Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam - Quy trình lập hiến: Phần 2

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:157

Thêm vào BST

Báo xấu

9
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tiếp nội dung phần 1, Cuốn sách Quy trình lập hiến trong nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam: Phần 2 gồm các nội dung chính như: quan điểm và giải pháp hoàn thiện quy trình lập hiến Việt Nam. Mời các bạn cùng tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam - Quy trình lập hiến: Phần 2

Chu’O’ng III QUAN OIÉM VÀ GIÁI PHÁP HOÀN THIÉN QUY TRÌNH LÂP HIÉN VIÉT NAM ■ • I. Q UAN D IÉM H O À N T H IÊ N Q U Y T R ÌN H LÂ P HIÉN 1. Bâo dam su lânh dao cùa D âng dói v ó i hoat dçng lâp hién Sir lânh dao cùa D àng dói vói hoat d ông lâp hiên d u p e thê ên qua các nói du ng cu thè sau: - Dàng xàc dinh chù truomg, quan diêm chung và m uc dich, M dung, yêu câu cùa viêc xày dung, sùra dói Hién phàp. - Dàng cù càn bp cùa Dàng truc tièp tham già vào hoat dpng p hiên. - Các co quan lành dao cùa D àn g (n h u B ó C h in h tri, Ban i thu, Ban châp hành trung u o n g D àng) th u ó n g xuyèn theo 5i, xem xét và cho y kiên dê lành dao, chi dao dói vói các ai doan, càc hoat dpng và các vân dê quan trpng cùa Hiên lâp trong suót quà trinh xây dung, sù a dói H iên pháp... 195
Quy trình lâp hièn írong Nhà ttir&c pháp quyèn XHCN Viê! Nam Dôi vói quy trình lâp hiên trong N hà nu óc pháp quyên xä hôi chü nghia Viêt Nam, dê bâo dàm và nâng cao hiêu quâ su lành dao cùa Dàng dôi vói hoat dông lâp hiên, dôi hôi: M ot là, ngay tù khi nghiên cùu, xàc lâp quy trình lâp hiên, phài tinh tòri các diêu kiên và yêu tô cô tinh khà thi cùa quy trình dê bào dàm giù vùng vai trô lành dao cùa Dàng; quy trình dô phài d uçc cân nhàc trong môi quan hê giùa Dàng và các co quan, tô chùc khâc trong hê thông chinh tri dê vùa phàt huy vai trô, trách nhiêm cùa càc co quan, tô chùc trong hê thông chinh tri, vùa gôp phân dôi môi, tàng cuông hiêu quà p h uo n g thùc lành dao cùa Dàng. H a i là, khi Dàng cô nhùng dôi m ài quan trong vê chù truomg, chinh sách lón mang tinh c u o n g lïnh, djnh huông cho su phàt triên cùa dât nuóc mà cô liên quan dên nhùng quy djnh tai Hiên pháp, cân phài kjp thài nghiên cùu ngay vê viêc sùa dôi nhùng quy dinh dô cùa Hiên pháp. Dê thirc hiên duçrc yêu câu này, viêc nghiên cùu dôi m ai chù truang, chinh sách cùa Dàng phài song hành và gàn liên vói viêc nghiên cùu, sùa dôi Hiên pháp; lô trình, buóc di cùa hai nhiêm vu này cân phài duçrc nghiên cùu, lên kê hoach sao cho phù hop. Xin nêu lai mot bài hpc thuc tê nông hôi hiên nay, dô là: trong nhùng nàm qua, nhiêu nghi quyêt cùa Dai hôi Dàng toàn quôc, Hôi nghi Ban châp hành trung u a n g Dàng các khôa IX, X dêu dà nêu ra chù truang dây manh cài càch hành chinh, cái cách tu p h áp ... 196
C huxm gIII. Quai diem vàgiáipháp hoàn thiçn quy trinh lâp hién VîçtN ani nhirng thuc têtriên khai không dat dupe hiêu quà dáng kê, nêu không nói là ^ iâ m chân tai ch ô ” . Bài vi, có nhùng vân dê làn thuôc chù trum g này liên quan dên quy djnh tai Hiên pháp nàm 1992, ch có sùa dôi Hiên pháp m ài có c a s à dê thuc hiên nhung các qu/ djnh này dà không duge nghiên cùu, sùa dôi mot càch dôig bô, nhu vân dê thành lâp Toa àn khu v\rc, thành lâp Vicn công tô ,_Dây là mpt trong nhùng nguyên nhân c a bàn doi hòi Dai hôi XI cùa Dàng dê ra nhiçm vy nghiên cùu, sra dôi Hiên pháp nàm 1992. Ba là, tn ng quà trình tham gia thuc hiên quy trinh lâp hiên, các c a cuan, tô chùc có trách nhiçm phài luôn nêu cao y thùc, bàn 1M chinh tri, tránh moi biêu hiçn xa rôi sir lânh dao cùa Dáng. N^upc lai, các câp lành dao cùa Dàng cüng phài thuông xuyên quan tám tôi hoat dpng lâp hiên, coi viçc lành dao hoat dprg lâp hiên là mot trong nhùng nhiçm vu trpng tâm, uu tiên nhit cùa D àng trong th à i kÿ dô. 2. Bâo d in chù quyèn tói cao cùa nhân dân doi vói Hién pháp; pliât huy dân chù trong hoat dçng lâp hién; tao dieu kiffl îè moi to chirc xâ hçi và công dân tham gia tich cyc vio boat dçng lâp hien Chùng ta (ân nhân th ù c dùng và thuc chât h an vai tró cùa nhân dân dói vài hoat dông lâp hiên. Q uyên lâp hiên phài thuôc vê nhân dân, do nhân dân truc tiêp thuc hiçn; nhân dân phài là chù thê tôi cao, quan trpng nhât trong quy trinh lâp 197
Quy tftnh lâp hiên trong Nhà nirác pháp quyèn XHCN Viçt Nam hiên, thè hiên rö nhât à viêc thông qua hiên pháp phài dugc su châp thuân cùa nhân d â n 141. D ân chù là m o t tro ng n h û n g dàc diêm c a bân, mot th upc tinh quan tro ng nhât cùa H iên pháp. Dê Hiên pháp luôn ghi nh ân và bào dàm d u g c các quyên co bân cùa công dân, luôn b ào d àm tinh dân chù th u c su, các hoat dôn g xây d u n g và sù a dôi H iên p h áp th u ô c quy trinh lâp hiên cùng phâi bâo dàm tinh dân chù. Bòi vi, kh ông thè có H iên pháp dân chù th u c s u khi chinh ho at d ô n g xây dung, sùa dôi H iên p h á p lai th iêu dân chù. D ân chù trong hoat dông lâp hiên là dôi hôi m a n g tinh n g u y ên tàc rât co bân nhàm k h àn g dinh chù q uyên cùa nhân dân, phât huy bân lînh, tri tuê cù a tâp thè dai biêu Q u ô c hôi, các co quan, tô chùc hùu qu an và cùa toàn thê nh ân dân tro n g viêc tao lâp các quy p h a m hiên djnh. Q ua dô, g ô p p h ân phàn ành d u g c thuc ch ât h a n , sâu sàc h a n y chi, n g u y ê n v o n g cùa nhân dân, dê H iên p h á p th u c s u là H iên p h á p “cù a nhân dân, do nhân d â n và vi n h â n d â n ” , gôp p h ân bào dàm cho các quy pham hiên p h áp phù h g p vói diêu kiên kinh tê - xà hôi cùa dât n u ô c và xu thê ph ât triên cùa th ò i dai. 141 V ù HÒng A nh, Hien pháp vó i chù quyên nhân dân , Kÿ yêu H ôi thào "Nhûng vân dê ly luán và thuc tiên vê Hiên pháp à Viêt Nam và kinh nghiém niroc n g o à i' do Ban chù nhiçm D è tài dpc lâp câp nhà n u ô c "C a sa lÿ luán và thuc tiên sùa dôi, bô sung Hiên pháp nàm 1992 phù hçrp vài tinh hinh m a i' tô ch ú c tai Hà N ôi. thàng 9 /2 0 1 1 . 198
Chuimgni. Quart diem vàgiäipháp hoàn ihiên quy trình hip hicn ViçtNam "N hân d â n là rigirai q u y ê l d in h cu ò i cìm g vê h ié n p h á p cu a m ình, k h ô n g m o t c o q u a n n à o có q u yên dò. C h in h d ièu n à y q u yèt d in h linh tò i ca o cù a H ién p h á p và bào d à m cho s u òn dinh, tn r ò n g tòn cù a H ién ph á p . Sir ôn dinh, tr u ò n g ton cùa H ièn p h á p là sir bào d à m òn d¡nh hiróng d i cùa i - - 1 4 2 .. q u oc già, da n toc Ngoài ra, trong N hà nirác pháp quyên xà hôi chù nghïa, quyên và lai ich chinh dáng cùa moi công d ôn g dân cu, nhôm lai ich dêu duçrc ton trong và bào vê. D o vây, quy trinh lâp hiên cân có s u tham gia rông rai cùa dai diçn các côn g dông dân eu, các thành phân xà hôi, nhôm lai ich và bào dàm d u a c su cân bàng lai ich cùa các chù thê này trong hoat dông lâp hiên. M ot quy trinh lâp hiên tôt phài bào dàm d u a c su cân bang lai ich này. 3. Quy trinh lâp hiên phâi diroc quy djnh bang pháp luât mot cách dây dü, eu the, chat chë và minh bach Nhir dü trinh bày ó các phân trên, vói yêu câu xây d u n g Nhà nuó c pháp quyên xà hôi chù nghïa hiên nay, moi hoat dông chinh tri - pháp lÿ quan trong cùa N h à nu ó c và xà hôi, trong dô cô hoat dông lâp hiên dêu phài d u a c diêu chinh bang pháp luât. Trong khi dó, n h u dà trinh bày ó C h u a n g I và C h u a n g II cùa cuôn sâeh này, pháp luât hiên hành quy djnh vê 143 Pham H on g T hai, Quyên tire nhân dân và quyên tue nhà niróc qua các Hiên pháp V i# Nam, Tap chi N g h ic n ciru Lap pháp ( 1 *-2), 2 0 12, tr. 18. 199
Quy tri it li I(ip hiért trong Nit à n irácpháp quyên XH CN Viêt Nam quy trinh lâp hiên à nirâc ta vira thiêu lai vira chua cu thê, chat chê. Do vây, cân phâi quan tâm rà soát lai các quy dinh vê quy trinh lâp hiên hiên hành, khân triromg nghiên cùu dê tiêp tue hoàn thiên. Phâp luât phâi quy djnh dây dù các chù thê, quyên, trách nhiêm cùa các chù thê; các giai doan và hoat dông trong quy trinh lâp hiên. Các quy dinh cân chät ehe, rô ràng, không thê hiêu và vân dung khác nhau. Phài bào dàm de toàn bô các hoat dông lâp hiên luôn duçrc công khai, minh bach theo dúng các tiêu chuân chung cùa thè giói và phù hçrp vói diêu kiên thuc tê ô Viêt N am dê nhân dân cô thê theo dôi, giám sát và gôp ÿ th uôn g xuyên, kjp thôi. 4. Bâo dàm su’ phù hop giua quy trinh lâp hiên vói dieu kiên thuc tê cùa dât niróc, dâc biçt là vói hê thông chinh trj cùa Viçt Nam Bào dàm sir phù hop giùa quy trinh lâp hiên vói các diêu kiên vê kinh tê, xâ hôi cùa dât nu ô c là mot yêu câu m ang tinh bât buôc mà quy trinh lâp hiên phài dâc biêt coi trong de bào dàm duoc tinh khà thi và hiêu quà thuc tê cùa hoat dông lâp hiên. Dôi vói quy trinh lâp hiên, cân dâc biçt nhân manh dên yêu tô bâo dàm su phù hop vói hç thông chinh trj cùa dât nuóc. Bòi vi, hê thông chinh trj cùa nu ôc ta cô nhùng dâc thù riêng mà it cô quôc gia nào trên thè giói cô, nhu: cô mot dâng duy nhât câm quyên; M ât trân Tô quôc Viêt N am và càc tô 200
C h in m g lll Quart diem và giâiphâp hoàn thiçn q u y trinh lâp hién V içt N am chürc chinh trj - xâ hôi là thành viên cüa M ât trân cô vai trô quan trong trong hê thông chinh trj, trong viêc dai diên, thirc hành và bào vê câc quyên dân chü cüa nhân d â n ... T ü dô, khi xem xét vai trô cüa câc chü thê trong quy trinh lâp hiên, không thê không tinh dên câc yêu tô n h àm bào dàm sy lânh dao cüa Dàng; phât huy vai trô cüa M ât trân T ô qu ôc Viêt Nam trong hoat dông lâp h iê n ... 5. Kê thîra và phât huy truyên thông doàn két giîra câc dân tçc, câc vùng mien, câc tàng lôp nhân dân và toàn thé cçng dông ngirôi Viêt Nam trong nirôc cüng nhtr ô ngoài nirâc trong hoat dông xây dung, sira dôi Hién phâp N hin ch un g à câc quô c gia, “Quâ trinh xây di/ng, quâ trinh xây dirng, sü a dôi H iên sera dôi Hién phâp là quâ phâp là quâ trinh câc giai câp, trinh câc giai câp, câc dàng phâi và li/c lirç/ng câc dàng phâi và lue lu o n g chinh chinh trj, câc li/c lirç/ng xâ tri, câc lue luçmg xâ h çi k h â c ... hç>i kh â c... vùa dâu tranh, v ù a dâu tranh, v ü a thôa hiêp veri vira thôa hiçp vôi nhau nhau dê tiên téi m ot bàn Hiên dê tien toi mç>t bàn Hién phâp chung trên co s o phâp ch u ng trên c a s à tucmg tuvng quan It/c lirç/ng quan lue luçmg giü a câc giai câp, giîra câc giai câp, dàng dàng phâi và lue luçmg này. phâi và lye luç/ng" T ro ng quâ trinh này, khôn g thê không cô nhiêu loai ÿ kiên khâc nhau, thâm chi là dôi lâp nhau gay gàt m à nêu khô ng cô câch 201
Quy trinh lâp hiên trong Nhà nirác pháp quyén XHCN Viêt Nam nhìn nhán phù hgp tir các phía vá các giái pháp phù hop sé có thê dân den xung dôt xà hôi. Vi vây, quy trình lâp hiên cân dugc d u lieu sao cho quà trinh lâp hiên luôn diên ra trong trât tu và hòa bình, h u ó n g tói và dat tori su dung hòa, dáp úng dugc nh ù n g lgi ich chung nhât, co bân nhât cùa xà hôi, quôc gia, dân tôc. Dô chinh là su dông thuân xà hôi mà moi quôc gia, dân tôc dêu cân phài g iù gin, xây dàp. Diêu này dàc biêt cô y nghïa trong bôi cânh xung dôt xà hôi dang diên ra rât phùc tap ô nhiêu quôc gia, khu vue trên thê giôi trong Thê kÿ 21 này. Ô nuôc ta, duôi su lành dao cùa “Quy trinh lâp hién cân Dàng Công sàn Viêt Nam, truyên dirçc dis liçu sao cho quà thông doàn kêt quÿ bàu hàng ngàn trinh lâp hién luôn diên ra nâm cùa dân tôc Viêt N am dà trong trât tu' và hôa binh, dugc phát huy cao dô trong suôt huúng tói và dat tùi sir dung hôa, dàp img dirçrc qua trình câch mang. Quy trinh lâp nhûng Içri ich chung nhât, hiên vói vai trò là quy trình nhàm co bàn nhât cùa xâ hôi, xây dung, hoàn thiên “bàn khê quôc gia, dân tôc. Dô wác chung1 cùa nhân dân, càng ' chinh là s < dông thuân xà / hôi mà m çi quôc gia, dân phài thè hiçn, cô diêu kiên thè hiên tçc dêu cân phài giCr gin, và phát huy truyên thông doàn kêt xây dàp". quÿ báu này cùa dân tôc. 202
Chwonglll. Quan diêm và giàipháp httàn thiçn quy trình lâp hicn ViçtNam 6. Kê thira và vân dung sáng tao kinh nghiçm trong Ijch sir lâp hiên cùa Nhà nuôc ta, dong thôi tiép thu có chon loc và vân dung mot cách sáng tao, phù hop kinh nghiçm lâp hién cüa các niróc Cho dên nay, bê dày cù a ljch sùr lâp hiên ô n u à c ta dà tái trên sáu thâp kÿ, k h ô n g tính tà i lân s ù a dôi H iên pháp näm 1992 (lân 2) d a n g diên ra, c h ù n g ta dà có 7 lân xây , d u n g và s ù a dôi H iên pháp. N h ù n g bài hoc, k inh n g h iê m rùt ra tù Hch s ù lâp h iên là n h ù n g v ô n quÿ cho c ô n g tâc lâp hiên hiên nay, dàc biêt là n h ù n g bài h o c lâp hiên quÿ bàu cùa lân xây d u n g H iê n p h á p n äm 1946 d u ó i s u länh dao truc tiêp cùa C h ù tich H ô C hi M in h. T r o n g dó, bài hoc lâp hiên già tri cao nh ât m à N g u à i dê lai là bài hoc v ê lo n g tin à nhân dân, là vân dê dai do àn kêt, p h â t huy d ân ch ù th u c su cùa nhân dân, là tinh thân eòi m à và coi trp n g n h â n sï, tri thùc, tao diêu kiên ch o ho p h â t h u y v à c ô n g h iên tâm huyêt, tri tuç cho cô n g cu ô c lâp h iên cùa n u ô c nhà. D ô c ü n g là tinh thân eòi m à , là tâm nhin th ó i dai, h u ó n g ra thè giôi dê kê thùa, vân d u n g duçrc n h ù n g tinh h o a lâp h iên cù a nhâri.loai, kê cà cùa n h ù n g q u ô c gia cô ch ê dô ch in h tri k h âc c h ù n g ta » f / ^ vào hoàn câ n h cu thè cù a n u ô c nhà... D ây là n h ù n g yêu to dà gôp phân làm nên H iên p h á p n äm 1946 xù c tich, trang trpng vói n h ù n g nôi d u n g k h o a hpc, tiên bô, m ô d âu cho lich sù lâp hiên n u ô c nhà. C ü n g tù lieh s ü lâp h iên ch o thây, nêu chù q uan, n ô n g vôi tro n g xây d u n g H iên p h áp, rât dê 203
Quy trình lap It¡en trong Nhà nuác pluip quyên XHCN Viçt Nam dân dên hâu quà là bàn H iên p h àp ban hành không phù hgp vói thu c tê, th iêu tinh khâ thi. Và, khi do, H iên phàp không n h ù n g khôn g th uc hiên d u p e n h ù n g sir m ênh cao cà cùa nô, m à n g u p c lai, së là nhân tô kim hàm , ành hircrng lán dên quá trinh phât triên cùa dât n u ô c và dân tôc. Dông thòi, nhu dà trinh bày, trên thè giói cô nhùng hoc thuyêt quan trong v ê.lâp hiên nói chung và vê quy trinh lâp hiên nói riêng rât nên du o c nghiên cùu, tiêp thu nhùng nhân tô tiên bô, hop lÿ trong quà trinh hoàn thiên quy trinh lâp hiên ô nuôc ta. D uói góc dô khoa hoc, buô c dâu tâc già cho rang, cô mot sô hat nhân hpp-lÿ, tiên bô cûa câc hoc thuyêt cân dupe nghiên cùu vân dung ô nuô c ta, nhu: khâng djnh su cân thiêt phài th uông xuyên quan tâm xem xét, sùa dôi Hiên phâp cho phù hop vói diêu kiên lieh sù eu thê; dê cao vai trô tôi cao cùa nhân dân trong quy trinh lâp hiên; và, yêu câu viêc sùa dôi Hiên phâp phài hêt sùc cân trong, coi dô là mot quy trinh dàc biêt trong câc quy trinh hoat dông chinh tri - phâp lÿ... II. GIÁI PH ÁP H O À N TH IÊN Q U Y TRÌNH LÂP HIÉN VIÉT NAM Dê tiêp tue hoàn thiên hon nùa quy trinh lâp hiên trong N hà nu ôc phàp quyên xà hôi chù nghTa Viêt Nam trên co sô càc quan diêm nêu trên, cân thuc hiên dông bô nhiêu giài phâp vê mât chinh tri, phâp luât và tô chùc. Trong dô, cô nhùng giài phâp eu thê và rât quan trong sau dây: 204
C huxm gIII. Quart dicrn và giáipháp hoàn thiçn q u ytrìn h lap hién V ift IS am 1. Xác djnh rö hinh thúc vän bân quy djnh vè quy trinh lâp hién Hiên nay à nuôc ta, các quy dinh vê quy trinh lâp hiên duge thê hiên trong nhiêu vän bân quy pham phâp luât khâc nhau, nhu Hiên phâp, câc luât vê tô ch ûc bô mây nhâ nuôc, Luât Mât trân Tô quôc Viêt N a m ... Câc quy dinh vê quy trinh lâp hiên vira thiêu, vira tàn man, không bào dàm tính xác dinh, tinh chat chë, khoa hoc và tinh phâp quyên. Vi thê, xuât phât tir yêu câu cô tinh nguyên tâc cùa N h â n u ô c phâp quyên xà hôi chù nghïa vê mot hê thông phâp luât hoàn chinh và dông bô, cân cô mot vän bân quy dinh tâp trung và eu thê vê quy trinh lâp hiên. Dê thurc hiên ph uo n g h u ô n g hoàn thiên này, cô thê cô ba phu ong ân dê lira chon sau: P h u o n g ân 1\ Quy djnh eu thê quy trinh lâp hiên ngay trong Hiên phâp. P h uon g ân này cô uu diêm là bào dàm nguyên lÿ vê quyên xác lâp quy trinh lâp hiên là quyên lue “g ô c ” cùa nhân dân, bào dàm hiêu lue phâp lÿ cao nhât cùa quy trinh lâp hiên và bào dàm quy djnh vê quy trinh lâp hiên d u g e tâp trung cao nhât. P hu o n g an này phù hgp và dàp ú ng d u g e yêu câu tir » » » < » / quan diêm nghiên cùu cho räng “N h iïn g vân dê su a d ô i hiên p h â p ch i có thè diroc q u y dinh tro n g hiên p h â p m à kh ô n g thê â u o c q uy dink trong câc dao luât cùa lâp phâp. Q uyên lâp 205
Quy trinh lâp hiên trong Nhà nirác pháp quyên XHCN Viêt Nam p h á p vôn là m ot quyên p h à i sinh tù quyên lâp hiên, do hiên p h á p xà c lâp, nên bàn thân quyên lâp p h á p không thê quy djnh vê sùa dôi hiên p h à p ”Ui. Tuy nhicn, xuât phât tù nhùng lÿ do vê kÿ thuât lâp hiên nên rât khó cô thê quy djnh toàn diên, eu thê vê quy trinh lâp hiên - mot yêu câu rât cân thiêt trong môi trucrng thuc thi phâp luât tai Viêt Nam ngay trong Hiên phâp. Bòi vi nêu làm nhu vây, Hiên phâp sè cân phài cô mot chuong riêng gôm nhiêu diêu, khoàn quy djnh vê quy trinh lâp hiên. N hu chúng ta dà thây, vói quy trinh lâp phâp, dû dà cô riêng mot dao luât (Luât Ban hành vân bàn quy pham phâp luât) nhung vân cân thêm nghj djnh quy djnh chi tiêt và huông dân thi hành môi thuc hiên duorc144. Quy trinh lâp hiên cüng dôi hôi tuan g tu nhu vây. So vói hiên phâp câc nuôc, Hiên phâp nuôc ta cô kÿ thuât thê hiên eu thê hon nhung cüng khô thê hiên duçrc dây dù, chi tiêt vê quy trinh lâp hiên ngay trong Hiên phàp. P h u a n g àn 2\ Hiên phàp quy djnh nhùng vân dê cô tinh nguyên tàc chung vê quy trinh lâp hiên; Quôc hôi ban hành m ot luât riêng quy dinh eu thê vê quy trinh lâp hiên. 143 Ban bien tâp d y thào sùa dôi H ién pháp nám 1992, M ç l sô vân dê co ban cùa Hiên pháp các nuôc Irên thé giái, N xb . Chinh trj Q uôc già, Hà N ô i, 2 0 1 2 , tr.47. 144 D ê quy dinh chi tiêt và hixóng dan thi hành Luât Ban hành vân bàn quy pham pháp luât nám 2 0 0 8 , Chinh phù dâ ban hành N gh i djnh sô 2 4 /2 0 0 9 /N D -C P ngày 0 5 /3 /2 0 0 9 Q uy djnh chi tiêt và biçn pháp thi hành Luât Ban hành vân bàn quy pham pháp luât vói 69 dièu. 206
C huvnglII. Q uandicm vùgiâiphàp hoàn (hiên quy trinh bip hien ViçtN am P h u an g àn này cô uu dicm là vira dê cao dirçrc quy trinh lâp hiên bòi nò thirc su là mot chc dinh hiên djnh, vira quy djnh duoc mot càch tâp trung, toàn diçn, chi tiêt và eu thê vê quy trinh lâp hiên tai mot dao luât. Tuy nhiên, p h u an g ân này cô mot han chê rât co bàn là: hiên nay, chúng ta dà có dông thòi hai van bàn quy pham phâp luât vói khâ nhiêu nói dung quy djnh dà bj trùng lâp, chông chéo vê quy trinh xây d un g phàp luât là Luât Ban hành vân bàn quy pham phàp luât và Luât Ban hành vàn bàn quy pham phâp luât cùa Hpi dông nhân dân, Uy ban nhân dân; nêu lai ban hành tiêp thêm m ot vàn bàn thù ba nùa cüng quy dinh vê quy trinh xây dung phâp luât, e rang su trùng lap, chông chéo dô së lai càng trâm trong thêm, nhât là giùa van bàn du kiên ban hành m ài này vói Luât ban hành vàn bàn quy pham phâp luât. Bòi vi, Hiên phâp vê bàn chât, cùng là mot vàn bàn quy pham phâp luât nên giùa câc vàn bàn này cô su trùng lâp, chông chéo nhau (nhu vê nhùng quy dinh chung, vê chù thê và mot sô trinh tu, câch thùc thirc hiên eu thê) là diêu khô trành khôi. P hu a n g ân 3: Hiên phâp chi quy dinh nhùng vân dê cô tinh nguyên tâc vê quy trinh lâp hiên; bô sung thêm m ot c h u a n g mai trong Luât Ban hành van bàn quy pham phàp luât (sùa dôi) quy djnh riêng vê quy trinh lâp hiên. Theo p hu ang ân này, Hiên phàp cân sùa dôi và quy djnh eu thê nhùng vân dê cô tinh nguyên tâc vê quy trinh lâp hiên 207
Quy trình ICip hièn trong IWhà nir&c phàp quyèn XHCN Vigt Nani tai Hièn phàp, nhu: khàng dinh chù quyèn làp hièn tòi cao cua nhàn dàn; khàng dinh bàn chàt và y nghia trong dai cua hoat dòng làp hièn trong N hà nuóc phàp quyèn xà hòi chù nghìa Vièt Nam; càc chù thè chinh và quyèn, nghìa vu làp hièn cùa càc chù thè; càc giai doan, hoat dòng co bàn cùa quy trình làp hièn. Cu thè, Hièn phàp nàm 1992 (sua dòi, bò sung nani 2001) càn tièp tue sua dòi, bò sung nhùng vàn dè có tinh nguyèn tàc vé quy trình làp hièn tai Dièu 147, sùa dòi thàm quyèn lièn quan dèn quyèn làp hièn cùa càc chù thè (nhu: N hàn dàn (Dièu 6, 7, 53, 54), Quòc hòi (Dièu 83, 84, 87, 88), Ùy ban thuóng vu Quòc hòi (Dièu 91), Chù tjch nuóc (Dièu 103), M àt tràn Tò quòc Vièt N am (Dièu 9 )... Trèn co sò càc quy dinh dà duoc sùa dòi dò cùa Hièn phàp, xày dung dè bò sung thèm mòt chuong rièng quy dinh cu thè vè quy trình làp hièn trong Luat Ban hành vàn bàn quy pham phàp luàt (sùa dòi). T rong dó, quy dinh cu thè hóa càc giai doan, càc hoat dòng chinh và trình tu, càch thuc tièn hành càc giai doan, càc hoat dòng này trong quy trình làp hièn. Phucrng àn này phài bào dàm dè nhùng quy djnh cu thè hóa tai Luàt khòng vuot ra khòi càc quy dinh mang tinh nguyèn tàc vè quy trình làp hièn tai Hièn phàp. N h u vày, vùa bào dàm duoc nguyèn ly vè “quyèn lue g ó c” cùa nhàn dàn trong vièc xàc làp quy trình làp hièn tai Hièn phàp, vùa bào dàm duoc nhùng yèu càu vè tinh cu thè, rò ràng, minh bach cùa quy trình làp hièn. 208
C hinm glII. Q uandiêm và giäiphàp hoàn thiçn quy trình lâp hicn V içt N ani Dông thài, p h u o n g ân này gôp phân täng c u ô n g khà nâng tham gia, theo dôi, giám sát cùa nhân dân dôi vài viêc thurc hiên các hoat dông lâp hiên. Con, vê mât kÿ thuât, p h u o n g ân này vira cô nhùng iru diêm nhir p h u o n g án 1 và p h u o n g àn 2, vira khâc phuc dugc nhùng han chê cua cà hai p h u on g ân này, thâm chi là vân phù hçrp khi hop nhât cà hai vän bàn là Luât Ban hành van bàn quy pham phâp luât và Luât Ban hành vân bàn quy pham phàp luât cùa Hôi dông nhân dân, Ùy ban nhân dân thành m ot vân bàn quy djnh chung vê xây dung phàp luât. Trong dieu kiên n u ô c ta hiên nay, p h u o n g ân 3 là h o p lÿ, cô tinh ôn dinh và khà thi h on cà. Vi vây, tru ô c m ât nên sù dung phu o n g ân này. T ron g tu o n g lai, tùy tinh hinh thay dôi mà cô thê cân nhâc viêc s ù d ung các p h u o n g án 1 hoâc p h u o n g ân 2 cho phù horp và cô hiêu quâ cao nhât. 2. Xàc dinh hinh thurc van bàn süra dôi Hiên phàp phù hop M ue tiêu và là sàn p h âm cuòi cù n g m à quy trinh lâp hiên cùng n h u moi hoat dô ng lâp hiên h u ô n g dên là vân bàn Hiên phâp hoâc vân bàn su a dôi H iên phàp d u o c công bô và cô hiêu lue thi hành. T rong tru ô n g hop ban hành H iên ph âp m ôi, bàn H iên phàp m ôi sê thay thê H iên phâp cü. T h ê n h un g, trong tru ô n g hop chi sùa dôi H iên phàp, thi nên s ù dung hinh th ù c vân bân nào là phù hop nhât? 209
Quy trinh läp hien trong N hä nu&c phdp quyen XHCN Viel Num M ac du phäp luät n u ä c ta tir truöc den nay kliöng quy djnh rö nh u n g trong thuc tien, ba län süa döi Hien phäp (süa döi Hien phäp näm 1980 väo cäc näm 1988, 1989 vä süa döi Hien phäp näm 1992 väo näm 2001) deu su dung hinh thuc vän bän N ghi quyet eüa Q uöe hoi de süa döi 1lien phäp. Nhir m öt so eöng trinh nghien cü u da phän tich, hinh thtre vän bän näy cö nhieu han ehe, khöng phü h op de tiep tue sür dung sua döi H ien p h ä p " 5. C h u a ke, theo quy djnh tai Luät Ban hänh vän bän quy p ham phäp luät näm 2008, hinh thüc vän bän näy chi d ü n g ö vi tri th ü ba trong nhöm eäe hinh thüc vän bän thuöc thäm quyen ban hänh eüa Q uöe hoi, sau Hien phäp vä lu ä t146, khö ng tu o n g xirng vöi vi the eüa Hien phäp. Hien phäp lä luät co bän eüa Nhä nuöc, cö hieu lue phäp ly cao nhät. Vi vay, khi sua döi Hien phäp, Quöe hoi nen sü dung möt vän bän duöi hinh thirc dao luät de sua döi Hien phäp. Dao luät näy cö the goi chung lä Luät süa döi, bö sung Hien phäp. Cön, trong tüng truöng hop cu the, cö the lä: Luät süa döi. bö 145 V ü H ö n g A n h , “ Quy trinh, ky thuät läp hien: Nhung vän de däl ra tir thirc tie n ", M öt sö van de ly ludn vä thirc tien ca ban ve sua döi Hien phäp a Viel Nam hien nay, N x b . K h o a h o c x ä hpi. H ä N ö i , 2 0 1 2 , tr.2 45 ; N g u y e n Q u a n g M i n h , Quy trin h läp hien trong Nhä mr&c phäp quyen X H C N Viel Nam, T a p chi N h ä niröc v ä p h ä p luat (3), 2 0 1 2 , tr.8; T r u n g täm N g h ie n ctiu khoa hoc (Vien N g h ie n ciru läp phäp), Quy trinh xäy dimg, sua döi Hien phäp a Viel Nam: Thirc irang vä kien nghi (Täi lieu th a m k h ä o p h u c vu viec s u a döi Hien phäp nä m 1992), 20 1 1, tr.2 7. 146 Q u ö e höi n u ö c C ö n g h o ä X H C N V ict N a m , Luäl Ban hänh vän ban quy pham phäp luäl, N x b . C h i n h trj q u ö e g ia. H ä N p i , 2 0 0 8 , tr .8. 210
Chuxmgill. Quand/cm vàgiáiphàphoànthiçnquytrinhlâphién ViçtNam sung mot sô dieu cùa Hiên pháp; Luât sùa dôi, bô sung D ieu... (Dieu eu thê) cùa Hiên pháp; Luât sùa dôi Loi nói dâu cùa Hiên pháp... Dông thôi, cùng phài xàc dinh rô: dây là hinh thùc vàn ban luât dâc biêt, có già tri pháp lÿ nhu Hiên pháp và là m ot câu thành cùa Hiên pháp. Nhir vây mói dùng vói tâm cùa van bàn sùa dôi Hiên pháp và cùa chinh Hiên phàp. 3. Xàc djnh rô các chü thê chinh trong quy trinh lâp hiên và vai trò lânh dao cùa D âng dôi vói hoat dông lâp hién N h u các phân trên dà phân tich, viêc xàc djnh rô các chù thê trong quy trinh lâp hiên cô y nghïa hêt sù c quan trong nhâm bào dâm chât lu ong và hiçu quà hoat d ông lâp hiên. Dê khâc phuc tinh trang pháp luât hâu n h u kh ô n g cô quy djnh vê các chù thè tham gia hoat dông lâp hiên hiên nay, trong thôi gian toi phài xâc djnh rât rô các chù thê chinh, quan trong nhât cùa quy trinh lâp hiên, dô là: 3.1. Nhân dân M ot trong nh ùn g bài hoc quan trong m à D ân g ta dà rùt ra tù ljch sù câch m ang V iêt N am , nhât là qua n h ù n g n àm tiên hành dôi mói, dó là: “D ô i m à i là s u n g h iêp cùa n h â n dân, do nhân dân và vi nhân dân. D ê c ô n g cu ô c d ô i m à i thành cô n g p h â i d ô n g viên d u a c m o i tâ n g lâ p nhân d â n và câ c thành ' f 14 7 * •• ' p h â n kinh tê tham g ia ” . Dôi m ói hê thông ph àp luât, trong 117 D ân g C ô n g sàn V iê t N am , Vàn kièn D a i h ô i d a i biêu toàn quôc lán ih ú IX, N xb . C hinh trj qu ôc gia, Hà N ô i, 2 0 0 1 , tr.82. 211
Quy trinh lâp hién trong Nhà nude pháp quyên XIICN Viêl Nam dó có viêc xây dung, sùa dôi H iên pháp vira là tiên dê pháp lÿ, vira là nôi dung, là dông lue cùa công cuôc dôi mài. Viêc tao diêu kiên dê nhân dân tham gia vào hoat dông lâp hiên là hê quà tât yêu rút ra tir bài hoc quÿ bàu m à D âng ta dà tông kêt. Viêc dê cao vai trò cùa nhân dân cùng là yêu câu cùa nhà nuóc pháp quyên - mot nhà nu ô c cô su m ênh xàc lâp và bâo dàm dia vi làm chù cùa nhân dân trên moi lTnh vue cùa dôi sông xà hôi, trong dô cô lïnh vu e lâp hiên. K hông thê cô nhà nu ó c pháp quyên dùng nghla nêu n hu nhân dân không duoc tham gia m ot câch sâu rông, thirc chât vào hoat dông lâp hiên cùa quôc gia. K hông thê cô dông thuân xà hôi nêu không thu hùt duo c dông dào quân chùng nhân dân tham gia thirc su dân chù và cô hiêu quà vào quy trinh lâp hiên. Tuy nhiên, “ nhân d â n ” vói tu câch là chù thê trong câc hoat dông xây d un g pháp luât cu thê hay trong hoat dông lâp hiên phài là nhù ng chù thè xàc dinh. Bòi vi, nêu không rô chù thê “nhân d â n ”, không thê xàc dinh d u o c quyên han, nhiêm vu cùa ho dên dâu trong hoat dông lâp hiên. Hiên nay dang có nhiêu nhân thirc khâc nhau vê khâi niêm “nhân d â n ”. N hung, vói viêc coi “nhân d â n ” là m ot p ham trù chinh tri - pháp lÿ, viçe xàc djnh nôi hàm cùa pham trù này phài can cú vào câc quan diêm cô tinh nguyên tâc cùa D âng thê hiên qua các Dai hôi Dàng, nhât là các Dai hôi cùa thòi kÿ dôi moi vê dai doàn kêt toàn dân. “N hân d â n ” theo quan diêm cùa Dàng hêt sue eu 212
Chutmglll. Quan dücni và giäiphàphoàn thién quy trìnhlàphien VqtNam thè, göm nh ùng nhóm n g u à i d u p c xàc dinh theo nhièu tièu chi khäc nhau (giai cäp, dän toc, nghè nghièp, giói, tuoi, dia bàn...) và cùng hèt sire ròng rài, khò ng chi gòm còng dòng dàn cu sinh sòng trèn lành thò V ièt N am m à con g òm cà n h ù n g nguòi Vièt N am sinh sòng ò n u ó c n g o à i148. Quy trình làp hièn phài tinh d u p c hèt tat cà càc chù thè nèu trèn. Trong dò, càn có co chè dàc bi?t dè thu hùt dupc nhùng nhóm nguòi yèu thè trong xà hòi (nhu phu nù, nguòi khuyèt tat, dòng bào dàn tpc thièu sò, n guòi n g h è o ...) tham già vào hoat dòng lap hièn. M pt kinh nghi^m có thè d u o c tham khào, dó là: trong qua trình xày dun g H ièn phàp ó A psganixtan nam 2004, dà có n h ù n g bièn phàp d u o c dè ra và thuc thi nhäm bào dàm cho phu n ù - n h ù n g n guói bi coi là rät yèu thè trong xà hòi Hòi giào này ch ièm dupc it nhàt 25% thành phàn càc c o quan tham già xày d u n g Hièn phàp v à hp dupc tham già dày dù tìm g quy trình lap h iè n 149. T uy nhièn, do pham vi ròng, gòm nhièu n hóm n g u ó i khàc nhau n h u vày nèn phài càn nhàc và xàc dinh rò vièc tham già cùa tù n g nhóm dòi tu p n g vào tù n g hoat dpng, tù n g giai doan cy thè cùa quy t » t x trình lap hièn sao cho phù h pp vói tinh chàt, dàc dièm và dièu 148 D àn g C png sàn V iè t Nam , Vàn ki$n D a i h ò i dai biéu loàn quóc làn th it IX, N xb. C hinh tri qu òc già, Hà N q ì, 2 0 0 1 , tr. 123. 149 Ban bièn tàp dir th ào stia d òi H ién phäp näm 199 2 , M qì só vàn dè co bàn cùa Hièn phàp càc nuóc trèn thè g ió i (S à ch ch u y èn kh ào), N x b . C hinh trj Q u ó c già, H à N p i, 2 0 1 2 , tr.369. 213
Quy trinh lâp hiên Irong Nhà nirác pháp quyên XHCN Viêt Nam kiên eu thê cùa môi nhôm dôi tugng. Cu thê nhu, viêc tô chûc dê nhân dân gôp ÿ xây dirng Hiên pháp có thê rông khâp moi dôi tug n g nhân dân nhung, viêc trung câu ÿ dân lai cân phài han chê trong pham vi dôi tu g n g dat các tiêu chuân, diêu kiên nhu vói cû tri có quyên bâu cù dai biêu Quôc hôi. dai biêu Hôi dông nhân dân. Dê bào dâm trên thuc tê chù quyên lâp hiên cùa nhân dân, quy trinh lâp hiên cân phài hoàn thiên theo huôn g ghi nhân vê mât pháp lÿ chù quyên tôi cao cûa nhân dân dôi vói Hiên pháp và dôi vói hoat dông lâp hiên. K hông chù thê nào duge tu xây dung, sùa dôi Hiên pháp nêu không có duge su tham gia ÿ kiên và su châp thuân cûa nhân dân. Dây cüng là quan dicm dà duge thê hiên mot càch tâp trung, thông nhât qua nhiêu công trinh nghiên cûu vê quy trinh lâp h iê n 150. Ngoài ra, theo tàc giâ, nhân dân con cân phâi duge tao diêu kiên thuân lgi tham gia truc tiêp vào hoat dông lâp hiên, giâm sàt hoat dông lâp hiên, n h u thông qua các chuyên gia, các nhà khoa hoc. 150 Xem : Vü H ong A nh, Quyên lâ p hiên và th ù lue tgp hiên , T ap chi N ghiên cûu Lâp pháp (10), 2008, tr.10; T rân N goc Dircrng, T rung câu y dân - P huang thuc thycc hiên quyên lâ p hiên cùa nhân dân tro n g N hà nuóe ph âp quyên X H C N Viêt N am , Bài tham luân H ôi thào “ Q uy trin h , thù tue xem xét, thông qua và kÿ thuât thê hiên H iên p h â p m çt sô nuóe trê n thê g iô i - kin h nghiêm eô thé kê thica và ph ât triê n " do V içn nghiên cû u lâp p háp tô chúc tai K hành Hôa, thàng 8/2009, tr.7; T ràn N gpc Dirimg (C hù nhiçm ), Bào cào khoa hoc Dê tài nghiên ciru khoa hpc câp bp "Q u y trinh, thù tue và câeh thuc thê hiên H iên ph âp mot sô nu ôc trên thê g ià i - nh ùn g nhân tô cô thê kê th ù a và p h â t triê n ”, 2011, tr. 118-133; N guyên Q uang M inh, H o àn thiên quy trin h lâ p hiên à Viêt N am , Luân vân thac sî luât hpc, 2002, tr.89-90, 99-100, 104, 105. 214