Nghiên cứu giải phẫu động mạch nuôi gân gót trên người Việt Nam

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 23 * Số 2 * 2019 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> <br /> NGHIÊN CỨU GIẢI PHẪU ĐỘNG MẠCH NUÔI GÂN GÓT<br /> TRÊN NGƯỜI VIỆT NAM<br /> Võ Ngọc Nam*, Đỗ Phước Hùng**, Nguyễn Hoàng Phú**<br /> TÓM TẮT<br /> Đặt vấn đề: Gân gót có chức năng rất quan trọng nhưng hay bị tổn thương. Trong phẫu thuật gân gót<br /> biết rõ nguồn mạch máu nuôi gân gót, phân bố vùng được nuôi dưỡng để có chiến lược bảo tồn khi tiếp cận và<br /> tiên lượng điều trị.<br /> Đối tượng - Phương pháp nghiên cứu: Nghiên cứu mô tả hàng loạt ca. Gồm cẳng chân được cắt từ 1/3<br /> đùi trở lên tại Bệnh viện Chợ Rẫy, và của xác tươi người Việt Nam trưởng thành tại Bộ môn Giải Phẫu Học -<br /> Đại Học Y Dược Thành phố Hồ Chí Minh.<br /> Kết quả: Thực hiện trên 4 cẳng chân cắt cụt và 16 cẳng chân từ xác tươi. Tất cả gân gót được tưới máu<br /> bởi các nhánh động mạch chày sau từ bên trong và động mạch mác từ bên ngoài. Trung bình có 6 nhánh<br /> nuôi/mẫu. Đoạn gần và đoạn xa tưới máu chủ yếu bởi động mạch chày sau, đoạn giữa được tưới máu kém<br /> bởi động mạch mác. Hệ thống thông nối mạch máu của đoạn giữa với đoạn gần và đoạn xa kém trên phim X<br /> Quang gân gót.<br /> Kết luận: Gân gót được tưới máu bởi động mạch chày sau và động mạch mác. Đoạn giữa là đoạn kém tưới<br /> máu nhất. Đường rạch tiếp cận gân gót từ bên trong giúp bảo tồn các mạch máu nuôi đoạn giữa và cải thiện kết<br /> quả điều trị.<br /> Từ khóa: gân gót, tưới máu<br /> ABSTRACT<br /> BLOOD SUPPLY OF ACHILLES TENDON: A STUDY IN VIETNAMESE<br /> Vo NgocNam, Do Phuoc Hung, Nguyen Hoang Phu<br /> * Ho Chi Minh City Journal of Medicine * Supplement of Vol. 23 - No 2- 2019: 216-219<br /> Introduction: The achilles tendon plays an important role but is often injuried. In surgery on achilles<br /> tendon, know where the supply arteries start, how the regions of Achilles tedon are distributed not only help the<br /> surgeon have a treatment plan but also prosnosis.<br /> Objectives: Identify anatomical study of both the intrinsic and extrinsic arterial supply of the Achilles<br /> tendon for improved planning of surgical procedures and better outcome.<br /> Method and Material: Serial cases study. Sixteen fresh cadaveric legs and four amputated lower<br /> extremities were recruited. chỉnh hình & PHCN, Đại học Y Dược TP. Hồ Chí Minh<br /> Results: The Achilles tendon is supplied by the peroneal artery laterally and the posterior tibial artery<br /> medially. Approximately 6 supply branches enter the achilles tendon. The majority of the Achilles tendon was<br /> supplied by the posterior tibial artery. The area of the tendon supplied by the peroneal artery, the midsection, was<br /> visibly less vascular. The extrinsic and intrinsic vessel numbers in the tendon midsection were visibly reduced in<br /> all radiographs of the Achilles tendon. Both areas of anastomosis were found to be comparatively hypovascular.<br /> <br /> *Khoa Chấn thương Chỉnh hình, Bệnh viện Đa khoa Xuyên Á<br /> **Bộ môn Chấn thương chỉnh hình & PHCN, Đại học Y Dược TP. Hồ Chí Minh<br /> ***Đại học Y Dược TP. Hồ Chí Minh<br /> Tác giả liên lạc: BS. Võ Ngọc Nam ĐT: 0972755561 Email: ngocnamy09@gmail.com<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 216 Chuyên Đề Ngoại Khoa<br /> Nghiên cứu Y học Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 23 * Số 2 * 2019<br /> <br /> Conclusions: The Achilles tendon is supplied by the posterior tibial artery from its medial edge, the peroneal<br /> artery provides supply to the middle section of the tendon laterally. Themidsection of the Achilles tendon was<br /> found to be hypovascular. A medial edge incision willprotect the blood supply to the Achilles tendon midsection<br /> and improve the outcome.<br /> Keywords: achilles tendon, vascular<br /> ĐẶT VẤN ĐỀ máu bởi các nhánh từ hai nguồn động mạch:<br /> động mạch chày sau ở bên trong và động mạch<br /> Gân gót là gân khỏe nhất cơ thể, nhưng hay<br /> mác bên ngoài.<br /> bị đứt nhất ở chi dưới và số lượng gân gót chiếm<br /> gần 20% tổng số các tổn thương gân lớn(15). Phẫu Hướng đi<br /> thuật gân gót nói chung và phẫu thuật khâu nối Đoạn gần và đoạn giữa gân gót, các nhánh<br /> gân gót nói riêng cần phải bảo tồn tối đa mạch từ động mạch chày sau và động mạch mác chủ<br /> máu nuôi gân gót bởi vì mạch máu nuôi là một yếu đi vào gân từ mặt trước, riêng đoạn xa gân<br /> trong những yếu tố tiên quyết quyết định sự gót các nhánh nuôi đi vào từ hai bên ngoài ra ở<br /> lành gân. Muốn vậy cần phải biết rõ mạch máu tất cả các mẫu các nhánh lớn đi ngang vào theo<br /> nuôi gân gót xuất phát từ đâu, phân bố vùng hướng vuông góc với trục của gân gót để vào<br /> được nuôi dưỡng như thế nào để có chiến lược mô quanh gân sau đó chúng tỏa thành mạng<br /> bảo tồn khi tiếp cận. Ngoài ra khi xác định vùng lưới phong phú tưới máu cho gân. Như vậy mô<br /> tưới máu cũng rất quan trọng vì nó giúp tiên quanh gân như là “trạm trung chuyển” chứa<br /> lượng kết quả của điều trị, vùng ít máu nuôi nên nguồn máu nuôi phong phú cho gân.<br /> cho bệnh nhân tập trễ hơn, thời gian bảo vệ lâu Phân bố<br /> hơn và có tiên lượng dè dặt hơn. Các nhánh sau khi xuất phát từ động mạch<br /> ĐỐITƯỢNG- PHƯƠNG PHÁPNGHIÊNCỨU chày sau đi vào từ phía trong tới đoạn gân và xa<br /> Thiết kế nghiên cứu gân gót; còn các nhánh động mạch mác thì đi<br /> Nghiên cứu mô tả hàng loạt ca. vào gân từ phía ngoài tới đoạn giữa gân, một số<br /> ít các nhánh đi vào đoạn gần và đoạn xa.<br /> Đối tượng nghiên cứu<br /> 34 cẳng chân, trong đó 16 cẳng chân từ xác<br /> tươi, 4 cẳng chân từ chi cắt cụt.<br /> Tiêu chí loại trừ<br /> Có bằng chứng của bệnh lý động mạch<br /> ngoại biên nặng gây tắc mạch, dị dạng bẩm sinh<br /> hoặc tiền sử phẫu thuật vùng gân gót, tổn<br /> thương đại thể phần cẳng chân.<br /> Các cẳng chân được phẫu tích nhằm xác<br /> định đặc điểm hình thái học hệ thống động<br /> mạch nuôi gân gót và vùng gân gót được tưới<br /> máu bởi hệ thống động mạch nói trên. Sau đó<br /> các mạch nuôi được bơm chất cản quang và<br /> chụp X quang để khảo sát phân bố tưới máu<br /> trong gân.<br /> Hình 1. Hình chụp mặt sau gân gót và các động<br /> KẾTQUẢ mạch cấp máu; dấu sao đỏ là các nhánh từ động mạc<br /> Nguồn động mạch nuôi gân mác, dấu sao vàng là các nhánh từ động mạch chày<br /> Ở 20 cẳng chân đều thấy gân gót được tưới sau; mũi tên đen chỉ động mạch chày sau.<br /> <br /> <br /> Chuyên Đề Ngoại Khoa 217<br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Phụ Bản Tập 23 * Số 2 * 2019 Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Số lượng các nhánh nuôi gân xa, các nhánh từ động mạch chày sau vào gân từ<br /> Tổng cộng có 123 nhánh được tìm thấy, bên trong và mặt sau gân, số ít còn được tưới<br /> trung bình 6 (6,15± 1,13) nhánh/cẳng chân. Mẫu máu từ các nhánh nhỏ của động mạch mác từ<br /> ít nhất có 4 nhánh, mẫu nhiều nhất có 8 nhánh. bên ngoài.<br /> Đặc điểm về kích thước các nhánh<br /> Đường kính ngoài trung bình của các<br /> nhánh tưới máu cho gân gót là 0,89 ± 0,22mm,<br /> nhánh nhỏ nhất có đường kính ngoài 0,5mm,<br /> nhánh lớn nhất có đường kính ngoài 1,67mm.<br /> Ngoài ra các nhánh tưới máu cho đoạn gần có<br /> đường kính ngoài trung bình lớn nhất 0,97 ±<br /> 0,22mm trong khi các nhánh tưới máu cho<br /> đoạn giữa có đường kính ngoài nhỏ nhất 0,75 ±<br /> 0,17mm. Đường kính ngoài các nhánh tưới<br /> máu cho đoạn giữa nhỏ hơn các nhóm còn lại,<br /> sự khác biệt này có ý nghĩa thống kê (P