Luận văn Thạc sĩ Lịch sử: Tổ chức hoạt động ngoại khóa về Tổng Bí thư Nguyễn Văn Cừ trong dạy học Lịch sử Việt Nam lớp 12 ở trường THPT Thị xã Từ Sơn tỉnh Bắc Ninh

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM NGUYỄN THỊ HẢI TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG NGOẠI KHÓA VỀ TỔNG BÍ THƯ NGUYỄN VĂN CỪ TRONG DẠY HỌC LỊCH SỬ VIỆT NAM LỚP 12 Ở TRƯỜNG THPT THỊ XÃ TỪ SƠN TỈNH BẮC NINH

LUẬN VĂN THẠC SĨ LỊCH SỬ

THÁI NGUYÊN - 2020

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

Ngành: LỊCH SỬ VIỆT NAM Mã ngành: 8.22.90.13 LUẬN VĂN THẠC SĨ LỊCH SỬ Người hướng dẫn khoa học: TS. Nghiêm Thị Hải Yến

THÁI NGUYÊN - 2020

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan công trình nghiên cứu: “Tổ chức hoạt động ngoại

khóa về Tổng Bí thư Nguyễn Văn Cừ trong dạy học Lịch sử Việt Nam lớp 12

ở trường THPT Thị xã Từ Sơn tỉnh Bắc Ninh” dưới sự hướng dẫn của TS.

Nghiêm Thị Hải Yến là kết quả nghiên cứu của cá nhân tôi, kết quả nghiên cứu

trong luận văn là trung thực chưa được công bố.

Thái Nguyên, tháng 6 năm 2020

Tác giả luận văn

Nguyễn Thị Hải

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

LỜI CẢM ƠN

Trong quá trình thực hiện đề tài, tôi đã nhận được sự giúp đỡ nhiệt tình

và sự đóng góp quý báu của nhiều cá nhân và tập thể đã tạo điều kiện thuận lợi

để tôi hoàn thành luận văn.

Tôi xin trân trọng gửi lời cảm ơn tới TS. Nghiêm Thị Hải Yến - người

đã tận tình hướng dẫn, chỉ bảo và tạo mọi điều kiện giúp đỡ tôi hoàn thành công

trình nghiên cứu này.

Tôi xin chân thành cảm ơn các thầy cô giáo trong Khoa Lịch sử, Phòng

Sau đại học của Trường Đại học Sư phạm - Đại học Thái Nguyên đã nhiệt tình

giảng dạy, giúp đỡ tôi hoàn thành khoá học.

Cảm ơn gia đình, bạn bè, đồng nghiệp đã khuyến khích động viên tôi

trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu.

Thái Nguyên, tháng 6 năm 2020

Tác giả luận văn

Nguyễn Thị Hải

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN ..................................................................................... i

LỜI CẢM ƠN .......................................................................................... ii

MỤC LỤC ............................................................................................... iii

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT TRONG LUẬN VĂN ............... iv

MỞ ĐẦU ................................................................................................. 1

1. Lí do chọn đề tài ................................................................................... 1

2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề ................................................................... 2

3. Mục đích, đối tượng, nhiệm vụ và phạm vi nghiên cứu. ..................... 6

4. Nguồn tài liệu và phương pháp nghiên cứu ......................................... 7

5. Đóng góp của Luận văn ....................................................................... 8

6. Cấu trúc của đề tài ................................................................................ 8

NỘI DUNG .............................................................................................. 8

Chương 1: CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VIỆC TỔ

CHỨC HOẠT ĐỘNG NGOẠI KHÓA VỀ TỔNG BÍ THƯ NGUYỄN

VĂN CỪ TRONG DẠY HỌC LỊCH SỬ Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC

PHỔ THÔNG ......................................................................................... 9

1.1. Cơ sở lí luận ...................................................................................... 9

1.1.1. Một số thuật ngữ, khái niệm cơ bản sử dụng trong đề tài.............. 9

1.1.2.Tầm quan trọng của dạy học lịch sử địa phương .......................... 10

1.1.3.Tầm quan trọng của dạy học lịch sử địa phương theo hướng trải

nghiệm sáng tạo và tích hợp liên môn ................................................... 11

1.1.4. Nội khóa và ngoại khóa: .............................................................. 13

1.1.5. Vai trò, ý nghĩa của việc tổ chức hoạt động ngoại khóa trong DHLS

ở trường THPT ....................................................................................... 15

1.1.6. Một số các hoạt động ngoại khóa trong DHLS cho HS lớp 12 trong

trường THPT .......................................................................................... 20

1.2. Cơ sở thực tiễn ................................................................................ 23

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

1.2.1. Vài nét về thực tiễn dạy - học lịch sử ở trường THPT................. 23

1.2.2. Thực tiễn tổ chức hoạt động ngoại khóa trong DHLS ở trường

THPT ...................................................................................................... 24

1.2.3. Thực tiễn tổ chức các hoạt động ngoại khóa về Cố Tổng Bí thư

Nguyễn Văn Cừ trong DHLS ở trường THPT ....................................... 27

TIỂU KẾT CHƯƠNG 1 ......................................................................... 31

Chương 2: XÁC ĐỊNH YÊU CẦU VÀ THIẾT KẾ NỘI DUNG VỀ

TỔNG BÍ THƯ NGUYỄN VĂN CỪ TRONG TỔ CHỨC HOẠT

ĐỘNG NGOẠI KHÓA LỊCH SỬ LỚP 12 Ở TRƯỜNG THPT ..... 33

2.1. Mục tiêu tổ chức hoạt động ngoại khóa về Tổng Bí thư Nguyễn Văn

Cừ cho HS trong DHLS ở trường THPT ............................................... 33

2.2. Một số yêu cầu khi thiết kế chủ đề và tổ chức hoạt động ngoại khóa

về Tổng Bí thư Nguyễn Văn Cừ trong DHLS ở trường THPT ............. 35

2.2.1. Yêu cầu khi xác định mục tiêu tổ chức ........................................ 35

2.2.2. Yêu cầu khi xác định nội dung kiến thức..................................... 36

2.2.3. Yêu cầu khi lựa chọn hình thức và phương pháp tổ chức ........... 37

2.3. Thiết kế những nội dung tìm hiểu về Tổng Bí thư Nguyễn Văn Cừ

trong tổ chức hoạt động ngoại khóa lịch sử ở trường THPT ................. 38

2.3.1. Tiếp cận, khai thác tài liệu về Tổng bí thư Nguyễn Văn Cừ cho bài

học lịch sử .............................................................................................. 38

2.3.2. Những nội dung về Tổng bí thư Nguyễn Văn Cừ được sử dụng

trong hoạt động ngoại khóa lịch sử lớp 12, ở trường THPT .................. 39

TIỂU KẾT CHƯƠNG 2 ......................................................................... 51

Chương 3: HÌNH THỨC, PHƯƠNG PHÁP TỔ CHỨC HOẠT

ĐỘNG NGOẠI KHÓA VỀ TỔNG BÍ THƯ NGUYỄN VĂN CỪ CHO

HS LỚP 12 TRONG DHLS VIỆT NAM Ở TRƯỜNG THPT ........ 53

3.1. Hình thức, phương pháp hoạt động ngoại khóa .............................. 53

3.1.1. Đọc sách lịch sử về Tổng Bí Thư Nguyễn Văn Cừ ..................... 53

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

3.1.2. Hướng dẫn học sinh tìm hiểu kiến thức lịch sử về Tổng Bí Thư

Nguyễn Văn Cừ trên mạng Internet ....................................................... 56

3.1.3. Thi kể chuyện lịch sử về Tổng Bí Thư Nguyễn Văn Cừ ............. 58

3.1.4. Nói chuyện lịch sử về Tổng Bí Thư Nguyễn Văn Cừ ................. 60

3.1.5. Thi tìm hiểu và triển lãm hình ảnh về Tổng Bí Thư Nguyễn Văn

Cừ ........................................................................................................... 63

3.2. Thực nghiệm sư phạm ..................................................................... 64

3.2.1. Thực nghiệm sư phạm hình thức tổ chức cuộc thi tìm hiểu và triển

lãm hình ảnh về Tổng Bí Thư Nguyễn Văn Cừ cho HS trường THPT

Nguyễn Văn Cừ - Từ Sơn Bắc Ninh. ..................................................... 64

3.2.2. Thực nghiệm dạ hội lịch sử cho học sinh trường THPT Ngô Gia Tự

- Từ Sơn, Bắc Ninh ................................................................................ 72

3.2.3. Thực nghiệm sư phạm Thăm quan ngoại khóa tại khu nhà tưởng

niệm Nguyễn Văn Cừ cho học sinh khối 12 của Trường THPT Lý Thái

Tổ ........................................................................................................... 85

3.3. Kết quả thực nghiệm sư phạm (Phụ lục 3) ...................................... 92

TIỂU KẾT CHƯƠNG 3 ......................................................................... 96

KẾT LUẬN ........................................................................................... 98

TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................. 101

PHỤ LỤC

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT TRONG LUẬN VĂN

Dạy học lịch sử DHLS

Giáo viên GV

Học sinh HS

Lịch sử địa phương LSĐP

Phương pháp dạy học lịch sử PPDHLS

Sách giáo khoa SGK

Thực nghiệm sư phạm TNSP

Tích hợp liên môn THLM

Trải nghiệm sáng tạo TNST

Trung học cơ sở THCS

Trung học phổ thông THPT

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

MỞ ĐẦU

1. Lí do chọn đề tài

Trong chương trình giáo dục phổ thông, môn Lịch sử giữ một vị trí quan

trọng trong việc giáo dục tư tưởng, tình cảm đạo đức và truyền thống cho học

sinh. Môn học giáo dục hình thành phẩm chất, lòng yêu nước nồng nàn, khả năng

suy nghĩ độc lập, và nhận thức về kết quả hoạt động của mình đối với người học.

Dạy học tốt bộ môn Lịch sử nhằm góp phần vào thực hiện mục tiêu chiến lược

của Đảng về đào tạo thế hệ trẻ, tiếp tục sự nghiệp cách mạng của cha ông, đưa

đất nước phát triển và hội nhập. Trong đó, những tri thức lịch sử địa phương

chiếm vị trí quan trọng quan trọng. Cùng với các bộ môn khác, môn Lịch sử với

chức năng và nhiệm vụ của mình đã góp phần tích cực vào sự nghiệp: “Đào tạo

con người Việt Nam phát triển toàn diện, có đạo đức, có tri thức, có sức khỏe và

nghề nghiệp, trung thành với lí tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, hình

thành và bồi dưỡng nhân cách, phẩm chất và năng lực công dân, đáp ứng yêu

cầu xây dựng và bảo vệ Tổ quốc” [64; 8].

Trên thực tế, tình yêu nước bắt nguồn từ tình yêu quê hương. Nhà văn hoá

Xô Viết Ilyu-E- ren-bua đã từng nói: "Lòng yêu nước bắt đầu từ lòng yêu những

vật tầm thường nhất, yêu các cây trồng trước nhà, yêu con phố nhỏ đổ ra bờ

sông ...”. Chính vì thế, trong sự hình thành nhân cách của học sinh, Lịch sử địa

phương có ý nghĩa rất quan trọng. Hiện nay, đất nước đang trên đường đổi mới,

những mặt trái của cơ chế thị trường đã tác động và làm xói mòn đạo đức xã hội,

làm méo mó nhân cách của học sinh, của thế hệ trẻ. Do vậy, việc hình thành cho

học sinh sự hiểu biết về lịch sử địa phương, về những giá trị và truyền thống quê

hương, giáo dục lòng tự hào và ý thức trách nhiệm xây dựng quê hương được

chú trọng trong chương trình giáo dục phổ thông.

Nhận thức rõ tầm quan trọng của những giá trị lịch sử địa phương, trong

những năm qua Bộ Giáo dục và đào tạo đã có sự quan tâm và chỉ đạo thực hiện

hiệu quả nội dung trên thông qua các đợt tập huấn dạy học lịch sử di sản, danh

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

nhân địa phương. Bộ Giáo dục và Đào tạo khuyến khích nhà trường, các địa

phương tự chủ xây dựng chương trình hướng tới tăng thời lượng giảng dạy lịch

sử gắn với vùng miền.

Phần lớn ở các trường THPT Lịch sử địa phương chưa được đặt đúng với

vai trò của nó vì theo phân phối chương trình nội dung này chỉ có 1 đến 2 tiết /

năm. Do đó, có thể nhận thấy công tác giảng dạy lịch sử địa phương còn nhiều

khó khăn vì mâu thuẫn giữa việc tăng thời lượng lịch sử địa phương - di sản và

danh nhân trong chương trình tự chủ với chương trình chung. Nếu tăng số giờ

lịch sử địa phương đồng nghĩa với việc phải cắt giảm chương trình nội dung phần

lịch sử dân tộc và thế giới. Điều này ảnh hưởng đến chương trình chung của Bộ

Giáo dục Đào tạo đã ban hành. Vì nguyên nhân trên nên hiện tượng học sinh

hiểu biết hạn chế về lịch sử quê hương là vấn đề cần quan tâm.

Bắc Ninh là vùng đất địa linh nhân kiệt với bề dày truyền thống văn hóa,

truyền thống cách mạng anh hùng qua mọi thời kỳ của lịch sử dân tộc nên việc

đẩy mạnh giáo dục lịch sử địa phương là trách nhiệm của những nhà quản lí

giáo dục và cũng là trách nhiệm của những giáo viên đang trực tiếp giảng dạy.

Xuất phát từ lí do khoa học và thực tiễn trên tôi đã quyết định chọn chủ

đề “Tổ chức hoạt động ngoại khóa về Tổng Bí thư Nguyễn Văn Cừ trong dạy

học Lịch sử Việt Nam lớp 12 ở trường THPT Thị xã Từ Sơn tỉnh Bắc Ninh”

làm đề tài cho luận văn thạc sĩ của mình.

2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề

2.1. Những công trình về lí luận dạy học

Cuốn “Những cơ sở lí luận của việc DH”, tập 1 (1971), Rutxo nhấn

mạnh “Đồ vật, đồ vật - hãy đưa ra đồ vật. Tôi không ngừng nhắc đi, nhắc lại

rằng chúng ta lạm dụng quá mức lời nói. Bằng cách giảng dạy ba hoa, chúng

ta chỉ tạo nên những con người ba hoa”, ông đã đề cao các hoạt động thực

hành, thực nghiệm sẽ có tác dụng to lớn trong việc giáo dục trí tuệ và nhân

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

cách cho HS.

Cuốn sách “Chuẩn bị giờ học Lịch sử như thế nào?” của N.G. Đai - ri

(Tài liệu dịch), các tác giả nêu ra ý kiến thay từ “công tác ngoại khóa” bằng từ

“hoạt động ngoài lớp”. Từ đó, đề xuất một số nội dung cơ bản của hoạt động

ngoài lớp trong dạy học lịch sử.

Như vậy, các nhà giáo dục lịch sử nước ngoài đã rất coi trọng hoạt động

ngoại khóa trong DH. Các tác giả đã đưa ra cách phân loại nội dung và các hình

thức hoạt động ngoại khóa góp phần nâng cao chất lượng dạy - học lịch sử trong

nhà trường phổ thông. Ở nước ta, Bác Hồ đã nhiều lần yêu cầu thầy cô giáo

phải chú ý giáo dục nhiều mặt cho học sinh: đức, trí, thể, mĩ. Trong “Thư gửi

Hội nghị cán bộ phụ trách nhi đồng toàn quốc” ngày 25/08/1950, Bác yêu cầu:

“Trong lúc học cũng cần làm cho các cháu vui, trong lúc vui cũng cần làm cho

các cháu học.Ở trong nhà trường, trong xã hội, các cháu đều vui, đều học.”

Trong các cuốn “Giáo dục học” của Hà Thế Ngữ - Đặng Vũ Hoạt, Nxb

Giáo dục, 1987; “Giáo dục học đại cương” của Phạm Viết Vượng - Đặng Vũ

Hoạt, Nxb. Đại học sư phạm, 1996, trong phần Lý luận dạy học có hệ thống

các phương pháp giảng dạy cho học sinh, các tác giả đều cho rằng: “cùng với

những hoạt động chính khóa của nhà trường thì cần phải coi trọng các hoạt

động ngoại khóa cho cuộc sống, hoạt động để từ đó tạo cho các em thói quen

vốn sống thực tế và những hành vi văn minh”.

Trong cuốn “Phương pháp dạy học lịch sử” của tập thể các thầy cô khoa

Lịch sử - Trường ĐHSP Hà Nội (xuất bản lần đầu năm 1978 và

tái bản nhiều lần vào các năm 1982, 1992, 1998, 2002, 2009, 2010 do Phan

Ngọc Liên, Trần Văn Trị chủ biên đã khẳng định hoạt động ngoại khóa đóng

vai trò quan trọng có tác dụng to lớn đối với việc dạy học lịch sử ở trường phổ

thông. Giáo trình cũng đề ra các hình thức tổ chức, cách thức tiến hành ngoại

khóa để mang lại hiệu quả cao nhất.

Tác giả Phan Ngọc Liên, Trịnh Đình Tùng, Nguyễn Thị Côi, Trần Vĩnh

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

Tường (đồng chủ biên) viết cuốn “Một số chuyên đề về PPDHLS” cho rằng:

các hoạt động ngoại khóa như dạ hội lịch sử, xây dựng phòng học bộ môn,

phòng truyền thống của trường, trò chơi, đố vui lịch sử, triển lãm, báo tường

nhân các ngày lễ lớn tham quan di tích, “hành quân theo bước chân người anh

hùng”…các hình thức này rèn luyện kỹ năng thực hành bộ môn, nâng cao kiến

thức, tư tưởng trong học Lịch sử.

Sách “Rèn luyện kỹ năng nghiệp vụ sư phạm môn Lịch sử” của

Nguyễn Thị Côi - Trịnh Tùng - Lại Đức Thụ - Trần Đức Minh, các tác giả

cho rằng: “Tổ chức công tác công ích xã hội trong dạy học lịch sử cho học

sinh là một biện pháp thực hiện nhiệm vụ dạy học. Tổ chức tốt công tác này

góp phần củng cố, làm sâu sắc tri thức lịch sử, giáo dục lòng yêu quê hương

đất nước và phát huy năng lực nhận thức độc lập và phát triển hứng thú và

rèn luyện năng lực thực hành cho học sinh”

Tác giả Phan Ngọc Liên - Nguyễn Đình Kỳ trong “Đổi mới việc dạy học

lịch sử, học sinh là trung tâm” đã đề cập đến một số khía cạnh của hoạt động

ngoại khóa nhằm nâng cao chất lượng bài học lịch sử ở nhà trường phổ thông.

Bên cạnh đó, vấn đề này còn được đề cập đến nhiều trên các tạp chí

trong nhiều bài viết có giá trị góp phần làm phong phú những vấn đề lý luận

và thực tiễn của công tác ngoại khóa lịch sử.

Có thể nói, các tài liệu về giáo dục học, tâm lí học và phương pháp dạy

học nói chung trong và ngoài nước mặc dù được thể hiện qua các ngôn từ và

cách diễn đạt khác nhau nhưng đều có chung một nội dung là đề cao vai trò

và sự cần thiết của việc thực hiện hoạt động ngoại khóa trong DH.

2.2. Những công trình nghiên cứu về cố Tổng Bí thư Nguyễn Văn Cừ:

Cố Tổng Bí Thư Nguyễn Văn Cừ là nhà lãnh đạo kiệt xuất mẫu mực của

Đảng ta. Tuy nhiên chưa có nhiều công trình nghiên cứu sâu sắc, toàn diện về

thân thế, cuộc đời, những đóng góp của Tổng bí thư. Qua khảo cứu, người viết

đề tài nhận thấy những tài liệu liên quan đến cố Tổng Bí Thư Nguyễn Văn Cừ

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

còn ít, đó là thiệt thòi đối với thế hệ trẻ trên quê hương Bắc Ninh. Về Tổng Bí

Thư có một số đầu sách, còn chủ yếu là những bài viết ngắn gọn trên các trang

web điện tử tập trung làm rõ tấm gương đạo đức Nguyễn Văn Cừ như:

Cuốn sách Nguyễn Văn Cừ nhà lãnh đạo xuất sắc của Đảng và cách

mạng Việt Nam, hồi kí, NXB chính trị Quốc gia, Hà Nội 2002. Cuốn sách tập

trung làm rõ vai trò to lớn, những tư tưởng tiến bộ của Nguyễn Văn Cừ trên

cương vị là Tổng Bí Thư của Đảng.

Nguyễn Văn Cừ - một số tác phẩm, NXB chính trị Quốc gia , Hà Nội

2010. Cuốn sách tập trung một số các tác phẩm của Nguyễn Văn Cừ, những

mẩu chuyện ngắn của đồng chí, đồng đội chia sẻ về cố Tổng Bí Thư. Cuốn sách

cho người viết hiểu thêm về cuộc đời, những trăn trở của Bác Nguyễn Văn Cừ

khi lãnh đạo Đảng ta.

Nguyễn Văn Cừ nhà lãnh đạo xuất sắc, một tấm gương cộng sản mẫu

mực, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội 2012. Cuốn sách là sự tổng hợp toàn bộ

cuộc đời của Cố Tổng Bí Thư Nguyễn Văn Cừ, về con đường hoạt động của

Bác, về những gian khổ mà Bác đã trải qua khi ở Hỏa Lò, Côn Đảo. Đồng thời,

qua những câu chuyện của các đồng chí trong Đảng, người viết hiểu hơn về

những tư tưởng, ý chí, đường lối lãnh đạo, tinh thần phê và tự phê của Bác, cố

Tổng Bí Thư xứng đáng là nhà lãnh đạo xuất sắc, mẫu mực, là tấm gương sáng

cho thế hệ trẻ Việt Nam học tập, noi gương.

Qua quá trình tìm tài liệu nghiên cứu cho đề tài, tôi nhận thấy:

Những tài liệu đề cập đến các công trình nghiên cứu trên đã làm rõ vai

trò, tư tưởng và tài năng của cố Tổng Bí Thư Nguyễn Văn Cừ nhưng chưa có

công trình nghiên cứu nào về Nguyễn Văn Cừ gắn liền với thực tiễn DHLS và

DHLS địa phương.

Trên cơ sở kế thừa những thành tựu nghiên cứu của các nhà khoa học đi

trước, để hoàn thành đề tài, tôi xác định đẩy mạnh khai thác nguồn tài liệu thực

tế để nghiên cứu.

Những công trình của các tác giả nói trên là cơ sở quan trọng là nguồn

tài liệu quí cho chúng tôi kế thừa, nghiên cứu để thực hiện đề tài này.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

3. Mục đích, đối tượng, nhiệm vụ và phạm vi nghiên cứu.

3.1. Mục đích

Đề tài được lựa chọn thực hiện nhằm xác định phương pháp dạy học lịch

sử địa phương theo hướng trải nghiệm sáng tạo và tích hợp liên môn ở trường

THPT hiện hành. Tìm ra hướng đi hiệu quả nhất cho việc đổi mới phương pháp

dạy học môn Lịch sử hiện nay, đặc biệt là giảng dạy lịch sử địa phương trong

chương trình lịch sử THPT. Đồng thời chia sẻ kinh nghiệm dạy học lịch sử địa

phương của bản thân cùng đồng nghiệp. Qua đó giáo viên và các đơn vị tổ

chuyên môn Lịch sử tham khảo, bổ sung, sáng tạo không ngừng, nâng cao năng

lực chuyên môn, nghiệp vụ sư phạm. Từ đó áp dụng trong thực tiễn giảng dạy

cả chính khóa và nội khóa để hướng dẫn học sinh, hình thành cho các em kĩ

năng và phương pháp học bộ môn theo hình thức trải nghiệm sáng tạo và tích

hợp liên môn.

3.2. Đối tượng

Hoạt động ngoại khóa về Tổng Bí thư Nguyễn Văn Cừ trong DHLS Việt

Nam cho HS lớp 12, ở trường THPT Thị xã Từ Sơn, Bắc Ninh.

3.3. Nhiệm vụ:

Để đạt được mục đích trên, đề tài cần giải quyết các nhiệm vụ sau:

- Khảo sát thực trạng việc tổ chức hoạt động ngoại khóa trong dạy học

lịch sử ở trường phổ thông nói chung và về Tổng Bí thư Nguyễn Văn Cừ nói

riêng.

- Tìm hiểu nội dung, chương trình SGK để xác định các chủ đề về Tổng

Bí thư Nguyễn Văn Cừ trong tổ chức hoạt động ngoại khóa lịch sử cho học

sinh ở trường THPT.

- Đề xuất các hình thức, phương pháp tổ chức hoạt động ngoại khóa về

Tổng Bí thư Nguyễn Văn Cừ cho học sinh trong DHLS Việt Nam lớp 12, ở

trường THPT, góp phần nâng cao chất lượng DHLS ở trường THPT.

- Thực nghiệm sư phạm hình thức tổ chức thi tìm hiểu và triển lãm hình

ảnh về Tổng Bí thư Nguyễn Văn Cừ cho học sinh như đã đề xuất trong Luận

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

văn.

3.4. Phạm vi nghiên cứu

Chúng tôi thực hiện đề tài ở các trường THPT Thị xã Từ Sơn, Bắc Ninh.

Về thời gian: Chúng tôi đã tổ chức hoạt động ngoại khóa HS khối 12 của

các THPT trên địa bàn Thị xã Từ Sơn, Bắc Ninh trong năm học 2019 - 2020.

4. Nguồn tài liệu và phương pháp nghiên cứu

4.1. Nguồn tài liệu

- Nguồn tài liệu thành văn: Các công trình khoa học như sách, báo, tạp

chí, luận văn, luận án… đã được công bố liên quan đến nội dung nghiên cứu

của luận văn.

- Nguồn tài liệu lưu trữ: Các Văn kiện Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ VI,

các nguồn tài liệu về cuộc đời sự nghiệp của Tổng Bí thư Nguyễn Văn Cừ.

- Tài liệu điền dã: Thực nghiệm của ba trường THPT trên địa bàn tỉnh

Bắc Ninh.

- Cơ sở phương pháp luận của đề tài dựa trên quan điểm, nhận thức của

Chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và đường lối của Đảng, Nhà nước

ta về công tác giáo dục, đào tạo thế hệ trẻ. Đề tài cũng dựa vào quan điểm lí luận

dạy học của Giáo dục học, Tâm lí học, Lí luận và Phương pháp dạy học môn lịch

sử của các nhà giáo dục nói chung, các nhà giáo dục lịch sử nói riêng.

4.2. Phương pháp nghiên cứu

Bên cạnh việc tuân thủ những nguyên tắc nghiên cứu khoa học nói

chung, do nội dung và tính chất của đề tài, chúng tôi sử dụng chủ yếu các PP

nghiên cứu khoa học giáo dục sau:

- Sử dụng các phương pháp sưu tầm, phân tích, tổng hợp các tài liệu có

liên quan đến đề tài nghiên cứu, nghiên cứu cơ sở lý luận về việc tổ chức

các hoạt động ngoại khóa lịch sử ở trường phổ thông.

- Nghiên cứu nội dung chương trình sách giáo khoa Lịch sử - phần Lịch

sử Việt Nam thế kỉ XX để phục vụ cho công tác tổ chức ngoại khóa.

- Sử dụng phương pháp quan sát và thực nghiệm sư phạm: tổ chức thực

nghiệm sư phạm dưới hình thức tổ chức cuộc thi tìm hiểu và triển lãm hình ảnh

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

tại trường THPT Thị xã Từ Sơn tỉnh Bắc Ninh. Điều tra, khảo sát sự nhận thức,

thái độ của học sinh sau khi tiến hành tổ chức cuộc thi tìm hiểu và triển lãm

hình ảnh để khẳng định kết quả thực tiễn của việc tổ chức hoạt động ngoại khóa

Lịch sử ở trường THPT.

- Sử dụng PP toán học thống kê, tập hợp và xử lí số liệu đã thu được để

phân tích, nhận xét, rút ra kết luận và nêu kiến nghị.

5. Đóng góp của Luận văn

- Tiếp tục làm rõ vai trò, ý nghĩa của việc tổ chức hoạt động ngoại

khóa trong DHLS ở trường THPT nói chung về Tổng Bí thư Nguyễn Văn

Cừ nói riêng.

- Cung cấp thêm các số liệu điều tra, khảo sát về thực trạng tổ chức

hoạt động ngoại khóa trong DHLS ở trường THPT nói chung và về Tổng Bí

thư Nguyễn Văn Cừ nói riêng.

- Xây dựng, thiết kế các chủ đề về Tổng Bí thư Nguyễn Văn Cừ, đồng

thời đề xuất các hình thức, phương pháp tổ chức hoạt động ngoại khóa về Tổng

Bí thư Nguyễn Văn Cừ cho HS trong DHLS ở trường THPT.

6. Cấu trúc của đề tài

Ngoài phần mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo và phụ lục, luận văn cấu

trúc gồm 3 chương

Chương 1: Cơ sở lí luận và thực tiễn của việc tổ chức hoạt động ngoại

khóa về Tổng Bí thư Nguyễn Văn Cừ trong DHLS ở trường THPT.

Chương 2: Xác định yêu cầu và thiết kế các chủ đề về Tổng Bí thư

Nguyễn Văn Cừ trong tổ chức hoạt động ngoại khóa Lịch sử Việt Nam lớp 12,

ở trường THPT.

Chương 3: Hình thức, phương pháp tổ chức hoạt động ngoại khóa về

Tổng Bí thư Nguyễn Văn Cừ cho HS lớp 12 trong DHLS Việt Nam ở trường

THPT.

NỘI DUNG

Chương 1

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VIỆC TỔ CHỨC HOẠT

ĐỘNG NGOẠI KHÓA VỀ TỔNG BÍ THƯ NGUYỄN VĂN CỪ TRONG

DẠY HỌC LỊCH SỬ Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG

1.1. Cơ sở lí luận

1.1.1. Một số thuật ngữ, khái niệm cơ bản sử dụng trong đề tài

- Khái niệm lịch sử địa phương

Theo cách hiểu tổng quát: “Địa phương” là những gì không phải hay trái

lại với “Cả nước”, “Quốc gia”, “Trung Ương”.

Theo cách hiểu cụ thể: “Địa phương” là những vùng riêng lẻ của đất

nước, có những mối liên hệ với cả nước và là bộ phận cấu thành của đất nước,

nhưng chúng có những nét riêng tạo nên sắc thái đặc biệt của vùng mình.

Từ nhận thức đó, ta có thể hiểu được LSĐP là lịch sử của các địa phương,

như lịch sử của các làng, xã, huyện, tỉnh hay khu vực, vùng, miền… nó còn bao

hàm cả lịch sử của các đơn vị sản xuất, chiến đấu, các cơ quan, xí nghiệp,…

Xét về phạm vi địa lí và lịch sử, các tổ chức và đơn vị này đều thuộc phạm vi

địa phương, song về mặt chuyên môn, kỷ thuật có thể xếp vào dạng lịch sử

chuyên ngành. Như vậy bản thân LSĐP rất đa dạng, phong phú cả về nội dung

và thể loại.

- Khái niệm hoạt động trải nghiệm sáng tạo

Hoạt động TNST là hoạt động giáo dục, trong đó từng cá nhân học sinh

được trực tiếp hoạt động thực tiễn trong môi trường nhà trường cũng như môi

trường gia đình và xã hội dưới sự hướng dẫn và tổ chức của các nhà giáo dục,

qua đó phát triển tình cảm, đạo đức, phẩm chất nhân cách, các năng lực…, từ

đó tích lũy kinh nghiệm riêng cũng như phát huy tiềm năng sáng tạo của cá

nhân mình.

- Khái niệm giáo dục qua hoạt động trải nghiệm sáng tạo

Là phương pháp dạy học cho học sinh tiếp xúc trực tiếp với các buổi tham quan,

dã ngoại ở di tích, nhà thờ, các buổi ngoại khóa, các cuộc thi tìm hiểu… nhằm

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

giáo dục học sinh truyền thống yêu nước, tự hào dân tộc . Qua đó giáo dục các

em ý thức bảo vệ di sản, phát triển trí tuệ, rèn luyện kỹ năng sống đồng thời

góp phần đổi mới phương pháp dạy học, thực hiện đa dạng hóa hình thức tổ

chức dạy học.

- Khái niệm dạy học tích hợp liên môn

Dạy học tích hợp liên môn là dạy học những nội dung kiến thức liên

quan đến hai hay nhiều môn học. "Tích hợp" là nói đến phương pháp và mục

tiêu của hoạt động dạy học còn "liên môn" là đề cập tới nội dung dạy học. Đã

dạy học "tích hợp" thì chắc chắn phải dạy kiến thức "liên môn" và ngược lại,

để đảm bảo hiệu quả của dạy liên môn thì phải bằng cách và hướng tới mục

tiêu tích hợp.

1.1.2.Tầm quan trọng của dạy học lịch sử địa phương

Lịch sử địa phương và lịch sử dân tộc có một mối quan hệ biện chứng

không thể tách rời, nằm trong cặp phạm trù "cái chung và cái riêng".Tri thức

lịch sử địa phương là biểu hiện cụ thể, sinh động và đa dạng của tri thức lịch sử

dân tộc. Lịch sử địa phương là một bộ phận cấu thành lịch sử dân tộc. Nói cách

khác, lịch sử dân tộc được hình thành trên nền tảng khối lượng tri thức lịch sử

địa phương đã được khái quát và tổng hợp ở mức độ cao. Chúng ta đều biết

rằng, bất cứ một sự kiện, hiện tượng lịch sử nào xảy ra đều mang tính chất địa

phương, vì nó gắn với một vị trí không gian cụ thể của một địa phương nhất

định dù rằng các sự kiện đó có tính chất, quy mô và mức độ ảnh hưởng khác

nhau. Có những sự kiện, hiện tượng chỉ có tác dụng ảnh hưởng ở một phạm vi

nhỏ hẹp nhưng cũng có những sự kiện, hiện tượng mà tác động của nó vượt ra

khỏi khung giới địa phương, mang ý nghĩa quốc gia, thậm chí là ý nghĩa quốc

tế. Mặt khác, tìm hiểu về lịch sử địa phương không chỉ là việc riêng của các

nhà nghiên cứu mà còn là nhu cầu của mỗi con người.

Từ thời cổ đại, Xi-xê-rông - một chính trị gia nổi tiếng của Rô- ma cổ đã

nói: “Lịch sử là thầy dạy của cuộc sống”. Chính vì lẽ đó, sự hiểu biết về lịch sử

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

dân tộc còn bao hàm cả sự am tường cần thiết về lịch sử địa phương, hiểu biết

về quê hương, xứ sở, nơi chôn nhau cắt rốn của mình, hiểu từ mối quan hệ giữa

lịch sử địa phương và lịch sử dân tộc.

Những năm gần đây, hoạt dộng nghiên cứu, biên soạn, giảng dạy và học

tập Lịch sử địa phương được đẩy mạnh trên cả nước nói chung và địa bàn Bắc

Ninh nói riêng. Việc giảng dạy lịch sử địa phương trong các nhà trường có tác

dụng trực tiếp và quan trọng để nâng cao chất lượng giảng dạy lịch sử dân tộc

của người giáo viên, làm cho bài giảng sinh động hơn, có sức truyền cảm, gây

thêm hứng thú học tập cho học sinh, tạo được những biểu tượng lịch sử, giúp

học sinh hiểu sâu sắc hơn các khái niệm, các hiện tượng trong bài học Lịch sử

dân tộc. Tri thức lịch sử địa phương còn có ý nghĩa sâu sắc trong việc giáo dục

cho người học lòng tự hào chân chính về những truyền thống tốt đẹp của quê

hương, địa phương nơi cư trú, khơi dậy tình yêu quê hương xứ sở cho các em.

1.1.3.Tầm quan trọng của dạy học lịch sử địa phương theo hướng trải

nghiệm sáng tạo và tích hợp liên môn

Chúng ta đã nhận thức rõ vị trí, ý nghĩa của bài học lịch sử địa phương.

Bài học càng có tác dụng khi được hỗ trợ bằng các hoạt động trải nghiệm sáng

tạo và tích hợp liên môn, một hình thức tổ chức dạy học ở trường phổ thông.

Trong công tác TNST và tích hợp liên môn, hoạt động của thầy và trò được tiến

hành chủ yếu ngoài giờ học trên lớp, nhưng nội dung và chủ đề hoạt động phải

đạt được mục đích giáo dưỡng, giáo dục, phát triển như ở bài học trên lớp,

nhưng được thực hiện trên cơ sở và phương tiện khác. Nhiệm vụ của hoạt động

TNST mang tính tổng hợp, làm sâu sắc và phong phú kiến thức của học sinh

về các mặt khác nhau của cuộc sống xã hội, góp phần gây hứng thú trong học

tập lịch sử.

Vì vậy, dạy học lịch sử địa phương theo hướng trải nghiệm sáng tạo và

tích hợp liên môn tuy là hoạt động chủ yếu ngoài lớp, nhưng công tác TNST có

tác dụng như một bài nội khóa trong việc giáo dưỡng, giáo dục và phát triển

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

học sinh. Một cách cụ thể, hoạt động TNST và tích hợp liên môn trong dạy học

lịch sử địa phương chú ý đến việc làm phong phú kiến thức, giáo dục tình cảm,

đạo đức phẩm chất của học sinh, giáo dục tinh thần tập thể, ý thức cộng đồng

trách nhiệm, yêu thích lao động, rèn luyện tính kỷ luật và tinh thần tương thân

tương ái.

Dạy học lịch sử địa phương theo hướng trải nghiệm sáng tạo và tích hợp

liên môn còn có tác dụng giáo dục lớn đối với học sinh. Dạy học tích hợp là

định hướng dạy học trong đó giáo viên tổ chức, hướng dẫn để học sinh biết huy

động tổng hợp kiến thức, kĩ năng thuộc nhiều lĩnh vực khác nhau nhằm giải

quyết các nhiệm vụ học tập, đời sống; thông qua đó hình thành những kiến

thức, kĩ năng mới; phát triển được những năng lực cần thiết, nhất là năng lực

giải quyết vấn đề trong học tập và trong thực tiễn cuộc sống.Trong hoạt động

TNST và tích hợp liên môn, những cá tính, phẩm chất, ý thức khuynh hướng

của học sinh bộc lộ rõ ràng. Bởi vì những hoạt động TNST và tích hợp liên

môn trong học tập lịch sử địa phương ở trường phổ thông được thực hiện phù

hợp với những đặc điểm tâm lý lứa tuổi, trình độ của học sinh, với nhiều hình

thức phong phú, bổ ích.

Dạy học lịch sử địa phương theo hướng trải nghiệm sáng tạo và tích hợp

liên môn còn góp phần phát triển toàn diện học sinh. Nếu bài học trên lớp là hình

thức bắt buộc của việc học tập, tuân thủ nghiêm ngặt chương trình đã quy định về

thời gian, nội dung…thì hoạt động TNST và tích hợp liên môn lại mở ra một khả

năng rộng lớn để hình thành các thói quen, kĩ năng về trí tuệ và thực hành cho học

sinh trong học tập lịch sử địa phương. Các em có thể tự chọn và tham gia một

cộng tác hợp với sở thích và trình độ của mình. Tính chất tự nguyện trong việc

tham gia hoạt động TNST và tích hợp liên môn đã phát huy năng lực nhận thức

độc lập, làm nảy sinh và phát triển hứng thú của học sinh.

Dạy học lịch sử địa phương theo hướng trải nghiệm sáng tạo và tích hợp

liên môn buộc học sinh sẽ phải huy động nhiều mảng kiến thức khác nhau như

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

Văn, Sử, Địa lí… để giải quyết một vấn đề về di sản hoặc danh nhân.Từ đó

giúp các em có một hệ thống kiến thức liên môn vững chắc, tạo hứng thú hơn

trong học tập.

1.1.4. Nội khóa và ngoại khóa:

- Nội khóa: Theo Từ điển Tiếng Việt thông dụng (2001) của Nguyễn

Như Ý (chủ biên): “Nội” có nghĩa là trong khoảng thời gian hoặc không gian

có hạn định.Nội khóa là môn học hoặc hoạt động giáo dục trong chương trình

chínhthức được học tại nhà trường.

Như vậy có thể hiểu, “Nội khóa” là hoạt động giáo dục nằm trong

chương trình chính thức của nhà trường, thường được tiến hành trong lớp học.

- Ngoại khóa: Theo Từ điển Tiếng Việt thông dụng (2001) của Nguyễn

Như Ý (chủ biên): “Ngoại” có nghĩa là bên ngoài khoảng thời gian hoặc không

gian không có hạn định.Theo đó, Ngoại khóa là môn học hoặc hoạt động giáo

dục ngoài giờ, ngoài chương trình chính thức, nhưng vẫn có mối quan hệ với

“nội khóa”. Như vậy, “Ngoại khóa” là hoạt động giáo dục nằm ngoài chương

trình chính thức nhằm bổ sung cho chương trình chính thức và thường được

tiến hành bên ngoài lớp học.

Tổ chức hoạt động và tổ chức hoạt động ngoại khóa.

- Tổ chức: Theo Từ điển Tiếng Việt thông dụng (2001) của Nguyễn Như

ý (chủ biên), là một trong những hoạt động cơ bản của con người nói chung,

hoạt động dạy học nói riêng. Theo đó: “Tổ chức là tiến hành một công việc

theo cách thức, trình tự nào; là sự sắp xếp, bố trí thành các bộ phận để cùng

thực hiện một nhiệm vụ hoặc cùng một chức năng chung”.

Theo Từ điển Tiếng Việt (2002) của Hoàng Phê (chủ biên): “Tổ chức là

những gì cần thiết để tiến hành một hoạt động nào đó nhằm có hiệu quả tốt

nhất”. Như vậy, tổ chức hiểu theo nghĩa chung nhất chính là sự tập hợp, sắp

xếp một nhóm người cùng thực hiện một nhiệm vụ chung để đạt được mục

đích đã đề ra.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

- Hoạt động: Theo Từ điển Tiếng Việt (2002) của Hoàng Phê (chủ biên):

“ Hoạt động là tiến hành những việc làm có quan hệ với nhau chặt chẽ

nhằm một mục đích nhất định trong đời sống xã hội”

Có thể hiểu, “Tổ chức hoạt động”: là quá trình hình thành những cấu

trúc quan hệ giữa các thành viên, giữa các bộ phận trong một tổ chức, thực

hiện phân công lao động khoa học, phối hợp, điều phối các nguồn lực, vật lực

một cách thích hợp để thực hiện thành công các kế hoạch nhằm đạt được mục

tiêu tổng thể của tổ chức.

- Tổ chức hoạt động ngoại khóa: Theo Từ điển Văn hóa giáo dục Việt

Nam của Vũ Ngọc Khánh, Phạm Minh Thảo, Nguyễn Thị Thu Hà (2003):

Hoạt động ngoại khoá (HĐNK) “Là dạng hoạt động của học sinh ngoài giờ

lên lớp chính thức, ngoài phạm vi qui định của chương trình bộ môn. Hoạt

động này được gắn với những yêu cầu, nội dung của các môn học để có tác

dụng bổ sung, hỗ trợ cho giáo dục chính khóa”. HĐNK được hiểu như là những

hoạt động được tổ chức ngoài giờ học của các môn học ở trên lớp. HĐNK là sự

tiếp nối hoạt động dạy - học trên lớp, là con đường gắn lí thuyết với thực tiễn,

tạo nên sự thống nhất giữa nhận thức với hành động của học sinh, là việc tổ

chức giáo dục thông qua hoạt động thực tiễn của học sinh về khoa học-kĩ thuật,

lao động công ích, hoạt động xã hội, hoạt động nhân đạo, văn hóa văn nghệ,

thẩm mĩ, thể dục thể thao, vui chơi giải trí, v..v. để giúp các em hình thành và

phát triển nhân cách (đạo đức, năng lực, sở trường)

Như vậy, Tổ chức hoạt động ngoại khóa là một hình thức hoạt động nằm

ngoài chương trình học chính khóa kết hợp dạy học với vui chơi nhằm mục

đích gắn việc giảng dạy, học tập trong nhà trường với thực tế xã hội. Đây là

một trong những mảng hoạt động giáo dục quan trọng ở nhà trường phổ thông

trong việc giáo dưỡng, giáo dục và phát triển toàn diện học sinh.

Tổ chức hoạt động ngoại khóa trong DHLS:

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

Đây là hình thức hoạt động nằm ngoài chương trình học chính khóa ở

trường phổ thông, có vai trò quan trọng trong việc góp phần thực hiện mục

tiêu môn học. Trong dạy học lịch sử, nếu học sinh chỉ thuộc, ghi nhớ các sự

kiện, những số liệu, ngày tháng, tên đất, tên người… khô khan, buồn chán

bằng cách thầy trò “đọc - chép” lại trong SGK ở trên lớp thì kết quả đạt được

sẽ không cao. Vì vậy để nâng cao hiệu quả dạy, học lịch sử ở trường phổ

thông, ngoài việc cung cấp tri thức qua bài học trên lớp, GV còn phải giúp HS

tiến hành những hình thức, phương pháp tự học như: đọc sách lịch sử, kể

chuyện lịch sử, thi tìm hiểu và triển lãm hình ảnh lịch sử, trao đổi thảo luận,

dạ hội lịch sử, tham quan di tích, bảo tàng, tổ chức trò chơi lịch sử…Qua

những hoạt động này, HS tiếp thu được tri thức lịch sử dễ dàng hơn, đồng thời

còn góp phần phát triển và hoàn thiện nhân cách, bồi dưỡng năng khiếu và tài

năng sáng tạo của học sinh, đáp ứng những yêu cầu đa dạng của xã hội đối với

thế hệ trẻ.

1.1.5. Vai trò, ý nghĩa của việc tổ chức hoạt động ngoại khóa trong DHLS ở

trường THPT

Vai trò đối với HS:

Theo các nhà nghiên cứu tâm lý học lứa tuổi và tâm lý học sư phạm, ở

lứa tuổi học sinh trung học phổ thông (từ 15 - 18 tuổi) các em đã bắt đầu

bước vào lứa tuổi đầu thanh niên, đang có những thay đổi lớn về mặt tâm lý

và sinh lý. Đó là sự phát triển nhanh về thể lực, trong đó hệ thần kinh có

những thay đổi quan trọng do cấu trúc bên trong của não phức tạp và chức

năng của não phát triển. Sự phát triển tự ý thức là một đặc điểm nổi bật trong

sự phát triển nhân cách của thanh niên mới lớn.

Hoạt động học tập của học sinh THPT khác rất nhiều so với hoạt động

học tập của học sinh THCS. Sự khác nhau cơ bản không phải chỉ ở chỗ nội

dung học tập ngày một sâu hơn, mà còn ở chỗ hoạt động học tập của học sinh

THPT đòi hỏi tính năng động và tính độc lập ở mức độ cao hơn nhiều. Trình

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

độ tư duy trừu tượng ở các em đã phát triển.

Về mặt tình cảm, các em bắt đầu có những rung động sâu sắc với quan

hệ gia đình xã hội, nhà trường và nhất là sự rung động về những cái đẹp trong

cuộc sống, trong văn hóa nghệ thuật và lịch sử.

Như vậy, tuổi học sinh THPT là tuổi của những ước mơ, như L.X.Côn

đã nói: “Tuổi thanh niên (từ 14,15 đến 18 tuổi) là “thế giới thứ ba” theo

nghĩa đen của từ này tồn tại giữa tuổi trẻ em và người lớn”{73;178}. Đặc

điểm lứa tuổi thời kì này là các em dồi dào về thể lực, phong phú về tinh thần

và phức tạp về tính cách hành vi. Do đó, việc tổ chức dạy học cho học sinh nói

chung phải dựa trên cơ sở tâm lí lứa tuổi để xác định phương pháp giáo dục có

hiệu quả. Nội dung và tính chất của hoạt động học tập lứa tuổi THPT đòi hỏi

tính năng động, tính độc lập ở mức độ cao, đồng thời các em cũng đòi hỏi và

muốn nắm bắt chương trình một cách sâu sắc hơn.

Trong dạy học lịch sử nói chung, giảng dạy các sự kiện về hoạt động

của các nhân vật lịch sử, danh nhân lịch sử nói riêng, GV cần chú ý đến

việc sử dụng các phương pháp dạy học mới mang tính chất nghiên cứu.

Một trong những phương pháp DH hiệu quả, phù hợp với tâm lí lứa tuổi

HS ở trường THPT là hình thức hoạt động ngoại khóa lịch sử. Ngoại khóa

lịch sử với nhiều hình thức, phương pháp đa dạng như: Đọc sách lịch sử, kể

chuyện lịch sử, thi tìm hiểu và triển lãm hình ảnh lịch sử, dạ hội lịch sử…

không chỉ giúp học sinh hiểu sâu sắc kiến thức lịch sử mà còn rèn luyện cho

các em tính năng động, phẩm chất tích cực độc lập, sáng tạo trong tư duy,

suy nghĩ để vận dụng kiến thức vào cuộc sống. Đó là phẩm chất không thể

thiếu.

Tổ chức hoạt động ngoại khóa là một hình thức DH, giúp HS học tập

hiệu quả. Tham gia các buổi hoạt động ngoại khóa giúp HS củng cố, bổ sung

kiến thức về những nội dung, chủ đề HS được học trên lớp, đồng thời nâng

cao nhận thức sâu sắc về LS, mối quan hệ của các yếu tố LS, từ đó giúp HS

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

vận dụng những hiểu biết của mình vào thực tiễn cuộc sống. Dưới sự hướng

dẫn của GV thông qua việc tổ chức hoạt động ngoại khóa, HS sẽ được rèn luyện

tính kiên trì, nhẫn nại, trách nhiệm trong học tập và các kĩ năng như: tri giác tài

liệu, quan sát tư liệu hình ảnh, phát triển khả năng nhận thức và năng khiếu cho

HS như: đóng kịch, kể chuyện, vẽ, làm báo tường, tranh cổ động…Ở trường

phổ thông, để thực hiện nhiệm vụ truyền đạt tri thức cho học sinh có rất nhiều

hình thức tổ chức dạy học trong đó hình thức lên lớp là hình thức dạy học cơ

bản nhưng không phải là duy nhất mà còn có nhiều hình thức ngoài lớp bổ ích

và lí thú. Ngoại khóa lịch sử là một hình thức tổ chức dạy học ở trường phổ

thông, tuy là hoạt động ngoài lớp nhưng công tác ngoại khóa vẫn có tác dụng

như một bài nội khóa trong việc giáo dưỡng, giáo dục và phát triển toàn diện

học sinh.

Về giáo dưỡng:

Trước hết, ngoại khóa lịch sử góp phần củng cố, bồi dưỡng làm phong

phú, sâu sắc toàn diện kiến thức lịch sử cho học sinh. Ở trường phổ thông,

chương trình lịch sử đã cung cấp cho các em những kiến thức cơ bản gồm: sự

kiện, niên đại, nhân danh, địa danh, khái niệm,quy luật, bài học…nhưng kiến

thức lịch sử thì vô cùng phong phú bởi “lịch sử chính là cuộc sống”. Do đó

phải có điều kiện tìm hiểu thêm ngoài giờ học thì học sinh mới nắm chắc, hiểu

và nhớ lâu những kiến thức trong giờ nội khóa.

Ví dụ, trong học tập lịch sử, đặc biệt học chương “Việt Nam (1930 - 1945),

ngoài các tiết học nội khóa, nếu học sinh được đọc thêm các cuốn như: Hội nghị

Ban chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Đông Dương và cuốn viết về Tổng Bí

thư Nguyễn Văn Cừ, được xem phim ảnh, triển lãm, tham quan bảo tàng quân

đội…thì chắc chắn rằng kiến thức của học sinh sẽ được phong phú hơn, sâu sắc

hơn và hứng thú học tập cũng được nâng cao hơn. Bởi khi được xem phim ảnh,

triển lãm, từ đó các em cảm thấy mình được sống trong không khí của thời cuộc

lúc đó. Khi được đọc những tác phẩm về Tổng Bí thư Nguyễn Văn Cừ (tác phẩm

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

của chính những người từng trực tiếp hoặc gián tiếp tham gia) các em sẽ hiểu một

cách chi tiết hơn, cụ thể hơn những khó khăn gian khổ, sự mưu trí dũng cảm tuyệt

vời của Cố Tổng Bí thư. Sự lãnh đạo tài tình sáng suốt của Đảng thể hiện trong

chiến lược, sách lược cách mạng. Tất cả vốn kiến thức phong phú đó với 45 phút

trên lớp, GV không thể nói hết được và học sinh cũng không thể tiếp thu ngay

được. Vì vậy, ngoại khóa sẽ đem lại cho học sinh sự toàn diện của hệ thống tri

thức lịch sử, với các hình thức đa dạng của mình. Ngoại khóa có sức hấp dẫn và

lôi cuốn đặc biệt với học sinh THPT bởi nó phù hợp với trình độ, đặc điểm tâm lý

của các em.

Về tư tưởng, thái độ:

Hoạt động ngoại khóa có tác dụng giáo dục lớn đối với học sinh, đặc

biệt ngoại khóa trong bộ môn Lịch sử đã gắn liền việc học tập lịch sử của các

em với đời sống xã hội và tạo cho các em ý thức trách nhiệm đối với xã hội

hiện tại và sau này. Những hoạt động ngoại khóa như sưu tầm di tích lịch sử,

tài liệu…làm công tác công ích xã hội, chăm sóc mẹ Việt Nam anh hùng…sẽ

giúp HS tiếp xúc với nhiều nguồn tài liệu, hiện vật lịch sử, trang bị thêm các

kiến thức về đời sống lao động đấu tranh cách mạng, về sinh hoạt tinh thần

của các thế hệ đi trước của quá khứ lịch sử đã trải qua. Đây là điều kiện thuận

lợi để giáo dục học sinh thế giới quan khoa học và đạo đức, tư tưởng chính trị

[62; 22]. Mỗi học sinh khi tham gia các hoạt động ngoại khóa đều được GV

định hướng, có chủ đích, có lòng quyết tâm ý thức tự giác, kỷ luật để vừa học

tập tốt vừa hoàn thành tốt nhiệm vụ mà các em được giao phó. Như vậy hoạt

động ngoại khóa còn góp phần giáo dục học sinh ý thức kỷ luật và tính tự giác.

Về kĩ năng:

Không chỉ có ý nghĩa về giáo dưỡng, giáo dục, hoạt động ngoại khóa còn

góp phần phát triển toàn diện học sinh. Nếu như bài nội khóa là hình thức bắt

buộc của việc học tập, tuân thủ nghiêm ngặt chương trình đã quy định về thời

gian, nội dung…thì hoạt động ngoại khóa lại mang tính chất tự nguyện. Các

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

em có thể chọn và tham gia một hình thức hoạt động phù hợp với trình độ, sở

thích, sở trường của mình dưới sự hướng dẫn của giáo viên. Sự tự nguyện này

sẽ phát huy năng lực nhận thức độc lập, làm nảy sinh và phát triển hứng thú

học tập của học sinh, đưa lại kết quả học tập của bộ môn và kết quả các bộ môn

có liên quan (Văn học, Địa lý, Giáo dục công dân…) cũng tốt hơn. Ví dụ, khi

tổ chức một buổi dạ hội lịch sử, những học sinh có năng khiếu đặc biệt, có thể

chọn một hình thức để thể hiện phù hợp với khả năng và sở trường của mình.

Các em có giọng đọc hay có thể đọc thơ, đọc diễn cảm,các em có khả năng ca

hát thì chọn bài hát phù hợp để trình bày cho mọi người nghe, em có năng khiếu

kẻ, vẽ thì trang trí sân khấu hội trường…

Tham gia tùy theo năng lực của mình sẽ góp phần tạo hứng thú, phát

triển các năng lực hoạt động nhận thức độc lập của các em [58; 260]

Có thể khẳng định cùng các môn học khác, các hoạt động ngoại khóa

môn lịch sử phát huy tác dụng trung tâm văn hóa, trung tâm khoa học kỹ

thuật của nhà trường đối với địa phương, tạo cơ sở gắn nhà trường với đời

sống xã hội. Đây cũng là một hình thức “xã hội hóa sự nghiệp giáo dục” như

luật giáo dục quy định “mọi tổ chức, gia đình và công dân đều có trách nhiệm

chăm lo sự nghiệp giáo dục, xây dựng phong trào học tập và môi trường

giáo dục lành mạnh, phối hợp với nhà trường thực hiện mục tiêu giáo dục”

[64; 9]. Với tất cả ý nghĩa trên đặt ra cho giáo viên lịch sử phải nhận thức rõ

tầm quan trọng, nắm rõ nội dung hình thức, phương pháp tiến hành để thức

hiện có hiệu quả các hoạt động ngoại khóa cho học sinh ở nhà trường phổ

thông.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

1.1.6. Một số các hoạt động ngoại khóa trong DHLS cho HS lớp 12 trong

trường THPT

Có nhiều hình thức ngoại khóa khác nhau, tùy thuộc vào mục đích tổ

chức, quy mô tổ chức, trình độ nhận thức của học sinh, thời gian tiến hành.

Dưới đây người viết xin giới thiệu một số hình thức ngoại khóa phổ biển phù

hợp với điều kiện học tập ở trường THPT hiện nay.

- Đọc sách

Đây là hình thức có hiệu quả, nhằm cung cấp kiến thức cho học sinh trong

giờ nội khóa. Trước hết GV giúp HS lập danh mục các sách cần đọc trong khóa

học và phân loại sách cần đọc và sách nếu có thời gian thì đọc thêm.

Có 2 hình thức đọc sách: Cá nhân tự đọc và đọc theo nhóm. Mỗi hình

thức đọc được vận dụng linh hoạt với đối tượng HS khác nhau. Đọc sách lịch

sử không phải để giải trí, vì thế cần phải ghi chép theo mẫu sau:

Tên sách

Nội dung chính của từng phần, từng chương, ghi chép những câu thích

thú.

Bài học thực tiễn rút ra sau khi đọc.

- Kể chuyện lịch sử.

Đây là hình thức hấp dẫn, dễ làm, đem lại hiệu quả giáo dục cao. Nội

dung kể chuyện lịch sử là phố biến kiến thức lịch sử một cách khoa học, kể

những câu chuyện có thật chứ không phải hư cấu, do đó nội dung câu chuyện

kể phải có chủ đề, sự kiện, nhân vật dựa trên những tài liệu chính xác.

- Tổ chức thảo luận

Đây có lẽ là cách thức tổ chức dạy học trải nghiệm đơn giản và dễ thực

hiện nhất với điều kiện nước ta cũng như mặt bằng chung của các trường phổ

thông hiện nay.

Giáo viên chỉ là người tổ chức còn học sinh là người chủ trì, dẫn dắt,

thực hiện. Bởi vậy giáo viên cần có những hình thức tổ chức hấp dẫn với tất cả

đối tượng học sinh nhằm phát triển năng lực ở người học.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

- Tổ chức các trò chơi

Trò chơi là một loại hoạt động giải trí, thư giãn đồng thời là món ăn tinh

thần không thể thiếu trong cuộc sống của con người. Việc lựa chọn trò chơi phù

hợp sẽ có tác dụng rất tích cực tới con người nói chung và đặc biệt đối với thanh

niên học sinh nói riêng.

Một số trò chơi được sử dụng nhiều trong các trường phổ thông hiện nay

như: trò chơi học tập, trò chơi vận động, trò chơi mô phỏng game truyền

hình…Có thể thấy tổ chức trò chơi là hoạt động quen thuộc dễ thực hiện trong

quá trình học tập trải nghiệm và có ý nghĩa giáo dục tích cực.

- Tổ chức các cuộc thi

Tổ chức các cuộc thi có thể trong nhà trường, lớp học hay ngoài không

gian trường học. Nội dung cuộc thi rất phong phú và dễ lồng ghép bất cứ nội

dung giáo dục nào. Và đó cũng là yêu cầu đặt ra đối với mỗi cuộc thi đều phải

mang ý nghĩa giáo dục nhất định.

Cuộc thi có nhiều cách tổ chức dưới nhiều hình thức khác nhau như: Thi

giải ô chữ, đố vui về các địa danh trên đất nước ta, hội thi kể chuyện theo tranh

về môi trường, …

- Tổ chức các câu lạc bộ

Đây là hình thức hoạt động ngoại khóa của một nhóm học sinh cùng sở

thích, nhu cầu, năng khiếu…dưới định hướng của nhà giáo dục nhằm tạo môi

trường giao lưu thân thiện, tích cực giữa các học sinh với nhau và giữa học sinh

với các thầy cô giáo và những người trưởng thành khác.

Hoạt động câu lạc bộ đòi hỏi lịch sinh hoạt định kì và với các chủ đề thảo

luận nghiên cứu khác nhau như: câu lạc bộ về biến đổi khí hậu, câu lạc bộ

xanh…Việc thực hiện duy trì câu lạc bộ đòi hỏi có những nguyên tác nhất định

về: tinh thần, thời gian, địa điểm, sự công bằng, sự cống hiến sáng tạo, tôn

trọng, bình đẳng…

- Tổ chức tham quan dã ngoại

Đây là hình thức tổ chức học tập trải nghiệm hiệu quả nhất bởi tính hấp

dẫn đối với học sinh.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

Các hình thức tham quan dã ngoại mà hiện nay được các nhà trường phổ

thông ở thành phố lựa chọn để giáo dục trong môn Lịch sử: Tham quan các

danh lam thắng cảnh, di tích lịch sử văn hóa, nhà máy, xí nghiệp; tham quan

các cơ sở sản xuất, làng nghề, tham quan các viện bảo tàng, tham quan du lịch

truyền thống.

Mỗi hình thức tham quan dã ngoại lại gắn với một chủ để học tập giáo

dục trong chương trình hay là nguồn bổ sung kiến thức thực tiễn hoặc kĩ năng

sống cần thiết cho học sinh.

- Giao lưu

Giao lưu có những đặc trưng riêng biệt khó hòa lẫn với các hình thức tổ

chức khác. Đó là giao lưu phải có đối tượng là những nhân vật điển hình có

thành tích xuất sắc trong lĩnh vực nào đó thực sự là tấm gương sáng cho các em

noi theo, phù hợp với hứng thú của học sinh. Thu hút sự tham gia đông đảo

cũng như hứng thú của học sinh.

- Tổ chức sự kiện

Các hình thức tổ chức sự kiện quen thuộc thướng bắt gặp trong nhiều

nhà trường phổ thông như: Lễ khai mạc, nhập học, lễ tốt nghiệp, lễ vinh danh

học sinh có thành tích xuất sắc, buổi triển lãm về biển đảo, hội diễn khoa học,

hoạt động học tập thực tế du lịch khảo sát thực tế, tìm hiểu di sản văn hóa, về

phong tục tập quán, khám phá đất nước, trải nghiệm văn hóa nước ngoài…

- Sân khấu tương tác

Là một hình thức nghệ thuật tương tác dựa trên hoạt động diễn kịch,

trong đó vở kịch chỉ có phần mở đầu đưa ra tình huống, phần còn lại được sáng

tạo bởi người tham gia. Phần diễn chính là một cuộc chia tay thảo luận giữa

những người thực hiện và khán giả, trong đó đề cao tính tương tác hay sự tham

gia của khán giả.

Bên cạnh 10 hình thức tổ chức cơ bản trên còn có hình thức tổ chức thí

nghiệm, điều tra, hoạt động tình nguyện… Mỗi hình thức tổ chức đều có những

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

ưu và nhược điểm nhất định nhưng tựu chung lại đều hướng tới mục đích giáo

dục không chỉ về kiến thức mà còn cả về kĩ năng nhằm phát triển năng lực ở

người học. Rèn luyện tính tự tin, tính sáng tạo và tư duy có vấn đề.

1.2. Cơ sở thực tiễn

1.2.1. Vài nét về thực tiễn dạy - học lịch sử ở trường THPT

Qua quá trình tìm hiểu từ sách báo, bài nghiên cứu, dự hội thảo, điều tra,

dự giờ…chúng tôi rút ra kết luận về thực tiễn của việc dạy - học LS ở trường

THPT hiện nay là:

Những năm gần đây, trong việc dạy - học LS đã có những bước tiến

đáng kể về mặt nhận thức, nội dung, phương pháp và chất lượng DH. Những

cuộc thi GV dạy giỏi (trong đó có môn LS), thi tìm hiểu LS, thi học sinh giỏi

các cấp và thi tốt nghiệp môn LS…càng chứng tỏ sự quan tâm của các cấp

lãnh đạo, xã hội về vị trí, ý nghĩa của môn học. Ở nhiều nơi, tiêu biểu là thành

phố Hồ Chí Minh đã in tấm áp phích về LS treo trên các ngã tư đường phố, nhà

chờ xe buýt…để người dân có thể học tập.Việc đổi mới nội dung chương trình,

SGK theo hướng tăng kênh hình, giảm kênh chữ đã phần nào tạo được sự hứng

thú và giảm bớt áp lực cho HS khi học LS. Các hội thảo, hội nghị về đổi mới

PPDH, bồi dưỡng tập huấn cho GV bộ môn theo chu kì hàng năm là minh

chứng thể hiện sự cố gắng của những người làm trong ngành giáo dục. Nhiều

người có tâm huyết với việc DHLS đã đề nghị và bước đầu thiết kế một số dạng

trò chơi game show có nội dung LS để HS và giới trẻ có thể tìm hiểu kiến thức.

Song thực tiễn DHLS ở trường THPT vẫn còn nhiều điều đáng lo ngại. Một

thực tế đang diễn ra trước mắt chúng ta là sự hiểu biết của thế hệ trẻ về LS rất

mơ hồ, thậm chí còn sai. Tình trạng HS không hứng thú học tập môn Lịch sử

ngày càng gia tăng. Điều này thể hiện ở việc thí sinh đăng kí dự thi vào các

ngành khoa học xã hội và nhân văn giảm rõ rệt. Điểm trung bình của môn Lịch

sử trong các kỳ thi tốt nghiệp THPT, tuyển sinh Đại học, Cao đẳng luôn thấp

nhất trong các môn thi; là môn thi mà số học sinh đạt điểm dưới trung bình

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

nhiều nhất, bị điểm 0 và 0,5 với tỉ lệ cao nhất. Sự thiếu hiểu biết của thế hệ trẻ

về LS còn được phản ánh qua các trò chơi như: “Ai là triệu phú”, “Đấu trường

100”, “Rung chuông vàng”…của Đài truyền hình Trung ương…Những câu hỏi

về LS tưởng như đơn giản, gần gũi với chúng ta nhưng nhiều người chơi trẻ

tuổi lại trả lời sai hoặc không trả lời được. Nguyên nhân dẫn đến hiện tượng

trên là do:

Thứ nhất, quan niệm “môn chính”, “môn phụ” trong trường phổ

thông đã chi phối và ảnh hưởng không nhỏ đến việc dạy học lịch sử.

Thứ hai, chương trình giáo dục THPT hiện nay được cải cách theo

tinh thần đổi mới, nội dung chương trình đã được giảm tải, phân phối

chương trình được điều chỉnh nhưng vẫn còn nhiều bất cập. Một số ý kiến

cho rằng SGK quá nặng về kênh chữ, thiếu kênh hình và đặc biệt kiến thức

văn hoá, giáo dục còn ít.

Thứ ba, ở nhiều nơi trong cả nước, đời sống GV nói chung, GV lịch sử

nói riêng còn gặp nhiều khó khăn. Trong điều kiện sinh hoạt đắt đỏ, giá cả leo

thang như hiện nay, lương và phụ cấp đứng lớp không đủ để GV (nhất là GV

trẻ) trang trải cuộc sống. Những khó khăn khách quan đó đã ảnh hưởng trực

tiếp đến việc tập trung đầu tư cho chuyên môn.

Thứ tư, việc đào tạo GV lịch sử cho các trường phổ thông chưa đồng

bộ. GV ở trường THPT hiện nay được đào tạo từ nhiều nguồn: ĐHSP trung

ương, vùng, địa phương, dân lập, ĐHQG…nhưng chưa được kiểm định

chất lượng kĩ ở đầu ra. Chương trình và chất lượng giữa các cơ sở đào tạo

lại có nhiều khác biệt, nên chất lượng GV không đồng đều..

1.2.2. Thực tiễn tổ chức hoạt động ngoại khóa trong DHLS ở trường THPT

Trong QTDH, tổ chức hoạt động ngoại khóa là một hình thức dạy học

đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển toàn diện nhân cách của HS. Tuy

nhiên, hiện nay tổ chức hoạt động ngoại khóa chưa được quan tâm đúng mức.

Để làm sáng tỏ vấn đề này, chúng tôi đã tiến hành điều tra, khảo sát thực tiễn ở

trường THPT làm cơ sở cho những kết luận và định hướng cho các biện pháp

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

sư phạm trong đề tài nghiên cứu của mình.Chúng tôi tiến hành điều tra, khảo

sát thực tiễn việc tổ chức hoạt động ngoại khóa ở 5 trường THPT trên địa bàn

tỉnh Bắc Ninh. Sau khi tiến hành điều tra và xử lí số liệu, bằng phương pháp

định lượng, chúng tôi đã thu được kết quả đáng tin cậy, phản ánh trung thực

việc tổ chức hoạt động ngoại khóa của GV và nhận thức của HS về tổ chức hoạt

động ngoại khóa ở trường THPT.

Về phía giáo viên:

- Nhận thức của GV về hình thức tổ chức dạy học ngoại khóa (xem phụ

lục 2) 100% ý kiến cho rằng môn LS có nhiều ưu điểm và rất cần áp dụng hình

thức tổ chức hoạt động ngoại khóa trong DHLS. Hình thức tổ chức dạy học

ngoại khóa sẽ góp phần quan trọng vào đổi mới phương pháp dạy học và nâng

cao chất lượng bộ môn.

- Những hạn chế, khó khăn và cách khắc phục của GV khi tổ chức hoạt

động ngoại khóa trong DHLS ở trường THPT (xem phụ lục 2). Ở câu hỏi số

1, GV gặp khó khăn, hạn chế khi tổ chức hoạt động ngoại khóa trong DHLS,

như:

GV mất nhiều thời gian và kinh phí (87%); HS quan niệm LS là môn phụ

nên không tích cực học tập ủng hộ (75%)…Để khắc phục những hạn chế và

khó khăn này, 93% ý kiến cho rằng các cấp lãnh đạo cần phải tuyên truyền,

nâng cao nhận thức cho GV và HS về vai trò, vị trí của bộ môn LS nói chung,

hoạt động ngoại khóa LS nói riêng; 90% ý kiến cho rằng để nâng cao việc dạy

- học theo hình thức ngoại khóa cần phải phối kết hợp với nhà trường, xã hội

và phụ huynh HS. Đồng thời, GV cũng cần phải có ý thức, trách nhiệm đối với

nghề nghiệp, có chuyên môn và kĩ năng tổ chức hoạt động ngoại khóa thì việc

dạy và học theo hình thức này mới đạt kết quả cao (82%)…

Về phía học sinh:

- Tần suất và tính hiệu quả của những buổi hoạt động ngoại khóa trong

DHLS (xem phụ lục 1). Trong số 500 HS được điều tra, có 356 ý kiến (chiếm

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

70,1 %) khẳng định thầy/ cô giáo thỉnh thoảng mới tổ chức hoạt động ngoại

khóa với mục đích là để thay đổi phong cách dạy; có 255 em (chiếm 51%)

cho rằng thầy/ cô giáo “chưa bao giờ” tổ chức hoạt động ngoại khóa trong

DHLS, tập trung chủ yếu ở các trường đại trà có chất lượng HS không cao.

Kết hợp với số liệu GV tự đánh giá ở câu hỏi 1 và số liệu trên cho thấy, còn

khá nhiều GV thờ ơ chưa nhận thức được tầm quan trọng của hoạt động ngoại

khóa trong DHLS nhằm đổi mới phương pháp, nâng cao chất lượng DHLS ở

trường THPT.

- Theo số liệu điều tra, phần lớn HS cảm thấy hào hứng, sôi nổi hứng thú

hơn trong học tập khi GV tổ chức hoạt động ngoại khóa trong DHLS

(400/500 phiếu, chiếm 80%), song vẫn còn một số HS cảm thấy, tổ chức hoạt

động ngoại khóa làm mất thời gian mà vẫn không nâng cao được chất lượng

dạy học LS (25/500 phiếu, chiếm 5%)…

Kết quả điều tra 500 HS cho thấy, 389 em (chiếm 77,8%) cho rằng khi

Thầy/cô tổ chức hoạt động ngoại khóa trong DHLS, chủ yếu áp dụng biện pháp

thi tìm hiểu về một chủ đề, nhân vật lịch sử. Đồng thời đây cũng là biện pháp

dễ thực hiện và mang lại hiệu quả cho HS (415/500 ý kiến, chiếm 83%). Việc

tổ chức hoạt động ngoại khóa với hình thức dạ hội lịch sử ít được Thầy/cô áp

dụng (10/500 ý kiến, chiếm 2%) và cũng là hình thức không dễ hiện. Những

kết quả điều tra ở trên đã chứng tỏ sự tiến bộ về nhận thức và hành động của

GV bộ môn trong việc ứng dụng tổ chức hoạt động ngoại khóa vào DH. Tuy

nhiên, do nhiều lí do khác nhau nên còn không ít GV còn thờ ơ với việc tổ chức

hoạt động ngoại khóa, hoặc có ứng dụng thì cũng chỉ mang tính hình thức, đại

khái, hiệu quả chưa cao. Vì vậy, muốn nâng cao chất lượng DHLS ở trường

THPT với việc ứng dụng tổ chức hoạt động ngoại khóa, các cấp lãnh đạo, các

Sở GD - ĐT, trực tiếp là các trường THPT cần nhanh chóng đưa ra giải pháp

khắc phục để hoạt động ngoại khóa ở các trường THPT đạt được hiệu quả cao

hơn trong việc phát triển toàn diện HS.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

1.2.3. Thực tiễn tổ chức các hoạt động ngoại khóa về Cố Tổng Bí thư Nguyễn

Văn Cừ trong DHLS ở trường THPT

Ngày 28 tháng 08 năm 1941, Tổng Bí thư đã về với đất mẹ Từ Sơn - Bắc

Ninh. Đây là một mất mát vô cùng to lớn không chỉ của dân tộc Việt Nam mà

còn của biết bao con người trên thế giới yêu mến và kính trọng Tổng Bí thư.

Bộ văn hóa và các sở, các cấp, các ban ngành đã tổ chức không ít những hoạt

động ngoại khóa nhằm giúp đồng bào cả nước ôn lại lịch sử chiến thắng, truyền

thống vẻ vang của dân tộc và địa phương, bồi dưỡng truyền thống yêu nước,

đoàn kết, “uống nước nhờ nguồn” cho thế hệ trẻ. Bên cạnh những cuộc thi còn

có những cuộc triển lãnh ảnh, sách về Tổng Bí thư Nguyễn Văn Cừ như: Kỷ

niệm 107 năm ngày sinh Tổng Bí thư Nguyễn Văn Cừ, tại Trung tâm Triển lãm

các di vật mà cố Tổng Bí thư để lại đã được trưng bày ở bảo tàng Từ Sơn.

Ngày 8/10/2018, Thư viện văn hóa tỉnh đã tổ chức trưng bày tư liệu

“Hình ảnh Tổng Bí thư Nguyễn Văn Cừ mãi mãi ghi sâu trong lòng dân tộc

Việt Nam”. Triển lãm giới thiệu hơn 50 tư liệu, khắc họa một cách khái quát

về cuộc đời, sự nghiệp, nhân cách, tư tưởng của vị lãnh tụ cách mạng trong sự

nghiệp giải phóng dân tộc và sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội của nhân

dân Việt Nam. Bên cạnh đó, triển lãm còn giới thiệu cho công chúng và bạn

đọc các tác phẩm của cố Tổng Bí thư, là những cuốn sách có giá trị lớn về lý

luận về chiến tranh nhân dân.

Bên cạnh những cuộc thi, triển lãm…của các cấp, sở ban ngành, ở các

trường THPT trong tỉnh cũng có rất nhiều trường tổ chức hoạt động ngoại

khóa về Tổng Bí thư Nguyễn Văn Cừ, tiêu biểu như: Trường THPT Nguyễn

Văn Cừ, THPT Lí Thái Tổ, THPT Quế Võ số 2....Những hình thức hoạt động

ngoại khóa trên, chứng tỏ các cấp, ngành, sở văn hóa, sở giáo dục đã nhận thức

được tầm quan trọng và ý nghĩa to lớn các hoạt động cách mạng của Tổng Bí

thư Nguyễn Văn Cừ. Tuy nhiên vì nhiều lí do khác nhau, ở nhiều huyện mặc

dù có tổ chức hoạt động ngoại khóa về Tổng Bí thư Nguyễn Văn Cừ nhưng

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

chưa có sự chuẩn bị chu đáo, do đó hiệu quả đạt được chưa cao.

Vì vậy,

để tổ chức tốt các buổi hoạt động ngoại khóa nói chung về Tổng bí thư Nguyễn

Văn Cừ nói riêng, các cấp, ban ngành cần có những giải pháp thích hợp để

nâng cao chất lượng góp phần vào việc đổi mới PPDH bộ môn LS ở trường phổ

thông.

Từ thực trạng trên tôi thiết nghĩ:

Một là, tiếp tục nâng cao nhận thức về vị trí, vai trò của tổ chức hoạt

động ngoại khóa nói chung và tổ chức hoạt động ngoại khóa về Tổng Bí thư

Nguyễn Văn Cừ nói riêng cho cán bộ, giáo viên, học sinh trong nhà trường. Để

nâng cao nhận thức, cần phải thông qua nhiều hình thức hoạt động khác nhau

như tổ chức hoặc kết hợp với các buổi sinh hoạt chính trị, nghe thời sự, học

nghị quyết, họp hội đồng giáo dục, tổ chức hội thảo... Từ đó, tác động đến tâm

lí, nhận thức của cán bộ, giáo viên học sinh về vai trò, nhiệm vụ, chức năng của

tổ chức hoạt động ngoại khóa trong việc giáo dục toàn diện nhân cách người

học sinh.

Hai là, bồi dưỡng kĩ năng tổ chức hoạt động ngoại khóa cho cán bộ, giáo

viên, cán bộ lớp, cán bộ Đoàn: Nếu kĩ năng tổ chức các hoạt động ngoại khóa

của cán bộ giáo viên, cán bộ lớp, cán bộ Đoàn, Đội không đổi mới, không có sự

lôi cuốn, thiếu hứng thú thì chất lượng của buổi hoạt động ngoại khóa sẽ không

đạt được hiệu quả cao. Để nâng cao hiệu quả việc bồi dưỡng các kĩ năng tổ chức

hoạt động ngoại khóa cho cán bộ, giáo viên, cán bộ Đoàn, lớp, cần dựa trên kế

hoạch hoạt động chung của nhà trường, tổ chức các buổi tập huấn phù hợp với

khả năng hiện có để đội ngũ này có điều kiện giao lưu, học tập, rút kinh nghiệm,

từ đó nâng cao trình độ về chuyên môn nghiệp vụ trong việc tổ chức các hoạt

động ngoại khóa trong nhà trường nói chung.

Ba là, về PP khi tổ chức hoạt động ngoại khóa về Tổng Bí thư Nguyễn

Văn Cừ phải tạo điều kiện thuận lợi cho HS lĩnh hội kiến thức, rèn luyện kĩ

năng, hình thành thái độ, hành vi cho học sinh. Tạo điều kiện cho học sinh

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

tham gia bàn bạc nội dung, hình thức, phương pháp tổ chức trước khi tham

gia các hoạt động, điều này sẽ giúp cho học sinh phát huy tính tích cực, độc

lập, sáng tạo, tự giác và có hứng thú khi tham gia các hoạt động. Cung cấp,

giới thiệu những tư liệu cần thiết, liên quan đến hoạt động ngoại khóa cho học

sinh, tổ chức các buổi tuyên truyền giáo dục ý thức chấp hành, tinh thần, thái

độ và đề cao trách nhiệm và quyền lợi của học sinh khi tham gia các buổi hoạt

động ngoại khóa. Cần có biện pháp kiểm tra, theo dõi, đánh giá kết quả, khen

thưởng, động viên kịp thời đối với những học sinh có thành tích tốt trong các

buổi hoạt động ngoại khóa. Tăng cường vận động, thuyết phục, kích thích lòng

nhiệt tình và sự say mê hoạt động trong học sinh, đồng thời nghiêm khắc xử lý

những đối tượng có hành vi không đúng đắn, là mảnh hưởng đến hoạt động của

buổi ngoại khóa.

Bốn là, phải coi trọng hơn nữa sự đầu tư về cơ sở vật chất, kĩ thuật và

trang thiết bị DH hiện đại để việc tổ chức hoạt động ngoại khóa về Tổng Bí thư

Nguyễn Văn Cừ của GV trở nên phổ biến, thường xuyên và hiệu quả hơn.

Thực tế cho thấy, GV chỉ tích cực hưởng ứng tổ chức hoạt động ngoại khóa

trong DH khi được trang bị đầy đủ về cơ sở vật chất.

Cùng với việc đầu tư về cơ sở vật chất, đổi mới công tác thi đua khen

thưởng cũng là một trong những yếu tố đem lại hiệu quả cho các buổi hoạt

động ngoại khóa. Công tác thi đua khen thưởng là động lực thúc đẩy phong

trào học tập, rèn luyện của học sinh. Để làm tốt việc khen thưởng, hiệu trưởng

cần quan tâm đến khâu kiểm tra, đánh giá các buổi hoạt động ngoại khóa về

Tổng Bí thư Nguyễn Văn Cừ. Nếu kiểm tra, đánh giá và động viên khen thưởng

kịp thời thì chất lượng của các buổi hoạt động ngoại khóa sẽ được nâng cao.

Năm là, lãnh đạo nhà trường cần có sự chỉ đạo về nội dung, chương trình,

hình thức hoạt động ngoại khóa một cách cụ thể. Để đảm bảo thực hiện đầy đủ,

đúng nội dung chương trình, hiệu trưởng cùng với ban chỉ đạo tổ chức hoạt động

ngoại khóa cần dự kiến thực hiện chương trình theo từng học kì, tháng, tuần và

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

cả năm. Cần chú ý đến các thời điểm quan trọng, dự kiến những vấn đề nảy sinh

và biện pháp khả thi của các hoạt động. Hàng tuần, hàng tháng, hiệu trưởng theo

dõi, kiểm tra tiến độ thực hiện nội dung, chương trình đề ra. Có như vậy, tổ chức

hoạt động ngoại khóa mới được tiến hành thường xuyên, góp phần nâng cao chất

lượng dạy - học lịch sử trong nhà trường.

Đối với tổ chức việc tổ chức hoạt động ngoại khóa về Tổng Bí thư

Nguyễn Văn Cừ cho HS trong DHLS, mỗi GV cần tích cực chia sẻ kinh

nghiệm với bạn bè, đồng nghiệp thông qua sinh hoạt chuyên môn giữa các

GV trong tổ, cụm trường với nhau và qua các khóa tập huấn về đổi mới

PPDH hàng năm. GV cũng cần có lòng đam mê, tâm huyết với nghề, biết

đầu tư thời gian và công sức chuẩn bị để thường xuyên có những buổi hoạt

động ngoại khóa LS hấp dẫn, tạo được sự hứng thú trong học tập lịch sử cho

học sinh.Có thể thấy rằng: Tổ chức hoạt động ngoại khóa trong DHLS nói

chung về Tổng Bí thư Nguyễn Văn Cừ nói riêng là rất cần thiết, dưới các

hình thức tổchức khác nhau GV giúp cho HS tự mình tìm tòi kiến thức không

chỉ bó hẹp trong sách giáo khoa, trong bài học trên lớp mà còn sưu tầm nhiều

nguồn tài liệu khác nhau điều này là động lực thúc đẩy việc học tập tích cực

của học sinh. Tuy nhiên, trong thực tiễn ở trườngTHPT việc tổ chức các hoạt

động ngoại khóa lịch sử còn nhiều hạn chế do nhiều nguyên nhân đã trình

bày ở trên.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

TIỂU KẾT CHƯƠNG 1

Qua quá trình khảo cứu, chúng tôi nhận thấy hoạt động ngoại khóa có

vị trí và vai trò rất quan trọng. Có tác dụng tích cực đối với việc giáo dưỡng,

giáo dục và phát triển toàn diện của học sinh. Đối với dạy học lịch sử, hoạt

động ngoại khóa có vai trò và ý nghĩa rất đặc biệt bởi vì lịch sử gắn liền với các

sự kiện, di tích và nhân chứng. Với đặc thù của tri thức lịch sử là những sự kiện,

hiện tượng, nhân vật đã xảy ra trong quá khứ nên các em học sinh không thể

quan sát trực tiếp, cũng không thể tái hiện trong phòng thí nghiệm như các môn

học khác. Vì vậy, trong học tập lịch sử hiện nay, đa số các em học sinh chỉ được

tiếp cận tri thức lịch sử một cách trừu tượng thông qua sách vở. Vì vậy để học

sinh được tường minh các nội dung kiến thức đã học trong chương trình thì

hoạt động ngoại khóa trong nhà trường sẽ giải quyết được những yêu cầu nêu

trên.

Môn lịch sử với chức năng và nhiệm vụ của mình đã góp phần hình

thành thế giới quan khoa học, giáo dục lòng yêu quê hương đất nước, truyền

thống dân tộc, cách mạng, bồi dưỡng tư duy hành động, thái độ ứng xử đúng

đắn trong đời sống xã hội.

Ngoại khóa lịch sử có nhiều hình thức như đọc sách, kể chuyện, nói

chuyện lịch sử, trao đổi thảo luận, tổ chức trò chơi lịch sử, tham quan di tích,

bảo tàng,… Hoạt động ngoại khóa có tác dụng tích cực về mặt củng cố kiến

thức, giáo dục tư tưởng, tình cảm và toàn diện học sinh. Hoạt động ngoại khóa

mang tính tự nguyện, làm phong phú thêm kiến thức của học sinh trong giờ học

nội khóa, tạo hứng thú học tập lịch sử.

Từ góc độ là giáo viên trực tiếp dạy học lịch sử ở THPT, tôi đặc biệt

quan tâm đến việc tổ chức các hoạt động ngoại khóa chuyên môn nói chung và

ngoại khóa lịch sử nói riêng. Với sự tâm huyết của các thầy giáo, cô giáo, cùng

sự hào hứng của các em học sinh các chương trình ngoại khóa luôn đảm bảo về

nội dung, phong phú về hình thức tổ chức tạo cho học sinh những sân chơi tri

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

thức bổ ích thu hút được sự tham gia, hưởng ứng tích cực của học sinh THPT.

Trong quá trình thực hiện đề tài, người viết đã kết hợp với tổ KHXH của

trường THPT trên địa bàn Thị xã Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh đã trao đổi chuyên

môn.Thông qua hoạt động ngoại khóa trong dạy học lịch sử ở trường phổ thông,

chúng tôi tin rằng với sự chuẩn bị chu đáo về mọi mặt, các em học sinh sẽ có

những trải nghiệm thực tế ý nghĩa và bổ ích. Giúp các em hiểu hơn và tự hào

hơn về lịch sử dựng nước và giữ nước của các thế hệ cha ông từ đó nhận thức

được ý thức, trách nhiệm của bản thân trong việc xây dựng và bảo vệ tổ quốc.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

Chương 2

XÁC ĐỊNH YÊU CẦU VÀ THIẾT KẾ NỘI DUNG VỀ TỔNG BÍ THƯ

NGUYỄN VĂN CỪ TRONG TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG NGOẠI KHÓA

LỊCH SỬ LỚP 12 Ở TRƯỜNG THPT

2.1. Mục tiêu tổ chức hoạt động ngoại khóa về Tổng Bí thư Nguyễn Văn

Cừ cho HS trong DHLS ở trường THPT

Khi tổ chức các HĐNK về Tổng Bí thư Nguyễn Văn Cừ cho HS trong

DHLS ở trường THPT, GV cần xác định rõ mục tiêu trên cả ba mặt là kiến

thức, tư tưởng, thái độ và kĩ năng:

Về kiến thức

Tổng Bí thư Nguyễn Văn Cừ thuộc thế hệ chiến sĩ cộng sản đầu tiên của

Đảng ta, một người kiên trung với lý tưởng Đảng, là nhà lãnh đạo xuất sắc của

Đảng cộng sản Việt Nam. Phẩm chất bất khuất, kiên trung và những cống hiến

lớn lao của Tổng Bí thư Nguyễn Văn Cừ được Đảng và nhân dân ta ghi nhớ,

tôn vinh, đồng chí là tấm gương sáng cho thế hệ trẻ Việt Nam học tập, noi theo.

Tổ chức hoạt động ngoại khóa nhằm giúp học sinh khắc sâu hơn những

cống hiến lớn lao của Tổng Bí thư Nguyễn Văn Cừ đối với lịch sử dân tộc Việt

Nam.Với hành trang tri thức phong phú và nhiệt huyết của tuổi trẻ tổ chức hoạt

động ngoại khóa về Tổng Bí thư Nguyễn Văn Cừ chính là học hỏi một tấm

gương sáng ngời phẩm chất đạo đức cao đẹp, ý chí cách mạng, tư tưởng của

nhà lãnh đạo tài ba lỗi lạc Việt Nam.

Về kỹ năng

Học sinh được chuẩn bị và tham gia các hoạt động ngoại khóa về Tổng

Bí thư Nguyễn Văn Cừ sẽ giúp các em tự giác, tích cực, chủ động hơn trong

việc tìm hiểu, luyện tập để nâng cao nhận thức, trình độ và có được những kỹ

năng hoạt động tập thể cần thiết. Đồng thời tổ chức hoạt động ngoại khóa

cũng là môi trường tạo cơ hội cho cá nhân bộc lộ năng khiếu, năng lực, hành

động của mình, khả năng tự tìm tòi, khám phá. Ngoài ra, óc quan sát, trí

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

tưởng tượng của học sinh được hình thành qua việc tri giác các tài liệu, tranh

ảnh, qua lời kể sinh động, chân thực của giáo viên hoặc các nhân chứng lịch

sử. Nó giúp cho học sinh trong việc phát huy khả năng phân tích, đánh

giá, tổng hợp, khái quát hóa, khả năng vận dụng tốt những kiến thức đã học

vào thực tiễn.

Mặt khác, tổ chức hoạt động ngoại khóa với nhiều hình thức tổ chức

phong phú, phù hợp và hấp dẫn còn nhằm rèn luyện cho các em kỹ năng thuyết

trình, biểu diễn, tư thế tác phong, lòng nhiệt tình sôi nổi và tinh thần đoàn kết,

tương trợ, giúp đỡ lẫn nhau trong học tập.

Về tư tưởng:

Ở trường THPT, tổ chức hoạt động ngoại khóa là một trong những hình

thức hoạt động hấp dẫn của nhà trường nhằm giáo dục bồi dưỡng rèn luyện

học sinh về truyền thống, đạo đức, lối sống, giáo dục thế hệ trẻ biết trân trọng

sự hi sinh của lớp người đi trước. Điều đó đặc biệt quan trọng đối với sự

nghiệp giáo dục. Do đó, tổ chức hoạt động ngoại khóa về Tổng Bí thư Nguyễn

Văn Cừ nhằm giáo dục học sinh lòng kính trọng, biết ơn, tự hào về

những công lao to lớn của Đảng, Chủ tịch Hồ Chí Minh nói chung và công

lao to lớn của Tổng Bí thư nói riêng.

Tổ chức hoạt động ngoại khóa về Tổng Bí thư Nguyễn Văn Cừ góp phần

giáo dục niềm tự hào và niềm tin vững chắc vào sức mạnh của Đảng, vào sự

phát triển của dân tộc trong xây dựng đất nước. Sự đúng đắn và thắng lợi của

con đường Xã hội chủ nghĩa mà Đảng, Bác Hồ và nhân dân đã chọn. Thông

qua hoạt động ngoại khóa các em HS tiếp thu được những truyền thống tốt đẹp

của dân tộc Việt Nam đó là lòng yêu quê hương đất nước, ý chí anh hùng dũng

cảm, bất khuất, sẵn sàng hy sinh tất cả vì độc lập và tự do của Tổ quốc. Giáo

dục cho các em tinh thần và thái độ lao động đúng đắn, lòng kính trọng, lòng

biết ơn sâu sắc đối với các thế hệ đi trước đã hy sinh xương máu cho Tổ quốc

hôm nay. Tổ chức hoạt động ngoại khóa còn giúp hình thành ở các em học sinh

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

lòng say mê hứng thú học tập với bộ môn Lịch sử, thêm phấn khởi học tập,

hăng say lao động, tu dưỡng bản thân để xây dựng Tổ quốc văn minh, giàu đẹp.

2.2. Một số yêu cầu khi thiết kế chủ đề và tổ chức hoạt động ngoại

khóa về Tổng Bí thư Nguyễn Văn Cừ trong DHLS ở trường THPT

Cùng với chương trình, sách giáo khoa và tài liệu tham khảo, việc xây

dựng các chủ đề lịch sử về Tổng Bí thư Nguyễn Văn Cừ cho học sinh trường

THPT là rất cần thiết bởi nó góp phần xây dựng hệ thống tài liệu học tập một

cách đầy đủ và chi tiết, phong phú cho học sinh hiện nay. Tuy nhiên, hàng

loạt vấn đề đặt ra khi xây dựng các chủ đề LS về Tổng Bí thư Nguyễn Văn Cừ

cần được giải quyết như: Mục đích của chủ đề? Lựa chọn nội dung kiến thức?

Mức độ kiến thức? Những hình thức, phương pháp khi xây dựng?... với đích

cuối cùng là làm thế nào để xây dựng được tài liệu đáp ứng yêu cầu học tập và

phù hợp với tất cả HS của các trường phổ thông.

Vì vậy, khi xây dựng các chủ đề lịch sử về Tổng Bí thư Nguyễn Văn Cừ

cho học sinh học tập nói chung và để tổ chức hoạt động ngoại khóa nói riêng,

tôi nhận thấy cần chú ý những yêu cầu sau:

2.2.1. Yêu cầu khi xác định mục tiêu tổ chức

Khi tổ chức hoạt động ngoại khóa về Tổng Bí thư Nguyễn Văn Cừ ở

trường Trung học phổ thông phải nhằm vào các mục tiêu:

- Nâng cao hiểu biết, nhận thức của HS về công lao to lớn của Tổng Bí

thư Nguyễn Văn Cừ đối với lịch sử dân tộc, về các giá trị truyền thống của dân

tộc, biết tiếp thu những giá trị tốt đẹp của ông cha ta để lại ; củng cố, khắc sâu

các kiến thức đã học trên lớp. Trên cơ sở đó, mở rộng nâng cao hiểu biết cho

HS về các lĩnh vực của đời sống xã hội; có ý thức trách nhiệm với bản thân, gia

đình, nhà trường và xã hội.

- Củng cố vững chắc các kĩ năng cơ bản đã được rèn luyện như: kĩ năng

quan sát, nhận thức, thực hành… để từ đó tiếp tục hình thành và phát triển các

năng lực chủ yếu như: năng lực tự hoàn thiện, năng lực thích ứng, năng lực

giao tiếp, năng lực hoạt động chính trị - xã hội, năng lực tổ chức quản lí, năng

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

lực tự kiểm tra đánh giá kết quả của học sinh qua quá trình tham gia buổi hoạt

động ngoại khóa.

- Có ý thức và thái độ đúng đắn đối với truyền thống đấu tranh của dân

tộc và công lao của Tổng Bí thư Nguyễn Văn Cừ dành cho nhân dân ta. Tổ

chức hoạt động ngoại khóa về Tổng Bí thư Nguyễn Văn Cừ cũng giúp học sinh

có thái độ đúng đắn trước những vấn đề của cuộc sống, biết chịu trách nhiệm

về hành vi của bản thân; đấu tranh tích cực với những biểu hiện sai trái của bản

thân (để tự hoàn thiện mình) và của người khác; biết cảm thụ và đánh giá cái

đẹp trong cuộc sống.

2.2.2. Yêu cầu khi xác định nội dung kiến thức

Để xây dựng và thiết kế các chủ đề LS về Tổng Bí thư Nguyễn Văn Cừ

thật ngắn gọn, xúc tích, HS dễ tiếp thu và đạt hiệu quả cao, GV cần chú ý

những yêu cầu về xác định nội dung kiến thức sau đây:

Thứ nhất, nội dung các chủ đề phải là những vấn đề cơ bản về Tổng

Bí thư Nguyễn Văn Cừ từ thời niên thiếu cho đến khi Tổng Bí thư về với đất

mẹ.

Thứ hai, khi xây dựng các chủ đề lịch sử cần tránh đưa quá nhiều sự kiện,

số liệu, ngày tháng bắt học sinh phải ghi nhớ, thuộc lòng vì sẽ gây nên tình

trạng “quá tải” về kiến thức, hoặc là đơn thuần chỉ là nhắc lại những nội dung

như trong sách giáo khoa đã viết làm cho học sinh có cảm giác như đang học

lại sách, gây tâm lý nhàm chán, không hứng thú. Điều quan trọng là trên cơ sở

những kiến thức đã học, giáo viên phải xây dựng nội dung các chủ đề chuyên

sâu không những giúp học sinh nắm vững các kiến thức lịch sử cơ bản mà còn

giúp học sinh có năng lực tổng kết, hệ thống hóa, củng cố thực hành, rèn luyện

các kiến thức, kĩ năng đã học, rút ra kết luận, đánh giá quy luật, bài học lịch sử.

Thứ ba, nội dung các chủ đề mà giáo viên xây dựng không dừng lại ở

biết lịch sử mà nâng cao trình độ nhận thức lịch sử, tức là hiểu và vận dụng

các kiến thức đã học vào giải quyết các vấn đề các em đang học và sẽ học,

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

gắn kiến thức đã học vào giải quyết các vấn đề thực tiễn đòi hỏi. Đồng thời,

nội dung các chủ đề cần chú trọng đến việc giáo dục thái độ, tình cảm, biết ơn

và trân trọng những đóng góp quý báu của những thế hệ đi trước để lại cho

dân tộc Việt Nam ngày hôm nay.

2.2.3. Yêu cầu khi lựa chọn hình thức và phương pháp tổ chức

Hoạt động ngoại khóa ở các trường phổ thông nói chung và về Tổng Bí

thư Nguyễn Văn Cừ nói riêng rất đa dạng và phong phú, thường diễn ra trong

một không gian rộng, thời gian không cố định. Do đó, muốn thu hút học sinh

tham gia đầy đủ các hoạt động cần phải thường xuyên đổi mới nội dung,

chương trình, hình thức và phương pháp tổ chức hoạt động. Những hình thức,

phương pháp tổ chức hoạt động ngoại khóa hiệu quả trong DHLS hiện nay là

tổ chức cho HS làm việc nhiều hơn với các sử liệu, quan tâm và rèn luyện các

phương pháp học tập, nghiên cứu lịch sử cho HS; từng bước tiến hành các

hình thức tổ chức dạy học lịch sử mới như: dạy học ở phòng bộ môn, ở bảo

tàng, ở thực địa, ở các di tích lịch sử, cho HS giao lưu với các nhân vật lịch

sử, nhân chứng lịch sử; tăng cường tổ chức thảo luận dưới nhiều hình thức

khác nhau, tạo điều kiện để HS độc lập giải quyết các vấn đề học tập, được tự

do trình bày những ý kiến riêng của mình đối với các vấn đề đó. Từ đó HS

lĩnh hội được nội dung học tập mới theo tinh thần tự khám phá, tự phát hiện.

Tổ chức hoạt động ngoại khóa về Tổng Bí thư Nguyễn Văn Cừ có thể

tiến hành với những hình thức, phương pháp phong phú và hấp dẫn như: Đọc

sách, khai thác tài liệu lịch sử trên mạng, thi kể chuyện, nói chuyện, thi tìm

hiểu và triển lãm hình ảnh, thăm quan bảo tàng di tích, dạ hội…Tuy nhiên,

nội dung và hình thức hoạt động ngoại khóa về Tổng Bí thư phải bao hàm

các mặt giáo dục đức, trí, thể, mĩ. Tiến trình tổ chức hoạt động phải hài hoà,

khoa học và hợp lí, có kế hoạch, chương trình, hoạt động cụ thể gắn với từng

nội dung hoạt động, có sự phối hợp chặt chẽ giữa các tổ chức, đoàn thể trong

và ngoài nhà trường. Làm như vậy, tổ chức hoạt động ngoại khóa mới đạt

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

được hiệu quả cao và tạo được niềm hứng thú học tập cho HS đối với bộ

môn LS.

2.3. Thiết kế những nội dung tìm hiểu về Tổng Bí thư Nguyễn Văn Cừ

trong tổ chức hoạt động ngoại khóa lịch sử ở trường THPT

2.3.1. Tiếp cận, khai thác tài liệu về Tổng bí thư Nguyễn Văn Cừ cho bài học

lịch sử

Việc sưu tầm, khai thác các loại tài liệu về thân thế, cuộc đời, sự nghiệp

cách mạng và những mối quan hệ của Tổng Bí thư với quê hương, bạn bè Quốc

tế để tổ chức hoạt động ngoại khóa cho học sinh THPT được chúng tôi xác định

là những sự kiện quan trọng, cơ bản hoàn toàn tương ứng, phù hợp với chương

trình Lịch sử Việt Nam thế kỷ XX. Trong quá trình lựa chọn tài liệu, chúng tôi

cần đảm bảo được yêu cầu sư phạm về giáo dưỡng, giáo dục và phát triển học

sinh, đồng thời đảm bảo tính chính thống và có chọn lọc, phù hợp với nội dung

chủ đề của buổi tổ chức hoạt động ngoại khóa. Nguồn tài liệu chúng tôi khai

thác có thể khái quát thành bốn nhóm chính sau đây:

Thứ nhất, là những tài liệu thành văn bao gồm: sách, báo, các ấn phẩm

viết về cuộc đời, sự nghiệp, hoạt động cách mạng của Tổng Bí thư và sự phát

triển của chiến tranh Việt Nam hiện đại. Riêng sách viết về Tổng Bí thư, chúng

tôi có thể liệt kê các tác phẩm tiêu biểu như:

1. Nguyễn Văn Cừ nhà lãnh đạo xuất sắc của Đảng và cách mạng Việt

Nam, hồi kí, NXB chính trị Quốc gia, Hà Nội 2002.

2. Nguyễn Văn Cừ - một số tác phẩm, NXB chính trị quốc gia, xuất

bản 2010.

3. Nguyễn Văn Cừ nhà lãnh đạo xuất sắc, một tấm gương cộng sản mẫu

mực, NXB Chính trị quốc gia, xuất bản 2012.

4. Tổng Bí thư Nguyễn Văn Cừ với công tác tự phê bình và phê bình

trong Đảng giá trị lý luận và thực tiễn, NXB chính trị - hành chính, xuất bản

2012.

5. Lịch sử Đảng Bộ xã Phù Khê, NXB lý luận chính trị, xuất bản 2017.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

6. Lịch sử Đảng Bộ Đảng Cộng sản Việt Nam tỉnh Quảng Ninh, NXB

ban nghiên cứu lịch sử Đảng tỉnh Quảng Ninh, xuất bản 1985.

7. Lịch sử xã Phù Khê, NXB văn hóa dân tộc, xuất bản 2002.

8. Văn hóa Bắc Ninh, Sở văn hóa thông tin Bắc Ninh.

9. Nguyễn Văn Cừ, tiểu sử, NXB chính trị Quốc gia, Sự thật, 2012.

Bên cạnh những cuốn sách, các tờ báo, tạp chí, ấn phẩm trong và ngoài

nước đều dành các trang viết đầy xúc động và ý nghĩa về công lao to lớn của

Tổng Bí thư đối với dân tộc Việt Nam và thế giới.

- Thứ hai, nguồn tài liệu hình ảnh, hiện vật, phim và bảo tàng. Chúng tôi

có thể khai thác ở các bảo tàng có những tài liệu hiện vật liên quan đến Tổng

Bí thư Nguyễn Văn Cừ như: Bảo tàng Lịch sử Bắc Ninh, Bảo tàng Lịch sử Từ

Sơn...

- Thứ ba, nguồn tài liệu từ các di tích lịch sử có liên quan trực tiếp đến

Tổng Bí thư Nguyễn Văn Cừ.

- Thứ tư, chúng tôi cũng sưu tầm, chọn lọc và đọc những bài viết về Tổng

Bí thư Nguyễn Văn Cừ từ Internet, trên các trang Website sau:

http://www.dayhoclichsu.net

http://www.vietnam.net

http://www.google.com

http://www.video.google.com

http://www.bachkhoatoanthu.gov.vn

http://www.edu.net.vn

http://www.tuoitre.com.vn

http://ebook.edu.net.vn

http://diendan.edu.net.vn

http://www.lichsu.vn.daily.net

http://www.hoclieudientulichsu.see.vn

2.3.2. Những nội dung về Tổng bí thư Nguyễn Văn Cừ được sử dụng trong

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

hoạt động ngoại khóa lịch sử lớp 12, ở trường THPT

Các nhà giáo dục nhận định rằng hoạt động ngoại khóa làm phong phú,

sâu sắc những kiến thức lịch sử mà học sinh đã thu nhận trong giờ nội khóa,

nhất là những vấn đề cơ bản của khóa trình lịch sử, những sự kiện lớn tiêu

biểu trở thành những kiến thức cơ bản của khóa trình, cuộc đời và sự nghiệp

của các nhân vật lịch sử phản ánh sự phát triển của xã hội, những thành tựu

lớn về văn hóa, khoa học, văn học nghệ thuật và về lao động sản xuất.

Xuyên suốt cuộc đời, sự nghiệp cách mạng của Tổng Bí thư Nguyễn Văn Cừ,

có rất nhiều nội dung kiến thức để tổ chức hoạt động ngoại khóa cho HS, tùy

theo trình độ, lứa tuổi mà lựa chọn chủ đề tổ chức hoạt động ngoại khóa cho

phù hợp. Ví như GV có thể thiết kế các chủ đề sau: Tìm hiểu về thời niên thiếu

của Tổng Bí thư; với cuộc kháng chiến chống Pháp; hoặc với quê hương Bắc

Ninh, với nhân dân ta và thế giới…Dưới đây, người viết sẽ giới thiệu một số

chủ đề tiêu biểu có thể tổ chức hoạt động ngoại khóa về Tổng Bí thư Nguyễn

Văn Cừ cho HS trong DHLS ở trường THPT.

Nội dung 1: Thời niên thiếu của Tổng Bí thư Nguyễn Văn Cừ:

Nguyễn Văn Cừ sinh ngày 9-7-1912 trong một gia đình nhà Nho nghèo

ở xã Phù Khê, huyện Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh thuộc vùng quê Kinh Bắc, nơi giàu

truyền thống văn hóa, yêu nước và đấu tranh cách mạng kiên cường.

Thuở nhỏ, Nguyễn Văn Cừ đã nổi tiếng là thần đồng, ham học hay chữ,

có chí tiến thủ và kế thừa truyền thống yêu nước của cha ông. Ba năm đầu,

Nguyễn Văn Cừ học tiểu học ở phủ Từ Sơn. Tháng 9-1927, vượt qua kỳ thi

tuyển với kết quả xuất sắc, ông được nhận vào học ở Trường Bưởi với suất học

bổng toàn phần. Không tự ti, mặc cảm với những thiếu thốn về vật chất, ông đã

vượt lên tất cả, miệt mài học tập, thể hiện rõ tư chất thông minh và tinh thần

kiên trì, kỳ thi nào cũng đạt kết quả xuất sắc.

Vào những năm này, phong trào yêu nước và cách mạng ở Việt Nam

phát triển mạnh. Nhiều thanh niên yêu nước, sau khi dự lớp huấn luyện của Hội

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

Việt Nam Cách mạng Thanh niên ở Quảng Châu (Trung Quốc) đã trở về nước

hoạt động tuyên truyền chủ nghĩa Mác - Lê-nin và tư tưởng cách mạng của lãnh

tụ Nguyễn Ái Quốc, thành lập các cơ sở cách mạng ở nhiều địa phương, trong

đó Trường Bưởi là một cơ sở cách mạng bí mật. Khi còn học ở Trường Bưởi,

với sự nỗ lực của bản thân, Nguyễn Văn Cừ đã không chỉ trưởng thành trong

việc tiếp thu kiến thức văn hóa, mà còn được bồi dưỡng tinh thần yêu nước và

cách mạng. Ông đã bí mật tham gia Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên, có

điều kiện tiếp xúc với những tài liệu quan trọng, như cuốn “Đường cách

mệnh” của Nguyễn Ái Quốc và nhiều sách, báo bí mật khác, đồng thời tích cực

tham gia công tác của Hội.

Đầu năm 1928, ông được chi bộ tổ chức kết nạp vào Hội Việt Nam Cách

mạng Thanh niên. Vốn là người thẳng thắn, cương trực, có tinh thần tự tôn dân

tộc, Nguyễn Văn Cừ không chịu nổi thái độ khinh rẻ, miệt thị của một số giáo

viên người Pháp đối với học trò người Việt, ông đã cùng một số bạn bè làm bài

thơ đả kích những kẻ vô sỉ đó. Bài thơ được phổ biến rộng rãi vì thế mật thám

Pháp quyết truy tìm tác giả. Không muốn để bạn bè liên lụy, ông đứng ra nhận

là tác giả bài thơ. Sở Mật thám Hà Nội đã bắt và thẩm vấn ông suốt gần một

tuần liền, nhưng không có kết quả, chúng phải trả tự do.

Tuy vậy, cuối tháng 5-1928, Hiệu trưởng cho gọi ông. Sau khi mạt sát

ông về cái gọi là "hành vi chống đối", y liền ra quyết định đuổi học. Không ân

hận về những việc làm đúng đắn của mình, ông quyết định về làng Hà Lỗ thuộc

phủ Từ Sơn dạy học. Với lòng yêu trẻ, ông được học trò rất kính trọng, tin yêu.

Tháng 8-1928, mật thám Bắc Ninh bắt ông và gán cho tội “hoạt động chính trị”,

rồi giam ở Sở Mật thám Hà Nội. Trong 12 ngày bị giam giữ, liên tục bị thẩm

vấn, nhưng Nguyễn Văn Cừ không nhận bất cứ điều gì. Cuối cùng, lại một lần

nữa chúng buộc phải trả lại tự do cho ông.

Cuối tháng 9-1928, ông được tổ chức của Hội Việt Nam Cách mạng

Thanh niên cử đi “vô sản hóa” ở vùng mỏ Quảng Ninh và từ đây ông trở thành

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

nhà cách mạng chuyên nghiệp. Như vậy, chủ đề thời niên thiếu của cố Tổng bí

thư Nguyễn Văn Cừ có thể khai thác ở những nội dung khía cạnh trên, tùy thuộc

vào điều kiện khác nhau để đưa ra vấn đề, mức độ tổ chức hoạt động ngoại

khóa cho phù hợp.

Nội dung 2: Tổng Bí thư Nguyễn Văn Cừ với phong trào dân tộc dân

chủ

Cuối năm 1928, Nguyễn văn Cừ đến hoạt động tại mỏ than Vàng Danh.

Tại đây, ông hiểu rằng để tuyên truyền, giác ngộ công nhân và quần chúng,

phải sâu sát phong trào, hiểu rõ tâm tư, nguyện vọng của họ, từ đó vận động, tổ

chức họ tham gia các phong trào cách mạng mới có kết quả. Với phẩm chất

kiên trì, không quản khó khăn và nguy hiểm, ông hòa mình vào cuộc sống lao

động vất vả, luôn bám sát, gắn bó và cùng sinh hoạt với công nhân nơi đây. Sau

một thời gian tuyên truyền, vận động và thử thách, Nguyễn Văn Cừ đã tổ chức

và thành lập Chi bộ Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên mỏ than Vàng Danh

và tổ chức được một số quần chúng tích cực tham gia Công hội mỏ. Thời gian

này, phong trào cách mạng cả nước lên cao, đòi hỏi có sự lãnh đạo của một

đảng cộng sản thống nhất. Ngày 17-6-1929, tại số nhà 312, phố Khâm Thiên,

Hà Nội, Hội nghị thành lập Đông Dương Cộng sản Đảng được tổ chức. Hội

nghị quyết định tuyển lựa những người tiên tiến nhất của Hội Thanh niên để

kết nạp vào Đảng. Nguyễn Văn Cừ, Lê Văn Lương, Hạ Bá Cang... được công

nhận là những đảng viên đầu tiên của Đông Dương Cộng sản Đảng.

Thời gian này, Nguyễn Văn Cừ vẫn hoạt động ở mỏ than Vàng Danh.

Do làm việc và sinh hoạt trong những điều kiện khắc nghiệt và khó khăn, thiếu

thốn, ông đã bị mắc bệnh sốt rét. Khoảng tháng 9-1929, ông được điều về Hải

Phòng để vừa chữa bệnh, vừa phụ trách xây dựng một trạm liên lạc của Trung

ương Đông Dương Cộng sản Đảng với nước ngoài bằng đường biển. Sau một

thời gian ngắn, việc tổ chức trạm liên lạc được hoàn thành và bệnh tình của

ông đã đỡ, đồng chí Nguyễn Đức Cảnh, Ủy viên Trung ương lâm thời của

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

Đảng điều ông về làm cán bộ đảng chuyên trách, phụ trách công tác kiểm tra

hoạt động của các tổ chức đảng ở khu mỏ. Ông thường xuyên đi lại, chắp nối

liên lạc giữa Hải Phòng - Quảng Ninh. Nhờ sự kiểm tra, chỉ đạo kịp thời của

ông, phong trào công nhân mỏ ngày càng lớn mạnh. Đến cuối năm 1929, toàn

khu mỏ đã có bốn chi bộ Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên được chuyển

đổi về mặt tổ chức thành chi bộ Đông Dương Cộng sản Đảng.

Cuối tháng 10-1929, Nguyễn Văn Cừ được cử về phụ trách tổ chức Đảng

ở mỏ than Mạo Khê, nơi có truyền thống đấu tranh và có cơ sở Hội Việt Nam

Cách mạng Thanh niên từ rất sớm, nhưng hiện đang gặp khó khăn do bị địch

đàn áp tàn bạo. Lại một lần nữa, ông hòa vào cuộc sống lao động của anh em

thợ thuyền nơi đây. Dưới sự chỉ đạo trực tiếp của ông, phong trào đấu tranh

cách mạng ở Mạo Khê từng bước được củng cố và phát triển vững chắc. Đầu

năm 1930, ông và toàn thể công nhân nhận được tin vui Đảng Cộng sản Việt

Nam đã được thành lập. Vào thời gian này, ông chủ trì thành lập Chi bộ Đảng

Cộng sản Việt Nam mỏ than Mạo Khê. Sau khi thành lập chi bộ đảng tại đây,

Nguyễn Văn Cừ được tổ chức phân công nhiệm vụ mới. Với vai trò là phái viên

của Trung ương Đảng tại vùng mỏ và với sự hoạt động năng nổ, có hiệu quả

của ông, các chi bộ Đảng Cộng sản Việt Nam ở Hòn Gai, Cẩm Phả, Cửa Ông,

Uông Bí, Vàng Danh lần lượt ra đời. Dưới sự lãnh đạo của các chi bộ đảng,

phong trào đấu tranh của công nhân mỏ bước vào thời kỳ sôi động, rộng khắp

với nhiều hình thức phong phú, hòa nhịp với phong trào đấu tranh cách mạng

của cả nước. Để thực hiện sự thống nhất chỉ đạo, ông đã cùng các đồng chí Ngô

Gia Tự và Nguyễn Đức Cảnh chỉ đạo thành lập Đặc khu ủy mỏ Quảng Ninh.

Nguyễn Văn Cừ được cử làm đại diện của Xứ ủy tại Đặc khu ủy mỏ. Trên

cương vị này, ông trực tiếp truyền đạt các chỉ thị của Xứ ủy đến Đặc khu ủy và

giúp đỡ Đặc khu ủy chỉ đạo phong trào, nên phong trào ở đây bùng lên mạnh

mẽ, như các cuộc đấu tranh ủng hộ Xô-viết Nghệ Tĩnh, kỷ niệm Cách mạng

Tháng Mười Nga, rải truyền đơn, v.v.. Bọn thực dân hoảng sợ, ra sức đàn áp,

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

khủng bố, đánh phá ác liệt các cơ sở cách mạng.

Ngày 15-2-1931, trên đường đi công tác tại Cẩm Phả, Nguyễn Văn Cừ

bị mật thám Pháp bắt, đưa về Sở Mật thám Hòn Gai. Bọn chúng đã dùng đủ

mọi thủ đoạn nhà nghề, từ dụ dỗ đến cực hình tra tấn dã man, nhưng không

khuất phục được ý chí kiên cường, tinh thần kiên định của người cộng sản trẻ

tuổi Nguyễn Văn Cừ một lòng tận trung với Đảng. Đồng chí Phạm Văn Hảo,

người cùng hoạt động với Nguyễn Văn Cừ ở vùng mỏ kể lại: "Hồi hoạt động ở

khu mỏ, đồng chí Phùng (biệt danh của Nguyễn Văn Cừ) bị mật thám theo dõi

và bắt giam. Chúng tra tấn hết sức dã man, chúng dùng một cái trống lớn, bỏ

mặt trống đi, đóng đinh xung quanh miệng tang trống, bắt ông Phùng ngồi, rồi

úp tang trống lên. Đang làm cho trống quay tít thì một chiếc đinh móc vào bên

mắt trái, máu tóe ra, ông ngất đi... Mắt trái ông bị đau lâu mới khỏi và khi khỏi

thì bé hẳn đi, từ đó ông bị một mắt to, một mắt nhỏ. Ông lại có tên mới nữa là

Phùng Lé". Sau đó, bọn mật thám đưa ông về Nhà lao Hải Phòng, rồi đưa về

giam ở Nhà lao Hỏa Lò (Hà Nội). Tại hai nhà lao này, ông lại phải đương đầu

với những thủ đoạn hiểm độc hơn, những trận tra tấn ác liệt hơn, nhưng kẻ thù

vẫn không khai thác được gì hơn ở anh. Trong điều kiện nhà tù khắc nghiệt, ăn

uống kham khổ, lại bị bọn cai tù đánh đập thường xuyên, ông vẫn chịu khó học

tập. Đặc biệt, ông nghiền ngẫm, thuộc lòng bản Luận cương chánh trị của Đảng

do Tổng Bí thư Trần Phú khởi thảo. Không chỉ có vậy, ông còn thường xuyên

gần gũi, động viên mọi người đoàn kết, giữ vững chí khí của người cộng sản.

Bởi thế, các bạn tù ở Nhà lao Hỏa Lò rất khâm phục và tin tưởng ông. Ngày

13-5-1931, Nguyễn Văn Cừ bị thực dân Pháp đưa ra xét xử tại Hội đồng đề

hình Hà Nội. Cùng bị xét xử với ông còn có hơn 80 người khác. Trước phiên

tòa, Nguyễn Văn Cừ dõng dạc bác bỏ những lời buộc tội của viên biện lý. Khi

chánh án hỏi: Ông làm nghề gì? Ông trả lời: Tôi làm nghề cách mệnh! Rồi ông

nói tiếp: “Có phải tòa khép tôi vào tội có chân trong Đảng Cộng sản và âm mưu

làm rối trị an chăng? Vì đâu mà tôi phải làm cách mệnh? Vì bọn đế quốc quá

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

áp bức quần chúng, tìm hết cách mà bóc lột, nào sưu thuế, nào quốc trái… Còn

bảo là "rối cuộc trị an" thì cuộc trị an ấy là do tư bản đặt ra để bảo vệ họ, chúng

tôi là vô sản giai cấp thì phải phá cuộc trị an ấy!”. Ngày 16-5-1931, trong phiên

xử cuối cùng, mặc dù không tìm ra chứng cứ để buộc tội, nhưng tòa án thực

dân kết án ông "Phát lưu chung thân" và đày ra Côn Đảo. Đáp lại kết án của

tòa, Nguyễn Văn Cừ cùng những người bị xử án hô vang khẩu hiệu “Đả đảo đế

quốc Pháp! Đả đảo Hội đồng đề hình!”. Sau khi bị kết án và trong thời gian chờ

ngày đày đi Côn Đảo, ông vẫn tranh thủ học tập và cùng với đồng chí Hoàng

Quốc Việt bí mật in "báo liếp" và tài liệu để phân phát trong nhà tù.

Tối ngày 13-7-1931, Nguyễn Văn Cừ và đoàn tù cập bến Côn Đảo, nơi

"địa ngục trần gian". Ông bị giam cấm cố ở Khám 3 thuộc Banh 2, cùng các đồng

chí Bùi Công Trừng, Bùi Lâm, Lê Thanh Nghị, Hoàng Quốc Việt, Nguyễn Văn

Linh... Ông cùng các đồng chí trong Ban đại diện vận động anh em đấu tranh

chống chế độ nhà tù hà khắc. Nhiều lần bị đánh đập với đủ các ngón đòn tra tấn

cực kỳ dã man, nhưng ông tỏ rõ bản lĩnh một người chiến sĩ cộng sản trẻ tuổi

kiên trung, bất khuất, kiên quyết đấu tranh không khoan nhượng với kẻ thù, hết

lòng thương yêu đồng chí, luôn tin tưởng vững chắc vào thắng lợi của sự nghiệp

cách mạng. Để thống nhất hành động đấu tranh, tại Banh 2, các đồng chí đã bí

mật thành lập chi bộ đảng. Nguyễn Văn Cừ, Hoàng Quốc Việt, Lương Khánh

Thiện, sau bổ sung Lê Duẩn, Hà Huy Giáp trong Ban Chi ủy. Là người hoạt đông

thực tiễn, thực hiện khẩu hiệu "Biến nhà tù đế quốc thành trường học cách

mạng", Nguyễn Văn Cừ tập trung nghiên cứu lý luận. Với đức tính siêng năng,

chịu khó học hỏi, chỉ sau một thời gian, ông đã nắm vững vốn kiến thức lý luận,

kết hợp với vốn kiến thức thực tiễn, trong đó có nhiều môn lý luận ông đứng ra

làm giảng viên truyền đạt cho anh em trong tù. Về phong trào học tập trong tù,

đồng chí Nguyễn Văn Hoan, một bạn tù nhiều năm với Nguyễn Văn Cừ ở Banh

2 kể lại: "Ở Côn Đảo, ông Cừ và ông Lê Duẩn có tiếng chăm học và học giỏi...

Trong lao 2 người học trội nhất là Cừ và Duẩn. Hai đồng chí đều có cái đặc biệt

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

giống nhau, học bao giờ cũng nêu lật ngược lại vấn đề để thu hút người thảo luận

nhằm hiểu sâu vấn đề đặt ra. Ông Cừ lại có nhiều thực tiễn nên khi phân tích lý

luận có thực tiễn chứng minh, làm sáng tỏ vấn đề ngay và dễ thuyết phục người

nghe". Nguyễn Văn Cừ và Ban lãnh đạo Banh 2 còn tổ chức nhiều hoạt động

trong tù như sinh hoạt văn hóa, văn nghệ, bí mật viết báo. Ông viết bài cho cả

tập san Ý kiến chung và tờ báo Người tù đỏ, bí mật truyền nhau đọc trong nhà tù.

Trải qua gần sáu năm ở Côn Đảo, Nguyễn Văn Cừ đã biến nhà tù thành

trường học đấu tranh cách mạng và học tập văn hóa, nâng cao trình độ lý luận.

Sự thông minh và tinh thần say mê học tập đã tôi luyện, giúp ông trưởng thành

nhanh chóng. Ông trở thành tấm gương mẫu mực về ý chí chiến đấu và khí

tiết người cộng sản, về tấm lòng kiên trung với Đảng, với dân tộc, đặc biệt là

tinh thần tự học, tự rèn luyện. Những năm tháng trong nhà tù đế quốc là giai

đoạn đặc biệt quan trọng trong đời hoạt động cách mạng của Nguyễn Văn Cừ.

Ông có điều kiện nghiền ngẫm, soi xét kinh nghiệm hoạt động thực tiễn để

làm sáng tỏ những vấn đề lý luận, gắn lý luận với thực tiễn và lấy thực tiễn để

kiểm nghiệm lý luận. Đây là giai đoạn chuẩn bị những điều kiện cần thiết cho

giai đoạn kế tiếp của Nguyễn Văn Cừ trên cương vị Tổng Bí thư của Đảng.

Năm 1936, với thắng lợi của Mặt trận nhân dân Pháp, chính quyền thực

dân ở Đông Dương buộc phải ân xá tù chính trị phạm. Nhưng phải đến tháng

11-1936, Nguyễn Văn Cừ mới được trả lại tự do với điều kiện chịu sự quản

thúc của chính quyền tại nơi cư trú. Vì thế, anh trở về Hà Nội trong điều kiện

hoạt động bí mật. Đầu năm 1937, ông dự họp Ủy ban Sáng kiến và được phân

công phụ trách công tác móc nối liên lạc với các đồng chí ở Trung Kỳ, đồng

thời trực tiếp tham gia khôi phục và phát triển các cơ sở đảng ở khu vực Hà Nội

và các vùng phụ cận. Vào thời gian này, yêu cầu lập lại Xứ ủy Bắc Kỳ để thống

nhất lãnh đạo, chỉ đạo phong trào đấu tranh trở nên cấp thiết. Tháng 3-1937,

ông tham gia Hội nghị thành lập Xứ ủy Bắc Kỳ lâm thời và được cử vào Ban

Thường vụ, rồi được phân công làm đại diện của Xứ ủy bên cạnh Trung ương,

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

đồng thời theo dõi công tác tuyên truyền. Cuối tháng 8-1937, tại Hội nghị Trung

ương mở rộng ở Sài Gòn có Lê Hồng Phong, Nguyễn Chí Diểu, Võ Văn Tần,

Nguyễn Thị Minh Khai… tham dự, do Hà Huy Tập chủ trì, ông tham luận về

công tác hoạt động quần chúng của Đảng. Tại Hội nghị này, ông được bầu vào

Ban Chấp hành Trung ương. Thực hiện sự phân công của Trung ương, ông trở

ra Bắc triệu tập Hội nghị thành lập Liên Xứ ủy Bắc - Trung Kỳ và được bầu

vào Ban Thường vụ. Hội nghị đưa ra các biện pháp đẩy mạnh các hình thức

đấu tranh công khai và bán công khai cho phù hợp với tình hình mới. Tháng 3-

1938, ông dự Hội nghị Trung ương lần thứ năm tại Bà Điểm, huyện Hóc Môn,

tỉnh Gia Định. Theo đề nghị của ông, Hội nghị quyết định thành lập Mặt trận

Dân chủ Đông Dương. Hội nghị bầu Ban Chấp hành Trung ương gồm 11 ủy

viên. Nguyễn Văn Cừ được bầu làm Tổng Bí Thư của Đảng Cộng sản Đông

Dương.

Trên cương vị Tổng Bí thư của Đảng, Nguyễn Văn Cừ thể hiện tư chất

của một lãnh tụ tài năng, sáng tạo. Dưới sự lãnh đạo trực tiếp của đồng chí,

Đảng ta đã kịp thời đề ra những chủ trương, đường lối đúng đắn, phát động cao

trào đấu tranh đòi dân sinh, dân chủ sục sôi trong cả nước, tạo ra cục diện phát

triển mới của cách mạng Việt Nam. Năm 1938, Chính phủ Đa-la-đi-ê lên cầm

quyền ở Pháp. Theo Thỏa hiệp Muy-ních, Anh và Pháp dâng vùng Xu-dét cho

Hít-le. Nguy cơ của cuộc chiến tranh thế giới đến gần. Với tầm nhìn sáng suốt,

Nguyễn Văn Cừ sớm chỉ đạo chuyển hướng chiến lược sang một thời kỳ mới.

Tháng 9-1939, đồng chí trực tiếp triệu tập và chủ trì Hội nghị mở rộng Xứ ủy

Bắc Kỳ, phổ biến tình hình và quyết định rút ngay một số cán bộ vào hoạt động

bí mật, phân công một số cán bộ Xứ ủy và Thành ủy Hà Nội đi xây dựng căn

cứ bí mật của Đảng. Nhờ sự nhạy bén đó, khi Toàn quyền Đông Dương ra lệnh

đàn áp, khủng bố các hoạt động cách mạng thì các tổ chức đảng đã rút vào hoạt

động bí mật, tránh được những tổn thất do kẻ thù gây ra.

Cuối năm 1939, Nguyễn Văn Cừ trở lại Sài Gòn triệu tập và chủ trì Hội

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

nghị Trung ương lần thứ sáu. Tài liệu Chính sách mới do đồng chí soạn thảo là

văn kiện chính thức của Hội nghị. Hội nghị quyết định chuyển toàn bộ hoạt

động của Đảng từ hoạt động công khai sang hoạt động bí mật; chuyển khẩu

hiệu đấu tranh đòi dân sinh, dân chủ sang đấu tranh đánh đổ chế độ thực dân,

giành độc lập dân tộc; thành lập Mặt trận Dân tộc thống nhất phản đế Đông

Dương thay cho Mặt trận Dân chủ Đông Dương… Qua tìm hiểu các văn kiện

của Hội nghị, có thể khẳng định rằng Đảng ta, đứng đầu là Tổng Bí Thư Nguyễn

Văn Cừ, đã nhận thức và xử lý đúng mối quan hệ giữa dân tộc và giai cấp trong

cách mạng dân tộc dân chủ. Đó là cơ sở, tiền đề lý luận và thực tiễn để Đảng

ta, dưới sự chỉ đạo của Bác Hồ, xây dựng Nghị quyết Hội nghị Trung ương lần

thứ tám (tháng 5-1941), đưa cách mạng Việt Nam đến thành công.

Trong quá trình hoạt động cách mạng, Nguyễn Văn Cừ có nhiều tác

phẩm và bài viết mang tính sáng tạo về mặt lý luận và có ý nghĩa thực tiễn sâu

sắc. Những năm 1938-1939, đồng chí viết nhiều bài đăng trên Báo Dân chúng.

Nội dung các bài viết trong thời kỳ này đề cập đến nhiều vấn đề quan trọng về

đường lối, chủ trương của Đảng chỉ đạo quần chúng đấu tranh trong cao trào

cách mạng 1938-1939. Đó là những sáng tạo lý luận, phương pháp vận động

quần chúng, xây dựng Mặt trận Dân tộc thống nhất, phân tích và nhận định về

thời cơ cách mạng, về chuyển hướng chiến lược cách mạng, về xây dựng lực

lượng cách mạng trong thời kỳ vận động giải phóng dân tộc, về thành lập mặt

trận chống chủ nghĩa phát xít, v.v.. Đặc biệt, trong thời gian ngắn, Tổng Bí thư

Nguyễn Văn Cừ hoàn thành tác phẩm Tự chỉ trích với bút danh Trí Cường.

Thông qua tác phẩm, Nguyễn Văn Cừ chỉ đạo triển khai cuộc đấu tranh trên cả

nước nhằm lột mặt nạ bọn tờ-rốt-kít giả danh cách mạng, tiến hành tự phê bình

và phê bình, nâng cao sức chiến đấu của Đảng, nghiêm khắc lên án, chỉ trích

những khuynh hướng cô độc, hẹp hòi và khuynh hướng hữu khuynh thỏa hiệp

với bọn tờ-rốt-kít, tăng cường sự đoàn kết, thống nhất trong Đảng. Tác phẩm Tự

chỉ trích cùng với những cống hiến lý luận khác của Nguyễn Văn Cừ phản ánh

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

một trí tuệ lỗi lạc, thể hiện sự vững vàng, kiên định lập trường, quan điểm và

những nguyên tắc cơ bản, phương pháp biện chứng của chủ nghĩa Mác - Lê-

nin, kết hợp với năng lực tư duy, sự vận dụng và nắm bắt chính xác thực tế

trong việc đề xuất chủ trương, chính sách. Ở đây, đồng chí Nguyễn Văn Cừ đã

để lại cho chúng ta một mẫu hình về kết hợp giữa lý luận và thực tiễn trong

hoạt động, công tác cách mạng.

Nhận thấy uy tín và tài năng của Tổng Bí thư Nguyễn Văn Cừ và sự lớn

mạnh của phong trào cách mạng nước ta, kẻ thù ráo riết truy lùng đồng chí.

Ngày 17-1-1940, tại ngôi nhà 312, đường Nguyễn Tấn Nghiệm, Sài Gòn, Tổng

Bí thư Nguyễn Văn Cừ bị địch bắt, đưa về bốt Ca-ti-na (nay là đường Đồng

Khởi, thành phố Hồ Chí Minh). Kẻ thù dùng mọi cách tra tấn, dụ dỗ hòng khai

thác những bí mật của Đảng, nhưng tất cả những thủ đoạn bỉ ổi, dã man và hèn

hạ của chúng đều thất bại trước ý chí đanh thép của người cộng sản kiên trung,

chúng đành đưa đồng chí về giam tại Khám Lớn - Sài Gòn. Trong Khám Lớn,

Nguyễn Văn Cừ vẫn tranh thủ thời gian giảng giải, phổ biến Nghị quyết Trung

ương lần thứ sáu cho nhiều cán bộ, đảng viên. Ngày 3-9 -1940, đồng chí bị Tòa

Tiểu hình Sài Gòn kết án 5 năm tù giam, 10 năm quản thúc. Tiếp đó, Tòa án

Binh Sài Gòn lại đưa ra xét xử, kết án 5 năm tù, 20 năm biệt xứ và cấm cố các

quyền dân sự, chính trị. Tiếp đến, Tòa Thượng thẩm Sài Gòn lại đưa ra xét xử,

khép án 5 năm tù, 10 năm biệt xứ và mất quyền dân sự, chính trị. Sau cuộc khởi

nghĩa Nam Kỳ, Tòa án Binh Sài Gòn lại đưa Nguyễn Văn Cừ ra xét xử. Chúng

quy cho đồng chí "là người khởi thảo Nghị quyết thành lập Mặt trận Dân tộc

thống nhất phản đế, người chủ trương bạo động đe dọa quyền lợi của mẫu quốc

ở Đông Dương và là người chịu trách nhiệm tinh thần của cuộc khởi nghĩa Nam

Kỳ" và kết án tử hình. Sáng sớm ngày 26-8-1941, kẻ thù báo tên các đồng chí

Nguyễn Văn Cừ, Nguyễn Thị Minh Khai, Võ Văn Tần, Nguyễn Hữu Tiến,

Nguyễn Văn Tây, Nguyễn Văn Huân đưa đi xử bắn. Lúc 6 giờ sáng, chúng đưa

Tổng Bí thư Nguyễn Văn Cừ và các đồng chí của anh đến trường bắn Ngã Ba

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

Giồng, thuộc xã Tân Thới Thuận, huyện Hóc Môn. Trước đông đảo đồng bào,

khi bị bịt mắt và trói vào cột, các đồng chí Nguyễn Văn Cừ, Nguyễn Thị Minh

Khai… đã hô vang "những khẩu hiệu cộng sản" cho đến khi súng nổ, các đồng

chí gục xuống mới thôi.

Tổng Bí thư Nguyễn Văn Cừ thuộc thế hệ những người Cộng sản đầu

tiên thời kỳ đấu tranh vận động thành lập Đảng ta. Cuộc đời hoạt động cách

mạng tuy ngắn ngủi, song Nguyễn Văn Cừ, một chiến sĩ cộng sản kiên trung,

một lãnh tụ tài năng của Đảng, đã hiến dâng trọn đời mình cho sự nghiệp cách

mạng của Đảng và dân tộc ta. Sự nghiệp cách mạng vẻ vang của Tổng Bí thư

thứ tư của Đảng ta đã góp phần rất quan trọng trong xây dựng nền tảng chính

trị, tư tưởng và tổ chức của Đảng.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

TIỂU KẾT CHƯƠNG 2

Lịch sử là tất cả những gì đã xảy ra không tái diễn trở lại. Do đó, để

khôi phục được bức tranh quá khứ với những nét chân thực, điển hình nhất

phải sử dụng đa dạng, kết hợp nhuần nhuyễn các phương pháp dạy học. Trong

đó, việc tổ chức hoạt động ngoại khóa sẽ góp phần nâng cao hiệu quả bài học

Lịch sử.

Hoạt động ngoại khóa là phương tiện trực quan có khả năng phục vụ rất

tốt cho việc dạy học Lịch sử ở trường phổ thông, có ý nghĩa rất lớn trong việc

cung cấp kiến thức, giáo dục tư tưởng- tình cảm, rèn luyện kỹ năng, kỹ xảo cho

học sinh. Vì vậy, hoạt động ngoại khóa cần được khai thác và sử dụng trong

dạy học Lịch sử ở trường phổ thông. Đặc biệt, Bắc Ninh là một địa phương có

số lượng di tích cách mạng kháng chiến rất lớn, có nhiều anh hùng dân tộc và

các vị lãnh đạo xuất chúng. Điều này vô cùng thuận lợi cho việc giảng dạy Lịch

sử ở các trường phổ thông trong tỉnh nhà.

Muốn khai thác và sử dụng tốt hoạt động ngoại khóa, giáo viên phải

căn cứ vào điều kiện của từng trường và địa phương mình để có phương pháp

khai thác và sử dụng thích hợp. Đồng thời, giáo viên phải nắm vững yêu cầu,

hình thức và phương pháp tiến hành một cách linh hoạt trong quá trình dạy

học.

Trong tình hình đất nước hiện nay, các phương tiện để giúp GV và nhà

trường thực hiện trải nghiệm sáng tạo cho HS trở nên dễ dàng hơn. Điều này

giúp HS được trải nghiệm thực tế từ đó các em sẽ yêu thích bộ môn hơn.

Thiết kế các chủ đề lịch sử về Cố Tổng bí thư Nguyễn Văn Cừ trong tổ

chức HĐNK lịch sử ở trường THPT là một yêu cầu cần thiết góp phần thực

hiện mục tiêu môn học. Trên cơ sở chương trình, sách giáo khoa và các tài liệu

tham khảo, khi xây dựng các chủ đề lịch sử về Tổng Bí thư cho học sinh ở

trường THPT, giáo viên cần biết lựa chọn nội dung cơ bản, sắp xếp bố cục hợp

lý, đảm bảo học sinh có thể nắm vững các kiến thức lịch sử cơ bản trong chương

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

trình, đồng thời đi sâu tìm ra bản chất, mối liên hệ giữa các sự kiện lịch sử, rút

ra kết luận đánh giá quy luật, bài học lịch sử, qua đó rèn luyện năng lực nhận

thức lịch sử và tư duy sáng tạo.

Trên cơ sở các chủ đề đã xây dựng, giáo viên cũng cần áp dụng những

hình thức tổ chức hoạt động ngoại khóa tích cực phát huy năng lực toàn diện

của học sinh - một trong những yêu cầu cần thiết đối với HS trong xu thế toàn

cầu hóa như hiện nay.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

Chương 3

HÌNH THỨC, PHƯƠNG PHÁP TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG

NGOẠI KHÓA VỀ TỔNG BÍ THƯ NGUYỄN VĂN CỪ

CHO HỌC SINH LỚP 12 TRONG DHLS VIỆT NAM Ở

TRƯỜNG THPT

3.1. Hình thức, phương pháp hoạt động ngoại khóa

Thực tế dạy học lịch sử ở nhiều trường phổ thông cho thấy, hoạt

động ngoại khoá vẫn chưa được tổ chức thường xuyên, hoặc nếu có thì mang

tính hình thức và hiệu quả chưa cao. Để góp phần nâng cao hiệu quả dạy, học

LS địa phương ở trường THPT đối với HS lớp 12, người viết đề xuất một số

hình thức, phương pháp tổ chức hoạt động ngoại khóa cơ bản, hiệu quả và dễ

thực hiện về Tổng Bí Thư Nguyễn Văn Cừ cho học sinh cấp THPT trên cơ sở

đã xác định nội dung các chủ đề nhỏ được đề cập ở chương 2.

3.1.1. Đọc sách lịch sử về Tổng Bí Thư Nguyễn Văn Cừ

Trong DHLS, đọc sách là hình thức phổ biến, dễ thực hiện và có hiệu

quả, nhằm cung cấp thêm kiến thức cho học sinh trong giờ nội khóa, song chủ

yếu trong hoạt động ngoại khóa. Đọc sách góp phần rèn luyện cho học sinh

về mặt tư tưởng phẩm chất, đạo đức, kỹ năng, thói quen hứng thú và phương

pháp làm việc với sách. Đó là hình thức đơn giản, dễ làm song lại có hiệu quả

cao về mặt giáo dưỡng, giáo dục và phát triển.

Viết về Tổng Bí Thư Nguyễn Văn Cừ, đã có nhiều tài liệu xuất bản

dưới dạng hồi kí, sách chuyên khảo, kỉ yếu hội thảo khoa học, bài báo,… của

các nhà quân sự, nhân chứng lịch sử, nhà nghiên cứu và giáo dục lịch sử trong

nước và quốc tế trình bày. Do đó, trong quá trình dạy học phần Lịch sử Việt

Nam thế kỉ XX, đặc biệt là về lịch sử Việt Nam giai đoạn 1930 -1945, giáo

viên và học sinh các trường phổ thông có thể tiếp cận, tham khảo được nhiều

nguồn tài liệu phong phú. Tuy nhiên, để hình thức đọc sách đạt được hiệu quả

cao, GV cần căn cứ vào mục đích, đối tượng học sinh ở mỗi vùng -miền, thời

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

gian cho phép,.… để hướng dẫn học sinh đọc sách. Nhằm giúp HS có hệ thống

danh mục sách tham khảo về Tổng Bí Thư Nguyễn Văn Cừ theo các chủ đề,

chúng tôi đã xây dựng thiết kế ở chương 2. Người viết xin liệt kê một số sách

để giáo viên giới thiệu và định hướng phương pháp đọc sách cho các em.

Chủ đề 1: Ảnh hưởng của truyền thống quê hương và gia đình đến quá

trình hình thành nhân cách của Tổng Bí Thư Nguyễn Văn Cừ, GV có thể giới

thiệu cho HS cuốn sách Nguyễn Văn Cừ nhà lãnh đạo xuất sắc, một tấm gương

cộng sản mẫu mực, NXB. Chính trị Quốc Gia, 2012..

Chủ đề 2: Toàn bộ cuộc đời của Tổng Bí Thư Nguyễn Văn Cừ là một

mẫu mực về phẩm chất cao quý của người cộng sản - Bài diễn văn của Tổng Bí

Thư Nguyễn Phú Trọng tại lễ kỉ niệm 100 năm ngày sinh Tổng Bí Thư Nguyễn

Văn Cừ, GV có thể giới thiệu cho HS các cuốn sách Chân dung các Tổng Bí

Thư dành trọn đời cho lý tưởng, của tác giả Nguyễn Công Anh, NXB Hồng

Đức.

Chủ đề 3: Đồng chí Nguyễn Văn Cừ - Tấm gương tiêu biểu về tinh thần

tự học, tự rèn trưởng thành qua thực tiễn đấu tranh cách mạng: GV giới thiệu

cuốn sách “Tự Chỉ Trích” do chính Tổng Bí Thư Nguyễn Văn Cừ viết. Cuốn

sách khắc họa chân dung một nhà cách mạng trẻ tuổi nhưng lại là một nhà lãnh

đạo xuất sắc, một tấm gương sáng chói về đạo đức cách mạng, chí công vô tư,

“tự chỉ trích” trên tinh thần cộng sản cao cả.

Chủ đề 4: Tổng Bí Thư Nguyễn Văn Cừ với cuộc đấu tranh cách mạng

giai đoạn 1930 - 1945, GV có thể giới thiệu cho HS bài phát biểu của ThS.

Nguyễn Thị Dung - Phó Hiệu Trưởng Trường Chính Trị Nguyễn Văn Cừ Bắc

Ninh, đồng chí Nguyễn Văn Cừ - người cộng sản kiên trung, nhà lãnh đạo xuất

sắc của cách mạng Việt Nam

Chủ đề 5: Tổng Bí Thư Nguyễn Văn Cừ với quê hương, quê hương với

đồng chí Nguyễn Văn Cừ.

Mặc dù ít sống ở quê hương, nhưng Tổng Bí Thư đã để lại cho nhân dân

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

địa phương nhiều dấu ấn đẹp đẽ. Tự hào về người con của quê hương, người

dân Phù Khê nói riêng và dân xứ Kinh Bắc phát huy tinh thần và nghị lực, ý

chí và tài năng để xây dựng quê hương xứng đáng với tầm vóc cao cả của Tổng

Bí Thư Nguyễn Văn Cừ.

Chủ đề 6: Từ Sơn - Thị xã trẻ năng động - quê hương Tổng Bí Thư

Nguyễn Văn Cừ

Để tỏ tấm lòng của người dân địa phương với vị Tổng bí Thư trẻ tuổi, tài

năng, trên địa bàn thị xã Từ Sơn hôm nay có một ngôi trường mang tên Ông -

Trường THPT Nguyễn Văn Cừ. Người Từ Sơn cần cù, năng động, sáng tạo

trong lao động, kiên cường bất khuất trong đấu tranh, luôn tự lực tự cường,

không chịu khuất phục trước khó khăn, có ý thức cộng đồng sâu sắc. Thanh

niên, học sinh Từ Sơn luôn có ý thức kế thừa và phát huy truyền thống tốt đẹp

của cha ông để xây dựng bảo vệ quê hương, đất nước.

Nội dung của các cuốn sách, tạp chí, bài phát biểu nêu trên không chỉ

trình bày về thân thế, cuộc đời, sự nghiệp của Tổng Bí Thư mà còn tổng hợp

có chọn lọc nhiều bài viết sâu sắc, hóm hỉnh về những giai thoại trong cuộc đời

của Tổng Bí Thư Nguyễn Văn Cừ. Bộ sách là tư liệu quý báu giúp cho mỗi

người dân Việt Nam nói chung và người dân quê hương Kinh Bắc nói riêng có

cái nhìn toàn diện hơn về vai trò, phẩm chất đạo đức, tài năng xuất sắc của vị

Tổng Bí Thư trẻ tuổi nhất Việt Nam trong công cuộc cách mạng của dân tộc.

Bước 1: Xác định đối tượng, mục đích của việc đọc sách là học sinh

THPT. Đọc sách phục vụ mục đích gì?...)

Bước 2: Giới thiệu tên các cuốn sách hay của các tác giả có thể tìm đọc

(tên sách phải liên quan trực tiếp đến những nội dung kiến thức theo chủ đề,

có xuất xứ rõ ràng - nhà xuất bản, năm xuất bản)

Bước 3: Tạo động cơ (kích thích hứng thú) và nêu nhiệm vụ cho học

sinh định hướng vào nội dung trọng tâm trước khi đọc sách.

Bước 4: Học sinh đọc sách và báo cáo, chia sẻ kết quả với thầy/cô, bạn

bè.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

Vận dụng lí luận trên, khi giới thiệu cho học sinh tác phẩm: GV có

thể giới thiệu: Sinh ra trong một gia đình có truyền thống khoa bảng, truyền

thống yêu nước và tinh thần hiếu học, là hậu duệ đời thứ 17 của anh hùng dân

tộc, danh nhân văn hóa Nguyễn Trãi. Lại lớn lên trên mảnh đất mang đậm bản

sắc dân tộc xứ Kinh Bắc. Với tư chất thông minh, tính tình thẳng thắn cương

trực và tinh thần tự tôn dân tộc Nguyễn Văn Cừ đã trở thành người chiến sĩ

cộng sản kiên trung mẫu mực, nhà chính trị có bản lĩnh luôn kết hợp nhuần

nhuyễn giữa lí luận và thực tiễn, nhà chỉ đạo chiến lược, sách lược tài tình, một

tấm gương sáng về tinh thần phê và tự phê. Nguyễn Văn Cừ chưa từng xuất

dương mà trưởng thành từ thực tiễn cách mạng trong nước, cuộc đời của ông

tuy ngắn ngủi, bị sát hại lúc 29 tuổi, nhưng Ông đã để lại cho chúng ta một sự

nghiệp cách mạng chói sáng của vị Tổng Bí Thư trẻ tuổi, chí lớn, tài cao tận

trung với nước, tận hiếu với dân. Đến với cuốn sách Nguyễn Văn Cừ nhà lãnh

đạo xuất sắc, một tấm gương cộng sản mẫu mực các em không chỉ hiểu thêm

về cuộc đời và phẩm cách của một chiến sĩ cộng sản, được biết thêm nhiều

những câu chuyện thú vị về Ông. Cuộc đời và sự nghiệp của Nguyễn Văn Cừ

đã trở thành tấm gương sáng chói về tinh thần dân tộc khơi dậy trong mỗi người

Bắc Ninh nói riêng và Việt Nam nói chung niềm yêu, niềm tin, niềm tự hào vào

cách mạng, vào Đảng. Thông qua việc giới thiệu trên, giáo viên sẽ khơi dậy ở

các em lòng ham hiểu biết, hứng thú đọc sách, mong muốn khám phá cái mới.

Từ đó các em sẽ tự giác, tích cực tìm đọc cuốn sách để làm phong phú thêm sự

hiểu biết của bản thân đồng thời rèn luyện kĩ năng đọc sách, hướng tới phát

triển năng lực “tự học” của các em.

3.1.2. Hướng dẫn học sinh tìm hiểu kiến thức lịch sử về Tổng Bí Thư Nguyễn

Văn Cừ trên mạng Internet

Liên quan đến chủ đề về Tổng Bí Thư Nguyễn Văn Cừ, tư liệu trên

mạng Internet được tổng hợp dưới nhiều dạng khác nhau: văn bản (text) là

các bài viết, các bài phát biểu, sách báo; đặc biệt học sinh có thể download

vở chèo về Tổng Bí Thư Nguyễn Văn Cừ….

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

Vì vậy, ở những địa bàn có điều kiện về cơ sở vật chất, giáo viên nên

phổ biến và khuyến khích học sinh tăng cường tham gia hoạt động ngoại khóa

này. Để giúp HS tìm kiếm thông tin trên mạng Internet được nhanh chóng và

hiệu quả, giáo viên cần hướng dẫn các em một số kĩ thuật tìm kiếm cơ bản,

như: tìm kiếm tư liệu theo cụm từ, thuật ngữ (chìa khóa), gõ tên nhân vật, địa

danh lịch sử, tìm kiếm theo thời gian xảy ra biế n cố lịch sử, hoặc khái niệm,

thuật ngữ,….

Tuy nhiên, để học sinh khai thác hiệu quả nguồn tư liệu lịch sử trên

mạng Internet nói chung, về Tổng Bí Thư Nguyễn Văn Cừ nói riêng, giáo viên

cần lưu ý:

Thứ nhất, giáo viên cần định hướng cho học sinh, việc khai thác tư liệu

phải đứng trên quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin và chủ trương, đường

lối của Đảng, Nhà nước trong công tác giáo dục thế hệ trẻ.

Thứ hai, hướng dẫn học sinh cách nhận biết các trang web đáng tin cậy

có thể sử dụng trong quá trình tìm kiếm. Ví như những trang web có đuôi

miền là edu (trang giáo dục), gov (trang chính phủ), com (trang thương

mại), org, net, vn… (trang tổ chức phi chính phủ) là những tên miền cấp một,

có độ tin cậy cao khi thành lập và đăng tải.

Thứ ba, giáo viên nên cung cấp các địa chỉ tìm kiếm quen thuộc và tin

cậy cho HS như các địa chỉ sau đây:

http://www.google.com.vn (công cụ tìm kiếm tiếng Việt)

http://www.vi.wikipedia.org (công cụ tìm kiếm Bách khoa toàn thư -

tiếng Việt).

http://www.bachkhoatoanthu.gov.vn (Từ điển Bách khoa toàn thư VN)

http://www.btlsqsvn.org.vn(Bảo tàng lịch sử quân sự Việt Nam)

http://www.trianlietsi.vn(Tri ân liệt sĩ)

http://www.cpv.org.vn (báo điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam)

http://www.mofa.gov.vn (Bộ Ngoại giao Việt Nam)

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

http://www.nhandan.com.vn (báo Nhân dân)

http://www.vnagency.com.vn (Thông Tấn Xã Việt Nam)

http://www.qdnd.vn (báo Quân đội Nhân dân)

http://www.thanhnien.com.vn (báo Thanh Niên)

http://www.quehuong.org.vn (Giới thiệu về Văn hoá Việt Nam)

http://www.map.com (Tra cứu các loại bản đồ),…

Thứ tư, giáo viên hướng dẫn học sinh tìm kiếm thông tin theo nội dung,

từ khóa bám sát nội dung chủ đề như: Tổng Bí Thư Nguyễn Văn Cừ.

3.1.3. Thi kể chuyện lịch sử về Tổng Bí Thư Nguyễn Văn Cừ

Trong dạy học lịch sử, thi kể chuyện là một hình thức vô cùng hứng thú

và hấp dẫn đối với HS. Đó là một sân chơi không chỉ cung cấp cho các em hệ

thống tri thức phong phú mà còn bồi dưỡng năng lực tư duy, hành động và

năng khiếu của bản thân.

Khi tổ chức thi kể chuyện lịch sử về Tổng Bí Thư Nguyễn Văn Cừ cho

HS,GV cần lưu ý những điểm sau:

Thứ nhất, giáo viên phải xác định rõ mục đích tổ chức cuộc thi, điều kiện

về không gian, thời gian để lên kế hoạch và lựa chọn hình thức thi sao cho phù

hợp và mang lại hiệu quả.

Thứ hai, cần có chương trình chi tiết, kế hoạch chuẩn bị chu đáo

(về thể lệ cuộc thi, thành lập ban tổ chức, bộ phận tuyên truyền, thời gian tổ

chức - sơ khảo và chung kết, dự trù kinh phí và cơ cấu giải thưởng,…).

Thứ ba, nội dung của cuộc thi kể chuyện về Tổng Bí Thư Nguyễn Văn

Cừ nhằm phổ biến kiến thức lịch sử một cách khoa học, chứ không phải là

những câu chuyện hư cấu, giật gân. Do đó câu chuyện kể phải có chủ đề, có nội

dung cốt truyện, gắn với sự kiện, nhân vật lịch sử. Mọi câu chuyện học sinh kể

tại cuộc thi phải có xuất xứ từ những nguồn tài liệu tin cậy và phải thông qua

sự kiểm duyệt của ban tổ chức.

Thứ tư, về phương pháp kể chuyện, kể chuyện về Tổng Bí Thư Nguyễn

Văn Cừ có thể kể bằng nhiều cách khác nhau như: kể lại nội dung một cuốn

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

sách hay mình đã đọc, kể lại câu chuyện học sinh đã nghe từ nhân chứng lịch

sử,...Nội dung câu chuyện được kể không chỉ có khối lượng sự kiện tri thức

được cung cấp mà còn bao gồm cả việc phân tích nêu lên bản chất của sự vật

và hiện tượng thì mới có tác dụng giáo dục lớn đối với học sinh. Thi kể chuyện

phải làm cho người nghe tạo được biểu tượng về nội dung câu chuyện, tạo được

xúc động như đang chứng kiến lại sự kiện ấy. Để câu chuyện kể hay hơn, hấp

dẫn hơn với người nghe, khi kể cần kết hợp với hình ảnh, âm thanh (thiết kế

trên powerpoint hoặc in hình ảnh rồi dán trên giấy Ao). Người kể chuyện phải

“nhập vai” vào nhân chứng lịch sử từng tham gia sự kiện, ngôn ngữ diễn đạt

phải trong sáng, phù hợp với khung cảnh, tình tiết của câu chuyện,…

Thông thường, một câu chuyện kể hoàn chỉnh được cấu trúc như sau:

Giới thiệu vấn đề

Tình huống đặt ra

Diễn biến sự kiện

Sự phát triển của tình tiết đến cao độ

Câu chuyện kết thúc

Đối với hình thức thi kể chuyện lịch sử về Tổng Bí Thư Nguyễn Văn Cừ,

tôi tiến hành hình thức kể chuyện lịch sử theo cách kể lại nội dung một cuốn

sách hay đã đọc, một câu chuyện được ghi chép trong tài liệu, hoạt động kể

chuyện này cần được kết hợp chặt chẽ với đọc sách. Từ việc hướng dẫn cho

học sinh đọc sách, giáo viên có thể tổ chức cho các em thi kể chuyện lịch sử

theo một chủ đề riêng.

Thông qua công tác tìm hiểu và kể chuyện, học sinh sẽ hiểu sâu sắc nội

dung bài học. Đồng thời những câu chuyện có thật đó cũng giáo dục cho các

em lòng yêu mến, tự hào về quê hương đất nước mình đã sản sinh ra những anh

hùng dân tộc, để từ đó các em sẽ tự xác định và nâng cao ý thức trách nhiệm

của bản thân đối với quê hương, có mong muốn xây dựng quê hương ngày càng

giàu đẹp hơn.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

3.1.4. Nói chuyện lịch sử về Tổng Bí Thư Nguyễn Văn Cừ

Trong DHLS, kể chuyện lịch sử chủ yếu là trình bày các sự kiện cụ thể

nâng lên trình độ tư duy khái quát thì nói chuyện lịch sử chủ yếu là làm người

nghe nhận thức một cách khái quát, được minh họa, được dẫn chứng bằng các

sự kiện cụ thể theo một chủ đề nào đấy. Như vậy, nói chuyện lịch sử có nội

dung và yêu cầu cao hơn kể chuyện lịch sử.

Nói chuyện lịch sử thường được kết hợp tổ chức vào dịp kỉ niệm các

ngày lễ lớn của dân tộc như: kỉ niệm ngày thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam

(3 -2), ngày Quốc tế phụ nữ (8 -3), ngày thành lập Đoàn Thanh niên Cộng sản

Hồ Chí Minh (26 -3), ngày giải phóng miền Nam (30 -4), ngày Cách mạng tháng

Tám và Quốc khánh (2 -9), ngày thành lập Quân đội Nhân dân Việt Nam,… và

tổ chức vào thứ Hai trong tiết chào cờ trước học sinh toàn trường.

Để buổi nói chuyện lịch sử đạt được hiệu quả cao, chúng tôi xin đưa ra

một số lưu ý như sau:

Thứ nhất, phải xác định rõ mục tiêu và lên kế hoạch cụ thể (dự kiến tổ

chức vào thời gian nào, mời ai nói chuyện lịch sử, có thể kết hợp với hoạt

động ngoại khóa hoặc phong trào nào, thành phần tham dự,…).

Thứ hai, lên kịch bản cho buổi nói chuyện lịch sử (chương trình được

thực hiện như thế nào cho trang nghiêm mà hiệu quả, các tiết mục xen kẽ như

văn nghệ, phát động cuộc thi chào mừng,.…)

Thứ ba, cần có sự sắp xếp trước với người nói chuyện về Tổng Bí Thư

Nguyễn Văn Cừ trước ít nhất nửa tháng, để họ có sự chủ động, chuẩn bị nội

dung (dù khách mời là giáo viên bộ môn, hoặc nhà nghiên cứu). Nội dung nói

chuyện lịch sử phải căn cứ vào đối tượng học sinh, tránh rườm rà, thiếu trọng

tâm và xa rời mục tiêu giáo dục trong dịp kỉ niệm.

Thứ tư, tham khảo các hình thức, biện pháp tổ chức hoạt động ngoại

khóa theo chủ đề để tăng tính hiệu quả của buổi nói chuyện dưới cờ.

Với chủ đề nói chuyện lịch sử về Tổng Bí Thư Nguyễn Văn Cừ nhằm phục

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

vụ cho bài học trong chương trình nội khóa, phần Lịch sử Việt Nam thế kỷ

XX cho học sinh trong toàn trường và được tổ chức nhân dịp kỉ niệm ngày sinh

của Tổng Bí Thư. Giáo viên bộ môn lịch sử sẽ xin ý kiến của Ban giám

hiệu nhà trường từ đầu năm, phối hợp với Đoàn thanh niên mời các thầy/ cô

giáo dạy bộ môn lịch sử trong trường mình hoặc các trường bạn - những thầy

cô có am hiểu sâu sắc về thân thế, cuộc đời sự nghiệp cách mạng của Tổng Bí

Thư Nguyễn Văn Cừ tới nói chuyện nhằm phục vụ cho chủ đề của buổi

ngoại khóa.

Tiến trình của buổi nói chuyện lịch sử về Tổng Bí Thư Nguyễn Văn Cừ

có thể tiến hành như sau:

Đầu tiên, người dẫn chương trình (MC) lên ổn định tổ chức, mời toàn

thể các thầy cô và học sinh đứng dậy làm lễ chào cờ.

Tiếp đó, đại diện ban tổ chức lên giới thiệu chương trình, đại biểu tham

dự, sau đó mời toàn thể khách mời và các em học sinh xem một đoạn phim tài

liệu (7 -10 phút) về Tổng Bí Thư Nguyễn Văn Cừ, kèm theo một số hoạt động

trên cả nước hướng tới kỉ niệm hướng tới ngày thành lập Đảng Cộng Sản (1930

- 2020) nhằm thể hiện lòng biết ơn và kính trọng của dân tộc đối với công lao

to lớn của Tổng Bí Thư.

Kế tiếp, MC giới thiệu khách mời lên nói chuyện về Tổng Bí Thư

Nguyễn Văn Cừ (nội dung câu chuyện đã được thống nhất từ trước)

Ví dụ: khi nói chuyện với học sinh về sự kính trọng và nể phục của Đại

Tướng Võ Nguyên Giáp Với Tổng Bí Thư Nguyễn Văn Cừ: “Đại Tướng Võ

Nguyên Giáp gặp Tổng Bí Thư trong nhóm chỉ đạo hoạt động công khai và nửa

công khai hoạt động ở Hà Nội do Bác Trường Chinh phụ trách. Bác Cừ thường

đến nhà Bác Giáp để trao đổi ý kiến. Về sau Bác Cừ vào hoạt động ở Miền

Nam, mỗi lần trở ra Hà Nội Bác Cừ thường đến thăm Bác Giáp. Vào dịp kỉ

niệm 85 năm ngày sinh của Bác Cừ, Bác Giáp vẫn tự hỏi: “sao lúc đó Bác Cừ

đã có những tư duy lý luận sắc sảo như vậy?”. Bác Giáp nhớ nhất buổi họp ở

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

nhà Bác Phan Thanh do Bác cừ chủ trì thảo luận về việc xuất bản cuốn Tự Chỉ

Trích do Bác Cừ viết, cuộc họp diễn ra rất sôi nổi, tổng kết cuộc họp Bác Giáp

khẳng định tư tưởng tự chỉ trích táo bạo của Bác Cừ đã tạo điều kiện cho tư

tưởng đúng đắn của Đảng đi sâu vào đông đảo quần chúng cách mạng, kể cả

trong tầng lớp trí thức và phải coi đó là một kinh nghiệm quý báu. Trong con

mắt của vị Đại Tướng, Bác Cừ là người bình dị, không bao giờ lạm dụng chức

vụ lãnh đạo cao nhất, Bác Cừ rất dân chủ, rất tôn trọng ý kiến của các đồng

chí khác. Bác Giáp từng chia sẻ: “Với tôi, nhớ lại những ngày làm việc với anh

Cừ, tôi đã rất khâm phục anh, một người lãnh đạo có tinh thần hiểu biết sâu

sắc những nguyên lý của chủ nghĩa Mác - Lênin. Ngày nay đọc lại những bài

viết, những tác phẩm lý luận của anh, tôi càng khâm phục. Tôi thấy phải tiếp

tục nghiên cứu, học tập anh - một con người thông minh, bình dị, dân chủ, đoàn

kết, một người đảng viên cộng sản lỗi lạc, một Tổng Bí Thư mẫu mực, một nhà

lãnh đạo xuất sắc của Đảng ta”. Bác Lê Văn Lương cũng từng kể lại rằng:

“khi cùng tuổi, cùng học 1 lớp, cùng vào Đảng một ngày nhưng Nguyễn Văn

Cừ đã tỏ ra là người rất nghị lực, thông minh và lanh lợi. Và khi được hỏi vì

sao mà bác Lưu và bác Lê Duẩn đều hơn bác Cừ 5 tuổi mà lại nhường nhịn

bầu bác Cừ làm Tổng Bí Thư, bác Lê Duẩn trả lời: Anh ấy giỏi hơn chúng tôi

và là con người rất gương mẫu”. Kết thúc buổi nói chuyện MC khẳng định lại

Tổng Bí Thư Nguyễn Văn Cừ không chỉ trở thành tấm gương sáng về tinh thần

phê và tự phê mà còn niềm tự hào của những người con Kinh Bắc

Khi nói chuyện, cần xen kẽ câu hỏi nêu vấn đề, kĩ năng diễn đạt, nhập

vai để thu hút sự chú ý của học sinh, kết hợp với trình bày hình ảnh trên

powerpoint để tăng thêm tính sinh động, hấp dẫn. Kết thúc câu chuyện, người

nói chuyện lịch sử phải có thông điệp giáo dục, gửi tới học sinh toàn trường

hiểu rõ được công lao to lớn của Tổng Bí Thư Nguyễn Văn Cừ và ý nghĩa của

cuốn sách Tự Chỉ Trích, qua đó nhận thức được trách nhiệm của mình

trong tình hình hiện nay.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

Cuối cùng, đại diện ban tổ chức lên cảm ơn và tặng hoa khách mời. Học

sinh các lớp cũng có thể lên tặng hoa và chụp ảnh lưu niệm (nếu là khách mời

ngoài trường).

Một buổi tổ chức nói chuyện lịch sử về Tổng Bí Thư Nguyễn Văn Cừ

nếu có kịch bản, kế hoạch chuẩn bị và tiến hành theo trình tự hướng dẫn như

trên chắc chắn sẽ đem lại hiệu quả cao. Học sinh sẽ không chỉ có thêm những

hiểu biết về quá trình hoạt động cách mạng của Tổng Bí Thư mà còn cả nhân

cách cao đẹp của vị Tổng Bí Thư trẻ tuổi nhất Việt Nam. Tên tuổi của Tổng Bí

Thư sẽ mãi mãi in đậm trong trái tim người Kinh Bắc và trong lịch

sử dân tộc Việt Nam.

3.1.5. Thi tìm hiểu và triển lãm hình ảnh về Tổng Bí Thư Nguyễn Văn Cừ

Thi tìm hiểu và triển lãm hình ảnh trong DHLS là một hình thức hoạt

động ngoại khóa dễ tổ chức, khá phổ biến mà kết quả đạt được lại khả quan.

Thông thường, tổ chức cuộc thi tìm hiểu về một chủ đề lịch sử nói

chung, về Tổng Bí Thư Nguyễn Văn Cừ nói riêng, chúng ta cần phải xác :

Giai đoạn thứ nhất: giai đoạn chuẩn bị: Chúng ta phải xác định rõ mục

đích của việc tổ chức cuộc thi (phải có tác dụng hỗ trợ cho bài học nội khóa)

và có kế hoạch cụ thể. Cuộc thi có thể tiến hành trong từng khối hoặc trong

toàn bộ nhà trường, có thể ở cả cấp trung học cơ sở và trung học phổ thông

trong cả nước dưới hình thức ra câu hỏi đưa đến từng khối lớp, có giới hạn thời

gian, nộp bài, chấm điểm và có giải thưởng.

Giai đoạn thứ hai: Phát động cuộc thi. Thời gian phát động cuộc thi lịch

sử phải được công bố trên bảng tin nhà trường và các phương tiện ít

nhất là 1 -1,5 tháng trước ngày tổ chức. Các hoạt động của đoàn trường trong

thời gian này cũng cần tích cực hướng tới cuộc thi, như: treo khẩu hiệu, băng

rôn, mở bài hát trong giờ giải lao giữa các tiết học. Những hoạt động như vậy

sẽ góp phần khích lệ, động viên học sinh toàn trường tham gia và chắc chắn

sẽ đạt kết quả tốt.

Giai đoạn thứ ba: tổ chức cuộc thi: Ngày tổ chức cuộc thi tìm hiểu và

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

triển lãm hình ảnh LS nên bố trí một buổi riêng, để học sinh toàn trường được

theo dõi, cổ vũ các bạn. Ban tổ chức cuộc thi cần chuẩn bị chu đáo ở khâu tổ

chức (băng kỉ niệm, thành phần khách mời, ban giám khảo,…) để hoạt

động vừa trang nghiêm, tiết kiệm, có ý nghĩa thực tiễn. Học sinh các lớp cũng

có thể làm băng rôn cổ đội mình dự thi (mũ, khẩu hiệu có chữ cổ vũ).

Sau khi kết thúc: cần phải công bố kết quả cuộc thi rộng rãi và

cần nghiêm túc rút kinh nghiệm để lần sau tổ chức tốt hơn.

3.2. Thực nghiệm sư phạm

3.2.1. Thực nghiệm sư phạm hình thức tổ chức cuộc thi tìm hiểu và triển lãm

hình ảnh về Tổng Bí Thư Nguyễn Văn Cừ cho HS trường THPT Nguyễn

Văn Cừ - Từ Sơn Bắc Ninh.

Vài nét về Trường THPT Nguyễn Văn Cừ

Tháng 12/ 2004 UBND tỉnh Bắc Ninh quyết định thành lập thêm trường

THPT tại xã Phù Khê, quê hương của Tổng Bí Thư Nguyễn Văn Cừ, để bày tỏ

lòng biết ơn, sự ngưỡng mộ và tự hào về một người con nơi quê hương Kinh

Bắc, ngôi trường mới vinh dự mang tên Trường THPT Nguyễn Văn Cừ.

Trường trung học phổ thông Nguyễn Văn Cừ được thành lập ngày

20/11/2004, năm học đầu tiên 2005 - 2006, trường chỉ có 8 lớp 10 với 412 học

sinh và 18 thầy cô giáo. Hai năm đầu sau khi thành lập, do trường mới đang

trong giai đoạn xây dựng nên nhà trường phải học nhờ trường THCS Hương

Mạc, văn phòng làm việc chính là phòng khách của khu lưu niệm Tổng bí thư

Nguyễn Văn Cừ. Tháng 9 - 2007, với sự quan tâm đầu tư xây dựng của UBND

thị xã Từ Sơn nhà trường được chuyển ra học tại khu trường mới, lúc này nhà

trường vừa tổ chức dạy và học, vừa là công trình xây dựng, cho đến hiện nay

cơ bản các hạng mục xây dựng đã hoàn thành và đã đưa vào sử dụng. Trong ba

năm đầu tiên sau khi thành lập, mỗi năm nhà trường lại tăng một khối lớp, nên

đầu các năm học việc phân công giảng dạy gặp nhiều khó khăn do giáo viên

chưa được bổ sung kịp, tuy nhiên được sự quan tâm của Sở GD - ĐT Bắc Ninh,

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

sự cố gắng của CBGV nhà trường vẫn duy trì dạy và học bình thường. Cho đến

hiện nay thì nhà trường đã có đội ngũ CBGV đủ theo quy định và tương đối

đồng bộ, gồm 88 CBGV (05 CBQL, 75 GV, 08 nhân viên văn phòng, bảo vệ),

hàng năm có khoảng trên 20 giáo viên đạt giáo viên giỏi cấp trường, 02 - 06

giáo viên đạt giáo viên giỏi cấp tỉnh , nhiều đồng chí thi đỗ và đi học cao học.

Việc tuyển sinh của nhà trường chỉ khó khăn trong năm học đầu tiên sau khi

thành lập, các năm sau đó số thí sinh đăng ký dự thi đều gấp từ 1,5 - 2 lần so

với chỉ tiêu được tuyển nên chất lượng đầu vào của nhà trường đã từng bước

được nâng lên.

Sự học trên quê hương Tổng Bí thư Nguyễn Văn Cừ phát triển đến đâu

tùy thuộc nhiều yếu tố, nhưng có điều chắc chắn rằng nếu người cầm quân

không có khát vọng, không mạnh dạn trong cách nghĩ cách làm sẽ chẳng bao

giờ có được thành công như mong muốn.

Qua khảo sát, tìm hiểu tôi đã tiến hành thực nghiệm sư phạm tổ chức

cuộc thi tìm hiểu và triển lãm ảnh về Tổng Bí Thư Nguyễn Văn Cừ tại trường

THPT Nguyễn Văn Cừ, ngôi trường nằm ngay trên quê hương của Tổng Bí

Thư với mong muốn khơi dậy được tinh thần tự học, hăng hái sáng tạo, không

ngừng nỗ lực để xây dựng một quê hương Kinh Bắc giàu đẹp hơn, văn minh

hơn. Đối tượng tham gia cuộc thi tìm hiểu và triển lãm ảnh là toàn bộ học sinh

khối 12 của trường THPT Nguyễn Văn Cừ. Buổi ngoại khóa được tổ chức vào

tháng 01 năm 2020.

Qua cuộc thi, chúng tôi cũng mong muốn khơi dậy được niềm tự hào

của các em học sinh trường THPT Nguyễn Văn Cừ, từ đó khích lệ tinh thần

học tập của các em, giúp cho các em ngày càng trở nên năng động, bản lĩnh

hơn xứng đáng là thế hệ con cháu của Tổng Bí Thư Nguyễn Văn Cừ.

* Mục tiêu thực nghiệm

Về kiến thức:

Trong chương trình lịch sử Việt Nam lớp 12, đặc biệt phần Lịch sử

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

Việt Nam thế kỉ XX, những hoạt động và tư tưởng của Tổng Bí Thư Nguyễn

Văn Cừ có ảnh hưởng to lớn tới cách mạng Việt Nam. Do vậy, tổ chức cuộc thi

này nhằm giúp học sinh khắc sâu những cống hiến lớn lao của Tổng Bí Thư đối

với quê hương Bắc Ninh và lịch sử dân tộc Việt Nam. Bằng hành trang tri thức

và nhiệt huyết của tuổi trẻ tổ chức cuộc thi tìm hiểu và triển lãm hình ảnh về

Tổng Bí Thư chính là học hỏi một tấm gương sáng ngời phẩm chất đạo đức cao

đẹp, ý chí cách mạng, tư tưởng của vị Tổng Bí Thư trẻ tuổi và tài năng của

Đảng Cộng Sản Việt Nam.

Về kỹ năng:

Trong quá trình chuẩn bị và tham gia cuộc thi học sinh sẽ tự giác, tích

cực, chủ động tìm hiểu, luyện tập để nâng cao nhận thức, trình độ và có được

những kỹ năng hoạt động tập thể cần thiết. Cuộc thi là môi trường tạo cơ hội

cho cá nhân bộc lộ năng khiếu, năng lực, hành động của mình, khả năng tự

tìm tòi, khám phá. Ngoài ra óc quan sát, trí tưởng tượng của học sinh được

hình thành qua việc tri giác các tài liệu, tranh ảnh, qua lời kể sinh động, chân

thực của giáo viên hoặc các nhân chứng lịch sử. Nó cũng giúp cho học sinh

trong việc phát huy khả năng phân tích, đánh giá, tổng hợp, khái quát hóa, khả

năng vận dụng tốt những kiến thức đã học vào thực tiễn. Mặt khác, cuộc thi

với nhiều hình thức tổ chức phong phú, phù hợp và hấp dẫn còn nhằm rèn

luyện cho các em khả năng nói, diễn đạt, biểu diễn, tư thế tác phong, lòng

nhiệt tình sôi nổi và tinh thần đoàn kết, tương trợ, giúp đỡ lẫn nhau trong học

tập.

Về tư tưởng, thái độ:

Ở trường THPT cuộc thi là một trong những phương thức hoạt động hấp

dẫn của nhà trường nhằm giáo dục bồi dưỡng rèn luyện học sinh về truyền

thống, đạo đức, lối sống, giáo dục thế hệ trẻ biết trân trọng sự hi sinh của lớp

người đi trước.

Qua cuộc thi giáo dục niềm tự hào và niềm tin vững chắc vào sức mạnh

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

của Đảng, vào sự phát triển của dân tộc trong xây dựng đất nước mà Đảng,

Bác Hồ và nhân dân đã chọn. Đồng thời, cũng giáo dục cho các em những

truyền thống tốt đẹp của dân tộc Việt Nam, đó là lòng yêu quê hương đất

nước, ý chí anh hùng dũng cảm, bất khuất, sẵn sàng hy sinh tất cả vì độc

lập và tự do của Tổ quốc. Giáo dục cho các em tinh thần phê và tự phê, đồng

thời giáo dục cho các em tinh thần và thái độ lao động đúng đắn, lòng kính

trọng, lòng biết ơn sâu sắc đối với các thế hệ đi trước đã hy sinh xương máu

cho Tổ quốc hôm nay.

Cuộc thi còn hình thành cho HS lòng say mê hứng thú học tập với bộ

môn Lịch sử, khắc phục tình trạng gò ép, học đối phó. Sự hiểu biết sâu sắc hơn

về Tổng Bí Thư Nguyễn Văn Cừ, về truyền thống cách mạng của quê hương,

về truyền thống anh dũng bất khuất của dân tộc còn giúp các em thêm phấn

khởi học tập, hăng say lao động, tu dưỡng bản thân để xây dựng Tổ quốc văn

minh, giàu đẹp.

* Các bước tiến hành tổ chức cuộc thi tìm hiểu và triển lãm hình ảnh về

Tổng Bí Thư Nguyễn Văn Cừ

- Bước 1: Phát động cuộc thi với nội dung:

Tìm hiểu về cuộc đời và sự nghiệp cách mạng của Tổng Bí Thư Nguyễn

Văn Cừ giữa các lớp của khối 12.

Cuộc thi có thành công, có thu hút được đông đảo các em học sinh tham

gia hay không tùy phần lớn ở nội dung này. Nó chiếm tới 75% tổng số thời gian

của cuộc thi và đòi hỏi sự chuẩn bị chu đáo và công phu của GV và HS.

- Bước 2: Tổ chức vòng sơ khảo

Nội dung cuộc thi tìm hiểu về cuộc đời và sự nghiệp cách mạng của

Tổng Bí Thư Nguyễn Văn Cừ phần lớn nằm trong chương trình lớp 12. Trường

Trung học phổ thông Nguyễn Văn Cừ có 11 lớp 12. Do đó, nhất thiết phải tổ

chức vòng thi sơ khảo để lựa chọn ra 3 lớp xuất sắc nhất đại diện cho khối 12

tham dự vòng thi chung kết. Các học sinh khối lớp còn lại làm khán giả cuộc

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

thi.

- Hình thức thi: Mỗi lớp 12 cử ra 6 học sinh lập thành một đội tham gia

thi đố vui lịch sử, 3 lớp có số điểm cao nhất sẽ được dự thi vòng chung kết.

- Bước 3: Tổ chức vòng chung kết

- Thành phần tham dự

+ Thí sinh dự thi: Ba lớp có số điểm cao nhất vòng sơ khảo; mỗi lớp cử

ra năm người.

+ Ban giám khảo: Ban giám khảo sẽ có đáp án cho trước của các phần

thi kiến thức, nhiệm vụ chủ yếu của ban giám khảo là chấm thi các phần

không có đáp án cho trước bằng bảng điểm. Thành phần Ban giám khảo là ba

giáo viên.

+ Khán giả: Các đại biểu khách mời; tất cả các thầy cô giáo trong trường;

toàn bộ HS lớp 12 và đại diện học sinh của các khối lớp 10,11.

+ Ban thư ký: Có nhiệm vụ tổng kết điểm các phần thi và xác định đội

chiến thắng, báo hết thời gian theo quy định. Ban thư ký gồm 2 thành viên.

+ Người dẫn chương trình: Một nam một nữ nắm chắc các nội dung của

cuộc thi, luôn chủ động, linh hoạt với các tình huống diễn ra trong cuộc thi.

*Tiến trình cuộc thi:

- Người dẫn chương trình (MC) lên ổn định tổ chức, mời toàn

thể làm lễ chào cờ, tuyên bố lý do, giới thiệu đại biểu, chương trình, ban

giám khảo, thư ký. Người dẫn chương trình giới thiệu các đội thi ra sân khấu

chào khán giả và tự giới thiệu về đội mình, thông điệp đến với cuộc thi và

các thành viên trong đội cùng tham gia.

Đại diện Ban giám hiệu nhà trường (Hiệu trưởng trường THPT Nguyễn

Văn Cừ) lên phát biểu. Để bài phát biểu của lãnh đạo nhà trường tạo được không

khí lịch sử, có tác dụng lớn cho người nghe, giáo viên nên thiết kế và trình chiếu

xen kẽ bằng một số hình ảnh trên powerpoint theo tiến trình lịch sử.

- MC tuyên bố bắt đầu cuộc thi chung kết, công bố thể lệ và kết

quả các vòng thi sơ khảo để các tập thể lớp và cá nhân chuẩn bị chủ động cho

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

thứ tự phần thi.

- Các cá nhân và tập thể lớp lên báo cáo, thuyết trình sản phẩm

(tập san tập hợp các câu hỏi dự thi, tranh, ảnh triển lãm về Tổng Bí Thư Nguyễn

Văn Cừ,…) trước Ban giám khảo và khán giả theo dõi. Sau mỗi phần

trình bày của thí sinh, Ban giám khảo nên có câu hỏi, khán giả cũng có thể đặt

câu hỏi yêu cầu giải đáp.

Câu 1: Tổng Bí Thư Nguyễn Văn Cừ sinh ra và lớn lên ở đâu? Trong

quá trình hoạt động cách mạng, Tổng Bí Thư đã ở những nhà tù nào?

Câu 2: Tổng Bí Thư Nguyễn Văn Cừ là hậu duệ của ai? Ngôi trường

THPT mà Tổng Bí Thư theo học trước khi làm cách mạng có tên là gì?

Câu 3: Hoàn cảnh nào đã đưa Tổng Bí Thư Nguyễn Văn Cừ tham gia

cách mạng giải phóng dân tộc? Bước ngoặc đánh dấu sự nghiệp cách mạng của

Tổng Bí Thư là gì?

Câu 4: Nguyễn Văn Cừ được bầu làmTổng Bí Thư được cử làm Bí thư

năm bao nhiêu? Khi đó Tổng Bí Thư bao nhiêu tuổi?

Câu 5: Mục đích viết cuốn Tự Chỉ Trích của Tổng Bí Thư Nguyễn Văn

Cừ là gì?

Câu 6: Giai đoạn 1930 - 1936, Tổng Bí Thư Nguyễn Văn Cừ làm gì, ở đâu?

Câu 7: Trong cuộc đời hoạt động của mình Tổng Bí Thư gắn bó với

vùng đất nào nhất?

Câu 8: Tuổi trẻ Nguyễn Văn Cừ là tên vở chèo do ai dàn dựng và biểu

diễn vào những năm 1970,1980?

Câu 9: Lớp em hãy vẽ một bức tranh thể hiện nội dung học sinh cả

nước đang tích cực tham gia cuộc thi tìm hiểu về Tổng bí Thư Nguyễn Văn Cừ.

Câu 10. Nếu được đến thăm nhà tù Côn Đảo (nơi Tổng Bí Thư từng bị

giam cầm) và nghĩa trang liệt sĩ Hàng Dương (nơi Có mộ phần của Võ Thị

Sáu), được phép viết một lá thư cho những người lính hi sinh vì tổ quốc, em sẽ

viết như thế nào?

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

Câu 11. Nếu có một người bạn nước ngoài rất quan tâm và kính trọng

Tổng Bí Thư Nguyễn Văn Cừ, em sẽ viết thư kể cho bạn về Tổng Bí Thư như

thế nào?

Câu 12. Lớp em hãy vẽ một bức tranh cổ động về tinh thần và cống hiến

lớn lao của Tổng Bí Thư Nguyễn Văn Cừ và công cuộc đổi mới quê hương Kinh

Bắc - Bắc Ninh hiện nay (câu hỏi dành cho nội dung thi triển lãm).

Câu 13. Lớp em hãy sưu tầm các hình ảnh liên quan đến Tổng Bí Thư

Nguyễn Văn Cừ qua các thời kì và trình bày sự hiểu biết của mình qua mỗi hình

ảnh trên (câu hỏi dành cho nội dung thi triển lãm).

Thứ năm, để thay đổi không khí và có thời gian cho các đội chơi tạm

nghỉ, ban tổ chức đưa vào nội dung trò chơi “Bức tranh bí mật” dành cho

khán giả với 5 miếng ghép. GV sử dụng các tư liệu làm câu hỏi cho 5 miếng

ghép để lật mở bức tranh bí mật:

Ô số 1: Sử dụng Tư liệu 1: “Hình ảnh Tổng Bí Thư Nguyễn Văn Cừ”

(không có chú thích) kết hợp với câu hỏi: Đây là ai? Ông giữ vị trí như thế nào

trong Đảng?

Ô số 2: GV sử dụng Tư liệu 2 “Hình ảnh về những chiếc bánh phu thê”

và đặt câu hỏi: Bức tranh trên gợi nhớ đến miền quê nào?

Ô số 3: GV sử dụng Tư liệu 3: “Hình ảnh nhà tù Côn Đảo” kèm theo câu

hỏi: Đây là địa danh lịch sử nào?

Ô số 4: (ô số liên quan trực tiếp đến bức tranh bí mật Tư liệu 4): Hình

ảnh trường chính trị Nguyễn Văn Cừ Bắc Ninh và câu hỏi: Đây là ngôi trường

nào? Mục đích thành lập trường là gì?

Ô số 5: Sử dụng Tư liệu 5 “Hình ảnh lá cờ đỏ sao vàng bay phấp

phới”” kết hợp câu hỏi: Bức tranh thể hiện điều gì?

Tổng kết, trao giải: Đại diện học sinh lên phát biểu cảm xúc. Sau đó Tổ

trưởng tổ Tổng hợp tuyên bố bế mạc cuộc thi và cảm ơn các vị đại biểu, các

thầy cô đã giúp đỡ thầy trò tổ chức thành công cuộc thi, đồng thời mời đại diện

Ban lãnh đạo nhà trường lên trao giải cho các đội thi.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

Để kết thúc cuộc thi, thư ký lên công bố điểm của các đội, tổng kết

kết quả cuộc thi. Trong khi các đội lên sân khấu, tốp ca và tập thể khán giả

cùng hát bài “Nối vòng tay lớn” của nhạc sỹ Trịnh Công Sơn. Kết hợp với tổ

chức cuộc thi, chúng tôi tiến hành trưng bày triển lãm về cuộc đời và sự nghiệp

của Tổng Bí Thư Nguyễn Văn Cừ. Triển lãm tranh ảnh được bố trí ở hai bên

sân khấu của cuộc thi để tất cả thầy trò và mọi người cùng xem.

Như vậy, việc tổ chức thi tìm hiểu và triển lãm hình ảnh về Tổng Bí Thư

với kế hoạch như trên sẽ có tác dụng giáo dục rất lớn trong việc mở rộng, đào

sâu, nhớ lâu kiến thức cho các em trong quá trình các em tìm tòi sách báo để

trả lời câu hỏi. Đặc biệt quá trình đó còn có tác dụng tạo cho các em tính độc

lập sáng tạo, ham tìm hiểu và từ đó các em sẽ hứng thú say mê với bộ môn lịch

sử, góp phần định hướng nghề nghiệp cho các em sau này.

Nhận thức rõ tầm quan trọng của phương pháp dạy học LSĐP theo

* Kết quả thực nghiệm sư phạm (Phụ lục 3)

hướng TNST và tích hợp liên môn, năm học 2019- 2020 phối hợp với Đoàn

trường THPT Nguyễn Văn Cừ, các tổ nhóm chuyên môn, chúng tôi đã tổ chức

được một số hoạt động TNST như phát động cuộc thi tìm hiểu về thân thế sự

nghiệp cố Tổng bí thư Nguyễn Văn Cừ. Những hoạt động đó đã nâng cao hơn

nữa hiểu biết của các em về lịch sử ở địa phương, giúp các em hứng thú hơn

với môn lịch sử, góp phần bồi dưỡng tình yêu quê hương, đất nước.

Sau khi tiến hành các hoạt động TNST và tích hợp liên môn, tình trạng

học sinh thờ ơ, thiếu hứng thú với các giá trị văn hóa dân tộc và lịch sử dân tộc,

lịch sử địa phương đã được cải thiện rõ nét. Nếu ở đầu kỳ, do việc tham gia

hoạt động NTST còn chưa thường xuyên nên hứng thú với vấn đề dạy học

LSĐP theo hướng TNST và tích hợp liên môn trong bộ môn lịch sử còn nhiều

hạn chế. Cuối kỳ I, việc tham gia các hoạt động TNST và tích hợp liên môn

với nhiều hình thức đa dạng đã giúp cải thiện tình hình. Các em đã quan tâm

hơn, hứng thú hơn với vấn đề lịch sử đia phương và lịch sử dân tộc. Như vậy,

thực tế cho ta thấy rõ hiệu quả của phương pháp dạy học LSĐP theo hướng

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

TNST và tích hợp liên môn, để từ đó học sinh có hứng thú học tập hơn, trả lại

Để thấy được hiệu quả và tính khả thi của đề tài nghiên cứu, tôi đã tổ

vị thế cho môn lịch sử.

chức 2 cuộc điều tra như sau: ( phụ lục 3)

- Cuộc điều tra thứ nhất được tiến hành chia thành 2 thời điểm: Thời

điểm đầu năm học khi chúng tôi chưa tiến hành các hoạt động trải nghiệm sáng

tạo. Thời điểm vào cuối kỳ I, khi chúng tôi đã tiến hành được một số hoạt động

TNST. Chúng tôi chọn lớp 12 A5, có tổng số 40 học sinh để tiến hành khảo

sát.

- Cuộc điều tra thứ hai, tôi tiến hành tổ chức thực nghiệm sư phạm tại

hai lớp 12 của trường THPT Nguyễn Văn Cừ, chọn hai lớp 12A2 và 12A8 với

cùng câu hỏi như sau:

Câu 1: Em có tham gia các hoạt động TNST của bộ môn lịch sử địa

phương không?

+ Rất thường xuyên

+ Thường xuyên.

+ Không thường xuyên.

Câu 2: Em có hứng thú gì với các di sản văn hóa và lịch sử dân tộc?

+ Rất yêu thích.

+ Yêu thích.

+ Bình thường

Sau khi điều tra, người viết nhận thấy ở lớp thực nghiệm có kết quả khả

quan hơn, điểm số cao hơn so với lớp đối chứng, đặc biệt có nhiều điểm 9 - 10,

điểm yếu không có. Điều này thể hiện rõ được mức độ nhận thức của học sinh

ở lớp thực nghiệm, học tốt hơn, hiểu bài và ghi nhớ kiến thức lâu hơn so với

lớp đối chứng.

3.2.2. Thực nghiệm dạ hội lịch sử cho học sinh trường THPT Ngô Gia Tự -

Từ Sơn, Bắc Ninh

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

* Vài nét về trường THPT Ngô Gia Tự - Từ Sơn, Bắc Ninh

Được thành lập từ năm 2000, chỉ có 8 lớp với hơn 400 học sinh, 13 cán

bộ, giáo viên, đến nay, trường THPT Ngô Gia Tự đã có bước phát triển với 34

lớp, 1458 học sinh, 85 cán bộ, giáo viên. Trải qua 20 năm xây dựng và phát

triển, được sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo, tạo điều kiện của cấp uỷ Đảng, chính

quyền địa phương, ngành giáo dục cấp trên cùng sự nỗ lực của thầy và trò nhà

trường, Trường THPT Ngô Gia Tự có những chuyển biến tích cực và đạt nhiều

thành tích nổi bật. Nhiều năm liên tục nhà trường được công nhận là tập thể lao

động xuất sắc và được UBND tỉnh tặng Bằng khen, Cờ thi đua đơn vị dẫn đầu

xuất sắc tiêu biểu. Hằng năm, tỷ lệ thi đỗ tốt nghiệp đạt từ 99% Từ khi mới

thành lập, trường chỉ có 8 lớp với hơn 400 học sinh, 13 cán bộ, giáo viên. Đến

nay, Trường THPT Ngô Gia Tự đã có bước phát triển với 33 lớp, 1470 học

sinh, 84 cán bộ, giáo viên.

Đặc biệt lãnh đạo nhà trường luôn quan tâm đẩy mạnh các phong trào thi

đua như: “Đổi mới, sáng tạo trong dạy và học” gắn với “Học tập và làm theo

tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh”, “Dân chủ, kỷ cương, tình thương,

trách nhiệm”, phong trào “Hai tốt”; triển khai ứng dụng công nghệ thông tin,

đồng thời đổi mới chương trình, nội dung, phương pháp giáo dục. Nhà trường

cũng thực hiện nghiêm túc công tác khảo thí kiểm định chất lượng, khắc phục

bệnh thành tích và chống tiêu cực trong kiểm tra thi cử.

Không chỉ chú trọng đến việc giáo dục văn hóa cho học sinh, nhà trường

đặc biệt quan tâm đến việc giáo dục truyền thống cho thế hệ trẻ. Những bài dân

ca quan họ mang linh hồn của xứ Kinh Bắc luôn được nhà trường thể hiện trong

các hoạt động văn nghệ, các cuộc thi các cấp.

Đặc biệt hàng năm, nhà trường tích cực hưởng ứng Cuộc thi tìm hiểu

“Thân thế và sự nghiệp đồng chí Ngô Gia Tự” do Thị ủy và Thị Đoàn Từ Sơn

phối hợp tổ chức. Năm 2018, nhân dịp kỉ niệm 110 năm ngày sinh đồng chí

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

Ngô Gia Tự, Trường THPT Ngô Gia Tự có nhiều giáo viên và học sinh tham

gia đạt kết quả cao, nhà trường đạt Nhất toàn đoàn.

* Mục tiêu của dạ hội tìm hiểu về thân thế sự nghiệp cố Tổng bí thư

Nguyễn Văn Cừ.

- Kiến thức: Giúp học sinh củng cố hoàn thiện kiến thức về lịch sử địa

phương, hiểu và tự hào về truyền thống kiên cường của nhân dân quê hương.

Từ đó nâng cao nhận thức về vai trò to lớn của cố Tổng bí thư Nguyễn Văn Cừ

với quê hương Bắc Ninh và đất nước.

- Kỹ năng: Rèn cho HS khả năng diễn xuất, hùng biện trước đám đông,

phất triển tư duy LS, tranh luận làm việc nhóm, phát triển các năng lực chuyên

biệt (múa hát, diễn kịch, dẫn chương trình….

- Thái độ, tư tưởng: Giáo dục cho Hs truyền thống yêu nước, lòng tự hào,

sự biết ơn chân thành đến thế hệ cha anh đã anh dũng quên mình cho tổ quốc.

Bồi dưỡng cho HS lí tưởng sống, có ý thức trách nhiệm với đất nước trong công

cuộc đởi mới hiện nay. Tạo thêm niềm yêu thích say mê khám phá môn LS,

hiểu sâu về tấm gương đạo đức kiên trung của cố Tổng bí thư Nguyễn Văn Cừ.

Khác với các hình thức tổ chức ngoại khóa lịch sử nêu trên, dạ hội lịch

sử là một hoạt động ngoại khóa có tính chất tổng hợp, thu hút tất cả học sinh

trong lớp, trong trường tham dự. Dạ hội lịch sử có tác dụng củng cố, làm sâu

sắc, phong phú thêm nhiều tri thức khoa học và nghệ thuật, gợi dậy những xúc

cảm làm cơ sở để giáo dục tình cảm bồi dưỡng óc thẩm mỹ, gây hứng thú học

tập bộ môn. Việc sử dụng tư liệu lịch sử, phân tích tác phẩm văn học, nghiên

cứu cách trình bày, thể hiện nội dung lịch sử sân khấu, những tiết mục văn

nghệ…không chỉ làm phong phú kiến thức mà còn rèn luyện khả năng độc lập

làm việc bồi dưỡng năng khiếu biểu diễn và cảm thụ nghệ thuật cho học sinh.

* Các bước chuẩn bị dạ hội:

Trong buổi dạ hội lịch sử điều quan trọng là phải làm sao tái tạo được

bức tranh lịch sử, gợi dậy không khí lịch sử. Vì vậy ngoài các tiết mục văn

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

nghệ (hát, ngâm thơ, diễn kịch…cần thiết tổ chức triển lãm, trang trí nhằm

gây hứng thú cho người dự làm sao họ cảm thấy như mình đang sống hay

tham gia chứng kiến sự đã xảy ra. Ngoài ra trong buổi dạ hội còn tổ chức các

trò chơi đố vui lịch sử, xem phim…để buổi dạ hội lịch sử thêm phần hấp dẫn.

Nhằm góp phần làm phong phú thêm lí luận cũng như thực tiễn của

hoạt động tổ chức ngoại khóa ở các trường phổ thông, nhiều nhà giáo dục

lịch sử đã đưa ra định hướng cho các trường phổ thông trước khi tổ chức dạ

hội lịch sử theo chủ đề như sau.

Bước 1, cần xác định rõ mục đích giáo dưỡng, giáo dục và phát triển

của buổi tổ chức hoạt động ngoại khóa, phải phù hợp với chương trình, trình

độ và yêu cầu học tập của học sinh mỗi vùng - miền.

Bước hai, dạ hội lịch sử phải thu hút được đông đảo học sinh tham gia,

phải phát huy năng lực độc lập, tính tích cực chủ động và tinh thần tập thể của

các em. Khi phân công công việc cho học sinh phải tùy theo nội dung, yêu

cầu, trình độ và năng khiếu của mỗi em và không được làm ảnh hưởng tới

học tập và các hoạt động khác của các em,...

Bước ba, nhà trường cần có kế hoạch và kịch bản chi tiết, chuẩn bị công

phu, sớm thông báo rộng rãi trên các bản tin của trường (tên chủ đề dạ hội, mục

đích tổ chức, hình thức và thể lệ dự thi đối với các tập thể lớp, cá nhân,…).

Bước tư, dạ hội lịch sử phải xen kẽ nhiều nội dung. Ví như, kết hợp giữa

phần lễ với phần hội, giữa thi tìm hiểu kiến thức với biểu diễn văn nghệ (hát,

đóng hoạt cảnh lịch sử,…), giữa hoạt động tuyên truyền với thi đố vui lịch sử,

thi học sinh thanh lịch,… Tuy nhiên, những nội dung trên đều phải liên quan

trực tiếp đến chủ đề của buổi dạ hội lịch sử.

Thứ năm, giáo viên bộ môn Lịch sử (sau này sẽ làm Ban giám khảo)

đóng vai trò quyết định và chịu trách nhiệm chính trong khâu chuẩn bị nội

dung câu hỏi, duyệt kịch bản, tiểu phẩm của các cá nhân và tập thể học sinh

tham gia các phần thi trong buổi dạ hội lịch sử. Như vậy, học sinh phải đăng

kí trước tiết mục biểu diễn, được ban tổ chức kiểm duyệt, nếu sai sót (hiện đại Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

hóa lịch sử), hoặc xa rời chủ đề thì điều chỉnh kịp thời.

Bước sáu, trước khi tổ chức dạ hội (khoảng nửa tháng), nhà trường cần

đẩy mạnh các hoạt động tuyên truyền, cổ động để học sinh cảm nhận được

không khí lịch sử của chủ đề dạ hội. Ví như, treo băng rôn, khẩu hiệu, Đoàn

Thanh niên cộng sản Hồ Chí phát thanh các bản tin của trường hướng tới kỉ

niệm ngày sinh của Tổng Bí Thư Nguyễn Văn Cừ. Việc đọc bản tin diễn ra

vào thời điểm đầu các buổi học, hoặc giờ ra chơi,….

Cuối cùng, trước ngày tổ chức dạ hội, cần tiến hành trang trí sân khấu,

bố trí khu trưng bày sản phẩm của học sinh và chuẩn bị tốt về âm thanh, ánh

sáng,…Vận dụng lí luận trên, chúng tôi giới thiệu tiến trình của dự kiến tiến

trình của một buổi dạ hội lịch sử về Tổng Bí Thư Nguyễn Văn Cừ.

Khi xây dựng kế hoạch dạ hội với chủ đề “Tổng Bí Thư Nguyễn Văn Cừ

với quê hương Kinh Bắc xưa và nay” nhân dịp kỉ niệm ngày sinh của Tổng Bí

Thư, chúng tôi căn cứ vào kế hoạch chung, điều kiện cụ thể của nhà trường phổ

thông, năng lực của học sinh, tranh thủ ý kiến, sự ủng hộ hợp tác của giáo viên

trong và ngoài tổ, đồng thời phối hợp với Đoàn thanh niên để vạch ra kế hoạch

cho chương trình chuẩn bị dạ hôi.

Chương trình dạ hội bao gồm các phần:

+ Thời gian tổ chức: Từ 19h đến 21h30 ngày 05/1/2020

+ Địa điểm tổ chức: Sân trường

+ Nội dung dạ hội: Dạ hội tìm hiểu thân thế sự nghiệp cố Tổng bí thư

Nguyễn Văn Cừ

+ Thành phần tham gia: Giáo viên , học sinh.

+ Khách mời: Đại diện Đảng bộ huyện, Huyện Đoàn, BGH nhà trường

+ Lực lượng tham gia biểu diễn: Các em HS thuộc khối lớp 12 trường

THPT Ngô Gia Tự, trong đó quan trọng nhất vẫn là nội dung chương trình.

* Các bước tiến hành dạ hội:

Nội dung buổi dạ hội gồm có: lời khai mạc, báo cáo ngắn gọn về tiểu sử,

cuộc đời, sự nghiệp cách mạng Tổng Bí Thư Nguyễn Văn Cừ, nghe kể chuyện

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

về Tổng Bí Thư, các tiết mục văn nghệ ca ngợi thanh niên, Đảng cộng sản đặc

biệt là ca ngợi công lao to lớn của Tổng Bí Thư dành cho dân tộc Việt Nam…tổ

chức thi tìm hiểu lịch sử và giải ô chữ cho học sinh.

Thực hiện nội dung chương trình, chúng tôi căn cứ vào khả năng, trình

độ của học sinh để phân công chuẩn bị nội dung, phân công cụ thể vị trí ngồi,

tạo điều kiện cho các em chuẩn bị về tinh thần, thái độ, trang phục, trang trí

sân khấu và khẩu hiệu, cuối cùng là tập luyện các tiết mục hoàn chỉnh trước khi

bước vào dạ hội.

Tiến trình buổi dạ hội chúng tôi dự kiến thiết kế nội dung chương trình

của buổi ngoại khoá gồm các phần sau đây:

Đầu tiên, 2 giáo viên (1 nam, 1 nữ) đồng thời là người dẫn chương trình

bước ra sân khấu mời toàn thể khách mời, các thầy cô giáo và “khán giả” cùng

nhau hát vang bài “Lên Đàng” của tác giả Trịnh Công Sơn nhằm ổn

định trật tự và tập trung chú ý của môi người hướng lên sân khấu dạ hội.

Thứ hai, Bí thư Đoàn trường lên đọc lời khai mạc buổi dạ hội. Sau đó,

để không khí sôi động của buổi dạ hội tiếp tục được tăng lên, chúng tôi sẽ mời

một tiết mục văn nghệ tốp ca của các em học sinh với bài hát “Hò kéo pháo”

nhạc và lời của Hoàng Vân.

Thứ ba, nói chuyện lịch sử: Phần này do giáo viên phụ trách, chủ yếu

trình bày ngắn gọn, xúc tích về thân thế và sự nghiệp của Tổng bí Thư Nguyễn

Văn Cừ, do cô giáo Nguyễn Thị Hải - giáo viên bộ môn lịch sử thể hiện. Báo

cáo khái quát các giai đoạn hoạt động của Tổng Bí Thư cho đến khi qua đời.

Để thiết kế các slide minh hoạ cho phần này có thể kết hợp sử dụng một số hình

ảnh, đoạn phim tư liệu cần thiết về những hoạt động của Tổng bí thư. Khi GV

trình bày tới đâu thì ở màn hình sẽ hiện lên hành trình của Tổng Bí Thư đến đó,

nếu cần thiết có thể trình chiếu hình ảnh hay đoạn phim ngắn để minh hoạ.

Thứ tư: phần thi đố vui là phần thi đầu tiên của các đội với nội dung thi chủ

yếu đánh giá khả năng ghi nhớ và phản xạ trả lời nhanh, do đó cả câu hỏi và đáp

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

án phải thật ngắn gọn. Mỗi đội có 1 phút để trả lời các câu hỏi của phần mình.

Power Point có thể giúp thiết kế đồng hồ đếm ngược đúng 1 phút và lần lượt trình

chiếu kịp thời các phương án trả lời của các đội. Câu hỏi như sau:

Câu 1: Ông là ai?

1. Ông là hậu duệ đời thứ 17 của người anh hùng dân tộc Nguyễn Trãi?”

2. Ông là vị Tổng Bí Thư trẻ tuổi nhất trong lịch sử Đảng Cộng Sản Việt

Nam?.

3. Ông là người quê xã Phù Khê - Từ Sơn, Bắc Ninh.

Đáp án: Ông là Tổng Bí Thư Nguyễn Văn Cừ.

Câu 2: Đây là đâu?

1. Đây được coi là “địa ngục của địa ngục?

2. Là nơi giam giữ các chiến sĩ cách mạng

3. Nằm ở Phố Hỏa Lò- Hoàn Kiếm - Hà Nội?.

Đáp án: Nhà Tù Hỏa Lò

Khi phần thi kết thúc để thay đổi không khí, chúng tôi tổ chức các tiết

mục văn nghệ: Chọn khoảng 3 tiết mục được HS chuẩn bị, hoá trang chu đáo,

có thể loại phong phú và phù hợp với chủ đề. Phần này có tác dụng lớn trong

việc tạo nên không khí lịch sử cho buổi dạ hội và giúp các đội có thời gian

chuẩn bị cho phần thi sau.

Đó là các tiết mục văn nghệ do học sinh khối 12 trình bày với vở chèo

“Tuổi trẻ Nguyễn Văn Cừ” và Ca khúc “Hành khúc ngày và đêm” nhạc của

Phan Huỳnh Điểu

Thứ năm, kể chuyện về Tổng Bí Thư, buổi dạ hội rất vui mừng được đón

tiếp một thầy giáo có trình độ nghiên cứu sâu về Tổng Bí Thư nguyễn Văn Cừ,

tham dự buổi dạ hội này giáo viên đã trực tiếp giao lưu, kể chuyện cho học sinh

nghe về thời niên thiếu và hoạt động cách mạng của Tổng Bí Thư: Đồng chí

Nguyễn Văn Cừ sinh ngày 09 tháng 07 năm 1912 (tức ngày 25/5/1912 âm lịch),

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

mất ngày 28 tháng 08 năm 1941. Đồng chí sinh ra trong một gia đình nhà Nho

nghèo có truyền thống yêu nước, và là hậu duệ đời thứ 17 của dòng họ Nguyễn

Trãi giàu truyền thống hiếu học (có tới 03 tiến sĩ đại khoa, 18 cử nhân, nhiều

tú tài), ở thôn Phù Khê, xã Phù Khê, huyện Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh. Nguyễn

Văn Cừ là trưởng nam trong một gia đình có bốn chị em. Cha là ông Nguyễn

Trọng Mạo (tức Nguyễn Văn Quán), vì giàu đức độ và tính yêu thương con trẻ,

dân trong làng xã gọi ông là Đồ Quán, được mọi người kính trọng mến thương.

Mẹ là bà Nguyễn Thị Khuyến, là người hiền hậu, cần cù, quanh năm suốt tháng

chỉ biết tần tảo nuôi con.

Cuộc đời của đồng chí Nguyễn Văn Cừ tuy quá ngắn (hy sinh khi tuổi

đời vừa 29). Nhưng sự nghiệp cách mạng của đồng chí Nguyễn Văn Cừ đã để

lại cho thế hệ sau tấm gương về một nhà lãnh đạo lỗi lạc, chí lớn, tài cao, đức

trọng, được quần chúng cảm phục và yêu thương, một dạ tận trung với nước,

tận hiếu với dân được đời đời ghi nhớ.

Mang trong mình truyền thống yêu nước của dân tộc, Nguyễn Văn Cừ

đã quyết định đi vào hoạt động cách mạng khi còn rất trẻ. Với mong muốn bằng

chính hoạt động của mình trong phong trào cách mạng, góp phần thức tỉnh, cổ

vũ lòng yêu nước của đồng bào mình, đang lầm than, tủi nhục bởi sự thống trị

của bọn thực dân xâm lược, Nguyễn Văn Cừ đã hòa mình nhanh chóng vào

không khí chính trị càng ngày càng sôi động và phát triển lúc bấy giờ. Qua các

cao trào cách mạng 1930 - 1931, 1936 - 1939, cũng như trong những năm bị tù

đày trong các nhà tù của chế độ thực dân, bản lĩnh cách mạng, tinh thần đấu

tranh của Nguyễn Văn Cừ ngày càng được tôi luyện, rèn giũa. Sau khi ra tù,

Nguyễn Văn Cừ cùng các đồng chí của mình lao vào hoạt động trên trận địa

mới với muôn vàn khó khăn gian khổ về nhiều mặt, do tình hình mới đặt ra cần

phải giải quyết. Với kinh nghiệm hoạt động thực tiễn phong phú, lại nắm được

cơ sở lý luận chủ nghĩa Mác - Lênin, Nguyễn Văn Cừ sớm trở thành một trong

những lãnh đạo của Đảng trong thời kỳ này, dù tuổi đời còn rất trẻ.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

Đặc biệt, trong hơn hai năm với cương vị là Tổng bí thư của Đảng,

Nguyễn Văn Cừ cùng với các đồng chí lãnh đạo khác của Đảng ta đã kết hợp

nhuần nhuyễn giữa nhiệt tình và tri thức cách mạng, giữa thực tiễn và lý luận

nhằm giải quyết đúng đắn, sáng tạo những nhiệm vụ cơ bản của sự nghiệp

cách mạng giải phóng dân tộc: mối quan hệ giai cấp và dân tộc, giữa chiến

lược và sách lược, vấn đề đấu tranh giữ vững nguyên tắc tổ chức Mácxít-

Lêninnít trong công tác xây dựng đảng kiểu mới của Lênin, đấu tranh phê bình

và tự phê bình trong nội bộ Đảng, chống các khuynh hướng tả khuynh cô độc,

hữu khuynh thỏa hiệp,…. Đồng thời đề ra một loạt những biện pháp, hình

thức, phương pháp tổ chức hoạt động sao cho phù hợp với tình hình mới, để

vừa bảo toàn, vừa phát triển được lực lượng cách mạng thời kỳ này và chuẩn

bị tích cực cho bước tiến của phong trào trong những năm tiếp theo. Nhưng

vấn đề quan trọng và tiêu biểu nhất đồng thời cũng là cống hiến hớn nhất của

Tổng Bí thư Nguyễn Văn Cừ vẫn là quyết định chuyển hướng chiến lược cách

mạng giải phóng dân tộc và đưa vấn đề khởi nghĩa vũ trang giành chính quyền

trở thành điều kiện cốt tử cho sự thắng lợi của công cuộc đánh đuổi bọn xâm

lược để giành lại độc lập, tự do cho Tổ quốc. Những quan điểm cơ bản đó của

Tổng Bí thư Nguyễn Văn Cừ, đã được hoàn chỉnh và hoàn thiện hơn tại Hội

nghị Ban Chấp hành Trung ương Đảng lần thứ VIII vào tháng 5/1941, dưới

sự chỉ đạo trực tiếp của lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc. Đây là một vấn đề có ý nghĩa

thực tiễn lớn, không chỉ có giá trị chỉ đạo phong trào cách mạng lúc bấy giờ,

mà còn là tư tưởng chỉ đạo chung của Đảng trong cả tiến trình giải phóng dân

tộc, thống nhất Tổ quốc trong nửa cuối thế kỷ XX.

Như vậy, từ khi thoát ly gia đình đến lúc hy sinh Nguyễn Văn Cừ đã

cống hiến trọn đời mình cho sự nghiệp giải phóng dân tộc. Cuộc đời và sự

nghiệp của một chiến sĩ cộng sản năng động, sáng tạo, có trình độ tổ chức cao,

có khả năng đoàn kết rộng, có uy tín lớn, đã để lại cho Đảng ta, dân tộc ta một

tấm gương sáng ngời về đạo đức cách mạng, đạo lý làm người và lòng tin tưởng

mãnh liệt vào lý tưởng cộng sản. Những cống hiến lớn nhất, tiêu biểu nhất của

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

Tổng bí thư Nguyễn Văn Cừ cho Tổ quốc, xứng đáng được tôn vinh là “nhà

lãnh đạo lỗi lạc của cách mạng Việt Nam”.

Thứ sáu, trò chơi theo dòng lịch sử. Đây là nội dung thi đòi hỏi phải

phán đoán để nhận biết nhanh, chọn phương án đúng về trình tự thời gian

(a, b, c, hoặc d) của các bức ảnh chân dung Tổng bí thư (được đánh số từ 1

đến 6 nhưng đã đảo lộn trình tự thời gian). Đội nào chọn đáp án đúng mới

được quyền tiếp tục cuộc chơi bằng việc cử đại diện của đội trình bày bài

hùng biện sao cho liên kết một cách hợp lí theo thứ tự 6 hình ảnh đó chọn

trong thời gian 1 phút. Các đội có tất cả 3 phút để quan sát, trao đổi với

nhau và chuẩn bị phương án trả lời. Ban giám khảo sẽ lần lượt chỉ định các

đội trả lời và nhận xét cho điểm. Điểm chọn phương án đúng là hệ số 1 và

điểm trình bày bài hùng biện là hệ số 3.

Thứ bảy, trong quá trình MC tổ chức cho khán giả tham gia trò chơi đố

vui có thưởng, Ban giám khảo sẽ chấm thi các tập san lịch sử, tranh ảnh triển

lãm hoặc tranh vẽ cổ động về Tổng Bí Thư Nguyễn Văn Cừ với quê hương Kinh

Bắc xưa và nay của các tập thể và cá nhân. Các sản phẩm tham gia dự thi được

trưng bày ở hai bên tiền sảnh của sân khấu.

Sau khi chấm thi phần trưng bày sản phẩm của các tập thể và cá nhân,

ban giáo khảo họp hội ý để thống nhất kết quả. Trong thời gian này, một tiết

mục văn nghệ do đội xung kích của nhà trường sẽ biểu diễn, gắn với hoạt

động kỉ niệm trên.

* Cuộc thi tìm hiểu về “Tổng Bí Thư Nguyễn Văn Cừ ”

Tham gia cuộc thi là 3 đội mỗi đội có 6 học sinh đại diện cho 3 lớp 12

của trường.

Dẫn chương trình giới thiệu thể thức cuộc thi và thành phần Ban giám

khảo.

Cuộc thi gồm hai phần thi: thi chào hỏi và thi hiểu biết

Trong phần thi hiểu biết: khởi động, vượt chướng ngại vật, tăng tốc và

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

về đích.

Cụ thể:

Phần thi chào hỏi: mỗi đội sẽ có 3 phút để thực hiện phần thi chào hỏi

của đội mình (mỗi đội 4 thành viên), quá thời gian 3 phút sẽ bị trừ điểm. Tiêu

chí chấm điểm của màn chào hỏi: trình bày được lí do tham gia cuộc thi, thành

phần đội thi, lớp đại diện, dí dỏm, hấp dẫn. Thang điểm 10.

Phần thi hiểu biết: Cả 3 đội sẽ trải qua 4 vòng thi nhỏ:

* Vòng 1: Khởi động

- Thể lệ: Người dẫn chương trình lần lượt đưa ra 8 câu hỏi dành cho cả

3 đội. Sau khi nghe xong câu hỏi, các đội sẽ có tín hiệu trả lời bằng cách phất

cờ nhanh. Đội nào nhanh nhất sẽ giành được quyền trả lời. Mỗi một câu trả lời

đúng được 10 điểm. Nếu trả lời sai, các đội còn lại có quyền trả lời, trả lời đúng

được 5 điểm. Thời gian suy nghĩ tối đa cho mỗi một câu hỏi là 10 giây.

* Vòng 2: Vượt chướng ngại vật

- Thể lệ: 3 đội chơi sẽ phải bước qua 6 chướng ngại vật tương ứng 6 gợi

ý của chương trình để trả lời một từ chìa khóa duy nhất có liên quan đến 6 gợi

ý trên. Trả lời đúng ô hàng ngang được 20 điểm. Thời gian suy nghĩ cho mỗi

đội là 10 giây. Trả lời đúng từ chìa khóa trước từ hàng ngang thứ 3 được 80

điểm. Trả lời đúng từ chìa khóa trước từ hàng ngang cuối cùng được 40 điểm.

Trả lời đúng từ chìa khóa sau từ hàng ngang cuối cùng được 20 điểm. Trả lời

sai từ chìa khóa sẽ bị loại khỏi vòng chơi này.

* Phần thi khán giả: Khán giả cùng chơi

Có 5 đoạn nhạc nội dung ca ngợi Bắc Ninh, thể hiện tình yêu với Bắc

Ninh, học sinh toàn trường sẽ nghe và đoán đây là bài tên là gì, do ai sáng tác,

có thể hát một vài câu. Nếu trả lời đúng khán giả đó được lên sân khấu nhận

phần thưởng.

- Làng quan họ quê tôi- Sáng tác Nguyễn Trọng Tạo

- Những cô gái trên quê hương quan họ - Sáng tác Phó Đức Phương

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

- Về Bắc Ninh quê anh- Thơ Vũ Từ Sơn, nhạc Hải Anh.

- Ngẫu hứng giao duyên - Sáng tác Trần Tiến.

- Gửi về quan họ - Sáng tác Đức Miêng

Phần thưởng cho mỗi khán giả là một quyển sách “Nguyễn Văn Cừ nhà

lãnh đạo xuất sắc, một tấm gương cộng sản mẫu mực”

* Vòng 3: Tăng tốc: Đi tìm mật mã

- Thể lệ: Các đội sẽ được phát một cái bảng lớn. Nhiệm vụ của các đội

là phải tái hiện được quá trình hoạt động cách mạng của Tổng bí thư Nguyễn

Văn Cừ. Tiêu chí đánh giá: điền đúng, đủ các địa danh; hình thức: đẹp (trang

trí, màu sắc, các kí hiệu đẹp)…Thời gian cho các đội là 10 phút. Điểm tối đa

của phần thi này là 30 điểm.

- Nội dung: Quá trình hoạt động cách mạng của Tổng bí thư Nguyễn

Văn Cừ.

* Vòng 4: Về đích - Nhà hùng biện tài ba

- Thể lệ: Mỗi đội cử ra một đại diện có khả năng hùng biện. Mỗi đội có

3 phút chuẩn bị và 3-5 phút trả lời. ban giám khảo sẽ đánh giá trên tiêu chí:

hình thức (tác phong, ngôn ngữ) và nội dung (đúng với chủ đề). Điểm tối đa

của phần thi này là 50đ.

- Chủ đề: Phát biểu cảm nghĩ về Tổng Bí Thư Nguyễn Văn Cừ.

- Yêu cầu: Nêu được tên, thời gian, diễn biến chính của trận đánh. Xen

kẽ là lập luận, trình bày quan điểm riêng và xúc cảm của bản thân.

* Phần thuyết trình của các lớp về phần trưng bày của lớp mình.

- Sau khi các lớp thuyết trình, ban giám khảo nhận xét và cho điểm.

- Kết thúc cuộc thi, ban thư kí công bố điểm. Đại diện khách mời lên trao

quà cho các lớp tham gia triển lãm và các đội chơi.

- Người dẫn chương trình cảm ơn các vị đại biểu, thầy cô và học sinh

tham gia.

- Kết thúc, tốp ca và học sinh cùng hát bài “Về miền quan họ”. Giáo viên

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

chỉ đạo học sinh thu dọn bàn ghế, loa đài. Còn pano, áp phích trưng bày của các

lớp treo khoảng 2-3 ngày nữa rồi gỡ ra trưng bày trong phòng truyền thống.

Qua những hoạt động này, học sinh bước đầu làm quen với công tác

nghiên cứu khoa học, giáo dục cho các em tính chuyên cần trong lao động, học

tập và gây hứng thú học tập cho học sinh.

Sau khi có kết quả từ Ban giám khảo, MC dẫn chương trình lên công bố

kết quả chung cuộc các nội dung thi, xướng tên các đội và cá nhân đạt

giải Nhất, Nhì, Ba, Khuyến khích,... Đại diện ban tổ chức lên chúc mừng,

tặng quà và nhận xét, tổng kết.

Cuối cùng để kết thúc buổi dạ hội, giáo viên thay mặt Ban giám khảo lên

tổng kết kết quả cuộc thi, cảm ơn các vị đại biểu, các thầy cô giáo và toàn thể

học sinh, trao phần thưởng cho các đội tham gia thi tìm hiểu về Tổng Bí Thư

Nguyễn Văn Cừ. Buổi dạ hội lịch sử về Tổng Bí Thư Nguyễn Văn Cừ đã khép

lại nhưng lại mở ra trong lòng mỗi người tham dự hôm nay những dư vị khác

nhau. Cho dù có khác nhau về cảm nhận nhưng chúng tôi tin vẫn có một chữ

“đồng” về cảm xúc đã được nhân lên trong trái tim của tất cả mọi người và nó

sẽ có sức lan tỏa: Đó là tấm lòng tri ân, kính trọng Tổng Bí Thư đến ngàn đời.

Và có một bài học lịch sử nào hay hơn bài lịch sử hôm nay - một bài học không

hề có trong SGK nhưng sẽ mãi trong ký ức của mỗi người. Bài học về Tổng Bí

Thư Nguyễn Văn Cừ, một chiến sĩ cách mạng xuất sắc, một tấm gương lãnh

đạo mẫu mực của Đảng.

Kết hợp với tổ chức dạ hội, ban tổ chức cần tiến hành trưng bày triển

lãm tranh ảnh về Tổng Bí Thư Nguyễn Văn Cừ. Các tranh ảnh này được bố trí

ở hai bên sân khấu của buổi dạ hội để tất cả thầy trò và khách mời cùng xem.

Công việc này giúp người xem có được những hình ảnh chân thực sinh động

về con người và sự nghiệp cách mạng của tổng Bí Thư trẻ tuổi nhất của Việt

Nam. Có thể nói, dạ hội lịch sử là một hình thức ngoại khóa hấp dẫn, có ý

nghĩa giáo dục lớn. Tuy nhiên để có một buổi dạ hội lịch sử thành công thì

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

cần phải có công tác chuẩn bị chu đáo, tổ chức sáng tạo, linh hoạt, phù hợp

với thực tiễn địa phương. Và điều quan trọng hơn cả là dù tổ chức theo hình

thức, quy mô nào cũng phải làm phong phú, sâu sắc những kiến thức lịch sử

mà học sinh đã thu nhận trong các giờ nội khóa. Đặc biệt, một yếu tố có ý

nghĩa quyết định không nhỏ tới hiệu quả của hoạt động ngoại khóa nói

chung, buổi dạ hội lịch sử nói riêng chính là lòng yêu nghề và năng lực sư

phạm của giáo viên bộ môn. Do đó, để góp phần nâng cao chất lượng DHLS

ở trường phổ thông nói chung, bên cạnh việc đào tạo cơ sở lí luận vững chắc

cho GV, các cấp lãnh đạo cần quan tâm, động viên, khen thưởng kịp thời GV

để ngày càng có nhiều GV tâm huyết, say mê công hiến cho sự nghiệp giáo

dục đào tạo nhân tài cho đất nước.

3.2.3. Thực nghiệm sư phạm Thăm quan ngoại khóa tại khu nhà tưởng niệm

Nguyễn Văn Cừ cho học sinh khối 12 của Trường THPT Lý Thái Tổ

* Vài nét về trường THPT Lý Thái Tổ - Từ Sơn, Bắc Ninh

Trường THPT Lý Thái Tổ đóng trên địa bàn Phường Đình Bảng, Thị xã

Từ Sơn, Tỉnh Bắc Ninh. Từ Sơn là vùng đất có truyền thống hiếu học, khoa

bảng, văn hiến và cách mạng, có nền kinh tế - xã hội phát triển nhanh và năng

động.

Với những thành tích đã đạt được gần 100 năm qua, đặc biệt là những

thành tích trong 15 năm đổi mới (1989 - 2004) Trường THPT Lý Thái Tổ đã

được Nhà nước tặng thưởng huân chương lao động Hạng ba (1989), huân

chương lao động Hạng nhì (1999) và huân chương lao động Hạng nhất (2004),

đặc biệt đã được Đảng và nhà nước phong tặng danh hiệu “Anh hùng lao động

thời kỳ đổi mới” (2005)

Kế thừa và phát huy truyền thống của nhà trường, với phương châm “Ổn

định và phát triển” tập thể cán bộ giáo viên và học sinh trường THPT Lý Thái

Tổ quyết tâm rèn luyện, không ngừng học tập, trau dồi kinh nghiệm xứng đáng

với danh hiệu trường “Anh hùng lao động...”, tô thắm thêm truyền thống vẻ

vang của ngôi trường mang tên Hoàng đế, xứng đáng với niềm tin yêu của cán Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

bộ và nhân dân Thị xã Từ Sơn.

* Tiến hành buổi tham quan ngoại khóa về khu tưởng niệm Tổng Bí

Thư Nguyễn Văn Cừ và Nhà tù Hỏa Lò - Hà Nội

Trong những năm gần đây, tổ chức thăm quan ngoại khóa lịch sử tại bảo

tàng, di tích, khu nhà tưởng niệm nói chung, về Tổng Bí Thư Nguyễn Văn Cừ

nói riêng nói riêng là hình thức khá phổ biến, hiệu quả, được nhiều trường phổ

thông áp dụng. Hình thức này cóthể áp dụng cho học sinh tất cả các khối lớp,

đặc biệt đối với cấp THPT thì càng dễ tổ chức, do độ tuổi các em lớn, trình độ

nhận thức tốt, có ý thức và sức khỏe, phù hợp với những chuyến đi trong nửa

ngày hoặc một ngày để thăm quan nhiều địa điểm. Ví dụ, nhân kỉ niệm ngày

sinh của Tổng Bí Thư, học sinh các trường phổ thông ở thị xã Từ Sơn có thể đi

thăm quan khu nhà tưởng niệm và dâng hương Tổng Bí Thư Nguyễn Văn Cừ

ở làng Phù Khê - Từ Sơn Bắc Ninh, và nhà tù Hỏa Lò - Hà Nội để hiểu rõ hơn

về Tổng Bí Thư, còn những học sinh các trường phổ thông khác trong nước do

hoàn cảnh điều kiện địa lí không cho phép, các em có thể đi thăm quan khu nhà

lưu niệm của Tổng Bí Thư với những hoạt động tưởng nhớ tới công lao to lớn

của Tổng Bí Thư Nguyễn Văn Cừ. Thăm quan ngoại khóa tại bảo tàng, di tích

ở tỉnh nào cũng cần có sự chuẩn bị kĩ càng của cả GV và HS. Sau đây, chúng

tôi dẫn lại dự kiến kế hoạch tổ chức cho HS trường phổ thông Lý Thái Tổ đi

tham quan khu nhà tưởng niệm của Tổng Bí Thư ở làng Phù Khê - Từ Sơn -

Bắc Ninh. Buổi tham quan học tập tại di tích lịch sử - cách mạng phải tuân thủ

những yêu cầu, nội quy của buổi tham quan nói chung. Song khác ở chỗ giáo

viên đã tập trung vào những tài liệu, hiện vật có liên quan đến chương trình đã

học (hoặc sẽ học). Để đạt kết quả tốt, giáo viên kết hợp với cán bộ hướng dẫn

di tích để trình bày, bổ sung kiến thức lịch sử phù hợp với yêu cầu và trình độ

nhận thức của học sinh. Trên cơ sở đó, gợi ý, dẫn dắt học sinh nắm vững những

vấn đề quan trọng. Qua một buổi tham quan như vậy, các giáo viên trong tổ bộ

môn có thể trao đổi, rút kinh nghiệm để trong những năm học sau có thể tiến

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

hành những cuộc tham quan học tập khác hiệu quả hơn.

Tổ chức cho học sinh trường THPT Lý Thái Tổ đi tham quan học tập tại

di tích lịch sử khu nhà tưởng niệm về Tổng Bí Thư Nguyễn Văn Cừ ở làng Phù

Khê Thượng, Xã Phù Khê, huyện Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh

- Dự định tiến hành: Do trường THPT Lý Thái Tổ nằm ngay trên địa bàn

huyện Từ Sơn, nên việc tham quan di tích nhà tượng niệm Tổng Bí Thư Nguyễn

Văn Cừ tương đối thuận lợi.

- Đặc điểm của trường: Đây là một trường công lập có chất lượng đào

tạo và cơ sở vật chất tốt ở Từ Sơn, Bắc Ninh, số lượng học sinh khá lí tưởng là

35 em/ 1 lớp. Những đặc điểm này tạo cơ sở và điều kiện thuận lợi để có thể tổ

chức chuyến tham quan học tập đạt kết quả tốt.

Công tác chuẩn bị cho buổi thăm quan:

Thứ nhất, công tác chuẩn bị của giáo viên lịch sử:

- Giáo viên chủ động đề xuất với Ban giám hiệu nhà trường, lập kế hoạch tổ

chức cho học sinh đi thăm quan. Kế hoạch của buổi thăm quan phải xác định rõ

mục đích tổ chức, thời gian thực hiện, kinh phí, phương tiện đi lại,…

Ví dụ, về mục đích tổ chức sẽ góp phần cụ thể hóa, bổ sung những kiến

thức học sinh đã học ở phần Lịch sử Việt Nam (1930 - 1945); giúp các em có

biểu tượng chân thực, sinh động hơn về Tổng Bí Thư Nguyễn Văn Cừ ; đồng

thời rèn luyện và phát triển các năng lực khi học tập bộ môn như kĩ năng quan

sát, tư duy lịch sử, trao đổi và bình luận ý kiến,…

Ở phần dự trù kinh phí, giáo viên có thể lập kế hoạch huy động sự đóng

góp từ Hội phụ huynh học sinh (chi cho mua vé vào thăm quan, mua nước,

thuê hướng dẫn viên, thuê phương tiện đưa đón học sinh,…).

Sau khi chương trình, kế hoạch đề xuất được Ban giám hiệu nhà trường

duyệt, giáo viên tích cực triển khai cho hoạt động trên.

- Trước buổi thăm quan ít nhất nửa tháng, giáo viên liên hệ với Ban quản

lí khu nhà tưởng niệm, di tích để gặp gỡ và trao đổi trực tiếp với họ: Trình bày

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

rõ mục đích, yêu cầu, chương trình chi tiết của buổi thăm quan để họ tạo điều

kiện giúp đỡ hoặc có sự chuẩn bị chu đáo cho đoàn thăm quan (như phân công

hướng dẫn viên, cử nhân viên bảo tàng, khu di tích đón tiếp, bố trí phòng nói

chuyện, giao lưu với nhân chứng lịch sử,…).

Giáo viên lịch sử đóng vai trò là người lập kế hoạch, Trưởng đoàn

cũng phải tìm hiểu trước những tài liệu, hiện vật trưng bày ở bảo tàng, di

tích liên quan đến nội dung, lịch trình thăm quan của học sinh để xây dựng

câu hỏi, bài tập.Sau khi thống nhất công việc với Ban quản lí bảo tàng, di tích,

giáo viên báo cáo với ban giám hiệu nhà trường, họp đoàn giáo viên cùng tham

gia đưa học sinh đi thăm quan, phổ biến tinh thần chung, soạn thảo nội quy,

lịch trình của buổi thăm quan.

- Trước buổi thăm quan một ngày, giáo viên phổ biến cho học sinh biết rõ

nội quy, lịch trình chuyến đi, bài tập thu hoạch sau thăm quan (bằng văn bản) để

các em về nhà nghiên cứu, thực hiện. Công việc này sẽ giảm bớt sự vất vả của

giáo viên trong khâu quản lí học sinh khi thăm quan tại bảo tàng, di tích.

Tùy đối tượng học mà giáo viên có thể ra bài tập sao cho phù hợp, nhưng

ít nhất có 2 câu: một câu hỏi liên quan đến kiến thức thu hoạch được của học

sinh, một câu yêu cầu các em phát biểu cảm nghĩ về buổi thăm quan, kèm theo

đề xuất, góp ý cho ban tổ chức. Hình thức bài tập nên yêu cầu học sinh nộp

dưới dạng bài viết thu hoạch theo từng cá nhân, có định hướng về bố

cục, cách trình bày (trang bìa, diễn đạt, hình ảnh minh họa,…).

Công tác chuẩn bị của học sinh:

- Ôn lại những kiến thức cơ bản của phần Lịch sử Việt Nam (1930 -

1945) trước khi đi thăm quan khu nhà tưởng niệm, di tích lịch sử - cách mạng.

Trước khi dạy đến phần tiểu sử cuộc đời của Tổng Bí Thư Nguyên Văn

Cừ, giáo viên giao nhiệm vụ cho học sinh sưu tầm tranh ảnh, tư liệu liên quan

đến bài. Có thể tiến hành sưu tầm theo cá nhân, hoặc giáo viên chia lớp thành

các tổ, các nhóm. Để động viên, khích lệ học sinh, giáo viên cho điểm thưởng

đối với những cá nhân, tổ, nhóm làm việc tốt, tìm tòi công phu. Thông qua việc

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

làm này, giáo viên có được một khối lượng tài liệu vô cùng phong phú về Tổng

Bí Thư. Bên cạnh đó, thông qua công tác sưu tầm sẽ tập dượt cho học sinh bước

đầu làm quen với công tác nghiên cứu lịch sử và cũng thông qua việc tìm hiểu

này, các em đã phần nào hiểu được hơn về quá khứ hào hùng của lịch sử địa

phương cũng như của dân tộc, hiểu rõ hơn về lịch sử Bắc Ninh. Qua đó bồi

dưỡng những tư tưởng, tình cảm, đạo đức tốt đẹp cho học sinh (lòng yêu nước,

căm thù giặc Pháp xâm lược, khâm phục tinh thần chiến đấu dũng cảm của

nhân dân ta, tự hào về truyền thống đấu tranh anh hùng cách mạng của địa

phương mình).

- Chuẩn bị giấy, sổ ghi chép cá nhân và máy ghi âm, máy ảnh (nếu có)

- Lên mạng Internet tìm hiểu trước một số thông tin liên quan đến bảo

tàng, di tích lịch sử -cách mạng (nơi mình đến thăm quan).

- Chuẩn bị một số đồ dùng cá nhân cần thiết

Tiến trình của buổi thăm quan (dự kiến 1,5 giờ ):

- Sáng 7h, học sinh có mặt tại địa điểm xuất phát. Sau khi giáo viên

điểm danh quân số, các em sẽ lên ô tô đến khu nhà tưởng niệm.

- Đến khu nhà tưởng niệm, giáo viên tập trung học sinh trước tiền sảnh,

kiểm tra quân số, phổ biến lại mục đích và dặn dò các em nghiêm chỉnh chấp

hành nội quy của bảo tàng. Trong thời gian giáo viên quản lí học sinh,Trưởng

đoàn đến gặp Ban quản lí bảo tàng để làm thủ tục chuẩn bị cho các em thăm

quan (mua vé, thuê hướng dẫn viên,…).

- Buổi thăm quan tại bảo tàng sẽ chia thành ba phần:

Phần 1: Thăm quan dưới sự hướng dẫn của hướng dẫn viên khu nhà

tưởng niệm và giáo viên lịch sử (dự kiến trong 60 phút).

Khu di tích lưu niệm về cuộc đời và sự nghiệp cách mạng của đồng chí

Nguyễn Văn Cừ được xây dựng tại làng Phù Khê, ngay chính khu vực nhà ở xưa

của gia đình, bao gồm nhà lưu niệm và khu trưng bày. Nhà lưu niệm là công

trình phục dựng lại ngôi nhà xưa theo nguyên mẫu trên nền đất cũ, gồm nhà

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

chính 5 gian, nhà bếp, cổng, sân vườn và tường rào tre. Kết cấu nhà cùng các đồ

trang trí, vật dụng thật đơn sơ: khung tre, mái lợp rạ, ba gian ngoài để thờ tự, tiếp

khách và nơi cụ Đồ Quán - thân phụ đồng chí Nguyễn Văn Cừ dạy học, chính

giữa treo biển hoành phi với hai chữ "Trí thành" của chính cụ Đồ Quán và quang

treo sách. Hai gian bên là nơi ở của bà Đồ Quán - tức cụ Nguyễn Thị Khuyến -

con gái cụ Tú Ba bên Cẩm Giang, cách Phù Khê khoảng 2 km. Đây là nơi đồng

chí Nguyễn Văn Cừ cất tiếng chào đời vào ngày 09/7/1912, rồi sau đó được gia

đình nuôi dạy ăn học và trong những năm hoạt động cách mạng đã nhiều lần trở

lại thăm và làm việc tại nhà và quê hương Phù Khê. Do quá thiếu túng, gia đình

cụ Đồ Quán đã phải bán ngôi nhà của mình. Năm 1976, ngành Văn hóa - Thông

tin tỉnh Hà bắc đã tiến hành phục dựng lại ngôi nhà xưa dưới sự chỉ đạo của Tỉnh

và Bộ Văn hóa - Thông tin.

Để lưu giữ các nguồn tài liệu về đồng chí Nguyễn Văn Cừ, Tỉnh ủy, Ủy

ban nhân dân tỉnh đã chủ trương và đầu tư xây dựng cạnh nhà lưu niệm Nhà

trưng bày về cuộc đời và sự nghiệp cách mạng của đồng chí Nguyễn Văn Cừ,

Tượng đài đồng chí Nguyễn Văn Cừ bằng đồng, sân vườn, cổng, hồ nước... Tại

nhà trưng bày giới thiệu hàng trăm tài liệu, hiện vật, hình ảnh về thân thế, sự

nghiệp hoạt động cách mạng của đồng chí Nguyễn Văn Cừ, về gia đình, gia tộc

đồng chí Cừ và quê hương Phù Khê.

Khu di tích lưu niệm về đồng chí Tổng bí thư Nguyễn Văn Cừ đã được

Nhà nước xếp hạng di tích lịch sử - cách mạng quốc gia năm 1989.

Các công trình của khu di tích đã thể hiện sự tri ân sâu sắc của Đảng,

Nhà nước và nhân dân ta, của Đảng và nhân dân Bắc Ninh đối với công lao to

lớn của đồng chí Nguyễn Văn Cừ. Khu di tích là Trung tâm tổ chức nhiều hoạt

động văn hóa - nghệ thuật và tổ chức các sự kiện có ý nghĩa giáo dục truyền

thống cách mạng sâu sắc cho toàn dân, nhất là thế hệ trẻ. Nơi đây đã được đón

tiếp các đồng chí lãnh đạo Đảng và Nhà nước tới dâng hương tưởng niệm và

tham quan quê hương đồng chí Nguyễn Văn Cừ - một điểm sáng trong xây

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

dựng phát triển kinh tế - văn hóa của tỉnh Bắc Ninh.

Phần 2: Xem phim tài liệu và vở chèo Tuổi trẻ Nguyễn Văn Cừ tại phòng

chiếu phim đã được Ban tổ chức bố trí sẵn, học sinh sẽ được xem phim tài liệu

của Ban khoa giáo Đài truyền hình Việt Nam thực hiện. Bộ phim sẽ giúp các

em tái hiện, khái quát lại những hình ảnh lịch sử sống động nhất liên quan đến

Tổng Bí Thư Nguyễn Văn Cừ.

Phần 3: Học sinh thăm quan tự do (30 phút). Sau khoảng 1h45 phút

(thăm quan có hướng dẫn và xem phim), giáo viên sẽ chia học sinh làm nhiều

nhóm nhỏ để thăm quan tự do. Các nhóm sẽ tranh thủ thời gian để chụp ảnh

kỉ niệm, ảnh tư liệu, ghi chép theo những vấn đề được giao, phục vụ cho làm

bài tập,...Trong quá trình học sinh thăm quan tự do, giáo viên thường xuyên

theo dõi, đôn đốc các em lưu ý thực hiện nội quy, thời gian, hoặc giải đáp thắc

mắc học sinh chưa rõ.

Hết thời gian thăm quan, giáo viên giao bài tập cho học sinh làm:

Câu 1:

- Bối cảnh lịch sử và quá trình hoạt động cách mạng của Tổng bí thư

Nguyễn Văn Cừ.

- Kể tên một số chiến sĩ cách mạng tiêu biểu đã từng bị giam ở nhà tù

Hỏa Lò, Côn Đảo cùng với Tổng bí thư Nguyễn Văn Cừ.

Câu 2: Cảm nghĩ về buổi đi tham quan này? Những đề xuất, góp ý.

Hình thức làm bài tập: học sinh nộp bài dưới dạng bài viết thu hoạch theo

từng cá nhân (Yêu cầu: trình bày được các kiến thức cơ bản, có tranh ảnh minh

họa, bố cục bài trình bày rõ ràng, hợp lí, văn phong diễn đạt trong sáng, mạch

lạc).

Tổng kết buổi thăm quan:

Giáo viên đưa học sinh về trường và dặn các em thời gian hoàn thành bài

tập. Sau buổi thăm quan, giáo viên báo cáo với Ban giám hiệu, họp đoàn rút kinh

nghiệm để những đợt thăm quan ngoại khóa sau này tốt hơn.Việc lên kế hoạch

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

và thực hiện theo tiến trình một buổi thăm quan ngoại khóa như vậy chắc chắn

sẽ đạt được mục tiêu cả về kiến thức, kĩ năng và giáo dục. Tuy nhiên, chúng ta

cần căn cứ vào điều kiện, đặc điểm đối tượng học sinh để triển khai sao cho tránh

tính hình thức mà tiết kiệm, hiệu quả. Hoạt động ngoại khóa trong dạy học lịch

sử nói chung, về Tổng Bí Thư Nguyễn Văn Cừ nói riêng là hình thức quan trọng

để nâng cao chất lượng dạy học môn Lịch sử ở trường phổ thông, phát huy vai

trò và tăng cường mối liên hệ, gắn bó giữa nhà trường với địa phương. Những

hình thức khác nhau của hoạt động ngoại khóa trong môn Lịch sử không chỉ góp

phần củng cố, bổ sung, mở rộng kiến thức học sinh đã học trong giờ nội khóa,

mà còn giúp các em biết vận dụng kiến thức vào thực tiễn, phát triển ở người học

tính tự giác độc lập, tự chủ và kĩ năng hoạt động thực hành -thực tế, thực hiện

nguyên lí giáo dục “học đi đôi với hành”.

3.3. Kết quả thực nghiệm sư phạm (Phụ lục 3)

- Xác nhận tính đúng đắn về cơ sở lí luận của đề tài, đồng thời khẳng

việc tổ chức hoạt động ngoại khóa trong DH nói chung và DHLS nói riêng là

cần thiết.

- Kiểm nghiệm tính hiệu quả, khả thi về các hình thức, phương pháp tổ

chức hoạt động ngoại khóa về Tổng Bí Thư Nguyễn Văn Cừ cho HS trong

DHLS ở trường THPT. Từ đó, chứng minh cho giả thuyết ứng dụng tổ chức

hoạt động ngoại khóa trong DH nói chung và DHLS nói riêng là một trong

những PP phát huy khả năng sáng tạo, niềm đam mê trong học LS ở trường phổ

thông, góp phần đổi mới PPDH, nâng cao chất lượng giáo dục nói chung và

chất lượng DH bộ môn nói riêng.

* Đối tượng, địa bàn thực nghiệm

Được sự đồng ý giúp đỡ của nhà trường, của các GV giảng dạy, chúng

tôi tiến hành thực nghiệm sư phạm tại 3 trường: trường THPT Lý Thái Tổ và

trường THPT Nguyễn Văn Cừ, trường THPT Ngô Gia Tự đều nằm trên địa bàn

thị xã Từ Sơn - Bắc Ninh. Đời sống kinh tế, chính trị và văn hóa của nhân dân

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

Từ Sơn - Bắc Ninh rất phát triển và không ngừng được cải thiện và đó cũng là

điều kiện thuận lợi để nhà trường kết hợp các hoạt động ngoại khóa gắn gia

đình với nhà trường và xã hội.

* Nội dung thực nghiệm sư phạm.

Nội dung thực nghiệm được tiến hành theo kế hoạch của “Cuộc thi tìm

hiểu và triển lãm hình ảnh về Tổng bí thư Nguyễn Văn Cừ” tại trường THPT

Nguyễn Văn Cừ, Dạ hội lịch sử ở trường THPT Ngô Gia Tự và Tổ chức tham

quan khu nhà tưởng niệm cho học sinh Trường THPT Lý Thái tổ nhân dịp kỉ

niệm ngày sinh Tổng Bí Thư Nguyễn Văn Cừ (1912 - 2020).

* Đánh giá kết quả thực nghiệm sư phạm

- Cách tiến hành

Để tiến hành điều tra chúng tôi thực hiện hai bước:

Thứ nhất: Trò chuyện, trao đổi với Ban giám hiệu, giáo viên bộ môn

lịch sử, giáo viên các bộ môn khác, giáo viên chủ nhiệm của các lớp để nắm

được tình hình học tập của các em. Sau đó đề nghị Ban giám hiệu, các thầy

giáo cô giáo bố trí thời gian thích hợp để tiến hành thăm dò nhận thức của các

em học sinh khối 12 qua cuộc thi.

Thứ hai: Chúng tôi gặp gỡ, trao đổi, tìm hiểu thực tiễn học tập của các

em, tìm hiểu nguyện vọng, mong muốn, thái độ của các em thông qua việc tổ

chức các cuộc thi tìm hiểu lịch sử.

Đầu tiên chúng tôi giải thích cho các em hiểu rõ về mục đích của cuộc

thăm dò này. Đó là kiểm tra nhận thức thực tiễn của các em sau cuộc thi, qua

đó tìm hiểu tư tưởng, tình cảm và hành động của các em sau hoạt động này.

Tiếp đó, chúng tôi đưa ra yêu cầu và hướng dẫn các em tiến hành

nội dung phiếu thăm dò.

* Đối với câu hỏi trắc nghiệm:

Qua kết quả thu được trong phiếu, 100% các em đều trả lời đúng, đủ

các câu hỏi trắc nghiệm. Điều này cho thấy các em đều có ý thức học tập tốt

và nắm chắc kiến thức đã học trong bài nội khóa và được bổ sung trong cuộc

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

thi tìm hiểu.

* Đối với câu hỏi thăm dò:

Câu hỏi thăm dò cho học sinh là: Em có thích “cuộc thi tìm hiểu và triển

lãm hình ảnh và tham quan khu nhà tưởng niệm về Tổng Bí Thư Nguyễn Văn

Cừ không?” Tại sao? Trong số học sinh chỉ có 5 em trả lời là không thích, còn

lại chúng tôi đều nhận được câu trả lời là: Các em thích cuộc thi này bởi vì cuộc

thi cho chúng em hiểu sâu sắc hơn về cuộc đời, sự nghiệp của Tổng Bí Thư

Nguyễn Văn Cừ. Từ cuộc thi này chúng em thấm nhuần hơn những cống hiến

lớn lao Đảng, Chủ tịch Hồ Chí Minh và Tổng Bí Thư Nguyễn Văn Cừ. Chúng

em rất mong sẽ có nhiều cuộc thi như vậy được tổ chức bởi đây thực sự là một

sân chơi bổ ích giúp chúng em vừa có cơ hội giao lưu, học hỏi lẫn nhau, lại vừa

làm phong phú hơn những hiểu biết của mình về lịch sử dân tộc. Chúng em

nguyện sẽ cố gắng học tập và rèn luyện để xứng đáng với truyền thống anh

hùng bất khuất của dân tộc.Tuy nhiên, cũng có em cho rằng câu hỏi trong nội

dung phần thi hiểu biết tương đối khó. Đây cũng là một trong những hạn chế

mà chúng tôi cần lưu ý, rút kinh nghiệm.

* Đối với giáo viên chúng tôi đưa ra câu hỏi như sau: Thầy cô có ý kiến

gì về “Cuộc thi tìm hiểu và triển lãm hình ảnh và tham quan khu nhà tưởng

niệm về Tổng Bí Thư Nguyễn Văn Cừ” vừa được tổ chức và sự cần thiết tổ chức

các cuộc thi tìm hiểu và triển lãm hình ảnh cho học sinh trong dạy học lịch sử?

Tất cả các thầy cô giáo trong trường đều có chung một nhận xét. Tổ chức

các cuộc thi tìm hiểu về lịch sử là một hoạt động ngoại khóa cần thiết trong dạy

học lịch sử. Nhà trường nên tạo điều kiện để các hoạt động này được tổ chức

thường xuyên hơn. Cuộc thi tìm hiểu có tác dụng rất lớn không chỉ giúp cho

việc học tập của học sinh mà còn giúp cho việc củng cố kiến thức cho cả các

thầy cô giáo.Cuộc thi đem lại sự hào hứng, nhiệt tình cho tất cả các thầy cô giáo

và các em học sinh, thắt chặt hơn mối quan hệ thầy trò, giúp cho giáo viên hiểu

hơn những nguyện vọng của học sinh trong học tập và vui chơi. Đồng thời qua

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

cuộc thi giúp chúng tôi phát hiện ra những em có khả năng, niềm say mê đối

với môn lịch sử và năng khiếu, tính sáng tạo của các em trong cuộc thi. Với kết

quả thực nghiệm sư phạm ở trên có thể khẳng định tính khả thi của việc sử dụng

di tích lịch sử - cách mạng trong dạy học lịch sử dân tộc. Tuy nhiên, giáo viên

cần có sự linh hoạt, sáng tạo trong phương pháp sử dụng, tuỳ hoàn cảnh từng

trường, từng địa phương. Như vậy sẽ đạt được hiệu quả cao, nâng cao chất

lượng bộ môn.

Đánh giá hoạt động trải nghiệm tại Khu tưởng niệm Tổng Bí Thư

Nguyễn Văn Cừ sau buổi trải nghiệm, đại diện Ban Giám khảo, GV hướng dẫn

nhận xét, khen thưởng, rút kinh nghiệm và tuyên bố kết thúc buổi trải nghiệm.

Đồng thời, GV giao bài tập về nhà cho HS, mỗi nhóm xây dựng một video theo

nhiệm vụ đã trải nghiệm, quảng bá về khu di tích trên trang Page với chủ đề

“Tuổi trẻ Bắc Ninh trên quê hương Tổng Bí Thư Nguyễn Văn Cừ”. Mỗi video

có thời lượng tối thiểu 03 phút và tối đa 04 phút, có nhạc nền, hình ảnh đẹp,

sống động. Sản phẩm của cá nhân HS là một bài viết ngắn (khoảng 1 trang) về

những ấn tượng sâu sắc nhất trong buổi trải nghiệm. Với việc tổ chức HĐTN

tại khu tưởng niệm qua di tích tiêu biểu sẽ giúp HS tái hiện được quá khứ lịch

sử của Bắc Ninh xưa - nay. Từ đó, giúp HS thêm tự hào về quê hương Kinh

Bắc và có ý thức giữ gìn, bảo tồn những hiện vật quý báu còn lại. Đặc biệt,

thông qua buổi trải nghiệm, HS được rèn luyện nhiều kĩ năng cơ bản (kĩ năng

thuyết trình, kĩ năng quan sát, kĩ năng hợp tác....)

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

TIỂU KẾT CHƯƠNG 3

Thông qua hoạt động thực nghiệm sư phạm, người viết nhận thấy tổ chức

dạy học Lịch sử theo hướng trải nghiệm sáng tạo mà đề tài đưa ra làm cho

những kiến thức về Lịch sử địa phương không còn trở nên khô khan, cứng nhắc.

Việc đẩy mạnh thực hiện các hoạt động trải nghiệm sáng tạo và tích hợp liên

môn trong bộ môn lịch sử một các tích cực sẽ góp phần to lớn trong việc nâng

cao hiệu quả, chất lượng giáo dục truyền thống, giúp học sinh hiểu hơn về các

truyền thống của địa phương, của dân tộc, rèn luyện năng lực quan sát, làm việc

tập thể, giáo dục hướng nghiệp, đưa lại cho các em những trải nghiệm sinh

động về Lịch sử địa phương.

Từ kinh nghiệm tổ chức dạ hội lịch sử và tham quan ngoại khóa, chúng

tôi nhận thấy tổ chức HĐTN trong dạy học Lịch sử ở trường THPT là môi

trường thuận lợi để HS bộc lộ khả năng, sở trường, tích cực, chủ động, độc lập

và sáng tạo trong quá trình chiếm lĩnh kiến thức. Vận dụng linh hoạt các hình

thức trải nghiệm; hạn chế tối đa cách dạy học thụ động “thầy đọc, trò chép”;

tạo cơ hội cho HS được vận dụng kiến thức đã học để khám phá kiến thức mới,

vận dụng kiến thức đã học vào tìm hiểu và đánh giá thực tiễn cuộc sống. Qua

đó, rèn luyện kĩ năng, phát triển năng lực và phẩm chất người học. Để HĐTN

trong dạy học Lịch sử đạt hiệu quả tốt, đòi hỏi GV bộ môn phải không ngừng

trau dồi kiến thức chuyên môn sâu, rộng, có nghiệp vụ sư phạm vững vàng, biết

vận dụng linh hoạt và sáng tạo các phương pháp, phương tiện, kĩ thuật dạy học.

Qua đó, góp phần nâng cao chất lượng bộ môn, nhằm đáp ứng yêu cầu của sự

nghiệp

Việc tăng cường sử dụng phương pháp dạy học lịch sử theo hướng trải

nghiệm sáng tạo, góp phần làm cho việc giáo dục truyền thống của những giờ

học lịch sử trở nên nhẹ nhàng, tràn đầy cảm hứng và hấp dẫn. Để từ đó bồi

dưỡng cho học sinh tình yêu quê hương, đất nước, có ý thức hơn trong việc

cống hiến để xây dựng và bảo vệ quê hương, đất nước. Định hướng nghề nghiệp

trong tương lai.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

Đề tài được nghiên cứu từ thực tiễn và kinh nghiệm giảng dạy của bản

thân, bước đầu được thực hiện trong quá trình giảng dạy ở trường THPT của tổ

chuyên môn đã thực sự đưa lại hiệu quả cao. Cho thấy đây là giải pháp thiết

thực có ý nghĩa thực tiễn trong việc dạy học hiệu quả lịch sử trong chương trình

phổ thông hiện nay để giải quyết những khó khăn, thực trạng tồn tại, góp phần

nâng cao chất lượng bộ môn và hình thành phẩm chất, năng lực, tư duy hành

động cho học sinh. Đồng thời là phương pháp thực sự có ý nghĩa trong dạy học

lịch sử địa phương theo chương trình mới và phương pháp dạy học tương lai.

Góp phần to lớn vào thực hiện mục tiêu giáo dục toàn diện và căn bản theo định

hướng Đảng.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

KẾT LUẬN

Từ việc tìm hiểu những vấn đề lí luận cũng như thực tiễn vận dụng các

hình thức, phương pháp tổ chức hoạt động ngoại khóa về Tổng Bí thư Nguyễn

Văn Cừ trong DHLS tại các trường THPT trên địa bàn nghiên cứu; Thực hiện

và xử lí các số liệu về thực nghiệm sư phạm, chúng tôi rút ra những kết luận

chủ yếu sau:

1. Tổ chức hoạt động ngoại khóa trong dạy học nói chung và dạy học

lịch sử nói riêng có ý nghĩa hết sức quan trọng. Cùng với các hoạt động khác

trong nhà trường, các hình thức, phương pháp tổ chức hoạt động ngoại khóa

góp phần giáo dục học sinh theo mục tiêu đã được xác định về kiến thức, thái

độ, kỹ năng và thực hiện đúng nguyên lý giáo dục của Đảng “học đi đôi với

hành”.

2. Các hình thức, phương pháp tổ chức hoạt động ngoại khóa rất đa dạng

và phong phú, do đó việc lựa chọn để sử dụng hình thức nào còn tùy

thuộc vào rất nhiều yếu tố chủ quan và khách quan, song điều quan trọng là

phải đạt được mục tiêu giống như một bài nội khóa đề ra. Trong các hình

thức, phương pháp tổ chức hoạt động ngoại khóa về Tổng Bí thư Nguyễn Văn

Cừ trong DHLS ở trường THPT, chúng tôi đã lựa chọn hình thức “Thi tìm

hiểu và triển lãm hình ảnh về Tổng Bí thư Nguyễn Văn Cừ” để tổ chức cho

học sinh. Hình thức này đã thu hút được đông đảo học sinh tham gia, có

những tác dụng nhất định trong việc bồi dưỡng kiến thức, phát triển kĩ năng

và giáo dục thái độ đúng đắn cho học sinh.

3. Chúng tôi thấy rằng hình thức “Thi tìm hiểu và triển lãm hình ảnh về

Tổng Bí thư Nguyễn Văn Cừ” đã được tổ chức ở trường Trung học phổ

thông Nguyễn Văn Cừ, dạ hội lịch sử có thể dùng để áp dụng tổ chức trong các

trường Trung học phổ thông khác không chỉ riêng ở bộ môn lịch sử mà với cả

những môn khoa học xã hội nói chung.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

4. Tổ chức hoạt động ngoại khóa là hình thức DH phong phú, hấp dẫn

được nhiều nước có nền giáo dục tiên tiến trên thế giới thường xuyên áp

dụng. Nhưng ở Việt Nam, do nhiều điều kiện khách quan GV và HS ít khi

được tham gia các buổi hoạt động ngoại khóa được chuẩn bị chu đáo và đem

lại hiệu quả cao.Với hình thức DH nội khóa, sự thay đổi này khiến GV và HS

gặp không ít thách thức và khó khăn. Vì vậy, để việc vận dụng tổ chức hoạt

động ngoại khóa đạt được hiệu quả cao khi tiến hành tổ chức hoạt động ngoại

khóa về Tổng Bí thư Nguyễn Văn Cừ cho HS trong DHLS ở trường THPT,

chúng tôi nhận thấy cần chú ý một số vấn đề sau:

Thứ nhất, đối với giáo viên dạy học lịch sử cần nắm chắc lí luận bộ

môn về việc tổ chức hoạt động ngoại khóa nói chung, về Tổng Bí thư Nguyễn

Văn Cừ nói riêng. Ngoài việc rèn luyện về chuyên môn nghiệp vụ người giáo

viên lịch sử phải có tâm với nghề, lòng yêu học sinh, có khả năng sư phạm.

Đối với học sinh, cần có nhận thức đúng đắn về tác dụng của các cuộc

thi tìm hiểu về lịch sử, cần tham gia các cuộc thi một cách tự giác, tích cực để

tự rèn luyện và hoàn thiện bản thân.

Đối với Ban Giám hiệu nhà trường cần quan tâm và tạo điều kiện về

thời gian và vật chất cho việc tiến hành buổi hoạt động ngoại khóa được

thuận lợi.

Đối với Bộ Giáo dục và Đào tạo đề nghị các cấp quản lý nghiên cứu

nội dung chương trình, SGK phải phù hợp với thời lượng một tiết học để

trong chương trình có giờ học ngoại khóa đặc biệt ngoại khóa về danh nhân

lịch sử.

Thứ hai, nội dung của tổ chức hoạt động ngoại khóa rất phong phú,

đòi hỏi GV phải nghiên cứu và căn cứ vào nội dung môn học, nội dung bài

học, đối tượng HS mà định hướng và lựa chọn nội dung phù hợp, liên quan

tới thực tiễn để xây dựng làm chủ đề tổ chức hoạt động ngoại khóa.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

Thứ ba, tổ chức hoạt động ngoại khóa cần có kết hợp chặt chẽ giữa

GV với HS, và giữa các GV với nhau (cùng lĩnh vực). GV phải từ bỏ

thói quen chỉ đạo mọi hoạt động của HS trong quá trình tổ chức, cố gắng

tạo cho mình thói quen mới: nói ít, góp ý và tư vấn chứ không ép buộc, sẵn

sàng thay đổi vai trò để trở thành người học trong một số trường hợp, lắng

nghe ý kiến của HS.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Nguyễn Như An (1990), Phương pháp dạy học giáo dục học, Nxb Giáo

dục, Hà Nội.

2. Nguyễn Quốc Ái (2004) ,Về đổi mới phương pháp DHLS, Tạp chí Thiết

bị Dạy và Học ngày nay, số 8, tr. 55-58.

3. Vũ Đặng Hà Bình (2009), Một số biện pháp phát huy tính tích cực của HS

trong DH các bài LSĐP ở trường THPT tỉnh Ninh Bình, Luận văn

Thạc sĩ khoa học giáo dục,Nxb ĐHSP Hà Nội, Hà Nội.

4. Bộ Giáo dục và đào tạo (2007), Lịch sử lớp 12, Nxb Giáo dục.

5. Bộ Giáo dục và đào tạo (2009), Sách GV lịch sử lớp 12, Nxb Giáo dục.

6. Nguyễn Thị Côi (2008), Các con đường, biện pháp nâng cao hiệu quả

DHLS ở trường phổ thông, Nxb Đại học sư phạm Hà Nội.

7. Nguyễn Thị Côi (Cb, 2014), Chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ năm 1954

giảng dạy và học tập trong nhà trường phổ thông, Nxb Đại

học sư phạm, Hà Nội.

8. Nguyễn Thị Côi, Trịnh Đình Tùng, Trần Viết Thụ (1995), Rèn luyện kĩ

năng nghiệp vụ sư phạm môn Lịch sử, Nxb ĐHSP, Hà Nội.

9. Nguyễn Thị Côi (Cb, 2009), Rèn luyện kĩ năng nghiệp vụ sư

phạm môn LS, Nxb ĐHSP Hà Nội, Hà Nội.

10. Nguyễn Thị Côi, Đoàn Văn Hưng (2005), "Tổ chức dạ hội LS về Chủ tịch

Hồ Chí Minh cho HS với sự hỗ trợ của phần mềm Microsoft PowerPoint",

Tạp chí Giáo dục, số 114, tr.11 - 12;17.

11. Nguyễn Thị Côi (2008), "Một số phương hướng, biện pháp nâng cao chất

lượng dạy học Lịch sử Việt Nam ở trường phổ thống", Tạp chí Giáo dục,

số 202, tr.37 - 39.

12. Nguyễn Văn Cừ nhà lãnh đạo xuất sắc của Đảng và cách mạng Việt Nam,

hồi kí, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội 2002.

13. Nguyễn Văn Cừ - một số tác phẩm, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội 2010.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

14. Nguyễn Văn Cừ nhà lãnh đạo xuất sắc, một tấm gương cộng sản mẫu mực,

Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội 2012.

15. Tổng Bí thư Nguyễn Văn Cừ với công tác tự phê bình và phê bình trong Đảng

giá trị lý luận và thực tiễn, Nxb Chính trị - hành chính, Hà Nội 2012.

16. Nguyễn Văn Cừ, tiểu sử, Nxb Chính trị Quốc gia - Sự thật, Hà Nội 2012.

17. Lịch sử Đảng Bộ xã Phù Khê, Nxb Lý luận chính trị, Hà Nội 2017.

18. Lịch sử Đảng Bộ Đảng Cộng sản Việt Nam tỉnh Quảng Ninh, Ban nghiên

cứu lịch sử Đảng tỉnh Quảng Ninh,1985.

19. Lịch sử xã Phù Khê, Nxb Văn hóa dân tộc, Hà Nội 2002.

20. Văn hóa Bắc Ninh, Sở văn hóa thông tin Bắc Ninh.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

PHỤ LỤC

Phụ lục 1:

PHIẾU ĐIỀU TRA TÌNH HÌNH TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG

NGOẠI KHÓA TRONG DẠY HỌC LỊCH SỬ Ở TRƯỜNG THPT

(Dành cho học sinh)

Để có cơ sở lí luận và thực tiễn đánh giá tình hình tổ chức hoạt động

ngoại khóa trong dạy - học lịch sử (DHLS) ở trường THPT, đồng thời góp

phần tìm ra hình thức, biện pháp tổ chức hoạt động ngoại khóa có hiệu quả,

em hãy vui lòng cung cấp cho chúng tôi một số thông tin dưới đây.

Họ và tên…………………………………Học sinh lớp…………………

Trường………………………………Tỉnh/Thành phố…………………..

Đánh dấu X vào ô □ trước những phương án trả lời em cho là đúng.

1.Ở trường của em, thầy cô và các bạn thường quan niệm Lịch sử là

□ “môn phụ”, môn “học thuộc” nên ít được quan tâm.

□ “môn chính”, được quan tâm ngang hàng với các bộ môn khác.

□ môn học “khô khan”, khó học, khó nhớ và không có ích gì cho xã hội.

□ môn học có vai trò và ý nghĩa quan trọng, vì nó góp phần giáo dục thế hệ trẻ

truyền thống yêu nước, đoàn kết dân tộc…

2. Qua các phương tiện thông tin đại chúng và thực tiễn của quá trình

học tập, em biết gì về việc dạy và học LS ở trường phổ thông hiện nay?

□ Chất lượng của môn LS ngày càng được cải thiện, nhiều HS thích học

LS hơn trước.

□ Chất lượng của môn LS đã được cải thiện, nhưng chưa tương xứng với

vị trí, vai trò của bộ môn, nhiều em vẫn chán học và điểm thi LS còn thấp.

□ Chất lượng của môn LS rất thấp, HS không thích học vì hầu hết các

bài giảng của GV đều nhàm chán, khô khan.

□ Chất lượng của môn LS thấp do GV chỉ áp dụng hình thức dạy học nội

khóa trong DHLS.

3.Theo em để nâng cao chất lượng DHLS, GV phải áp dụng hình thức

tổ chức DH nào?

□ Ngoại khóa

□ Nội khóa

□ Kết hợp cả hai hình thức trên.

4. Ở trường em, Thầy/ cô có thường xuyên tổ chức hoạt động ngoại

khóa trong DHLS cho học sinh không?

□ Thường xuyên (kết hợp với các bài học nội khóa trên lớp)

□ Thỉnh thoảng (để thay đổi phong cách dạy)

□ Ít khi (chỉ thực hiện theo sự chỉ đạo và mang tính hình thức)

□ Chưa bao giờ.

5. Ở trường em, khi Thầy/cô tổ chức hoạt động ngoại khóa trong

DHLS đã áp dụng theo những biện pháp nào?

□ Đọc sách lịch sử.

□ Kể chuyện lịch sử.

□ Nói chuyện lịch sử.

□ Thi tìm hiểu về một chủ đề, nhân vật lịch sử.

□ Tổ chức dạ hội lịch sử.

6. Qua thực tiễn, những loại hình (biện pháp) tổ chức hoạt động ngoại

khóa nào dưới đây dễ thực hiện và mang lại hiệu quả cho HS?

□ Hướng dẫn HS đọc sách LS phục vụ cho bài học nội khóa

□ Hướng dẫn HS kể chuyện LS

□ Tổ chức cho GV (chuyên gia) hoặc nhân chứng LS nói chuyện về LS

□ Tổ chức thi tìm hiểu về LS cho HS

□ Tổ chức dạ hội LS

□ Đưa HS đi tham quan tại bảo tàng, di tích, nhà truyền thống

□ GV và HS sưu tầm tranh ảnh và tổ chức triển lãm tại trường.

7. Ở trường em, những chủ đề, sự kiện nào dưới đây đã được Thầy/ cô

tổ chức hoạt động ngoại khóa về LS?

□ Thành lập Đảng 3/2/1930

□ Những hoạt động, vai trò của Nguyễn Ái Quốc - Hồ Chí Minh

□ Cách mạng tháng Tám năm 1945

□ Chiến thắng Điện Biên Phủ năm 1954

□ Chiến thắng “Điện Biên Phủ trên không” cuối năm 1972

□ Chiến thắng 30/4/1975

□ Chưa bao giờ tổ chức.

8. Khi tham gia các hoạt động ngoại khóa trong DHLS, em có cảm

nhận như thế nào?

□ HS hào hứng, sôi nổi hứng thú hơn trong học tập.

□ HS được rèn luyện và phát triển khả năng làm việc độc lập.

□ HS tự tin giải quyết các vấn đề đặt ra trong học tập và cuộc sống.

□ HS phát triển được năng lực thực hành của mình

□ Mất thời gian mà vẫn không nâng cao được chất lượng dạy học LS.

Cảm ơn sự hợp tác của em!

Phụ lục 2.

PHIẾU ĐIỀU TRA TÌNH HÌNH TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG

NGOẠI KHÓATRONG DẠY HỌC LỊCH SỬ Ở TRƯỜNG THPT

(Dành cho giáo viên)

Để có cơ sở lí luận và thực tiễn đánh giá tình hình tổ chức hoạt động

ngoại khóa trong dạy - học lịch sử ở trường THPT, đồng thời góp phần tìm

ra hình thức, biện pháp tổ chức hoạt động ngoại khóa có hiệu quả, xin

Thầy/cô vui lòng cung cấp cho chúng tôi một số thông tin dưới đây:

Họ và tên: …………………………..Thâm niên công tác………….

Trường:………………………………Tỉnh/ Thành phố: …………...

Đánh dấu x vào ô □ trước những phương án Thầy/ cô cho là đúng.

1. Ở trường của Thầy/ cô, lãnh đạo và đồng nghiệp quan niệm Lịch

sử là:

□ “môn phụ”, môn “học thuộc” nên ít được quan tâm.

□ “môn chính”, được quan tâm ngang hàng với các bộ môn khác.

□ môn học “khô khan”, khó học, khó nhớ và không có ích gì cho xã hội.

□ môn học có vai trò và ý nghĩa quan trọng, góp phần giáo dục thế hệ trẻ

truyền thống yêu nước, đoàn kết dân tộc…

2. Qua các phương tiện thông tin đại chúng và thực tiễn giảng dạy,

Thầy/ cô biết gì về việc dạy và học LS ở trường phổ thông hiện nay?

□ Chất lượng của môn LS ngày càng được cải thiện, nhiều HS thích

học LS hơn trước.

□ Chất lượng của môn LS đã được cải thiện, nhưng chưa tương xứng với

vị trí, vai trò của bộ môn, nhiều em vẫn chán học và điểm thi LS còn thấp.

□ Chất lượng của môn LS rất thấp, HS không thích học vì hầu hết các

bài giảng của GV đều nhàm chán, khô khan.

□ Chất lượng của môn LS thấp do GV chỉ áp dụng hình thức dạy học nội

khóa trong DHLS.

3.Theo Thầy/ cô để nâng cao chất lượng DHLS, GV phải áp dụng

hình thức tổ chức DH nào?

□ Ngoại khóa

□ Nội khóa

□ Kết hợp cả hai hình thức trên.

4. Thầy/ cô có thường xuyên tổ chức hoạt động ngoại khóa trong

DHLS cho học sinh không?

□ Thường xuyên (kết hợp với các bài học nội khóa trên lớp)

□ Thỉnh thoảng (để thay đổi phong cách dạy)

□ Ít khi (chỉ thực hiện theo sự chỉ đạo và mang tính hình thức)

□ Chưa bao giờ.

5. Khi tổ chức hoạt động ngoại khóa trong DHLS, những loại hình

nào Thầy/ cô đã áp dụng?

□ Đọc sách lịch sử.

□ Kể chuyện lịch sử.

□ Nói chuyện lịch sử.

□ Thi tìm hiểu về một chủ đề, nhân vật lịch sử.

□ Tổ chức dạ hội lịch sử.

6. Theo Thầy/cô loại hình (biện pháp) tổ chức hoạt động ngoại khóa

để áp dụng và hiệu quả nhất trong DHLS ở trường THPT là gì?

□ Hướng dẫn HS đọc sách LS phục vụ cho bài học nội khóa

□ Hướng dẫn HS kể chuyện LS

□ Tổ chức cho GV (chuyên gia) hoặc nhân chứng LS nói chuyện về LS

□ Tổ chức thi tìm hiểu về LS cho HS

□ Tổ chức dạ hội LS

□ Đưa HS đi tham quan tại bảo tàng, di tích, nhà truyền thống

□ GV và HS sưu tầm tranh ảnh và tổ chức triển lãm tại trường.

7. Theo Thầy/cô chúng ta cần phải làm gì để nâng cao việc dạy - học

theo hình thức ngoại khóa

□ Tuyên truyền, nâng cao nhận thức cho GV và HS về vai trò, vị trí của

bộ môn LS nói chung, hoạt động ngoại khóa LS nói riêng.

□ GV phải có ý thức, trách nhiệm đối với nghề nghiệp, có chuyên môn

và kĩ năng tổ chức hoạt động ngoại khóa.

□ Phối kết hợp với nhà trường, xã hội và phụ huynh HS

□ Có hình thức khen thưởng bằng điểm số (điểm học tập) kịp thời cho

HS tham gia tích cực hoạt động ngoại khóa.

8. Khi tổ chức hoạt động ngoại khóa trong DHLS, Thầy/cô gặp những

trở ngại gì?

□ GV mất nhiều thời gian và kinh phí

□ Lãnh đạo Nhà trường và GV các bộ môn khác không ủng hộ

□ HS quan niệm LS là “môn phụ” nên không tích cực học tập, ủng hộ

□ GV chưa có hoặc không được tiếp cận tài liệu hướng dẫn về tổ chức hoạt

động ngoại khóa nên lung túng, khó triển khai.

9. Trong năm 2014, nước ta kỉ niêm nhiều sự kiện LS quan trọng, thao

Thầy/ cô chúng ta có thể tổ chức hoạt động ngoại khóa về những sự kiện,

chủ đề nào?

□ Thành lập Đảng 3/2/1930

□ Những hoạt động, vai trò của Nguyễn Ái Quốc - Hồ Chí Minh

□ Thành lập Quân đội Nhân dân Việt Nam ngày 22 tháng 12

□ Cách mạng tháng Tám năm 1945

□ Chiến thắng Điện Biên Phủ năm 1954

□ Chiến thắng “ Điện Biên Phủ trên không” cuối năm 1972

□ Chiến thắng 30/4/1977

Cảm ơn sự hợp tác của các thầy (cô)

Phụ lục 3.

Bảng 1. Kết quả điều tra tần suất của những buổi hoạt động ngoại khóa

GV tổ chức trong DHLS.

Đồng ý Tỉ lệ (%)

Tần suất của những buổi hoạt động ngoại khóa GV tổ chức trong DHLS

Thầy/ cô có thường xuyên tổ chức hoạt động ngoại khóa trong DHLS cho HS không?

05 10%

□ Thường xuyên (kết hợp với các bài học nội khóa trên lớp)

□ Thỉnh thoảng ( để thay đổi phong cách dạy) 20 40%

15 30%

□ Ít khi (chỉ thực hiện theo sự chỉ đạo và mang tính hình thức)

□ Chưa bao giờ. 10 20%

Bảng 2: Hình thức, biện pháp GV đã áp dụng trong tổ chức hoạt động

ngoại khóa cho HS trong DHLS

Hình thức, biện pháp GV đã áp dụng trong tổ Đồng ý Tỉ lệ (%)

chức hoạt động ngoại khóa cho HS trong DHLS

1. Khi tổ chức hoạt động ngoại khóa trong DHLS,

những loại hình nào Thầy/ cô đã áp dụng?

04 8% □ Đọc sách lịch sử.

03 6% □ Kể chuyện lịch sử.

02 4% □ Nói chuyện lịch sử.

39 78% □ Thi tìm hiểu về một chủ đề, nhân vật lịch sử.

02 4% □ Tổ chức dạ hội lịch sử.

2. Theo Thầy/cô loại hình (biện pháp) tổ chức hoạt

động ngoại khóa để áp dụng và hiệu quả nhất

trong DHLS ở trường THPT là gì?

□ Hướng dẫn HS đọc sách LS phục vụ cho bài học 06 12%

nội khóa

Hình thức, biện pháp GV đã áp dụng trong tổ Đồng ý Tỉ lệ (%)

chức hoạt động ngoại khóa cho HS trong DHLS

□ Hướng dẫn HS kể chuyện LS 03 6%

□ Tổ chức cho GV (chuyên gia) hoặc nhân chứng 02 4%

LS nói chuyện về LS

□ Tổ chức thi tìm hiểu về LS cho HS 15 30%

□ Tổ chức dạ hội LS 02 04%

□ Đưa HS đi tham quan tại bảo tàng, di tích, nhà 20 40%

truyền thống

□ GV và HS sưu tầm tranh ảnh và tổ chức triển lãm 02 4%

tại trường.

Bảng 3. Kết quả điều tra về hình thức, biện pháp GV và HS áp dụng

tổ chức hoạt động ngoại khóa trong DHLS.

Hình thức, biện pháp GV và HS đã áp dụng Đồng ý Tỉ lệ (%)

tổ chức hoạt động ngoại khóa trong DHLS.

1. Ở trường em, khi Thầy/cô tổ chức hoạt động

ngoại khóa trong DHLS đã áp dụng theo những

biện pháp nào?

□ Đọc sách lịch sử. 157 31.4%

□ Kể chuyện lịch sử. 235 47%

□ Nói chuyện lịch sử. 85 17%

□ Thi tìm hiểu về một chủ đề, nhân vật lịch sử. 389 77,8%

□ Tổ chức dạ hội lịch sử. 10 2%

2. Qua thực tiễn, những loại hình (biện pháp)

tổ chức hoạt động ngoại khóa nào dưới đây dễ

thực hiện và mang lại hiệu quả cho HS?

□ Hướng dẫn HS đọc sách LS phục vụ cho bài 179 35,8%

học nội khóa

Hình thức, biện pháp GV và HS đã áp dụng Đồng ý Tỉ lệ (%)

tổ chức hoạt động ngoại khóa trong DHLS.

□ Hướng dẫn HS kể chuyện LS 255 51%

□ Tổ chức cho GV (chuyên gia) hoặc nhân chứng 155 31%

LS nói chuyện về LS

□ Tổ chức thi tìm hiểu về LS cho HS 415 83%

□ Tổ chức dạ hội LS 85 17%

□ Đưa HS đi tham quan tại bảo tàng, di tích, nhà 245 49%

truyền thống

□ GV và HS sưu tầm tranh ảnh và tổ chức triển 165 33%

lãm tại trường.

PHỤ LỤC 4

MỘT SỐ HÌNH ẢNH HOẠT ĐỘNG NGOẠI KHÓA

Hình 1: Hình ảnh thi của ba đội của Trường THPT Ngô Gia Tự

(Tác giả chụp 05/01/2020)

Hình 2: Hình ảnh Thầy cô và các em học sinh Trường THPT Lý Thái Tổ

viếng thăm tượng đài cố Tổng Bí thư Nguyễn Văn Cừ.

(Tác giả chụp 12/01/2020)