Phát huy vai trò của nhân dân trong tư tưởng Hồ Chí Minh về đánh giá cán bộ

Khoa hoïc xaõ hoäi<br /> <br /> <br /> PHÁT HUY VAI TRÒ CỦA NHÂN DÂN<br /> TRONG TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ ĐÁNH GIÁ CÁN BỘ<br /> Lê Đình Thảo<br /> Bộ môn Lý luận chính trị<br /> Trường Đại học Hùng Vương<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Hồ Chí Minh là người luôn tin tưởng vào vai trò và sức mạnh to lớn của quần chúng nhân dân. Theo<br /> Hồ Chí Minh, mọi công việc, trong đó có công tác cán bộ, đánh giá cán bộ, Đảng nhất thiết phải dựa vào<br /> nhân dân, có những việc làm cụ thể, thiết thực để phát huy vai trò của nhân dân. Bài viết này đi vào phân<br /> tích những nội dung cơ bản của tư tưởng Hồ Chí Minh về sự cần thiết và những giải pháp cơ bản cần phải<br /> làm nhằm phát huy vai trò của nhân dân trong công tác đánh giá cán bộ.<br /> Từ khóa: Dựa vào nhân dân, đánh giá cán bộ, khách quan công tâm, vai trò của nhân dân, phát huy<br /> vai trò của nhân dân, tư tưởng Hồ Chí Minh.<br /> <br /> <br /> Đánh giá cán bộ là một công từ nhu cầu đòi hỏi của thực tiễn nhu cầu của cách mạng là phải<br /> việc rất khó và vô cùng phức tạp. cách mạng, từ lợi ích chung của dùng”. Tiêu chuẩn cán bộ được<br /> Sinh thời, Hồ Chí Minh là người đất nước, của cơ quan, đơn vị, Hồ Chí Minh đề cập không phải<br /> sớm thấy được những khó khăn, chứ không được xuất phát từ là bằng cấp, mà là những yêu cầu<br /> phức tạp của công tác đánh giá tình cảm cá nhân ích kỷ, từ sự về phẩm chất và năng lực đối với<br /> cán bộ. Đảng ta cũng đã khẳng yêu ghét của mỗi người để đánh cán bộ. Theo Hồ Chí Minh, đã là<br /> định “đánh giá cán bộ được coi giá, lựa chọn cán bộ. cán bộ thì phải không ngừng học<br /> là khâu tiền đề quan trọng nhất Hồ Chí Minh luôn phê phán tập nâng cao trình độ. Song học<br /> nhưng vẫn là khâu khó và yếu những căn bệnh “định kiến hẹp là để có kiến thức, để làm việc,<br /> nhất”. Song, theo Hồ Chí Minh, hòi”, “gia đình dòng tộc chủ “để phụng sự Tổ quốc, phụng sự<br /> dù khó đến mấy có dân chúng nghĩa”, “địa phương cục bộ”, nhân dân”, chứ không phải học<br /> cũng sẽ làm được, không có sự “kéo bè kéo cánh, “yêu nên tốt, chỉ vì bằng cấp, để “mặc cả với<br /> tham gia của dân chúng thì sẽ ghét nên xấu” trong đánh giá, Đảng, với tố chức”. Học chỉ để<br /> không xong. lựa chọn cán bộ. Theo Hồ Chí “mặc cả với Đảng, với tổ chức”<br /> 1. Tư tưởng Hồ Chí Minh về Minh, mắc phải những căn là học không thực sự, học chỉ cốt<br /> sự cần thiết phải phát huy vai bệnh đã nêu thì sẽ không biết vì bằng cấp, “để thăng quan, tiến<br /> trò của nhân dân trong công xem người, xem việc, không biết chức”. Sở dĩ Hồ Chí Minh không<br /> tác đánh giá cán bộ. “cất nhắc người tốt, đề phòng lấy bằng cấp làm tiêu chuẩn là vì<br /> Cần phải dựa vào nhân dân, người gian”. Và, để khắc phục nó dễ làm nảy sinh hiện tượng<br /> quan tâm phát huy vai trò của được những căn bệnh như đã chạy theo bằng cấp và nhiều tiêu<br /> nhân dân là vì chỉ có sự tham gia nêu thì đòi hỏi: cực khác trong giáo dục và trong<br /> của nhân dân mới có thể đảm Một là phải xác định được công tác cán bộ.<br /> bảo được sự khách quan, công tiêu chuẩn đối với cán bộ và Hai là phải căn cứ vào những<br /> tâm, không “thiên tư, thiên vị”, phải căn cứ vào tiêu chuẩn đã việc làm của cán bộ và kết quả<br /> không có những tiêu cực trong được xác định để đánh giá, lựa thực hiện nhiệm vụ của cán bộ<br /> đánh giá, lựa chọn cán bộ. Theo chọn cán bộ. Hồ Chí Minh luôn để đánh giá cán bộ. Đánh giá<br /> Hồ Chí Minh, khách quan, công khẳng định “bất kỳ ai có khả việc làm của cán bộ cần phải<br /> tâm có nghĩa là phải xuất phát năng, đủ tiêu chuẩn, cần cho phân biệt được những việc làm<br /> <br /> Ñaïi hoïc Huøng Vöông - ­Khoa hoïc Coâng ngheä 3<br />  Khoa hoïc xaõ hoäi<br /> <br /> thiết thực, vì dân, vì nước, với của cơ quan, đơn vị mà họ phụ mong muốn có được những<br /> những việc làm mang nặng hình trách. Trong công tác cán bộ, cán bộ thực sự có phẩm chất và<br /> thức, đối phó, lãng phí. Còn khi nếu để xảy ra tình trạng cán bộ năng lực, biết sống và làm việc<br /> đánh giá về kết quả thực hiện yếu kém, mất đoàn kết, đánh giá vì lợi ích của họ. Trong khi đó,<br /> nhiệm vụ của cán bộ cần phải có và sử dụng cán bộ không đúng, do có những quan hệ đan xen<br /> quan điểm toàn diện, phát triển, không có hiệu quả thì người phức tạp về lợi ích nên đánh giá<br /> lịch sử - cụ thể, phải thấy được đứng đầu cấp ủy, chính quyền của cán bộ đối với cán bộ (của<br /> những tác động của nó đến tất các cấp phải là người đầu tiên cấp trên đối với cấp dưới, của<br /> cả các lĩnh vực kinh tế, chính chịu trách nhiệm. cấp dưới đối với cấp trên) trong<br /> trị, văn hóa, xã hội và phải đặt Thực hiện tốt những yêu cầu nhiều trường hợp đã không đảm<br /> nó trong mối quan hệ với việc đã nêu là cơ sở cần thiết để có thể bảo được khách quan, công tâm,<br /> thực hiện các mục tiêu, nhiệm đảm bảo được sự khách quan, rơi vào “thiên tư, thiên vị”. Vì<br /> vụ chung của cách mạng, chứ công tâm trong đánh giá cán bộ. vậy, để có thể khắc phục được<br /> không phải đánh giá theo kiểu Song mọi quy định là do con những tiêu cực trong đánh giá,<br /> địa phương, cục bộ. người đề ra và do đó, con người lựa chọn cán bộ thì nhất thiết<br /> Ba là phải phát huy được dân cũng hoàn toàn có khả năng vượt phải dựa vào nhân dân. Hồ Chí<br /> chủ trong công tác đánh giá cán qua, hay lách qua được những Minh khẳng định: “để cho dân<br /> bộ. Thực hiện tốt nguyên tắc tập quy định của mình. Đây cũng chúng phê bình cán bộ, dựa vào<br /> thể lãnh đạo, cá nhân phụ trách. chính là nguyên nhân dẫn đến ý kiến của họ mà cất nhắc cán<br /> Lãnh đạo cần phải tập thể vì tình trạng nơi này, nơi khác luôn bộ, nhất định không xảy ra thiên<br /> một người dù khôn ngoan, tài có một số người tìm mọi cách để tư, thiên vị, nhất định hợp lý và<br /> giỏi mấy, dù nhiều kinh nghiệm lách luật, để bao biện, bao che công bằng”.<br /> đến đâu, cũng chỉ trông thấy, chỉ cho những sai lầm, khuyết điểm Theo Hồ Chí Minh, cần phải<br /> xem xét được một hoặc một số của nhau. Nó dẫn đến tình trạng, dựa vào ý kiến của nhân dân còn<br /> mặt của một vấn đề, không thể ở nhiều nơi có những cán bộ yếu là vì nhân dân là những người<br /> trông thấy và xem xét được tất kém, mắc sai lầm, khuyết điểm, có thể biết được tất cả những<br /> cả mọi mặt của nó. Hơn nữa, thậm chí kéo dài, nhưng không việc làm, những quan hệ của cán<br /> theo Hồ Chí Minh, nếu lãnh được phát hiện, hoặc chậm được bộ. Trong quan hệ với cấp trên,<br /> đạo không tập thể, thì dễ dẫn phát hiện xử lý. nhiều người thường tìm mọi<br /> đến “cái tệ bao biện, độc đoán, Cán bộ là người lãnh đạo và cách để được “ghi điểm”, che đậy<br /> chủ quan”. cũng là người đầy tớ thật trung những yếu kém, khuyết điểm và<br /> Bốn là phải có những quy thành của nhân dân. Nhân dân do đó làm cho cấp trên nhiều<br /> định rõ về thẩm quyền và trách là những người làm chủ và cũng khi không biết và không đánh<br /> nhiệm của người đứng đầu là những người chịu sự lãnh giá đúng được cấp dưới. Song<br /> cấp ủy, chính quyền các cấp, đạo, quản lý của cán bộ. Hồ Chí với nhân dân, những yếu kém,<br /> các ngành. Thực tế cho thấy, Minh khẳng định: “dân chúng là khuyết điểm của cán bộ thường<br /> dù muốn hay không muốn, ý những người chịu đựng cái kết được bộc lộ rõ. Tai mắt của<br /> kiến của người đứng đầu cấp quả của sự lãnh đạo”. Lắng nghe nhân dân (bao gồm nhiều giai<br /> ủy, chính quyền các cấp cũng ý kiến của nhân dân, dựa vào ý cấp, tầng lớp, qua nhiều thế hệ,<br /> có ảnh hưởng rất lớn, nếu như kiến của nhân dân cũng có nghĩa nhiều thời kỳ khác nhau) ở đâu<br /> không muốn nói là chi phối đến là lắng nghe và dựa vào ý kiến cũng có, việc gì họ cũng nghe,<br /> các thành viên trong tập thể của những người đang chịu sự cũng thấy. Đặc điểm của nhân<br /> lãnh đạo. Vì vậy, người đứng lãnh đạo, quản lý của cán bộ. Do dân là hay so sánh. “Họ so sánh<br /> đầu cấp ủy, chính quyền các cấp “chịu kết quả của sự lãnh đạo” và bây giờ và họ so sánh thời kỳ<br /> phải là người chịu trách nhiệm do liên quan trực tiếp đến lợi ích đã qua. Họ so sánh từng việc và<br /> chính về tình hình phát triển của bản thân nên nhân dân luôn họ so sánh toàn bộ phận”. Bằng<br /> <br /> 4 Ñaïi hoïc Huøng Vöông - K<br /> ­ hoa hoïc Coâng ngheä<br />  Khoa hoïc xaõ hoäi<br /> <br /> cách cách đó, nhân dân có thể đánh giá cán bộ, quy trình và vậy, thì dân chúng sẽ không tin<br /> biết được, chỉ ra được đâu là cán phương pháp đánh giá cán bộ, chúng ta. Biết, họ cũng không<br /> bộ tốt, đâu là cán bộ yếu kém. quyền hạn và trách nhiệm của nói. Nói, họ cũng không nói<br /> Như vậy, theo Hồ Chí Minh, cán bộ, những chế độ chính sách hết”. “Phải nhiệt thành”, “khiêm<br /> dựa vào nhân dân là cơ sở để có có liên quan đến cán bộ. tốn” có nghĩa là phải thực sự<br /> thể đánh giá, lựa chọn đúng cán Lãnh đạo phải gắn với kiểm lắng nghe ý kiến của nhân dân,<br /> bộ. Nó cũng là cơ sở để có thể tra, kiểm soát. Không quan tâm dựa vào ý kiến của nhân dân để<br /> đảm bảo được sự khách quan, làm tốt công tác kiểm tra, kiểm đánh giá, lựa chọn cán bộ. Phải<br /> công tâm, không “thiên tư, thiên soát cũng có nghĩa là không “quyết tâm” có nghĩa là dù khó<br /> vị”, không có tiêu cực trong đánh quan tâm, hoặc buông lỏng sự khăn, phức tạp đến mấy cũng<br /> giá, lựa chọn cán bộ. Nhân dân là lãnh đạo. Chủ tịch Hồ Chí Minh phải tổ chức để nhân dân tham<br /> những người luôn mong muốn khẳng định lãnh đạo đúng là gia vào quản lý, đánh giá cán bộ.<br /> có được những cán bộ thực phải quyết định mọi vấn đề cho Làm được những điều như vậy<br /> sự có phẩm chất và năng lực. đúng, phải tổ chức thi hành cho thì nhân dân mới tin tưởng vào<br /> Họ luôn ý thức được rằng phải đúng và phải tổ chức kiểm tra, sự lãnh đạo của Đảng và mới<br /> có những cán bộ như vậy thì kiểm soát cho tốt. Theo Chủ tích cực tham gia vào các công<br /> quyền và lợi ích của họ mới có tịch Hồ Chí Minh, kiểm soát việc của Đảng, trong đó có việc<br /> thể được đảm bảo. Họ là những khéo, bao nhiêu khuyết điểm lòi quản lý, đánh giá cán bộ.<br /> người hoàn toàn có thể biết được ra hết, hơn nữa kiểm tra khéo Theo Chủ tịch Hồ Chí Minh,<br /> những việc làm của cán bộ, phân về sau khuyết điểm nhất định “Có nhiều cách hỏi ý kiến dân<br /> biệt được đâu là những việc làm bớt đi. Có kiểm tra, kiểm soát chúng. Nói chuyện với từng<br /> thiết thực, xuất phát từ tinh thần tốt thì “mới biết rõ cán bộ và người. Nói chuyện với đông<br /> trách nhiệm, thực sự vì lợi ích nhân viên tốt hay xấu, mới biết người. Khai hội, nói chuyện với<br /> của họ, với đâu chỉ là những việc rõ ưu điểm và khuyết điểm của tầng lớp này, nói chuyện với<br /> làm mang nặng động cơ lợi ích cơ quan, mới biết rõ ưu điểm tầng lớp khác, với mọi tầng lớp”.<br /> cá nhân, hình thức, đối phó, cơ và khuyết điểm của các mệnh Nhân dân có thể trực tiếp hoặc<br /> hội, thủ đoạn. lệnh và nghị quyết”. Song “muốn gián tiếp tham gia đánh giá cán<br /> 2. Tư tưởng Hồ Chí Minh về kiểm soát đúng thì cũng phải bộ. Với cán bộ cơ sở, phạm vi lấy<br /> những giải pháp cơ bản nhằm có quần chúng giúp mới được”. ý kiến không lớn, việc lấy ý kiến<br /> phát huy vai trò của nhân dân Vì vậy, nâng cao trình độ hiểu của nhân dân có thể bằng hình<br /> trong công tác đánh giá cán bộ. biết cho nhân dân là cơ sở để thức trực tiếp. Còn với những<br /> Theo Chủ tịch Hồ Chí Minh, họ ngày càng có khả năng tham cán bộ ở cấp cao hơn, phạm vi<br /> để nhân dân thực sự tham gia gia vào việc kiểm tra, kiểm soát cần lấy ý kiến rộng hơn, việc lấy<br /> vào các công việc của Đảng, Nhà các công việc của Đảng và Nhà ý kiến của nhân dân có thể bằng<br /> nước, trong đó có việc quản lý, nước, trong đó có việc đánh giá, những hình thức gián tiếp. Các<br /> đánh giá cán bộ, thì cần phải lựa chọn cán bộ. tổ chức chính trị - xã hội là nơi<br /> nâng cao trình độ hiểu biết về Cách mạng là sự nghiệp tuyên truyền, vận động, tập hợp<br /> mọi mặt của nhân dân, mà trước của nhân dân, do nhân dân và quần chúng. Đảng cần phải quan<br /> hết là phải nâng cao trình độ hiểu vì nhân dân. Vì vậy, Đảng phải tâm phát huy vai trò của các tổ<br /> biết của nhân dân về các đường xuất phát từ nhân dân, lắng chức chính trị - xã hội trong việc<br /> lối, chủ trương của Đảng, chính nghe và tôn trọng ý kiến của tham gia vào công tác quản lý,<br /> sách và pháp luật của Nhà nước. nhân dân. Hồ Chí Minh khẳng đánh giá cán bộ. Việc tham gia<br /> Trong công tác đánh giá cán bộ, định: “Muốn hiểu biết, học hỏi vào quản lý, giám sát cán bộ và<br /> cần phải tuyên truyền, phổ biến, dân chúng thì ắt phải có nhiệt công tác cán bộ, cần được coi<br /> công khai để nhân dân nắm vững thành, có quyết tâm, phải khiêm là nội dung hoạt động của các<br /> được tiêu chuẩn cán bộ, tiêu chí tốn, phải chịu khó. Nếu không tổ chức chính trị - xã hội. Nhân<br /> <br /> Ñaïi hoïc Huøng Vöông - ­Khoa hoïc Coâng ngheä 5<br />  Khoa hoïc xaõ hoäi<br /> <br /> dân còn thực hiện quyền quản vào nhân dân còn là cơ sở để Một trong những nguyên nhân<br /> lý, giám sát của mình thông qua đảm bảo cho việc đánh giá, lựa cơ bản của tình trạng đã nêu là<br /> các đại biểu Quốc hội và Hội chọn cán bộ không bị rơi vào do chúng ta chưa phát huy được<br /> đồng nhân dân các cấp. Vì vậy “thiên tư, thiên vị”. Nhân dân rất tốt vai trò của nhân dân tham<br /> cần có quy định về việc đại biểu sáng suốt vì họ là những người gia vào xây dựng Đảng, vào việc<br /> Quốc hội và Hội đồng nhân “chịu cái kết quả của sự lãnh quản lý, đánh giá cán bộ. Dưới<br /> dân các cấp phải thường xuyên đạo”, họ luôn mong muốn có ánh sáng của tư tưởng Hồ Chí<br /> tiếp xúc để lắng nghe ý kiến của được những cán bộ thực sự có Minh, Đảng ta khẳng định việc<br /> nhân dân về cán bộ và công tác phẩm chất và năng lực, tai mắt xây dựng Đảng, trong đó có<br /> đánh giá cán bộ. của họ ở đâu cũng có. Song, để công tác cán bộ, đánh giá cán bộ,<br /> Nhân dân bao gồm nhiều phát huy được vai trò của nhân cần phải quan tâm phát huy vai<br /> tầng lớp khác nhau, có trình độ dân, cần phải quan tâm nâng trò của nhân dân, thường xuyên,<br /> khác nhau, ý kiến khác nhau. Vì cao trình độ hiểu biết của nhân định kỳ “tổ chức để nhân dân<br /> vậy, lắng nghe ý kiến của nhân dân, tuyên truyển phổ biến, góp ý kiến xây dựng Đảng”, “ban<br /> dân nhưng “không được theo công khai để nhân dân nắm<br /> hành quy chế giám sát (trực tiếp<br /> đuôi quần chúng”, “không phải vững các đường lối, chủ trương<br /> và gián tiếp) của nhân dân đối<br /> dân chúng nói gì, ta cũng nhắm của Đảng, chính sách và pháp<br /> với cán bộ, đảng viên, tổ chức<br /> mắt theo”, mà cần phải biết “chọn luật của Nhà nước, trong đó có<br /> đảng và chính quyền các cấp”,<br /> lấy ý kiến đúng, đưa ra cho dân những quy định, hướng dẫn của<br /> “cán bộ chủ chốt và cán bộ dân<br /> chúng bàn bạc, lựa chọn lại, để Đảng và Nhà nước về cán bộ và<br /> cử các cấp phải thường xuyên<br /> nâng cao dần dần sự giác ngộ công tác đánh giá cán bộ; cần<br /> tiếp xúc, đối thoại trực tiếp với<br /> của dân chúng”. Đánh giá cán bộ phải có những việc làm cụ thể để<br /> nhân dân tin tưởng rằng ý kiến nhân dân”.<br /> nhất thiết phải theo ý kiến của<br /> của họ được lắng nghe, được tôn Tài liệu tham khảo<br /> nhân dân, có như vậy thì nhân<br /> trọng và cần phải có những hình 1. Đảng Cộng sản Việt Nam<br /> dân mới tin tưởng vào sự lãnh<br /> đạo của Đảng. Ý kiến của nhân thức tổ chức phù hợp, thuận lợi (2009): Văn kiện Hội nghị lần<br /> dân cần được coi là ý kiến phản để nhân dân tham gia vào đánh thứ chín Ban Chấp hành Trung<br /> biện đối với những đánh giá, lựa giá, lựa chọn cán bộ. ương khóa X, NXB Chính trị<br /> chọn cán bộ của cấp có thẩm Trong những năm qua, Đảng Quốc gia, Hà Nội, Tr 213.<br /> quyền. Trong những trường ta luôn quan tâm đến công tác 2. Hồ Chí Minh (1995): Toàn<br /> hợp ý kiến của nhân dân chưa cán bộ, trong đó có đánh giá cán tập, Tập 5, NXB Chính trị Quốc<br /> có sự thống nhất với đánh giá, bộ. Đây là cơ sở giúp cho Đảng gia, Hà Nội, Tr 252.<br /> lựa chọn cán bộ của tổ chức, ta luôn có một đội ngũ cán bộ 3. Hồ Chí Minh (1995): Toàn<br /> có nhiều điểm còn mâu thuẫn có phẩm chất và năng lực, đáp tập, Tập 10, NXB Chính trị Quốc<br /> thì cần phải điều tra xác minh ứng được những yêu cầu đòi gia, Hà Nội, Tr 466 - 467.<br /> làm rõ và cần phải tổ chức để hỏi của thực tiễn cách mạng.<br /> 4. Hồ Chí Minh (1995): Toàn<br /> nhân dân “bàn bạc, lựa chọn lại”. Những thành tựu to lớn mà<br /> tập, Tập 5, NXB Chính trị Quốc<br /> Theo Hồ Chí Minh, “như thế Đảng và nhân dân ta đạt được<br /> gia, Hà Nội, Tr 505; 285; 296;<br /> hơi phiền một chút, phiền cho luôn có sự đóng góp to lớn của<br /> đội ngũ cán bộ, đảng viên. Song 295; 287-288; 285-286; 293; 296;<br /> những người lười biếng học hỏi<br /> và giải thích, nhưng việc gì cũng bên cạnh những thành tựu đạt 297; 294.<br /> nhất định thành công”. được, công tác cán bộ ở nước ta 5. Đảng Cộng sản Việt Nam<br /> Như vậy, theo Hồ Chí Minh, hiện nay còn nhiều hạn chế, yếu (2012): Văn kiện Hội nghị lần<br /> cần phải dựa vào nhân dân, phát kém. Ở nhiều nơi, việc “đánh thứ tư Ban Chấp hành Trung<br /> huy vai trò của nhân dân là vì giá, bố trí cán bộ còn chưa thật ương khóa XI, NXB Chính trị<br /> nhân dân rất sáng suốt, cán bộ công tâm, khách quan, không vì Quốc gia, Hà Nội, Tr 22; 33-37.<br /> nào tốt, cán bộ nào yếu kém yêu cầu công việc, bố trí không<br /> nhân dân đều có thể biết. Dựa đúng sở trường, năng lực” (14). (Xem tiếp trang 20)<br /> <br /> 6 Ñaïi hoïc Huøng Vöông - K<br /> ­ hoa hoïc Coâng ngheä<br />