Luận án Tiến sĩ Văn hóa học: Nhà thờ họ ở tỉnh Bắc Ninh - truyền thống và biến đổi

Luận án tiến sĩ này tập trung nghiên cứu về nhà thờ họ tại tỉnh Bắc Ninh, một loại hình di tích văn hóa quan trọng gắn liền với đời sống gia đình, dòng họ và cộng đồng người Việt. Nghiên cứu nhằm làm rõ những giá trị truyền thống và sự biến đổi của nhà thờ họ trong bối cảnh xã hội hiện đại.

Luận án hướng đến các nhà nghiên cứu trong lĩnh vực văn hóa học, lịch sử, xã hội học, các nhà quản lý văn hóa, chính quyền địa phương, và các dòng họ, cá nhân quan tâm đến việc bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống của nhà thờ họ trong bối cảnh phát triển và hội nhập hiện nay.

Luận án tiến sĩ "Nhà thờ họ ở tỉnh Bắc Ninh: Truyền thống và biến đổi" đi sâu nghiên cứu các chức năng văn hóa của nhà thờ họ trong bối cảnh truyền thống và những thay đổi hiện nay, đồng thời dự báo xu hướng phát triển trong tương lai. Nghiên cứu sử dụng cách tiếp cận liên ngành từ văn hóa học, lịch sử, xã hội học và nhân học văn hóa, kết hợp các phương pháp nghiên cứu định tính và định lượng như tổng hợp tài liệu, điền dã (phỏng vấn sâu, khảo sát, quan sát), thống kê và so sánh. Luận án xác định ba chức năng cơ bản của nhà thờ họ: chức năng tâm linh (thờ cúng tổ tiên), chức năng giáo dục (đạo lý uống nước nhớ nguồn, truyền thống khoa cử) và chức năng sinh hoạt văn hóa cộng đồng (vinh danh, khuyến học, kết nối, giao lưu). Nghiên cứu chỉ ra rằng các chức năng này đã và đang trải qua những biến đổi đáng kể dưới tác động của quá trình công nghiệp hóa, đô thị hóa và sự thay đổi trong nhận thức của chủ thể văn hóa. Cụ thể, chức năng tâm linh có sự hỗn dung với các tín ngưỡng khác, chức năng giáo dục mở rộng sang khuyến học và khuyến tài, trong khi sinh hoạt văn hóa cộng đồng có xu hướng đa dạng hóa và thích ứng với đời sống hiện đại, đôi khi dẫn đến sự lỏng lẻo trong mối quan hệ họ tộc. Luận án cũng phân tích sự biến đổi trong vai trò của chủ thể văn hóa (trưởng tộc, phụ nữ, thế hệ trẻ) và các vấn đề phát sinh như tranh chấp quyền sở hữu, lạm dụng tiền công đức. Từ đó, luận án đề xuất các giải pháp nhằm bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa của nhà thờ họ, đồng thời thích ứng với sự phát triển của xã hội, hướng tới xây dựng không gian văn hóa nhà thờ họ bền vững và có khả năng số hóa trong tương lai.