Nhận biết và xử trí ngộ độc nấm

Chia sẻ: Nguyen Phong | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:11

Thêm vào BST

Báo xấu

83
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Chúng ta đều biết, nấm có hai loại là nấm lành và nấm độc. Nấm lành là nguồn thực phẩm bổ dưỡng và con người đã biết nó một cách chắc chắn như: nấm rơm, nấm mỡ, nấm hương, nấm linh chi... Nấm độc lại gây hại, thậm chí gây chết người vì trong nấm có những độc tố nguy hiểm, mà người ta thường nhầm lẫn mỗi khi đi hái nấm mang về ăn, vì hình dạng của nấm rất khó phân biệt loại nào là lành, loại nào là độc. ...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Nhận biết và xử trí ngộ độc nấm

Nhận biết và xử trí ngộ độc nấm Chúng ta đều biết, nấm có hai loại là nấm lành và nấm độc. Nấm lành là nguồn thực phẩm bổ dưỡng và con người đã biết nó một cách chắc chắn nh ư: nấm rơm, nấm mỡ, nấm hương, nấm linh chi... Nấm độc lại gây hại, thậm chí gây chết người vì trong nấm có những độc tố nguy hiểm, mà người ta thường nhầm lẫn mỗi khi đi hái nấm mang về ăn, vì hình dạng của nấm rất khó phân biệt loại nào là lành, loại nào là độc.
Nước ta cũng như nhiều nước châu Á, tuy việc sử dụng nấm không nhiều như các nước châu Âu hay châu Mỹ nh ưng vì có khí hậu ẩm nên là những vùng đất có rất nhiều loại nấm mọc và phát triển, nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng, trong nhiều loại nấm có thể ăn được hàm lượng dinh dưỡng đặc biệt cao, bao gồm: chất đạm, chất béo, chất xơ và đặc biệt là hàm lượng cao các chất khoáng. Vì thế, nấm được coi là một thực phẩm có giá trị dinh dưỡng cao. Trên thế giới hiện nay có khoảng trên 10.000 loại nấm đã được xác định danh tính, nhưng trong số đó có hàng trăm loại nấm độc. Cho dù các nhà khoa học đã có không ít công trình nghiên cứu về nấm nói chung và nấm độc nói riêng, nhưng có rất nhiều loại nấm hiện vẫn không biết vì sao nó gây độc cho người. Nhiều người cho rằng các loại nấm có màu sắc sặc sỡ hoặc có mùi thơm đặc biệt thường là nấm độc, nhưng thực tế không phải hoàn toàn như vậy vì ngay trong những loại nấm có hình thức rất giản dị, không có mùi, thậm chí có những loại trông hoàn toàn “trong trắng” nhưng lại chứa các loại chất cực độc đối với cơ thể. Ở nước ta, các vụ ngộ độc do ăn nấm thường xảy ra ở vùng núi phía Bắc (Hòa Bình, Hà Giang, Lào Cai, Yên Bái...). Cứ vào thời điểm mùa xuân, khi có mưa phùn, thời tiết ẩm ướt nấm mọc nhiều cũng là lúc có bệnh nhân bị ngộ độc nấm. Nhận biết ngộ độc nấm?
Nhóm nấm độc có triệu chứng ngộ độc xuất hiện sớm trước 6 giờ sau khi ăn, thậm chí sau 30 phút đến 1 giờ có biểu hiện: Tăng tiết n ước bọt, nôn, buồn nôn, tiêu chảy, đồng tử co (loại nấm có độc tố muscarin). Triệu chứng ngộ độc xuất hiện chỉ sau ăn 30 phút với nôn, đỏ mắt, đau đầu, lẫn lộn, mệt, co giật (giống ngộ độc disulfiram), triệu chứng có thể kéo dài vài ngày, độc tố nấm là coprine. Độc tố nấm là psilocybin thường gây ra ảo giác, giãn đồng tử, kích thích dạ dày, ruột, đau bụng, sốt, co giật. Các loại nấm này ít khi gây tử vong, nếu được điều trị. Nhóm nấm độc có triệu chứng ngộ độc xuất hiện muộn (sau 6 giờ ăn) loại n ày rất độc và tỷ lệ tử vong cao. Loại nấm có độc tố là amatocxin, monomethylhydrazine các triệu chứng xuất hiện muộn sau ăn từ 6-12 giờ, bao gồm: nôn, buồn nôn, đau thắt bụng từng cơn, tiêu chảy, yếu cơ, co giật, viêm gan, tan huyết... tỷ lệ tử vong cao 20-50%. Loại nấm có độc tố là allenic norleucine (Amanita smithiana) và độc tố là orellanine (nấm cortinarius rellanus...) triệu chứng xuất hiện muộn sau một ngày tới sáu ngày sau khi ăn nấm, bao gồm: đái ít, vô niệu, suy ống thận cấp. Xử trí thế nào?
Nấm Hebenoma Crustulinifrme Triệu chứng ngộ độc thường xuất hiện muộn sau khi ăn 6 giờ. Cấp cứu ban đầu: Cho uống ngay than hoạt (hay antipois - B.Mai) 1g/kg và sorbitol 1g/kg, có thể nhắc lại sau 4 giờ. Với trẻ em, tại nhà có thể gây nôn với siro ipeca sau khi ăn vài phút, rồi đưa trẻ đến bệnh viện càng sớm càng tốt. Tại cơ sở y tế: Hồi sức chung: Truyền dịch duy trì huyết áp bằng natri clorua 0,9%, glucose 5%. Cho uống than hoạt (nếu chưa được uống). Nếu có co giật cho pifridoxine 20-30mg/kg TM. Nếu có methemoglobine cho xanh methylen 1mg/kg TM chậm liều cho cả người lớn và trẻ em. Nếu có dấu hiệu muscarin, cho atropin 0,01-0,03mg/kg TM.
Có ảo giác cho seduxen 10mgTM. Thuốc vận mạch (dopamin, noradrenalin) dùng khi có sốc. Điều trị nhóm nấm độc muộn: Theo dõi bệnh nhân từ 12-24 giờ sau ăn nấm loại amatoxin và monomethylhydrazin. Đối với bệnh nhân nghi suy thận do nấm cortinarius, theo d õi 1-2 tuần, như sau: * Cho than hoạt đa liều: 1g/kg uống sau mỗi 4 giờ cho cả người lớn và trẻ em. * Sorbitol 1g/kg uống sau liều than hoạt đầu tiên (tốt nhất là uống Antipois - B.Mail). * Rửa ruột, đại tràng nếu có thể ở giai đoạn chưa suy gan, suy thận. * Truyền dịch glucose 5%, 10% để tăng bài niệu > 2,5lít/ngày. * Lọc máu hấp thu và lọc máu liên tục (có suy thận). * Thay huyết tương và lọc gan khi có suy gan. * Các thuốc điều trị hỗ trợ gan. * Hồi sức hô hấp, tuần hoàn và thăng bằng kiềm toan...
Phòng tránh: Không ăn nấm rừng và nấm mọc tự nhiên. Khi chưa xác định được là nấm lành hay độc nên cho súc vật ăn trước. (health.phanvien.com) Trong thiên nhiên có nhiều loài nấm quí, nhưng cũng có không ít nấm độc, ăn nhầm phải có thể chết người. Những nấm độc nguy hiểm nhất thường là những nấm tán thuộc giống Aminita, như nấm tán độc xanh đen (Aminita phalloides), nấm tán độc trắng (Aminita verna), nấm ruồi (Aminita muscaria), nấm độc có mũ xám tím (Aminita pantherina), v.v... Những loài nấm này thường mọc trong rừng, ven rừng, trên các bãi cỏ, gây ra trên 90% vụ ngộ độc nấm chết người. Để phân biệt nấm ăn với nấm độc, người ta đã có nhiều nhận xét, như nấm độc có màu sặc sỡ, có mùi hắc, v.v... nhưng thực tế không hoàn toàn đúng như thế. Có những nấm màu trắng dịu, vị thơm ngon mà vẫn rất độc như loại nấm tán độc trắng (Aminita verna). Vì vậy không thể nhìn bề ngoài để phân biệt nấm độc với nấm ăn, mà cần có kinh nghiệm và sự hiểu biết kỹ về các loài nấm, và chỉ ăn những nấm đã được xác nhận chắc chấn là ăn được. Có nhiều loài nấm độc, chứa nhiều chất độc khác nhau gây ra những dấu hiệu nhiễm độc nặng nhẹ khác nhau. Xu hướng hiện nay người ta chia chúng làm hai
nhóm chính : Nhóm nấm độc phá huỷ cấu trúc các tế bào cơ quan và nhóm gây độc lên hệ thần kinh và tiêu hoá. Trong nhóm thứ nhất người ta phân lập được các độc tố aminitin và phaloidin có thể phá huỷ các tế bào, nhất là tế bào gan, làm gan bị huỷ hoại nhanh chóng. Nhóm này gồm một số lớn nấm độc thuộc giống Aminita mà đại diện là Aminita phalloides Trong nhóm nấm độc sau, người ta phân lập được nhiều chất độc, chủ yếu là chất muscarin gây độc trên thần kinh. Đại diện cho nhóm nấm n ày là nấm ruồi Aminita muscaria. Nhóm thứ nhất chứa chất phaloidin rất độc đối với tế bào gan. Người ăn phải nấm này thường có triệu chứng ngộ độc muộn sau 6 giờ với hội chứng tiêu hoá (viêm dạ dày - ruột cấp, nôn, đau bụng, tiêu chảy), viêm gan hoại tử (gan to đau, vàng da) và suy thận cấp. Ngộ độc loại nấm này thường rất nặng, tử vong cao. Nhóm thứ hai chứa chất muscarin rất độc đối với thần kinh. Các triệu chứng ngộ độc loại nấm này thường xuất hiện sớm, trong vòng 1 - 2 giờ sau khi ăn. Người bệnh có hội chứng cường phó giao cảm, đồng tử co hẹp, buồn nôn và nôn, đau bụng, tiêu chảy, vã mồ hôi, chảy nước mắt, nhiều dãi, khát nước, co giật, mạch chậm, truỵ mạch...
Để đề phòng ngộ độc nấm, tốt nhất ta chỉ ăn những loại nấm đã quen biết, chắc chắn là nấm ăn được. Tuyệt đối không ăn những nấm lạ. Những người mới ở miền xuôi lên miền núi hoặc ở những nơi khác đến, khi hái nấm phải hỏi kinh nghiệm đồng bào địa phương thật cụ thể, chắc chắn, vì thực tế rất khó phân biệt nấm ăn với nấm độc. Ngoài ra chúng ta cần chú ý một số loài nấm ăn cũng có thể trở nên độc trong những trường hợp nấm bị ôi thiu, nấu không kỹ, hoặc khi có r ượu trong máu. Vì vậy chúng ta không nên ăn nấm bị giập nát, những nấm đã ôi thiu; phải cẩn thận khi thu hái và chế biến nấm, đồng thời không nên uống rượu khi ăn nấm vì rượu làm tăng thẩm thấu độc tố nấm vào máu (moh.gov.vn) Phân biệt nấm độc và nấm ăn Nhiều người quen ăn nấm, nhất là nấm hoang dã, đã có kinh nghiệm, cùng với các cơ sở nghiên cứu đã đúc kết thành bài học như sau: Không ăn nấm có màu sắc sặc sỡ, có mùi thơm hấp dẫn vì nấm này thường là nấm độc; không ăn các loại nấm hoang dại lúc còn non, vì lúc còn non chúng rất giống
nhau (giống cúc áo), khó phân biệt; không ăn loại nấm khi cắt, vết cắt có rỉ ra chất trắng như sữa; không ăn nấm quá già, nấm có nghi ngờ, không rõ địa chỉ... Cũng có những loại nấm độc giống nấm ăn (nấm trồng), rất khó phát hiện nh ưng nếu quan sát kỹ sẽ thấy gốc có bao và có vòng cổ. Nấm Hebenoma Crustulinifrme - Triệu chứng ngộ độc thường xuất hiện muộn sau khi ăn 6 giờ.
Nấm Coprinus atrameutarius thuộc nhóm nấm độc có triệu chứng xuất hiện sớm trước 6 giờ sau khi ăn. Nấm độc đỏ ( Amanita) Nấm đỏ - còn gọi là nấm mặt trời, nấm diệt ruồi, có tên khoa học là Amanita muscaria Fr. Mũ nấm tròn và dẹt, màu vàng hoặc vàng da cam, trên nắp mũ có núm màu vàng, hoặc trắng, mặt dưới xòe ra như hình bánh xe, cuống nấm hơi to
và thô. Nấm này chứa muscarin, một loại kiềm sinh vật, độc và các chất khác kém độc hơn. Thời gian ủ bệnh do độc tố của nấm này là từ 1 đến 6 giờ. Triệu chứng đầu tiên là viêm dạ dày, ruột cấp, rồi nôn mửa, tiêu chảy, chảy nước dãi, đổ mồ hôi nhiều, đồng tử co lại, mất phản xạ ánh sáng. Trường hợp nặng, bệnh nhân trở nên nhợt nhạt, co quắp, tử vong khi tê liệt trung khu thần kinh hô hấp. Nấm độc Entoloma Lividum loại nấm độc nhất th ường sinh trưởng mạnh vào mùa xuân, đặc biệt khi có mưa phùn Nấm lục rất độc, nhưng lại có hình thức bắt mắt, màu trắng ngà, mập và có vị ngọt