Nghiên cứu khả năng tái sinh cây lúa từ phôi của tập đoàn các giống lúa Việt Nam nhằm phục vụ cho công tác chuyển gien

30(3): 141-147 T¹p chÝ Sinh häc 9-2008<br /> <br /> <br /> <br /> Nghiªn cøu kh¶ n¨ng t¸i sinh c©y lóa tõ ph«i cña tËp ®oµn c¸c<br /> gièng lóa ViÖt Nam nh»m phôc vô cho c«ng t¸c chuyÓn gien<br /> <br /> Cao LÖ Quyªn, Lª Kim Hoµn,<br /> Lª Huy Hµm, Ph¹m Xu©n Héi<br /> <br /> ViÖn Di truyÒn n«ng nghiÖp<br /> <br /> Trong t×nh h×nh d©n sè ngµy cµng gia t¨ng, ph¸t tõ thùc tÕ trªn, chóng t«i tiÕn hµnh nghiªn<br /> diÖn tÝch ®Êt canh t¸c ngµy cµng thu hÑp vµ sù cøu tiÒm n¨ng t¸i sinh cña c¸c gièng lóa ViÖt<br /> thay ®æi khÝ hËu toµn cÇu ®ang diÔn biÕn theo Nam vµ tiÕn tíi hoµn thiÖn c¸c quy tr×nh nu«i<br /> chiÒu h−íng xÊu cho viÖc ph¸t triÓn n«ng cÊy in vitro trªn c¸c gièng lóa cã kh¶ n¨ng t¸i<br /> nghiÖp. §Þnh h−íng chuyÓn gen thùc vËt ®ang lµ sinh cao phôc vô c«ng t¸c chuyÓn gen thùc vËt.<br /> gi¶i ph¸p duy nhÊt nh»m t¨ng n¨ng suÊt, chÊt<br /> l−îng, søc chèng chÞu c©y trång; gi¶m c«ng lao i. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu<br /> ®éng, chi phÝ sö dông thuèc trõ s©u hãa häc, c¶i<br /> thiÖn m«i tr−êng vµ t¨ng c−êng søc khoÎ loµi 1. VËt liÖu<br /> ng−êi [5]. Mét trong nh÷ng trë ng¹i ®ang lµm<br /> gi¶m hiÖu qu¶ trong ®Þnh h−íng chuyÓn gen a. Gièng lóa<br /> thùc vËt lµ chóng ta ch−a cã nhiÒu quy tr×nh §Ó thùc hiÖn nghiªn cøu nµy chóng t«i tiÕn<br /> nu«i cÊy in vitro trªn c¸c gièng vµ c¸c ®èi t−îng hµnh nghiªn cøu tiÒm n¨ng t¸i sinh cña t©p ®oµn<br /> c©y trång kh¸c nhau. Ngay c¶ trªn c©y lóa ®−îc 59 gièng lóa ViÖt Nam. TÊt c¶ c¸c gièng cã lý<br /> xem lµ ®èi t−îng c©y trång dÔ t¸i sinh th× hÇu lÞch ®−îc cung cÊp bëi Trung t©m Tµi nguyªn<br /> hÕt c¸c nghiªn cøu hoµn thiÖn quy tr×nh nu«i Thùc vËt ViÖn Khoa häc n«ng nghiÖp ViÖt Nam<br /> cÊy in vitro trªn thÕ giíi còng chØ tËp trung vµo vµ ®−îc chia thµnh 3 nhãm: nhãm gièng phæ<br /> mét sè gièng nh− Nipponbare, Tainung 67, biÕn trong s¶n xuÊt (tõ 1 ®Õn 26), nhãm gièng<br /> Azucena, Kasalath, IR8, IR24, IR36, IR64, chÞu h¹n (tõ 27 ®Õn 53), nhãm gièng chÊt l−îng<br /> IR72, Nan Jin, Xin Qing, Pusa Basmati 1 [3, 4, cao (tõ 54 ®Õn 59). Danh s¸ch gièng cô thÓ ®−îc<br /> 6, 8, 9]. ë ViÖt Nam, ngay tõ nh÷ng n¨m cuèi tr×nh bµy ë b¶ng 1.<br /> cña thÕ kû 20 ®· cã kh¸ nhiÒu nghiªn cøu nu«i<br /> b. M«i tr−êng t¹o callus<br /> cÊy in vitro trªn c¸c gièng lóa víi môc ®Ých t¹o<br /> dßng thuÇn vµ øng dông cho ®Þnh h−íng chuyÓn Sö dông hai lo¹i m«i tr−êng c¬ b¶n: N6-D<br /> gen b»ng ph−¬ng ph¸p b¾n gen [1, 2]. Tuy (Chu vµ cs., 1975) vµ MS (Murashige and Skoog,<br /> nhiªn, c¸c nghiªn cøu ®ã kh«ng tiÕp tôc ph¸t 1962) [7] víi nång ®é 2,4-D dao ®éng tõ 1,5 - 2,5<br /> triÓn vµ ®Æc biÖt nh÷ng n¨m gÇn ®©y, khi mµ mg/l, tØ lÖ muèi MS dao ®éng tõ 0,5 - 1,5. Cô thÓ<br /> ®Þnh h−íng chuyÓn gen vµo lóa th«ng qua vi nh− sau: N6-D: N6-D + 2 mg/l 2,4-D + 0,8% aga<br /> khuÈn ®ang ph¸t huy hiÖu qu¶ th× kh«ng cã + 3% saccharose; MS1: MS + 1,5 mg/l 2,4-D +<br /> nhiÒu nghiªn cøu chuyªn s©u vÒ lÜnh vùc nµy. 0,8% aga + 3% saccharose; MS2: MS + 1,7 mg/l<br /> Ch−a cã nghiªn cøu th¨m dß tæng thÓ vÒ kh¶ 2,4-D + 0,8% aga + 3% saccharose; MS3: MS +<br /> n¨ng t¸i sinh cña tËp ®oµn c¸c gièng lóa ViÖt 2 mg/l 2,4-D + 0,8% aga + 3% saccharose; MS4:<br /> Nam. V× vËy, viÖc hoµn thiÖn c¸c quy tr×nh nu«i 1xMS + 2,5 mg/l 2,4-D + 0,8% aga + 3%<br /> cÊy in vitro cña c¸c gièng lóa ViÖt Nam cã kh¶ saccharose; MS5: 1/2xMS + 2 mg/l 2,4-D +<br /> n¨ng t¸i sinh cao sÏ rÊt cã ý nghÜa gióp chóng ta 0,8% aga + 3% saccharose; MS6: 3/2xMS +<br /> chuyÓn trùc tiÕp c¸c gen quý vµo c¸c ®èi t−îng 2mg/l 2,4-D + 0,8% aga + 3% saccharose.<br /> gièng c©y trång mµ kh«ng cÇn c¸c phÐp lai sau<br /> qu¸ tr×nh chuyÓn gen vµ tõ ®ã t¨ng c−êng hiÖu c. M«i tr−êng t¸i sinh c©y<br /> qu¶ trong ®Þnh h−íng chuyÓn gen thùc vËt. XuÊt Sö dông m«i tr−êng MS bæ sung BAP,<br /> 141<br /> kinetine (0,5; 2 mg/l), casein (0,1 mg/l), cô thÓ n−íc dõa + 0,1 mg/l casein; MS9: MS + 0,5<br /> nh− sau: MS7: MS + 2 mg/l BAP + 0,5 mg/l mg/l BAP + 2mg/l kinetine + 0,7% aga + 3%<br /> kinetine + 0,7% aga + 3% saccharose + 15% saccharose + 15% n−íc dõa; MS10: MS + 0,5<br /> n−íc dõa; MS8: MS + 2mg/l BAP + 0,5 mg/l mg/l BAP + 0,5 mg/l kinetine + 0,7% aga + 3%<br /> kinetine+ 0,7% aga + 3% saccharose + 15% saccharose + 15% n−íc dõa.<br /> B¶ng 1<br /> Danh s¸ch tËp ®oµn c¸c gièng lóa cña ViÖt nam ®−îc kh¶o s¸t trong nghiªn cøu<br /> STT Gièng STT Gièng STT Gièng<br /> 1 IR 64 21 C70 41 Cu cong<br /> 2 VN 10 22 C71 42 Kh¸u ch¨m l−îng<br /> 3 Q5 23 §V108 43 KhÝ gia<br /> 4 TÊm Êp bÑ 24 NÕp 9603 44 Pª ®í<br /> 5 Xi23 25 §B 6 45 Lèc nghÖ<br /> 6 Khang d©n 18 26 §B06 46 Lóa ®á NghÖ An<br /> 7 NÕp IR 352 27 KhÊu le 47 AC5<br /> 8 LT 2 28 TÎ ®á 48 C−êm d¹ng 1<br /> 9 LC 93-1 29 Lóa tÎ n−¬ng 49 C−êm d¹ng 2<br /> 10 LC 93-4 30 Lóa ®åi 50 Lóa ngoi<br /> 11 1 Bp 31 Lóa lèc ®á (tÎ) 51 Ngoi tÝa<br /> 12 NÕp 87 32 HÎo d¹ng 1 52 Gz-1368<br /> 13 NÕp 97 33 Tr× tr× ®á 53 Chµnh trôi<br /> 14 DT10 34 Lóa ®¸ d¹ng 2 54 H−¬ng Th¬m sè 1<br /> 15 DT13 35 Mi pê lª la 55 B¾c th¬m sè 7<br /> 16 X21 36 Ble m¹ mïa 56 T¸m xoan 1<br /> 17 NX30 37 Ble x¸ 57 T¸m tiªu<br /> 18 13/2 38 Mång lu 58 T¸m xoan 2<br /> 19 Méc tuyÒn 39 Ngä m−¬ng måi 59 Bao thai lïn<br /> <br /> 2. Ph−¬ng ph¸p tr−êng t¸i sinh vµ nu«i trong ®iÒu kiÖn nhiÖt ®é<br /> 25oC, ®é Èm 50-70%, thêi gian chiÕu s¸ng 16<br /> H¹t lóa bãc vá ®−îc xö lý b»ng c¸ch röa h/ngµy ë c−êng ®é 3000 lux.<br /> n−íc cÊt 2 lÇn, ng©m vµ l¾c nhÑ trong cån 70%<br /> thêi gian 1 phót, trong H2O2 15% thêi gian 15 ViÖc ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng h×nh thµnh callus<br /> phót, sau ®ã röa b»ng n−íc cÊt khö trïng 4-5 cña tËp ®oµn gièng lóa kh¶o s¸t ®−îc tiÕn hµnh<br /> lÇn. H¹t khö trïng ®−îc ®−a nu«i trªn m«i sau 2 tuÇn nu«i cÊy trªn m«i tr−êng t¹o callus.<br /> tr−êng t¹o callus trong tèi ë 28oC. Sau 2 tuÇn Tõng gièng lóa ®−îc ®¸nh gi¸ ®Þnh l−îng theo<br /> nu«i cÊy, c¸c callus ®−îc chuyÓn sang m«i c¸c chØ tiªu sau:<br /> <br /> Σ callus t¹o thµnh<br /> Tû lÖ t¹o callus (%) = × 100%<br /> Σ mÉu ®−a vµo<br /> <br /> Tõ kÕt qu¶ ®¸nh gi¸ ®Þnh l−îng kh¶ n¨ng trªn 80% (++++).<br /> h×nh thµnh callus cña tõng gièng, chóng t«i chia ViÖc ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng t¸i sinh cña tËp<br /> kh¶ n¨ng h×nh thµnh callus thµnh 5 cÊp ®é kh¸c ®oµn gièng kh¶o s¸t ®−îc tiÕn hµnh sau 3 - 4<br /> nhau: kh«ng t¹o callus (-), tû lÖ t¹o callus d−íi tuÇn nu«i cÊy trªn m«i tr−êng t¸i sinh. Tõng<br /> 30% (+), tû lÖ t¹o callus d−íi 60% (++), tû lÖ gièng lóa ®−îc ®¸nh gi¸ ®Þnh l−îng theo c«ng<br /> t¹o callus d−íi 80% (+++) vµ tû lÖ t¹o callus thøc sau:<br /> Σ h×nh thµnh chåi<br /> Tû lÖ h×nh thµnh chåi (%) = × 100%<br /> Σ callus ®−a vµo<br /> 142<br />  Tõ kÕt qu¶ ®¸nh gi¸ ®Þnh l−îng kh¶ n¨ng t¸i 1. Kh¶ n¨ng h×nh thµnh callus cña tËp ®oµn<br /> sinh c©y cña tõng gièng, chóng t«i ®−a ra 3 cÊp 59 gièng lóa ViÖt Nam<br /> ®é kh¸c nhau cña kh¶ n¨ng t¸i sinh c©y: tû lÖ t¸i<br /> sinh c©y trªn 30% (+), tû lÖ t¸i sinh c©y trªn KÕt qu¶ thÝ nghiÖm ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng t¹o<br /> 60% (++), tû lÖ t¸i sinh c©y trªn 80% (+++). callus cña tËp ®oµn gièng lóa ViÖt Nam trªn m«i<br /> tr−êng N6-D vµ c¸c m«i tr−êng MS ®−îc tr×nh<br /> bµy cô thÓ ë b¶ng 2.<br /> ii. KÕt qu¶ vµ th¶o luËn<br /> <br /> B¶ng 2<br /> Kh¶ n¨ng h×nh thµnh callus cña tËp ®oµn 59 gièng lóa ViÖt Nam<br /> MT MT<br /> N6-D MS1 MS2 MS3 MS4 N6-D MS1 MS2 MS3 MS4<br /> Gièng Gièng<br /> 1 - - - - - 31 - - - - -<br /> 2 - + + ++ + 32 - - - - -<br /> 3 - + + ++ + 33 - - - + -<br /> 4 - - - - - 34 - - - + -<br /> 5 - + + ++ + 35 - - - - -<br /> 6 - + + ++ + 36 - - - + -<br /> 7 - + + ++ + 37 - + + ++ +<br /> 8 - - - - - 38 - - - ++ -<br /> 9 - - - - - 39 - - - - -<br /> 10 - - - - - 40 - - - - -<br /> 11 - - - - - 41 - - - - -<br /> 12 - - - - - 42 - - - - -<br /> 13 - - - - 43 - - - - -<br /> 14 - + + ++ + 44 - - - - -<br /> 15 - + + ++ + 45 - + + ++ +<br /> 16 - + + ++ + 46 - + + ++ +<br /> 17 - - - + - 47 - - - + -<br /> 18 - - - + - 48 - - - + -<br /> 19 - - - - - 49 - - - + -<br /> 20 - + + ++ + 50 - +++ +++ ++++ ++<br /> 21 - + + ++ + 51 - +++ ++ ++ ++<br /> 22 - + + ++ + 52 - - - - -<br /> 23 - - - + - 53 - ++++ +++ +++ +<br /> 24 - - - - - 54 - + + ++ +<br /> 25 - - - - - 55 - + + ++ +<br /> 26 - + + ++ + 56 - - - - -<br /> 27 - + + ++ + 57 - - - - -<br /> 28 - - - - - 58 - - - - -<br /> 29 - - - + - 59 - - - - -<br /> 30 - - - - -<br /> <br /> Trong tæng sè 59 gièng ®−îc nghiªn cøu cã hoµn toµn cã thÓ tèi −u hãa thµnh quy tr×nh nu«i<br /> 32 gièng cã kh¶ n¨ng h×nh thµnh callus vµ 27 cÊy in vitro ®Ó chuyÓn gen trùc tiÕp; ®Æc biÖt cã<br /> gièng kh«ng h×nh thµnh callus. Trong sè 32 2 gièng (Lóa ngoi vµ Chµnh trôi) cã tØ lÖ h×nh<br /> gièng cã kh¶ n¨ng h×nh thµnh callus, 19 gièng thµnh callus t−¬ng øng lµ 98% vµ 91%, mét tû<br /> cã tû lÖ h×nh thµnh callus tõ 30 - 60%, mét tû lÖ lÖ ®−îc xem lµ rÊt cao so víi c¸c tû lÖ ®−îc c«ng<br /> 143<br /> bè. §iÒu thó vÞ lµ tû lÖ gièng cã kh¶ n¨ng h×nh Trong nghiªn cøu nµy, mÆc dÇu tËp ®oµn gièng<br /> thµnh callus ®−îc ph©n bè kh¸ ®ång ®Òu ë c¶ 3 lóa kh¶o s¸t cã c¶ gièng Japonica vµ Indica<br /> nhãm gièng. Cô thÓ, nhãm gièng phæ biÕn trong nh−ng trong thÝ nghiÖm kh¶o s¸t kh«ng cã mét<br /> s¶n xuÊt lµ 15 trong sè 26 gièng, nhãm chÞu h¹n gièng nµo cã kh¶ n¨ng h×nh thµnh callus trªn<br /> lµ 15 trong sè 27 gièng vµ nhãm chÊt l−îng cao m«i tr−êng N6-D. Tõ kÕt qu¶ ë nghiªn cøu nµy<br /> lµ 2 trong 6 gièng. Víi tû lÖ h¬n 52% sè gièng kÕt hîp víi kÕt qu¶ c¸c nghiªn cøu tr−íc ®©y ë<br /> trong tËp ®oµn gièng kh¶o s¸t cã kh¶ n¨ng h×nh ViÖt Nam vÒ m«i tr−êng sö dông trong nghiªn<br /> thµnh callus vµ sù ph©n bè tû lÖ ë 3 nhãm nh− cøu t¹o callus, chóng t«i ®i ®Õn khuyÕn c¸o sö<br /> trªn cho ta ®i ®Õn kÕt luËn: Genotype ¶nh h−ëng dông m«i tr−êng MS trong viÖc t¹o callus víi<br /> trùc tiÕp ®Õn kh¶ n¨ng h×nh thµnh callus và viÖc c¸c gièng lóa ViÖt Nam.<br /> nghiªn cøu quy tr×nh nu«i cÊy in vitro cho tõng HÇu hÕt c¸c gièng lóa cã kh¶ n¨ng h×nh<br /> gièng lóa phôc vô ®Þnh h−íng chuyÓn gen sÏ rÊt thµnh callus cho tØ lÖ h×nh thµnh callus cao nhÊt<br /> cã ý nghÜa trong viÖc t¨ng c−êng hiÖu qu¶ cña ë nång ®é 2,4-D lµ 2 mg/l. Tuy nhiªn, mét sè<br /> ®Þnh h−íng chuyÓn gen thùc vËt. gièng trong nhãm gièng lóa chÞu h¹n cho tØ lÖ<br /> RÊt nhiÒu nghiªn cøu ë n−íc ngoµi sö dông h×nh thµnh callus cao nhÊt ë nång ®é 2,4-D lµ<br /> m«i tr−êng N6-D cho viÖc h×nh thµnh callus, 1,5 mg/l (vÝ dô gièng Ngoi tÝa vµ gièng Chµnh<br /> ®Æc biÖt víi c¸c gièng lóa Japonica [6, 8, 9]. trôi - h×nh 1).<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> A<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> B<br /> H×nh 1. Sù h×nh thµnh Callus sau 12 ngµy cÊy trªn hai lo¹i m«i tr−êng N6-D vµ MS<br /> A. Gièng Lèc nghÖ trªn m«i tr−êng N6-D; B. Gièng Lóa ngoi vµ Chµnh trôi trªn m«i tr−êng MS.<br /> <br /> §èi víi c©y trång, c¸c chÊt v« c¬ ®ãng vai kho¸ng phï hîp cho sù h×nh thµnh callus cña tËp<br /> trß rÊt quan träng. Muèi kho¸ng lµ thµnh phÇn ®oµn gièng kh¶o s¸t, chóng t«i sö dông 3 c«ng<br /> kh«ng thÓ thiÕu trong c¸c m«i tr−êng nu«i cÊy thøc m«i tr−êng kho¸ng víi thµnh phÇn muèi<br /> m« tÕ bµo thùc vËt. Hµm l−îng kho¸ng trong kho¸ng 1/2xMS, 1xMS vµ 3/2xMS. KÕt qu¶<br /> m«i tr−êng ¶nh h−ëng tíi c¸c ho¹t ®éng sinh lý ®−îc tr×nh bµy ë b¶ng 3.<br /> cña m«. §Ó t×m hiÓu c«ng thøc m«i tr−êng<br /> 144<br />  B¶ng 3<br /> Sù ¶nh h−ëng cña hµm l−îng muèi ®Õn sù h×nh thµnh callus cña mét sè gièng lóa ViÖt Nam<br /> MT MT<br /> Gièng MS5 MS3 MS6 Gièng MS5 MS3 MS6<br /> <br /> 2 + ++ + 26 + ++ +<br /> 3 + ++ + 27 ++ ++ ++<br /> 5 + ++ + 37 + ++ +<br /> 6 + ++ + 45 ++ ++ ++<br /> 7 + ++ + 46 ++ ++ ++<br /> 14 + ++ + 50 ++ ++++ ++<br /> 15 + ++ + 51 ++ ++ ++<br /> 16 + ++ + 53 ++ +++ ++<br /> 20 + ++ + 54 + ++ +<br /> 21 + ++ + 55 + ++ +<br /> 22 + ++ +<br /> <br /> TÊt c¶ 32 gièng cã kh¶ n¨ng h×nh thµnh ®−îc xem lµ tèi −u cho tËp ®oµn 59 gièng lóa<br /> callus trong tËp ®oµn gièng kh¶ s¸t cho tØ lÖ h×nh ViÖt Nam sö dông trong nghiªn cøu nµy.<br /> thµnh callus cao nhÊt ë nång ®é muèi kho¸ng 2. Kh¶ n¨ng t¸i sinh callus cña tËp ®oµn<br /> 1xMS. V× vËy, m«i tr−êng t¹o callus chøa 1xMS gièng lóa ViÖt Nam<br /> <br /> B¶ng 4<br /> Kh¶ n¨ng t¸i sinh tõ callus cña tËp ®oµn gièng lóa ViÖt Nam<br /> MT MT<br /> MS7 MS8 MS9 MS10 MS7 MS8 MS9 MS10<br /> Gièng Gièng<br /> 2 + ++ + + 29 + ++ + +<br /> 3 + ++ + + 33 + ++ + +<br /> 5 + ++ + + 34 + + + +<br /> 6 ++ + + + 36 ++ + + ++<br /> 7 + ++ + + 37 ++ ++ + +<br /> 14 ++ + + + 38 + ++ + +<br /> 15 + ++ + ++ 45 + + + +<br /> 16 ++ + + + 46 + + + +<br /> 17 ++ ++ + + 47 + + + +<br /> 18 + ++ + + 48 + ++ + +<br /> 20 + ++ + + 49 + ++ + +<br /> 21 + ++ + + 50 + + + +<br /> 22 ++ + + + 51 +++ ++ + ++<br /> 23 ++ ++ + + 53 ++ +++ + ++<br /> 26 + ++ + + 54 + ++ + +<br /> 27 + ++ + + 55 ++ +++ + +<br /> <br /> 145<br />  TËp ®oµn 32 gièng lóa cã kh¶ n¨ng h×nh tõng gièng lóa cã kh¶ n¨ng t¸i sinh hoµn toµn cã<br /> thµnh callus ®−îc tiÕp tôc nghiªn cøu kh¶ n¨ng thÓ thùc thi trong ®Þnh h−íng chuyÓn gen.<br /> t¸i sinh trªn m«i tr−êng MS cã bæ sung BAP, C¶ 4 m«i tr−êng sö dông trong nghiªn cøu<br /> kinetine (0,5; 2 mg/l), casein (0,1 mg/l) ë c¸c ®Òu cã kh¶ n¨ng t¸i sinh c©y. Tuy nhiªn, hÇu hÕt<br /> nång ®é kh¸c nhau, kÕt qu¶ tr×nh bµy ë b¶ng 4. c¸c gièng lóa (22/27 gièng) cho tØ lÖ t¸i sinh cao<br /> TÊt c¶ c¸c gièng lóa cã kh¶ n¨ng h×nh thµnh nhÊt (trªn 60%) víi m«i tr−êng MS8 (MS + 2<br /> callus ®Òu cã kh¶ n¨ng t¸i sinh. Cô thÓ trong tæng mg/l BAP + 0,5 mg/l kinetine + 0,7% aga + 3%<br /> sè 32 gièng nghiªn cøu, 24 gièng cho kh¶ n¨ng saccharose + 15% n−íc dõa + 0,1 mg/l casein).<br /> t¸i sinh h¬n 60%, ®Æc biÖt cã 3 gièng: Ngoi tÝa, 5 trong tæng sè 27 gièng cho tØ lÖ t¸i sinh cao<br /> Chµnh trôi vµ B¾c th¬m sè 7 cho kh¶ n¨ng t¸i nhÊt (trªn 60%) trªn m«i tr−êng MS7 (MS + 2<br /> sinh t−¬ng øng lµ 82%, 85% vµ 81%. Chøng tá mg/l BAP + 0,5 mg/l kinetine + 0,7% aga + 3%<br /> ®Þnh h−íng tèi −u quy tr×nh nu«i cÊy in vitro cho saccharose + 15% n−íc dõa).<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> A<br /> 1 2 3<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> B<br /> 1 2 3<br /> H×nh 3. C©y t¸i sinh tõ callus cña mét sè gièng lóa cã tiÒm n¨ng<br /> A. Sau 17 ngµy t¸i sinh: 1. Gièng B¾c th¬m sè 7; 2. Gièng Lèc nghÖ; 3. Gièng Khang d©n;<br /> B. Sau 22 ngµy t¸i sinh: 1. Gièng B¾c th¬m sè 7; 2. Gièng Lèc nghÖ; 3. Gièng Khang d©n.<br /> <br /> <br /> Iii. KÕt luËn 2 mg/l 2,4-D cho kh¶ n¨ng t¹o callus tèi −u nhÊt<br /> ë tËp ®oµn 59 gièng lóa ViÖt Nam.<br /> Ngo¹i trõ hai gièng trong nhãm gièng lóa M«i tr−êng MS cã bæ sung 2 mg/l BAP;<br /> chÞu h¹n (Ngoi tÝa vµ Chµnh trôi) cho tØ lÖ h×nh 0,5 mg/l kinetine; 0,1 g/l casein vµ 15% n−íc<br /> thµnh callus cao nhÊt ë nång ®é 2,4-D lµ dõa cho kh¶ n¨ng t¸i sinh c©y cao nhÊt ®èi víi<br /> 1,5 mg/l. Cßn víi c¸c gièng kh¸c, sö dông m«i 59 gièng lóa kh¶o s¸t. MÆt kh¸c, cã 4 gièng<br /> tr−êng muèi 1xMS cã bæ sung hµm l−îng trong nhãm gièng lóa phæ biÕn trong s¶n xuÊt vµ<br /> 146<br /> 1 gièng trong nhãm gièng lóa chÞu h¹n cho kh¶ 3. Aldemita R. R. & Hodges T. K., 1996:<br /> n¨ng t¸i sinh cao nhÊt víi m«i tr−êng MS cã bæ Planta, 199: 612-617.<br /> sung 2 mg/l BAP, 0,5 mg/l kinetine vµ 15% 4. Amitabh Mohanty, N.P. Sarma, Akhilesh<br /> n−íc dõa. K. Tyagi, 1999: Plant Science, 147: 127-137.<br /> Hai gièng lóa chÞu h¹n (Lóa ngoi vµ Chµnh<br /> 5. James C., 2005: Global status of<br /> trôi) vµ mét gièng lóa chÊt l−îng cao (B¾c th¬m<br /> commercialized bitech/MG crops. ISAAA<br /> sè 7) cã tØ lÖ t¹o callus vµ t¸i sinh cao ®ang ®−îc<br /> briefs 34. ISAAA: Ithaca, NY.<br /> tiÕp tôc nghiªn cøu ®Ó hoµn thiÖn quy tr×nh<br /> chuyÓn gen trùc tiÕp vµo c¸c gièng lóa nµy. 6. Seiichi Toki et al., 2006: The Plant Journal,<br /> 47: 969-976.<br /> Tµi liÖu tham kh¶o 7. Swapan K. et al., 1997: Production and<br /> molecular evaluation transgenic rice plants.<br /> 1. §Æng ThÞ Minh Trang vµ cs., 2000: Nh÷ng International rice reseach institute.<br /> vÊn ®Ò nghiªn cøu c¬ b¶n trong khoa häc sù<br /> 8. Yukoh Hiei and Toshihiko Komari, 2006.<br /> sèng: 695-695. Nxb. N«ng nghiÖp, Hà Néi.<br /> Plant Cell, Tissue and Organ Culture, 85:<br /> 2. TrÇn BÝch Lan vµ cs., 1997: KÕt qu¶ 271-283.<br /> nghiªn cøu khoa häc 1997-1998: 344-347. 9. Yukoh Hiei, Toshihiko Komari &<br /> Nxb. N«ng nghiÖp, Hµ Néi. Kumashiro T., 1994: Plant J., 6: 271-282.<br /> <br /> <br /> Study on plant regeneration from embryo of a group<br /> Indica and Japonica varieties of Vietnamese rice<br /> for transformation approach<br /> <br /> Cao Le Quyen, Le Kim Hoan<br /> Le Huy Ham and Pham Xuan Hoi<br /> <br /> <br /> <br /> Summary<br /> <br /> Although, a highly efficient gene transfer method mediated by Agrobacterium tumefaciens was developed<br /> for both Japonica and Indica rice. However, highly efficient transformation apporoach is now facing with<br /> difficulty in in vitro system as there are not many tissue culture protocols for different Vietnamese rice<br /> varieties. Here, we report the callus forming potency and plant regeneration capacity of 59 vietnamese rice<br /> varieties including 26 common varieties, 27 droupt resistance varieties and 6 high quality varieties. At least,<br /> 32 rice varieties in a total of 59 surveyed varieties have callus forming potency. Among them, 19 rice varieties<br /> have callus formation rate of 40 - 60%, a variety has callus formation rate of 71% and two varieties have<br /> callus formation rate of above 90%. The 1xMS medium supplementented with a range of 1.5-2 mg/l 2,4D<br /> seem to be optimal for callus forming. All 32 calus forming rice varieties showed plant regeneration capacity.<br /> Out of wich, 24 rice varieties have regeneration score above 60%, specially three rice varieties have<br /> regeneration score of above 80%. The 1xMS medium supplementented with 2mg/l BAP, 0.5 mg/l kinetine,<br /> 0.1mg/l casein seem to be optimal for plant regeneration. The result is opening a posibility for transformation<br /> protocol development for Vietnamese rice varieties.<br /> <br /> Ngµy nhËn bµi: 11-12-2007<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 147<br />