Nghiên cứu tình hình thừa cân, béo phì của học sinh từ 6-10 tuổi tại một số trường tiểu học thành phố Tam Kỳ, tỉnh Quảng Nam

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:14

Thêm vào BST

Báo xấu

55
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài viết trình bày xác định tỷ lệ thừa cân, béo phì ở học sinh 6-10 tuổi và tìm hiểu một số yếu tố liên quan đến tình trạng thừa cân béo phì ở trẻ em tại một số trường tiểu học tại thành phố Tam Kỳ, tỉnh Quảng Nam.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Nghiên cứu tình hình thừa cân, béo phì của học sinh từ 6-10 tuổi tại một số trường tiểu học thành phố Tam Kỳ, tỉnh Quảng Nam

NGHIÊN CỨU TÌNH HÌNH THỪA CÂN, BÉO PHÌ CỦA HỌC SINH TỪ 6-10 TUỔI TẠI MỘT SỐ TRƯỜNG TIỂU HỌC THÀNH PHỐ TAM KỲ, TỈNH QUẢNG NAM Nguyễn Minh Thu - Trung tâm Truyền thông GDSK tỉnh Quảng Nam Phạm Thị Hải - Trường Đại học Y dược Huế và cộng sự Tóm tắt nghiên cứu Thừa cân, béo phì đang nổi lên như là một vấn đề sức khỏe cộng đồng hàng đầu ở các quốc gia phát triển và đang phát triển. Đánh giá tình hình thừa cân, béo phì ở học sinh tiểu học, tìm hiểu một số yếu tố liên quan là cần thiết để có biện pháp dự phòng thừa cân, béo phì thích hợp cho trẻ ở lứa tuổi này. Mục tiêu nghiên cứu: Xác định tỷ lệ thừa cân, béo phì ở học sinh 6-10 tuổi và tìm hiểu một số yếu tố liên quan đến tình trạng thừa cân béo phì ở trẻ em tại một số trường tiểu học tại thành phố Tam Kỳ, tỉnh Quảng Nam. Phương pháp nghiên cứu: Nghiên cứu mô tả cắt ngang được thực hiện vào giữa năm học 2013-2014 tại 3 trường tiểu học Nguyễn Viết Xuân, Nguyễn Văn Trỗi và Kim Đồng của thành phố Tam Kỳ, tỉnh Quảng Nam. Có 1.576 học sinh độ tuổi 6-10 tuổi và 1.576 phụ huynh của học sinh tham gia vào nghiên cứu. Kết quả: Tỷ lệ thừa cân ở trẻ 6-10 tuổi là 10,9%; trong đó béo phì chiếm 4,1%; thừa cân, béo phì ở nam 13,7% cao hơn ở nữ 7,9%; khu vực nội thành (14,6%) cao hơn khu vực nông thôn (5,8%). Bên cạnh thừa cân béo phì tồn tại 6,3% trẻ suy dinh dưỡng. Một số yếu tố liên quan đến thừa cân, béo phì như yếu tố gia đình, giới tính, thói quen ăn uống, ít vận động, trình độ học vấn của mẹ được tìm thấy trong nghiên cứu này. 1. Đặt vấn đề Thừa cân, béo phì đang nổi lên như là một vấn đề sức khỏe cộng đồng hàng đầu ở các quốc gia đã và đang phát triển. Tỷ lệ thừa cân và béo phì trẻ em gia tăng một cách nhanh chóng ở các nước phát triển. Ở các nước đang phát triển, bên cạnh tỷ lệ trẻ em suy dinh dưỡng vẫn còn ở mức cao đã thấy xuất hiện ngày càng nhiều trẻ em bị béo phì, đặc biệt trẻ lứa tuổi học đường. Thừa cân, béo phì ở cả người lớn và trẻ em đều nguy hiểm, nhưng ở trẻ từ 4-11 tuổi có độ nguy hiểm cao hơn vì đây là giai đoạn phát triển tăng tốc, có ý nghĩa quan trọng trong sự phát triển và trưởng thành cả đời người. Béo phì là gánh nặng chăm sóc y tế, làm giảm sức lao động, học tập ảnh hưởng nặng nề đến sự phát triển kinh tế xã hội của một quốc gia. 167
Ở Việt Nam, thừa cân béo phì đang là một vấn đề sức khỏe cộng đồng mới. Một số nghiên cứu gần đây cho thấy tỷ lệ thừa cân và béo phì ở trẻ lứa tuổi học đường tại Hà Nội khoảng 10%; thành phố Hồ Chí Minh là trên 20%, thành phố Huế 8-10%, Tây Nguyên 6,1%; Bình Định 8,3%. Tại Quảng Nam hiện chưa có một nghiên cứu nào về tình hình thừa cân, béo phì ở trẻ em. Với mong muốn góp phần đánh giá tình hình thừa cân, béo phì ở học sinh tiểu học Quảng Nam nói chung và thành phố Tam Kỳ nói riêng, cũng như tìm hiểu một số yếu tố liên quan để có biện pháp dự phòng thừa cân, béo phì thích hợp cho trẻ ở lứa tuổi này, góp phần nâng cao sức khỏe cho cộng đồng; chúng tôi tiến hành đề tài “Nghiên cứu tình hình thừa cân, béo phì của học sinh 6-10 tuổi tại một số trường tiểu học thành phố Tam Kỳ, tỉnh Quảng Nam”. 2. Mục tiêu nghiên cứu 1. Xác định tỷ lệ thừa cân, béo phì ở học sinh 6-10 tuổi tại một số trường tiểu học tại thành phố Tam Kỳ, tỉnh Quảng Nam. 2. Tìm hiểu một số yếu tố liên quan đến tình trạng thừa cân, béo phì ở trẻ em. 3. Phương pháp nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu: - Học sinh trong độ tuổi 6-10 tuổi tại 3 trường tiểu học Nguyễn Viết Xuân, Nguyễn Văn Trỗi và Kim Đồng thành phố Tam Kỳ, tỉnh Quảng Nam. - Phụ huynh (cha, mẹ hoặc người trực tiếp nuôi dưỡng) của học sinh được chọn làm đối tượng nghiên cứu. 3.2. Phương pháp nghiên cứu - Thiết kế nghiên cứu: Sử dụng phương pháp mô tả cắt ngang trên mẫu - Cỡ mẫu nghiên cứu: Được tính theo công thức sau: p(1  p ) n = Z2(1-/2) d2 Trong đó: n: Cỡ mẫu nghiên cứu Z: chọn mức tin cậy mong muốn α = 0,05 ứng với độ tin cậy 95% thì Z = 1,96. p: tỷ lệ thừa cân béo phì ở học sinh tiểu học từ 6-10 tuổi, theo nghiên cứu trước tại Huế là 7,98% ≈ 0,08 168
d: Độ chính xác mong muốn, chọn d = 0,03 Áp dụng vào công thức trên tính được: n= 314, nhân với 5 khối lớp. Tổng số có 1.576 học sinh tham gia vào nghiên cứu. - Cách chọn mẫu: + Chọn trường: Chọn 3 trường ở các khu vực khác nhau trên địa bàn thành phố Tam Kỳ gồm:Trường tiểu học Nguyễn Viết Xuân; trường tiểu học Nguyễn Văn Trỗi và trường tiểu học Kim Đồng. + Chọn học sinh có độ tuổi từ 6-10 tuổi: Mỗi trường, lập danh sách lớp theo từng khối từ lớp 1 đến lớp 5, mỗi khối lớp chọn ngẫu nhiên 3 lớp. Như vậy mỗi trường có 15 lớp, chọn 35 học sinh/lớp. Vậy mỗi trường chọn 525 học sinh tham gia vào nghiên cứu. + Chọn phụ huynh tham gia vào nghiên cứu: Là cha hoặc mẹ hoặc người trực tiếp chăm sóc những học sinh được chọn tham gia trong nghiên cứu. + Tiêu chuẩn loại trừ: Các học sinh bị gù vẹo cột sống, khuyết tật chân hoặc tay. Học sinh không hợp tác hoặc phụ huynh không đồng ý tham gia nghiên cứu. - Tiêu chuẩn đánh giá tình trạng dinh dưỡng trẻ em: Dựa vào bách phân vị (percentile) của chỉ số BMI theo tuổi và giới theo tiêu chuẩn của WHO (2007) so với quần thể tham chiếu 5-19 tuổi của WHO để đánh giá tình trạng dinh dưỡng trẻ em như sau: + BMI theo tuổi
4. Kết quả nghiên cứu 4.1. Đặc điểm của đối tượng nghiên cứu 4.1.1. Đặc điểm của học sinh tham gia nghiên cứu Bảng 1: Phân bố tuổi và giới của học sinh Nam Nữ Chung Tuổi Tần số Tỷ lệ(%) Tần số Tỷ lệ (%) Tần số Tỷ lệ (%) 6 166 10,5 159 10,1 325 20,6 7 158 10,0 156 9,9 314 19,9 8 157 10,0 153 9,7 310 19,7 9 155 9,8 151 9,6 306 19,4 10 159 10,1 162 10,3 321 20,4 Tổng 795 50,4 781 49,6 1576 100 Trong số 1576 học sinh được nghiên cứu, được phân bố theo nhóm tuổi và giới ở bảng trên. Không có sự khác biệt về tỷ lệ phân bố giữa nam và nữ ở các lứa tuổi khác nhau (p>0,05). Bảng 2: Phân bố tỷ lệ học sinh theo trường Nam Nữ Chung Trường Tỷ lệ Tỷ lệ Tỷ lệ Tần số Tần số Tần số (%) (%) (%) Kim Đồng 260 16,5 262 16,6 522 33,1 Nguyễn Văn Trỗi 277 17,6 261 16,6 538 34,1 Nguyễn Viết Xuân 258 16,4 258 16,4 516 32,7 Tổng 795 50,4 781 49,6 1576 100 Tỷ lệ học sinh ở hai giới phân bố theo 3 trường là tương đương nhau (p>0,05). 170
4.1.2. Đặc điểm của phụ huynh tham gia nghiên cứu Bảng 3: Phân bố tuổi và giới của phụ huynh chọn phỏng vấn Nam Nữ Chung Giới Tỷ lệ Tỷ lệ Tỷ lệ Độ tuổi Tần số Tần số Tần số (%) (%) (%) Dưới 30 17 1,1 22 1,4 39 2,5 30 đến
4.2.2. Tình hình thừa cân, béo phì ở học sinh tiểu học Bảng 5: Phân bố giới tính của trẻ thừa cân béo phì (TCBP) theo nhóm tuổi Nam Nữ Chung Tuổi Tần số Tỷ lệ (%) Tần số Tỷ lệ (%) Tần số Tỷ lệ (%) 6 33 19,9 10 6,3 43 13,2 7 20 12,7 14 9,0 34 10,8 8 20 12,7 15 9,8 35 11,3 9 16 10,3 9 6,0 25 8,2 10 20 12,6 14 8,6 34 10,6 Chung 109 13,7 62 7,9 171 10,9 Tỷ lệ trẻ trai TCBP (13,7%) cao hơn trẻ gái (7,9%) có ý nghĩa thống kê (p0,05). Bảng 6: Phân bố thừa cân béo phì theo trường Thừa cân (TC) Không TC Trường Tỷ lệ Tỷ lệ Tần số Tần số (%) (%) Kim Đồng (n= 522) 76 14,6 446 85,4 Nguyễn Văn Trỗi (n=538) 65 12,1 473 87,9 Nguyễn Viết Xuân (n=516) 30 5,8 486 94,2 171 10,9 1405 89,1 Chung (n=1576) χ²= 2,179 p
Bảng 7: Phân bố béo phì theo tuổi và giới Nam Nữ Chung Tuổi Tỷ lệ Tỷ lệ Tỷ lệ Tần số Tần số Tần số (%) (%) (%) 6 12 7,2 6 3,8 18 5,5 7 7 4,4 3 1,9 10 3,2 8 8 5,1 4 2,6 12 3,9 9 8 5,2 4 2,6 12 3,9 10 9 5,7 4 2,5 13 4,0 44 5,5 21 2,7 65 4,1 Tổng χ²=0,17 p>0,05 Tỷ lệ trẻ béo phì trong nghiên cứu là 4,1%, tỷ lệ này ở trẻ nam cao hơn rõ rệt so với trẻ nữ (5,5% và 2,7%). Tỷ lệ béo phì cao nhất ở nhóm trẻ 6 tuổi, thấp nhất ở nhóm 7 tuổi (5,5% và 3,2%), tuy nhiên sự khác biệt này không có ý nghĩa thống kê (p>0,05). 4.2.3. Tình hình thể lực chung của học sinh tiểu học Bảng 8: Chiều cao, cân nặng trung bình của học sinh trong nghiên cứu Tuổi Giới Tần số Chiều cao (cm) Cân nặng (kg) Nam 166 116,3±5,4 22,1±3,8 6 Nữ 159 115,5±5,4 20,8±3,7 Nam 158 122,6±6,1 24,7±4,8 7 Nữ 156 121,5±4,8 23,1±3,6 Nam 157 126,3±6,1 26,2±4,9 8 Nữ 153 125,9±5,6 25,6±4,7 Nam 155 130,3±6,0 29,0±4,9 9 Nữ 151 129,6±6,6 28,4±5,1 Nam 159 136,1±7,0 32,6±6,7 10 Nữ 162 136,4±7,4 32,3±6,2 Chiều cao, cân nặng 2 giới tăng dần theo lứa tuổi. Ở từng lứa tuổi, chiều cao và cân nặng trung bình của nam cao hơn nữ. Riêng ở lứa tuổi 10 thì chiều cao, cân nặng trung bình của nữ cao hơn nam. 173
4.3. Một số yếu tố liên quan đến thừa cân béo phì ở trẻ em 4.3.1. Liên quan giữa tuổi thai, cân nặng lúc sinh của trẻ với thừa cân, béo phì Bảng 9: Liên quan giữa cân nặng lúc sinh với TCBP ở trẻ Cân nặng Trẻ bị TCBP Trẻ bình thường Chung lúc sinh Tần số Tỷ lệ (%) Tần số Tỷ lệ (%) Tần số Tỷ lệ (%) ≥2500gr 163 11,6 1248 88,4 1411 95,5 0,05 Tỷ lệ trẻ có tiền sử khi sinh thiếu cân (0,05). Bảng 10: Liên quan giữa tiền sử sinh với tình trạng TCBP ở trẻ Trẻ bị TCBP Trẻ bình thường Chung Tiền sử sinh Tần số Tỷ lệ (%) Tần số Tỷ lệ (%) Tần số Tỷ lệ (%) Đủ tháng 154 11,1 1230 88,9 1384 93,7 Thiếu tháng 9 20,5 35 79,5 44 3,0 Không nhớ 8 16,3 41 83,7 49 3,3 171 11,6 1306 88,4 1477 100 Tổng χ²=4,741; p>0,05 Tỷ lệ trẻ có tiền sử sinh thiếu tháng bị TCBP là 20,5% cao hơn trẻ có tiền sử sinh đủ tháng. Tuy nhiên sự khác biệt không có ý nghĩa thống kê (p>0,05). 174
4.3.2. Liên quan giữa tiền sử gia đình có người béo phì và nguy cơ TCBP ở trẻ em Bảng 11: Liên quan giữa tiền sử gia đình với TCBP ở trẻ Trẻ bị TCBP Trẻ bình thường Chung Tiền sử gia đình có người béo phì Tần Tỷ lệ Tần Tỷ lệ Tần Tỷ lệ số (%) số (%) số (%) Cha/mẹ/cả cha mẹ 45 34,1 87 65,9 132 8,9 béo phì Anh, chị/em béo phì 3 13,6 19 86,4 22 1,5 Ông, bà béo phì 1 20,0 4 80,0 5 0,3 Không có ai béo phì 122 9,3 1196 90,7 1318 89,2 171 11,6 1306 88,4 1477 100 Tổng χ²=7,272; p
Bảng 13: Liên quan giữa nhà có sân chơi với TCBP ở trẻ Nhà có sân Trẻ bị TCBP Trẻ bình thường Chung chơi Tần số Tỷ lệ (%) Tần số Tỷ lệ (%) Tần số Tỷ lệ (%) Có 87 8,3 959 91,7 1046 70,8 Không 84 19,5 347 80,5 431 29,2 171 11,6 1306 88,4 1477 100 Tổng χ²=3,721; p
Bảng 16: Liên quan giữa số lần uống nước ngọt với TCBP ở trẻ Số lần uống nước Trẻ bị TCBP Trẻ bình thường Chung ngọt trong tuần Tần Tần Tần Tỷ lệ (%) Tỷ lệ (%) Tỷ lệ (%) số số số Từ 3 lần trở lên 53 29,6 126 70,4 179 12,1 1-2 lần 76 8,5 819 91,5 895 60,6 Không sử dụng 42 10,4 361 89,6 403 27,3 171 11,6 1306 88,4 1477 100 Tổng χ²=6,570; p
Không có sự khác biệt giữa tỷ lệ trẻ TCBP ở 2 nhóm phụ huynh có kiến thức tốt là 9,6% và chưa tốt là 11,8% (p>0,05). Bảng 19: Liên quan giữa quan niệm phụ huynh với TCBP ở trẻ Trẻ bị TCBP Trẻ bình thường Chung Quan niệm của phụ huynh Tỷ lệ Tỷ lệ Tỷ lệ Tần số Tần số Tần số (%) (%) (%) Đẹp và sang hơn 31 11,4 240 88,6 271 18,3 Không có ý kiến 140 11,6 1066 88,4 1206 81,7 171 11,6 1306 88,4 1477 100 Tổng χ²=0,006; p>0,05 Tỷ lệ trẻ TCBP ở 2 nhóm phụ huynh có hay không quan niệm TCBP sẽ đẹp hơn, sang hơn không có sự khác biệt (11,4% so với 11,6%, với p>0,05). 5. Kết luận 5.1. Tình hình thừa cân, béo phì - Tỷ lệ thừa cân ở trẻ 6-10 tuổi là 10,9%; trong đó béo phì chiếm 4,1%. - Tỷ lệ thừa cân, béo phì ở nam 13,7% cao hơn ở nữ 7,9%. Khu vực nội thành (12,2-14,6%) cao hơn khu vực nông thôn (5,8%). - Bên cạnh thừa cân béo phì tồn tại 6,3% trẻ suy dinh dưỡng. 5.2. Các yếu tố liên quan đến thừa cân, béo phì ở trẻ 6-10 tuổi - Nhóm trẻ có người thân bị béo phì thì có tỷ lệ thừa cân béo phì cao hơn so với trẻ không có ai bị béo phì (p
6. Kiến nghị Từ kết quả nghiên cứu trên, chúng tôi xin có một số kiến nghị sau: - Tăng cường truyền thông giáo dục dinh dưỡng hợp lý nhằm phòng chống cả suy dinh dưỡng và béo phì trẻ em, đồng thời khuyến khích trẻ rèn luyện thân thể để có thể lực tốt. - Chú trọng quan tâm những trẻ ít có cơ hội, môi trường vận động thể lực trong những gia đình khá giả; gia đình có người thừa cân béo phì - Đối với những trẻ có nguy cơ thừa cân, béo phì hay đã thừa cân béo phì cần chú ý truyền thông, giáo dục sức khỏe cho các phụ huynh có trẻ nhỏ, trẻ lứa tuổi học đường cách khuyến khích trẻ thay đổi lối sống, hướng dẫn cách ăn uống hợp lý, tránh ăn vặt, nước ngọt, ăn thức ăn chế biến sẵn giàu năng lượng, tạo điều kiện cần thiết cho trẻ để trẻ tăng cường hoạt động thể lực, tạo phong trào thể thao khuyến khích trẻ chơi những môn thể thao thích hợp. - Triển khai có hiệu quả chương trình can thiệp dinh dưỡng trong học đường. - Tác động đến các cấp lãnh đạo trong lĩnh vực quy hoạch của địa phương chú ý nhiều khu vui chơi, giải trí ngoài trời cho trẻ em. - Cần tiến hành nghiên cứu có hệ thống toàn bộ trẻ em tiểu học trên địa bàn thành phố Tam Kỳ để xác định tỷ lệ thừa cân, béo phì ở trẻ em nhằm có các biện pháp can thiệp thích hợp. TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Bộ Y tế (2012), Kết quả chủ yếu của tổng điều tra giới thiệu chiến lược giai đoạn 2011-2020, Hội nghị công bố kết quả tổng điều tra dinh dưỡng toàn quốc năm 2010 và chiến lược quốc gia dinh dưỡng giai đoạn 2011-2020. 2. Đỗ Thị Ngọc Diệp, Nguyễn Trí Dũng, Trần Quốc Cường và cộng sự (2011), “Thừa cân, béo phì và một số đặc điểm dịch tễ học ở học sinh tiểu học tại quận 10, TP.HCM năm học 2008-2009”, Tạp chí thời sự y học số 67, trang 3-6; 3. Hà Huy Khôi (2006), “Thừa cân và béo phì, một vấn đề sức khỏe cộng đồng mới ở nước ta”, Một số vấn đề dinh dưỡng cộng đồng ở Việt Nam, Nhà xuất bản Y học, trang 104-116. 179
4. Hà Huy Khôi, Lê Thị Hợp (2012), “Phương pháp đánh giá tình trạng dinh dưỡng”, Phương pháp dịch tễ học dinh dưỡng, Nhà xuất bản Y học, Trang 178-203; 345-357. 5. Lê Thị Kha Nguyên, Dương Công Hoàng, Như Quỳnh, Nguyễn Thị Thu Hậu (2010), “Thói quen ăn uống, vận động và yếu tố gia đình ở trẻ béo phì”, Tạp chí Y học TP. Hồ Chí Minh, số 14 (4). 6. Nguyễn Điểm (2006), “Tình hình thừa cân, béo phì ở trẻ em tại một số trường tiểu học thành phố Quy Nhơn, tỉnh Bình Định”, Tạp chí Khoa học công nghệ Bình Định, Số 8 trang 31-33. 7. Phan Thị Bích Ngọc (2010), Nghiên cứu thực trạng thừa cân- béo phì và đánh giá biện pháp can thiệp cộng đồng ở học sinh tiểu học Thành phố Huế, Đại học Huế, hueni.educa.vn/portal/index.php/vi/qldanhmucluanan/detail/24, tải 14/12/2012. 8. Trần Thị Xuân Ngọc (2012), Thực trạng và hiệu quả can thiệp thừa cân, béo phì của mô hình truyền thông giáo dục dinh dưỡng ở trẻ em từ 6 đến 14 tuổi tại Hà Nội, Luận án tiến sĩ chuyên ngành dinh dưỡng, mã số: 62.72.03.03, http://www.nutrition.org.vn/news/vi/527/0/luan-an-tien-si-cua-ths-tran-thi- xuan-ngoc.aspx., tải ngày 16/6/2012. 9. Vương Thuận An, Mai Thùy Linh, Nguyễn Thị Bích Hằng, Cao Thị Kim Hoa (2010), “Tình trạng dinh dưỡng và một số yếu tố liên quan ở trẻ em 6 - 11 tuổi tại trường tiểu học Kim Đồng, thị xã Tây Ninh, tỉnh Tây Ninh năm 2009”, Tạp chí Y Học TP. Hồ Chí Minh, Tập 14, Phụ bản Số 2, trang 306-311. 10. WHO (2000), Obesity: Preventing and managing the global epidemic, Technical Report Series 894. Notes, World Health Organization, Geneva. 180