Nghiên cứu độc tính cấp, độc tính bán trường diễn của viên bổ xương khớp trên động vật thực nghiệm

CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU KHOA HỌC<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> NGHIÊN CỨU ĐỘC TÍNH CẤP, ĐỘC TÍNH BÁN<br /> TRƯỜNG DIỄN CỦA VIÊN BỔ XƯƠNG KHỚP<br /> TRÊN ĐỘNG VẬT THỰC NGHIỆM<br /> <br /> Nguyễn Thị Ngọc Diệp1, Văn Công Viên1, Đoàn Chí Cường2<br /> TÓM TẮT<br /> Mục tiêu: nghiên cứu  tính an toàn của viên bổ xương khớp trên động vật thực<br /> nghiệm. Phương pháp nghiên cứu: xác định độc tính cấp của thuốc và độc tính bán<br /> trường diễn của chế phẩm trên chuột nhắt trắng dòng Swiss theo “Hướng dẫn thử<br /> nghiệm tiền lâm sàng và lâm sàng thuốc đông y, thuốc từ dược liệu” của Bộ Y tế ban<br /> hành theo quyết định số 141/QĐ-K2ĐT ngày 27 tháng 10 năm 2015 và mô hình nghiên<br /> cứu theo OECD. Kết quả: Độc tính cấp: với liều gấp 31 lần liều điều trị, thuốc không<br /> có độc cấp tính, không xác định LD50.- Độc tính bán trường diễn: với liều 500 mg/kg/<br /> ngày và liều 1000 mg/kg/ngày (tương đương với liều điều trị dự kiến 3 viên/ngày và liều<br /> 6 viên/ngày ở người), uống liên tục trong 28 ngày và 90 ngày, viên bổ xương khớp không<br /> ảnh hưởng đến sự phát triển trọng lượng chuột, không biến đổi các chỉ số huyết học như<br /> hồng cầu, tiểu cầu và hàm lượng Hemoglobin, các chỉ số đánh giá chức năng gan (hoạt<br /> độ SGOT, SGPT), chức năng thận (nồng độ BUN, creatinin) cũng không gây biến đổi<br /> nào về tổ chức học của tế bào gan, thận, không gây độc bán trường diễn trên động vật<br /> thực nghiệm Kết luận: viên bổ xương khớp không gây độc tính cấp cho chuột nhắt trắng<br /> và không làm thay đổi chức năng tạo máu, chức năng gan, thận của chuột thí nghiệm.<br /> Từ khoá: Y học cổ truyền; Giảm mật độ xương; Viên bổ xương khớp.<br /> STUDYING THE ACUTE TOXICITY AND SEMI-CHRONIC<br /> TOXICITY OF VIÊN BỔ XƯƠNG KHỚP ON EXPERIMENTAL ANIMALS<br /> SUMMARY<br /> Objective: The research examines the safety of bổ xương khớp tablet on<br /> <br /> 1<br /> Viện Y Dược Học Dân Tộc<br /> 2<br /> Học viện Quân y<br /> Người phản hồi (Corresponding): Nguyễn Thị Ngọc Diệp (ngocdiep.ng71@gmail.com)<br /> Ngày nhận bài: 12/4/2018, ngày phản biện: 25/4/2018<br /> Ngày bài báo được đăng: 30/6/2018<br /> <br /> 89<br /> TẠP CHÍ Y DƯỢC THỰC HÀNH 175 - SỐ 14 - 6/2018<br /> <br /> experimental animals. Subjects and methods: The acute and semi-chronic toxicities of the<br /> bổ xương khớp tablet were evaluated on 96 mice by the OECD method on hematopoietic<br /> function, liver function and kidney. Results: With doses of 31 times of treatment dose,<br /> Bổ xương khớp tablet is not acute toxic for mice, LD50 was not identified. With the<br /> doses of 500 mg/kg and 1000 mg/kg per day for 28 – 90 consecutive days drinking, bổ<br /> xương khớp tablet was not significantly changed in number of erythrocytes, leukocytes,<br /> hemoglobin concentration, activity of SGOT, SGPT, BUN and creatine levels. In addition,<br /> the bổ xương khớp tablet did not cause any change in histology of liver and kidney of<br /> experimented mice. Conclusion: The bổ xương khớp tablet is not toxic for mice and mice<br /> hematopoietic function, liver function and kidney function were not changed.<br /> Keywords: Traditional medicine; Osteopenia; Bổ xương khớp tablet.<br /> ĐẶT VẤN ĐỀ hiệu quả điều trị trên người bệnh giảm mật<br /> độ xương, loãng xương.<br /> Ngày nay tuổi thọ cao thường đi<br /> kèm với những bệnh lý mạn tính của tuổi Để tìm hiểu một cách có khoa<br /> già, trong đó có bệnh loãng xương. Loãng học và đầy đủ về tính an toàn của viên bổ<br /> xương là một “căn bệnh âm thầm”, bởi xương khớp, chúng tôi tiến hành đề tài<br /> vì bệnh không biểu hiện triệu chứng, và này với mục tiêu: Xác định  độc tính cấp<br /> do đó người mắc bệnh không biết mình và độc tính bán trường diễn của viên bổ<br /> bị bệnh cho đến khi bị gãy xương. Gãy xương khớp.<br /> xương do loãng xương làm cho người ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP<br /> bệnh đau đớn, mất khả năng vận động, mất<br /> NGHIÊN CỨU<br /> khả năng sinh hoạt tối thiểu. Các nghiên<br /> cứu trong nước và ngoài nước về điều trị 1. Đối tượng nghiên cứu<br /> loãng xương bằng thuốc YHCT đã đem lại Chuột nhắt trắng thuần chủng<br /> những kết quả khả quan. Bài thuốc Lục dòng Swiss albino, khỏe mạnh, từ 6 -7<br /> vị gia giảm làm tăng mật độ xương trên tuần tuổi, cân nặng 25 ± 3 g, gồm cả 2<br /> bệnh nhân loãng xương [1]. Cao xương giống đực và cái, do Viện Vaccin và sinh<br /> cá sấu điều trị trẻ bị bệnh tạo xương bất phẩm y tế Nha Trang nuôi và cung cấp, đạt<br /> toàn có cải thiện mật độ khoáng xương. tiêu chuẩn thí nghiệm.<br /> Trên cơ sở đó, chúng tôi tiến hành nghiên<br /> Chuột được nuôi dưỡng và theo<br /> cứu chế phẩm viên bổ xương khớp, chế<br /> dõi chu đáo, ăn thức ăn tổng hợp do xưởng<br /> phẩm kết hợp giữa cao xương cá sấu và<br /> sản xuất thức ăn động vật thí nghiệm cung<br /> bài thuốc lục vị địa hoàng hoàn gia vị Cốt<br /> cấp, nước uống tự do.<br /> toái bổ và Xuyên khung nhằm nâng cao<br /> <br /> 90<br />  CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU KHOA HỌC<br /> <br /> * Nguyên liệu nghiên cứu gồm cao xương cá sấu kết hợp với cao bài<br /> Thành phần viên bổ xương khớp Lục vị địa hoàng hoàn gia vị với tỉ lệ 2:1<br /> (2 phần cao xương, 1 phần cao thuốc).<br /> Công thức bài thuốc Lục vị địa hoàng gia vị:<br /> Thục địa 8 phần Hoài sơn 4 phần Sơn thù 4 phần<br /> Đan bì 4 phần Trạch tả 3 phần Bạch linh 3 phần<br /> Cốt toái bổ 3 phần Xuyên khung 3 phần<br /> <br /> Các vị thuốc với tỉ lệ trên được + Đá CO2 (Cửa hàng Mai Hoa,<br /> nấu thuốc thành cao, sấy khô, tán bột, làm tp. Hồ Chí Minh)<br /> thành viên nén. + Máy huyết học, sinh hóa tự<br /> Viên Bổ xương khớp: viên nén bao động RX Daytona (Randox, Vương quốc<br /> phim hình oval, màu trắng, một mặt có vạch Anh)<br /> ngang, một mặt trơn, có mùi thơm dược liệu, + Kính hiển vi quang học<br /> hàm lượng 750mg (gồm: 500 mg cao xương (Labomed, Hoa Kỳ)<br /> và 250 mg cao thuốc), đóng lọ 30 viên; số lô<br /> 2. Phương pháp nghiên cứu<br /> 010516NC, ngày sản xuất 31/05/2016, hạn sử<br /> dụng 31/05/2019 do Trung tâm sản xuất cao Phương pháp nghiên cứu: Theo<br /> dược liệu công nghệ cao, công ty cổ phần “Hướng dẫn thử nghiệm tiền lâm sàng<br /> BV Pharma TP. Hồ Chí Minh sản xuất. và lâm sàng thuốc đông y, thuốc từ dược<br /> liệu” của Bộ Y tế ban hành theo quyết định<br /> * Phương tiện và trang thiết bị<br /> số 141/QĐ-K2ĐT ngày 27 tháng 10 năm<br /> dùng trong nghiên cứu<br /> 2015 và mô hình nghiên cứu theo OECD<br /> Địa điểm nghiên cứu: Tiến hành [1], [2], [3], [4].<br /> tại phòng thí nghiệm Bộ môn Dược lý –<br /> Liều thuốc thử:<br /> Trung tâm công nghệ Dược TP. Hồ Chí<br /> Minh, Phòng khám đa khoa Tao Đàn - Viên cao bổ xương khớp dự kiến<br /> Quận 1, Khoa Giải phẫu bệnh - Bệnh viện chỉ định ở người lớn với liều: 3 viên x 750<br /> Quận 2 - Tp. Hồ Chí Minh. mg mỗi ngày. Như vậy, khoảng 2250 mg/<br /> ngày cho một người có trọng lượng trung<br /> Thời gian nghiên cứu: Từ tháng<br /> bình khoảng 55 kg, tương đương liều 40<br /> 8/2016 đến tháng 12/2016.<br /> mg/kg/ngày.<br /> Dụng cụ nghiên cứu:<br /> Ngoại suy liều điều trị trên chuột<br /> + Cân, bộ vi phẫu là 40 x 12 = 480 mg/kg/ngày, làm tròn<br /> + Kim cho uống có đầu tù khoảng 500 mg/kg/ngày.<br /> <br /> <br /> 91<br /> TẠP CHÍ Y DƯỢC THỰC HÀNH 175 - SỐ 14 - 6/2018<br /> <br /> 2.1. Độc tính cấp (LD50) chết, tiếp tục theo dõi trong vòng 14 ngày.<br /> Cho 12 chuột (50% đực, 50% cái; 2.2. Độc tính bán trường diễn<br /> tiến hành 2 lần) nhịn đói ít nhất 12 giờ Thăm dò độc tính bán trường<br /> trước khi cho uống viên cao xương cá sấu diễn bằng cách dựa vào sự thay đổi chỉ<br /> liều duy nhất tối đa có thể qua đường uống số huyết học, sinh hóa cũng như thay đổi<br /> (thể tích tối đa là 0,2 ml/10g trọng lượng về đại thể, vi thể gan, thận giữa lô sinh lý<br /> chuột. Theo dõi và ghi nhận cử động tổng và lô thử nghiệm sau khi cho chuột uống<br /> quát, biểu hiện về hành vi, trạng thái lông, liều có tác động dược lý trong thời gian<br /> ăn uống, tiêu tiểu và số lượng chết của dài 28 ngày và 90 ngày theo hướng dẫn<br /> chuột trong vòng 72 giờ. Nếu sau 72 giờ, OECD 407 (liều lặp lại 28 ngày), OECD<br /> chuột không có dấu hiệu bất thường hoặc 408 (liều lặp lại 90 ngày).<br /> Bảng 1. Bố trí khảo sát độc tính bán cấp của viên bổ xương khớp<br /> <br /> TT Tên lô Số chuột Thực nghiệm<br /> <br /> Sinh lý trước 12 Nuôi ổn định 5 ngày, giết mổ, khảo sát các chỉ số của<br /> 1<br /> thí nghiệm (6 đực, 6 cái) chuột trước thử nghiệm.<br /> <br /> 24 Cho uống nước khử khoáng do Khoa Dược - ĐH Y<br /> 2 Lô sinh lý Dược TP. HCM sản xuất bằng máy Satorius stedium<br /> (6 đực, 6 cái) liều 0,1 ml/10g/ngày.<br /> <br /> 12 Cho uống viên bổ xương khớp liều 500mg/kg/ngày<br /> Lô thử 1<br /> 3 (tương đương với liều điều trị dự kiến người), trong<br /> (6 đực, 6 cái) 28 ngày.<br /> <br /> 12 Cho uống viên bổ xương khớp liều 1000mg/kg/ngày<br /> Lô thử 2<br /> 4 (gấp 2 lần liều điều trị dự kiến trên người), trong 28<br /> (6 đực, 6 cái) ngày.<br /> <br /> 12 Cho uống viên bổ xương khớp liều 500mg/kg/ngày<br /> Lô thử 3<br /> 5 (tương đương với liều điều trị dự kiến người), trong<br /> (6 đực, 6 cái) 90 ngày<br /> <br /> 12 Cho uống viên bổ xương khớp liều 1000mg/kg/ngày<br /> Lô thử 4<br /> 6 (gấp 2 lần liều điều trị dự kiến trên người), trong 90<br /> (6 đực, 6 cái) ngày.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 92<br />  CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU KHOA HỌC<br /> <br /> Chuột ở các lô được uống nước khử khoáng hoặc viên bổ xương khớp trong 28<br /> ngày và 90 ngày, ngày một lần vào buổi sáng, thể tích cho uống 0,1 ml/10 g trọng lượng<br /> chuột.<br /> KẾT QUẢ VÀ BÀN LUẬN<br /> 1. Thử độc tính cấp (LD50) của viên bổ xương khớp<br /> Bảng 2. Kết quả khảo sát độc tính cấp đường uống của viên bổ xương khớp<br /> Lần 1 Lần 2<br /> Chuột thử 1 2 3 4 5 6 1 2 3 4<br /> 5 6<br /> nghiệm<br /> Phái ♂ ♂ ♂ ♀ ♀ ♀ ♂ ♂ ♂ ♀ ♀ ♀<br /> <br /> Trọng lượng (g) 23,0 22,0 21,5 22,4 25,3 21,8 21,5 24,3 23,4 25,1 22,7 24,4<br /> V cho uống<br /> 0,46 0,44 0,43 0,45 0,51 0,44 0,43 0,49 0,47 0,50 0,45 0,49<br /> (ml)<br /> Tổng trọng<br /> 136,0 141,4<br /> lượng (g)<br /> Tổng thể tích<br /> 2,73 2,83<br /> (ml)<br /> Tổng khối lượng<br /> 2252,3 2334,8<br /> thuốc (mg)<br /> Tổng khối lượng<br /> 2035,2 2109,8<br /> cao (mg)<br /> Liều cho uống<br /> 14942,3<br /> (mg/kg)<br /> Số chuột thử<br /> 6 6<br /> nghiệm<br /> Số chuột chết<br /> 0 0<br /> sau 72 giờ<br /> Số chuột chết sau<br /> 0 0<br /> 14 ngày<br /> <br /> Sau khi cho chuột uống viên bổ trọng lượng), chuột khỏe mạnh, ăn cám<br /> xương khớp với liều tối đa bơm được viên, uống nước, tiêu tiểu, cử động bình<br /> qua kim là 14,94 g/kg trọng lượng chuột thường, không có dấu hiệu bất thường<br /> (gấp khoảng 31 lần liều điều trị dự kiến nào và không có chuột nào chết trong thời<br /> ở người, tương đương 16,54 g thuốc/kg gian 72 giờ quan sát. Tiếp tục theo dõi<br /> 93<br /> TẠP CHÍ Y DƯỢC THỰC HÀNH 175 - SỐ 14 - 6/2018<br /> <br /> chuột trong 14 ngày ở điều kiện chăm sóc 2. Thử độc tính bán trường<br /> bình thường, kết quả cho thấy không có diễn của viên bổ xương khớp<br /> chuột nào chết, chuột không có dấu hiệu 2.1. Thể trạng chung<br /> bất thường về hành vi, trạng thái lông, ăn<br /> Sau 28 ngày và 90 ngày, tất cả<br /> uống, tiêu tiểu.<br /> chuột thử nghiệm đều sống và hoạt động<br /> Như vậy, viên bổ xương khớp bình thường, ăn uống tốt, phân khô, lông<br /> không có độc tính cấp đường uống, không mượt, không có hiện tượng rụng lông hoặc<br /> xác định được giá trị LD50, ghi nhận liều khô cứng, không có chuột nào chết, không<br /> tối đa có thể cho uống (Dmax) là 14,94 g/ có hành vi hoặc bất cứ biểu hiện bất thường<br /> kg trọng lượng chuột, gấp khoảng 31 lần nào trong suốt thời gian theo dõi.<br /> liều điều trị, tương đương 16,54 g thuốc/<br /> 2.2. Trọng lượng chuột<br /> kg trọng lượng.<br /> Bảng 3 Trọng lượng chuột ở các lô thử nghiệm trong 28 ngày<br /> <br /> Lô Trọng lượng cơ thể chuột ( X ± SD) (g) p<br /> thử nghiệm Bắt đầu Tuần 1 Tuần 2 Tuần 3 Tuần 4<br /> Sinh lý (n = 12) 25,6 ± 0,8 25,1 ± 0,7 26,5 ± 0,7 27,9 ± 0,8 26,8 ± 1,0 >0,05<br /> Lô thử 1 (n= 12) 24,2 ± 0,7 24,4 ± 0,7 25,0 ± 0,9 25,7 ± 1,3 26,6 ± 1,3 >0,05<br /> Lô thử 2 (n= 12) 26,6 ± 0,9 26,3 ± 0,8 26,3 ± 0,8 26,2 ± 1,1 25,6 ± 1,2 >0,05<br /> Bảng 4. Trọng lượng chuột ở các lô thử nghiệm trong 90 ngày<br /> Lô thử p<br /> nghiệm Trọng lượng cơ thể chuột ( X ± SD) (g)<br /> Bắt đầu Tuần 1 Tuần 2 Tuần 3 Tuần 4<br /> (n=12)<br /> Sinh lý 23,0 ± 1,0 24,4 ± 0,7 27,1 ± 0,7 29,4 ± 0,9 29,1 ± 1,3<br /> Lô thử 3 23,4 ± 0,9 25,4 ± 0,8 26,9 ± 0,8 27,5 ± 1,9 30,5 ± 1,3<br /> >0,05<br /> Lô thử 4 23,9 ± 0,9 25,6 ± 0,7 27,7 ± 1,0 29,7 ± 1,3 29,4 ± 1,4<br /> Tuần 5 Tuần 6 Tuần 7 Tuần 8 Tuần 9<br /> Sinh lý 30,9 ± 1,1 32,4 ± 1,2 32,2 ± 0,9 33,2 ± 1,0 35,2 ± 1,3<br /> Lô thử 3 31,2 ± 1,3 32,9 ± 1,2 33,2 ± 1,5 33,7 ± 1,3 34,6 ± 1,7<br /> >0,05<br /> Lô thử 4 27,8 ± 1,3 28,1 ± 1,3 29,3 ± 1,7 30,6 ± 1,9 31,3 ± 1,9<br /> Tuần 10 Tuần 11 Tuần 12 Tuần 13<br /> Sinh lý 36,5 ± 1,1 38,6 ± 1,1 39,9 ± 1,2 41,2 ± 1,2<br /> Lô thử 3 34,6 ± 1,7 34,4 ± 1,4 36,7 ± 1,5 37,8 ± 1,5 >0,05<br /> Lô thử 4 30,0 ± 1,7 31,2 ± 1,9 32,2 ± 1,7 33,3 ± 1,8<br /> <br /> <br /> 94<br />  CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU KHOA HỌC<br /> <br /> Sau 28 ngày, 90 ngày uống viên bổ xương khớp liều 500 mg/kg và liều 1000<br /> mg/kg thể trọng chuột ở các lô thử so với lô sinh lý ở các thời điểm cân không có sự khác<br /> biệt, so với trước điều trị cũng không có sự khác biệt (p> 0,05).<br /> 2.3. Chỉ số huyết học<br /> Bảng 5. Kết quả khảo sát các chỉ số huyết học sau 28 ngày<br /> <br /> Lô Trước thử Lô sinh lý Lô thử 1 Lô thử 2 p<br /> nghiệm (n = 12) (n = 12) (n = 12)<br /> (n = 12)<br /> ( X ± SD) ( X ± SD) ( X ± SD)<br /> Chỉ số ( X ± SD)<br /> RBC (T/L) 4,09 ± 0,15 4,15 ± 0,30 4,12 ± 0,28 3,95 ± 0,28 >0,05<br /> Hb (g/L) 11,22 ± 0,57 11,73 ± 0,85 11,14 ± 0,79 11,33 ± 0,83 >0,05<br /> Hct (%) 21,00 ± 1,15 21,53 ± 1,73 20,63 ± 1,48 20,81 ± 1,57 >0,05<br /> MCV (fL) 52,65 ± 0,68 51,62 ± 0,69 50,08 ± 0,65 52,47 ± 0,73 >0,05<br /> MCH (pg) 28,16 ± 0,49 28,27 ± 0,31 27,05 ± 0,46 28,68 ± 0,85 >0,05<br /> MCHC (g/L) 53,56 ± 1,11 54,90 ± 1,00 54,10 ± 1,17 54,62 ± 1,38 >0,05<br /> RDW (%) 23,69 ± 3,42 18,59 ± 0,60 18,35 ± 0,58 19,01 ± 0,91 >0,05<br /> WBC (G/L) 9,84 ± 1,46 12,03 ± 1,34 10,63 ± 0,93 10,85 ± 1,17 >0,05<br /> 566,33 ±<br /> PLT (T/L) 537,80 ± 68,94 663,33 ± 28,62 560,50 ± 78,37 >0,05<br /> 85,65<br /> Bảng 6. Kết quả khảo sát các chỉ số huyết học ở các lô sau 90 ngày<br /> Lô sinh lý Lô thử 3 Lô thử 4<br /> Lô (n = 12) (n = 12) (n = 12)<br /> p<br /> Chỉ số<br /> ( X ± SD) ( X ± SD) ( X ± SD)<br /> RBC (T/L) 7,08 ± 0,28 6,26 ± 0,25 7,11 ± 0,30 > 0,05<br /> Hb (g/L) 12,82 ± 0,44 11,86 ± 0,42 12,48 ± 0,53 > 0,05<br /> Hct (%) 34,31 ± 1,39 32,05 ± 1,26 32,85 ± 1,67 > 0,05<br /> MCV (fL) 48,58 ± 0,57 46,44 ± 0,67 46,04 ± 0,71 > 0,05<br /> MCH (pg) 18,12 ± 0,12 17,31 ± 0,27 17,48 ± 0,12 > 0,05<br /> MCHC (g/L) 37,49 ± 0,52 37,55 ± 0,93 38,27± 0,55 > 0,05<br /> RDW (%) 15,97 ± 0,20 15,68 ± 0,23 15,68 ± 0,14 > 0,05<br /> WBC (G/L) 8,34 ± 0,55 8,03 ± 0,55 7,98 ± 0,65 > 0,05<br /> PLT (G/L) 569,53 ± 31,01 463,64 ± 44,25 457,71 ± 6,55 > 0,05<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 95<br /> TẠP CHÍ Y DƯỢC THỰC HÀNH 175 - SỐ 14 - 6/2018<br /> <br /> Sau 28 ngày, 90 ngày các chỉ số về huyết học ở các lô thử so với lô sinh lý không<br /> có sự khác biệt, so với trước thử nghiệm cũng không có sự khác biệt (p > 0,05). Các chỉ<br /> số theo dõi đều nằm trong giới hạn sinh lý bình thường [4]. Điều đó chứng tỏ sau 28<br /> ngày và 90 ngày uống viên bổ xương khớp ở các liều thử nghiệm, không làm thay đổi<br /> các chỉ số huyết học trên chuột thực nghiệm.<br /> 2.4. Chỉ số sinh hóa<br /> Bảng 7. Khảo sát các chỉ số sinh hóa sau 28 ngày<br /> Lô Trước thử Lô sinh lý Lô thử 1 Lô thử 2 p<br /> nghiệm (n = 12) (n = 12) (n = 12)<br /> (n = 12)<br /> ( X ± SD) ( X ± SD) ( X ± SD)<br /> ( X ± SD)<br /> Chỉ số<br /> ALT (U/L) 72,28 ± 5,36 60,23 ± 2,30 66,96 ± 2,80 76,27 ± 5,04 >0,05<br /> AST (U/L) 115,51 ± 7,19 105,65 ± 4,87 137,58 ±12,65 138,75 ± 19,52 >0,05<br /> Creatinin (mg/<br /> dl) 0,53 ± 0,01 0,57 ± 0,01 0,58 ± 0,02 0,55 ± 0,04 >0,05<br /> BUN<br /> (mg/dl) 66,99 ± 1,12 54,75 ± 3,28 61,61 ± 3,98 57,99 ± 5,46 >0,05<br /> Bảng 8. Sự thay đổi các chỉ số sinh hóa ở các lô sau 90 ngày<br /> Lô sinh lý Lô thử 3 Lô thử 4<br /> Lô<br /> (n = 12) (n = 12) (n = 12) p<br /> Chỉ số<br /> ( X ± SD) ( X ± SD) ( X ± SD)<br /> ALT (U/L) 60,57 ± 5,38 60,49 ± 6,58 55,45 ± 2,29 > 0,05<br /> AST (U/L) 83,11 ± 7,08 106,99 ± 10,27 98,24 ± 7,23 > 0,05<br /> Creatinin (mg/dL) 0,60 ± 0,01 0,61 ± 0,01 0,60 ± 0,02 > 0,05<br /> BUN (mg/dL) 57,95 ± 2,99 56,18 ± 4,34 43,68 ± 2,30 > 0,05<br /> Sau 28 ngày và 90 ngày các 2.5. Quan sát hình thái đại thể<br /> chỉ số sinh hóa theo dõi như AST, ALT, các cơ quan<br /> creatinin, BUN ở các lô thử so với lô sinh<br /> Quan sát đại thể cho thấy sau<br /> lý không có sự khác biệt, đồng thời so với<br /> 28 ngày và 90 ngày thử nghiệm, các cơ<br /> trước điều trị sự thay đổi cũng không có ý<br /> quan như tim, phổi, gan, thận và hệ thống<br /> nghĩa thống kê (p > 0,05).<br /> tiêu hóa của chuột ở các lô thử nghiệm<br /> <br /> 96<br />  CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU KHOA HỌC<br /> <br /> không có hiện tượng bất thường nào. thái, màu sắc, độ đàn hồi... Điều đó chứng<br /> Toàn bộ gan, thận màu đỏ tươi, bề mặt tỏ sau 28 ngày và 90 ngày uống viên bổ<br /> láng mịn, không có hiện tượng phù nề hay xương khớp không làm thay đổi hình thái<br /> sung huyết. Đối chiếu với lô sinh lý cũng gan, thận chuột (hình 3.1).<br /> không có sự khác biệt về kích thước, hình<br /> 2.6. Quan sát hình thái mô bệnh học gan, thận<br /> Bảng 9. Tổng hợp kết quả phân tích mô bệnh học gan ở các lô chuột<br /> Lô Kết quả phân tích vi thể<br /> Sinh lý 6/6 mẫu gan bình thường, không phát hiện tổn thương<br /> Lô thử 1 6/6 mẫu gan bình thường, không phát hiện tổn thương<br /> Lô thử 2 6/6 mẫu gan bình thường, không phát hiện tổn thương.<br /> Lô thử 3 6/6 mẫu gan bình thường, không phát hiện tổn thương.<br /> Lô thử 4 6/6 mẫu gan bình thường, không phát hiện tổn thương .<br /> Mô gan bình thường, không phát hiện tổn thương<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Hình 1. Hình ảnh vi thể gan chuột ở lô sinh lý (chuột 4) sau 28 ngày, HE, x10 và x 40<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Hình 2. Hình ảnh vi thể gan chuột ở lô thử 2 (chuột 7) sau 28 ngày, HE, x 10 và x 40<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Hình 3. Hình ảnh vi thể gan chuột ở lô thử 4 (chuột 11) sau 90 ngày, HE, x 10 và x 40<br /> <br /> 97<br /> TẠP CHÍ Y DƯỢC THỰC HÀNH 175 - SỐ 14 - 6/2018<br /> <br /> Hình ảnh vi thể gan dưới kính hiển vi với độ khuếch đại 10 lần và 40 lần của<br /> chuột ở lô sinh lý, lô thử 1, 2, 3, 4 có cấu trúc gan bình thường, không phát hiện tổn<br /> thương trong tiểu thùy, quanh tĩnh mạch trung tâm hoặc quanh khoảng cửa (hình 1, 2, 3).<br /> Bảng 10. Tổng hợp kết quả phân tích mô bệnh học thận của các lô chuột sau<br /> 28 ngày<br /> Lô Kết quả phân tích vi thể<br /> 4/6 mẫu thận bình thường, không phát hiện tổn thương.<br /> Sinh lý 2/6 mẫu viêm thận-bể thận mạn tính có hiện tượng thấm nhập nhiều lympho<br /> (Nước cất) bào, tương bào trong mô kẽ và quanh ống thận, bể thận kèm rải rác có các ống<br /> thận bị phá hủy.<br /> 4/6 mẫu thận bình thường, không phát hiện tổn thương.<br /> <br /> Lô thử 1 2/6 mẫu viêm thận-bể thận mạn tính có hiện tượng thấm nhập nhiều lympho<br /> bào, tương bào trong mô kẽ và quanh ống thận, bể thận kèm rải rác có các ống<br /> thận bị phá hủy.<br /> 4/6 mẫu thận bình thường, không phát hiện tổn thương.<br /> <br /> Lô thử 2 2/6 mẫu viêm thận-bể thận mạn tính có hiện tượng thấm nhập nhiều lympho<br /> bào, tương bào trong mô kẽ và quanh ống thận, bể thận kèm rải rác có các ống<br /> thận bị phá hủy.<br /> <br /> Bảng 11. Tổng hợp kết quả phân tích mô bệnh học thận của các lô chuột sau<br /> 90 ngày<br /> Lô Kết quả phân tích vi thể<br /> 6/6 mẫu viêm thận - bể thận mạn tính có hiện tượng thấm nhập nhiều lympho<br /> Sinh lý bào, tương bào trong mô kẽ và quanh ống thận, bể thận kèm rải rác có các ống<br /> thận bị phá hủy.<br /> 6/6 mẫu viêm thận - bể thận mạn tính có hiện tượng thấm nhập nhiều lympho<br /> Lô thử 3 bào, tương bào trong mô kẽ và quanh ống thận, bể thận kèm rải rác có các ống<br /> thận bị phá hủy.<br /> 6/6 mẫu viêm thận - bể thận mạn tính có hiện tượng thấm nhập nhiều lympho<br /> Lô thử 4 bào, tương bào trong mô kẽ và quanh ống thận, bể thận kèm rải rác có các ống<br /> thận bị phá hủy.<br /> Mô thận không có hiện tượng viêm, không phát hiện sỏi<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 98<br />  CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU KHOA HỌC<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Hình 4. Hình ảnh vi thể thận chuột ở lô sinh lý (chuột 4) sau 28 ngày, HE, x 10 và x 40<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Hình 5. Hình ảnh vi thể thận chuột ở lô thử 1 (chuột 7) sau 28 ngày, HE, x10 và x 40<br /> Mô thận không có hiện tượng viêm, không phát hiện sỏi<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Hình 6. Hình ảnh vi thể thận chuột ở lô thử 4 (chuột 10) sau 90 ngày, HE, x10 và x 40<br /> Mô thận có hiện tượng thấm nhập thận mạn tính với hiện tượng thấm nhập<br /> nhiều lympho bào, tương bào trong mô kẽ nhiều lympho bào, tương bào trong mô kẽ<br /> và quanh ống thận, bể thận kèm rải rác có và quanh ống thận, bể thận kèm rải rác có<br /> các ống thận bị phá hủy các ống thận bị phá hủy. Kết quả này có thể<br /> Sau 28 ngày uống viên bổ xương giải thích ở thời điểm trước khi đưa vào<br /> khớp với liều 500 mg/kg và liều 1000 mg/ thử nghiệm có độ tuổi là 6 -7 tuần tuổi, là<br /> kg, hình ảnh vi thể thận dưới kính hiển vi thời điểm chuột tăng trưởng và phát triển<br /> với độ khuếch đại 10 lần và 40 lần của mạnh. Sau 90 ngày thử nghiệm, chuột ở<br /> chuột ở các lô có một số mẫu có thay đổi độ tuổi cao nên thận có thể bị tổn thương<br /> nhẹ. Tuy nhiên so sánh giữa các lô với tương ứng với tình trạng lão hóa, suy giảm<br /> nhau không có sự khác biệt. chức năng thận theo độ tuổi. So với lô sinh<br /> lý, số lượng mẫu thận chuột bị tổn thương<br /> Sau 90 ngày thử nghiệm, chuột ở<br /> ở lô thử 3, 4 không thay đổi. Điều đó chứng<br /> các lô đều có tình trạng viêm thận - bể<br /> tỏ việc uống viên bổ xương khớp trong thời<br /> <br /> 99<br /> TẠP CHÍ Y DƯỢC THỰC HÀNH 175 - SỐ 14 - 6/2018<br /> <br /> gian 90 ngày không ảnh hưởng đáng kể năng thận (BUN, creatinin) cũng không<br /> đến cấu trúc vi thể thận. gây biến đổi nào về tổ chức học của tế bào<br /> Từ những kết quả nghiên cứu về gan, thận, không gây độc bán trường diễn<br /> trọng lượng chuôt, tình trạng chung của trên động vật thực nghiệm.<br /> chuột ở các tuần, các chỉ số về huyết học, TÀI LIỆU THAM KHẢO.<br /> sinh hóa cũng như quan sát hình ảnh đại 1. Bộ Y tế (2015), “Hướng dẫn<br /> thể, hình ảnh mô bệnh học của gan thận thử nghiệm tiền lâm sàng và lâm sàng<br /> chuột cho thấy không có sự khác biệt ở thuốc đông y, thuốc từ dược liệu”, Quyết<br /> các lô thử nghiệm với lô đối chứng trong định số 141/QĐ-K2ĐT, tr. 8-23.<br /> suốt 28 ngày, 90 ngày uống thuốc liên tục<br /> 2. OECD-407 (2008), Repeated<br /> ở các liều thử. Do đó có thể kết luận viên<br /> Dose 28-Day Oral Toxicity Study in<br /> bổ xương khớp không gây độc bán trường<br /> Rodents, Guidelines for the testing of<br /> diễn trên động vật thực nghiệm.<br /> chemicals.<br /> KẾT LUẬN<br /> 3. OECD-408 (2008), Repeated<br /> - Độc tính cấp: với liều gấp 31 Dose 90-Day Oral Toxicity Study in<br /> lần liều điều trị, thuốc không có độc cấp Rodents, Guidelines for the testing of<br /> tính, không xác định LD50. chemicals.<br /> - Độc tính bán trường diễn: với 4. OECD-420 (2001), Acute<br /> liều 500 mg/kg/ngày và liều 1000 mg/ Oral Toxicity – Fixed Dose Procedure,<br /> kg/ngày (tương đương với liều điều trị Guidelines for the testing of chemicals.<br /> dự kiến 3 viên/ngày và liều 6 viên/ngày<br /> 5. Mark A. Suckow, Peggy<br /> ở người), uống liên tục trong 28 ngày<br /> Danneman, Cory Brayton, (2012),<br /> và 90 ngày, viên bổ xương khớp không<br /> “Hematology”, The Laboratory<br /> ảnh hưởng đến sự phát triển trọng lượng<br /> Mouse, Boca Raton London New York<br /> chuột, không biến đổi các chỉ số huyết<br /> Washington, D.C CRC Press.<br /> học, chức năng gan (AST, ALT), chức<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 100<br />