Phát triển năng lực của cán bộ quản lý ở các trường phổ thông dân tộc nội trú và phổ thông dân tộc bán trú, đáp ứng yêu cầu cách mạng công nghiệp 4.0

Tạp chí Nghiên cứu Dân tộc KHOA HỌC, GIÁO DỤC VÀ CÔNG NGHỆ<br /> <br /> <br /> PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC CỦA CÁN BỘ QUẢN LÝ Ở CÁC<br /> TRƯỜNG PHỔ THÔNG DÂN TỘC NỘI TRÚ VÀ PHỔ THÔNG<br /> DÂN TỘC BÁN TRÚ, ĐÁP ỨNG YÊU CẦU CÁCH MẠNG<br /> CÔNG NGHIỆP 4.0<br /> Ngô Viết Sơn(1)<br /> <br /> S au khi làm rõ các thuật ngữ: Năng lực, cán bộ quản lý giáo dục, năng lực thực hiện nhiệm vụ<br /> chính của cán bộ quản lý giáo dục và điều kiện bảo đảm có một quyết định quản lý đúng, người<br /> viết muốn đề xuất các điều kiện để phát triển năng lực thực hiện nhiệm vụ chính của cán bộ quản lý<br /> giáo dục trong bối cảnh hiện nay ở Việt Nam, trên cơ sở đó đưa ra quan điểm khi áp dụng với cán bộ<br /> quản lý ở các cơ sở giáo dục dành cho người dân tộc thiểu số.<br /> Từ khóa: Năng lực; cán bộ quản lý giáo dục; quyết định quản lý; dân tộc thiểu số.<br /> <br /> 1. Mở đầu Năng lực của một người trước một nhiệm vụ phụ<br /> Mục tiêu tổng quát trong công cuộc đổi mới căn thuộc vào nhiều yếu tố, cả chủ quan và khách quan.<br /> bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu Những yếu tố chủ quan thường được bàn đến là:<br /> công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh Nhận thức (NT), kỹ năng (KN) và thái độ (TĐ) của<br /> tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội người đó trước một nhiệm vụ được giao.<br /> nhập quốc tế ở Việt Nam đã được xác định: “Tạo Với cách hiểu từng khái niệm NT, KN và TĐ<br /> chuyển biến căn bản, mạnh mẽ về chất lượng, hiệu như sau:<br /> quả giáo dục, đào tạo; đáp ứng ngày càng tốt hơn Nhận thức là quá trình phản ánh biện chứng hiện<br /> công cuộc xây dựng, bảo vệ Tổ quốc và nhu cầu thực khách quan vào trong bộ óc của con người, bắt<br /> học tập của nhân dân. Giáo dục con người Việt Nam đầu từ việc sử dụng trực tiếp các giác quan để tìm<br /> phát triển toàn diện và phát huy tốt nhất tiềm năng, hiểu sự vật hiện tượng đến việc tư duy lại để hình<br /> khả năng sáng tạo của mỗi cá nhân; yêu gia đình, thành khái niệm, phán đoán và liên kết các phán<br /> yêu Tổ quốc, yêu đồng bào; sống tốt và làm việc đoán để rút ra kết luận mới, cuối cùng, kết luận mới<br /> hiệu quả”. đó được đem kiểm nghiệm và chứng minh trong<br /> Cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ 4 với đặc thực tiễn.<br /> điểm là tận dụng triệt để sức mạnh lan tỏa của số hóa Trong ngôn ngữ thông thường khái niệm hiểu<br /> và công nghệ thông tin là thực trạng đang hiện hữu biết hay tri/kiến thức được sử dụng như từ đồng ng-<br /> trong xã hội Việt Nam và trên thế giới hiện nay. Ngày hĩa với nhận thức– Điều này lý giải tại sao người ta<br /> 04/5/2017, Thủ tướng Chính phủ Việt Nam đã ban hay dùng từ kiến thức thay vì phải dùng từ nhận thức.<br /> hành Chỉ thị số 16/CT-TTg về việc tăng cường năng Kỹ năng của con người là khả năng vận dụng tri/<br /> lực tiếp cận Cách mạng Công nghiệp lần thứ 4, trong kiến thức (nhận thức trong ngôn ngữ thông thường)<br /> đó có khẳng định nhiệm vụ cụ thể đối với Bộ Giáo một cách thuần thục, do được lặp đi lặp lại sau một<br /> dục và Đào tạo: “Thúc đẩy triển khai giáo dục về thời gian dài, một cách có ý thức hoặc vô ý thức, để<br /> khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán học (STEM) giải quyết một nhiệm vụ cụ thể.<br /> trong chương trình giáo dục phổ thông; tổ chức thí Thái độ là một bộ phận hợp thành, một thuộc<br /> điểm tại một số trường phổ thông ngay từ năm học tính trọn vẹn của ý thức; qui định sẵn sàng hành<br /> 2017-2018. Nâng cao năng lực nghiên cứu, giảng động của con người đối với đối tượng theo một<br /> dạy trong các cơ sở giáo dục đại học; tăng cường hướng nhất định, được bộc lộ ra bên ngoài thông<br /> giáo dục những kỹ năng, kiến thức cơ bản, tư duy qua hành vi, cử chỉ, nét mặt và lời nói của người đó<br /> sáng tạo, khả năng thích nghi với những yêu cầu của trong những tình huống, điều kiện cụ thể.<br /> cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ 4”. Để xem xét một cách toàn diện hơn về năng lực<br /> Để đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào của một người trước một nhiệm vụ, người nghiên<br /> tạo trước bối cảnh của Việt Nam như đã trình bày ở cứu cần phải bàn tới 2 yếu tố có liên quan đó là: Sức<br /> trên, một yếu tố đột phá phải quan tâm đó là: Năng khỏe (SK) của người đó và môi trường (MT) trong<br /> lực thực hiện nhiệm vụ chính của cán bộ quản lý quá trình người đó thực thi nhiệm vụ của mình.<br /> giáo dục là gi? Với những điều kiện nào thì có thể Trong đó, hiểu môi trường là: “Bao gồm các yếu<br /> phát triển được năng lực thực hiện nhiệm vụ chính tố tự nhiên và các yếu tố vật chất nhân tạo, quan hệ<br /> của cán bộ quản lý giáo dục? mật thiết với nhau, bao quanh con người, có ảnh<br /> 2. Năng lực của một người trước một nhiệm vụ hưởng tới đời sống, sản xuất, sự tồn tại, phát triển<br /> <br /> Ngày nhận bài: 13/1/2018; Ngày phản biện: 29/1/2018; Ngày duyệt đăng: 8/2/2018 57<br /> (1)<br /> Học viện Quản lý Giáo dục, e-mail: sdtlam@yahoo.com.vn<br /> Tạp chí Nghiên cứu Dân tộc KHOA HỌC, GIÁO DỤC VÀ CÔNG NGHỆ<br /> <br /> của con người và tự nhiên”. thành công.<br /> Tóm lại, năng lực của một con người trước một Như vậy, khái niệm CBLĐ chỉ xuất hiện và<br /> nhiệm vụ là toàn bộ khả năng của họ về mặt nhận chỉ ứng với một người khi đề cập tới một tập thể<br /> thức, kỹ năng, thái độ và sức khỏe cũng như khả người cùng thực hiện một nhiệm vụ theo mục tiêu<br /> năng ứng xử của họ trước điều kiện môi trường và nguyên tắc đã được thống nhất, những người còn<br /> nhằm đáp ứng theo một mức độ nhất định việc hoàn lại trong tập thể đó, một cách khái quát, không kể<br /> thành nhiệm vụ đó. đến mức độ ảnh hưởng, họ đều thực thi những quyết<br /> Để khái quát cho dễ nhớ và để khẳng định năng định quản lý của CBLĐ, có nghĩa là, một cách khái<br /> lực của một người trước một nhiệm vụ luôn phụ quát, ta có thể coi họ là những CBQL.<br /> thuộc vào sự biến động của 5 yếu tố, có thể mô Ta có thể thấy: Nhìn vào một tập thể/đơn vị/<br /> phỏng “Năng lực” bởi “công thức”: tổ chức được xã hội công nhận, ngoài một người<br /> y(NL)= f(NT, KN, TĐ, SK, MT) hay NL = f(NT, được gọi là CBLĐ, thì các CBQL được chia làm<br /> KN, TĐ, SK, MT) hai nhóm:<br /> (với NL: Năng lực; NT: Nhận thức; KN: Kỹ năng; - Nhóm được hưởng “phụ cấp chức vụ lãnh đạo”.<br /> TĐ: Thái độ; SK: Sức khỏe; MT: Môi trường) - Nhóm không được hưởng “phụ cấp chức vụ<br /> Trong đó 3 yếu tố chính cần xem xét là: Nhận lãnh đạo”.<br /> thức, kỹ năng và thái độ. Nhóm được hưởng “phụ cấp chức vụ lãnh đạo”<br /> 3. Cán bộ quản lý giáo dục không nhiều, bao gồm: Cấp phó của người đứng<br /> Ta sẽ tiếp cận khái niệm cán bộ quản lý giáo đầu; Người đứng đầu và cấp phó của họ trong một<br /> dục theo góc độ: Hiểu khái niệm cán bộ lãnh đạo và tập thể/đơn vị/tổ chức trực thuộc hay trong một tổ<br /> khái niệm cán bộ quản lý ở góc độ chung sau đó đưa chức chính trị/tổ chức chính trị-xã hội/tổ chức xã<br /> 2 khái niệm này vào ngành giáo dục để hiểu về khái hội đồng cấp hoặc trực thuộc.<br /> niệm cán bộ quản lý giáo dục. Tuy nhiên, hiện nay có sự không trùng khớp<br /> Trong nhiều trường hợp, chức năng, nhiệm vụ trong nhận thức giữa lý luận và thực tế về khái<br /> của “cán bộ lãnh đạo” và “cán bộ quản lý” trùng niệm CBQL. Trong thực tế, vẫn có người nghĩ,<br /> lặp nhau. Sự phân biệt hai khái niệm này chỉ có tính CBQL là những người được hưởng “phụ cấp chức<br /> vụ lãnh đạo” và nói đến CBQL là muốn ám chỉ<br /> chất tương đối.<br /> người đứng đầu.<br /> Tính chất tương đối giữa hai khái niệm “cán bộ CBQL giáo dục đề cập trong bài viết này được<br /> lãnh đạo” và “cán bộ quản lý” có thể mô tả như sau: dẫn xuất từ cách hiểu thế nào là CBLĐ, thế nào là<br /> Khi người cán bộ quản lý (CBQL) thực hiện một CBQL như đã trình bày ở trên. Tức là, khi đề cập đến<br /> quyết định của người cán bộ lãnh đạo (CBLĐ), đến CBQL giáo dục là đề cập đến CBLĐ hoặc CBQL hay<br /> lượt mình, người cán bộ quản lý này trước nhiệm vụ cả hai khái niệm này đối với các cá nhân đang thực<br /> cụ thể mà họ đảm nhận họ lại có thể đóng vai trò là thi một nhiệm vụ cụ thể trong vai trò của một người<br /> người CBLĐ. lãnh đạo hay quản lý trong lĩnh vực giáo dục.<br /> Nói một cách đơn giản: Trong tập thể này họ là CBQL giáo dục có các đặc điểm riêng đó là:<br /> người CBLĐ, nhưng trong một tập thể khác họ chỉ Họ chủ yếu đối diện với các nhiệm vụ giáo dục và<br /> là CBQL. thường xuyên ở trong môi trường giáo dục.<br /> Có thể vắn tắt để phân biệt về mặt hình thức hai 4. Năng lực thực hiện nhiệm vụ chính của cán<br /> khái niệm này như sau: bộ quản lý giáo dục<br /> “ “Cán bộ lãnh đạo” là chỉ những người đứng Năng lực thực hiện nhiệm vụ chính của một<br /> đầu, phụ trách một tổ chức, đơn vị, phong trào nào CBLĐ/CBQL trước một nhiệm vụ cụ thể hay một<br /> đó do bầu cử hoặc chỉ định…”. đơn vị cụ thể, là năng lực đưa ra các quyết định<br /> “ “Cán bộ quản lý” là người mà hoạt động nghề quản lý (QĐQL) đúng khi tác động trực tiếp đến<br /> nghiệp của họ hoàn toàn hay chủ yếu gắn với việc đối tượng quản lý thông qua bốn quá trình (còn<br /> thực hiện chức năng quản lý; là người điều hành, được gọi là 4 chức năng quản lý): Lập kế hoạch, tổ<br /> hướng dẫn và tổ chức thực hiện những quyết định chức, chỉ đạo và kiểm tra một cách có hướng đích,<br /> của cán bộ lãnh đạo…”. không vi phạm nguyên tắc nhằm đạt được mục tiêu<br /> Thực tế ta có thể hiểu: Một người trong một tập đã được tập thể thống nhất.<br /> thể rất có thể trở thành người đứng đầu tập thể đó Như vậy năng lực thực hiện nhiệm vụ chính của<br /> nếu xét về năng lực thực hiện nhiệm vụ, nói một CBQL giáo dục, cũng như năng lực thực hiện nhiệm<br /> cách khác, mọi người bình thường trong một tập vụ chính của CBLĐ/CBQL nói chung, đó là năng<br /> thể đều có thể trở thành người CBLĐ tập thể đó. lực đưa ra các quyết định quản lý đúng khi tác động<br /> Và một điều đương nhiên nữa là: Một người bình trực tiếp đến đối tượng quản lý thông qua bốn quá<br /> thường khi nhận một nhiệm vụ và họ có một tập trình: Lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra một<br /> thể cùng hoạt động thì đương nhiên, họ là người cách có hướng đích, không vi phạm nguyên tắc nhằm<br /> CBLĐ trước nhiệm vụ đó hoặc khi một mình đảm đạt được mục tiêu đã được tập thể thống nhất về các<br /> nhận một nhiệm vụ cụ thể, người đó phải thể hiện nội dung nhằm bảo đảm thực hiện đúng bản chất của<br /> được vai trò của người CBLĐ thì nhiệm vụ đó mới giáo dục và trong một môi trường giáo dục,<br /> <br /> 58 Số 21 - Tháng 3 năm 2018<br /> Tạp chí Nghiên cứu Dân tộc KHOA HỌC, GIÁO DỤC VÀ CÔNG NGHỆ<br /> <br /> Trong đó, cần rõ một số thuật ngữ khi mô tả đơn vị; Bảo đảm cho hoạt động của đơn vị trước<br /> năng lực thực hiện nhiệm vụ chính của CBQL giáo sau như một, vận hành trên một quĩ đạo định trước<br /> dục như sau: nhằm đạt mục tiêu như đã dự kiến. Với vai trò: Là<br /> Bản chất của giáo dục: Là sự truyền đạt và lĩnh sự “khởi động” và bảo đảm cho các bộ phận trong<br /> hội kinh nghiệm lịch sử-xã hội của các thế hệ loài đơn vị “vận hành” tốt; Bảo đảm các bộ phận có thể<br /> người, với ý nghĩa giúp các thế hệ nối tiếp nhau kế thiết lập được một mối liên hệ hợp lý nhằm phục vụ<br /> thừa, bổ sung và phát triển các tinh hoa văn hóa dân một yêu cầu thống nhất chung; Nhằm phòng ngừa<br /> tộc và nhân loại (người thầy khơi gợi người học phát và ngăn chặn các sai phạm có thể xảy ra. Nội dung<br /> hiện và đánh thức các tiềm năng sẵn có trong họ, tiếp cụ thể là:<br /> đó là quá trình làm thay đổi các phẩm chất ấy). i. Giao việc, hướng dẫn và bảo đảm các điều<br /> Môi trường giáo dục: Từ khái niệm môi trường kiện để vận hành.<br /> và bản chất của giáo dục, môi trường giáo dục được ii. Bảo đảm thông suốt cho các mối liên hệ giữa<br /> hiểu như sau, bao gồm các yếu tố tự nhiên và các các bộ phận.<br /> yếu tố vật chất nhân tạo, quan hệ mật thiết với iii. Xây dựng cơ chế động viên, khuyến khích<br /> nhau, bao quanh con người, có ảnh hưởng sự truyền nhằm tạo động lực.<br /> đạt và lĩnh hội kinh nghiệm lịch sử-xã hội của các iv. Giám sát, đôn đốc (Phải thường xuyên trừ<br /> thế hệ loài người, với ý nghĩa giúp các thế hệ nối một số ít nhiệm vụ hoặc người thực hiện nhiệm vụ<br /> tiếp nhau kế thừa, bổ sung và phát triển các tinh đặc biệt).<br /> hoa văn hóa dân tộc và nhân loại, nhằm cải thiện tốt v. Điều chỉnh nguồn lực và thời gian hoàn thành<br /> hơn đời sống, sản xuất, sự tồn tại, phát triển của con từng nhiệm vụ cụ thể nhằm đạt thời gian chung<br /> người và tự nhiên. (Phải chú ý tới các hoạt động tuyển dụng/mua sắm/<br /> Quá trình lập kế hoạch: Là quá trình từ các huy động; Sử dụng; Bồi dưỡng/bổ sung; Đánh giá).<br /> thông tin, ta dự đoán tình hình rồi xác định các Quá trinh kiểm tra: Là quá trình đánh giá và rút<br /> nhiệm vụ cụ thể và các mục tiêu tương ứng, cuối ra bài học cho một chu kỳ quản lý khác. Với vai trò:<br /> cùng là hoạch định kế hoạch hành động nhằm thực Bảo đảm có minh chứng chính xác cho quá trình<br /> hiện mục tiêu chung đã thống nhất. Với vai trò: Là đánh giá. Nội dung cụ thể là:<br /> điểm xuất phát là sự định hướng và là căn cứ cho<br /> các hoạt động thuộc các chức năng quản lý khác. i. Điều chỉnh tiêu chuẩn (mục tiêu) nếu thấy cần.<br /> Nội dung cụ thể là: ii. Kiểm tra thực trạng.<br /> i. Phân tích bối cảnh để xác định các nhiệm vụ iii. So sánh với chuẩn đã thống nhất.<br /> cụ thể và các mục tiêu tương ứng (Dùng SWOT). iv. Xử lý (Khen, chê, điều chỉnh lại kế hoạch).<br /> ii. Xây dựng cấu trúc bản kế hoạch (Dùng ma Quyết định quản lý: Quyết định quản lý của chủ<br /> trận cấp 2). thể quản lý (CBLĐ trước một nhiệm vụ cụ thể hay<br /> iii. Viết nội dung bản kế hoạch (Dùng từ cốt lõi trước một đơn vị cụ thể) chính là hành vi của chủ<br /> để ghi vào các ô của ma trận). thể quản lý nhằm đạt mục tiêu chung, từ đơn giản<br /> iv. Kiểm tra lại nội dung bản kế hoạch trước khi đến phức tạp, bao gồm: Ở mức độ thấp, gồm các<br /> ban hành chính thức. hành động tương tác có ý thức như: ánh mắt, lời<br /> nói, ngôn ngữ cơ thể hoặc phối hợp cả ba hành động<br /> Quá trình tổ chức: Là quá trình tiếp nhận và trong cùng một lúc của chủ thể quản lý. Ở mức độ<br /> hiện thực hóa các mục tiêu cụ thể từ bản kế hoạch cao: gồm các hành động tạo nên sự nêu gương của<br /> đã được ban hành gồm: Thiết lập hệ thống tổ chức chủ thể quản lý hoặc các văn bản do chủ thể quản<br /> trong đơn vị mình; tập hợp các nguồn lực và tạo ra lý ban hành.<br /> sức mạnh mới của tổ chức. Với vai trò: Là chỗ dựa<br /> để các chức năng khác phát huy tác dụng. Nội dung Có thể khái quát ý tưởng về mức độ hành vi của<br /> cụ thể là: chủ thể quản lý bằng hình 1.1 sau<br /> i. Từ nội dung bản kế hoạch, lập cơ cấu tổ chức Hành động tạo nên sự nêu gương<br /> phù hợp với thực tế trong từng nhiệm vụ cụ thể Mức độ cao của chủ thể quản lý hoặc các văn<br /> (Dựa vào trải nghiệm của bản thân hay kinh nghiệm bản do chủ thể quản lý ban hành<br /> ở nơi khác).<br /> ii. Xây dựng chức năng, nhiệm vụ tương ứng với<br /> cơ cấu tổ chức đã thiết lập. Ánh mắt, lời nói, ngôn ngữ cơ<br /> Mức độ thấp<br /> thể của chủ thể quản lý<br /> iii. Xây dựng mối quan hệ phối hợp giữa các bộ<br /> phận (Biểu thị nó qua sơ đồ Găng). Hình 1.1: Mức độ hành vi của chủ thể quản lý<br /> iv. Kiểm tra lại ba bước trên trước khi ban hành Tác động có hướng đích: Là sự điều chỉnh mối<br /> chính thức. quan hệ giữa con người và con người trong hoạt<br /> Quá trình chỉ đạo: Là quá trình tác động làm ảnh động tập thể hướng tới mục tiêu chung của tập thể<br /> hưởng tới hành vi và thái độ của những người khác (Mục tiêu chung của tập thể là những kỳ vọng được<br /> nhằm thực hiện hóa các mục tiêu cụ thể; Giúp tạo ra thống nhất của tập thể đó trong một giai đoạn xác<br /> động lực lao động tích cực của các thành viên trong định nào đó).<br /> <br /> <br /> Số 21 - Tháng 3 năm 2018 59<br /> Tạp chí Nghiên cứu Dân tộc KHOA HỌC, GIÁO DỤC VÀ CÔNG NGHỆ<br /> <br /> 5. Điều kiện để bảo đảm có quyết định quản đối với từng cấp, bậc học; chuẩn đối với từng cấp<br /> lý đúng quản lý trong hệ thống giáo dục (Chính các chuẩn<br /> Để có quyết định quản lý đúng, chủ thể quản lý này kết hợp với các Điều lệ tương ứng đã có sẽ định<br /> phải thường xuyên rèn luyện các thao tác tư duy khi hướng cho CBQL giáo dục phấn đấu để bảo đảm<br /> thực hiện chức năng quản lý của mình. yếu tố thứ nhất: Yếu tố nhận thức).<br /> Thao tác tư duy của chủ thể quản lý khi thực hiện ii. Tuân thủ đúng các yêu cầu khi bổ nhiệm<br /> chức năng quản lý của mình được hiểu là: Chủ thể người đứng đầu một đơn vị/tổ chức hay khi giao<br /> quản lý phải cân nhắc bốn điều kiện, đó là, Thông trách nhiệm cho một người trước một nhiệm vụ cụ<br /> tin có xác thực không? Trong những điều kiện cụ thể. Một yêu cầu trọng yếu trong điều kiện thứ 2<br /> thể nào? Phương pháp nào sẽ được áp dụng? Hành này là: Người được giao nhiệm vụ đã thành công<br /> động sẽ thực hiện có vi phạm nguyên tắc không? khi đóng vai trò là CBLĐ trong quá khứ chưa? Nói<br /> (có thể nói vắn tắt, 4 điều kiện là: “Thông, Điều, một cách khác, sự từng trải của họ trong lĩnh vực<br /> Phương, Nguyên“). mà cấp có thẩm quyền định giao cho họ cụ thể ra<br /> Trong đó sao? (Chính yêu cầu này sẽ khuyến khích và định<br /> o Thông tin xác thực: Được hiểu là những thông hướng cho CBQL giáo dục tự rèn luyện khả năng<br /> tin đã được chứng minh thông qua những kết quả, của bản thân để những khả năng sẵn có trong họ<br /> những hành động cụ thể đã có. hoặc họ tiếp nhận được trong thực tế cuộc sống trở<br /> o Điều kiện cụ thể: Phải xem xét trên cả hai mặt. thành kỹ năng của bản thân. Rèn luyện các thao<br /> Một là, mục tiêu của chủ thể quản lý lúc đó là gì; tác tư duy trước khi đưa ra một quyết định quản<br /> Hai là, môi trường cụ thể lúc đó ra sao. lý chính là điều kiện tiên quyết để trở thành một<br /> o Phương pháp phù hợp: Trong quản lý, có rất CBQL/CBLĐ thành công).<br /> nhiều phương pháp. Bằng cách khái quát vĩ mô, có iii. Thái độ khi thực hiện nhiệm vụ của người sẽ<br /> 3 phương pháp cơ bản: Phương pháp tổ chức, hành được giao nhiệm vụ là một thách thức đối với các<br /> chính; Phương pháp tâm lý, xã hội và phương pháp cấp có thẩm quyền. Đây là một điều kiện quan trọng<br /> kinh tế. Tuy nhiên, phương pháp phù hợp được áp nhưng khó nhận dạng chính xác ngay được; Hơn<br /> dụng để xử lý trong những tình huống cụ thể khi nữa, để phát triển được thái độ tích cực của một<br /> chủ thể quản lý thực thi các chức năng quản lý lại con người phải là một quá trình, không thể trong<br /> phụ thuộc phần lớn vào sự từng trải của chủ thể một thời gian ngắn. Từ khái niệm thái độ, có thể<br /> quản lý... hình dung việc đánh giá về thái độ của một người<br /> o Không vi phạm nguyên tắc: Được hiểu là không trước một nhiệm vụ cụ thể là sự sẵn sàng của người<br /> vi phạm các quy định còn có hiệu lực đã được công đó trước nhiệm vụ theo một hướng nhất định trong<br /> bố chính thức của người có thẩm quyền. một quá trình thực thi nhiệm vụ đó, nó được bộc lộ<br /> Nói tóm lại, nếu chủ thể quản lý đưa ra một quyết ra bên ngoài thông qua hành vi, cử chỉ, nét mặt và<br /> định quản lý trong quá trình thực hiện chức năng lời nói của người đó trong những tình huống, điều<br /> quản lý của mình bị vi phạm một trong bốn điều kiện kiện cụ thể (Đó chính là những biểu hiện cấp thấp<br /> cần “Thông, Điều, Phương, Nguyên“ trong thao tác của quyết định quản lý).<br /> tư duy thì quyết định quản lý đó không đáp ứng được iv. Một điều hiển nhiên, điều kiện không thể<br /> mục tiêu chung và quyết định quản lý đó không được thiếu để phát triển năng lực thực hiện một nhiệm<br /> đời sống thực tế chấp nhận. vụ là sức khỏe của người được trao nhiệm vụ trước<br /> 6. Điều kiện để phát triển năng lực thực hiện các sức ép về kinh tế, xã hội, tâm lý trong quá trình<br /> nhiệm vụ chính của cán bộ quản lý giáo dục thực thi nhiệm vụ.<br /> trong bối cảnh hiện nay ở Việt Nam v. Điều kiện tối thiểu cuối cùng là phải có môi<br /> Tìm điều kiện để phát triển năng lực thực hiện trường phù hợp. Thực tế đã cho thấy, để có một môi<br /> nhiệm vụ chính của CBQL giáo dục chính là việc trường phù hợp không giản đơn và yếu tố này đang là<br /> tìm điều kiện để phát triển năng lực đưa ra các quyết điểm yếu trong thực tế ở Việt Nam. Môi trường phù<br /> định quản lý đúng, kịp thời trước những tình huống hợp có ảnh hưởng rất lớn tới khả năng thành công<br /> cụ thể, khi bản thân người CBQL giáo dục đang một nhiệm vụ. Làm sao có thể thành công khi bất ngờ<br /> đóng vai trò là một CBLĐ đối với tình huống đó. gặp “thiên tai, địch họa”? Làm sao thể hiện được khả<br /> Xuất phát từ khái niệm năng lực của một con năng trước một nhiệm vụ nếu thường xuyên chỉ “ở<br /> người trước một nhiệm vụ, trong bối cảnh mục tiêu hàng dự bị”? Làm sao thể hiện được khả năng giảng<br /> tổng quát của công cuộc đổi mới căn bản, toàn diện dạy hay quản lý một cách nhanh chóng, hợp lý trong<br /> giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hoàn cảnh phải tận dụng triệt để sức mạnh lan tỏa của<br /> hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường số hóa và công nghệ thông tin khi mà các điều kiện<br /> định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế ở về cơ sở vật chất thiếu thốn, khi ta không có đủ lượng<br /> Việt Nam đã được xác định và yêu cầu tăng cường thông tin cần thiết? Làm sao thực hiện được nhiệm<br /> năng lực tiếp cận Cách mạng Công nghiệp lần thứ vụ khi quá trình thực hiện không có nguyên tắc hay<br /> 4, để phát triển năng lực của CBQL giáo dục, cần nguyên tắc đưa ra một cách tùy tiện?...<br /> phải có tối thiểu các điều sau: 7. Kết luận<br /> i. Thống nhất và công bố công khai các chuẩn Muốn hoàn thành một nhiệm vụ và phát triển<br /> <br /> 60 Số 21 - Tháng 3 năm 2018<br /> Tạp chí Nghiên cứu Dân tộc KHOA HỌC, GIÁO DỤC VÀ CÔNG NGHỆ<br /> <br /> năng lực này trong bối cảnh hiện nay ở Việt Nam, nhân dẫn đến những hạn chế, bất cập khi thực hiện<br /> mỗi CBQL giáo dục phải nhận dạng đúng các yếu việc giao trách nhiệm cụ thể về lĩnh vực giáo dục<br /> tố tạo nên năng lực thực hiện nhiệm vụ và phải hiểu cho một cá nhân ở Việt Nam, mà hơn nữa, người<br /> rõ vai trò của một người CBQL giáo dục để từ đó viết muốn chỉ ra vai trò, trách nhiệm của các cá<br /> có định hướng cho mình trong quá trình hoàn thiện nhân/tập thể trong việc tạo ra các điều kiện tối thiểu<br /> bản thân. để phát triển được năng lực thực hiện nhiệm vụ<br /> Năng lực thực hiện nhiệm vụ chính của CBQL chính của CBQL giáo dục trong bối cảnh hiện nay<br /> giáo dục chính là năng lực đưa ra các quyết định ở Việt Nam.<br /> quản lý đúng khi tác động trực tiếp đến đối tượng Điều kiện để phát triển năng lực thực hiện nhiệm<br /> quản lý thông qua bốn quá trình (còn được gọi là 4 vụ chính của CBQL ở các cơ sở giáo dục dành cho<br /> chức năng quản lý): Lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo người dân tộc thiểu số đáp ứng yêu cầu cách mạng<br /> và kiểm tra một cách có hướng đích, không vi phạm công nghiệp 4.0 cũng chính là các điều kiện để phát<br /> nguyên tắc nhằm đạt được mục tiêu đã được tập triển năng lực thực hiện nhiệm vụ chính của CBQL<br /> thể thống nhất về các nội dung nhằm bảo đảm thực giáo dục nói chung đã được đề cập trong mục 6 ở<br /> hiện đúng bản chất của giáo dục và trong một môi trên nhưng với cách tiếp cận “vừa sức và phù hợp<br /> trường giáo dục. với thực tiễn”, trong đó phải đề cao tính minh bạch<br /> Để có những QĐQL đúng, mỗi CBQL giáo dục khi thực hiện một hoạt động nào đó và sự trải ng-<br /> phải hiểu rõ các biểu hiện của QĐQL, nó bao gồm hiệm của cá nhân khi được giao một nhiệm vụ.<br /> cả các hành động tương tác có ý thức, các hành Tài liệu tham khảo<br /> động tạo nên sự nêu gương của bản thân hoặc các [1] Ban chấp hành Trung ương, (2013), Nghị<br /> văn bản do mình ban hành. Một điều vô cùng quan quyết TW8, ĐH XI, về đổi mới căn bản, toàn diện<br /> trọng là: Mỗi CBQL phải thường xuyên rèn luyện Giáo dục và Đào tạo. NQ số 29-NQTW;<br /> các thao tác tư duy trước khi bản thân đưa ra một [2] Chính phủ, (2017), Về việc tăng cường năng<br /> QĐQL nào đó. lực tiếp cận Cách mạng Công nghiệp lần thứ 4.<br /> Những điều kiện để phát triển năng lực thực Chỉ thị 16-CT/TTg, ngày 04/5/2017 của Thủ tướng<br /> hiện nhiệm vụ chính của CBQL giáo dục trong bối Chính phủ;<br /> cảnh hiện nay ở Việt Nam đã đề cập là những điều<br /> [3] Vũ Hữu Ngoạn, (2001), Tìm hiểu một số khái<br /> kiện tối thiểu để phát huy tốt được 5 yếu tố (NT,<br /> KN, TĐ, SK và MT) cấu thành năng lực thực hiện niệm trong văn kiện đại hội IX của Đảng, NXB.<br /> nhiệm vụ chính của một người bình thường. Khi là Chính trị Quốc gia;<br /> một CBQL giáo dục trong bối cảnh hiện nay, 5 điều [4] Ngô Viết Sơn, (2013), Phát triển năng lực<br /> kiện trên càng trở nên quan trọng đối với các cấp có nghiên cứu khoa học cho sinh viên Học viện Quản<br /> thẩm quyền và đối với mỗi cá nhân thực hiện các lý giáo dục. Báo cáo tổng kết đề tài KH&CN cấp<br /> nhiệm vụ giáo dục. Điều kiện thứ nhất và thứ hai Bộ, mã số B2009 -29.36;<br /> phụ thuộc phần lớn vào vai trò, trách nhiệm của các [5] Ngô Viết Sơn, (2014), Dùng định nghĩa thao<br /> cấp quản lý giáo dục có thẩm quyền. Điều kiện thứ tác để tìm hiểu khái niệm quản lý và lợi ích khi sử<br /> ba và thứ tư lại phụ thuộc phần lớn vào vai trò, trách dụng cách định nghĩa này, Tạp chí Giáo dục, số<br /> nhiệm của cá nhân khi nhận một nhiệm vụ giáo dục 374, kỳ 1, tháng 12-2014;<br /> nào đó. Để có được điều kiện thứ năm thì không [6] Ngô Viết Sơn, (2015), Một cách tiếp cận để<br /> phải trách nhiệm của riêng ai với sự dẫn dắt, gương tìm bản chất của quản lý giáo dục. Tạp chí Khoa<br /> mẫu từ các CBLĐ/CBQL các cấp. học Quản lý Giáo dục. Số 4, tháng 8-2015;<br /> Trong khuôn khổ bài viết này, người viết đã đưa [7] Từ điển thuật ngữ lý luận và phương pháp<br /> cách tiếp cận dưới góc độ quản lý về năng lực thực dạy học. Đại học giáo dục. Dự án KHCN đặc biệt<br /> hiện nhiệm vụ chính của CBQL giáo dục, với hy của Đại học Quốc gia Hà Nội, 2001. Chủ nhiệm Dự<br /> vọng: Không những gián tiếp chỉ ra những nguyên án: GS.TS. Nguyễn Thị Mỹ Lộc.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> DEVELOPING CAPACITY OF EDUCATION MANAGERS IN ETHNIC MINORITY BOARDING<br /> SCHOOL MEETING THE INDUSTRIAL NETWORK REQUIREMENTS 4.0<br /> Ngo Viet Son<br /> Abstract: After clarifying the terms: Capacity, educational administrators, the ability to perform the<br /> primary task of education administrators and assurance conditions have a correct management decision,<br /> the writer would like to propose The conditions for developing the capacity to perform the main task of<br /> educational administrators in the current context in Vietnam are based on that point of view when applied<br /> to management staff at educational institutions. for ethnic minorities.<br /> Keyword: Capacity; education managers; management decisions; ethnic minorities.<br /> <br /> Số 21 - Tháng 3 năm 2018 61<br />