Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 8 * Phuï baûn cuûa Soá 3 * 2004<br />
<br />
Nghieân cöùu Y hoïc<br />
<br />
NHAÄN XEÙT BÖÔÙC ÑAÀU KEÁT QUAÛ PHAÃU THUAÄT WHIPPLE<br />
TAÏI KHOA NGOAÏI BEÄNH VIEÄN TÆNH DAKLAK<br />
Hoaøng Theá Quyù *<br />
<br />
TOÙM TAÉT<br />
Töø naêm 1999 ñeán 2002, taïi khoa ngoaïi beänh vieän tænh Daklak, chuùng toâI ñaõ tieán haønh 6 cas phaãu thuaät<br />
Whipple cho caùc beänh lyù ung thö ñaàu tuïy (3 ca), K boùng vater (1 ca) vaø chaán thöông khoái taù tuïy (2 ca).<br />
Keát quaû töông ñoái toát, khoâng coù beänh nhaân töû vong, caùc bieán chöùng ñeàu nheï khoâng phaûi moã laïi.<br />
Ñaây laø moät phaãu thuaät khoù khaên vaø phöùc taïp nhöng coù theå thöïc hieän taïi beänh vieän tænh Dak Lak vôùi ñieàu<br />
kieän choïn beänh kyõ caøng vaø tuaân thuû chaët cheõ nhöõng chæ ñònh moã. Nhö vaäy vieäc aùp duïng phaãu thuaät Whipple taïi<br />
khoa ngoaïi beänh vieän tænh Dak Lak laø khaû thi.<br />
<br />
SUMMARY<br />
RESULT OF PANCREATODUODENECTOMY AT THE SURGERY DEPARTMENT,<br />
DAKLAK HOSPITAL.<br />
Hoang The Quy et al.* Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 8 * Supplement of No 3 * 2004: 119 - 124<br />
<br />
From 1999 to 2000, we have performed 6 cases of pancreatoduodenectomy at the Surgery department,<br />
Daklak hospital. Patients included cancer of the head of pancreas (3 cases), ampullary cancer (1 case) and<br />
pancreatoduodenal injury (2 cases). In gereral, we had good results. No mortality and the morbidities were<br />
mild. No reoperation was needed.<br />
Pancreatoduodenectomy is a difficult operation which could be done safely at Daklak hospital. Indication<br />
should be strictly considered. It is feasible to perform such an operation at the provincial Daklak hospital.<br />
xeáp vaøo loaïi phaãu thuaät ñaëc bieät, thöïc hieän raát phöùc<br />
ÑAËT VAÁN ÑEÀ<br />
taïp, tai bieán vaø bieán chöùng trong vaø sau moå cao.<br />
Ngaøy nay ung thö ñaàu tuî, ung thö boùng Vater laø<br />
Thöôøng phaãu thuaät naøy chæ ñöôïc thöïc hieän taïi caùc<br />
nhöõng beänh lyù ngaøy caøng hay gaëp.Taïi beänh vieän Chôï<br />
beänh vieän Trung öông vaø do caùc phaãu thuaät vieân coù<br />
Raãy vaø phoøng khaùm Tröôøng Ñaïi Hoïc Y Döôïc TP Hoà<br />
kinh nghieäm ñöùng moå.<br />
Chí Minh töø naêm 1997-1999 ghi nhaän ñöôïc 201<br />
Taïi khoa Ngoaïi beänh vieän Tænh Ñak Lak töø naêm<br />
tröôøng hôïp. Neáu moå tích cöïc hay moå tröø caên caùc toån<br />
1999-2002, chuùng toâi ñaõ thöïc hieän ñöôïc 6 tröôøng hôïp<br />
thöông aùc tính ôû vuøng naøy thì phaûi xöû duïng phaãu<br />
phaãu thuaät Whipple cho 2 beänh nhaân bò chaán thöông<br />
thuaät Whipple.<br />
taù tuî, 3 beänh nhaân bò u ñaàu tuî, 1 beänh nhaân bò u<br />
Tai naïn giao thoâng ngaøy caøng gia taêng thì chaán<br />
boùng Vater.Töø nhöõng keát quaû ñoù chuùng toâi toång keát<br />
thöông buïng cuõng gia taêng theo. Chaán thöông vuøng<br />
vaø ñöa ra nhaän xeùt böôùc ñaàu.<br />
taù-tuî gaây daäp naùt taù traøng vaø ñaàu tuî tuy gaëp vôùi tyû leä<br />
Ñeà taøi naøy tieán haønh nhaèm muïc ñích:<br />
thaáp trong chaán thöông buïng, nhöng ñaët ra vaán ñeà<br />
-Nhaän xeùt veà keát quaû böôùc ñaàu cuûa phaãu thuaät<br />
ñieàu trò phaãu thuaät raát khoù khaên. Trong vaøi tröoøng<br />
Whipple<br />
taïi khoa Ngoaïi Beänh Tænh Ñak Lak.<br />
hôïp ngöôøi ta phaûi duøng phaãu thuaät Whipple ñeå caét boû<br />
khoái taù tuî bò daäp naùt.<br />
Phaãu thuaät Whipple laø moät phaãu thuaät lôùn, ñöôïc<br />
<br />
-Ñaùnh giaù khaû naêng aùp duïng phaãu thuaät naøy taïi<br />
khoa Ngoaïi Beänh vieän Tænh Ñak Lak.<br />
<br />
*Khoa Ngoaïi Beänh Vieän Tænh Ñaêk Laêk<br />
<br />
Chuyeân ñeà Beänh lyù & Chaán thöông Taù - Tuïy<br />
<br />
119<br />
<br />
Nghieân cöùu Y hoïc<br />
<br />
Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 8 * Phuï baûn cuûa Soá 3 * 2004<br />
<br />
TOÅNG QUAN TAØI LIEÄU<br />
U aùc tính vuøng Vater_Keát quaû vaø chæ ñònh: Döïa<br />
vaøo 52 beänh aùn,J.Poilleux, H.Lichtenstein treân taïp chí<br />
Annale de Chiurgie thaùng 9/1977 cho raèng keát quaû<br />
chung cuûa phaãu thuaät Whipple laø ñaùng khuyeán khích.<br />
Tyû leä töû vong cuûa phaãu thuaät Whipple ngang vôùi tyû leä<br />
töû vong cuûa phöông phaùp noái maät-ruoät nhöng thôøi<br />
gian soáng sau 1,3,5 naêm cao hôn nhieàu(4).<br />
Keát quaû phaãu thuaät Whipple caõi tieán cuûa caùc taùc<br />
giaõ: Vaên Taàn, Nguyeãn Cao Cöông, Leâ Vaên Nghóa, Hoà<br />
Nam vaø CS ñaêng trong taïp chí Y Hoïc Thöïc Haønh soá<br />
426/2002. Döïa vaøo 106 tröôøng hôïp, bao goàm ung thö<br />
ñaàu tuî vaø chaán thöông taù _tuî Trong ñoù coù 69<br />
tröôøng hôïp moå theo phöông phaùp Whipple caõi tieán vaø<br />
37 tröôøng hôïp moå theo phöông phaùp Whipple kinh<br />
ñieån thì tyû leä soáng qua 1,2,vaø 5 naêm(ñoái vôùi ung thö)<br />
chung cho caû hai nhoùm laø 77,5%, 43%, vaø 32,5%(2).<br />
Ung thö tuî, ung thö boùng Vater hay gaëp. Trong<br />
nghieân cöùu töø naêm 1997-1999 taïi Beänh Vieän Chôï Raãy<br />
vaø phoøng khaùm Tröôøng Ñaïi Hoïc Y Döôïc ghi nhaän<br />
ñöôïc 201 tröôøng hôïp, trong ñoù coù 146 tröôøng hôïp<br />
ñieàu trò phaãu thuaät. Ñieàu baát lôïi laø beänh thöôøng phaùt<br />
hieän chaäm, khoái u ñaõ aên lan hay di caên. Vì vaäy, tyû leä<br />
moå tröø caên hay tích cöïc vaãn coøn thaáp maëc duø ñaõ coù<br />
nhöõng phöông tieän chaån ñoaùn hieän ñaïi ñeå phaùt hieän,<br />
nhaát laø trong ung thö ñaàu tuî Phaãu thuaät trieät ñeå chæ<br />
chieám 15,8%, ña soá chæ laøm phaãu thuaät taïm bôï<br />
71,9%(1).<br />
Cho tôùi nay, noùi ñeán moå tích cöïc hay moå tröø caên<br />
cho caùc toån thöông aùc tính ôû vuøng ñaàu tuî laø noùi ñeán<br />
phaãu thuaät Whipple. Whipple ñaõ hoaøn thieän vaø phoå<br />
bieán phaãu thuaät naøy töø naêm 1935. Phaãu thuaät nguyeân<br />
thuyû goàm 2 laàn moå ôû 2 thôøi ñieåm khaùc nhau: thì ñaàu<br />
noái tuùi maät vôùi daï daøy ñeå ngöôøi beänh bôùt vaøng da vaø<br />
noái vò-traøng ñeå chöõa ngheït moân vò; thì sau caét boû<br />
nguyeân khoái taù traøng-tuî taïng, oáng maät chuû vaø tuùi<br />
maät roài noái thoâng laïi ñöôøng tieâu hoaù.<br />
Trong thôøi gian 50 naêm, phaãu thuaät Whipple<br />
ñöôïc xem nhö laø moät phaãu thuaät kinh ñieån duøng ñeå<br />
caét boû caùc toån thöông ôû vuøng ñaàu tuî nhö ung thö<br />
hoaëc do chaán thöông daäp naùt taù-tuî<br />
<br />
120<br />
<br />
Trong thaäp kyû 80, moät soá taùc giaõ ñaõ caõi tieán kyõ<br />
thuaät vaø ñaõ thöïc hieän phaãu thuaät Whipple caõi tieán<br />
theo nhieàu caùch khaùc nhau vaø ñaõ coù nhöõng keát quaû<br />
raát khích leä(2,3). Phöông phaùp caõi tieán ñöôïc öùng duïng<br />
coù nhöõng ñieåm khaùc vôùi phöông phaùp coå ñieån nhö<br />
sau:<br />
-Ñeå laïi daï daøy vaø moân vò: caét taù traøng saùt moân vò,<br />
noái moân vò vôùi hoång traøng ñeå traùnh nhöõng bieán<br />
chöùng sau caét baùn phaàn daï daøy.<br />
-Noái maët caét tuî vaøo saâu trong loøng daï daøy ôû maët<br />
sau: ñeå giaûm bôùt bieán chöùng doø tuî so vôùi noái maët caét<br />
tuî-hoång traøng.<br />
<br />
ÑOÁI TÖÔÏNG VAØ PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN<br />
CÖÙU<br />
Phöông phaùp nghieân cöùu<br />
Nghieân cöùu hoài cöùu.<br />
Ñoái töôïng nghieân cöùu<br />
Goàm 6 tröôøng hôïp ñaõ ñöôïc phaãu thuaät Whipple<br />
taïi khoa Ngoaïi Beänh Vieän Tænh Dak Lak goàm 2 tröôøng<br />
hôïp chaán thöông taù tuî, 3 tröôøng hôïp ung thö ñaàu<br />
tuî, 1 tröôøng hôïp ung thö boùng Vater töø naêm 1999<br />
ñeán 2002.<br />
<br />
SOÁ LIEÄU<br />
Soá löôïng 6 beänh nhaân ñöôïc phaãu thuaät Whipple<br />
taïi beänh vieän tænh Dak Lak laø quaù nhoû so vôùi soá lieäu<br />
phaãu thuaät Whipple cuûa caùc beänh vieän lôùn khaùc.<br />
Nhöng taïi moät beänh vieän tuyeán tænh nhö beänh vieän<br />
chuùng toâi, thì vieäc aùp duïng ñaïi phaãu thuaät naøy laø moät<br />
böôùc ñoät phaù vaø ñaùnh giaù laïi keát quaû cuûa phaãu thuaät<br />
naøy raát quan troïng trong vieäc quyeát ñònh khaû naêng aùp<br />
duïng trong töông lai.<br />
Beänh lyù<br />
U ñaàu tuî:<br />
<br />
3 tröôøng hôïp<br />
<br />
U boùng Vater:<br />
<br />
1 tröôøng hôïp<br />
<br />
Chaán thöông taù-tuî: 2 tröôøng hôïp<br />
<br />
Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 8 * Phuï baûn cuûa Soá 3 * 2004<br />
Trieäu chöùng laâm saøng<br />
Ñoái vôùi ung thö ñaàu tuî vaø boùng Vater<br />
<br />
Caùc trieäu chöùng laâm saøng vaø caän laâm saøng treân 4<br />
tröôøng hôïp cuûa chuùng toâi laø:<br />
-Ñau töùc vuøng thöôïng vò<br />
<br />
4/4<br />
<br />
-Vaøng da naëng<br />
<br />
4/4<br />
<br />
-U vuøng treân roán<br />
<br />
2/4<br />
<br />
-Gan lôùn<br />
<br />
3/4<br />
<br />
-Tuùi maät lôùn<br />
<br />
4/4<br />
<br />
Sieâu aâm:<br />
-Daõn ñöôøng maät trong vaø ngoaøi gan 4/4<br />
-Khoái u ñaàu tuî<br />
<br />
3/4<br />
<br />
Chuïp khung taù traøng:<br />
-Bình thöôøng<br />
<br />
3/4<br />
<br />
-Hôi daõn roäng<br />
<br />
1/4<br />
<br />
Noäi soi daï daøy-taù traøng: 1 tröôøng hôïp thaáy u suøi ôû<br />
boùng Vater<br />
Chuïp ñöôøng maät qua oáng daãn löu tuùi maät: 1<br />
tröôøng hôïp thaáy OMC daõn lôùn vaø bò caét cuït ôû boùng<br />
Vater, sau 20 phuùt thuoác khoâng xuoáng ñöôïc taù traøng.<br />
Töø naêm 2002 trôû veà tröôùc chuùng toâi chöa coù CTScan vaø sieâu aâm maøu.<br />
Ñoái vôùi chaán thöông taù-tuî<br />
<br />
Trieäu chöùng laâm saøng 2 cas cuûa chuùng toâi laø tieàn<br />
choaùng, buïng co cöùng, phaûn öùng thaønh buïng raát<br />
maïnh, sieâu aâm coù dòch oå buïng. caû 2 beänh nhaân cuûa<br />
chuùng toâi ñeàu keøm theo vôõ gan. Chuùng toâi chæ phaùt<br />
hieän ñöôïc chaán thöông taù-tuî trong khi moã.<br />
<br />
Nghieân cöùu Y hoïc<br />
<br />
maät xuyeân gan qua da), ERCP(chuïp ñöôøng maät-oáng<br />
tuî ngöôïc doøng qua noäi soi). Tuy vaäy tyû leä moã ñöôïc<br />
theo phöông phaùp Whipple ñoái vôùi ung thö ñaàu tuî<br />
khoaûng 10% ñeán 30% tuyø taùc giaõ, taïi beänh vieän Bình<br />
Daân chæ coù 5%, coøn ñoái vôùi u boùng Vater thì tyû leä thöïc<br />
hieän ñöôïc phaãu thuaät Whipple ñeán 75%(2).<br />
Chæ ñònh phaãu thuaät Whipple ñoái vôùi u ñaàu tuî vaø<br />
u boùng Vater cuûa chuùng toâi chuû yeáu döïa vaøo trieäu<br />
chöùng laâm saøng: vaøng da, ñau vuøng thöôïng vò vaø haï<br />
söôøn phaûi, sieâu aâm phaùt hieän ñöôïc khoái u vuøng ñaàu<br />
tuî. Trong cas u boùng Vater chuùng toâi noäi soi thaáy<br />
ñöôïc u suøi ôû boùng Vater vaø chuïp ñöôøng maät qua oáng<br />
daãn löu tuí maät thaáy OMC daõn lôùn vaø bò caét cuït ôû<br />
boùng Vater. Khi chuùng toâi baét ñaàu thöïc hieän phaãu<br />
thuaät naøy thì taïi beänh vieän tænh Dak Lak chöa coù maùy<br />
chuïp CT-Scan. Vì theá coù moät soá beänh nhaân ñöôïc chæ<br />
ñònh moã theo phöông phaùp Whipple nhöng khi môû<br />
buïng thì quaù khaû naêng caét boõ khoái u, chæ laøm phaãu<br />
thuaät taïm thôøi nhö noái maät-ruoät.<br />
Ñoái vôùi 2 tröôøng hôïp chaán thöông taù-tuî naëng,<br />
gaây daäp naùt ñaàu tuî vaø taù traøng, khoâng theå baõo toàn<br />
ñöôïc neân chuùng toâi phaûi thöïc hieän phaãu thuaät<br />
Whipple. Neáu khoâng thì beänh nhaân seõ cheát do chaûy<br />
maùu hoaëc do nhieãm truøng vì xì doø dòch tieâu hoaù.<br />
Chæ ñònh caét khoái taù tuî trong caáp cöùu chaán<br />
thöông buïng kín laø moät vaán ñeà caàn ñöôïc xem xeùt raát<br />
kyõ löôõng vì noù phuï thuoäc vaøo nhieàu yeáu toá: möùc ñoä<br />
toån thöông cuûa taù tuî, toån thöông caùc taïng phoái hôïp,<br />
tình traïng toaøn thaân, ñieàu kieän gaây meâ hoài söùc vaø khaû<br />
naêng cuûa phaãu thuaät vieân.<br />
<br />
-Phaãu thuaät Whipple kinh ñieån: 3 tröôøng hôïp<br />
<br />
Travers laø ngöôøi ñaàu tieân thoâng baùo chaán thöông<br />
taù-tuî trong y vaên vaøo naêm 1827: moät phuï nöõ bò baùnh<br />
xe ngöïa 4 baùnh chôû khaùch ñeø vaøo, naïn nhaân töû vong,<br />
moã töû thi thaáy tuî bò ñöùt hoaøn toaøn.<br />
<br />
-Phaãu thuaät Whipple caõi tieán: 3 tröôøng hôïp<br />
<br />
Cô cheá chaán thöông tuî<br />
<br />
Phöông phaùp phaãu thuaät:<br />
<br />
BAØN LUAÄN<br />
<br />
-Chuû yeáu bôûi chaán thöông tröïc tieáp.<br />
<br />
Veà chæ ñònh moå<br />
<br />
-Coù theå gaëp toån thöông ñaàu tuî vaø taù traøng cuøng<br />
<br />
Ung thö vuøng ñaàu tuî ñeã ñöôïc moã theo phöông<br />
phaùp Whipple thì ngoaøi laâm saøng phaûi döïa vaøo: sieâu<br />
aâm maøu, noäi soi taù traøng, CT-Scan, PTC (chuïp ñöôøng<br />
<br />
Chuyeân ñeà Beänh lyù & Chaán thöông Taù - Tuïy<br />
<br />
luùc.<br />
-Eo tuî coù theå bò ñöùt rôøi do naèm vaét ngang coät<br />
soáng.<br />
<br />
121<br />
<br />
Nghieân cöùu Y hoïc<br />
<br />
Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 8 * Phuï baûn cuûa Soá 3 * 2004<br />
<br />
-Ñuoâi tuî coù theå bò toån thöông phoái hôïp vôùi vôõ<br />
laùch.<br />
-Quai taù traøng coù theå bò vôû toaùt do aùp suaát töø beân<br />
trong.<br />
Taïi beänh vieän Vieät-Ñöùc töø thaùng 4 ñeán thaùng 9<br />
naêm 2002 ñaõ moã caét khoái taù-tuî caáp cöùu cho 7 beänh<br />
nhaân bò chaán thöông taù-tuî. Trònh Hoàng Sôn vaø<br />
Phaïm Hoaøng Haø ñaõ thoâng baùo moät tröôøng hôïp beänh<br />
nhaân khi ñeán beänh vieän trong tình traïng vieâm phuùc<br />
maïc do toån thöông taù traøng, ñaàu tuî ñaõ ñöôïc moã taïi<br />
tuyeán tænh, beänh nhaân ñöôïc moã laïi taïi beänh vieän VieätÑöùc: Caét khoái taù-tuî caáp cöùu, daãn löu oáng tuî vaøo daï<br />
daøy, roài daãn löu daï daøy vaø oáng maät chuû ra ngoaøi oã<br />
buïng. Hoài söùc vaø tích cöïc nuoâi döôõng cho beänh nhaân,<br />
sau gaàn moät thaùng moã laïi thì 2: noái oáng maät chuûhoãng traøng vaø noái daï daøy-hoãng traøng. Beänh nhaân ñaõ<br />
ñöôïc cöùu soáng(5).<br />
Frey vaø Ho(8) ñaõ toùm taét phaân loaïi möùc ñoä toån<br />
thöông tuî, toån thöông taù traøng vaø toån thöông tuî-taù<br />
traøng nhö sau:<br />
Ñoái vôùi chaán thöông tuî<br />
<br />
-Loaïi I: tuï maùu, ñuïng daäp hoaëc raùch bao tuî.<br />
-Loaïi II: toån thöông oáng tuî chính ôû thaân hoaëc ôû<br />
ñuoâi.<br />
-Loaïi III: toån thöông oáng tuî chính ôû ñaàu hoaëc<br />
toån thöông oáng maät chuû ñoaïn trong tuî.<br />
Ñoái vôùi chaán thöông taù traøng<br />
<br />
-Loaïi I: tuï maùu, ñuïng daäp hoaëc raùch voû.<br />
-Loaïi II: Vôõ bôø töï do cuûa taù traøng.<br />
-Loaïi III: vôõ taù traøng treân 75% chu vi keøm theo<br />
toån thöông oáng maät chuû.<br />
Keát hôïp chaán thöông tuî vaø taù traøng<br />
<br />
-Loaïi I: tuï maùu, ñuïng daäp raùch noâng caû taù traøng<br />
vaø tuî taïng.<br />
-Loaïi II: toån thöông nhö loaïi II cuûa taù traøng vaø loaïi<br />
II cuûa tuî nghóa laø toån thöông oáng tuî chính cuûa thaân<br />
hoaëc ñuoâi tuî keát hôïp vôùi vôõ bôø töï do cuûa taù traøng.<br />
-Loaïi III: keát hôïp toån thöông loaïi III cuûa taù traøng<br />
vôùi toån thöông loaïi III cuûa tuî.<br />
<br />
122<br />
<br />
-Loaïi IV: keát hôïp toån thöông loaïi III cuûa tuî hoaëc<br />
loaïi III cuûa taù traøng keøm theo toån thöông naëng cuûa<br />
moät taïng khaùc.<br />
+Chæ ñònh cuûa caét khoái taù tuî caáp cöùu: khi toån<br />
thöông cuûa tuî vaø taù traøng ôû möùc ñoä loaïi III vaø loaïi IV.<br />
+Hai tröôøng hôïp moå cuûa chuùng toâi töông öùng<br />
vôùi möùc ñoä toån thöông loaïi III vaø IV.<br />
Veà caùc phöông tieän caän laâm saøng<br />
Khi chuùng toâi thöïc hieän nhöõng cas phaãu thuaät<br />
Whipple naøy thì beänh vieän tænh Dak Lak chöa coù maùy<br />
chuïp CT-Scan, maùy chæ hoaït ñoäng töø naêm 2003. Vì<br />
theá phöông tieän caän laâm saøng maø chuùng toâi xöõ duïng<br />
chuû yeáu laø sieâu aâm.<br />
Trong 3 cas u ñaàu tuî thì sieâu aâm ñieàu phaùt hieän<br />
khoái u ôû ñaàu tuî vaø daõn ñöôøng maät trong vaø ngoaøi<br />
gan.<br />
Trong 2 cas chaán thöông taù-tuî thì khoâng phaùt<br />
hieän toån thöông ôû tuî<br />
Trong 1 cas u boùng Vater sieâu aâm khoâng phaùt<br />
hieän ñöôïc toån thöông maø chæ thaáy ñöôïc hình aûnh daõn<br />
ñöôøng maät trong vaø ngoaøi gan. Tuy nhieân ôû beänh<br />
nhaân naøy chuùng toâi coù noäi soi daï daøy-taù traøng thì thaáy<br />
u suøi ôû boùng Vater vaø chuïp ñöôøng maät qua oáng daãn<br />
löu tuùi maät thì thaáy oáng maät chuû daõn lôùn vaø bò caét cuït<br />
ôû boùng Vater.<br />
Theo Nguyeãn Duy Hueà vaø Nguyeãn Vaên Ñính(6) thì<br />
sieâu aâm chaån ñoaùn ñuùng 94,9% khoái u ñaàu tuî. Tuy<br />
nhieân sieâu aâm coù ñoä nhaïy vaø ñoä chính xaùc thaáp trong<br />
vieäc phaùt hieän daáu hieäu thaâm nhieãm cuûa ung thö tuî<br />
vaøo caùc taïng laân caän (12,5% vaø 43,8%). Khaû naêng<br />
phaùt hieän di caên haïch cuõng nhö tình traïng thaâm<br />
nhieãm maïch maùu thaáp do vuøng ñaàu tuî laø moät vuøng<br />
naèm saâu, laïi vöôùng hôi trong caùc quai ruoät vì vaäy sieâu<br />
aâm khoù tieáp caän toån thöông.<br />
Chuïp CT laø moät phöông tieän caän laâm saøng raát toát<br />
ñeã ñaùnh giaù giai ñoaïn ung thö tuî tröôùc moã, ñeã döï<br />
baùo khaû naêng caét boû toån thöông nhôø ñoù maø nhieàu khi<br />
traùnh ñöôïc caùc tröôøng hôïp môû buïng khoâng caàn thieát.<br />
Theo Vaên Taàn vaø CS(2) ñoái vôùi khoái u vuøng ñaàu tuî,<br />
chuïp CT-Scan coù uoáng baryt vaø tieâm thuoác caõn quang<br />
<br />
Y Hoïc TP. Hoà Chí Minh * Taäp 8 * Phuï baûn cuûa Soá 3 * 2004<br />
vaøo tónh maïch coù theå thaáy khoái u xaâm laán vaøo caùc cô<br />
quan laân caän sau ñaây:<br />
<br />
-Sieâu aâm maøu.<br />
<br />
-Ñoaïn ñoäng maïch gan naèm gaàn goùc cuûa ñoäng<br />
maïch taù-tuî.<br />
<br />
-PTC.<br />
<br />
-Tónh maïch cöûa ñi sau thaân tuî vaø tónh maïch<br />
maïc treo traøng treân khi ñi qua moùc tuî.<br />
<br />
-CT-Scan.<br />
<br />
-Khoái u ñaàu tuî phaùt trieån ôû maët sau dính vaøo<br />
tónh maïch chuû buïng.<br />
-Ñoäng maïch maïc treo traøng treân ñi döôùi thaân tuî.<br />
-Gan vaø caùc maïch baïch huyeát vuøng.<br />
Khi caùc thaønh phaàn treân khoâng bò thaâm nhieãm,<br />
xaâm laán thì phaãu thuaät Whipple môùi ñöôïc thöïc hieän.<br />
Ñoái vôùi chaán thöông vuøng taù-tuî, X quang vaø sieâu<br />
aâm khoù coù theå khaúng ñònh toån thöông taïi tuî. Caû 2 ca<br />
cuûa chuùng toâi ñieàu khoâng phaùt hieän toån thöông taù tuî<br />
tröôùc khi moå maø chæ ñònh moå laø chaán thöông buïng<br />
kín-vôõ gan. Theo Traàn Coâng Hoan, Buøi Vaên Leänh,<br />
Trònh Hoàng Sôn(9) thì chuïp CT-Scan raát coù giaù trò<br />
trong vieäc phaùt hieän vaø ñaùnh giaù toån thöông trong<br />
chaán thöông tuî. Chuïp caét lôùp ví tính coù theå thaáy<br />
ñöôïc ñöôøng vôõ, toån thöông ñuïng daäp cuûa chuû moâ tuî,<br />
thaáy daøy lôùp caïnh thaän, thaáy nhöõng oå dòch baát thöôøng<br />
quanh tuî, raát nhaïy phaùt hieän hôi sau phuùc maïc do<br />
vôõ taù traøng.<br />
Chæ ñònh chuïp CT-Scan ñeå ñaùnh giaù toån thöông<br />
tuî trong chaán thöông buïng kín döïa vaøo hoaøn caûnh<br />
sau:<br />
-Coù chaán thöông tröïc tieáp vaøo vuøng treân roán.<br />
-Coù bieåu hieän laâm saøng vaø caän laâm saøng cuûa vieâm<br />
tuî caáp.<br />
-Sieâu aâm phaùt hieän nhöõng oå dòch baát thöôøng<br />
quanh tuî hoaëc nhöõng hình aûnh toån thöông tuî<br />
nhöng khoâng roõ raøng.<br />
Hieän nay (naêm 2003) vôùi nhöõng phöông tieän caän<br />
laâm saøng coù taïi beänh vieän tænh Dak Lak chuùng toâi chæ<br />
ñònh phaãu thuaät Whipple ñoái vôùi chaán thöông vuøng<br />
taù-tuî vaø ung thö vuøng ñaàu tuî döïa vaøo:<br />
-Laâm saøng.<br />
-Xeùt nghieäm sinh hoaù.<br />
<br />
Chuyeân ñeà Beänh lyù & Chaán thöông Taù - Tuïy<br />
<br />
Nghieân cöùu Y hoïc<br />
<br />
-Noäi soi daï daøy-taù traøng.<br />
-ERCP.<br />
Veà kyõ thuaät moã<br />
Chuùng toâi thöïc hieän 3 cas phaãu thuaät Whipple caõi<br />
tieán vaø 3 cas phaãu thuaät Whipple kinh ñieån. Tuy soá<br />
lieäu coøn ít, chuùng toâi cuõng coù moät vaøi nhaän xeùt nhö<br />
sau:<br />
-Phaãu thuaät Whipple kinh ñieån laø moät loaïi phaãu<br />
thuaät raát phöùc taïp, thôøi gian moã laâu gaây naëng neà cho<br />
beänh nhaân, trong moät cuoäc moã maø phaûi thöïc hieän<br />
nhieàu kyõ thuaät khaùc nhau vì theá khaû naêng gaây bieán<br />
chöùng cao.<br />
-Phaãu thuaät Whipple caõi tieán tieán haønh nhanh<br />
hôn, deã thöïc hieän hôn vaø hôïp sinh lyù hôn laø phaãu<br />
thuaät Whipple kinh ñieån.<br />
Coâng trình cuûa Vaên Taàn vaø coäng söï(2) toùm löôïc<br />
keát quaû cuûa 2 nhoùm phaãu thaät Whipple nhö sau:<br />
Ñaëc ñieåm<br />
Tuoåi trung bình<br />
Toån thöông:<br />
*U ñaàu tuî<br />
*U boùng Vater-cuoái OMC<br />
*Ung thö taù traøng<br />
*Chaán thöông vuøng taù tuî<br />
Thôøi gian moã trung bình<br />
Löôïng maùu maát trung bình<br />
Tyû leä beänh nhaân chuyeàn maùu<br />
Tyû leä bieán chöùng sôùm<br />
Tyû leä töû vong taïi beänh vieän<br />
Ngaøy naèm vieän sau moã<br />
Bieán chöùng muoän<br />
<br />
Whipple kinh<br />
ñieån (n=37)<br />
42<br />
<br />
Whipple caõi<br />
tieán (n=69)<br />
40<br />
<br />
11<br />
23<br />
2<br />
1<br />
4 giôø 10 phuùt<br />
1000ml<br />
50%<br />
19%<br />
5,4%<br />
17<br />
13,5%<br />
<br />
20<br />
44<br />
5<br />
0<br />
2 giôø 40 phuùt<br />
300ml<br />
10%<br />
16%<br />
4,3%<br />
13<br />
1,5%<br />
<br />
Trong phaãu thuaät Whipple caõi tieán, coù kyõ thuaät<br />
noái moûm thaân tuî vaøo maët sau daï daøy. Nguyeãn Minh<br />
Haõi cho raèng kyõ thuaät naøy deã thöïc hieän vaø ít gaây doø<br />
tuî hôn laø noái tuî vôùi hoãng traøng(3). Tuy nhieân cuõng<br />
chính taùc giaõ naøy nghieân cöùu veà kyõ thuaät treân vôùi soá<br />
löôïng lôùn hôn(7) khi so saùnh keát quaû noái tuî-daï daøy(16<br />
cas) vaø noái tuî-hoãng traøng(18 cas) trong phaãu thaät<br />
<br />
123<br />
<br />