Nhiễm ký sinh trùng dạng amíp trong viêm mũi xoang mạn có polyp mũi

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 1 * 2014<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> NHIỄM KÝ SINH TRÙNG DẠNG AMÍP<br /> TRONG VIÊM MŨI XOANG MẠN CÓ POLYP MŨI<br /> Nguyễn Ngọc Minh*<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Mục đích: nghiên cứu biểu hiện lâm sàng và cận lâm sàng của nhiễm ký sinh trùng dạng amíp trong viêm<br /> mũi xoang mạn có pôlýp mũi.<br /> Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: Trong nghiên cứu này có 62 ca viêm xoang mạn có pôlýp mũi<br /> được phẫu thuật trong thời gian 01 năm từ 9/2004 đến 9/2005.<br /> Kết quả: trong 62 trường hợp viêm mũi xoang có pôlýp đó có 39 (63%) trường hợp nhiễm ký sinh trùng<br /> dạng amíp.<br /> Kết luận: Viêm mũi xoang mạn nhiễm ký sinh trùng dạng amíp có pôlýp mũi là một phát hiện mới trong<br /> bệnh lý viêm mũi xoang mạn có pôlýp. Tuy nhiên cần nhiều nghiên cứu tiếp tục nữa để xác định cơ chế sinh bệnh<br /> và chu kỳ phát triển của amíp trong bệnh lý xoang mũi.<br /> <br /> ABSTRACT<br /> CHRONIC POLYPOID RHINOSINUSITIS WITH AMOEBA INFECTION<br /> Nguyen Ngoc Minh * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 18 - Supplement of No 1 - 2014: 65 - 68<br /> Aim: to study the clinical and paraclinical manifestations of the chronic polypoid rhinosinusitis with<br /> amoeba infection.<br /> Materials and methods: In study, there are 62 cases of chronic rhinosinusitis with polyps were operated in<br /> one year from 2004 to 2005.<br /> Result of 62 cases of chronic rhinosinusitis with nasal polyps, 39 cases (63%) of amoeba infections, especially<br /> Helizoida species.<br /> Conclusion: Chronic polypoid rhinosinusitis with amoeba infection is a new discover in chronic<br /> rhinosinusitis with nasal polyps. Nevertheless, we need more other studies to confirm the pathogenic mechanism<br /> and amoeba developing cycles in rhinosinusal pathology.<br /> Keywords: Chronic rhinosinusitis, nasal polyps, amoeba infection.<br /> <br /> NHẬP ĐỀ<br /> Viêm mũi xoang có pôlýp mũi đến nay còn<br /> nhiều nguyên nhân chưa rõ, tái phát nhanh và<br /> điều trị không đáp ứng với kháng sinh(3,4,5,7,8).<br /> Trong đó tình trạng nhiễm ký sinh trùng dạng<br /> amíp được phát hiện mới trong bệnh lý viêm<br /> mũi xoang mạn có pôlýp mũi(1,2).<br /> Trong số 62 bệnh nhân viêm mũi xoang mạn<br /> tính có pôlýp mũi được mổ với kết quả tìm thấy<br /> đơn bào dạng amíp trong bệnh phẩm là 39 ca<br /> thuộc bộ Heliozoida(6).<br /> <br /> Bảng 1: Số ca nhiễm đơn bào dạng amíp trong viêm<br /> mũi xoang mạn tính có pôlýp mũi.<br /> Viêm mũi xoang mạn tính có<br /> pôlýp mũi<br /> Nhiễm đơn bào dạng amíp bộ<br /> Heliozoida<br /> Không nhiễm<br /> Tổng số<br /> <br /> Tỉ lệ %<br /> <br /> 39<br /> <br /> 63<br /> <br /> 23<br /> 62<br /> <br /> 37<br /> 100<br /> <br /> Bảng 2: Phân bố theo giới số ca viêm mũi xoang mạn<br /> tính pôlýp mũi có nhiễm đơn bào dạng amíp.<br /> <br /> * Bộ môn TMH, ĐH Y Khoa Phạm Ngọc Thạch Tp. HCM<br /> Tác giả liên lạc: TS. Nguyễn Ngọc Minh<br /> ĐT: 0903786684<br /> <br /> Chuyên Đề Tai Mũi Họng<br /> <br /> Số ca<br /> <br /> Giới<br /> Số ca<br /> Tỉ lệ %<br /> <br /> Nam<br /> 20<br /> 51,3<br /> <br /> Nữ<br /> 19<br /> 48,7<br /> <br /> Tổng số<br /> 39<br /> 100<br /> <br /> Email: doctorminh@vnn.vn<br /> <br /> 65<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 1 * 2014<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Biểu đồ 1: Phân bố theo tuổi số ca viêm mũi xoang<br /> mạn tính pôlýp mũi có nhiễm đơn bào dạng amíp.<br /> <br /> Hốc mũi bên phải<br /> <br /> Bảng 3: Sự phân bố 62 ca viêm mũi xoang mạn tính<br /> có pôlýp mũi theo nơi cư trú.<br /> Pôlýp mũi<br /> Số ca<br /> Tỉ lệ %<br /> <br /> Các tỉnh<br /> 41<br /> 66,13<br /> <br /> Tp Hồ Chí Minh Tổng số<br /> 21<br /> 62<br /> 33,87<br /> 100<br /> <br /> Bảng 4: Sự phân bố 39 ca viêm mũi xoang mạn tính<br /> pôlýp mũi theo nơi cư trú.<br /> Nhiễm đơn bào<br /> dạng amíp<br /> Số ca<br /> Tỉ lệ %<br /> <br /> Các tỉnh Tp Hồ Chí Minh Tổng số<br /> 20<br /> 51,3<br /> <br /> 19<br /> 48,7<br /> <br /> 39<br /> 100<br /> <br /> Bảng 5: Tỉ lệ nhiễm đơn bào dạng amíp của 39 ca<br /> viêm mũi xoang mạn tính pôlýp mũi theo nơi cư trú.<br /> Số ca viêm mũi<br /> Số ca pôlýp có<br /> xoang mạn tính<br /> Tỉ lệ %<br /> nhiễm KST<br /> có pôlýp mũi<br /> 21<br /> 19<br /> 90,5<br /> 41<br /> 20<br /> 62,9<br /> 62<br /> 39<br /> 63<br /> <br /> Nơi cư trú<br /> Thành phố<br /> Tỉnh<br /> Tổng số<br /> <br /> Bảng 6: Vị trí pôlýp của các ca viêm mũi xoang mạn<br /> tính nhiễm đơn bào dạng amíp.<br /> Số ca bị pôlýp<br /> Số ca<br /> Tỉ lệ%<br /> 36<br /> 92,3<br /> 3<br /> 7,7<br /> 39<br /> 100<br /> <br /> Vị trí pôlýp<br /> 2 bên<br /> 1 bên<br /> Tổng số<br /> <br /> Số bên bị pôlýp<br /> Số bên<br /> Tỉ lệ%<br /> 75<br /> 96<br /> 3<br /> 4<br /> 78<br /> 100<br /> <br /> Bảng 7: Phân độ pôlýp của 62 ca viêm mũi xoang<br /> mạn tính có pôlýp mũi.<br /> Polýp<br /> Số bên<br /> Tỉ lệ %<br /> <br /> Độ I<br /> 48<br /> 40,3<br /> <br /> Độ II<br /> 20<br /> 16,8<br /> <br /> Độ III<br /> 16<br /> 13,5<br /> <br /> Độ IV<br /> 35<br /> 29,4<br /> <br /> Tổng số<br /> 119<br /> 100<br /> <br /> Bảng 8: Phân độ pôlýp của 39 ca viêm mũi xoang<br /> mạn tính nhiễm đơn bào dạng amíp.<br /> Polýp<br /> Số bên<br /> Tỉ lệ %<br /> <br /> 66<br /> <br /> Độ I<br /> 29<br /> 38,6<br /> <br /> Độ II<br /> 10<br /> 13,3<br /> <br /> Độ III<br /> 14<br /> 18,7<br /> <br /> Độ IV<br /> 22<br /> 29,4<br /> <br /> Tổng số<br /> 75/78<br /> 100<br /> <br /> Hốc mũi bên trái<br /> Hình 1: hình nội soi pôlýp mũi 2 bên<br /> Bảng 9: Tỉ lệ viêm mũi xoang mạn tính pôlýp mũi có<br /> nhiễm đơn bào dạng amíp tùy theo độ pôlýp.<br /> Pôlýp<br /> Số bên<br /> Tỉ lệ %<br /> <br /> Độ I<br /> 29/48<br /> 60,4<br /> <br /> Độ II<br /> 10/20<br /> 50<br /> <br /> Độ III<br /> 14 /16<br /> 87,5<br /> <br /> Độ IV<br /> 22/35<br /> 62,8<br /> <br /> Bảng 10: Triệu chứng LS của viêm mũi xoang mạn<br /> tính pôlýp mũi có nhiễm đơn bào dạng amíp.<br /> Triệu chứng<br /> Nhức đầu<br /> Nhức mũi<br /> Chảy mũi<br /> Nghẹt mũi<br /> Ngứa mũi, nhảy mũi<br /> Chảy máu mũi<br /> Sốt<br /> Ho<br /> Pôlýp mũi<br /> Giãn tháp mũi<br /> <br /> Số ca<br /> 39<br /> 20<br /> 39<br /> 39<br /> 39<br /> 5<br /> 0<br /> 13<br /> 39<br /> 2<br /> <br /> Tỉ lệ %<br /> 100<br /> 51,28<br /> 100<br /> 100<br /> 100<br /> 12,82<br /> 0<br /> 33,33<br /> 100<br /> 5,13<br /> <br /> Bảng 11: Triệu chứng của viêm mũi xoang mạn<br /> tính pôlýp mũi có nhiễm đơn bào dạng amíp trên<br /> phim CT scan.<br /> Xoang Xoang Xoang Xoang<br /> hàm<br /> sàng<br /> trán bướm<br /> Số bên<br /> 75<br /> 75<br /> 15<br /> 36<br /> Mờ hoặc dày<br /> Tỉ lệ %<br /> 100<br /> 100<br /> 20<br /> 48<br /> Số bên<br /> 13<br /> 0<br /> 0<br /> 0<br /> Mức nước hơi<br /> Tỉ lệ %<br /> 17,3<br /> 0<br /> 0<br /> 0<br /> <br /> Chuyên Đề Tai Mũi Họng<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 1 * 2014<br /> <br /> Lắng đọng<br /> calci<br /> Hủy xương<br /> Dày xương<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Xoang Xoang Xoang Xoang<br /> hàm<br /> sàng<br /> trán bướm<br /> Số bên<br /> 0<br /> 0<br /> 0<br /> 0<br /> Tỉ lệ %<br /> 0<br /> 0<br /> 0<br /> 0<br /> Số bên<br /> 0<br /> 0<br /> 0<br /> 0<br /> Tỉ lệ %<br /> 0<br /> 0<br /> 0<br /> 0<br /> Số bên<br /> 0<br /> 75<br /> 0<br /> 0<br /> Tỉ lệ %<br /> 0<br /> 100<br /> 0<br /> 0<br /> <br /> Bảng 12: Những tổn thương GPB ở niêm mạc xoang.<br /> Tổn thương GPB của niêm mạc xoang<br /> Biểu mô tăng sinh, dầy, lành tính<br /> Mô đệm phù nề<br /> Tuyến nhầy tăng hoạt động tăng tiết<br /> Tế bào viêm thâm nhập nhiều, đa dạng<br /> Sung huyết, xuất huyết<br /> Loét, hoại tử<br /> <br /> Số ca Tỉ lệ %<br /> 39<br /> 100<br /> 39<br /> 100<br /> 39<br /> 100<br /> 39<br /> 100<br /> 39<br /> 100<br /> 6<br /> 15,4<br /> <br /> Nhận xét: Bảng 3.34 cho thấy có 3 tổn thương<br /> hầu như có mặt trong tất cả các mẫu bệnh phẩm<br /> đó là ngấm tế bào viêm, phù nề và tăng sinh các<br /> tế bào biểu mô và mô đệm.<br /> Bảng 13: Những tổn thương GPB của pôlýp mũi.<br /> Tổn thương GPB của pôlýp mũi<br /> Biểu mô phủ tăng sản nhẹ, lành tính<br /> Mô đệm phù nề nhiều, lỏng lẻo<br /> Tăng sinh mạch máu<br /> Sung huyết, xuất huyết<br /> Loét, hoại tử<br /> Tế bào viêm thâm nhập đa dạng<br /> Tế bào sợi và nguyên bào sợi nhiều<br /> <br /> Số ca<br /> 39<br /> 39<br /> 39<br /> 39<br /> 0<br /> 39<br /> 39<br /> <br /> Tỉ lệ %<br /> 100<br /> 100<br /> 100<br /> 100<br /> 0<br /> 100<br /> 100<br /> <br /> Nhận xét: Bảng 3.35 cho thấy hầu như tất cả<br /> các hình thức tổn thương đều có trong những<br /> mô bệnh lý của pôlýp. Không thấy có đơn bào<br /> dạng amíp bên trong pôlýp.<br /> <br /> Hình 2: Đơn bào dạng amíp (mũi tên) trong dịch hút<br /> trong xoang hàm.<br /> <br /> BÀN LUẬN<br /> Trên 62 ca viêm mũi xoang mạn tính có<br /> pôlýp mũi trong đó có 39 ca (63%) nhiễm đơn<br /> bào dạng amíp. như vậy số nhiễm đơn bào dạng<br /> amíp chiếm gần 2/3 số ca mổ. trong đó nữ chiếm<br /> tỉ lệ 48,7% và nam chiếm tỉ lệ 51,3%, lứa tuổi từ<br /> 21-50 chiếm 30 ca trên tổng số 39 ca viêm mũi<br /> xoang mạn tính pôlýp mũi có nhiễm đơn bào<br /> dạng amíp. số bệnh nhân bị viêm mũi xoang<br /> mạn tính có pôlýp mũi cư trú ở tỉnh rất nhiều (41<br /> ca) gần gấp đôi số bệnh nhân ở thành phố (21<br /> ca), trong khi tỉ lệ nhiễm đơn bào dạng amíp ở<br /> bệnh nhân thành phố rất cao 90,5% trong khi ở<br /> tỉnh tỉ lệ nhiễm là 62,9%.<br /> Trong 39 ca viêm mũi xoang mạn tính có<br /> pôlýp nhiễm KST đơn bào dạng amíp, có 3 ca bị<br /> pôlýp mũi một bên và 36 ca còn lại pôlýp mũi hai<br /> bên.tỉ lệ nhiễm đơn bào dạng amíp ở độ III và IV<br /> là cao nhất.<br /> Triệu chứng xuất hiện nhiều nhất là nhức<br /> đầu, hỉ mũi, nghẹt mũi, nhức mũi, hắt hơi,<br /> pôlýp. Có hai ca có bất thường tháp mũi đó là<br /> giãn rộng tháp mũi. Triệu chứng mờ xoang có<br /> thể ở một xoang như xoang hàm, hoặc mờ nhiều<br /> xoang một lượt như trán - sàng - hàm – bướm.<br /> <br /> KẾT LUẬN<br /> Nhiễm đơn bào dạng amíp trong viêm mũi<br /> xoang mạn tính pôlýp mũi trên cơ địa bn<br /> không suy giảm miễn dịch của nghiên cứu này<br /> là phát hiện đầu tiên ở Việt Nam. Tỉ lệ nhiễm<br /> đơn bào dạng amíp đối với viêm mũi xoang<br /> <br /> Chuyên Đề Tai Mũi Họng<br /> <br /> 67<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 1 * 2014<br /> <br /> mạn tính có pôlýp mũi là 63%. Chẩn đoán khi<br /> tìm được đơn bào dạng amíp trong dịch xoang<br /> hàm. Kết quả định danh là đơn bào dạng amíp<br /> có roi thuộc bộ Heliozoida.<br /> <br /> 5.<br /> <br /> 6.<br /> 7.<br /> <br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> 1.<br /> <br /> 2.<br /> <br /> 3.<br /> 4.<br /> <br /> 68<br /> <br /> Bonilla HF, Whitehurst BA, Kauffman CA, Arbor A (1999),<br /> “Acanthamoeba Sinusitis and Disseminated Infection In a<br /> Patient With AIDS”, Infect Med 16(6), pp. 397-400.<br /> Dunand VA, Hammer SM, Rossi R, Poulin M, Albrecht MA,<br /> Doweiko JP, DeGirolami PC, Coakley E, Piessens E, Wanke CA<br /> (1997), “Parasitic sinusitis and otitis in patients infected with<br /> human immunodeficiency virus: report of five cases and<br /> review”, Clin Infect Dis, Aug 25(2), pp. 267-272.<br /> King JW, (2003), Image gallery: Heliozoa naegleria, Last Updated:<br /> February 19, Asad Khan.<br /> Marciano-Cabral F, Cabral G (2003), “Acanthamoeba spp. as<br /> Agents of Disease in Humans”, Clinical Microbiology Reviews,<br /> April, Vol. 16, No. 2, pp. 273-307.<br /> <br /> 8.<br /> <br /> Martinez AJ (1995), Free-Living Amebas: Naegleria,<br /> Acanthamoeba and Balamuthia, Clin Infect Dis, Aug 25(2), pp.<br /> 267-272.<br /> Nguyễn Lân Dũng, Nguyên Đình Quyến, Phạm Lân Ty (2003),<br /> Vi sinh vật học, Nhà xuất bản giáo dục, tr. 1 – 5.<br /> Nguyễn Ngọc Minh, Nguyễn Hữu Khôi, Huỳnh Khắc Cường,<br /> Phạm Kiên Hữu, Trần Thị Kim Dung, Phan Anh Tuấn (2006),<br /> “Nhiễm kí sinh trùng trong viêm xoang mãn tính có pôlýp<br /> mũi”, Hội nghị khoa học kỹ thuật lần thứ 23, chuyên đề Tai Mũi<br /> Họng-Mắt, tập 10 phụ bản của số 1, Tạp chí Y học Tp Hồ Chí<br /> Minh, tr. 53-57.<br /> Siripanth C, Punpoowong B, Riganti M (2005), “Early Detection<br /> and Identification of Amphizoic Amoebae from Nasal Exudates<br /> of a Symptomatic Case”, J Med Assoc Thai 88(4), pp. 545-549.<br /> <br /> Ngày nhận bài báo:<br /> <br /> 28/11/2013<br /> <br /> Ngày phản biện nhận xét bài báo:<br /> <br /> 16/12/2013<br /> <br /> Ngày bài báo được đăng:<br /> <br /> 10/01/2014<br /> <br /> Chuyên Đề Tai Mũi Họng<br /> <br />