i
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu,
kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất
cứ công trình nào khác.
Nếu nội dung nghiên cứu của tôi trùng lặp với bất kỳ công trình nghiên cứu
nào đã công bố, tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm và tuân thủ kết luận đánh giá
luận văn của Hội đồng khoa học./.
Hà Nội, ngày tháng 10 năm 2015
Người cam đoan
Nguyễn Quang Sỹ
ii
LỜI CẢM ƠN
Để hoàn thành chương trình đào tạo thạc sỹ khoa học Lâm nghiệp Khóa 21,
được sự đồng ý của Trường Đại học Lâm nghiệp, Khoa đào tạo Sau Đại học, tôi
tiến hành thực hiện đề tài “Nghiên cứu đặc điểm khu hệ chim nước tại Vườn quốc
gia Bến En, tỉnh Thanh Hóa”. Trong quá trình học tập và hoàn thành luận văn này,
tôi đã nhận được sự quan tâm, giúp đỡ của Ban giám hiệu, Khoa đào tạo Sau đại
học và các thầy giáo, cô giáo tham gia giảng dạy khóa học. Nhân dịp này tôi xin
chân thành cám ơn về sự giúp đỡ quý báu đó.
Xin chân thành cảm ơn TS. Đồng Thanh Hải đã trực tiếp hướng dẫn và tận
tình giúp đỡ, tạo mọi điều kiện thuận lợi để tôi nghiên cứu và hoàn thành đề tài.
Xin cảm ơn Ban Giám đốc, các cán bộ khoa học tại Phòng Khoa học và Hợp
tác quốc tế Vườn Quốc gia Bến En, cảm ơn tới tất cả đồng nghiệp và bạn bè đã
nhiệt tình giúp đỡ tôi trong quá trình học tập và thực hiện đề tài.
Mặc dù đã rất cố gắng trong khi thực hiện luận văn nhưng do kiến thức có hạn,
điều kiện về thời gian và tư liệu tham khảo còn hạn chế nên chắc chắn không tránh
khỏi thiếu sót. Kính mong nhận được những ý kiến đóng góp, bổ sung của các nhà
khoa học và các bạn đồng nghiệp để luận văn được hoàn thiện hơn./.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
Hà Nội, tháng 10 năm 2015
Nguyễn Quang Sỹ
iii
MỤC LỤC
Trang
Trang phụ bìa
LỜI CAM ĐOAN .............................................................................................. i
LỜI CẢM ƠN ................................................................................................... ii
MỤC LỤC ........................................................................................................ iii
DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU VÀ CHỮ VIẾT TẮT ...................................... vi
DANH MỤC CÁC BẢNG.............................................................................. vii
DANH MỤC CÁC HÌNH .............................................................................. viii
ĐẶT VẤN ĐỀ ................................................................................................... 1
Chương 1 TỔNG QUAN VỀ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU .................................. 3
1.1. Chim nước và phân loại chim nước ........................................................... 3
1.2. Nghiên cứu về Chim và Chim nước........................................................... 3
1.2.1. Sơ lược về lịch sử nghiên cứu chim ở Việt Nam .................................... 3
1.2.2. Tinh hình nghiên cứu về chim ở Vườn quốc gia Bến En ..................... 10
1.2.3. Tình hình nghiên cứu bảo tồn các loài chim và chim nước .................. 11
1.2.4. Cơ sở lý luận và thực tiễn của vấn đề nghiên cứu ................................ 12
Chương 2 MỤC TIÊU, ĐỐI TƯỢNG, PHẠM VI, NỘI DUNG VÀ
PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ................................................................... 14
2.1. Mục tiêu nghiên cứu ................................................................................. 14
2.1.1. Mục tiêu tổng quát ................................................................................ 14
2.1.2. Mục tiêu cụ thể ...................................................................................... 14
2.2. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu ............................................................... 14
2.2.1. Đối tượng nghiên cứu............................................................................ 14
2.2.2. Phạm vi nghiên cứu ............................................................................... 14
2.3. Nội dung nghiên cứu ................................................................................ 14
iv
2.3.1. Nghiên cứu sự có mặt và không có mặt của các loài chim nước tại VQG
Bến En. ............................................................................................................ 14
2.3.2. Xác định mật độ tương đối của một số loài chim nước tại VQG Bến
En..................................................................................................................... 14
2.3.3. Xác định vùng phân bố và sinh cảnh quan trọng của các loài chim nước
tại VQG Bến En. ............................................................................................. 15
2.3.4. Nghiên cứu các mối đe dọa đến các loài chim nước và sinh cảnh của
chúng tại Vườn quốc gia Bến En. ................................................................... 15
2.3.5. Đề xuất các giải pháp quản lý và phát triển bền vững các loài chim
nước tại VQG Bến En. .................................................................................... 15
2.4. Phương pháp nghiên cứu .......................................................................... 15
2.4.1. Phương pháp kế thừa tài liệu ................................................................. 15
2.4.2. Phương pháp phỏng vấn người dân địa phương ................................... 15
2.4.3. Phương pháp điều tra thực địa .............................................................. 17
2.4.4. Tài liệu sử dụng trong phân loại và đánh giá ........................................ 21
2.4.5. Phương pháp xử lý số liệu ..................................................................... 22
Chương 3 ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN VÀ KINH TẾ XÃ HỘI Ở KHU VỰC
NGHIÊN CỨU ................................................................................................ 23
3.1. Điều kiện tự nhiên .................................................................................... 23
3.1.1. Vị trí địa lý ............................................................................................ 23
3.1.2. Địa hình địa mạo ................................................................................... 24
3.1.3. Khí hậu, thuỷ văn .................................................................................. 24
3.1.4. Địa chất và thổ nhưỡng ......................................................................... 26
3.1.5. Tài nguyên rừng và đất rừng ................................................................. 27
3.2. Điều kiện kinh tế xã hội ........................................................................... 32
Chương 4 KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ............................................................ 34
4.1. Thành phần loài chim nước tại VQG Bến En .......................................... 34
v
4.1.1. Thông tin về các loài chim nước mới bổ sung cho đanh lục của VQG
Bến En ............................................................................................................. 38
4.1.2. Giá trị bảo tồn của khu hệ chim nước VQG Bến En ............................ 44
4.2. Mật độ của một số loài Chim nước tại Vườn quốc gia Bến En ............... 47
4.3. Đặc điểm phân bố và sinh cảnh quan trọng của các loài Chim nước tại
VQG Bến En ................................................................................................... 49
4.3.1. Đặc điểm phân bố của các loài chim nước tại VQG Bến En ................ 49
4.3.2. Một số sinh cảnh sống quan trọng của các loài chim nước tại VQG Bến
En..................................................................................................................... 56
4.4. Các mối đe dọa đến các loài chim nước và sinh cảnh của chúng tại Vườn
quốc gia Bến En .............................................................................................. 59
4.4.1. Các mối đe dọa đến các loài chim nước ............................................... 59
4.4.2. Xếp hạng các mối đe doạ ...................................................................... 59
4.5. Đề xuất các giải pháp quản lý và phát triển bền vững các loài chim nước
tại VQG Bến En .............................................................................................. 67
4.5.1. Giải pháp bảo vệ sinh cảnh ................................................................... 68
4.5.2. Giải pháp quản lý nguồn thức ăn .......................................................... 69
4.5.3. Tăng cường thực thi pháp luật .............................................................. 69
4.5.4. Giải pháp về nghiên cứu và bảo tồn ...................................................... 70
4.5.5. Giải pháp về nâng cao nhận thức .......................................................... 71
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ......................................................................... 72
TÀI LIỆU THAM KHẢO