Phân loại mô bệnh học ung thư dạ dày

PHÂN LOẠI MÔ BỆNH HỌC UNG THƢ DẠ DÀY<br /> Nguyễn Ngọc Hùng*, Nguyễn Văn Tuyên**, Nguyễn Văn Binh***<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Mục tiêu nghiên cứu: Phân loại ung thư dạ dày theo phân loại của Tổ chức Y tế Thế giới (2000).<br /> Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: Các tác giả báo cáo kết quả nghiên cứu phân loại mô bệnh<br /> học 300 trường hợp được chẩn đoán ung thư dạ dày tại viện quân y 103 từ tháng một năm 2001 đến tháng<br /> 12 năm 2005.<br /> Kết quả: Bệnh tăng dần cùng với lứa tuổi, thường ở lứa tuổi trên 40. Hay gặp nhất ở tuổi 60-69, tỷ lệ<br /> nam/nữ là 2,125. Khối u chiếm tỷ lệ cao ở vùng Hang - môn vị, thể loét chiếm tỷ lệ cao 61%. Ung thư biểu<br /> mô chiếm tỷ lệ 99% trong UTDD, trong đó 50,7% là ung thư tuyến ống nhỏ, 16,7% ung thư biểu mô<br /> không biệt hoá, 14% ung thư biểu mô tuyến nhầy, 12,3% ung thư biểu mô tế bào nhẫn,5% ung thư biểu mô<br /> tuyến nhú,0,3% ung thư biểu mô tuyến gai và 1%các u khác.<br /> Kết luận: Ung thư biểu mô chiếm tỉ lệ cao nhất trong ung thư dạ dày, trong đó loại ống tuyến nhỏ<br /> chiếm đa số với tỉ lệ 50,7%.<br /> Từ khoá: Ung thư dạ dày (UTDD), ung thư biểu mô (UTBM), ung thư biểu mô tuyến (UTBMT).<br /> <br /> ABSTRACT<br /> CLASSIFICATION OF GASTRIC CANCER AT 103 HOSPITAL FROM JANUARY 2001<br /> TO DECEMBER 2005<br /> Nguyen Ngoc Hung, Nguyen Van Tuyen, Nguyen Van Binh<br /> * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 11 – Supplement of No 3 - 2007: 57– 60<br /> Objectives: Classification of gastric cancer by WHO (2000) classification.<br /> Methods: We report the results of histological study of 300 cases of gastric cancer diagnosed at 103<br /> hospital from January 2001 to December 2005.<br /> Result: The disease was increased with age and most common at the age over 40 years ; the male/female<br /> rate is 2,125. The high rates of tumors were found in the antrum-pyloric region, the ulcerative type is 61%.<br /> The majority of gastric cancers are gastric carcinoma 99% with the highest rate of little tubular<br /> adenocarcinoma 50,7% and most of these cases are highly differentiated carcinoma 16,7%; mucinous<br /> adenocarcinoma 14%; signet ring cell carcinoma 12,3%; papillary adenocarcinoma 5%, squamous<br /> adenocarcimoma 0,3% and other tumor 1%.<br /> Conclusion: Gastric carcinoma was present in 99% of gastric cancer. Tubular adenocarcinoma was<br /> most common (50,7%).<br /> Key words: Gastric cancer, carcinoma, adenocarcinoma.<br /> hai, nữ giới đứng hàng thứ tư so với các loại<br /> ĐẶT VẤNĐỀ<br /> ung thư khác.Cho đến nay đã có nhiều nghiên<br /> Ung thư dạ dày là một trong các loại ung<br /> cứu về lâm sàng, các phương pháp chẩn đoán<br /> thư hay gặp ở nước ta cũng như trên thế giới.<br /> và điều trị nhưng nghiên cứu về hình thái và<br /> Ở Việt Nam, UTDD nam giới đứng hàng thứ<br /> *GPB-YP-Bệnh Viện 103<br /> ** Khoa GPB-YP-BV 103<br /> *** Trường Cao Đẳng Kiểm Soát TP. Hà Đông, Tỉnh Hà Tây.<br /> <br /> Chuyên Đề Giải Phẫu Bệnh – Tế Bào Bệnh Học<br /> <br /> 57<br /> <br /> phân loại mô học UTDD còn ít do việc phân<br /> loại phức tạp vì hình ảnh của chúng rất khác<br /> nhau và đa dạng chính vì vậy chúng tôi tiến<br /> hành nghiên cứu hình thái học ung thư dạ dày<br /> tại Bệnh viện 103 với mục tiêu để góp phần<br /> cho việc phân loại bệnh này ở nước ta.<br /> <br /> ĐỐI TƢỢNG -PHƢƠNGPHÁP NGHIÊNCỨU<br /> Đối tƣợng<br /> 300 bệnh nhân đã được phẫu thuật tại Bộ<br /> môn khoa ngoại bụng (B2), viện quân y 103 và<br /> được chẩn đoán xác định là ung thư dạ dày tại<br /> Bộ môn khoa GPB - Y Pháp từ tháng 01-2001<br /> đến tháng 12-2005.<br /> <br /> Phƣơng pháp nghiên cứu<br /> Các bệnh phẩm sau phẫu thuật được cố<br /> định trong formol 10%, chuyển đúc trong<br /> paraffin, cắt, nhuộm theo phương pháp<br /> Hematoxylin-Eosin.<br /> Phân loại mô bệnh học về đại thể theo<br /> phân loại của Robbins; phân loại về vi thể theo<br /> Tổ chức y tế thế giới (WHO) năm 2000.<br /> Bảng phân loại mô học theo TCYTTG năm 2000<br /> Loại mô học<br /> Tân sản nội biểu mô - u tuyến<br /> Ung thư biểu mô<br /> Ung thư biểu mô tuyến<br /> Loại ruột<br /> Loại lan toả<br /> Ung thư biểu mô tuyến loại nhú<br /> Ung thư biểu mô tuyến loại ống nhỏ<br /> Ung thư biểu mô tuyến loại nhầy<br /> Ung thư biểu mô loại tế bào nhẫn<br /> Ung thư biểu mô loại gai-tuyến<br /> Ung thư biểu mô loại tế bào gai<br /> Ung thư biểu mô loại tế bào nhỏ<br /> Ung thư biểu mô không biệt hoá<br /> Các loại khác:<br /> Carcinoid (u nội tiết biệt hoá cao)<br /> <br /> Mã số bệnh<br /> 8140/0<br /> 8140/3<br /> 8140/3<br /> 8144/3<br /> 8260/3<br /> 8211/3<br /> 8480/3<br /> 8490/3<br /> 8560/3<br /> 8070/3<br /> 8041/3<br /> 8220/3<br /> 8240/3<br /> <br /> KẾT QUẢ NGHIÊNCỨU<br /> Bảng 1: Phân bố bệnh nhân theo tuổi :<br /> Số bệnh nhân<br /> 5<br /> 25<br /> 52<br /> <br /> Số bệnh nhân<br /> 77<br /> 100<br /> 39<br /> 2<br /> 300<br /> <br /> Tỷ lệ %<br /> 25,7<br /> 33,3<br /> 13,0<br /> 0,7<br /> 100<br /> <br /> Nhận xét: Bảng 1 cho thấy tỷ lệ ung thư dạ<br /> dày cao nhất ở lứa tuổi 60-69, tiếp đến là lứa<br /> tuổi 50-59 và lứa tuổi 40-49, UTDD ít gặp ở lứa<br /> tuổi 20-29.<br /> <br /> Phân bố UTDD theo giới<br /> Bảng 2: Phân bố UTDD theo giới.<br /> Gíơi<br /> Nam<br /> Nữ<br /> <br /> Số bệnh nhân<br /> 204<br /> 96<br /> <br /> Nhận xét: Bảng hai cho thấy nam mắc<br /> bệnh nhiều hơn nữ với tỷ lệ nam/nữ là 2,125.<br /> <br /> Phân bố UTDD theo vị trí giải phẫu.<br /> Bảng 3: Phân bố UTDD theo vị trí<br /> Vị trí<br /> Tâm vị – phình vị<br /> Bờ cong nhỏ<br /> Bờ cong lớn<br /> Thân vị<br /> Hang –Môn vị<br /> Toàn bộ<br /> Tổng cộng<br /> <br /> Số bệnh nhân<br /> 1<br /> 105<br /> 8<br /> 21<br /> 163<br /> 2<br /> 300<br /> <br /> Tỷ lệ %<br /> 0,3<br /> 35,0<br /> 2,7<br /> 7,0<br /> 54,3<br /> 0,7<br /> 100<br /> <br /> Nhận xét: Bảng 3 cho thấy UTDD ở vùng<br /> hang- môn vị chiếm tỷ lệ cao nhất (54,3%), sau<br /> đó là bờ cong nhỏ (35%).<br /> <br /> Phân loại mô bệnh học UTDD<br /> Phân loại UTDD về đại thể theo Robbins<br /> Bảng 4:<br /> Thể<br /> Thể sùi<br /> Thể loét<br /> Thể xâm nhập<br /> Tổng cộng<br /> <br /> Số bệnh nhân<br /> 73<br /> 183<br /> 44<br /> 300<br /> <br /> Tỷ lệ %<br /> 24,3<br /> 61,0<br /> 14,7<br /> 100<br /> <br /> Nhận xét: Bảng 4 cho thấy UTDD thể loét<br /> chiếm tỷ lệ cao nhất là 61%, ít nhất là thể xâm nhập.<br /> <br /> Phân bố bệnh nhân theo tuổi<br /> Tuổi<br /> 20-29<br /> 30-39<br /> 40-49<br /> <br /> Tuổi<br /> 50-59<br /> 60-69<br /> 70-79<br /> > 80<br /> Tổng<br /> <br /> Tỷ lệ %<br /> 1,7<br /> 8,3<br /> 17,3<br /> <br /> Phân loại UTDD về vi thể theo WHO năm 2000<br /> Bảng 5<br /> Loại mô học<br /> Loại ruột<br /> Loại lan tỏa<br /> <br /> Số bệnh nhân Tỷ lệ %<br /> 210<br /> 73<br /> 90<br /> 27<br /> <br /> Loại mô học<br /> Tổng cộng<br /> Ung thư biểu mô tuyến<br /> loại ống nhỏ<br /> Ung thư biểu mô tuyến<br /> loại nhầy<br /> Ung thư biểu mô<br /> loại tế bào nhẫn<br /> Ung thư biểu mô tuyến<br /> loại nhú<br /> Ung thư biểu mô<br /> loại gai-tuyến<br /> Ung thư biểu mô<br /> không biệt hoá<br /> U khác<br /> Tổng cộng<br /> <br /> Số bệnh nhân Tỷ lệ %<br /> 300<br /> 100<br /> 152<br /> 50,7<br /> 42<br /> <br /> 14,0<br /> <br /> 37<br /> <br /> 12,3<br /> <br /> 15<br /> <br /> 5,0<br /> <br /> Tỷ lệ mắc bệnh giữa nam và nữ trong<br /> nghiên cứu của chúng tôi là 2,125. Kết quả của<br /> chúng tôi cao hơn tỷ lệ của Lê Đình Roanh(3)<br /> nhưng vẫn nằm trong nhiều nghiên cứu của<br /> các tác giả khác tỷ lệ mắc bệnh của nam/nữ<br /> dao động trong khoảng từ 1,2  2,2 .<br /> <br /> 1<br /> <br /> 0,3<br /> <br /> Về vị trí tổn thƣơng đại thể<br /> <br /> 50<br /> <br /> 16,7<br /> <br /> 3<br /> 300<br /> <br /> 1,0<br /> 100<br /> <br /> Nhận xét: Bảng 5 cho thấy UTDD ung thư<br /> biểu mô tuyến loại ống nhỏ chiếm cao nhất<br /> 50,7%, tiếp theo là ung thư biểu mô không biệt<br /> hoá (16,7), thấp nhất là ung thư biểu mô loại<br /> gai-tuyến (0,3%) còn các u khác gồm u lympho<br /> ác tính (một trường hợp) và sác côm cơ trơn<br /> (hai trường hợp).<br /> <br /> Phân loại theo độ biệt hoá của UTDD biểu mô<br /> tuyến loại ống nhỏ<br /> Bảng 6<br /> Loại mô học<br /> Biệt hoá cao<br /> Biệt hoá vừa<br /> Biệt hoá thấp<br /> Tổng cộng<br /> <br /> Về giới<br /> <br /> Số bệnh nhân<br /> 68<br /> 51<br /> 33<br /> 152<br /> <br /> Tỷ lệ %<br /> 44,7<br /> 33,6<br /> 21,7<br /> 100<br /> <br /> Nhận xét: Bảng 6 cho thấy UTDD Ung thư<br /> biểu mô tuyến loại ống nhỏ biệt hoá cao chiếm<br /> tỷ lệ cao nhất là 44,7%.<br /> <br /> BÀNLUẬN<br /> Về tuổi<br /> Trong số 300 trường hợp UTDD, tuổi mắc<br /> bệnh thấp nhất là 23, cao nhất là 80, trung bình<br /> là 57,2. Bệnh hay gặp ở lứa tuổi 60-69. Kết qủa<br /> của chúng tôi tương tự như kết quả của Lê<br /> Đình Roanh(3) và Ngô Quang Dương(5). UTDD<br /> trong nghiên cứu của chúng tôi ít gặp ở lứa<br /> tuổi dưới 40 tuổi (10%). Dưới 20 tuổi không<br /> gặp trường hợp nào, như vậy tỷ lệ bệnh<br /> thường tăng ở lứa tuổi trên 40.<br /> <br /> UTDD vùng hang- môn vị chiếm tỷ lệ cao<br /> nhất (54,3%), bờ cong nhỏ (35%). Kết quả này<br /> phù hợp với Đỗ Đức Vân(1) và cộng sự cũng<br /> như nhiều tác giả khác.<br /> <br /> Về phân loại mô học<br /> Cũng như các cơ quan khác trong cơ thể,<br /> UTDD gồm ung thư biểu mô và ung thư<br /> không phải tổ chức biểu mô (mô đệm), trong<br /> đó ung thư biểu mô theo tổ chức y tế thế giới<br /> chiếm tỷ lệ 99,2%. Các kết quả trong nước như<br /> Lê Đình Roanh là 96,68%, nghiên cứu của<br /> chúng tôi là 99% như vậy phù hợp với các kết<br /> qủa trong và ngoài nước. Trong phân loại mô<br /> học ung thư dạ dày đã có nhiều cách phân loại<br /> như phân loại của Lauren (1965), của Goseky<br /> (1992), của hiệp hội nội soi tiêu hoá Nhật Bản<br /> (1998) và của WHO năm 1997 và 2000. Trong<br /> nghiên cứu này chúng tôi áp dụng phân loại<br /> năm 2000 của WHO là phân loại mới nhất bao<br /> gồm cả phân loại của Lauren (1965), đây là<br /> phân loại dễ sử dụng và tiện dùng hiện nay<br /> đang được thực hiện trong các cơ sở giải phẫu<br /> bệnh trong cả nước. Việc đưa phân loại của<br /> Lauren vào phân loại thế giới năm 2000 để<br /> giúp cho việc đánh giá tiên lượng UTDD vì<br /> trong các loại ung thư, dặc biệt là ung thư biểu<br /> mô chế nhầy thường tiên lượng xấu hơn các<br /> loại khác. Kết qủa của chúng tôi thấy UTBM<br /> tuyến loại ống nhỏ chiếm tỷ lệ cao nhất 50,7%<br /> (trong đó loại biệt hoá cao 44,7%), UTBM<br /> không biệt hoá 16,7%, UTBM tuyến loại nhầy<br /> 14,0%, UTBM loại tế bào nhẫn 12,3%, UTBM<br /> tuyến nhú 5%, UTBM loại gai-tuyến 0,3% và<br /> các u khác 1%.<br /> <br /> Chuyên Đề Giải Phẫu Bệnh – Tế Bào Bệnh Học<br /> <br /> 59<br /> <br /> KẾT LUẬN<br /> - UTDD thường gặp ở lứa tuổi trên 40,<br /> tuổi càng cao nguy cơ mác bệnh càng lớn. Tỷ<br /> lệ mắc bệnh cao nhất là ở độ tuổi 60-69, nam<br /> giới mắc bệnh nhiều hơn nữ, tỷ lệ nam/nữ là<br /> 2,125. Khối u tập trung ở vùng hang vị và bờ<br /> cong nhỏ chiếm tỷ lệ 89,3%, trong đó thể loét<br /> chiếm tỷ lệ cao nhất 61%, thể xâm nhiễm thấp<br /> nhất 14,7%.<br /> - UTDD chủ yếu là ung thư biểu mô chiếm<br /> 99%, trong đó ung thư biểu mô tuyến ống là<br /> 50,7% (loại biệt hoá cao 44,7%); ung thư biểu<br /> mô không biệt hoá 16,7%; ung thư biểu mô<br /> tuyến loại nhầy 14%; ung thư biểu mô loại tế<br /> bào nhẫn 12,3%, ung thư biểu mô tuyến loại<br /> <br /> nhú 5%, ung thư biểu mô loại gai-tuyến 0,3%<br /> và các u khác 1%.<br /> <br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> 1<br /> 2<br /> <br /> 3<br /> <br /> 4<br /> <br /> 5<br /> <br /> 6<br /> 7<br /> <br /> Cappell. D.f 1965 “ Muirs textbook of pathology"; by<br /> Saunders company; p 762- 768.<br /> Đỗ Đức Vân và cộng sự (2005), “ Đặc điểm giải phẫu bệnh<br /> ung thư dạ dày và niêm mạc dạ dày quanh khối u” Đề tài<br /> cấp nhà nước- Bộ Y tế.<br /> Lê Đình Roanh và CS, “Phân loại mô học ung thư dạ dày”<br /> Hội thảo lần 2, Trung tâm hợp tác của tổ chức Y tế thế<br /> giới về UTDD, Hà Nội trang 32-39.<br /> Ngô Quang Dương (1996), "Nghiên cứu giá trị của một số<br /> phương pháp hình thái học trong chẩn doán ung thư dạ<br /> dày” Luận án phó tiến sỹ khoa học y dược.<br /> Trần Phương Hạnh (1997), " Từ điển giải nghĩa bệnh học<br /> Anh –Pháp- Việt " in lần 2; Đại học y dược thành phố Hồ<br /> Chí Minh; trang 222- 223; 725 -727.<br /> Robbins (1958), “ Robbin textbook of pathology”<br /> Saunders.<br /> Robbins (1999), “Pathology Basic of disease" 6th edition;<br /> Saunders company; p 1220-1222.<br /> <br />