Nghiên cứu đặc điểm thừa cân béo phì ở bệnh nhân tiểu đường đến khám tại Bệnh viện trường Đại học Y Dược Thái Nguyên

Trường Đại học Y Dược Thái Nguyên Bản tin Y Dược học miền núi số 2 năm 2016<br /> <br /> NGHIÊN CỨU ĐẶC ĐIỂM THỪA CÂN BÉO PHÌ Ở BỆNH NHÂN<br /> TIỂU ĐƢỜNG ĐẾN KHÁM TẠI BỆNH VIỆN TRƢỜNG ĐẠI HỌC Y DƢỢC<br /> THÁI NGUYÊN<br /> Đinh Văn Thắng<br /> Trường Đại học Y Dược Thái Nguyên<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Nghiên cứu đƣợc tiến hành trên 530 bệnh nhân điều trị ngoại trú bệnh tiểu đƣờng<br /> tại bệnh viện trƣờng đại học Y Dƣợc Thái Nguyên nhằm tìm hiểu đặc điểm thừa<br /> cân béo phì trên bệnh nhân tiểu đƣờng và xác định một số yếu tố liên quan đến<br /> nguy cơ tim mạch ở bệnh nhân thừa cân/béo phì có đái tháo đƣờng. Kết quả: tỉ lệ<br /> béo phì 45,8%, Glucose máu trung bình ở nhóm thừa cân/béo phì là 7,03 ± 2,62<br /> cao hơn nhóm không thừa cân/béo phì 6,27 ± 2,07. Biến chứng tim mạch chiếm<br /> 25,7%, biến chứng mắt chiếm 18,5%. Kết luận: Tỉ lệ đƣờng huyết tăng cao trong<br /> nhóm thừa cân béo phì ở ngƣời mắc tiểu đƣờng, biến chứng hay gặp ở bệnh nhân<br /> tiểu đƣờng là biến chứng tim mạch.<br /> Từ khóa: Thừa cân/béo phì, bệnh tiểu đƣờng, nguy cơ tim mạch.<br /> <br /> 1. ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> Thừa cân béo phì đang trở thành một trong những vấn đề của y tế công cộng. Theo tổ<br /> chức Y tế thế giới năm 2008 trên thế giới có 1,4 tỉ ngƣời lớn từ 20 tuổi trở lên bị thừa cân<br /> béo phì, trong đó có 500 triệu là béo phì. Đến năm 2014 ngƣời béo phì trên thế giới đã tăng<br /> gấp đôi so với năm 1980, ƣớc tính 1,9 tỉ ngƣời lớn từ 18 tuổi trở lên bị thừa cân trong đó<br /> 13% béo phì. Theo thống kê của Viện Dinh dƣỡng năm 2009 thì tỉ lệ thừa cân béo phì<br /> ngƣời từ 25-64 tuổi ở Việt Nam 16,3 trong đó tỷ lệ tiền béo phì là 9,7% và tỷ lệ béo phì độ<br /> I và II là 6,2% và 0,4%. Tỷ lệ thừa cân/ béo phì đang gia tăng theo tuổi, cao hơn ở nữ giới<br /> cao hơn so với nam giới, cao hơn ở thành thị so với ở nông thôn (32,5% và 13,8%). Thừa<br /> cân/ béo phì đang gia tăng và trở thành một vấn đề sức khỏe ở Việt Nam. Đây là dấu hiệu<br /> cảnh báo về các bệnh mãn tính không lây tại cộng đồng, đặc biệt là tiểu đƣờng.<br /> Béo phì và tiểu đƣờng có mối quan hệ mật thiết với nhau, đặc biệt là tiểu đƣờng type<br /> 2. Gần nhƣ các bệnh nhân tiểu đƣờng loại 2 trong giai đoạn đầu đều có béo phì. Kết luận<br /> của viện nghiên cứu Ung thƣ và Viện Dinh dƣỡng châu Âu ngƣời béo bụng dễ mắc bệnh<br /> tiểu đƣờng, tim mạch, ung thƣ và tăng nguy cơ tử vong. Tỉ lệ thừa cân béo phì ở Việt Nam<br /> ngày càng gia tăng và trở thành vấn đề của Y tế công cộng. Tình trạng béo phì ở ngƣời<br /> bình thƣờng là nguy cơ gây nên các bệnh mãn tính không lây. Khi đã bị bệnh mạn tính nhƣ<br /> tiểu đƣờng mà kết hợp với yếu tố là thừa cân/béo phì sẽ dẫn đến việc xảy ra các biến chứng<br /> nhanh hơn và nguy hiểm hơn khi ta kiểm soát đƣợc nguy cơ thừa cân/béo phì.<br /> Ngƣời bệnh bị thừa cân béo phì mắc tiểu đƣờng đến khám tại bệnh viện trƣờng đại<br /> học Y Dƣợc Thái Nguyên ra sao và nguy cơ xảy ra các biến chứng tim mạch nhƣ thế<br /> nào? Đó là câu hỏi nghiên cứu chúng tôi muốn trả lời trong nghiên cứu này.<br /> Mục tiêu nghiên cứu<br /> Mô tả đặc điểm thừa cân/béo phì ở bệnh nhân tiểu đƣờng tại bệnh viện trƣờng đại học<br /> Y Dƣợc Thái Nguyên<br /> Xác định mối liên quan giữa thừa cân/béo phì với nguy cơ tim mạch ở bệnh nhân tiểu<br /> đƣờng tại bệnh viện trƣờng đại học Y Dƣợc Thái Nguyên<br /> <br /> 138<br /> Trường Đại học Y Dược Thái Nguyên Bản tin Y Dược học miền núi số 2 năm 2016<br /> <br /> 2.2. ĐỐI TƢỢNG VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU<br /> - Đối tƣợng nghiên cứu: Bệnh nhân tiểu đƣờng đến khám tại bệnh viện trƣờng đại học Y<br /> Dƣợc Thái Nguyên.<br /> - Tiêu chuẩn chọn đối tƣợng nghiên cứu:<br /> Bệnh nhân tiểu đƣờng typ I hoặc typ II đồng ý tham gia nghiên cứu<br /> - Địa điểm nghiên cứu: bệnh viện trƣờng đại học Y Dƣợc Thái Nguyên.<br /> - Phƣơng pháp nghiên cứu: Mô tả cắt ngang có phân tích<br /> - Cỡ mẫu nghiên cứu:<br /> <br /> <br /> + n là cỡ mẫu cần thiết.<br /> + p là tỷ lệ ƣớc định = 0,163 , q = 1 – p = 83,7.<br /> + Z 1-  / 2 là hệ số tin cậy = 1,96<br /> + d là độ tin cậy: 0,03<br /> Thay số vào công thức trên ta tính đƣợc: n= 530<br /> - Kỹ thuật chọn mẫu: chọn mẫu ngẫu nhiên<br /> - Chỉ tiêu nghiên cứu:<br /> + Đặc điểm chung của bệnh nhân: tuổi, giới, dân tộc, điều kiện kinh tế, thời gian mắc<br /> đái tháo đƣờng, tiền sử gia đình có ngƣời mắc đái tháo đƣờng.<br /> + Đặc điểm lâm sàng: cân nặng, chiều cao, BMI, vòng bụng, vòng mông, chu vi vòng<br /> cánh tay, chu vi bắp chân, lớp mỡ dƣới da: bụng, bả vai, sau cơ tam đầu.<br /> + Chỉ số cận lâm sàng: Cholesterol, LDL-C, HDL-C, chỉ số huyết áp tối đa/tối thiểu,<br /> tần số tim, tần số nhịp mạch, điện tim, chụp X-Quang lồng ngực xác định hình tim trong<br /> trƣờng hợp khám lâm sàng bệnh nhân có biến chứng tim mạch.<br /> - Kỹ thuật thu thập số liệu:<br /> Thông tin đƣợc hỏi và điền vào bệnh án nghiên cứu<br /> Khám lâm sàng, đo các chỉ số đánh giá tình trạng thừa cân/béo phì, tăng huyết áp.<br /> Xét nghiệm cận lâm sàng<br /> - Phƣơng pháp sử lý số liệu: nhập liệu bằng phần mềm epidata, xử lý số liệu trên phần<br /> mềm SPSS 16.0<br /> <br /> 3 . KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ BÀN LUẬN<br /> Bảng 1: Đặc điểm đối tƣợng nghiên cứu<br /> <br /> Số lƣợng Tỉ lệ %<br /> Giới tính<br /> Nam 327 61,7<br /> Nữ 203 38,3<br /> Nhóm tuổi<br /> 23 243 45,8<br /> <br /> Tỉ lệ vòng bụng trung bình của bệnh nhân đái tháo đƣờng 75,9 ± 7,9, tỉ lệ vòng mông<br /> 89,6 ± 25,9. Tỉ lệ VB/VM tăng cao hơn so với bình thƣờng là 34,9%. Nghiên cứu của tác<br /> giả Trần Văn Long thấy có sự khác biệt giữa tỉ lệ thừa cân, béo phì ở ngƣời cao tuổi với<br /> mức ý nghĩa thống kê p 0,9<br /> LDL - C 2,94 ± 0,9 2,24 ± 0,7 < 3,4<br /> Glucose máu 7,03 ± 2,62 6,27 ± 2,07 4,1 - 5,6<br /> <br /> Tỉ lệ Cholesterol ở nhóm thừa cân/béo phì cao hơn nhóm không thừa cân béo phì, có<br /> thể tình trạng cholesterol tăng cao làm phát triển chất béo trong mạch máu và gây nên<br /> tình trạng béo phì. Tỉ lệ glucose máu ở nhóm thừa cân cũng cao hơn nhóm không thừa<br /> cân/béo phì lần lƣợt là 7,03 ± 2,62 so với 6,27 ± 2,07 ở nhóm không thừa cân, Tuy nhiên<br /> ở cả 2 nhóm tỉ lệ này đều cao hơn bình thƣờng.<br /> Bảng 4: Một số biến chứng theo thời gian phát hiện bệnh<br /> <br /> Thời gian < 1 năm 1 – 5 năm  5 năm Tổng số<br /> n % n % n % n %<br /> Biến chứng<br /> Tim mạch 14 9,6 66 45,2 66 45,2 136 25,7<br /> Thận 0 0 10 16,7 50 83,3 60 11,3<br /> Mắt 0 0 24 24,5 74 75,5 98 18,5<br /> Thần kinh 0 0 10 11,6 50 83,3 60 11,3<br /> <br /> <br /> 140<br /> Trường Đại học Y Dược Thái Nguyên Bản tin Y Dược học miền núi số 2 năm 2016<br /> <br /> Biến chứng tim mạch là chiếm 25,7% ở những bệnh nhân tiểu đƣờng trong nghiên cứu,<br /> tiếp theo là biến chứng mắt chiếm 18,5%. Biến chứng thận và thần kinh chiếm 11,3%.<br /> Kết luận<br /> Tỉ lệ đƣờng huyết tăng cao trong nhóm thừa cân béo phì ở ngƣời mắc tiểu đƣờng biến<br /> chứng hay gặp ở bệnh nhân tiểu đƣờng là biến chứng tim mạch. Các chỉ số sinh hóa máu<br /> cholesterol, triglycerid, LDL-C ở nhóm thừa cân béo phì tăng cao hơn nhóm không thừa<br /> cân/béo phì.<br /> Tài liệu tham khảo<br /> 1. Trần Hữu Dàng (2007), “Leptin và các chất tiết ra từ mô mỡ: nguồn gốc bệnh tật<br /> do béo phì”.<br /> 2. Trần Hữu Dàng, Trần Thừa Nguyên (2012), “Khảo sát các thành tố của HCCH ở<br /> cán bộ trung cao tại tỉnh Bình Ðịnh”, Tạp chí Nội Tiết, Ðái tháo duờng, số 8, ISSN 1859-<br /> 4727, tr.380-386.<br /> 3. Viện dinh dƣỡng (2011), Kết quả điều tra thừa cân/béo phì và một số yếu tố liên<br /> quan ở ngƣời Việt Nam 25 – 64 tuổi, đề tài nghiên cứu khoa học cấp bộ.<br /> 4. Tang Kim Hồng (2012), “HCCH: Tỷ lệ và diểm cắt tối uu của chỉ số BMI và chu vi<br /> vòng eo dể tiên doán các yếu tố nguy co tim mạch ở trẻ vị thành niên thành phố Hồ Chí<br /> Minh”, Tạp chí của Hội Dinh Duỡng Việt Nam, Tập 8-số 3, Thành phố Hồ Chí Minh,<br /> tr.91-100.<br /> 5. Nguyễn Hải Thủy, Huỳnh Văn Minh (2010), “Tỷ lệ mỡ cơ thể (BFP) và mức mỡ<br /> nội tạng (VFL) có đƣợc xem nhƣ là yếu tố nguy cơ tim mạch-chuyển hóa”, Tạp chí Nội<br /> Khoa, số 4, ISSN: 1859-1884, tr.792-804.<br /> 6. WHO (2015), Obesity and overweight, http://www.who.int/mediacentre/<br /> factsheets/fs311/en/.<br /> <br /> <br /> <br /> STUDY OF CHARACTERISTICS OF OBESITY AND OVERWEIGHT IN<br /> DIABETICS EXAMINED AT HOSPITAL OF THAI NGUYEN UNIVERSITY OF<br /> MEDICINE & PHARMACY<br /> By Dinh Van Thang<br /> Thai Nguyen University of Medicine and Pharmacy<br /> SUMMARY<br /> Subjects: The study was conducted on 530 outpatients with diabetes treated at<br /> the Hospital Od Thai Nguyen University of Medicine & PharmacyMedical<br /> University Objective: To understand characteristics of overweight and obesity in<br /> patients with diabetes and identified a number of factors related to cardiovascular<br /> risk in diabetics with overweight / obesity. Results: The prevalence rate of<br /> obesity was 45.8%, the average blood glucose levels among patients with<br /> overweight / obesity of 7.03 ± 2.62 were higher than patients without overweight<br /> / obesity of 6.27 ± 2.07. Cardiovascular complications accounted for 25.7%, eye<br /> complications accounted for 18.5% . Conclusions: The proportion of blood<br /> glucose was higher in patients with overweight and obesity, a common<br /> complication in patients with diabetes was cardiovascular complications.<br /> Keywords: Overweight/obesity, diabetes, cardiovascular risk.<br /> <br /> 141<br />