Phần IX: HIỂM HỌA CỦA ĐỒNG ĐÔ-LA MỸ VÀ TẦM QUAN TRỌNG CỦA VÀNG

Chia sẻ: Pham Xuan Dac | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:19

Thêm vào BST

Báo xấu

94
lượt xem 17
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tham khảo tài liệu 'phần ix: hiểm họa của đồng đô-la mỹ và tầm quan trọng của vàng', tài chính - ngân hàng, ngân hàng - tín dụng phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Phần IX: HIỂM HỌA CỦA ĐỒNG ĐÔ-LA MỸ VÀ TẦM QUAN TRỌNG CỦA VÀNG

1 January 1 Smith 2012 Nguyen Studio Chi n Tranh Ph n IX HI M H A C A ð NG ðÔ-LA M VÀ T M QUAN TR NG C A VÀNG (P2) Ti n T
Smith Nguyen Studio. 2 Ph n IX HI M H A C A ð NG ðÔ-LA M VÀ T M QUAN TR NG C A VÀNG (P2) T a sách: Chi n Tranh Ti n T D ch gi : H Ng c Minh Gi i thi u: Smith Nguyen Studio. [Smith Nguyen Studio.]
Smith Nguyen Studio. 3 N u x y ra các s ki n b t phát, ví d như sát th tài chính ñ t ng t công kích ñ ng ñô- la, các ph n t kh ng b t n công nư c M b ng chi n tranh h t nhân ho c chi n tranh sinh h c, ho c n u như giá vàng ti p t c tăng cao, th trư ng công trái M t s ch n ñ ng d d i. M t khi các doanh nghi p ñư c nhà nư c b o tr g p v n ñ thì lư ng công trái tr giá m y trăm nghìn t ñô-la có th m t ñi tính thanh kho n ch sau vài ti ng ñ ng h , th m chí lúc này, C c D tr Liên bang M cũng không th ra tay c u v t, mà v i s s p ñ quy mô như v y thì C c D tr Liên bang M cũng ñành bó tay vì l c b t tòng tâm. Cu i cùng, 60% ngân hàng M có th ph i ñương ñ u v i m t cu c kh ng ho ng, th trư ng s n ph m tài chính phái sinh tr giá 370 nghìn t ñô-la s rơi vào tình tr ng h n lo n v i hi u ng tuy t l . R i ro l n nh t c a th trư ng s n ph m tài chính phái sinh ñư c ph n ánh ñ y ñ thông qua các doanh nghi p ñư c nhà nư c b o tr , trong khi chính các doanh nghi p này ch ng qua ch là m t góc núi băng. Trong cu n “Tham v ng xa x c a s vay mư n”, Robert Kiyosaki - tác gi cu n sách n i ti ng “D y con làm giàu” (Rich Dad, Poor Dad) - ñã miêu t v s “ph n vinh kinh t vay n ” c a th gi i ngày nay: Kinh nghi m c a tôi cho bi t, trong tương lai nh t ñ nh s có k ph i hoàn tr nh ng kho n n này. S s p ñ c a ñ qu c Tây Ban Nha g n liên v i lòng tham lam vô ñáy c a h ñ i v i chi n tranh. Tôi e r ng, lòng tham vô ñáy c a con ngư i s kéo nhân lo i ñi theo v t xe ñ . V y ki n ngh c a tôi là gì? ð i v i hi n t i, hãy hoan l c ñiên cu ng t i b a y n ti c c a lòng tham di, nhưng ñ ng u ng quá nhi u, và ph i ñ ng g nl i ra(9). Trong m t s i b c náo nhi t, các con b c ñang d n h t tâm trí ñ ñ t cư c vào ñ ng ñô-la M v n b Robert Toru Kiyosaki g i là “ti n t t u”. Lúc này, nh ng k còn t nh táo ñ u óc ñã nh n ra r ng, góc khu t c a chi u b c ñang b t ñ u b c khói. H c h t s c bình sinh ñ thoát ra kh i chi u b c theo hư ng c a h p. Lúc này, các con b c ñã có th nhìn th y ng n l a l m . Tuy nhiên, h v n hoàn toàn chưa hay bi t. Ch có m t s ngư i ñã ng i th y mùi khói. H nh n nhác t phía và b t ñ u rì r m bàn tán. S m i ngư i phát [Smith Nguyen Studio.]
Smith Nguyen Studio. 4 hi n th y ng n l a, ông ch s i b c bèn bày rư u chè kích thích, và ph n l n con b c l i b hút tr l i bên chi u b c. M i l a cu i cùng cũng bén thành ng n l a, ngư i ngư i ho ng s và tháo ch y nhưng không bi t ph i làm sao. ð tr n an s i b c, ch s i cho r ng, vi c có l a có khói là chuy n bình thư ng và chuy n ki m soát ng n l a là ñi u hoàn toàn làm ñư c. T năm 1971 ñ n nay, m i vi c ñ u di n ra như th . Nh ng ñi u này ñã làm yên lòng m i ngư i, v y là ngư i ta l i ti p t c ñánh b c. Ch có ñi u, s ngư i ñ ng c a ra vào ngày càng ñông hơn. Lúc này, ñi u ñáng s nh t chính là khi có ti ng thét chói tai báo hi u ñám cháy ñang lan ñ n và m i ngư i ñ u s ph i tìm ñư ng thoát cho mình. ð i v i Robert Toru Kiyosaki, c a thoát hi m c a s i b c chính là vàng và b c. Trong tác ph m “ðánh vàng, ñ ng ñánh b c t u”, ông ñã ch ra: Tôi c m th y vàng là tài s n r t ti n d ng. Trong ñi u ki n giá d u m tăng lên và các nư c như Liên bang Nga, Venezuela, A-r p và châu Phi không mu n ti p nh n ñ ng ñô- la c a chúng ta, vàng s còn tăng giá m nh. Trư c m t, chúng ta có th dùng “ti n t u” c a mình ñ chi tr cho hàng hoá và d ch v c a qu c gia khác, nhưng th gi i ñã d n d n m t h ng v i ñ ng ñô-la r i. Chi n lư c c a tôi trong nhi u năm tr l i ñây là: ñ u tư ti n th t, chúng chính là vàng và b c. Tôi cũng ti p t c vay “ti n t u” ñ mua b t ñ ng s n. M i khi giá vàng tăng cao, thì hi n v t mà tôi mua vào càng nhi u. Có nhà ñ u tư thông minh nào s không mu n vay “ti n t u” ñ mua ti n th t v i giá r ch (10)? 6. Vàng - m t lo i ti n t b giam l ng B n thân vàng mang trong mình r t nhi u y u t b t n. Vi c chính ph c a m t s qu c y. N u như gia l n v n luôn tìm cách lung l c giá vàng chính là m t trong nh ng y u t quan tâm ñ n chinh sách c a chính ph ñ i v i vàng trong su t 20 năm qua, b n s nh n ra ràng, khi giá vàng cao ñ n m c 800 ñô-la/ounce (năm 1980), ch ng có chính ph nào bán vàng ra. Vi c bán vàng ra khi ñó có th nói là r t h p th i, l i còn có th n ñ nh giá vàng. Nhưng chính ph l i b n vàng ra khi giá vàng xu ng th p nh t (năm 1999). Chính [Smith Nguyen Studio.]
Smith Nguyen Studio. 5 ph Anh ñã làm như v y và ñó chính là m t trong nh ng y u t khi n cho giá vàng tr nên b t n(11). Robert A. Mundell, năm 1999. Y u t làm b t n giá vàng mà Robert A. Mundell nói ñ n năm 1999 chính là m t b ph n quan tr ng c a màn k ch tài chính tinh vi do các nhà tài phi t ngân hàng qu c t dàn d ng k t năm 1980. Nhưng vi c thao túng giá vàng l i là m t k ho ch tài tình ñư c dàn x p nghiêm ng t v i th pháp cao siêu khi n ngư i ta khó phát hi n ra. Vi c kh ng ch thành công giá vàng trong kho ng th i gian hơn 20 năm v n là chuy n th t khó tin trong l ch s nhân lo i. ði u khó hi u nh t chính là tuyên b c a ngân hàng Anh qu c vào ngày 7 tháng 5 năm 1999. Ngân hàng này ñ t ng t thông báo s bán ñ t m t n a s vàng d tr (ch ng 415 t n). ðây là l n ngân hàng Anh bán tháo vàng v i quy mô l n nh t k t khi cu c chi n tranh gi a ñ qu c Anh và Napoleon n ra. Thông tin ñ ng tr i này ñã khi n cho giá vàng qu c t ñã r t xu ng ngư ng 280 ñô-la/ounce. M i ngư i không kh i hoài nghi: r t cu c thì ngân hàng Anh mu n gì? ð u tư ư? Không ñúng, b i n u ñ u tư thì h ph i bán ra v i giá 800 ñô-la/ounce t năm 1980 r i thu gom công trái M kỳ h n 30 năm v i m c lãi su t lên ñ n 13% vào th i ñó ñ ki m lãi. Nhưng ngân hàng Anh l i phá bĩnh khi bán tháo vàng ra v i giá th p nh t trong l ch s là 280 ñô-la/ounce vào năm 1999, r i ñi ñ u tư công trái M v i lãi su t khi ñó chưa ñ n 5%. Vi c Mundell không th hi u ñư c nguyên nhân vì sao cũng không ph i là chuy n l . Ph i chăng ngân hàng qu c t không bi t gì v làm ăn? ðương nhiên là không ph i. Trong su t g n 300 năm k t khi thành l p vào năm 1694, Ngân hàng Anh ñã xưng hùng xưng bá trên th trư ng tài chính, ñã tr i qua m i bi n c thăng tr m, th m chí, ñ i v i h , C c D tr Liên bang M ch ñáng là m t c u h c trò nh . Vì th , n u nói tr ng ngân hàng Anh ng ngh ch trong kinh doanh thì th t là n c cư i. [Smith Nguyen Studio.]
Smith Nguyen Studio. 6 V y t i sao Ngân hàng Anh l i hành x m t cách ngư c ñ i như v y? Ch có m t lí do duy nh t: n i lo s . H không s giá vàng ti p t c gi m xu ng khi n cho ngu n d tr vàng m t hi u l c mà l i s giá vàng ti p t c tăng giá? B i trong s sách gi y t c a ngân hàng thì vàng ñã không cánh mà bay. S vàng c n ph i thu vào ñ ghi chép trong s sách kia có th mãi mãi không thu h i l i ñư c. Ferdinand Lips - m t nhà tài phi t ngân hàng Thu Sĩ - ñã t ng nói r ng, n u như ngư i dân Anh bi t ñư c ngân hàng trung ương c a h x trí m t cách ñiên khùng và khinh su t như th nào ñ i v i ngu n tài s n chân chính (vàng) mà h c công tích lu trong su t m y trăm năm thì dư i ño n ñ u ñài s có kh i h p s n m l n nh n. Nói m t cách chính xác hơn, n u ngư i dân th gi i bi t ñư c các ngân hàng trung ương ñã thao túng giá vàng như th nào thì t i l i l n nh t trong l ch s loài ngư i s ñư c phơi bày ra ánh sáng. V y thì s vàng c a ngân hàng Anh ñã b c hơi ñi ñâu? Hoá ra, s vàng này ñã b các nhà ngân hàng Anh mang ñi cho các ñ ng nghi p buôn vàng nén (Bullion Bankers) thuê m ư n m t r i. Ng n ngành c a s vi c là th này: ñ u nh ng năm 90, tr c London - ph Wall h g c n n kinh t Nh t, kh ng ch ñư c ti n trình th ng nh t ti n t châu Âu. Tuy t ra h n h ñ c chí nhưng các ñ i gia ngân hàng v n không th nào lơ là m t c nh giác v i vàng. Nên nh r ng, ñ i v i gi i tài chính c a tr c London - ph Wall thì ñ ng ti n châu Âu và ñ ng yên Nh t ch là m t cái m n nh mà thôi, trong khi vàng m i là kh i u ác tính. N u m t khi vàng tr nên có giá thì m i h th ng ti n t pháp ñ nh s ph i th n ph c nó. Tuy không còn ñư c coi là ti n t c a th gi i, nhưng trư c sau vàng v n là tr ng i l n nh t ñ i v i các nhà ngân hàng trong vi c tư c ño t tài s n c a ngư i dân th gi i thông qua n n l m phát ti n t . Tuy b “giam l ng” nhưng vàng v n ñư c coi là m t th . tài s n quý v i s c h p d n mãnh li t. Ch c n có chút bi n ñ ng trong xã h i là ngư i ta l p t c ñ [Smith Nguyen Studio.]
Smith Nguyen Studio. 7 xô ñi mua vàng. N u mu n lo i b vàng thì các nhà ngân hàng qu c t ph i tìm cách “giam l ng” vàng vĩnh vi n. N u mu n th c hi n vi c này, các nhà ngân hàng c n ph i làm sao ñ c th gi i th y ñư c r ng vàng là m t th tài s n vô d ng và không có kh năng b o v ti n b c c a ngư i dân và cũng không th tr thành m t ch tiêu n ñ nh, th m chí không có s c thu hút s quan tâm c a các nhà ñ u cơ Vì v y giá tr c a vàng c n ph i ñư c kh ng ch nghiêm ng t. Năm 1968, rút kinh nghi m xương máu t th m b i c a “Qu h tr vàng”, các nhà ngân hàng qu c t quy t không dùng vàng th c ñ làm th ñ i ch i v i nhu c u th trư ng kh ng l . Năm 1980, sau khi nâng m c lãi su t lên ñ n 20% và t m th i kh ng ch ñư c giá vàng ñ ng th i khôi ph c ñư c lòng tin c a dân chúng vào ñ ng ñô-la, các nhà ngân hàng b t ñ u s d ng m t lo i vũ khí m i là công c tài chính phái sinh. Binh pháp có câu “công tâm vi thư ng, công thành vi h ” (ñánh vào lòng ngư i m i là thư ng sách, còn ñánh thành ch là h sách mà thôi). Các nhà tài phi t ngân hàng qu c t khá hi u rõ chân lý này. Vàng cũng t t, ñô-la M cũng xong, mà c phi u, công trái, b t ñ ng s n cũng ñ u ch p nh n ñư c. Nhưng dù có dính dáng ñ n b t c th nào trong ñó thì cũng có nghĩa là ta ñang ñùa gi n v i ni m tin! Mâ s n ph m tài chính phái sinh chính là vũ khí ni m tin siêu c p. Năm 1987, sau khi th nghi m thành công v n “bom h t nhân tài chính phái sinh” trong cơn ñ i ho c a th trư ng ch ng khoán, lo i vũ khí này ñã ñư c ñem ra s d ng. Năm 1990, th vũ khí hi u năng này l i ñư c s d ng m t l n n a trên th trư ng ch ng khoán Tokyo mà m c ñ s c sát thương c a nó khi n cho các nhà ngân hàng qu c t hân hoan ra m t. Tuy nhiên, cách th c này ch có hi u qu trong m t kho ng th i gian ng n. Vì vàng ñư c coi là m i ñe do l n ñ i v i các nhà ngân hàng, ñ t o ra s ñe do mang tính lâu dài ñ i v i vàng, ngư i ta c n ph i s d ng nhi u lo i vũ khí ñánh vào lòng tin c a dân chúng. [Smith Nguyen Studio.]
Smith Nguyen Studio. 8 Vi c ngân hàng trung ương tư h u kh ng ch ñ ñem lư ng vàng d tr qu c gia cho thuê là m t trong nh ng lo i vũ khí h u hi u. ð u nh ng năm 90 c a th k 20, các nhà tài phi t ngân hàng qu c t b t ñ u tung ra m t chiêu th c m i: cho các nhà ngân hàng thuê l i ngu n vàng ñang lưu gi trong kho c a ngân hàng trung ương v i lãi su t cho dù ch 1% b i n u không làm v y thì lư ng vàng ñó c “ng yên” trong kho mà ch ng h sinh l i, l i còn t n công lau b i bám vào, t n chi phi b o qu n. Qu nhiên, cách th c này ñã nhanh chóng tr thành phong trào r m r châu Âu. V y thì các khách hàng thuê l i vàng c a h là nh ng ai? ðó chính là các ñ i gia ngân hàng như công ty J.P. Morgan ch ng h n. D a vào uy tín “t t lành” c a mình, h “vay” vàng l tay các ngân hàng trung ương v i lãi su t siêu r 1%, r i bán ra trên th trư ng vàng, nh n m t kho n hoa h ng r i sau ñó mua công trái M v i lãi su t 5%. Như v y, h ăn ch c kho n lãi su t chênh l ch 4% và th ño n này ñư c g i là “Giao d ch vàng hư ng lãi su t chênh l ch (Gold Carry Trade). C như v y, vi c ngân hàng trung ương bán vàng r m t ñã t o ra s ép bu c v i giá vàng và giúp các nhà ngân hàng hư ng m t kho n chênh l ch béo b ñ ng th i còn kích thích ñư c nhu c u c a dân chúng ñ i v i công trái M . Như v y, m t mũi tên c a các nhà ngân hàng ñã trúng t i m y ñích. Tuy nhiên, vi c làm này v n hàm ch a m t nguy cơ r i ro. Ph n l n s vàng mà các nhà ngân hàng vay ñư c t ngân hàng trung ương là h p ñ ng ng n h n, thư ng có hi u l c trong kho ng 6 tháng, nhưng ñ i tư ng ñ u tư r t có th là công trái dài h n, và khi ñ n kỳ h n, các ngân hàng trung ương ñơn phương yêu c u khách hàng hoàn tr l i s vàng ñã vay. Lúc này, n u giá vàng liên t c tăng cao thì tình c nh c a các nhà ngân hàng ñi vay s c c kỳ nguy hi m. ð phòng ng a r i ro này, các thiên tài ph Wall ñã t p trung chú ý vào ngành s n xu t vàng. H không ng ng nh i nhét vào ñ u các nhà s n xu t vàng tư tư ng mang tính “t t y u l ch s ” r ng, v lâu dài, giá vàng khai thác ñư c s gi m xu ng, ch b ng cách ch t giá bán trong tương lai ngay th i ñi m hi n t i thì h m i có th tránh ñư c r i ro. Ngoài ra, các nhà ngân hàng qu c t còn có th cung c p m t kho n vay lãi su t th p kho ng [Smith Nguyen Studio.]
Smith Nguyen Studio. 9 4% và cung c p kinh phí cho ngành s n xu t vàng (kh o sát và khai phá). M c lãi su t này khi n ngư i ta khó có th t ch i, hơn n a, khi th y giá vàng qu c t bi n ñ i hàng năm, thay vì ñ i ñ n sau này bán vàng h giá thì thà ngay bây gi ñem vàng còn n m trong lòng ñ t bán ra v i m t giá t t v n hơn. ði u này g i là “h p ñ ng vi n kỳ vàng” (bán vàng trư c khi khai thác, Gold Forward Sale) V y là các nhà tài phi t ngân hàng ñã có trong tay m t s n lư ng vàng c a tương lai và dùng chính s vàng này làm th ch p cho vi c hoàn tr n vay vàng c a ngân hàng Trung ương. Hơn n a, vì ngân hàng Trung ương và các nhà ngân hàng vay vàng v n dĩ là ngư i trong m t nhà, cho nên “h p ñ ng cho thuê“ g n như có th kéo dài vô th i h n (Loan Roll Over). Như v y, các nhà tài phi t ngân hàng vay vàng ñã ñư c b o hi m kép. Sau m t th i gian ng n th c hi n ý tư ng này, các thiên tài ph Wall l i b t ñ u tung ra th trư ng m t lo t s n ph m tài chính phái sinh m i như H p ñ ng giao hàng ch m (Spot Defered Sales), h p ñ ng vi n kỳ ñi u ki n (Contingent Forward), h p ñ ng vi n kỳ bi n lư ng (Variable Volume Forward), ð i xung Delta (Delta Hedging), và các loài h p ñ ng quy n kỳ h n khác. Dư i s tr giúp c a các ngân hàng ñ u tư, ngành công nghi p s n xu t vàng b t ñ u tham gia tích c c vào các ho t ñ ng ñ u cơ tài chính chưa t ng th y trư c ñó. Ngành s n xu t vàng c a các nư c b t ñ u t ñem lư ng vàng d tr dư i lòng ñ t quy tính thành s n lư ng hi n h u ñ ti n hành “bán trư c”. Ngành s n xu t vàng c a Úc th m chí còn ñem s n lư ng vàng trong 7 năm t i bán ra ngoài. T ng s h p ñ ng s n ph m tài chính phái sinh mà Ashanti - công ty s n xu t vàng quan tr ng c a Ghana, Tây Phi - ñã mua dư i s “tham mưu” c a Goldman Sachs và 16 nhà ngân hàng ñã lên ñ n 2500 b n, ñ n tháng 6 năm 1999, tài s n th hi n trên s sách c a công ty này ñã ñ i m c 290 tri u ñô- la M . Các nhà bình lu n ch ra r ng, các công ty s n xu t vàng ñang dùng kim lo i quý này ñ ñ u cơ m o hi m. Trong trào lưu “cách m ng ñ i xung” ñang dâng lên trong ngành s n xu t vàng, công ty vàng Barrick có th ñư c xem là m t ví d ñi n hình v quy mô ho t ñ ng. Quy mô ñ i [Smith Nguyen Studio.]
Smith Nguyen Studio. 10 xung c a Barrisk ñã vư t qua ph m trù h p lý c a vi c kh ng ch r i ro, vì th cũng ch ng có gì sai n u nói sách lư c c a công ty này là m t canh b c l n v tài chính. Trong hành ñ ng mua kh ng vàng m t chi u v i s lư ng l n, Barrick ñã t o ra s ép giá mang tính c nh tranh gi a các ñơn v cùng ngành, và k t qu t t y u là th trư ng không còn cơ h i ñ t n t i. Trong báo cáo thư ng niên c a mình, Barrick ñã th i ph ng sách lư ng ñ i xung ph c t p nh m khi n cho h có th bán vàng ra v i giá cao hơn th trư ng. Th c ra, m t ph n trong s vàng mà Barrick bán ñư c trên th trư ng là vàng “vay” v i lãi su t th p t các ngân hàng trung ương. Kho n thu nh p có ñư c t vi c bán tháo lư ng vàng “vay” này trên th trư ng ñư c dùng ñ mua công trái M . Kho n chênh l ch lãi su t t vi c mua bán này chính là k t qu di u kỳ ñư c sinh ra t cái g i là “công c ñ i xung ph c t p“ - m t trò b p b m tài chính ñi n hình. Tuy nhiên, giá vàng không ng ng tu t d c, và ñi u này phù h p v i l i ích c a các bên tham gia. Khi giá vàng tu t d c, do ñã ch t giá bán ra, các ñơn v s n xu t vàng ñã bi n báo giá vàng trên gi y t s sách và kh ng ñ nh r ng vàng s còn tăng giá. V y là, ngành s n xu t vàng tr thành k ñ ng loã trong vi c làm cho giá vàng s t gi m m t cách kỳ quái. Th c ra, th mà ngành s n xu t vàng có ñư c ch là th l i l c nh t th i, còn cái m t ñi l i là l i ích lâu dài. Rush More - Ch t ch u ban hành ñ ng ch ng lũng ño n vàng (Gold Anti-trust Action Committee) ñã g i Barrick là “Gold Cartel”. Thành viên chính c a t p ñoàn này bao g m: công ty J.P. Morgan, ngân hàng Anh, Deutsche Bank, ngân hàng Hoa Kỳ, Công ty Goldman Sachs, ngân hàng thanh toán qu c t (BIS), B tài chính M và C c D tr Liên bang M . Trong khi giá vàng ñư c ñ y lên cao không ng ng do nhu c u th trư ng tăng m nh thì ngân hàng trung ương l i ñ t kích vào tuy n th nh t b ng vi c công khai bán tháo m t lư ng l n vàng, mãi cho ñ n khi các nhà ñ u tư c m th y khi p s m i thôi. Trong phiên ñi u tr n t i u ban ngân hàng h ngh vi n tháng 7 năm 1998, Greenspan ñã lên ti ng nói r ng: “Vàng là m t lo i hàng hoá có r t nhi u s n ph m tài chính phái sinh [Smith Nguyen Studio.]
Smith Nguyen Studio. 11 ñư c ti n hành giao d ch ngoài th trư ng. Nhà ñ u tư không th kh ng ch lư ng cung ng vàng, n u như giá vàng tăng thì các ngân hàng trung ương s “cho thuê“ vàng d tr b t c lúc nào”. Hay nói cách khác, Greenspan ñã công khai th a nh n, n u c n thi t, giá vàng hoàn toàn n m dư i s kh ng ch c a các nhà ngân hàng trung ương. Tháng 3 năm 1999, chi n tranh Kosovo bùng phát, tình hình ñã có s thay ñ i. Cu c t p kích c a kh i NATO chưa th ñ t hi u qu s m như mong mu n c a các nhà ho ch ñ nh chi n lư c, trong khi ñó, giá vàng không ng ng leo thang. M t khi giá vàng liên t c tăng và b m t ki m soát thì các nhà ngân hàng t t y u ph i gom vàng v i giá cao trên th trư ng ñ hoàn tr l i cho các ngân hàng trung ương. N u trên th trư ng không có nhi u hàng hoá ho c ngành s n xu t vàng l y s n lư ng vàng chưa khai thác dư i lòng ñ t làm th ch p lâm vào c nh phá s n, ho c tr lư ng vàng dư i ñ t không ñ , thì không ch nhà ngân hàng qu c t ph i gánh ch u t n th t n ng n mà kho n d tr vàng c a các nhà ngân hàng trung ương cũng s thi u h t tr m tr ng. N u như s vi c b i l thì t s có k ph i bư c lên ño n d u ñài. Trong tình hu ng kh n c p như v y, ngày 7 tháng 5 năm 1999, ngân hàng Anh ñã ph i ra tay. Trong tình c nh này, tháng 9 năm 1999, các nhà tài phi t ngân hàng trung ương châu Âu ñã ký “tho thu n Washington” nh m h n ch t ng lư ng vàng bán ra ho c cho thuê trong vòng năm năm t i c a các nư c. Tin t c truy n ñi, lãi su t vàng “cho thuê” ñã nh y v t t 1% lên ñ n 9% trong vòng m y ti ng ñ ng h , khi n cho các nhà s n xu t làm kh ng vàng và s n ph m tài chính phái sinh c a các nhà ñ u cơ ñ u b t n th t th m h i. Th trư ng vàng sôi ñ ng trong g n 20 năm cu i cùng cũng ñã ch m d t th i hoàng kim c a mình và m ra m t tương lai m ñ m cho th trư ng hàng hoá. Năm 1999 ñánh d u m t bư c ngo c chi n lư c quan tr ng trên chi n trư ng vàng. Th i ñi m này ñư c ví như cu c chi n tranh b o v Volgagrad trong th chi n th hai v y K t ñây, các nhà ngân hàng v n chưa th giành ñư c th ch ñ ng trên chi n trư ng vàng. H th ng ti n t pháp ñ nh l y ñ ng ñô-la M làm bi u tư ng ñã ph i lùi bư c trư c s t n công m nh m c a vàng. Ngoài vi c kh ng ch giá vàng, các nhà ngân hàng qu c t còn ñ t n n móng cho cu c chi n trư ng th hai - cu c chi n dư lu n và cu c chi n h c thu t. Thành công l n nh t c a các nhà ngân hàng qu c t chính là vi c “t y não” m t cách h th ng ñ i v i gi i [Smith Nguyen Studio.]
Smith Nguyen Studio. 12 kinh t h c, d n d t gi i h c thu t bư c vào trò lư ng g t dân thư ng. Trong khi ph n l n các nhà kinh t h c hi n ñ i ñ t ra câu h i ñ y nghi v n v công d ng c a vàng thì các nhà tài phi t ngân hàng qu c t l i c m th y hí h ng ñi u ñó có nghĩa là m i vi c v n còn ñang n m trong t m kh ng ch c a h . V y ch ñ ti n t pháp ñ nh có gì không t t? Không ph i là chúng ta ñã s ng dư i ch ñ ti n t pháp ñ nh này su t 30 năm r i ñó sao? Kinh t không ph i là ñang phát tri n như thư ng ñó sao? Câu tr l i c a John Exeter - nguyên Phó Ch t ch ngân hàng New York thu c C c D tr Liên bang M và phó ch t ch t p ñoàn Hoa Kỳ là: V i m t h th ng như v y, ch ng có qu c gia nào c n ph i chi tr ti n b o ñ m giá tr ti n g i cho m t qu c gia khác. B i h không ch u s trói bu c c a quy lu t h i ñoái (ti n vàng). Chúng la có th dùng ti n gi y ñ mua d u, b t k v i s lư ng ti n in là bao nhiêu. Các nhà kinh t h c ñã xem thư ng khát v ng c a nhân dân ñ i v i m t lo i ti n t có th dùng làm tài s n tích tr . Trên th c t , h ñã t ch i th a nh n vàng là ti n t mà nh n ñ nh m t cách võ ñoán r ng vàng ch là m t lo i hàng hoá ph bi n gi ng như chì hay k m và ch ng có v trí gì trong h th ng ti n t . Th m chí h còn ñ ngh B tài chính ng ng ti p t c tích tr vàng ñ ng th i t ng bư c bán tháo vàng ra th trư ng. Sau khi x lý xong vàng, h b t ñ u tuỳ ý xác ñ nh giá tr c a ti n gi y. H ñã không cho chúng la bi t làm th nào mà th gi y n “IOU” luôn tăng trư ng v i t c ñ th n kỳ l i có th th c hi n ñư c ch c năng b o ñ m giá tr ti n t . H u như h hoàn toàn không ý th c ñư c r ng vi c dùng lo i ti n gi y có t c ñ phát tri n s có ngày t o nên gánh n ng n n n. Keynes và Friedman ch là phiên b n c a John Law trong th k 20. H ñã xem thư ng lu t hoán ñ i t ti n gi y sang vàng và c ý s d ng b óc c a các nhà kinh t h c ho c các chính tr gia cho vi c in n ti n gi y. H cho r ng, ñi u này có th ñi ngư c v i quy lu t t nhiên, t o nên c a c i theo cách b a ñ t d i trá, tri t tiêu chu kỳ thương m i, ñ m b o toàn dân luôn có vi c làm và xã h i mãi mãi ph n th nh. ði u này cũng có nghĩa r ng m t s nhà kinh t h c nào ñó ñã ñ t ra chính sách theo khuynh hư ng chính tr riêng mà không c n m o hi m ti n b c c a b n thân. H s dùng trí tu ki u John Law th i ñó, nghĩa là uyên bác, tuỳ ý quy t ñ nh chính sách ti n t , tài chính, thu thu , thương m i, giá [Smith Nguyen Studio.]
Smith Nguyen Studio. 13 c , thu nh p, và th m chí còn nói cho chúng ta bi t r ng nh ng ñi u này là t t nh t cho chúng ta. Như v y h ñã ñi u khi n n n kinh t vi mô c a chúng ta. ð i ña s các nhà kinh t h c hi n nay ñ u là nh ng ngư i ñư c các h c trò c a Keynes “b i dư ng” và “hu n luy n”, bao g m c nh ng ngư i ñã giành ñư c gi i thư ng Nobel như Paul A. Samuelson - tác gi c a cu n giáo trình “Kinh t h c” n i ti ng. Trong giáo trình c a ông ñ y r y nh ng công th c s h c và các lo i bi u ñ . Nhưng khi ñ c ñ n quan ñi m c a ông ñ i v i vàng, ngư i ta m i phát hi n ra r ng, cách nhìn c a ông ta h u như ch ng có giá tr l ch s nào mà t ra h t s c nông c n. Ông là m t trư ng h p ñi n hình c a gi i h c thu t th k 20 - nh ng ngư i coi thư ng vi c nghiên c u l ch s c a vàng, ho c là vì m t s lý do nào ñó mà ch n cách c ý xem thư ng(12). Trong m t bài bình lu n n i ti ng v vàng sau năm 1968, Samuelson ñã nói th này: “Cu i cùng, vàng ñã b ti n t hoá hoàn toàn. Giá tr c a nó hoàn toàn do quan h cung c u quy t ñ nh, cũng ch ng khác gì ñ ng, lúa m ch, b c hay mu i c . N u như ñã mua vàng v i giá 55 ñô-la M /ounce và bán ra v i giá 68 ñô-la M /ounce, m t tù trư ng c a vùng Trung ðông nh t ñ nh s ki m ñư c b n ti n. Nhưng n u như mua vào v i giá 55 ñô-la M mà bán tháo ra v i giá 38,5 ñô la th m chí là 33 ñô-la M /ounce thì ñ m b o r ng ông ta s thua ñ n m c ch ng còn áo mà m c”. Samuelson tin r ng, m t khi vàng b h t văng kh i h th ng ti n t thì nhu c u ñ i v i vàng ch h n ch trong m y lo i nhu c u công nghi p r t nh như ngành trang s c. Cho nên, ngày 15 tháng 8 năm 1971, sau khi Nixon ñóng c a vàng, hi p ư c Bretton Woods không còn hi u l c thì vàng ñã không còn là ti n t n a, và cũng ch ng còn ai c n ñ n vàng n a. ð n năm 1973, v giáo sư này cho r ng, m c 75 ñô-la M /ounce vàng năm 1972 nh t ñ nh s không duy trì ñư c lâu cu i cùng giá vàng có th s r t xu ng m c dư i 35 ñô-la M /ounce. ði u khi n v giáo sư này ng ng mi ng chính là b y năm sau, giá vàng ñã tăng v t lên ñ n 850 ñô-la M /ounce. May là Samuelson không gi ch c giám ñ c Qu ñ i xung c a ph Wall, n u không thì th mà ông ta m t ñã không ch là qu n áo trên ngư i. 7. C nh báo c p I: Năm 2004, Rothschild rút lui kh i h th ng ñ nh giá vàng Ngu n g c c a m i quy n l c ñ u th hi n quy n ñ nh giá thông qua quá trình kh ng ch giá c ñ th c hi n phương th c phân ph i c a c i theo ki u “l i mình, h i ngư i”. [Smith Nguyen Studio.]
Smith Nguyen Studio. 14 Vi c tranh giành quy n ñ nh giá cũng kh c li t như s tranh giành ñ a v ñ vương v y và luôn ch a ñ y nh ng âm mưu và d i trá. Hi m khi giá c ñư c sinh ra m t cách t nhiên, phía chi m ưu th v n dĩ không t b t c th ño n nào ñ b o v l i ích c a mình, và ñi u này ch ng có s khác bi t nào v b n ch t so v i chi n tranh. ð bàn v v n ñ giá c , chúng ta c n ph i liên tư ng t i vi c nghiên c u chi n tranh nh m ti p c n ñư c hình nh g c c a s vi c. ð t ra giá c , l t ngư c giá c , bóp méo giá c , thao túng giá c ñ u là k t qu c a nh ng cu c ñ s c quy t li t l p ñi l p l i gi a nh ng ngư i trong cu c. N u không có y u t con ngư i làm b i c nh tham chi u thì chúng ta không th hi u rõ qu ñ o hình thành giá c . ði u thú v là c ngư i ng i v trí ông ch phát hi u l nh l n s ñông nh ng k ph c tùng ñ u có c m giác ñau như ho n. Xét t góc ñ vàng, ai kh ng ch ñư c các nhà buôn vàng l n nh t th gi i thì ngư i ñó kh ng ch ñư c giá vàng. Kh ng ch là vi c làm cho các nhà buôn vàng ch ñ ng ho c b ñ ng ch p nh n s s p ñ t c p cao hơn v quy n l c vì l i ích ho c do b ép bu c. Trong su t g n 200 năm k t cu c chi n tranh Napoleon năm 1815, gia t c Rothschild ñã ño t ñư c quy n ñ nh giá vàng. Th ch ñ nh giá vàng hi n ñ i ñư c ban b vào ngày 12 tháng 9 năm 1919, khi năm ñ i bi u c a các t p ñoàn tài chính l n t t p ngân hàng Rothschild. Lúc này, giá vàng ñư c ñ nh m c 4 b ng 18 shiling 9 penny, t c kho ng 7,5 ñô-la M . ð n năm 1968, vi c ñ nh giá vàng v n không h thay ñ i, dù ñã s d ng ñ ng ñô-la M ñ xác ñ nh m c giá vàng. Ngoài gia t c Rothschild còn có các ñ i di n c a Mocatta & Goldsmid, Pixley & Abell, Samuel Montagu & Co., Sharps Wilkins tham gia vào vi c ñ nh giá vàng l n th nh t. Sau ñó, trong nhi u năm li n, gia t c Rothschild ñóng vai trò Ch t ch kiêm ñơn v ch trì tri u t p cu c h p. K t ñó, năm v ñ i bi u ngân hàng Rothschild ñ th o lu n v giá vàng. B t ñ u phiên h p m t hai l n m t ngày giao d ch, ch t ch ra giá vàng, sau ñó giá này ñư c chuy n ñ n các sàn giao d ch b ng ñi n tho i. Sau khi xác ñ nh ñư c lư ng nhu c u và căn c vào giá tho thu n gi a bên mua và bán, ch t ch tuyên b giá vàng ñư c “xác l p” (The London Good Fix). Ch ñ ñ nh giá vàng này ñư c v n hành liên t c mãi ñ n năm 2004. Ngày 14 tháng 4 năm 2004, dòng h Rothschild ñ t nhiên rút lui kh i h th ng ñ nh giá vàng London. Tin này l p t c làm ch n ñ ng các nhà ñ u tư trên toàn th gi i. David [Smith Nguyen Studio.]
Smith Nguyen Studio. 15 Rothschild gi i thích r ng: “thu nh p trong giao d ch (bao g m c vàng) c a chúng tôi th trư ng hàng hoá London trong th i gian 5 năm qua ñã gi m xu ng ñ n m c chưa b ng 1% t ng thu nh p c a chúng tôi. Xét t góc ñ phân tích chi n lư c, kinh doanh vàng ñã không còn là nghi p v chính c a chúng tôi n a, vì th chúng tôi quy t ñ nh rút lui kh i th trư ng này”. Ngày 16 tháng 4, t Financial Times c a Anh l p t c ph ho r ng, “ðúng như Keynes ñã t ng nói, “di tích dã man” này (vàng) ñang d n tr thành b i tr n c a l ch s . Vi c gia t c Rothschild rút lui kh i th trư ng vàng ñã khi n cho Ngân hàng Pháp “ch nh” là th cũng ph i cân nh c kho d tr vàng c a mình. Và trong vai trò là m t s n ph m ñ u tư, vàng ñang ñ n h i giãy ch t”. Không ch v y, ngày 1 tháng 6, t p ñoàn AIG - m t tên tu i l y l ng trên th trư ng giao d ch b c tr ng - ñã tuyên b rút lui kh i h th ng ñ nh giá b c, t nguy n giáng c p xu ng làm nhà giao d ch bình thư ng. C hai vi c này ñ u có v h t s c kỳ qu c. L nào dòng h Rothschild ñã th t s xem nh vàng? N u không ph i th thì t i sao h không rút lui vào th i ñi m giá vàng xu ng ñ n ñi m th p nh t trong l ch s vào năm 1999 mà l i ph i r a tay gác ki m vào th i ñi m giá vàng b c ñang th nh như năm 2004? M t kh năng khác chính là giá vàng b c cu i cùng s m t ki m soát, và m t khi âm mưu kh ng ch giá vàng và b c b b i l thì ngư i n m quy n kh ng ch s tr thành k thù chung c a th gi i. C t ñ t m i quan h v i vàng m t cách ñ t ng t, gia t c Rothschild s tránh ñư c s nguy n r a c a ngư i ñ i n u như mư i năm sau giá vàng b c có tr c tr c. ð ng quên r ng, t trư c t i nay, gia t c Rothschild luôn n m gi m ng lư i tình báo chi n lư c có hi u su t cao nh t, bí m t nh t trên th gi i. Nhà Rothschild n m gi nh ng ngu n thông tin quý giá nh t, tuy t m t nh t. Mưu cao k hi m c ng thêm ngu n tài chính kh ng l cũng như kh năng thu th p, phân tích thông tin m t cách hi u qu ñã giúp cho gia t c này n m gi s ph n c a c th gi i t hơn 200 năm qua. Vi c gia t c này ñ t ng t tuyên b rút lui kh i th trư ng vàng - m t th trư ng béo b mà h ñã lao tâm kh t trong su t 200 năm qua - ñã không còn là chuy n bình thư ng. [Smith Nguyen Studio.]
Smith Nguyen Studio. 16 8. Ngày t n th c a n n kinh t bong bóng ð t o nên s b t mãn c a qu c t ñ i v i Trung Qu c ñ ng th i hòng che d u mưu ñ tăng giá d u ñ kích thích nhu c u ñ i v i ñ ng ñô-la M , tr c ph Wall - London khăng khăng cho r ng, nguyên nhân c a vi c m t cân ñ i trong cung c u giá d u trong th i gian g n ñây xu t phát t s phát tri n quá nóng c a n n kinh t Trung Qu c. H t như năm 1973, gi i tài phi t tr c ph Wall - London ñã tăng giá d u lên 400% ñ kích thích nhu c u ñ i v i ñ ng ñô-la M ñ ng th i ñ toàn b trách nhi m v vi c tăng giá d u cho chính sách c m v n d u m c a các qu c gia Trung ðông. T nh ng năm 70, do vàng b “giam l ng”, th trư ng ch ng khoán th gi i và th trư ng hàng hoá ch l c tăng gi m ngư c chi u nhau. Th p niên 70, th trư ng hàng hoá ch l c c c kỳ sôi ñ ng, trong khi th trư ng ch ng khoán l i suy s p trong th i gian ñó. Trong su t 18 năm li n k t ñ u th p niên 80, th trư ng ch ng khoán sa sút m nh, nhưng lúc này, th trư ng hàng hoá ch l c l i tăng trư ng m nh m . Tuy nhiên, b t ñ u t năm 2001, cùng v i s phát tri n m nh m c a th trư ng hàng hoá ch l c, các th trư ng khác như c phi u, cho vay tín d ng, b t ñ ng s n, th trư ng tài chính phái sinh cũng ñ ng b tăng trư ng m nh. Xét khía c nh b ngoài thì có v như ñ ng ñô-la M tăng giá tr , nhưng trên th c t , do công n ñ ng ñô-la t o ra mà m i kho n n ñ u ñ n h n chi tr lãi su t, k t qu là, ch c n tăng thêm s c ch a, chi c vò ñ ng c th trư ng hàng hoá ch l c l n th trư ng ch ng khoán có th tiêu hoá h t lư ng ñô-la dư th a. Tuy nhiên, vì quá nhi u nên ñ ng ñô-la M ñã tràn ra ngoài chi c vò này. V n ñ là làm th nào ñ tìm ñư c m t chi c vò có s c ch a l n như th Các thiên tài ph Wall b t ñ u bàn lu n v khái ni m dung lư ng vô h n c a th trư ng tài chính phái sinh. H liên ti p tung ra th trư ng các “s n ph m tài chính” m i v i s lư ng l n. H không ch nghĩ ñ n ti n t , công trái, hàng hoá, c phi u, tín d ng, lãi su t, mà còn sáng t o ra nh ng trò chơi m i và trên cơ s lý lu n này, h có th ñem s t t x u c a m i ngày trong m t năm tương lai r i dán nhãn ñ ng ñô-la M lên ñ bán ra th trư ng. Tương t , h có th ñem m i gi trong m i ngày c a 100 năm trong tương lai th gi i, th m chí là c ñ ng ñ t, núi l a, lũ l t, h n hán, ho ho n, b nh d ch truy n nhi m, tai n n giao thông, hôn nhân ma chay… ñ bi n thành “s n ph m tài chính phái sinh” và ñàng hoàng giao d ch trên th trư ng tài chính. Vì v y, có th nói r ng, th trư ng tài [Smith Nguyen Studio.]
Smith Nguyen Studio. 17 chính phái sinh chính là th s n ph m mang tính vô h n ñ nh. ði u thú v là, lu n ñi u này ít nhi u có nét tương ñ ng v i s c Y2K v n ñư c ñ y ñ n c c ñi m trong năm 1999, khi các nhà phân tích ph Wall tuyên b m t cách ch c n ch r ng c n ph i phân ph i ñ a ch IP ñ n m i h t cát trên trái ñ t này. Trong khi ngư i ñ i ñang lên cơn “s t” cao như v y thì bão táp tài chính cũng ñã c n k trong gang t c. Giá vàng tăng m nh và liên t c s vô tình ñ y lãi su t n vay dài h n c a M lên cao, do các nhà ngân hàng qu c t ñã chào bán ra th trư ng tài chính h p ñ ng “b o hi m lãi su t” lên ñ n m y trăm nghìn t ñô-la M , ñ m b o lãi su t dài h n s không tăng lên, nhưng m t khi lãi su t n dài h n b ép b i giá vàng thì các nhà ngân hàng qu c t s ñ l mưu ñ c a h do lòng tham c a b n thân t o ra. M c tiêu ñ u tiên s là th trư ng s n ph m tài chính phái sinh - qu bong bóng phình to siêu c p c a “lãi su t vư t kỳ“ tr giá 74 nghìn t ñô-la M (ch tính riêng s li u ñư c ngân hàng thương nghi p M công b ). Các doanh nghi p ñư c nhà nư c b o tr v i 3,5% v n trong tay s ch ng khác nào tr ng ñ ñ u g y. V i s s t gi m giá vàng ñ t ng t, m c dao ñ ng lãi su t c a công trái bi n ñ ng khác thư ng, phòng tuy n ñ i xung lãi su t y u t c a các doanh nghi p ñư c nhà nư c b o tr s b phá v trư c tiên, công trái ng n h n c a các doanh nghi p này tr giá 4 nghìn t ñô-la s hoàn toàn m t ñi tính thanh kho n ch trong th i gian ng n. Cùng rơi vào th m c nh còn có ông ch c a Morgan - k chuyên lũng ño n th trư ng tài chính phái sinh và th trư ng phái sinh vàng. Như v y, h bu c ph i tìm cách xoay chuy n c c di n áp ch giá vàng và lãi su t dài h n. Vi c th trư ng tài chính phái sinh s p ñ trư c tiên s làm gi m tính thanh kho n c a các s n ph m tài chính ti n t . Ngay khi ý ñ bán tháo các lo i “h p ñ ng b o hi m” hi n có trong tay c a các nhà ñ u tư th gi i tr - thành hi n th c, n n t ng c a nh ng s n ph m phái sinh như ti n t , công trái, hàng hoá, d u m , c phi u s ñ ng th i b nh hư ng theo hi u ng domino, tính thanh kho n c a th trư ng tài chính qu c t s bùng phát kh ng ho ng trên quy mô l n. ð c u vãn ñ ng hoang tàn c a th trư ng tài chính v n h t thu c ch a, C c D tr Liên bang M bu c ph i phát hành thêm ñ ng ñô-la v i s lư ng l n. Ngay khi m y ch c nghìn t ñô-la ñư c phát hành thêm như sóng bi n d i vào n n kinh t th gi i, thì n n kinh t trên toàn c u s rơi vào c nh h n lo n. [Smith Nguyen Studio.]
Smith Nguyen Studio. 18 Sau 30 năm k t khi ngân hàng qu c t âm mưu lo i b b n v vàng, nư c M ñã d chi 80% lư ng tích lu c a th gi i. ð n nay, m i ngày nư c M c n “hút” m t kho n tích lu 2 t ñô-la t cơ th ngư i dân các nư c trên th gi i ñ có th khi n cho “c máy kinh t vĩnh c u' c a nư c này v n hành ti p ñư c, t c ñ tăng c a các kho n n và lãi su t c a nư c M ñã vư t r t xa s c tăng trư ng c a n n kinh t th gi i. ð n khi m i ngu n tích lu vàng b c c a các qu c gia b rút s ch thì cũng chính là ngày t n th c a n n tài chính th gi i. Li u ngày này có ñ n hay không? V n ñ không ph i là có hay không, mà là vào th i gian nào và cách th c ra sao. H th ng bong bóng ñô-la M tho t nhìn thì có v ñ s nhưng hi m ho c a nó chính là hai ch lòng tin. Và vàng chính là ngón ñòn “nh t dương ch ” ñã ñi m trúng huy t nm v này. CHÚ THÍCH (1) Irving Fisher, 100% ti n t (100% Money) - Pickering & Chatto Ltd; 11/1996. (2) Murray N. Rothbard, Bí n c a ngân hàng (The Mistery of Banking) - E P. Dutton, 1983, tr. 61. (3) Cơ h c ti n t hi n ñ i (Modern Money Mechamcs), Ngân hàng d tr liên bang Chicago. (4) Báo cáo c a cơ quan ki m soát ti n t v các ho t ñ ng d n xu t ngân hàng quý hai 2006. (5) Dam Hamilton, J.P. Morgan Chase - quái v t kh ng l (The J.P.M. Derivatives Monster) - Nghiên c u năm 2001. (6) Di n văn c a William Poole (Ch t ch Ngân hàng d tr St. Louis), R i ro c a các doanh nghi p ñư c nhà nư c b o tr , 2005. (7) Fannie Mae, Freddie Mac và nhu c u cho s ñ i m i các doanh nghi p ñư c nhà nư c b o tr (Fannie Mae, Freddie Mac and the need for GSE reform), OFHEO. (8) Di n văn c a William Poole (Ch t ch Ngân hàng d tr St. Louis), R i ro c a các doanh nghi p ñư c nhà nư c b o tr , 2005. (91 Robert Kiyosaki, Mùi v c a n n n (A Taste of Debt) - Yahoo Finace Experts Column 31/10/2006). [Smith Nguyen Studio.]
Smith Nguyen Studio. 19 (10) Robert Kiyosaki, ðánh cư c vào vàng ch không phái ñánh cư c vào ti n (Bet on Gold, Not on Funny Money (Yahoo Finace Experts Column July 25, 2006). (11) Ferdinand Lips, Cu c chi n vàng: Tr n chi n ch ng l i ti n t t cách nhìn c a ngư i Thu Sĩ (Gold War, The Battle Against Sound Money as Seen From a Swiss Perspective) - New York: The Foundation for the Advancement of Monetary Education 2001, tr. 125. (12) Ferdinand Lips, Cu c chi n vàng: Tr n chi n ch ng l i ti n t t cách nhìn c a ngư i Thu Sĩ (Gold War, The Battle Against Sound Money as Seen From a Swiss Perspective) - New York: The Foundation for the Advancement of Monetary Education 2001, tr. 86, 87. • Ch nh s a và ñóng gói ebook Smith Nguyen Studio - 1/1/2012 • Copyright 1/2012 Smith Nguyen Studio. All right reserved. • Email: SmithNguyenStudio@ymail.com . Smith Nguyen Studio. [Smith Nguyen Studio.]