NGHIÊN CỨU KHẢ NĂNG ỨNG DỤNG MỘT SỐ LOÀI CÂY ĐỘC ĐỂ PHÒNG TRỪ CỎ DẠI

Chia sẻ: Phung Tuyet | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:8

Thêm vào BST

Báo xấu

99
lượt xem 14
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Việc tìm ra những giải pháp thay thế thuốc hoá học trong phòng trừ cỏ dại trong đó có xu hướng phát triển các loại thuốc trừ cỏ có nguồn gốc thảo mộc là một hướng đi cần thiết và có tính khả thi cao. Trong quá trình cạnh tranh và phát triển, thực vật sản sinh ra nhiều các hợp chất hữu cơ được gọi là chất trao đổi bậc hai hay còn gọi là sản phNm tự nhiên.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: NGHIÊN CỨU KHẢ NĂNG ỨNG DỤNG MỘT SỐ LOÀI CÂY ĐỘC ĐỂ PHÒNG TRỪ CỎ DẠI

NGHIÊN C U KH NĂNG NG D NG M T S LOÀI CÂY Đ C Đ PHÒNG TR C D I Nguy n H ng Sơn, Quách Th Minh Thu, Nguy n Th Thanh Thu , Nguy n Xuân , Ng c H i, Vũ ình Lư Summary Study on application of toxic plants for weeds control The use of botanical derived herbicides is considering as a promising alternative for high toxic chemicals. It has been reported that many plant species can release toxic agents to prevent germination or reduce growing of other neighboring plants. This is called as plant Allelopathy symptom. By this principle, many researches on utilization of plant allelopathy have been being conducted through mulching soil with waste of or toxic derive extracted from allelopathic plants, for weeds control purpose. This report will provide information related to toxic ingredients extracted from promising allelopathic plants commonly grown in Vietnam such as Artemisia annua L.; Aleurites montana (Lour) Wils; Camellia sasanqua Thunb; Myrtaceae; Piper methysticum L.; Camellia chinensis and their potentiality to control 3 major weeds: Echinochloa crus - galli; Monochorria vaginallis and Cyperus difformis. Keywords: Allelopathy, botanical derived herbicicdes, toxic, weed control. I. TV N nư c ta, hư ng nghiên c u s d ng Vi c tìm ra nh ng gi i pháp thay th các lo i cây c vào m c ích phòng tr thu c hoá h c trong phòng tr c d i c d i ít ư c quan tâm. G n ây có m t trong ó có xu hư ng phát tri n các lo i s k t qu v cây phòng tr c d i ã ư c thu c tr c có ngu n g c th o m c là công b . Theo tác gi Tr n ăng Xuân Trư ng i h c Thái N guyên, v và lá c a m t hư ng i c n thi t và có tính kh thi cây N eem có kh năng c ch m nh s nNy cao. Trong quá trình c nh tranh và phát m m và phát tri n c a m t s loài th c v t. tri n, th c v t s n sinh ra nhi u các h p Cũng theo tác gi , r cây ngh Piper ch t h u cơ ư c g i là ch t trao i b c methysticum L. có kh năng c ch s phát hai hay còn g i là s n phNm t nhiên. M t tri n c a c d i và m t s lo i n m h i trên s h p ch t trao i b c hai c a cây tr ng cây tr ng. có kh năng c ch quá trình n y m m, sinh trư ng và phát tri n c a m t s loài Bài vi t này s gi i thi u m t s k t th c v t khác bao g m c d i (Devine et qu nghiên c u thành ph n ho t ch t và al., 1993). Vi c phát hi n ra các cây tr ng ánh giá kh năng ng d ng d ch chi t c a có kh năng c ch s phát tri n c a c m t s loài cây c phòng tr các loài d i và tìm ra các h p ch t thu c tr c c d i ch y u. T ó t o v t li u kh i u trong cây tr ng ã và ang ư c ti n hành ph c v cho vi c phát tri n các ho t ch t M , N h t, Hàn Qu c, Vi t N am,... và tr c m i hi u qu và an toàn v i môi cho k t qu kh quan. trư ng.
II. PHƯƠN G PHÁP N GHIÊN C U * Ch tiêu và phương pháp theo dõi: 1. Phương pháp ánh giá và l a ch n các Quan sát nhanh b ng m t ph n ng c a các loài cây c có tri n v ng phòng tr loài c d i i v i d ch chi t thông qua t l c d i cây m c, m c nh hư ng c a d ch chi t n c d i theo thang 9 c p c a FAO D a trên cơ s t ng quan tài li u và (1990). ánh d u (+) i v i các loài có ánh giá nhanh. S d ng d ch chi t c a các loài ti m năng thăm dò kh năng phòng ph n ng v i d ch chi t và d u ( - ) i v i tr i v i các nhóm c chính. Vi c th các loài không có ph n ng. nghi m ư c ti n hành theo phương pháp + ánh giá hi u l c tr c : Thông qua ánh giá hi u l c sinh h c. m t c trong ô: m i ô i u tra 5 i m, m i i m 0,2 m2. m toàn b c s ng có 2. Phương pháp chi t xu t và xác nh trong i m i u tra. Tính hi u l c tr c thành ph n ho t ch t theo công th c Abbott. X lý th ng kê m t S d ng các dung môi h u cơ và các c theo chương trình IRRISTAT trên hóa ch t thích h p chi t xu t ra các máy tính. thành ph n ho t ch t t th c v t theo phương pháp chi t Shortlex. III. K T QU VÀ TH O LU N 3. Phương pháp ánh giá sinh h c kh 1. K t qu ánh giá và l a ch n các loài năng tr c c a các s n ph m d ch chi t th c v t có ti m năng tr c ánh giá thông qua các thí nghi m Thông qua t ng quan tài li u v thành thăm dò hi u l c sinh h c c a các d ch ph n các loài cây c Vi t Nam, tài ã chi t i v i 3 loài c i di n là: C l ng ch n ư c 6 loài th c v t mà thành ph n c a v c (Echinochloa crus - galli) i di n cho chúng có kh năng ng d ng chúng trong nhóm c hòa th o; c t (Monochorria vaginallis) i di n cho nhóm c lá r ng phòng tr c d i là cây b ch àn Myrtaceae, và c lác dù (Cyperus difformis) i di n cây s Camellia sasanqua Thunb, Thanh cho nhóm c cói lác. Các thí nghi m ư c hao hoa vàng Artemisia, cây ngh Piper ti n hành trong phòng v i 5 l n nh c l i methysticum L., cây neem Camellia hay các thí nghi m di n h p trong nhà lư i chinensis, cây trNu Aleurites montana (Lour) v i 3 l n nh c l i; kích thư c ô thí nghi m Wils là i tư ng nghiên c u. là 5m2/ô. H t c ư c gieo trong khay nh a Trên cơ s l a ch n sơ b , chúng tôi ã có kích thư c 15 x 20 cm hay ô xi măng. ti n hành th ph n ng c a 3 loài c d i i Phun d ch chi t các n ng khác nhau di n v i d ch chi t c a các loài th c v t 1%; 5% và 10% vào 3 th i i m khác nhau là: Ti n n y m m c a c d i: trư c khi c các n ng khác nhau, k t qu cho th y: m c (phun ngay sau gieo h t c ); h u n y - i v i nhóm c hòa th o: Loài c m m s m: phun khi c 0,5 - 1 lá (phun sau i di n là c l ng v c có ph n ng gieo h t c 3 ngày) hay h u n y m m: dương tính (b nh hư ng) v i d ch chi t phun khi c 1,5 - 2 lá (sau gieo h t c 7 c a 4 loài cây c là b ch àn, s , ngh ngày).
và trNu c 3 n ng d ch chi t là 1%; th y, ch có cây thanh hao hoa vàng là 5% và 10%, trong khi ó loài c này hoàn hoàn toàn không có bi u hi n gây c cho toàn không có ph n ng v i d ch chi t c a c ba loài c thí nghi m, 5 loài th c v t thanh hao hoa vàng và neem cho dù b t còn l i là b ch àn, tr u, s , ngh và neem c n ng nào. u có kh năng gây c ít nh t là i v i 1 loài c . Trong s 5 loài này, cây b ch - i v i nhóm c lá r ng: Hoàn toàn àn, tr u và s là 3 loài có kh năng gây không b nh hư ng b i d ch d ch chi t c cho c 3 loài c d i c 3 n ng thí c a cây thanh hao hoa vàng nhưng chúng nghi m. l i có ph n ng v i c 3 loài cây c khác như b ch àn, trNu và s b t c n ng 2. K t qu xác nh thành ph n ho t ch t d ch chi t nào. i v i cây ngh , loài c c a các loài cây c này ch có ph n ng n ng d ch chi t cao trên 5% còn i v i cây neem, ph n Trên cơ s l a ch n trên chúng tôi ã ng ch x y ra khi n ng d ch chi t là ti n hành chi t xu t và phân tích thành ph n 10% (b ng 2). hóa h c c a các loài cây c. Chúng tôi không có i u ki n nh lư ng và tách riêng - i v i nhóm c cói lác: Tương t t ng b ph n th c c a chúng mà như i v i hai nhóm c trên, loài c i ch xác nh thành ph n gây c thông qua di n cho nhóm này là c lác dù có ph n ng t ng quan các tài li u c a nư c ngoài c v i c 4 loài th c v t là b ch àn, s , neem bi t là c a Hàn Qu c. Qua ó, chúng tôi và trNu nhưng l i hoàn toàn không có bi u cũng ã xác nh ư c b ph n gây c hi n b ng c i v i d ch chi t c a cây chính c a t ng loài cây có cơ s nh thanh hao hoa vàng và cây ngh . hư ng cho vi c khai thác và phát tri n s n hư v y, qua k t qu thăm dò nhanh phNm sau này. K t qu phân tích ư c trình kh năng tr c c a 6 loài cây c cho bày t i b ng 1. B ng 1. Thành ph n m t s ho t ch t chính và ho t ch t gây c c a các loài cây c B ph n ch a Thành ph n TT Tên loài Thành ph n ch y u thành ph n gây gây đ c đ c 1 B ch đàn Xineola, tanin, saponozit Tanin, Saponozit Lá 2 S Saponozit, eugennol Saponozit Qu 3 Ngh Oxymetylanthraquinon, ramnazin, isoramnetin và Axit polygonic và Lá rutin, axit polygonic, hyperin, pecsicarin, persicarin hyperin 7 methylesther 4 Azadirachtin, Neem Azadirachtin, salannin, melantriol, nimbin, nimbidin Lá, qu nimbin, nimbidin 5 Tr u Axit stearic, axit linoleic, axit oleic, saponozit Saponozit Qu
3. ánh giá kh năng phòng tr c d i hai ho t ch t có hi u l c cao hơn rõ r t ó c a các loài th c v t là b ch àn và trNu nhưng hi u l c tr c ch t dư i 30% n ng 5% và dư i 3.1. Kh năng phòng tr c l ng v c 40% n ng 10%. E. crus galli c a các loài th c v t K t qu thí nghi m khi phun d ch chi t * Khi phun vào giai o n h u n y vào các giai o n sinh trư ng khác nhau m m s m: Tr d ch chi t c a cây ngh , các cho th y: lo i d ch chi t khác u có hi u l c tr c ngay n ng 1%. Hi u l c tr c l ng * Khi phun vào giai o n ti n n y v c tăng lên khi n ng d ch chi t tăng, m m (khi c chưa m c): n ng 1%, tuy nhiên hi u l c cao nh t cũng ch t c 5 lo i d ch chi t u có hi u l c tr c dư i 60%. Hi u l c tr c t cao nh t khi r t th p. K t qu x lý th ng kê cho th y n ng d ch chi t là 10%. n ng này, s sai khác v m t c v i công th c hi u l c tr c c a d ch chi t B ch àn và i ch ng là không có ý nghĩa, i u ó có trNu t cao nh t là 56,6% và 59,4%, sau ó nghĩa là các d ch chi t u không có hi u n s và neem là 48,3 và 51,7% (b ng 2). l c tr c l ng v c khi phun n ng Cũng như khi phun vào giai o n ti n n y này. Tuy nhiên, khi tăng n ng lên 5% m m, d ch chi t c a cây ngh hoàn toàn và 10% thì có 4 lo i d ch chi t có hi u l c không có kh năng tr c l ng v c k c tr c nhưng không th c s cao. Ch có khi phun n ng cao nh t là 10%. B ng 2. Hi u l c tr c c a các d ch chi t i v i nhóm c hoà th o khi phun vào giai o n h u n y m m s m (phun vào 3 ngày sau gieo h t c ) (Thí nghi m t i nhà lư i Vi n B o v th c v t - S li u sau phun 20 ngày) Công th c 1% Công th c 5% Công th c 10% M tđ c Hi u l c M tđ Hi u l c M tđ Hi u l c Cây đ c 2 2 2 (cây/m ) (%) (cây/m ) (%) (cây/m ) (%) B ch đàn 34,2a 29,5 20,2a 47,1 12,4a 56,6 S 37,4b 22,9 22,6b 40,8 14,8b 48,3 Tr u 35,2 a 27,4 18,8 a 50,8 11,6a 59,4 Neem 37,0b 23,7 21,4 ab 44,0 13,8b 51,7 Ngh 46,7c 3,7 36,8c 3,7 25,8c 9,8 (Đ i ch ng) 48,5c - 38,2c - 28,6c - CV (%) 17,5 15,9 21,1 * Khi phun vào giai o n h u n y hoàn toàn không có hi u l c tr c l ng m m (sau gieo h t c 7 ngày): Cũng v c m i n ng . Trong khi ó, d ch tương t khi phun vào giai o n ti n và chi t c a c 4 loài khác u có hi u l c tr h u n y m m s m, d ch chi t t cây ngh c l ng v c nhưng th p hơn so v i khi
phun vào giai o n h u n y m m s m. d ch chi t h u như không có hi u l c tr c Hi u l c c a d ch chi t b ch àn và trNu lác khi phun n ng 1%, khi tăng n ng v n t cao nh t khi phun n ng 10% lên 5% và 10% hi u l c c a các d ch (40,9 và 35,8%). chi t có tăng lên nhưng không cao. Khi phun vào giai o n ti n n y m m s m, hi u 3.2. Kh năng tr c lác c a các loài l c tr c c a 4 lo i d ch chi t t b ch àn, th c v t trNu, s và neem u t cao nh t và cao K t qu cho th y tr d ch chi t c a cây hơn rõ r t so v i khi phun tr c hoà th o ngh c 4 loài th c v t còn l i u có hi u và lá r ng. Hi u l c t cao nh t là d ch l c tr c lác dù, tuy nhiên hi u l c cũng có chi t t cây b ch àn (67,4%) sau ó n s bi n ng rõ r t khi phun vào các giai cây trNu (63,8%) và ti p theo là d ch chi t o n sinh trư ng khác nhau c a c d i. c a cây s (56,9%) (b ng 3). Khác v i hi u l c tr c lá r ng, khi phun vào giai o n ti n n y m m, c 5 lo i B ng 3. Hi u qu tr c lác dù C. difformis c a các d ch chi t khi phun các n ng khác nhau vào giai o n h u n y m m s m (sau gieo h t 3 ngày) (Thí nghi m t i nhà lư i Vi n B o v th c v t - S li u sau phun 20 ngày) Công th c 1% Công th c 5% Công th c 10% Cây đ c M tđ c Hi u l c M tđ c Hi u l c M tđ c Hi u l c 2 2 2 (cây/m ) (%) (cây/m ) (%) (cây/m ) (%) B ch đàn 28,4a 39,8 19,8a 51,2 14,2a 67,4 S 32,2a 31,8 22,2a 45,3 18,8a 56,9 Tr u 32,8 a 30,5 20,4a 49,8 15,8a 63,8 Neem 46,4b 1,7 39,2b 3,4 32,0b 26,6 Ngh 45,8b 3,0 41,4c - 2,0 41,2c 5,5 (Đ i ch ng) 47,2b - 40,6c - 43,6c - CV (%) 22,4 28,2 18,0 Tóm l i: Qua toàn b k t qu ánh giá chi t u ít có hi u qu kh ng ch s n y kh năng phòng tr c d i c a các lo i d ch m m c a c d i. Hi u qu tr c hoà th o chi t cho th y kh năng phòng tr c a các và cói lác t cao nh t khi phun vào giai d ch chi t có s khác nhau gi a các loài o n h u n y m m s m, nhưng i v i c th c v t. Có 3 d ch chi t có hi u qu tr c lá r ng th i i m phun t t nh t l i vào giai khá i v i c 3 nhóm c là d ch chi t t o n h u n y m m (sau gieo h t 7 ngày). b ch àn, sau ó n d ch chi t cây trNu và Tuy d ch chi t c a cây ngh và cây neem có th ba là d ch chi t t cây s . Hi u l c tr kh năng phòng tr khá i v i c 3 nhóm c c a các d ch chi t này cũng ph thu c c lá r ng, c hoà th o và cói lác khi s vào th i i m phun thu c, nhìn chung khi d ng n ng trên 5% nhưng hi u l c c a phun vào giai o n ti n n y m m, hi u l c chúng u th p hơn d ch chi t c a b ch tr c t th p nh t có nghĩa là các d ch àn, trNu và s .
4. Kh năng phát huy hi u l c c a các Pyrazosulfuron là lo i thu c tr c ang s d ch chi t khi h n h p v i thu c tr c d ng ph bi n trong s n xu t v i lư ng hóa h c dùng b ng ½ so v i lư ng dùng chuNn. K t Các k t qu nghiên c u m c trên cho qu b ng 4 cho th y, khi h n h p các d ch chi t n ng 5% v i thu c hoá h c th y m t s d ch chi t có kh năng phòng tr khá i v i c 3 nhóm c d i, tuy Pyrazosulfuron lư ng dùng 10 g ho t nhiên hi u l c này v n chưa áp ng ch t/ha (ai/ha), c ba c p h n h p u cho ư c yêu c u trong phòng tr c d i. hi u l c tr c khá cao v i c ba nhóm c , nâng cao hi u l c tr c , chúng tôi ã cao hơn so v i khi s d ng d ch chi t tìm hi u kh năng tr c c a h n h p d ng ơn và th m chí cao hơn thu c tr c gi a d ch chi t th c v t v i các thu c hoá h c Pyrazosulfuron khi s d ng lư ng chuNn là 20 g ai/ha. K t qu này ã hoá h c v a c i thi n hi u l c tr c , v a gi m lư ng thu c hoá h c s d ng m ra m t tri n v ng m i trong vi c ng d ng d u chi t th c v t h n h p v i các trong phòng tr . hoá ch t tr c v a gi m lư ng s d ng th c hi n n i dung này, chúng tôi thu c hoá h c c h i, v a tăng hi u l c ã h n h p 3 d ch chi t c a b ch àn, trNu tr c . và s n ng 5% v i ho t ch t B ng 4. Hi u qu tr c c a các h n h p gi a d ch chi t v i thu c tr c hoá h c khi phun vào giai o n h u n y m m s m c a c (Thí nghi m t i nhà lư i Vi n B o v th c v t - S li u sau phun 20 ngày) M t đ và hi u l c tr các loài c đ i di n C l ng v c C lá r ng C lác dù Cây đ c M tđ c Hi u l c M tđ Hi u l c M tđ Hi u l c 2 2 2 (cây/m ) (%) (cây/m ) (%) (cây/m ) (%) H n h p d ch chi t b ch đàn 5% + Pyrazosulfuron 10g (ai/ ha) 6,8 80,3 3,2 85,8 5,6 90,4 H n h p d ch chi t tr u 5% + Pyrazosulfuron 10g (ai/ ha) 8,2 76,3 5,0 77,9 10,4 82,2 H n h p d ch chi t s 5% + Pyrazosulfuron 10g (ai/ ha) 7,2 79,2 4,2 81,4 6,8 88,4 Pyrazosulfuron 20g (ai/ ha) 9,0 74,0 4,6 79,6 6,0 89,7 (Đ i ch ng) 36,4 - 22,6 - 58,4 - CV (%) 38,2 26,7 35,1
IV. K T LU N 1. Tr thanh hao hoa vàng Artemisia annua L., c 5 loài th c v t th nghi m u có kh năng c ch s n y m m, phát tri n c a c d i là cây trNu Aleurites montana (Lour) Wils, cây s Camellia sasanqua Thunb, cây b ch àn Myrtaceae, cây ngh Piper methysticum L. và cây neem Camellia chinensis. Tuy nhiên qua thí nghi m s d ng d ch chi t tr c cho th y ch có 3 loài có ti m năng tr c khá cao i v i các loài c ph bi n trên ng ru ng (c l ng v c, c t và c cói lác) ó là cây b ch àn, cây trNu và cây s . 2. Tuy thành ph n các ch t gây c trong các loài th c v t trên là khá phong phú nhưng qua tham kh o các tài li u nư c ngoài cho th y thành ph n gây c ch y u i v i c d i là saponozit ư c ch a trong lá b ch àn, qu s và qu trNu. Ti m năng gây c c a các ch t khác như tanin, axit polygonic và hyperin, azadirachtin, nimbin hay nimbidin u th p ho c ch có kh năng c ch sinh trư ng c a c khi s d ng n ng d ch chi t r t cao (10% tr lên). 3. Tuy ti m năng phòng tr i v i t ng nhóm c , t i t ng th i i m phun khác nhau c a 3 lo i d ch chi t t 3 loài cây c tri n v ng là khác nhau nhưng nhìn chung d ch chi t t cây b ch àn cho hi u qu cao nh t i v i nhóm c hoà th o và lá r ng, sau ó n d ch chi t t cây trNu và cu i cùng là d ch chi t c a cây s . Trong khi ó, hi u l c tr c cói lác c a d ch chi t t cây trNu l i cao nh t, sau ó n b ch àn và cu i cùng là cây s . 4. N hìn chung, các loài d ch chi t u phát huy hi u l c tr c khi phun vào c giai o n ti n n y m m, h u n y m m s m và h u n y m m, có nghĩa là chúng v a có kh năng c ch n y m m, v a có kh năng c ch sinh trư ng c a c d i. Tuy nhiên kh năng c ch n y m m c a các d ch chi t th p hơn kh năng c ch sinh trư ng. Khi phun vào giai o n h u n y m m s m, hi u l c tr c hoà th o và cói lác cao hơn khi phun vào giai o n h u n y m m nhưng hi u l c tr c lá r ng l i th p hơn. 5. Tuy ti m năng phòng tr c d i c a c 3 lo i d ch chi t tri n v ng là khá cao nhưng v n chưa áp ng ư c yêu c u trong phòng tr c d i, hi u l c cao nh t ch t dư i 70%. Vi c h n h p các d ch chi t này v i các thu c tr c hoá h c ã làm tăng áng k hi u l c tr c c a các d ng d ch chi t và gi m áng k lư ng thu c hoá h c. ây là m t hư ng i quan tr ng trong vi c nghiên c u, phát tri n các thu c tr c h n h p gi a hoá h c v i th o m c TÀI LI U THAM KH O CHÍN H 1 guy n H ng Sơn, 2000. M t s nghiên c u v c d i trên lúa nư c và bi n pháp phòng tr . Lu n án Ti n sĩ nông nghi p, Hà N i. 2 Dilday. R. H., W. G. Yan, K. A. K. Moldenhauer and K. A. Gravois, 1998. Allelopathic activity in rice for controlling major aquatic weeds, In: Allelopathy in rice, Edited by M. Olofsdotter, IRRI, Los Banos, Laguna, Philippines, 1998, p. 7 - 26.
3 Juline. M. H.,1992. Biological control of weeds, A world catalogue of agents and their target weeds, Third Edition, C. A. B. International in association with ACIAR, 86p. 4 Kim. K. U. and D. H. Shin, 1998. Rice allelopathy research in Korea, In: Allelopathy in rice, Edited by M. Olofsdotter. IRRI, Los Banos, Laguna, Philippines, p. 39 - 43. 5 Merrill. A. Ross, Carole. A. Lembi, 1985. Applied Weed Science, Macmillan Publishing Company N ew York, Collier Macmillan Publishers, London, 340p. gư i ph n bi n: guy n Văn Vi t