Nghiên cứu tác dụng bổ huyết và tăng trọng của các công thức phối hợp từ dược liệu

NGHIÊN CỨU TÁC DỤNG BỔ HUYẾT VÀ TĂNG TRỌNG CỦA CÁC CÔNG<br /> THỨC PHỐI HỢP TỪ DƯỢC LIỆU<br /> <br /> Lương Kim Bích∗, Nguyễn Thị Thu Hương*, Dương Thị Mộng Ngọc*, Trần Công Luận*,<br /> Đoàn Quốc Hưng**, Lã Văn Kính∗∗<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Mục tiêu nghiên cứu: Từ các cao dược liệu Bọ mắm, Dây cóc, Xuyên tâm liên, Hoàng liên ô rô và Gừng,<br /> nhóm nghiên cứu ñã phối chế thành 4 công thức và tiến hành nghiên cứu dược lý thực nghiệm theo hướng bổ<br /> huyết và tăng thể trọng<br /> Đối tượng-Phương pháp nghiên cứu:<br /> Đối tượng nghiên cứu: Công thức 1(Hoàng liên ô rô, Bọ mắm, Gừng); công thức 2 (Hoàng liên ô rô, Xuyên<br /> tâm liên, Gừng); công thức 3 (Xuyên tâm liên, Dây cóc, Gừng); công thức 4 (Bọ mắm, Dây cóc, Gừng)<br /> Phương pháp nghiên cứu:<br /> - Khảo sát sự thay ñổi thể trọng sau 1, 2, 3, 4 tuần cho uống và tiếp tục sau 2 tuần ngưng uống.<br /> - Khảo sát các thông số huyết học sau 1 và 2 tháng uống mẫu thử nghiệm<br /> - Khảo sát hàm lượng protid toàn phần và urea sau 1 tháng uống mẫu thử nghiệm<br /> Kết quả: Về tác dụng tăng thể trọng: Xét theo liều có tác dụng: công thức 4 > công thức 1 > công thức 2 ><br /> công thức 3. Các công thức phối hợp 1, 2 và 4 có tác dụng làm tăng số lượng bạch cầu lympho. Kết quả trên các<br /> thông số huyết học cho thấy, các công thức phối hợp 2, 3 và 4 làm tăng số lượng hồng cầu, số lượng tiểu cầu,<br /> hemoglobin và % hematocrit. Ngoài ra, các công thức phối hợp 1, 3, 4 có tác dụng làm tăng protid, giảm urea<br /> huyết.<br /> Kết luận: Các công thức phối hợp từ Bọ mắm, Dây cóc, Xuyên tâm liên, Hoàng liên ô rô, Gừng có tác dụng<br /> tăng trọng, tăng chuyển hóa ñạm và có tác dụng theo hướng bổ huyết<br /> Từ khóa: Bọ mắm, Dây cóc, Xuyên tâm liên, Hoàng liên ô rô, Gừng, thể trọng, thông số huyết học, protid,<br /> urea<br /> <br /> SUMMARY<br /> <br /> EFFECTS OF SOME MEDICINAL PLANT FORMULAE ONBLOOD AND BODY<br /> WEIGHT<br /> Luu Kim Bich, Nguyen Thi Thu Huong, Duong Thi Mong Ngoc, Tran Cong Luan,<br /> Doan Quoc Hung, La Van Kinh<br /> Objectives: Four formulae of Pouzolzia zeylanica, Tinospora crispa, Andrographis paniculata, Mahonia<br /> nepalensis and Zingiber officinale were performed and studied on body weight and some hematic parameters in<br /> experimental mice.<br /> Methods: Formula 1 (Mahonia nepalensis, Pouzolzia zeylanica and Zingiber officinale), formula 2<br /> (Mahonia nepalensis, Andrographis paniculata and Zingiber officinale), formula 3 (Tinospora crispa,<br /> Andrographis paniculata and Zingiber officinale) and formula 4 (Pouzolzia zeylanica, Tinospora crispa and<br /> Zingiber officinale) were used. Body weight was recorded on 1st, 2nd, 3rd, 4th week after administration and 2<br /> weeks after cessation of the treatment. Hematic parameters were collected before, one and two months after<br /> administration. Plasma levels of total protein and urea were collected before and one month after<br /> administration.<br /> Results: At effective doses, effects on body weight of formulae were demonstrated as followed: Formula 4 ><br /> Formula 1 > Formula 2 > Formula 3. Formulae 1, 2 and 4 increased the percentage of lymphocytes. Formulae<br /> 2, 3 and 4 increased red blood cell count, platelet count, hemoglobin and hematocrit levels. Formulae 1, 3 and 4<br /> increased total proteinemia and decreased uremia levels.<br /> <br /> ∗<br /> <br /> Trung tâm Sâm và Dược liệu Tp. HCM- Viện Dược liệu<br /> Viện Khoa học Kỹ thuật Nộng nghiệp Miền Nam<br /> Địa chỉ liên hệ: PGS.TS.Lã Văn Kính<br /> ĐT: 38291746<br /> ∗∗<br /> <br /> Email: lakinh@hcmgmail.com<br /> <br /> 121<br /> <br /> Conclusion: Formulae of Pouzolzia zeylanica, Tinospora crispa, Andrographis paniculata, Mahonia<br /> nepalensis and Zingiber officinale had good effects on weight gain, some hematic parameter and protein<br /> metabolism.<br /> Key words: Pouzolzia zeylanica, Tinospora crispa, Andrographis paniculata, Mahonia nepalensis and<br /> Zingiber officinale, body weight, hematic parameters, proteinemia, uremia.<br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> Cây Bọ mắm (cây thuốc Giòi, Pouzolzia zeylanica L. Benn., họ Gai-Urticaceae) ñược sử dụng theo kinh<br /> nghiệm dân gian trong ñiều trị các bệnh lý viêm nhiễm như: viêm họng, viêm ruột, lỵ, ñinh nhọt, viêm da, viêm<br /> vú, nhiễm trùng tiết niệu, vết thương bầm dập, ho lâu ngày, lao, bệnh về phổi...[2]. Dây cóc (dây ký ninh,<br /> Tinospora crispa L. Miers, họ Tiết dê-Menispermaceae) ñược dùng chữa sốt rét, cảm cúm, phát ban, ho, làm<br /> thuốc bổ ñắng giúp tiêu hóa, tiêu mụn nhọt, lở loét, ñắp vết thương, trị ghẻ [2]. Xuyên tâm liên (Andrographis<br /> paniculata Burm.f. Nees, thuộc họ Ô rô Acanthaceae) ñược dùng rất phổ biến trong y học cổ truyền Trung Quốc,<br /> Ấn Độ, Indonesia, Việt Nam...như là một cây thuốc quý với nhiều tác dụng dược lý ñã ñược khoa học chứng<br /> minh như: kháng khuẩn, thanh nhiệt, giải ñộc, giảm ñau... [2]. Hoàng liên ô rô (Mahonia nepalensis DC., họ<br /> Hoàng liên gai-Berberidaceae) ñược sử dụng trong dân gian ñể chữa kiết lỵ, tiêu chảy, viêm ruột, ăn không tiêu,<br /> viêm gan vàng da, viêm da dị ứng, mẩn ngứa, mụn nhọt [2]. Theo kinh nghiệm cổ truyền gừng (Zingiber<br /> officinale Roscoe, họ Gừng-Zingiberaceae) ñược dùng làm chất bổ trợ cho nhiều thuốc bổ và kích thích, dùng<br /> làm thuốc chống ñộc, an thần, chống viêm, chữa ñau bụng, cảm lạnh, ho, sổ mũi, kích thích ăn ngon miệng và<br /> làm dễ tiêu [2]. Với các cao dược liệu Bọ mắm, Dây cóc, Xuyên tâm liên, Gừng và Hoàng liên ô rô, dựa theo<br /> kinh nghiệm sử dụng dân gian và những nghiên cứu ñã công bố về tác dụng dược lý, nhóm nghiên cứu ñã phối<br /> chế thành 4 công thức và tiến hành nghiên cứu các dược lý thực nghiệm theo hướng tăng cường thể trạng tổng<br /> quát và tăng cường chức năng miễn dịch. Trong ñề tài này, nhóm nghiên cứu tập trung nghiên cứu theo hướng<br /> tăng cường thể trạng tổng quát dựa trên chỉ tiêu bổ huyết và tăng thể trọng<br /> ĐỐI TƯỢNG - PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU<br /> Đối tượng nghiên cứu<br /> Các nguyên liệu và cao thử nghiệm ñược kiểm ñịnh dựa trên tiêu chuẩn Dược ñiển Việt Nam III về ñộ tinh<br /> khiết, ñộ ẩm và tiêu chuẩn cơ sở về ñịnh tính các nhóm chất tiêu biểu. Bốn công thức phối hợp từ các cao dược<br /> liệu Bọ mắm (hiệu suất chiết 7,7%), Dây cóc (hiệu suất chiết 16,5%), Xuyên tâm liên (hiệu suất chiết 18%),<br /> Hoàng liên ô rô (hiệu suất chiết 9%)và Gừng (hiệu suất chiết 8,8%), với các tỷ lệ phối chế khác nhau ñược thực<br /> hiện tại Bộ môn Hóa-Chế phẩm thuộc Trung tâm Sâm và Dược liệu Tp.HCM. Các liều thử nghiệm ñược chọn<br /> dựa vào kết quả nghiên cứu về ñộc tính cấp ñường uống (bảng 1)<br /> BẢNG 1: CÁC CÔNG THỨC PHỐI HỢP VÀ LIỀU THỬ NGHIỆM<br /> Công thức<br /> phối hợp<br /> <br /> Dmax<br /> g/kg thể<br /> trọng<br /> Công thức 1: 28,2<br /> Hoàng liên ô<br /> rô, Bọ mắm,<br /> Gừng<br /> <br /> LD0<br /> g/kg thể<br /> trọng<br /> <br /> Công thức 2: 33<br /> Hoàng liên ô<br /> rô, Xuyên tâm<br /> liên, Gừng<br /> <br /> Công thức 3: 24,64<br /> Xuyên tâm<br /> liên, Dây cóc,<br /> Gừng<br /> <br /> Công thức 4:<br /> Bọ mắm, Dây<br /> <br /> 11,79<br /> <br /> Liều thử nghiệm<br /> g/kg thể trọng<br /> Liều 1: 1/10 Dmax=<br /> 2,82 g/kg<br /> Liều 2: 1/20 Dmax=<br /> 1,41 g/kg<br /> Liều 3: 1/40 Dmax=<br /> 0,705 g/kg<br /> Liều 1: 1/10 Dmax=<br /> 3,3 g/kg<br /> Liều 2: 1/20 Dmax=<br /> 1,65 g/kg<br /> Liều 3: 1/40 Dmax=<br /> 0,825 g/kg<br /> Liều 1: 1/10 Dmax=<br /> 2,46 g/kg<br /> Liều 2: 1/20 Dmax=<br /> 1,23 g/kg<br /> Liều 3: 1/40 Dmax=<br /> 0,615 g/kg<br /> Liều 1: 1/10 LD0 =<br /> 1,179 g/kg<br /> <br /> 122<br /> <br /> cóc, Gừng<br /> <br /> Liều 2: 1/20 LD0 =<br /> 0,589 g/kg<br /> Liều 3: 1/40 LD0 =<br /> 0,295 g/kg<br /> <br /> Ghi chú:<br /> * LD50 : liều làm chết 50% số con vật thí nghiệm; Dmax : liều thử lớn nhất có thể bơm qua kim cho uống<br /> không có con vật nào chết; LD0: liều tối ña mà không có con vật nào chết, gọi là liều dưới liều chết (infralethal<br /> dose)<br /> * Bản thân các cao Bọ mắm, Dây cóc, Gừng không thể hiện ñộc tính cấp ñường uống nhưng khi phối hợp<br /> trong công thức 4 tuy không thể xác ñịnh ñược LD50 nhưng ñề tài ñã xác ñịnh ñược liều LD0 . Điều này có thể<br /> do có sự hiệp ñồng cả tác dụng chính lẫn tác dụng phụ khi phối hợp. Do ñó, tiêu chí chọn các liều thử nghiệm ñể<br /> ñảm bảo an toàn của ñề tài cho tất cả các công thức phối hợp dựa trên chỉ số trị liệu (therapeutic index = liều<br /> LD50/liều ñiều trị ED50) >= 10.<br /> Động vật nghiên cứu<br /> Chuột nhắt trắng ñực chủng Swiss albino, 5-6 tuần tuổi, trọng lượng trung bình 20 ± 2 gam, ñược cung cấp<br /> bởi Viện Vắc xin và Sinh phẩm Y tế Nha Trang, Chuột ñược ñể ổn ñịnh một tuần trước khí thử nghiệm. Thể tích<br /> cho uống là 10 ml/kg thể trọng chuột.<br /> Phương pháp nghiên cứu<br /> Khảo sát về thể trọng<br /> Cân trọng lượng chuột trước thử nghiệm và sau khi cho uống mẫu thử ở tuần 1, 2, 3, 4 và sau khi ngưng<br /> thuốc 2 tuần (tuần 6).<br /> Khảo sát về huyết học, ñịnh lượng protid và urea trong huyết tương<br /> Khảo sát huyết học: số lượng hồng cầu, tiểu cầu, hematocrit, huyết sắc tố bằng máy huyết học tự ñộng trước<br /> khi bắt ñầu thử nghiệm và sau khi uống mẫu thử 1, 2 tháng.<br /> Định lượng protid và urea trong huyết tương bằng máy sinh hóa bán tự ñộng Screen Master 3000 theo bản<br /> hướng dẫn kỹ thuật của Human Ltd., Co., Germany ở hai thời ñiểm: trước khi bắt ñầu thử nghiệm và sau khi<br /> uống mẫu thử 1 tháng.<br /> Đánh giá kết quả<br /> Các số liệu ñược biểu thị bằng chỉ số trung bình M ± SEM (Standard Error of the Mean – sai số chuẩn của<br /> giá trị trung bình) và xử lý thống kê dựa vào phép kiểm t-Student (so sánh 2 lô và so sánh trước-sau thử nghiệm)<br /> và One-Way ANOVA (so sánh các lô với nhau) với ñộ tin cậy 95% (P < 0,05) bằng phần mềm thống kê Jandel<br /> Scientific Sigma-Stat 98 trong ñó phần mềm tự ñộng kiểm tra sự phân bố bình thường của các số liệu khi áp<br /> dụng phép kiểm thống kê.<br /> KẾT QUẢ VÀ BÀN LUẬN<br /> Ảnh hưởng của các công thức phối hợp trên thể trọng chuột ñược cho ăn theo khẩu phần<br /> 10g/ngày/chuột<br /> Bảng 2: Tác dụng của công thức phối hợp lên thể trọng chuột.<br /> Lô TN<br /> N = 10<br /> Chứng<br /> Công 2,82 g/kg<br /> thức<br /> 1 1,41 g/kg<br /> 0,705g/kg<br /> Công 3,3 g/kg<br /> thức 1,65 g/kg<br /> 2<br /> 0,825g/kg<br /> <br /> Trước<br /> TN<br /> 25,0 ±<br /> 1,1<br /> 25,6 ±<br /> 1,0<br /> 25,9 ±<br /> 0,5<br /> 26,0 ±<br /> 0,9<br /> 25,9 ±<br /> 0,8<br /> 26,0 ±<br /> 0,8<br /> 25,9 ±<br /> 0,4<br /> <br /> Thể trọng (g)<br /> Sau 1 Sau 2 Sau 3 Sau 4 Sau 6<br /> tuần tuần tuần tuần tuần<br /> 30,8 31,9 33,4 31,7 ± 38,3 ±<br /> ± 1,5 ± 1,6 ± 2,1 1,4<br /> 2,5<br /> 28,8 29,3 28,7 31,0 ± 33,2 ±<br /> ± 1,4 ± 1,5 ± 1,5 1,3<br /> 1,8<br /> 29,0 30,1 29,9 31,6 ± 32,3 ±<br /> ± 1,1 ± 1,7 ± 2,6 2,6<br /> 2,3<br /> 34,0 33,5 35,5 34,5 ± 38,2 ±<br /> ± 0,5* ± 1,1* ± 1,1* 1,7* 2,3*<br /> 26,7 26,7 26,1 26,9 ± 27,9 ±<br /> ± 1,2 ± 1,5 ± 0,8 1,4<br /> 1,2<br /> 30,4 31,9 29,5 32,0 ± 34,1 ±<br /> ± 0,7 ± 0,8 ± 1,3 1,9* 2,1*<br /> 33,0 34,0 35,6 35,7 ± 39,8 ±<br /> ± 1,4* ± 1,6* ± 1,4* 1,5* 1,7*<br /> <br /> 123<br /> <br /> Công 2,46 g/kg 24,6 ±<br /> 0,3<br /> thức 1,23 g/kg 25,3 ±<br /> 3<br /> 0,9<br /> 0,615g/kg 25,4 ±<br /> 0,2<br /> Công 1,179g/kg 22,9 ±<br /> 0,7<br /> thức 0,589g/kg 25,4 ±<br /> 4<br /> 0,7<br /> 0,295g/kg 24,8 ±<br /> 0,3<br /> <br /> 29,8 32,0 31,5 35,0 ± 37,0 ±<br /> ± 1,1 ± 1,0* ± 1,1* 1,6* 1,7*<br /> 29,8 31,4 29,7 32,5 ± 35,1 ±<br /> ± 0,5 ± 1,0 ± 1,1* 1,4* 1,9*<br /> 30,1 31,6 33,9 35,3 ± 39,8 ±<br /> ± 1,5 ± 1,9 ± 1,7* 1,6* 1,7*<br /> 29,7 32,4 34,2 37,6 ± 39,9 ±<br /> ± 0,9* ± 1,1* ± 1,3* 2,0* 1,9*<br /> 30,9 34,2 34,6 38,5 ± 41,1 ±<br /> ± 0,5* ± 1,1* ± 1,1* 1,5* 1,6*<br /> 32,7 34,8 36,8 36,9 ± 42,3 ±<br /> ± 1,1* ± 1,2* ± 1,6* 1,7* 1,7*<br /> <br /> * P < 0,05 so với trước thử nghiệm<br /> Ở lô chứng uống nước cất, thể trọng của chuột không thay ñổi ñạt ý nghĩa thống kê so với trước thử nghiệm<br /> sau 1, 2, 3, 4 tuần theo dõi. Thể trọng của chuột chỉ tăng ñạt ý nghĩa thống kê sau khi ngưng uống nước cất 2<br /> tuần.<br /> Ở lô uống công thức 1, chỉ có liều 0,705g/kg thể trọng chuột làm tăng thể trọng ñạt ý nghĩa thống kê so với<br /> trước thử nghiệm sau 1, 2, 3, 4 tuần uống mẫu thử và tiếp tục làm tăng thể trọng ñạt ý nghĩa thống kê so với<br /> trước thử nghiệm sau 2 tuần ngưng uống mẫu thử (One-way ANOVA với F = 8,304; P < 0,001). Ở các liều<br /> uống lớn hơn (1,41 và 2,82g/kg thể trọng), thể trọng của chuột không thay ñổi ñạt ý nghĩa thống kê so với trước<br /> thử nghiệm.<br /> Ở lô uống công thức 2, liều 0,825g/kg thể trọng chuột làm tăng thể trọng ñạt ý nghĩa thống kê so với trước<br /> thử nghiệm sau 1, 2, 3, 4 tuần uống mẫu thử và tiếp tục làm tăng thể trọng ñạt ý nghĩa thống kê so với trước thử<br /> nghiệm sau 2 tuần ngưng uống mẫu thử (One-way ANOVA với F = 10,599; P < 0,001). Ở liều uống 1,65g/kg<br /> thể trọng, thể trọng của chuột tăng ñạt ý nghĩa thống kê so với trước thử nghiệm sau 4 tuần uống mẫu thử và tiếp<br /> tục làm tăng thể trọng ñạt ý nghĩa thống kê so với trước thử nghiệm sau 2 tuần ngưng uống mẫu thử (One-way<br /> ANOVA với F = 4,049; P = 0,004). Ở liều uống lớn hơn (3,3g/kg thể trọng), thể trọng của chuột không thay ñổi<br /> ñạt ý nghĩa thống kê so với trước thử nghiệm.<br /> Ở lô uống công thức 3, liều 2,46g/kg thể trọng chuột làm tăng thể trọng ñạt ý nghĩa thống kê so với trước thử<br /> nghiệm sau 1, 2, 3, 4 tuần uống mẫu thử và tiếp tục làm tăng thể trọng ñạt ý nghĩa thống kê so với trước thử<br /> nghiệm sau 2 tuần ngưng uống mẫu thử (One-way ANOVA với F = 12,227; P < 0,001). Ở liều uống 1,23 và<br /> 0,615g/kg thể trọng, thể trọng của chuột tăng ñạt ý nghĩa thống kê so với trước thử nghiệm sau 3, 4 tuần uống<br /> mẫu thử và tiếp tục làm tăng thể trọng ñạt ý nghĩa thống kê so với trước thử nghiệm sau 2 tuần ngưng uống mẫu<br /> thử (One-way ANOVA với F = 7,173 và F = 9,992; P < 0,001).<br /> Ở lô uống công thức 4, tất cả các liều uống (0,295; 0,589 và 1,179g/kg thể trọng chuột) ñều làm tăng thể<br /> trọng ñạt ý nghĩa thống kê so với trước thử nghiệm sau 1, 2, 3, 4 tuần uống mẫu thử và tiếp tục làm tăng thể<br /> trọng ñạt ý nghĩa thống kê so với trước thử nghiệm sau 2 tuần ngưng uống mẫu thử (theo thứ tự liều tăng dần với<br /> One-way ANOVA với F = 18,220; F = 22,097; F = 18,014 và với P < 0,001).<br /> Khảo sát tác dụng trên các thông số huyết học (Bảng 3, 4)<br /> Số lượng bạch cầu và % công thức bạch cầu<br /> Các công thức phối hợp sau 1 và 2 tháng uống không làm thay ñổi số lượng bạch cầu, % bạch cầu hạt trung<br /> tính và % bạch cầu mono ñạt ý nghĩa thống kê so với lô chứng.<br /> Công thức phối hợp 1 ở liều 1,41 và 2,82 g/kg thể trọng chuột sau 1 tháng uống không làm thay ñổi % bạch<br /> cầu lympho ñạt ý nghĩa thống kê so với lô chứng. Tuy nhiên sau 2 tháng uống liều 2,82 g/kg thể trọng, công thức<br /> phối hợp 1 làm gia tăng % bạch cầu lympho ñạt ý nghĩa thống kê so với lô chứng (One-way ANOVA với F =<br /> 4,244, P = 0,028).<br /> Công thức phối hợp 2 ở liều 1,65 và 3,3 g/kg thể trọng chuột sau 1 tháng uống không làm thay ñổi % bạch<br /> cầu lympho ñạt ý nghĩa thống kê so với lô chứng. Tuy nhiên sau 2 tháng uống liều 3,3 g/kg thể trọng, công thức<br /> phối hợp 2 làm gia tăng % bạch cầu lympho ñạt ý nghĩa thống kê so với lô chứng (One-way ANOVA với F =<br /> 6,903, P = 0,006).<br /> Công thức phối hợp 3 liều 1,23 và 2,46 g/kg thể trọng chuột sau 1 và 2 tháng uống không làm thay ñổi %<br /> bạch cầu lympho ñạt ý nghĩa thống kê so với lô chứng.<br /> <br /> 124<br /> <br /> Công thức phối hợp 4 liều 0,589 và 1,179 g/kg thể trọng chuột sau 1 tháng uống không làm thay ñổi % bạch<br /> cầu lympho ñạt ý nghĩa thống kê so với lô chứng. Tuy nhiên sau 2 tháng uống liều 0,589 g/kg thể trọng, công<br /> thức phối hợp 4 làm gia tăng % bạch cầu lympho ñạt ý nghĩa thống kê so với lô chứng (One-way ANOVA với F<br /> = 4,106, P = 0,030).<br /> Số lượng hồng cầu<br /> Công thức phối hợp 1 và công thức phối hợp 2 sau 1 và 2 tháng uống không làm thay ñổi số lượng hồng cầu<br /> ñạt ý nghĩa thống kê so với lô chứng.<br /> Công thức phối hợp 3 sau 1 tháng uống làm tăng số lượng hồng cầu ñạt ý nghĩa thống kê so với lô chứng<br /> (One-way ANOVA với F = 9,885, P < 0,001). Tuy nhiên, sau 2 tháng uống lại không làm thay ñổi số lượng<br /> hồng cầu ñạt ý nghĩa thống kê so với lô chứng.<br /> Công thức phối hợp 4 liều 0,589 và 1,179 g/kg thể trọng chuột sau 1 tháng uống làm tăng số lượng hồng cầu<br /> ñạt ý nghĩa thống kê so với lô chứng (One-way ANOVA với F = 7,736, P = 0,002). Tuy nhiên, sau 2 tháng uống<br /> lại không làm thay ñổi số lượng hồng cầu ñạt ý nghĩa thống kê so với lô chứng.<br /> Hemoglobin<br /> Công thức phối hợp 1, 3 và 4 sau 1 và 2 tháng uống không làm thay ñổi hàm lượng hemoglobin ñạt ý nghĩa<br /> thống kê so với lô chứng.<br /> Công thức phối hợp 2 (Hoàng liên ô rô, Xuyên tâm liên, Gừng) ở liều 1,65 và 3,3 g/kg thể trọng chuột sau 1<br /> tháng uống không làm thay ñổi hàm lượng hemoglobin ñạt ý nghĩa thống kê so với lô chứng. Tuy nhiên, sau 2<br /> tháng uống liều 3,3 g/kg thể trọng chuột có tác dụng làm giảm hàm lượng hemoglobin ñạt ý nghĩa thống kê so<br /> với lô chứng (One-way ANOVA với F = 5,647, P = 0,012).<br /> Hematocrit<br /> Công thức phối hợp 1 sau 1 và 2 tháng uống không làm thay ñổi % hematocrit ñạt ý nghĩa thống kê so với lô<br /> chứng.<br /> Công thức phối hợp 2 ở liều 1,65 và 3,3 g/kg thể trọng chuột sau 1 tháng uống không làm thay ñổi %<br /> hematocrit ñạt ý nghĩa thống kê so với lô chứng. Tuy nhiên, sau 2 tháng uống liều 3,3 g/kg thể trọng chuột có tác<br /> dụng làm giảm % hematocrit ñạt ý nghĩa thống kê so với lô chứng (One-way ANOVA với F = 4,107, P = 0,033).<br /> Công thức phối hợp 3 và công thức phối hợp 4 sau 1 tháng uống làm tăng % hematocrit ñạt ý nghĩa thống kê<br /> so với lô chứng (Công thức 3: One-way ANOVA với F = 9,103, P < 0,001; công thức 4: F = 12,805, P < 0,001).<br /> Tuy nhiên, sau 2 tháng uống không làm thay ñổi % hematocrit ñạt ý nghĩa thống kê so với lô chứng.<br /> Số lượng tiểu cầu<br /> Công thức phối hợp 1 và công thức phối hợp 3 sau 1 và 2 tháng uống không làm thay ñổi số lượng tiểu cầu<br /> ñạt ý nghĩa thống kê so với lô chứng.<br /> Công thức phối hợp 2 ở liều 3,3 g/kg thể trọng chuột sau 1 tháng uống làm giảm số lượng tiểu cầu ñạt ý<br /> nghĩa thống kê so với lô chứng (One-way ANOVA với F = 4,741, P = 0,016). Tuy nhiên, sau 2 tháng uống cả 2<br /> liều 1,65 và 3,3 g/kg thể trọng chuột ñều không làm thay ñổi số lượng tiểu cầu ñạt ý nghĩa thống kê so với lô<br /> chứng.<br /> Công thức phối hợp 4 liều 0,589 và 1,179 g/kg thể trọng chuột sau 1 tháng uống không làm thay ñổi số<br /> lượng tiểu cầu ñạt ý nghĩa thống kê so với lô chứng. Tuy nhiên, sau 2 tháng uống cả 2 liều ñều làm giảm số<br /> lượng tiểu cầu ñạt ý nghĩa thống kê so với lô chứng (One-way ANOVA với F = 6,037, P = 0,008).<br /> BÀN LUẬN<br /> Bạch cầu lympho là những tế bào có vai trò chính trong ñáp ứng miễn dịch và chiếm một số lượng lớn trong<br /> máu ngoại vi. Các công thức phối hợp 1, 2 và 4 ñều làm gia tăng bạch cầu lympho sau 2 tháng sử dụng chứng tỏ<br /> các công thức này có tác dụng làm tăng các ñáp ứng miễn dịch [1]. Công thức phối hợp 3 và công thức phối hợp<br /> 4 làm tăng số lượng hồng cầu và tăng % hematocrit. Qua ñó, cho thấy các công thức phối hợp 3 và 4 có thể có<br /> tác dụng theo hướng bổ huyết, giúp vận chuyển tốt oxy cùng các chất dinh dưỡng ñã ñược hấp thu; bảo vệ cơ thể<br /> chống nhiễm trùng.<br /> Khảo sát tác dụng trên hàm lượng protid toàn phần và urea trong huyết tương (bảng 5)<br /> Protid toàn phần<br /> Các công thức phối hợp sau 1 tháng uống làm tăng hàm lượng protid toàn phần ñạt ý nghĩa thống kê so với<br /> trước thử nghiệm nhưng sự gia tăng này không khác nhau ñạt ý nghĩa thống kê so với lô chứng.<br /> Urea<br /> <br /> 125<br /> <br />