Nhận thức về chủ nghĩa khu vực

I^IHAN THlfC VE CHU I^GHIA KHU VUC<br /> <br /> HOANG KHAC NAM*<br /> <br /> <br /> <br /> LDATVANDE Bdi the, chic b i n nhftn thQc chii nghia<br /> khu vQc 1ft cin thiet trong nghien cQu lich sii<br /> Chii nghia khu vQc (Regionalism) 1ft mdt<br /> thd gidi ndi chung, lich sii QHQT ndi rieng.<br /> thuftt ngQ dQdc sii dung vfto ca bdi canh<br /> trong nQdc Iftn trong quan hp giQa cac qude Tuy nhien, vipe nghien cQu chu nghia<br /> gia, tQc 1ft trong quan hp qude td (QHQT). khu vQc clii mdi dQdc b i t d i u tQ sau Chidn<br /> Chii nghia khu vQc 1ft mdt hipn tQdng lich tranh The gidi thQ II. Theo Shaun Breshn<br /> sQ vdi nhQng tidn de, ddng thai vft d i u hipu & Richard Higgott, cd hai Iftn sdng nghien<br /> ciia nd da dQdc x u i t hien tQ Ifiu. Chu nghia cQu chii nghia khu vQc. Lan sdng thQ n h i t<br /> khu vQc cung 1ft mdt nhfin td quan trpng dQdc bat d i u tQ nhQng nftm 1950 vft tftp<br /> chi phdi lich sii the gidi cftn hipn dai. Mftc trung chii yeu vfto thQc td lien ket khu vQc<br /> du ehi thQc sQ xuft't hipn tQ niia cudi thd ky ciia Tfiy Au. Cd sd ly luftn cua Iftn sdng nfty<br /> XIX nhQng chii nghia khu vQc dft ghi dft'u dQa nhieu vfto ly thuyet hdi nhftp khu vQc<br /> ft'n trong lich sii QHQT the ky XX. Tren ciia Chii nghia ChQe nftng Mdi. Sau Chidn<br /> quy md toftn ciu, chii nghia khu vQc ndi len tranh lanh, do sQ thay ddi ciia thQc tiln<br /> sau Chien tranh The gidi thQ II vft ngfty (bidn ddi ed c i u dia chinh tri the gidi, si^<br /> eftng trd nen manh me sau Chidn tranh tang trQdng ciia toan c i u hda, sQ x u i t hi$n<br /> lanh (1). Hien nay, chii nghia khu vQc chi nhidu md hinh chii nghia khu vQc khae<br /> phdi r i t nhieu hipn tQdng tron^ ddi sdng nhau d Bftc vft Nam My, d Ddng A vft Nam<br /> qude gia va qude td. Nd khdng chi quy dinh A,...) vft yeu c i u bd sung nhQng khiem<br /> ldi ich qude gia va ehinh sach ddi ngoai cac khuyet vd ly luftn ciia Iftn sdng mdt (chQa<br /> nQdc ma cdn tac ddng tdi nhieu xu hQdng thft'y dQdc t i m q u a n ' trpng ciia ban sfte<br /> QHQT. S Q phu thupc l i p nhau, khu vQc trong vipe xfiy dQng khu vQc vft tac dpng<br /> hda, hdp tac va hdi nhap khu vQc,... ddu ciia nhQng thaeh thQc tQ ben ngofti,...). l^n<br /> dQdc thuc d i y bdi chii nghia khu vQe. sdng nghien cQu chii nghia khu vQc thQ hai<br /> Khdng cdn nghi ngd gi nQa, chii nghia khu da ndi len (3).<br /> vQc dang trd thanh mdt dac diem ciia the Nhin chung, tinh hinh nghien cQu chii<br /> gidi hipn dai. Tham chi, nd cdn dQdc coi la nghia khu vQc 1ft mdt bQc tranh da mftu sac<br /> tac nhfin giup binh thftnh "trftt tQ the gidi<br /> vdi nhieu quan dilm vft each nhin khac<br /> mdi dQdc khu vQc hda" (new regionalised<br /> nhau vd chii nghia khu vQc. Tren phQdng<br /> world order) (2).<br /> dien ly thuyet, sQ da dang nfty x u i t phat tQ<br /> <br /> <br /> <br /> 'TS. Khoa Qude te hoe - TrUdng DHKHXH&NV - DHQG HN<br /> Rhan Ihiirc v^ chii nghia khu vuc 45<br /> <br /> khai niem khae nhau ve chii nghia khu Britanica cung dQa tren cd sd y thQc nfty va<br /> vQc, tQ quan nipm khac nhau vd phftn dinh cd sQ n h i n manh nhidu hdn ddn vai trd ciia<br /> khu vQc (4), tQ each tiep cftn khae nhau tdi yeu t d t i n h cam va ban sic. Theo Britanica,<br /> hi$n tQpng nfty vft tQ sQ danh gift khae "Chu nghia khu vQc hay nhftn thQc khu vQc<br /> nhau vd thQc t i l n khu vQc hda tren thd 1ft sQ lien quan ve tQ tQdng vdi nhftn thQc<br /> gidi. Trong thQc tiln, dd 1ft bdi bilu hipn phat trien tQ tinh cam vd ban sic ben trong<br /> phQc tap vft da dang eua vft'n de nfty nhQ khu vQc" (7). Cung tren cd sd y thQc nhQ<br /> Narihiro Bono da chi ra "Chu nghia khu ndi dung chii ydu cua chii nghia khu vQc,<br /> vQc mdi 1ft hipn tQdng khdng ddng nhft't, TQ diin Quan hi quoc te Penguin da cd<br /> toftn dipn va da dipn..." (5). ging chi tiet hdn nhQng ndi dung nfty vft de<br /> Chii nghia khu vQc la mdt hidn tQdng cao hdn phQdng dien tQ tQdng ciia y thQc<br /> phQc tap va v i n dang trong quft trinh dien khu vQc khi chi ra "Dd 1ft tftp hdp thai dp,<br /> tien. Do dd, bai vidt nfty chi ed tinh each long trung thftnh vft tQ tQdng mft da tftp<br /> nghien cQu bQdc d i u vft cung chi tap trung trung tftm tri ciia cac eft nhan eung nhQ tap<br /> vao lam rd nhQng ndi dung chii ydu ciia chu the vd cai ma hp nhftn thQc dd 1ft khu vQc<br /> nghia khu vQc. TQ dd, bai vidt hi vpng cd "ciia hp" (8). Nhin chung, day Ift dang khai<br /> the ddng gdp p h i n nfto vfto viec nhftn thQc nipm cd trong nhidu cudn tQ dien, tQc la<br /> chii nghia khu vQc cung nhQ van dung vao dQpe sQ dung kha phd bidn.<br /> nghien cQu mdt sd v i n de trong lich sQ thd Dilm dang iQu y ddu tien cua cae khai<br /> gidi va lich sQ QHQT. nipm tren 1ft da ehi ra dQdc ed sd y thQc ciia<br /> n. N O I DUNG CUA CHU NGHIA KHU Vl/C chii nghia khu vQc. Dd chfnh 1ft sQ nhftn<br /> thQc chung ve khu vQc nhQ khdng gian chu<br /> NhQ tren da de cap, chu nghia khu vQc yeu vft mdi trQdng trQc tidp ciia minh.<br /> hipn dipn ca trong quy md qude gia l i n Nhftn thQc nfty dQpe phan anh ca ve<br /> qude td. NhQng do tdn tai kha nhidu sQ phQdng dipn tinh cam vft tQ tQdng. Dfty Ift<br /> khae bipt nen da p h i n cac nghien cQu vd ndi dung r i t quan trpng ma ndu thieu nd,<br /> hipn tQdng nay deu di theo hai hQdng rieng chii nghia khu vQc khdng tdn tai. Ndu tinh<br /> re: hoae trong nQdc hoae qude td. Trong bai cam dem lai sQ g i n bd khu vQc thi tQ tQdng<br /> nay, chiing ta chi ban den chii nghia khu 1ft sQ dinh hQdng, d i n dftt eho chu nghia<br /> vi^c trong QHQT, cu t h i la trong quan hp khu vQc. Dd cd the 1ft each tiep cftn "khu<br /> giQa cac qude gia tren cung mdt khu vQc vQc" ciia cac nha lanh dao qude gia trong<br /> dia ly. Thd nhQng trong v i n dd nay, eung vipe thQc hipn chinh sach ddi ngoai va cac<br /> cd nhidu khfti niem khac nhau dQa tren giai phap khu vQc trong vipe giai quydt<br /> each tidp cftn vft ndi dung nghien cQu khae nhQng vft'n dd ciia khu vQc (9). Hay "nhftn<br /> nhau. DQdi day 1ft mdt sd quan nipm khac thQc (khu vQc) nfty thuc diy cac qude gia dd<br /> nhau vd ndi dung chu nghia khu vQc: hdp tftc eung nhau theo each nfty hay khac<br /> D i u tien 1ft nhQng khai nipm xftc dinh n h i m dat dQdc nhQng muc dich chung,<br /> chii nghia khu vQc dQa tren y thQc khu vQc. thoa man cac nhu eiu chung, hoae de giai<br /> Vf dy, chi xay dvtng dQa tren npi dung y quyet cac v i n dd chfnh tri, quftn sQ, kinh te<br /> thQc, TQ diin Merriam-Webster cho rftng vft cftc vft'n de thQc tien khae" (10). iV^odi<br /> chii nghia khu vQc 1ft "sQ nh^n thQc vft long ra, trong khdng ft trQdng h(?p, y thQc khu<br /> trung thftnh ddi vdi khu vQc dftc thQ vdi vQc cdn ddng vai trd cho sQ hinh thftnh chii<br /> m^t cQ dfin tQdng ddng" (6). TQ. diin nghia khu vQc khi 1ft cai cd trQdc vft 1ft cai<br /> 46 Rghien curu Lich sJr. s6 5.2009<br /> <br /> thue d i y thQc t i i n hdp tac khu vQc. Ddng thQc ve ldi ich chung lai kha md nhat.<br /> Nam A 1ft mdt vi du nhQ vfty khi nhftn thQc Khdng bae bd vai trd ciia ban sic khu vQc<br /> ve khu vQc cd tQ niia d i u the ky XX trong nhQng ldi ich chung thQdng tao ra ddng iQc<br /> khi chu nghia khu vQc vft sQ hdp tac khu ldn hdn cho chii nghia khu vQc so vdi ban<br /> vQc xuft't hipn mudn hdn trong nvta sau thd sic. Khdng ed ldi ich khu vQc chung dQdc<br /> ky XX. v a cudi ciing, cae khai nipm nfty td nhan thQc, chii nghia khu vQc khd Idng dQdc<br /> ra thfeh hdp d l chi hien tQdng chu nghia thuc diy trong thQc te. Cd t h i t h i y rd ddng<br /> khu vQc da hinh thftnh trong y thQc nhQng ed ldi ich nay n i m trong h i u hdt cfic hipn<br /> vi nhidu ly do khac nhau ma chQa dQdc tQdng chu nghia khu vQc hipn nay.<br /> trien khai nhieu trong thQc tien. Cd le cung bdi sQ quan tam chii yeu den<br /> Tuy nhien, eac khai niem nay xem chQng nhQng ddng thai chii quan hdn 1ft hoftn<br /> ciing cd nhQng ban ehd nha't dinh. Thit nhdt, canh khach quan ciia ehu nghia khu vQc<br /> viec coi y thQc khu vQc nhQ dilm x u i t phat nen dftn den sQ tach bi$t n h i t dinh hipn<br /> cua chii nghia khu vQc khdng b i n cd gia tri tQdng nfty vdi khu vQc hda<br /> phd quat. Tuy ed nhQng trQdng hdp y thQc (Regionalisation). Vi du, Shaun Breslin &<br /> khu vQc cd trQdc nbOng khdng phai la t i t ca. Richard Higgott nhft'n manh sQ phan bipt<br /> Hdp tac khu vQc chau A-Thai Binh DQdng cd tinh ban ehft't giQa khu vQc hda 1ft qua<br /> da diin ra nbOng y nipm ve khu vQc nay v i n trinh de facto dQdc thue d i y bdi thi trQdng<br /> chQa rd rang va cdn nhieu khac bipt. Thit vft chii nghia khu vQc 1ft qua trinh de jure<br /> hai, sQ tftp trung vfto ed sd y thQc khdng dQdc thuc d i y bdi eac qude gia (11). Ndi<br /> phan anh dQdc hdt qua trinh cua chii nghia each khac, theo quan dilm nfty, hai qua<br /> khu vQc. S Q tdn tai va van ddng eua chii trinh ke tren da dQdc phfin bi$t r i t rd rang,<br /> nghia khu vQc 1ft kdt qua ciia mdi tQdng tac it n h i t ve mat khai nipm. Day la quan<br /> hai chieu mdt each hipn chQng giQa nhftn niem cd p h i n khac vdi nhdm quan ni^m<br /> thQc chii quan vft hoftn canh khach quan. thQ tQ (se de cap d ben dQdi) cho r i n g khu<br /> Chu nghia khu vQc Ddng A chic se khd ndi vQc hda la mdt ndi dung ciia chu nghia khu<br /> len neu khdng cd nhQng tac ddng khach vQc. V i n de nay se dQcfc quay trd lai khi<br /> quan mdi eua thdi ky hftu Chidn tranh lanh, ban ve nhdm quan nipm thQ tQ.<br /> nhQng ddng thQdng mai vft d i u tQ ndi vung Cd p h i n khfte vdi cftc khai nipm tren,<br /> tQ nhQng nftm 1980 vft eude khiing hoang tfti nhdm khai nipm thQ hai quan tfim nhidu<br /> ehinh nftm 1997. Thit ba, vipe dQa vfto nhftn hdn den cac bieu hi$n thQc tiln mft d dfiy 1ft<br /> thQc khu vQc vdi cac dft'u hipu dinh tinh ciia mite dp hdp tdc giQa cac chii t h i . Theo dd,<br /> nd (tinh cam, tQ tQdng) de xac dinh chii nghia chii nghia khu vQc dQdc xfiy dQng dQa trSn<br /> khu vQc vQa se khd khftn, vQa la khdng dii. mQc dp phat triln nfto dd eua sQ hqlp tac<br /> Ban thfin "y thQc khu vQc" Ifi tQdng ddi md hd giQa cae quoc gia thftnh vien. Tuy cung dQa<br /> khi nhan thQc eua ca nhfin vft tftp t h i thQdng tren ed sd nfty nhQng quan nipm ve mQc dp<br /> kha khae nhau vft da dang hdn nhidu so vdi hdp tac lai tQdng doi khac nhau. John<br /> khu vQc trong thQc tien. Chii nghia khu vQe<br /> Ravenhill cho r i n g "chii nghia khu vQc Ift<br /> cdn ed nhQng yeu to vftt ehft't cd t h i dinh<br /> sQ edng tftc lien chinh phii tren mpt cd sd<br /> iQdng nhQ dieu kien dia ly, giao iQu vftn hda,<br /> gidi han vd mftt dia ly" (12). Trong khai<br /> boat ddng kinh td vft hanh ddng chinh tri,...<br /> nipm nfty, sQ cpng tac giQa cac qude gia<br /> Thit tii, trong cac khai niem nay, y thQc ve<br /> trong vung Idng hay chftt, ngftn ban hay dfti<br /> ban sic dQdc danh gift cao trong khi nhftn<br /> ban, ddn le hay toftn dipn tlii deu cd t h i dQ(jc<br /> R h ^ thurc vi chii nghia khu vi^c 47<br /> <br /> coi 1ft chii nghia khu vQc. Ndi chung, khai khu vQc dQdc coi la tdn tai khi sQ hdp tac<br /> ni^m nfty tuy bao quat nhQng hdi ddn gian. giQa mdt nhdm chu the nfto dd da dat tdi<br /> Cu t h i hdn vdi mQe dp hdp tac chftt che mQc dp hen kdt hay hdi nhftp. SQ hdp tac<br /> hdn, Joseph Nye cho r i n g chii nghia khu trong t h i ehd khu vQc cd t h i long leo nhQng<br /> vQc 1ft "sQ hinh thftnh hifp hdi hay nhdm sQ hdp tftc trong hen ket hay hdi nhftp chic<br /> lidn qude gia tren cd sd khu vQc" (13). 6 chin la phai sfiu sic vfi manh me hdn nhidu.<br /> dfiy, dQdi cai nliin ciia Chii nghia t h i chd Hdi nhap eung tao ra he thdng khu vQc chat<br /> quoc te (International Institutionalism), che vdi tinh chinh t h i r i t rd rang. Day la<br /> chu ngliia khu vQe dQpe cho 1ft tdn tai khi bieu hipn cao n h i t hay ndi eftch khac 1ft<br /> sQ h(?p tftc giQa cftc qude gia trong vung da trang thai cudi eung ciia chii nglila khu vQc.<br /> d mQc lien ket tQdng ddi cao vdi sQ hinh Vdi each tidp cftn ciia Chu nghia hftnh vi<br /> thftnh t h i che chung eho khu vQc. T h i chd (Behavioralism), cac khai nipm tren da<br /> chung du dQdi hinh thQc nfto ciing deu dem lai sQ bd sung ed y nghia cho viec<br /> phan anh mQe dp gftn kdt cao hdn, muc tieu nghien cQu chu nghia khu vQc. Vd ban the<br /> chung xac dinh rd rftng hdn, sQ hdp tac luan, chiing phan anh dQdc ndi dung ciia<br /> cung cd tinh dn dinh vft thQdng xuyen hdn chii nghia khu vQc bao ham ca ndi dung y<br /> so vdi sQ edng tac chung chung trong quan thQc va vat chit. Cac bilu hipn hay trang<br /> ni§m ciia Ravenhill. Nhieu ngQdi da dQa thfti dQdc dQa ra (sQ cdng tac, t b i chd khu<br /> vfto khai nipm nfty de ndi vd chii nghia khu vQc, hp thdng, hdi nhftp) deu 1ft kdt qua ciia<br /> vi^c trong nhQng nftm 1980-1990 d Nam A sQ nhftn thQc khu vQc sftu sic vft mQc dp<br /> vdi SAARC (1985) vft chftu A-Thai Binh hpp tac khu vQc tQdng ddi cao. Ve nhftn<br /> DQdng vdi APEC (1989),... thQc luftn, chung cung eho thiy nhan thQc<br /> Tidp theo, dQdi cai nhin h§ thdng, chii khu vQc cd t h i bien ddi bdi sQ phat trien<br /> nghia khu vQc dQ^c quan ni$m nhQ "sQ phat ciia hpp tftc khu vQc. Qua trinh md rpng<br /> triln ciia hf thdng chinh trj hay xa hdi tren EU 1ft mdt vi dy khi dang lftm thay ddi<br /> mpt hay nhieu vung" (14). Vipe sii dung nhftn thQc khu vQc tQ mdt phin Tay Au<br /> thuftt ngQ "h$ thdng" d dfiy phan anh it nhft't ban d i u sang p h i n ldn Chfiu Au hipn nay.<br /> ba didu. Mdt Id sQ h(?p tac giQa cftc thftnh Vd phQdng phap luftn, chung eung cip<br /> vien kha chat che vdi nhQng ldi feb chung them nhQng hanh vi eu thi, nhQng bilu<br /> nen mdi hinh thanh dQdc hp thdng quoc te hipn dinh tinh va nhQng trang thai thiic<br /> khu vQc. Hai Id sQ tQdng tac trong hp thd'ng tien de xac dinh dQdc chii nghia khu vQc.<br /> la da dang vft da chidu, khdng chi giQa cfic Mac du cftc khai nipm tren cd ve toftn<br /> thftnh vien mft ca giQa cftc thftnh vien vdi hp dipn hdn song vftn chQa phai Ift da hoan<br /> thdng. Ba Id hp thdng Ift mdt chinh t h i vdi thipn. Vipe dQa chii yeu vao mQe dp tQdng<br /> nhQng dilm chung giQa eac thftnh vien, giup tftc giQa eac qude gia trong vung de xem xdt<br /> phfin bi$t vdi cac khu vQc khfte. chii nghia khu vQc xem chQng v i n gftp khd<br /> Trong nhQng nftm gin day, cd mpt xu khftn. Tha nhdt, sQ da dang y kidn d tren<br /> hQdng quan ni$m khae vd chii nghia khu cho thft'y chQa cd tieu ehf thdng n h i t trong<br /> vi^c vdi mQc dp hpp tac cao hdn vft e\i t h i vipe xac dinh chu nghia khu vQc. MQe dp<br /> hdn. Dd 1ft cftc quan nifm coi chii nghia khu h^p tftc khu vQc den dau thi cd t h i coi dd 1ft<br /> v^c chfnh 1ft sQ lien kdt khu vQc (15) hay sQ chu nghia khu vQc? Hdi nhftp ciia EU thi<br /> hOi nhftp khu vQc (16). Theo dd, chu nghia da dftnh nhQng tQdng tac long leo vft nhieu<br /> 48 Rghifin curu Lich sir. s6 5.2009<br /> <br /> xung dot nhQ d Nam A hay Vung Vinh thi Quan niem nay cd sQ tQdng tac dang k l vdi<br /> lieu d dd cd chu nghia kbii vQc hay khdng? Chii nghia T Q do mdi (ffeoliberalism) trong<br /> Day la nhiing cfiu hdi vftn cdn de ngd vft nghien ciiu quan he qude te. Theo do, kinh td<br /> chQa dQdc giai quyet. Thii hai, cac quan thi trQdng dQdc coi 1ft mot trong nhiing ddng<br /> niem nfty hdi sieu hinh khi chi nhft'n manh iQc chii yeu thue d i y hdp tac vft hpi nhftp khu<br /> cac trang thai khac nhau cua chu nghia khu vQc. Ldi ich phat trien khien cac nQdc cd nhu<br /> vQc ma khdng eho thft'y rd tinh qua trinh ciia ciu md rdng thi trQdng ra ben ngofti bien gidi<br /> hien tQdng nfty. Chu nghia khu vQc cd qua vft tftng ciidng hdp tac kinh te trong khu vQc.<br /> trinh vftn ddng ciia nd di tQ gian ddn den TQ dd, hp coi kinh te 1ft yeu to cd ban dinh<br /> phQc tap, xa bd phan den tdng thi, tQ ddn hinh nen chii nghia khu vQc. Nhiing ngQdi<br /> tuyen ddn da tuydn. Cd le cac khai nipm d theo quan diem nay thQdng coi cftc thftnh<br /> tren thien vd phan anh kdt qua ciia chii vien tham gia hi^p dinh Qu dai thQdng mai<br /> nghia khu vQc vdi nhQng mQe dp manh ydu (Preferential Trade Agreement - PTA) khu<br /> khfte nhau hdn 1ft chinh ban than nd. Thit vQc 1ft mdt nhdm cd tfnh khu vQc (19).<br /> ba, neu chi dQa t h u i n tuy vfto cac khai niem<br /> Thftm chi, nhQng ngQdi iing hd quan<br /> nfty thi eung khd phan anh dQdc thQc tiln<br /> dilm nfty cdn dQa ra thuftt ngQ "Chu nghia<br /> vdn phQc tap vft da dang hdn. Vi du, chfiu A-<br /> khu vQe Mdi" (New Regionalism) d l chi Iftn<br /> Thai Binh DQdng ed t h i che dft'y (APEC), cd<br /> hpp tac dft'y nhQng quan niem vd khu vQe sdng chii nghia khu vQc thdi ky hftu Chien<br /> chftu A-Thai Binh DQdng ed ddng nhft't tranh lanh. Hp cho r i n g toftn ciu hda kinh<br /> khdng giQa cftc thftnh vien? Vft lieu d dfty 1ft te vft nhQng bidn ddi kinh td-clifnh tri sau<br /> chii nghia khu vQc hay lien khu vQc? Chien tranh lanh da quy dinh sQ ndi len ciia<br /> Iftn sdng chii nghia khu vQc mdi vdi nhQng<br /> Do sQ ndi len eua yeu td kinh td trong<br /> dftc thu mdi. Wilfred J. Ethier dQa ra 6 dac<br /> quan he qude te sau Chien tranh lanh, dQdi<br /> thu cua Chii nghia khu vQc Mdi ma da phin<br /> anh hQdng cua xu hQdng tiep cftn kinh te<br /> chung 1ft vd kinh te. Dd Ift: (a) SQ tham gia<br /> chinh tri qud'c te, da xuft't hien them xu<br /> cua eac nQdc nhd cung vdi nQdc ldn nhQ<br /> hQdng thQ ba xem x6t, chu nghia khu vQc<br /> NAFTA la mdt vf du; (b) Cae nQdc nhd<br /> tren gdc dp kinh te. DQa vfto thQc tien cae<br /> thQdng tien hanh cai eftch ddn phQdng nhQ<br /> ddng kinh td dang dien ra manh me trong<br /> nhidu khu vQc cua the gidi hipn nay, mdt sd Mexico vdi NAFTA hay mdt sd nQdc<br /> hpc gia nhQ Paul Kruman, Frankel, Stein vft Scandinavi doi vdi EU; (c) T Q do hda thQdng<br /> Wei dinh nghia chii nghia khu vQc nhQ mdt mai dien ra vdi tdc dp vQa phai nhQ NAFTA<br /> qua trinh kinh td dQa tren cftc ddng kinh te vft Mecosur; (d) T Q do hda dat dQdc chii ydu<br /> tftng trQdng nhanh giQa mdt nhdm qude gia la bdi cac nQdc nhd chQ khdng phai cac nQdc<br /> nfto dd trong ciing mdt khu vQc hdn 1ft giQa ldn nhQ trQdng hdp Canada va Mexico trong<br /> cac nQdc nfty vdi eac nQdc khac d ndi khae NAFTA; (e) Cac thda thuan khu vQc thQdng<br /> tren thd gidi (17). Trong TQ diin Bdch khoa hQdng tdi sQ hdi nhftp "sau" nhQ EU Ift diin<br /> todn thu cua Viet Nam ciing dinh nghia theo hinh; (i) Cae thda thuan khu vQc thQdng di^a<br /> each nhQ vay. "Chu nghia khu vQc 1ft hftnh theo khu vQc dia ly, tQc 1ft cac thftnh vien Ift<br /> ddng ciia chinh phii n h i m tQ do hoft hoftc nhQng qude gia lang gidng (20).<br /> thuftn ldi boa thQdng mai trong pham vi khu<br /> xay dQng khai nipm chii nghia khu vQc<br /> vi,