Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam - Quy trình lập hiến: Phần 1

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:193

Thêm vào BST

Báo xấu

10
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Cuốn sách Quy trình lập hiến trong nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam: Phần 1 gồm các nội dung chính như: một số vấn đề lý luận về quy trình lập hiến; quá trình hình thành và thực hiện quy trình lập hiến ở Việt Nam. Mời các bạn cùng tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam - Quy trình lập hiến: Phần 1

OUY TRINH LÂP HIÊN TRONG NHÀ NIÍÓC P H Á P QUYÉN XA HOI CHU NGHIA VIET NAM
MA SO: TPC - 13 -0 7 755-2013/CXB/02-186/TP
TS. N G U Y Ê N Q U A N G MINH QUY TRINH LAPHIEN TRONG N H À N IÍÓ C P H Á P QUYEN X Ä H Q I CHÚ N G H ÏA V IÊT NAM NHÀ XUAT BA N T Ü PHÁP H À NQI - 2013
MUC LUC L Ó IN Ó ID Á U 7 DAN N H A P 9 Chirong I. M O T SÓ VÁN DÉ LY LUAN VÉ QUY TRÍNHLÁPH IÉN 21 I. Ly luán chung ve I lien pháp va hoat dong lap hién 21 II. Nhüng van dé ly luán c a bán ve quy trinh lap hien 44 III. Quy Ir'mh lap hien Irong Nhá n u á e pháp quyén: Nh ün g yeu cáu dát ra 106 Chu-otig II. QUÁ TRÍNH HÍNH THANH VÁ THIÍC HIEN QUY TRINH LAP HIÉN Ó VIÉT NAM 117 I. Quy trinh xáy dung Hien pháp nám 1946 117 II. Quy trinh lap hién tir sau I lien pháp nám 1946 141 III. Nhan xét khái quát quy trinh laphién Viét Nam 177 5
ChuoTig III. QUAN DIÉM VÀ GIÀI PHÁP HOÀN THIÊN QUY TRÌNH LAP HIÉN VIÊT NAM 195 I. Quan dicm hoàn thiçn quy trinh lâp hiên 195 II. Giài phàp hoàn thiçn quy trinh lâp hicn Viçt Nam 204 KÉT LUÁN CHU NG 265 PHULUC 271 DANH M U C T À I LIEU TH A M KHÀO 329 6
LÔÏ NÓI DÀU Trong thè gitVi hiçn dai, nói dòn mot quòc già dóc lap, có chli quycn là phài nói ngay den llicn phàp cùa quòc già dó. Ilièn phàp là mot trong nlurng bièu tirirng và là cót càch, linh hón cùa quòc già, dàn toc. 11icn phàp thè hiçn y chi quòc già, phàn ành Ijch sir xây dung và dâu tranh cùa quôc gia, dân tôc. Suc sông cùa 1lien phàp phàn ành sire sông cùa quôc gia, dân tôc. Nêu biêu trung cho quycn uy cao nhât cùa mot vj hoàng dê là vuong miçn, thi Ilicn phàp cûng có the coi nhu " vuong m ien” cùa mot quôc gia, dân tôc. l'uy nhicn, du thieng liêng nhu vây nhirng hicn phàp không phài là sàn phâm cùa mot dâng siêu nhicn nào dó. 11icn phàp vân là mot trong nhirng sàn phâm cùa tri tuç con ngirói, do con nguòi làm ra, do con nguói só hùu, sù dung và luón cài bien nó vi mue dich tói cao de phuc vu con nguòi, phuc vii eho lai ich và nicm tir ton quôc gia. dân tôc. Là sàn phâm cùa con nguòi. lai là sàn phâm dinh cao cùa tri tue con nguòi nen nhu moi sàn phâm khàc tao ra bòi con nguòi. 11icn phàp dòi hói phài có mot trinh tir, càch thùc de 7
sáng tao ra nó. Dó chính là quy trinh láp hicn. Quy lrình lá hién nhir thè nào, se tao ra sán phàm hicn phàp nhir th< Muòn có mot bàn Hicn phàp tôt, không the không có s nghiên cùu, tham khâo dê ngày mot hoàn thiçn hon quy trin lâp hicn cùa dât nuôc minh. Cùng nhu 1lien phàp, quy trinh lâp hiên là sàn phâm eu Ijch sù và gàn vói dieu kiçn Ijch su dà sinh ra nó. Sau tnô Hiên phàp là mot hoàn eành ljeh sir dâc thù, mot quy trini lâp hiên dâc thù. Vây. quy trinh lâp hiên Viçt Nam nhu thê nào? Dê có nhân thùe ngày mot dây du, dung dan him vê quv trinh lâp hicn à Viêt Nam, Nhà xuât bàn l u phàp xuât ban cuôn: “Quy trinh lâp hiên trong Nhà nu&c phàp quyên xù hôi chii nghîa Viêt Nam”. My vong cuôn sàeh sc dàp úng phân nào nhu eâu tim hiêu cùa ban doc. Xin trân trçng gicVi thiêu. Hà Nói, tháng 8/2013 NHÀ XUÂ T BAN TU PH ÁP 8
DÁN NHÂP Nghiên cúu ve quy trinh lâp hiên là mot trong nhùng lïnh vjc quan trong cùa nhicu ngành khoa hoc, nhu luât hoc, chính tri hoc... Tren thê giói. lïnh vue này dà du ac nghiên cúu hàng t âm nàm. gân liên vôi su ra dcri cùa các tu tucVng lâp hiên và câc ban vàn hiên phàp à các quôe gia. Lïnh vue nghiên cúu này gôp phân quan trong cho viçc xây dirng, hoàn thiçn và phàt triên các mô hinh quy trinh lâp hiên à các quôç ;ia; gôp phân lîm eho vice ban hành, sùa dôi hiên phàp cùa các quôc gia ngày càng dân ehù, minh bach, hiçn dai và hiêu quâ han. llicn nay. trong mot thê giói dang biên dôi manh më và :ùng dây bât ôn vôi rât nhiêu nhùng mâu thuân, xung dôt, nhàn oai càng nhân thùc sâu sàe và rô han vai trô cùa Hiên phàp ;ùng nhu cùa quy trinh lâp hiên trong viêc diêu hôa, hôa giài ;àc xung dôt xà hôi (vê chinh tri, sac tôe, ton giáo...) và tao iung mot xà hôi hài hôa, phàt triên bên vùng trong hôa binh à ;àc quôc gia. Quy trinh lâp hiên ngày càng duge nhân thùc rô ian vai trô quan trong nhu là mot trong nhùng công eu hùu îiçu nhât dê kiên tao hôa binh ó các quôc gia, tù dô gôp phân dên tao hôa binh. ôn dinh eho eà thê giói. I'háng 9 nám 2011, 9
Quy tri nil I tip liién trong Nlu't ttirác pháp quyen X U C N Vitt Nam Tö chirc I.icn hgp quöc long trong cong bo cuon sách “Constitution-making and Reform Options for the Process"1 da dua ra thong dicp vc mong muon có möt chuän muc vc quy trinh lap hicn chung cho các quöc gia nhäm huóng tcV nhirng i muc tiéu phát trien cao cá dó. O Vict Nam. tú khi bat tay khói tháo bán I lien pháp dáu ticn - I lien pháp nam 1946 den nay, lieh sir láp hicn nuóc nhá da trái qua gán 7 tháp ky - mol theri gian chira phäi lá dái so vói lieh sú lap hien cua nhän loai nhirng eung khöng phái lá ngän. The nhung. vicc nghién cúu vc quy trinh lap hien chi thire sir dirge quan tain trong nhirng nam gán day, däc bict lá trong thói diem hien nay (2013), khi quá trinh súa döi I lien pháp nam 1992 (lán 2) dang dirge trien khai vói sir quan tain sáu róng có the nói lá chua túng có ó Vict Nam. Nhin chung. các cóng trinh nghicn cúu vé quy trinh lap hien ó Vict Nam da ngáy eáng di sáu váo túng nói dung cu thé cüa quy trinh. dua ra duge ngay cáng nhicu dánh giá vá kien nghi có giá tri, phú hgp han v
Dfin nhñp thuc tién. Da có nhírng mó hinh quy trinh láp hién mói dirgc de xuat nhírng giira các mó hinh náy con có nhúng su khác biel cá ve chü thé, ve nói dung các giai doan cua quy trinh láp hién. Tuy nhién, chua có cóng trinh nao nghién cúu mot cách có he thóng, toán dicn vá sáu sác ve quy trinh láp hién ó Viét Nam, luán giái vá dua ra mol he thóng giái pháp dóng bo vá có tính thuvét phiic cao cho vicc hoán thién quy trinh láp hién phü hop vói yéu cáu xáy dung Nhá nuóc pháp quyén xa hói chú nghía Viét Nam. Di váo tim hiéu sáu han, chúng ta tháy: M ol lá, vé nhüng ván dé c/ntng cua quy trinh láp hién Qua các cóng trinh vé quy trinh láp hién, nhát lá các có n g trinh nghién cúu ó nuó c ngoái cho tháy, ly luán vé hién pháp vá vé quy trinh láp hién khóng ng ún g phát trién. T r o n g bói cánh nén chính tri thé giái dáy bién dóng nhu hién nay, xu h u ó n g chung cúa khoa hoc hién pháp trén thé giói dang ngáy cáng dói hói phái dói mói nhán thúc vé hién pháp. vé hoat dóng láp hién vá quy trinh láp hién trong nhá nuóc pháp quyén. Dóng thói vói quá trinh nhán th úc ngáy cáng ró vé yéu cáu phái táng c u ó n g han núa tính quy pham, khá náng van dung trong thuc tién cúa Hién ph áp lá dói hói kháng dinh tro lai nh ú ng vai tró, y nghía góc ré vón có cúa Hién pháp vá hoat dóng láp hién. Hién pháp ván phái duge nhán thúc dúng lá “khé irác ch u n g ” 11
Quy trin iI lâp liién trong N h à nir&c p liàp t/uyên X II C N Viet N am cùa nhân dân, the hiçn ÿ chi chung cùa nhân dân; nhân dân phài có vai trò tôi cao trong viçc ban hành Hicn phâp. I ù dô, quy trinh lâp hicn phài de cao mue ticu cao nhât là nhàm hicn djnh ÿ chi, nguyçn vong chung cùa nhân dân. Quy trinh lâp hicn phài minh bach, dân chù, có the du liçu và có co che kiêm soât chàt chè, dâc biçt là kicm soàt quyen lue, kicm soât loi ich trong toàn bô quâ trinh lâp hiên. Quy trinh lâp hicn phài diroc xây dung trên co so câc dieu kiçn vc chinh tr |, kinh te, xà hôi và truyên thông van hóa, I¡ch sir cüa môi quôc gia, dân tôc; dông thôi phài ton trong và thuc thi nghiêm chinh câc nguyen tâc chung cùa phâp luât quôc tê, tâp quân quôc te2... H ai là, vê chù thê cùa quy trinh lâp hiên Nhin chung, câc công trinh nghicn cùu dà công bô vc quy trinh lâp hicn trên thè giói cûng nhu ô Viçt Nam deu khâng dinh yêu câu phài nhân thùc dùng vai trô tôi cao và quyct djnh I r a n Ngoc Diràng, Trung câu ÿ dân - ! ' ht rang iln rc ih irc hiçn quy en hip hiên c lia nhân dân trong Nhà m rùc phâp quyên X H C N Viêl Nam. Bai thain luân llôi thào "Q uy trinh. thu tue xeni xét, thông qua và kÿ thuât thê hiên Hiên phâp mot sô m râc trên thê g iù i - kinh nghiêm có thè kê thira và phât triê n " do Viçn nghicn cûu lâp phâp tô chirc tai Khânh Hôa, thâng 8/2009, tr. 1-3; Trân Ngoc Diràng (Chù nhiçm), Bâo câo khoa hoc Dè tài nghicn ciru khoa hoc câp bô "Q uy trinh. thu tue và eiich thùc thê hiên lliê n phâp mât sô niràc trên thê g iâ i - nlnm g nhân tô cô thé kê thira và phât triê n ” , 2 0 1 1, tr.I 18-133; Bùi Ngoc Soil, Sua d ô i quy trin h sira d ô i Hiên phâp. Tap chi Nghicn cùu Lâp phâp (14), 2 0 1 1, tr. 14-15, http://cconwcb.unid.edu/~vvallis/398W/lutz amendment APSR I994.pdf http://www.iterpeacc.org/index.phg/constitution-inaking-ibr-peace 12
Dàn nhàp cúa nhàn dàn dòi vài hièn phàp và dòi vài hoat dòng làp hièn, nhàn dàn phài có quyèn Iham già y kièn mòt càch thuc chàt vào qua irình soan thào Hièn phàp, vàn bàn sua dòi Hicn phàp, dòng thòi phài có quycn phùc quyèt dòi vói Hicn phàp3. Rièng ve thàm quycn phùc quyct Ilicn phàp, hàu hèt càc còng irình deu khàng dinh quycn này chi thuòc ve nhàn dàn; do vày. khòng ncn trao quycn thòng qua Hièn phàp. Tuy nhièn, cùng có mòt so còng trinh vàn de xuàt phuong àn giù nguyèn thàm quycn thòng qua Hièn phàp cùa Quòc hói nhu mòt trong nhùng phuong àn có thè lua chon khi chua thè tò chúc trung càu y d à n 1. Mòt sò còng trinh dè xuàt vièc nhàn dàn bàu ra Quòc 1 Xcm: Vù Hong Anh, Quyèn là p hièn và thu tue là p hiè n , Tap chi Nghién cùu Lap phàp (10), 2008, tr. 10; Tran Ngoc Diròng, T rung càu y dàn - P huang thuc thu c hièn quyèn là p hièn cuci nhàn dàn tro n g Nhà mr&c p h à p quyèn X H C N Vièt Ntim, liài iha m luán Hói Ihào "Q u y trin h , thu tue xem xèt, thòng qua và ky thuàt thè hiè n H ièn p h àp mòt só n itó c trèn thè g iù i - kin h nghiém có thè kè thica và p h ù t triè n " do Vièn nghién cùu làp phàp tò chúc tai Khánh Ilòa, 2009, tr.7; Tran Ngoc Duómg (Chi) nhiém), Báo cào khoa hoc Dè tài nghièn ciru khoa hoc càp bó "Q uy trinh. thu tue và càch thuc thè hièn Hièn phàp mòt só nuóc trèn thè g io ì - nhùng nhàn tò có thè kè thira và phàt trièn ”, 2011, tr i 18-133; Nguyèn Q uang Minh, H oàn thièn quy trin h Iqp hièn ù Vièt Nam, Luàn vàn thac si luàt hoc, 2002, tr. 89, 90, 99, 199, 104-105; Trung tàm Thòng tin, Thir vipn và nghièn ciru khoa hpc (Vàn phòng Quòc hói), Tuyèn là p hièn p h àp m òt sò n u ó c (Tài lièu tham khào phuc vu sua dòi 1lièn phàp 1992), 2011. J Xcm: Nguyèn Q uang Minh, H oàn thièn qu y trin h là p hièn à Vièt Nam, Luán vàn thac sT luàt hpc, 2002, tr. 103; T rung tàm Nghièn cùu khoa hpc (Vi£n Nghièn ciru làp phàp), Q uy trin h xciy dung, sua d ò i H ièn p h àp ù Vièt Nam: Thuc trang và kièn ngh¡ ( lai lièu Iham khào phuc vu vièc sira dòi Hièn phàp nàm 1992), 2 0 1 1, tr.35-36. 13
Quy trinli lâp liiên trong-Nha nmrc pluip quyên ÀV/C7V Viêt Nam hôi lâp hiên5 hoàc Hôi nghi 1lien phâp6 vôi thâm quyên soan thâo vàn bàn sira dôi Hiên phâp, thông qua vân hàn này dê dira ra toàn dân phuc quyêt. Mot sô công trinh dê nghi vân duy tri mô hinh Uy ban sira dôi Hiên phâp do Quôc hôi thành lâp nhu hiçn nay dê soan thâo Hiên phâp, vàn bàn sira dôi Hiên phâp nhung phâi dôi mai thành phân Uy ban sao cho huy dông rông rài dirgc câc nhân sï. tri thtrc tham gia7. Tù dô, mot sô công trinh dê xuât diêu chinh lai vai trô lâp hiên cùa Quôc hôi theo huong: Quôc hôi chi soan thâo Du thâo Hiên phâp dê dua ra toàn dân phûc quyêt mà không thông qua Hiên phâpx. 5 Ngô l luy Cirong, N hà m r& cph âp quyèn v â i viêc xây dirng chinh quyên, Tap chi Nghicn cùu lâp phâp (10), 2001, tr.21. 6 Trân Ngoc D iràng (Chù nhiêm), Bâo cào khoa hoc De tài nghicn cù u khoa hoc câp bô "Q u y trinh, thu tue và câch th irc thé hiên H iên phâp mât sô ntrôc trèn thé g iâ i - nht'rng nhân tô cô thé kë th ira và p h â t triè n ", 2011, tr. 125; Bùi Ngoc San. Sira d ô i quy trin h sira d ô i H iên p h â p , Tap chi Nghiên cùu Lâp phâp ( 14), 2010, tr. 18. 7 Nguyên Q uang Minh, Hoàn thiên quy trin h lâ p hiên à Viêt Nam , l.uân vân thac si luât hoc, 2002, tr.9l. 8 Vù Hong Anh, Quyên lâ p hiên và thù tue lâ p hiên , l'ap chi Nghicn cùu Lâp phâp (10), 2008, tr. 10; Vu Hong Anh, H iên ph âp v â i chù quyên nhân dân , Ky yêu Hôi thâo “ Nhùng vân dé ly lu â n và thu c tiên vê ¡lié n phâp a Viêt Nam và kinh nghiêm m rùc n g o à i" do Ban chù nhiçm Dê tâi dôc lâp câp nhà nirorc " C ir sa ly lu q n và thirc tiên sira dôi. bô sung H iên p h â p nam 1992 phù hap v â i tin h hinh m ô i' tô chùc tai Hà Nçi, thâng 9 nâm 201 1, tr.4; Nguyên Q uang Minh, Quy trin h lâ p hiên tro n g Nhà m râc phâp quyên x â h ô i chù nghJa Viêt Nam , l'ap chi Nhà n uàc và phâp luât (3 ), tr. 10-11. 14
Oíin nhiip Mot so cöng trinh de xuät vice quy dinh cho dai biéu Quöe hoi9, IJy ban thirong vu Quöc h o i 10, Chú tieh n u ó c " , Chinh p h ü 1 thäm quyén de xuät sang kién läp hién. 2 Có cöng trinh lai cho rang, khöng nen trao cho Chinh phü vä nhän dan thäm quyén sáng kien läp hién má chi nén trao quyen näy cho dai biéu Quöc hoi 1’. Möt so cöng trinh de xuät vice thänh läp Üy ban thäm tra Du thäo Hién phäp (Luät süa döi Hién p h á p ) " dé giúp Quöc ' N guycn Q uang Minh, Q uy tr'mh lá p hién trong Nhá nu óc pháp quyén X H C N Viét Nam , Tap chí Nhá nirác vá pháp luát (3), 2012, tr.8-9; Büi Ngpc Son, Súa d in quy tr'mh súa d ö i H ién pháp, Tap chí Nghién cúu Láp pháp ( 14), 2010, tr. 17- 18; I rung tám Nghién cúu khoa hoc (Vicn Nghién cúu láp pháp), Q uy tr'mh xáy dirng, sita d ó i H ién pháp ó Viét Nam: Thirc trang vá kién ng h i (Tái liéu tham kháo phuc vu viéc súa döi Hién pháp nám 1992), 2011, tr.26. 10 Nguyén Q uang Minh, H oán thién quy tr'mh lá p hién ó Viét Nam, Luán vän thac si luát hoc, 2002, tr.93; Lirong Minh Luán (Chú nhiém dé tái), Dé tái nghién cúu khoa hoc cáp cu só cüa Viijn nghicn cúu \áp pháp "Q uy tr'mh xáy dirng, súa d ó i H ién pháp a Viét Nam: Thtrc tra n g vá kién n g h i", 2010, tr.83. 1 Nguyén Q uang Minh, H oán thién quy tr'mh lá p hién ó Viét Nam, Luán vän 1 thac sT luát hoc, 2002, tr.93; Nguyén Q uang Minh, Q uy trin h lá p hién tro n g Nhá n u ó c pháp quyén X H C N Viét Nam, Tap chí Nhá nuóc vá pháp luát (3), 2012. Lircrng Minh l uán (Chú nhiém dé tái), Dé tái nghién cúu khoa hoc cáp c a só cúa Vién nghién cúu láp pháp "Q u y tr in li xáy dung, súa d ó i H ién pháp ó Viét Nam : Thirc tra n g vá kién n g h i", 2010, tr.83-84. 1 Rui Ngoc Son, S ita d ó i quy tr'mh súa d ó i H ién pháp, Tap chí Nghién cúu Láp 1 pháp (14), 2010, Nguyén Q uang Minh, Quy trin h lá p hién trong Nhá nu óc ph áp quyén X H C N Viét Nam, Tap chí Nhá nuóc vá pháp luát (3), 2012, tr.9-10; Trung tám Nghién cúu khoa hoc (Vicn Nghién cúu láp pháp), Quy tr'mh xáy dung, súa d ó i H ién p lu ip ó Viét Nam: lln t c tra n g vá kién nghi (Tái licu tham kháo phuc vu viéc súa dói Hién pháp nám 1992), 2011, t r .3 1. 15
Quy trinh láp liién trong M u ) nirác pháp quyén X IlC N Viét Nam hói có cü só tót han khi xem xct. cho y kién, thóng q u a Dir tháo Ilien pháp (Luát süa dói Hién pháp). Mót so cóng trinh de xuát vicc quy djnh cho Chü tjch nuóc la nguói cóng bó Hién pháp (van bán súa dói Hién pháp)1 hoác cóng bó két quá trung cáu y d a n 16. 5 Ba la, vé các giai doan ca bán cua quy trinh láp hién Diém nói bat vá dat su thóng nhát chung cao nhál cúa các cóng trinh nghién cúu vé quy trinh láp hién ó nuóc ngoái cüng nhu o nuóc ta thoi gian qua vá hién nay lá quan diém dé xuát viéc thiét láp thü tuc trung cáu y dan (phúc quyét) dói vói Hién pháp trong quy trinh láp hién17... 1 Nguyén Quang Minh, ¡lo a n thién quy trin h lá p hién a Viét Nom, Luán ván 5 thac sí luát hoc, 2002, tr. 105; Lucrng Minh l uán (Chú nhiem de lái). Oe tai nghién cúu khoa hoc cáp cü só cúa Vién nghién cúu láp pháp "Q uy trin h xtiy dung, sica d ó i H ién pháp ó Viét Nam: Thicc tremg vá kién nf’ h i ” . 2010. tr.83; Trung tám Nghién cúu khoa hoc (Vicn Nghién cúu láp pháp), Quv trin h xáy dimg. sím d ó i Hién pháp ó Viét Nam: Thirc trqng vá kién nghi ('Tai licu tham kháo phyc vu vipc súa dói Hién pháp nám 1992), 2 0 1 1, tr.26. 1 Lirong Minh l uán (Chú nhiém dé tái), Dé tái nghién cúu khoa hoc cáp c a sá 6 cúa Vicn nghién cúu láp pháp "Q uy trin h xáy dung, sita d ó i Hién pháp a Viét Nam: Thitc trq n g vá kién n g h j", 2010, tr.96; Trung tám Nghién cúu khoa hoc (Vi^n Nghién cúu láp pháp), Quy trin h xáy dirng, sica d ó i H ién pháp a Viét Nam: Thuc trqng vá kién nghj (Tái liéu tham kháo phuc vu viéc súa dói Hién pháp nám 1992), 2011, tr.37. 17 Vu Hóng Anh, Quyén láp hién vá thú tuc láp hién, Tap chí Nghién cúu Láp pháp (10), 2008, tr. 10; Trán Ngoc Duerng, Trung cáu y dan - Phirung thicc thuc hién quyén láp hién cua nhán dan trong Nhq nuóc pháp quyén XH C N Viét Nam, Bái tham luán Hói tháo "Q uy trinh, thu tuc xem xét, thóng qua vá ky thuqt thé hién Hién pháp mót só nuóc trén thé g ió i - kinh nghiém có thé ké thira vá phát trién" do Vién nghién cúu láp pháp tó chúc tai Khánh Hóa, tháng 8/2009, tr.7; Nguyén Quang Minh, Hoan 16
Dan nlulp Có mol só cóng trinh de xuát vicc quy djnh ró thú tuc sáng kién láp hié n18. Có mol só cóng trinh dé xuát bó sung giai doan Ihám tra dói vói I)ir tháo Ilien pháp (Luát súa dói Ilién pháp)l ; ... Có cóng trinh dé xuát thú tuc dua bán Dir tháo súa dói I lien pháp vé các tinh dé nhán dán phé chuán thóng qua trung * i ~ 20 cau y dan . Có cóng trinh lai dé xuát ríuig. néu thuc hién trung cáu y dán thi khóng cán tó chúc iáy y kién nhán dán ’1. i hién c/uy trin h Uip hién
Quy frinii lap hièn trong Nhà ntró'c pii tip quycn X lfC N Vici Nani Dàc bièt, có mòt sò còng trình dà do xuàl nhùng mò liình qu\ trình làp hièn mài khà toàn dicn, dày dii. chi tièt và cu thè. trong dò dà nèu ra dirgc càc giai doan hoat dòng co bàn. tir giai doan sàng kièn làp hicn dèn giai doan còng bò 1lièn phàp hoàc còng bò kèt qua trung càu y dàn ve 1licn phàp22. .. Càc còng trình này dèu có chung mòt dièm mà tàc già chi) ràng con chira that hop ly khi tàch hai loai hoat dòng co ban thuòc giai doan sàng kièn làp hièn là: i) dè xuàt sàng kicn làp hièn; và ii) thòng qua sàng kièn làp hièn ra thành hai giai doan hoat dòng dòc làp, tàch rói nhau. Trong khi. vè bàn chàt. càc hoat dòng này phài gàn kèt vói nhau trong mòt ehinh thè dè di tói kèt quà là sàng kièn làp hièn dirgc chinh thirc chàp tluiàn. khói dàu cho quy trình làp hièn. Bón là, vè hình thirc van ban sita dói Hièn phàp Có khà nhicu còng trình dà dè càp dcn vàn de hình thirc vàn bàn sira dói Hièn phàp ó Vici Nam. phàn tich. chi ra nhùng han chè co bàn cùa vice dùng hình thirc vàn bàn nghj quyèt cùa Quòc hòi dè sira I Iièn phàp và dè xuàt vice sir dung hình thùc vàn bàn luàt dè thay thè2’... 22 Nguyén Q uang Minh, llo ìin ih ic n quy trìn h là p hicn a l i é l Nani. I.uàn vàn Ihac sT luàt hoc. 2002, tr. 103-105; Trung tàin Nghicn cùu klioa hoc (Vieti Nuhicn ciru làp phàp), Q uy trìn h xày dung, sira d ó i H icn phàp ir I '¡et Nani Thirc trung và kién ng h i ( l ai licu tham khào pliuc vu vicc sira dói Hicn phàp mìni 1992). 201 I, tr.36-37. 21 Vù Hong Aulì, Quy trình. ky tin n ii hip hicn: Nhùng vàn de da l ra tir tlnrc lic n M ò t so vàn de ly liu in và thirc lic n cir han ve sira d ó i lliè n phàp tt l ié l Num hicn 18
Diin nluìp Qua nghièn cùu, tàc già dòng lình vai nhicu de xuàt trong so nhùng dò xuàt trèn. Tuy nhièn. tàc già cho ràng, ben canh nhùng dò xuàt eó già tri dó, do nhùng muc tièu nghièn cùu khàe nhau, di vào nhùng vàn de cu thè khàc nhau mà nhùng eòng trình nàv ehira trinh bay diroc mòt eàeh eó hè thòng và toàn dièn càc màt vè quy trình lap hièn trong Nhà nuóc phàp quyèn xà hòi ch l nghìà Vièt Nani. Vi vày, hàu hèt càc dè xuàt ì trèn con mang tinh cu thè, chua thàt dày dii và dòng bò. Vi du, dòng thòi vói nhùng nghièn cùu, dè xuàt vè vai trò cùa nhàn dàn, cùa mòt so co quan cu thè nhu Chinh phù, Chù tich nuóc, IJy ban thiróng vu Quòc hòi... trong quy trình làp hièn, vàn con thièu nhùng nghièn cùu vè chùc nàng, nhièm vu và quyèn han cùa nhùng chù thè quan trong khàc (nhu: Dàng Còng sàn Vièt Nam. Màt tràn Tò quòc Vict N a m . .. ) cùng nhu mòi quan hè giùa càc chù thè này vói nhau trong quy trình làp hièn... Ngay trong càc dè xuàl vè càc chù thè dó, vàn con có nhù ng quan dièm ràt khàc nhau vè vai trò, nhicm vu cu thè cùa tùng chù thè (nhu: có còng trình dè xuàt giao cho Chinh phù quyèn sàng kièn làp hièn nhung có còng trình lai phàn tich và kièn nghi phàn bàc lai...). nay, Nxb. Khoa hoc xà hòi. Ila Nói, 2012, tr.245; Nguyen Q uang Minti, Q uy trìn h là p liic n tro n g Nhà m róc p h à p quyùn X H C N Vièt Nam, Tap chi Nhà niróc và phàp luat (3), 2012, lr.8; Trung tàm Nghicn ciru khoa hoc (Vicn Nghièn cùu làp phàp), Q uy trìn h x à y dirng, sua dot H ièn p h àp à Viél Nam: Thirc trq n g và kièn n g lii ( l ai licu tham khào phuc vu vièc sùa dòi Hièn phàp nàm 1992), 2 0 1 1, ti .27. 19
Quy trình lâp liiên tr on g N h à nircrc phàp quyên X I I C/V Viêt N am Ngoài ra, xct vê long thê, birc tranh vê nghiên ciru quy trinh lâp hiên à Viêt Nain cho dên nay vân con nhicu han che. dèi hoi cân có su nò lue hoàn thièn tiep. Vê mât lÿ luán và thirc tièn. có nhièu vàn de ve quy trình lâp hiên trong Nhà nuóc phàp quyèn xà hôi chù nghïa gän vói dieu kiçn däc thù cúa Viêt Nam cho dên nay vân chua duc;c quan tâm nghiên cùu. làm sáng tô. Vân côn nhùng quan diêm khâc nhau vê viçc ó Viêt Nam dà có hay chua có quy trinh lâp hiên; có quan diêm dông nhât quy trinh lâp hiên vói quy trinh lâp phàp, thâm chi coi lâp hiên là mot lînh vue thuôc pham trù lâp phâp. là mot bô phân cùa lâp phâp. Côn có nhùng quan diêm khâc nhau vê vai tro cúa Quôc hôi Viçt Nam (nhu vê viçc Iliên phàp có nên tiêp tue hay châm dût trao cho Quôc hôi quyên xây dung mói hay sùa dôi hiên phâp); vai Irò cúa nhân dân (nhu nên hay chua nên trao cho nhân dân quyên phùc quyêt Hiên phàp)... Càc công trinh nghiên ciru vê quy trinh lâp hiên cüng chua giài dàp duac nhiêu vân de phâl sinh trong thirc tiên lâp hiên nhu: xâc dinh nhùng chu thê duac tham gia vào hoat dông lâp hiên; thâm quyên eu thê cúa càc chu thê; trinh tu, thù tue tiên hành câc hoat dông lâp hiên; hinh thùc vân bàn sùa dôi Hiên phâp21. .. Và. dây cüng chinh là nhùng yêu câu. nhiçm vu và mue tiêu dàt ra cho cuôn sàch này. 2J Phan I rung Hicn, N g hi quyêt cita Q uôc h ô i là vân him lu à t hay vân han d ira i lu à i?, Tap chi Nghiên cùu Lâp phâp (18), 2 0 1 1; Nguycn Quang Vtinh. Ilo à n thièn quy trin h Icip hiên a Vièt Nam, Luân vân thac sî luâl hoc, 2002. 20
Chu’cmg I MOT SO VAN BE LY LUAN VE QUY TRiNH LAP HIEN I. LY LUAN C HU NG VE HIEN PHAP VA HOAT DONG LAP HIEN 1. Hien phap Thuat ngu “H ien p h a p " da xuat hien t£r rat sam trong lich su nhan loai vai nhung y nghla khac nhau. Thuat ngu Hien phap theo ticng La-linh la “constitutio” , vai nghla la thiet djnh, xae lap, ea eau. Theo nhung tai lieu lieh sir de lai. ngay tir thai La Ma eo dai, cac vi Hoang de da ban hanh eae quy dinh duai hinh thue “constitutio”, coi nhu la mot loai nguon eua phap luat. Th ai Trung Quoe eo dai, “H ien p h a p ” la thuat n g u da d u a e su dung trong eae sach eo each day khoang 26, 27 the ky. 1'rong Kinh thi (the ky 8 tr u a e eong nguyen), " H ie n ' eo nghla la khuon phep. khuon mau eho vua, chua 21