Phân tích sự cảm nhận về thời gian của Xuân Diệu trong đoạn 2 bài thơ Vội vàng

Vững vàng nền tảng, Khai sáng tương lai<br /> <br /> VĂN MẪU LỚP 11: VỘI VÀNG – XUÂN DIỆU<br /> PHÂN TÍCH SỰ CẢM NHẬN VỀ THỜI GIAN CỦA XUÂN DIỆU TRONG<br /> ĐOẠN 2 BÀI THƠ VỘI VÀNG<br /> BÀI MẪU SỐ 1:<br /> “Vội vàng’’ là một trong những bài thơ đặc sắc nhất trong tập “Thơ thơ” (1938). Vượt qua dòng<br /> chảy thời gian hơn 60 năm rồi, mà những ý tưởng mới mẻ về thời gian, về tuổi xuân, về tình yêu<br /> đời, yêu cuộc sống- cùng với một giọng thơ nồng nhiệt đắm say vẫn lôi cuốn chúng ta một cách<br /> kì lạ. Đây là đoạn thơ trích trong phần 2 bài “Vội vàng” nói lên sự cảm nhận về thời gian của thi<br /> sĩ Xuân Diệu:<br /> “Xuân đương tới nghĩa là xuân đương qua<br /> Xuân còn non, nghĩa là xuân sẽ già.<br /> Mà xuân hết, nghĩa là tôi cũng mất<br /> Lòng tôi rộgn, nhưng lượng trời cứ chật,<br /> Không cho dài thời trẻ của nhân gian<br /> Nói làm chi rằng xuân vẫn tuần hoàn<br /> Nếu tuổi trẻ chẳng hai lần thắm lại!<br /> Còn trời đất, nhưng chẳng còn tôi mãi.<br /> Nên bâng khuâng tôi tiếc cả đất trời;<br /> Mùi tháng năm đều rớm vị chia phôi<br /> Khắp sông núi vẫn than thẩm tiễn biệt …”<br /> 1. Hai câu thơ đầu đoạn, với cách ngắt, nhịp 3/5, đọc lên ta cảm thấy cái nhún nhảy của<br /> mùa xuân, của thời gian:<br /> “Xuân dương tới / nghĩa là xuân dương qua<br /> Xuân còn non / nghĩa là xuân sẽ già”.<br /> Các từ ngữ: “đương tới” với “đương qua”, “còn non'” với “sẽ già” tương ứng, đối lập nhau, diễn<br /> tả mùa xuân và thời gian vận động không ngừng. Bước đi của mùa xuân, dòng chảy của thời gian<br /> là mải miết, vô tận. Trong hiện tại “đang tới" đã có màu li biệt “đương qua”. Chữ “đang” chuyển<br /> thành chữ “đương” mộ: cách nói điệu đà, rất thơ. Trong dáng vẻ “còn non” hôm nay đã báo hiệu<br /> một tương lai “sẽ già”. Cách cảm nhận của thi sĩ về thời gian và mùa<br /> <br /> xuân là tinh tế và biểu cảm. Đó là một ý tưởng rất tiến bộ. Cũng chữ “non” và chữ “già” ấy, ông<br /> có những các cảm nhận rất độc đáo bằng một tâm hồn lãng mạng với cặp mắt xanh non<br /> “Tinh yêu đến, tình yêu đi, ai biết<br /> Trong gặp gỡ đã có mầm ly biệt...<br /> (...) Mau với chứ! Vội vàng lên với chứ!<br /> Em, em ơi! Tình non sắp già rồi...”<br /> W: www.hoc247.net<br /> <br /> F: www.facebook.com/hoc247.net<br /> <br /> T: 0989 627 405<br /> <br /> Trang | 1<br /> <br /> Vững vàng nền tảng, Khai sáng tương lai<br /> <br /> (“Giục giã")<br /> Và ông cũng nhìn thấy sự vật phát triển và đổi thay không ngừng. Mùa xuân thời gian và sự sống<br /> thật vô cùng kì diệu:<br /> “Mấy hôm trước còn hoa<br /> Mới thơm đây ngào ngạt<br /> Thoáng như một nghi ngờ<br /> Trái đã liền có thật”.<br /> ("Quả sấu non trên cao")<br /> 2. Bảy câu thơ tiếp theo nói lên nghịch lí giữa tuổi trẻ, đời người với thời gian và vũ trụ. Và<br /> đó cũng là bi kịch của con người, đời người. Khi “xuân hết”, tuổi trẻ đi qua “nghĩa là tôi<br /> cũng mất”. Mất ý vị cuộc đời. Tuổi trẻ đáng yêu biết bao! Mỗi người chỉ có một thời son<br /> trẻ. Cũng như thời gian trôi qua, tuổi trẻ một đi không trở lại:<br /> “Mà xuân hết, nghĩa là tôi cũng mất”.<br /> “Lượng trời cứ chật” mà “lòng tôi rộng”, muốn trường sinh bất tử, muốn trẻ mãi không già. Quy<br /> luật của sự sống thật vô cùng nghiệt ngã: “Không cho dài thời trẻ của nhân gian”. “Hảo hoa vô<br /> bách nhật - Nhân thọ vô bách tuế” (Nguyễn Du). “Mỗi năm một tuổi như đuổi xuân đi...” (Tục<br /> ngữ). Một lần nữa thi sĩ lại đặt ngôn ngữ trong thế tương phản giữa “rộng” với “chật”, để nói lên<br /> cái nghịch lí của đời người. Cũng là một cách cảm nhận thời gian rất thực.<br /> “Lòng tôi rộng, nhưng lượng trời cứ chật<br /> Không cho dài thời trẻ của nhân gian”<br /> Xuân của bốn mùa thu thì tuần hoàn (xuân khứ, xuân lai, xuân bất tận) nhưng đời người chỉ có<br /> một thời thanh xuân. Tuổi trò “chẳng hai lần thắm lại”. Vũ trụ đất trời thì vĩnh hằng, vô hạn. trái<br /> lại đời người thì hữu hạn. Kiếp nhân sinh nhiều bi kịch. Ai cũng muốn trẻ mãi không già, ai cùng<br /> muốn được sống mãi với tuổi xanh, tuổi hoa niên. Tiếng thơ cất lên như một lời than tiếc nuối:<br /> ... Nói làm chi rằng xuân vẫn tuần hoàn<br /> Nếu tuổi trẻ chẳng hai lần thắm lại!<br /> Còn trời đất nhưng chẳng còn tôi mãi<br /> Nên bâng khuâng tôi tiếc cả đất trời”<br /> “Tiếc cả đất trời vì không được trẻ mãi để tận hưởng mọi cái đẹp của thiên nhiên và cuộc đời. Đó<br /> là lòng yêu đời và ham sống, khao khát được sống hết mình với tuổi trẻ:<br /> “Mười chín tuổi, hỡi những nàng má ngọc.<br /> Ríu rít chim, là tuổi ước mơ hoa!<br /> Hãi chàng trai kiều diễm mãi vui ca.<br /> Mười chín tuổi! Chẳng hai lần hoa nở!”<br /> ("Đẹp" - Xuân Diệu)<br /> Tuổi trẻ chẳng hai lần thắm lại” cùng như “Mười chín tuổi! Chẳng hai lần hoa nở”, đó là bi kịch<br /> của người đời, xưa và nay. Có ham sống và yêu đời mới cảm nhận sâu sắc bi kịch ấy. Vì thế<br /> không được vung phí thời gian và tuổi trẻ.<br /> W: www.hoc247.net<br /> <br /> F: www.facebook.com/hoc247.net<br /> <br /> T: 0989 627 405<br /> <br /> Trang | 2<br /> <br /> Vững vàng nền tảng, Khai sáng tương lai<br /> <br /> 3. Hai câu thơ cuối dào dạt cảm xúc. Nhà thơ xúc động lắng nghe bước đi của thời gian,<br /> tiếng “than thầm tiễn biệt” của sông núi, của cảnh vật. Xuân Diệu rất nhạy cảm với thời<br /> gian trôi đi qua “mùi”, “vị” của năm tháng “chia phôi” trong dòng chảy vô tận. Một cách<br /> cảm nhận thời gian rất thơ, rất tinh tế:<br /> "Mùi tháng năm đều rớm vị chia phôi.<br /> Khắp sông núi vẫn than thầm tiễn biệt”.<br /> Đoạn thơ trên đây cho thấy vẻ đẹp trong thơ Xuân Diệu: sự trau chuốt về ngôn từ, sự tinh tế trong<br /> cảm xúc biểu hiện. Một quan niệm nhản sinh rất tiến bộ về thời gian, về mùa xuân và tuổi trẻ. Cái<br /> tôi cá nhân trữ tình được khẳng định. Ham sống và yêu đời; sống hết mình, sông trong tình vêu đó là những ý tưởng rất đẹp, vẻ đẹp của một hồn thơ lãng mạn - “vội vàng" không nghĩa là sống<br /> gấp như ai đó đã nói.<br /> <br /> W: www.hoc247.net<br /> <br /> F: www.facebook.com/hoc247.net<br /> <br /> T: 0989 627 405<br /> <br /> Trang | 3<br /> <br /> Vững vàng nền tảng, Khai sáng tương lai<br /> <br /> BÀI MẪU SỐ 2:<br /> I. MỞ BÀI<br /> Xuân Diệu là nhà thơ của tình yêu và tuổi trẻ. Ông được mệnh danh là “ông hoàng của thi ca tình<br /> yêu”. Trước cách mạng, với hai tập “Thơ Thơ” và “Gửi hương cho gió”, Xuân Diệu đã chính<br /> thức trờ thành “nhà thơ mới nhất trong các nhà thơ mới” (Hoài Thanh). Bài thơ “Vội Vàng” nằm<br /> trong tập “Thơ Thơ” là bài thơ rất tiêu biểu cho phong cách thơ tình yêu của Xuân Diệu viết về<br /> mùa xuân, tuổi trẻ. Đoạn thơ ta sắp phân tích sau đây là đoạn thơ thể hiện quan niệm nhân sinh<br /> của Xuân Diệu về thời gian và tuổi trẻ và niềm khao khát được sống mãnh liệt, sống có ý nghĩa,<br /> sống hết mình với mùa xuân tuổi trẻ, thời gian cuộc đời:<br /> “Xuân đang tới, nghĩa là xuân đang qua<br /> …<br /> Mau đi thôi ! mùa chưa ngả chiều hôm”<br /> II. THÂN BÀI<br /> 1. Khái quát: Bài thơ “Vội Vàng” nằm trong tập “Thơ Thơ”, xuất bản năm 1938 là bài thơ tiêu<br /> biểu của tập thơ nói riêng, của hồn thơ Xuân Diệu nói chung. “Vội vàng” là một trong những bài<br /> thơ tiêu biểu của Xuân Diệu. Bài thơ thể hiện tập trung sở trường của Xuân Diệu trong việc bộc<br /> lộ cái tôi và cách cảm nhận thiên nhiên, sự sống. Cả bài thơ thể hiện một nhân sinh quan mang ý<br /> nghĩa nhân bản sâu sắc. Đoạn thơ ta phân tích nằm ở phần giữa của bài thơ “Vội vàng”. Ở đoạn<br /> này thi sĩ tập trung thể hiện quan niệm về thời gian.<br /> Thời gian trong thi ca trung đại là “thời gian tuần hoàn”, nghĩa là thời gian được hình dung như<br /> một vòng tròn liên tục tái diễn, hết một vòng lại quay về điểm xuất phát, cứ trở đi rồi trở lại mãi<br /> mãi. Mà đã là vòng tuần hoàn thì thời khắc, thời đoạn có ra đi thì cũng quay trở về. Quan niệm<br /> “thời gian tuần hoàn” xuất phát từ cái nhìn tĩnh có phần siêu hình, lấy sinh mệnh vũ trụ để làm<br /> thước đo thời gian.<br /> Cách thức trình bày của Xuân Diệu là “chống đối”, “tranh cãi” lại quan niệm xưa; đồng thời bộc<br /> bạch quan niệm của mình bằng một cảm xúc sôi nổi cuồng nhiệt, nghĩa là một dạng ý thức triết<br /> học đã thấm nhuần cảm xúc. Đoạn thơ ( từ câu 14 đến câu 24, có thể đến câu 28 ) với giọng tranh<br /> luận, biện bác, nhịp điệu sôi nổi, khẩn trương và những câu thơ đầy mĩ cảm về cảnh sắc thiên<br /> nhiên đã chứa đựng cảm nhận về thời gian của thi sĩ. Xuân Diệu đã phủ định trực tiếp quan niệm<br /> “thời gian tuần hoàn” bằng một câu thật dứt khoát: “Nói làm chi rằng xuân vẫn tuần hoàn”.<br /> Như vậy, Xuân Diệu lựa chọn cho mình một quan niệm khác “thời gian tuyến tính”. Nghĩa là thời<br /> gian được hình dung như một dòng chảy xuôi chiều, một đi không trở lại. Vì thế mỗi<br /> khoảnh khắc trôi qua là mất đi vĩnh viễn. Cho nên tâm trạng nhân vật trữ tình mới có thoáng nỗi<br /> buồn và nỗi hoài nghi.<br /> 2. Nội dung cần phân tích, cảm nhận:<br /> a. Xuân Diệu quan niệm “thời gian tuyến tính” xuất phát từ cái nhìn động:<br /> “Xuân đương tới nghĩa là xuân đương qua<br /> Xuân còn non nghĩa là xuân sẽ già”<br /> Con người thời trung đại hình như yên trí với quan niệm thời gian tuần hoàn với cái chu kỳ bốn<br /> mùa, cũng như cái chu kì ba vạn sáu ngàn ngày của kiếp người. Xuân Diệu nhìn cuộc đời bằng<br /> W: www.hoc247.net<br /> <br /> F: www.facebook.com/hoc247.net<br /> <br /> T: 0989 627 405<br /> <br /> Trang | 4<br /> <br /> Vững vàng nền tảng, Khai sáng tương lai<br /> <br /> con mắt xanh non biếc rờn nhưng cũng không tránh khỏi những hoài nghi, mất mát. Điều thi sĩ sợ<br /> nhất là tuổi trẻ qua đi, tuổi già mau tới bởi thời gian là tuyến tính nên thời gian như một dòng<br /> chảy mà mỗi một khoảnh khắc qua là mất đi vĩnh viễn. Cách dùng cặp từ đối lập trong hai câu<br /> thơ “Tới – qua”, “non – già” đã cho người đọc thấy được sự cảm nhận rất đỗi tinh tế của thi nhân<br /> về bước đi của thời gian. Thời gian như dòng chảy không ngừng nghỉ. Cái ta đang có cũng là cái<br /> ta đang mất, trong hiện tại đã có quá khứ và hé mở tương lai.<br /> b. Xuân Diệu lấy sinh mệnh cá thể của mình làm thước đo thời gian. Tức là lấy quỹ thời<br /> gian hữu hạn của cuộc đời mình ( sinh mệnh cá thể ) ra để đo đếm thời gian trong vũ trụ.<br /> Thậm chí thi sĩ lấy quãng ngắn nhất, giàu ý nghĩa nhất trong sinh mệnh của con người là<br /> tuổi trẻ để làm thước đo:<br /> “Mà xuân hết nghĩa là tôi cũng mất<br /> Lòng tôi rộng nhưng lượng trời cứ chật<br /> Không cho dài tuổi trẻ của nhân gian<br /> Nói làm chi rằng xuân vẫn tuần hoàn<br /> Nếu tuổi trẻ chẳng hai lần thắm lại<br /> Còn trời đất nhưng chẳng còn tôi mãi<br /> Nên bâng khuâng tôi tiếc cả đất trời ”<br /> Chữ “Xuân” được điệp đi điệp lại cả năm đến sáu lần (trong ba câu đầu đã có tới năm lần).<br /> “Xuân” ấy vừa là xuân của đất trời vừa là “xuân” của cuộc đời, của tuổi trẻ. Mỗi lần nhắc lại là<br /> mỗi lần ta bắt gặp cái ngậm ngùi của thi nhân. Xuân của thiên nhiên thì còn mãi mà “xuân” của<br /> đời người đã “hết” thì “tôi cũng mất”. Dù lòng yêu có “rộng” đến bao nhiêu thì “lượng trời” vẫn<br /> cứ chật. Nên “tuổi trẻ nhân gian” không thể “dài” thêm mãi. Ở đây, hệ thống từ ngữ, hình ảnh<br /> được đặt trong thế tương phản đối lập cao độ (tới – qua, non –già, rộng – chật, xuân<br /> tuần hoàn, - tuổi trẻ chẳng hai lần, còn – chẳng còn) để làm nổi bật tâm trạng nuối tiếc thời gian,<br /> cuộc đời. Vũ trụ có thể vĩnh viễn, mùa xuân rồi cũng tuần hoàn nhưng tuổi xuân của con người<br /> chỉ có một lần, đã qua là qua mãi. Cho nên Xuân Diệu đã nồng nhiệt phủ định:<br /> “Nói làm chi rằng xuân vẫn tuần hoàn,<br /> Nếu tuổi trẻ chẳng hai lần thắm lại !”<br /> Thước đo thời gian của thi sĩ là tuổi trẻ. Tuổi trẻ một đi không trở lại “chẳng hai lần thắm lại” thì<br /> làm chi có sự tuần hoàn ! Trong cái mênh mông của đất trời, cái vô tận của thời gian, sự có mặt<br /> của con người thật là ngắn ngủi, hữu hạn. Nghĩ về tính hạn chế của kiếp người, Xuân Diệu đã<br /> đem đến một nỗi ngậm ngùi thật mới mẻ:<br /> “Còn trời đất, nhưng chẳng còn tôi mãi<br /> Nên bâng khuâng tôi tiếc cả đất trời”<br /> Đọc hai câu thơ, ta cảm nghe rất rõ tiếng thở dài bất lực của thi nhân. Ta nghe rõ cả cái bâng<br /> khuâng, nuối tiếc của nhà thơ phả vào đất trời. Dường như trước mắt người đọc là cả một trời tiếc<br /> nuối. Tâm trạng ấy của Xuân Diệu ta cũng bắt gặp trong bài thơ “Giục giã”:<br /> “Đời trôi chảy lòng ta không vĩnh viễn<br /> Vừa xịch gối chăn mộng vàng tan biến<br /> W: www.hoc247.net<br /> <br /> F: www.facebook.com/hoc247.net<br /> <br /> T: 0989 627 405<br /> <br /> Trang | 5<br /> <br />