (ngày H i ng Chính ph nay là Chính ph ban hành Quy t nh s 201/CP v vi c th ng nh t qu n lý ru ng t và tăng cư ng công tác qu n lý ru ng t trong c nư c) mà sau ngày 15/10/1993 m i phát sinh tranh ch p, thì vi c gi i quy t tranh ch p này như sau: a. Trư ng h p n i dung và hình th c c a h p ng phù h p v i quy nh c a pháp lu t t i th i i m giao k t h p ng.
a.1. N u bên nh n chuy n như ng ã nh n t thì Toà án công nh n h p ng, bu c các bên ph i th c hi n nghĩa v theo h p ng và ph i làm th t c chuy n quy n s d ng t. N u bên nh n t chưa tr ti n cho bên có t thì bu c h ph i tr cho bên chuy n như ng s ti n còn thi u theo giá t th c t trên th trư ng t i th i i m xét x sơ thNm. a.2. N u bên nh n chuy n như ng ã tr ti n nhưng chưa nh n t và bên chuy n như ng v n qu n lý, s d ng, chưa xây d ng công trình ki n trúc trên t ó, thì các bên ph i th c hi n nghĩa v theo h p ng, tr trư ng h p các bên có tho thu n khác. Trong trư ng h p bên chuy n như ng ã làm nhà ho c không có i u ki n giao t cho bên nh n chuy n như ng, thì tuỳ trư ng h p c th Toà án có th hu h p ng, bu c bên chuy n như ng ph i thanh toán cho bên nh n chuy n như ng kho n ti n ã nh n theo giá t th c t trên th trư ng t i th i i m xét x sơ thNm. b. Trư ng h p n i dung c a h p ng phù h p v i quy nh c a pháp lu t nhưng hình th c c a h p ng không phù h p v i quy nh c a pháp lu t t i th i i m giao k t h p ng. b.1. N u các bên chưa th c hi n nghĩa v theo h p ng thì Toà án tuyên b h p ng vô hi u và hu h p ng. b.2. N u bên nh n chuy n như ng ã tr ti n chuy n như ng t; bên chuy n như ng ã giao toàn b di n tích t, thì Toà án công nh n h p ng chuy n như ng t ó. Trong trư ng h p bên nh n chuy n như ng m i tr m t ph n ti n chuy n như ng t, bên chuy n như ng m i giao m t ph n di n tích t, thì có th công nh n ph n h p ng ó căn c vào di n tích t ã nh n. N u công nh n ph n h p ng trong trư ng h p bên chuy n như ng giao di n tích t có giá tr l n hơn s ti n mà h ã nh n, thì Toà án bu c bên nh n chuy n như ng thanh toán cho bên chuy n như ng ph n chênh l ch gi a s ti n mà bên nh n chuy n như ng ã tr so v i di n tích t th c t mà h ã nh n t i th i i m giao k t h p ng theo giá tr quy n s d ng t tính theo giá th trư ng t i th i i m xét x sơ thNm. ng th i bu c các bên ph i làm th t c chuy n quy n s d ng t i v i di n tích t mà bên nh n chuy n như ng ã nh n. Trong trư ng h p bên nh n chuy n như ng ã giao s ti n l n hơn giá tr di n tích t ã nh n mà Toà án ch công nh n ph n h p ng tương ng v i di n tích t mà h ã nh n thì bên chuy n như ng ph i thanh toán kho n ti n ã nh n vư t quá giá tr di n tích t ã giao tính theo giá tr quy n s d ng t theo giá th trư ng t i th i i m xét x sơ thNm. c. i v i trư ng h p ư c hư ng d n t i i m a và i m b ti u m c 2.1 m c 2 này mà bên chuy n như ng ã nh n ti n c a bên nh n chuy n như ng nhưng chưa giao t cho h mà t ó ã b Nhà nư c thu h i s d ng vào m c ích công c ng và có n bù cho bên chuy n như ng t thì Toà án tuyên b h p ng vô hi u và hu h p ng. Vi c gi i quy t h u qu c a h p ng vô hi u ư c th c hi n theo hư ng d n t i i m c ti u m c 2.3 m c 2 này. d. N u h p ng chuy n như ng quy n s d ng t có i u ki n mà i u ki n ó ã x y ra ho c ã ư c th c hi n, thì h p ng ó ư c gi i quy t theo hư ng d n t i i m a và i m b ti u m c 2.1 m c 2 này.
. H p ng chuy n như ng quy n s d ng t mà toàn b ho c m t ph n n i dung c a h p ng vi ph m pháp lu t ho c trái o c xã h i thì b vô hi u toàn b ho c m t ph n và vi c gi i quy t h u qu pháp lý c a h p ng vô hi u ư c th c hi n theo quy nh t i i u 137, i u 146 c a B lu t Dân s và hư ng d n t i i m c ti u m c 2.3 m c 2 này. 2.2. Vi c gi i quy t tranh ch p h p ng chuy n như ng quy n s d ng t ư c xác l p t ngày 01/7/1980 (ngày Chính ph ban hành Quy t nh s 201/CP) n trư c ngày 15/10/1993 (ngày Lu t t ai năm 1993 có hi u l c) Pháp lu t th i kỳ này nghiêm c m vi c mua, bán phát canh thu tô chuy n như ng t ai dư i m i hình th c; do ó, khi có tranh ch p h p ng chuy n như ng quy n s d ng t, Toà án gi i quy t như sau: a. V nguyên t c chung h p ng chuy n như ng quy n s d ng t ai ư c xác l p trong th i i m t ngày 01/7/1980 n trư c ngày 15/10/1993 là h p ng trái pháp lu t; do ó, n u có tranh ch p mà h p ng chuy n như ng quy n s d ng t chưa ư c th c hi n thì Toà án hu h p ng vì h p ng b vô hi u. Vi c gi i quy t h u qu c a h p ng vô hi u ư c th c hi n theo hư ng d n t i ti u m c 2.3 m c 2 này. b. N u h p ng chuy n như ng quy n s d ng t ã ư c th c hi n thì Toà án công nh n h p ng trong các trư ng h p sau ây: b.1. Bên nh n chuy n như ng quy n s d ng t ã ư c U ban nhân dân c p có thNm quy n c p gi y ch ng nh n quy n s d ng t theo quy nh c a pháp lu t v t ai; b.2. Trư ng h p t chưa ư c c p gi y ch ng nh n quy n s d ng t, nhưng bên nh n chuy n như ng quy n s d ng t ã hoàn t t th t c xin c p gi y ch ng nh n quy n s d ng t t i U ban nhân dân có thNm quy n, U ban nhân dân ã cho phép vi c chuy n như ng; b.3. Bên nh n chuy n như ng quy n s d ng t ã xây nhà , công trình ki n trúc, tr ng cây lâu năm, u tư s n xu t, kinh doanh không vi ph m qui nh v quy ho ch và bên chuy n như ng cũng không ph n i khi bên nh n chuy n quy n s d ng t xây nhà , công trình ki n trúc, tr ng cây lâu năm, u tư s n xu t, kinh doanh trên t ó. 2.3. Vi c gi i quy t tranh ch p h p ng chuy n như ng quy n s d ng t ư c xác l p t sau này 15/10/1993 a. i u ki n công nh n h p ng chuy n như ng quy n s d ng t. Theo qui nh t i i u 131, các i u t i u 705 n i u 707 và i u 711 c a B lu t Dân s , kho n 2 i u 3, i u 30, i u 31 c a Lu t t ai năm 1993 và kho n 1 i u 106, i m b kho n 1 i u 127, kho n 1 i u 146 c a Lu t t ai năm 2003, thì Toà án ch công nh n h p ng chuy n như ng quy n s d ng t khi h p ng ó có y các i u ki n sau ây:
a.1. Ngư i tham gia giao k t h p ng chuy n như ng quy n s d ng t có năng l c hành vi dân s ; a.2. Ngư i tham gia giao k t h p ng chuy n như ng quy n s d ng t hoàn toàn t nguy n; a.3. M c ích và n i dung c a h p ng chuy n như ng quy n s d ng t không trái pháp lu t, o c xã h i; a.4. t chuy n như ng ã ư c cơ quan có thNm quy n c p gi y ch ng nh n quy n s d ng t theo Lu t t ai năm 1987, Lu t t ai năm 1993, Lu t t ai năm 2003; a.5. Bên chuy n như ng quy n s d ng t ph i có i u ki n chuy n như ng và bên nh n chuy n như ng quy n s d ng t ph i có i u ki n v nh n chuy n như ng theo qui nh c a pháp lu t; a.6. H p ng chuy n như ng quy n s d ng t ư c l p thành văn b n có ch ng nh n c a Công ch ng nhà nư c ho c ch ng th c c a U ban nhân dân c p có thNm quy n. b. Xác nh h p ng chuy n như ng quy n s d ng t không có y các i u ki n ư c hư ng d n t i i m a gia ti u m c 2.3 m c 2 này. b.1. i v i h p ng ư c giao k t trư c ngày 01/7/2004 vi ph m i u ki n ư c hư ng d n t i i m a.4 ti u m c 2.3 m c 2 này, nhưng ã có m t trong các lo i gi y t v quy n s d ng t ư c quy nh t i các kho n 1, 2 và 5 i u 50 c a Lu t t ai năm 2003, mà có phát sinh tranh ch p, n u t ngày 01/7/2004 m i có yêu c u Toà án gi i quy t, thì không coi là h p ng vô hi u do vi ph m i u ki n này. b.2. i v i h p ng chuy n như ng quy n s d ng t mà t i th i i m giao k t vi ph m các i u ki n ư c hư ng d n t i i m a.4 và i m a.6 ti u m c 2, 3 m c 2 này, nhưng sau ó ã ư c U ban nhân dân c p có thNm quy n c p gi y ch ng nh n quy n s d ng t ho c m t trong các lo i gi y t quy nh t i các kho n 1, 2 và 5 i u 50 c a Lu t t ai năm 2003 mà có phát sinh tranh ch p và t ngày 01/7/2004 m i có yêu c u Toà án gi i quy t, thì không coi là h p ng vô hi u do vi ph m i u ki n này. b.3. i v i h p ng chuy n như ng quy n s d ng t vi ph m i u ki n ư c hư ng d n t i i m a.4 và i m a.6 ti u m c 2.3 m c 2 này, n u sau khi th c hi n h p ng chuy n như ng, bên nh n chuy n như ng ã tr ng cây lâu năm, ã làm nhà kiên c ... và bên chuy n như ng không ph n i và cũng không b cơ quan nhà nư c có thNm quy n x lý vi ph m hành chính theo các quy nh c a Nhà nư c v x lý vi ph m hành chính trong lĩnh v c t ai, thì Toà án công nh n h p ng. N u bên nh n chuy n như ng ch làm nhà trên m t ph n t, thì Toà án công nh n ph n h p ng chuy n như ng quy n s d ng ph n t có nhà và hu ph n h p ng i v i di n tích t còn l i, bu c bên nh n chuy n như ng giao tr ph n t ó cho bên chuy n như ng, tr trư ng h p vi c giao tr không b o m m c ích s d ng cho c hai bên giao k t h p ng, ng th i bu c các bên thanh toán cho nhau ph n chênh l ch.
c. Vi c gi i quy t h u qu c a h p ng chuy n như ng quy n s d ng t vô hi u. c.1. Khi xác nh h p ng chuy n như ng quy n s d ng t vô hi u, thì tuỳ t ng trư ng h p Toà án áp d ng quy nh c a i u lu t tương ng t i u 136 n i u 138, t i u 140 n i u 145 và i u 146 c a B lu t Dân s xác nh th i h n yêu c u Toà án tuyên b h p ng chuy n như ng quy n s d ng t vô hi u và x lý h u qu c a h p ng chuy n như ng quy n s d ng t vô hi u. c.2. Xác nh l i, xác nh trách nhi m b i thư ng thi t h i. Vi c xác nh l i, xác nh trách nhi m b i thư ng thi t h i ư c th c hi n theo hư ng d n t i i m a và i m b ti u m c 2.4 m c 2 Ph n I c a Ngh quy t s 01/2003/NQ-H TP ngày 16/4/2003 c a H i ng ThNm phán Toà án nhân dân t i cao "Hư ng d n áp d ng pháp lu t trong vi c gi i quy t m t s lo i tranh ch p dân s , hôn nhân và gia ình" c.3. Xác nh thi t h i. - Khi tuyên b h p ng chuy n như ng quy n s d ng t vô hi u thì Toà án c n xác nh thi t h i g m: Kho n ti n mà bên chuy n như ng ph i b ra khôi ph c l i tình tr ng ban u c a di n tích t do bên nh n chuy n như ng ã làm hu ho i t; kho n ti n mà bên nh n chuy n như ng ã u tư c i t o làm tăng giá tr quy n s d ng t, giá tr công trình, tài s n, cây lâu năm... trên t. Trong trư ng h p h p ng chuy n như ng quy n s d ng t không có tho thu n khác v vi c áp d ng bi n pháp ph t vi ph m h p ng và b i thư ng thi t h i quy nh t i i u 379 B lu t Dân s b o m th c hi n h p ng thì thi t h i còn bao g m kho n ti n chênh l ch giá tr quy n s d ng t do các bên tho thu n v i giá tr quy n s d ng t t i th i i m xét x sơ thNm ho c các thi t h i khác, n u có. - xác nh úng các thi t h i nói trên, Toà án ph i ti n hành nh giá giá tr quy n s d ng t và xác nh thi t h i v t như sau: N u các ương s không tho thu n ư c v giá tr quy n s d ng t và giá tr thi t h i, thì Toà án yêu c u cơ quan chuyên môn nh giá ho c ra quy t nh thành l p h i ng nh giá. Giá tr quy n s d ng t ư c xác nh theo giá th trư ng chuy n như ng t i a phương nơi t ang tranh ch p i v i t ng lo i t vào th i i m xét x sơ thNm. Trong trư ng h p U ban nhân dân c p t nh có quy nh giá tr quy n s d ng t c th phù h p v i giá chuy n như ng quy n s d ng t theo giá th trư ng t i a phương ho c các trung tâm giao d ch b t ng s n ho t ng h p pháp có niêm y t giá giao d ch chuy n như ng quy n s d ng t t i a phương vào th i i m xét x sơ thNm, thì Toà án có th căn c vào giá do U ban nhân dân quy nh ho c giá niêm y t c a các trung tâm giao d ch xác nh giá tr quy n s d ng t, mà không nh t thi t ph i thành l p h i ng nh giá. Trong trư ng h p này c n ph i có căn c xác nh giá quy n s d ng t do U ban nhân dân quy nh ho c giá quy n s d ng t do trung tâm giao d ch b t ng s n niêm y t là hoàn toàn phù h p v i giá th trư ng vào th i i m xét x sơ thNm.
- Trách nhi m ch u chi phí cho vi c nh giá do các ương s ph i ch u chi phí tương ng v i ph n nghĩa v c a h . Trư ng h p ương s có yêu c u nh giá l i, thì ngư i có yêu c u ph i t m ng trư c chi phí cho vi c nh giá l i và Toà án s quy t nh ai ph i ch u chi phí nh giá tuỳ thu c vào k t qu xét x . 2.4 Gi i quy t tranh ch p quy n s d ng t trong trư ng h p t ã ư c ưa vào t p oàn s n xu t, h p tác xã mà sau ó t p oàn s n xu t, h p tác xã ã b gi i th . i v i t ã ư c cá nhân, t ch c ưa vào t p oàn s n xu t, h p tác xã s d ng chung trong quá trình th c hi n chính sách h p tác hoá nông nghi p mà sau khi t p oàn s n xu t, h p tác xã b gi i th thì căn c vào quy nh t i i u 1 c a Lu t t ai năm 1987, kho n 2 i u 2 c a Lu t t ai năm 1993 và kho n 2 i u 10 Lu t t ai năm 2003 c n phân bi t như sau: a. Ch cũ ho c ngư i th a k c a ngư i ó không có quy n òi l i quy n s d ng t n u t ó ã ư c giao cho ngư i khác s d ng và h ã ư c U ban nhân dân c p có thNm quy n c p gi y ch ng nh n quy n s d ng t theo Lu t t ai năm 1987, Lu t t ai năm 1993, Lu t t ai năm 2003 ho c có m t trong các lo i gi y t quy nh t i các kho n 1, 2 và 5 i u 50 c a Lu t t ai năm 2003, tr trư ng h p có căn c ch ng minh ngư i ang s d ng t ó có hành vi gian d i, l a o... ư c giao quy n s d ng t. b. Ch cũ ho c ngư i th a k c a ngư i ó có quy n òi l i quy n s d ng t ho c giá tr quy n s d ng t khi có y các i u ki n sau ây: - t không b Nhà nư c qu n lý trong quá trình th c hi n chính sách t ai c a Nhà nư c Vi t Nam dân ch c ng hoà, Chính ph cách m ng lâm th i C ng hoà mi n Nam Vi t Nam và Nhà nư c C ng hoà xã h i ch nghĩa Vi t Nam; - Ch cũ có m t trong các lo i gi y t quy nh t i các kho n 1, 2 và 5 i u 50 c a Lu t t ai năm 2003; - Ngư i ang s d ng t không có gi y ch ng nh n quy n s d ng t theo Lu t t ai năm 1987, Lu t t ai năm 1993, Lu t t ai năm 2003 và cũng không có m t trong các lo i gi y t quy nh t i các kho n 1, 2 và 5 i u 50 c a Lu t t ai năm 2003 vì lý do ngư i ó s d ng t là nh , mư n, thuê, l n, chi m t ho c b ng các giao d ch dân s khác trái pháp lu t, trái o c xã h i. III. VI C GI I QUY T TRANH CH P V TÀI S N DO NHÀ NƯ C TH C HI N CHÍNH SÁCH ƯU ÃI NGƯ I CÓ CÔNG V I CÁCH M NG 1. Tài s n ư c nhà nư c c p cho ngư i có công v i cách m ng 1.1. Trư ng h p ngư i có công v i cách m ng ư c nh n tài s n trong th i kỳ hôn nhân khi h còn s ng thì tài s n ư c coi là tài s n riêng c a ngư i ó, tr trư ng h p h ã nh p vào kh i tài s n chung c a v ch ng. Khi h ch t thì tài s n ó l i cho các th a k c a h .
1.2. Trư ng h p sau khi ngư i có công v i cách m ng ã ch t, cơ quan nhà nư c có thNm quy n m i có quy t nh cho h ư c hư ng tài s n theo quy nh c a pháp lu t thì tài s n ó là di s n l i cho các th a k c a h . 2. Tài s n ư c Nhà nư c c p cho thân nhân c a ngư i có công v i cách m ng N u sau khi ngư i có công v i cách m ng ã ch t, cơ quan nhà nư c có thNm quy n m i quy t nh cho thân nhân c a h hư ng tài s n theo quy nh c a pháp lu t và gi a các thân nhân c a ngư i ó có tranh ch p v tài s n và yêu c u Toà án gi i quy t, thì ây là v án dân s yêu c u chia tài s n chung. Khi gi i quy t c n phân bi t như sau: a. N u trong quy t nh c a cơ quan nhà nư c có thNm quy n có ghi c th tên ngư i ư c hư ng tài s n, thì ch ngư i có tên m i ư c hư ng tài s n ó. b. N u trong quy t nh c a cơ quan nhà nư c có thNm quy n không ghi rõ ngư i ư c hư ng tài s n g m nh ng ngư i c th nào mà ch ghi c p chung cho thân nhân c a ngư i có công v i cách m ng, thì thân nhân c a ngư i ó ư c hư ng chung. Vi c xác nh ai là thân nhân c a ngư i có công v i cách m ng trong trư ng h p c th ư c th c hi n theo qui nh c a Chính ph . Ví d : Theo quy nh t i i u 5 c a Quy t nh s 20/2000/Q -TTg ngày 03/02/2000 c a Th tư ng Chính ph v vi c h tr ngư i ho t ng cách m ng t trư c cách m ng tháng Tám năm 1945 c i thi n nhà thì thân nhân c a ngư i có công v i cách m ng là v , ch ng, các con c a ngư i ó. N u trong văn b n pháp lu t Chính ph không qui nh c th ai là thân nhân c a ngư i có công v i cách m ng mà ch qui nh chung là thân nhân thì thân nhân c a ngư i có công v i cách m ng g m có v , ch ng, cha , m , cha nuôi, m nuôi, con , con nuôi, ngư i tr c ti p nuôi dư ng ngư i có công v i cách m ng. IV. HI U L C THI HÀNH C A NGHN QUY T 1. Ngh quy t này ư c H i ng thNm phán Toà án nhân dân t i cao thông qua ngày 10 tháng 8 năm 2004 và có hi u l c thi hành sau mư i lăm ngày, k t ngày ăng Công báo. Nh ng hư ng d n c a Toà án nhân dân t i cao ư c ban hành trư c ngày Ngh quy t này có hi u l c v các v n ư c hư ng d n trong Ngh quy t này u bãi b . 2. i v i nh ng v án dân s , hôn nhân và gia ình mà Toà án ã th lý nhưng chưa xét x sơ thNm, xét x phúc thNm ho c xét x giám c thNm, tái thNm thì áp d ng Ngh quy t này gi i quy t. 3. i v i các b n án, quy t nh dân s , hôn nhân và gia ình c a Toà án ã có hi u l c pháp lu t trư c ngày Ngh quy t này có hi u l c thi hành thì không áp d ng Ngh quy t này kháng ngh theo th t c giám c thNm ho c tái thNm, tr trư ng h p vi c kháng ngh b n án, quy t nh có nh ng căn c khác.
Nguy n Văn Hi n ( ã ký)