Phim tài liệu truyền hình - Phần 2

Chia sẻ: Nguyenhoang Phuonguyen | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:10

Thêm vào BST

Báo xấu

413
lượt xem 124
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Như phần trên chúng tôi đã phân tích, phim tài liệu truyền hình được thừa hưởng rất nhiều đặc điểm của phim tài liệu điện ảnh. Nó chính là một thứ phim tài liệu điện ảnh được cải biến đi cho phù hợp với những đặc tính kỹ thuật và đặc điểm tiếp nhận của truyền hình để sử dụng trên loại hình báo chí này. Những thay đổi đó tạo nên sự khác biệt căn bản giữa phim tài liệu của hai loại hình truyền thông - điện ảnh và truyền hình....

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Phim tài liệu truyền hình - Phần 2

PHIM TÀI LI U TRUY N HÌNH Ph n 2 4, i m khác nhau gi a phim tài li u truy n hình và phim tài li u i n nh Như ph n trên chúng tôi ã phân tích, phim tài li u truy n hình ư c th a hư ng r t nhi u c i m c a phim tài li u i n nh. Nó chính là m t th phim tài li u i n nh ư c c i bi n i cho phù h p v i nh ng c tính k thu t và c i m ti p nh n c a truy n hình s d ng trên lo i hình báo chí này. Nh ng thay i ó t o nên s khác bi t căn b n gi a phim tài li u c a hai lo i hình truy n thông - i n nh và truy n hình. 4.1 V công chúng Tr ng thái ti p nh n c a i n nh và truy n hình r t khác nhau. Công chúng ti p nh n tác ph m i n nh m t i u ki n lý tư ng cho vi c ti p thu n i dung tác ph m. Còn truy n hình ph i i m t v i r t nhi u tr ng i c a cu c s ng hàng ngày, c nguyên nhân khách quan l n nguyên nhân ch quan, n quá trình ti p nh n c a ngư i xem. Công chúng ti p nh n tác ph m i n nh trong không gian r p chi u. ó là m t kho ng không gian riêng bi t ngư i xem ng i trong bóng t i g n như hoàn toàn, trong nh ng hàng gh i di n v i m t màn nh l n. Trên ó chi u nh ng hình nh ngo i c , không th th y trong cu c s ng thư ng nh t. Cùng v i nó là nh ng chu i âm thanh v i âm lư ng l n. Ngư i xem c a i n nh là m t thành viên trong m t lư ng công chúng nh , ch kho ng vài trăm ngư i. ó là m t môi trư ng lý tư ng cho ti p nh n m t tác ph m ngh thu t. Hình tư ng ngh thu t i n nh i th ng vào tr c giác ngư i xem, d em l i nh ng c m xúc m nh m , k c ti ng khóc ti ng cư i t kh i. Chính vì kh năng gây c m xúc m nh m c a i n nh cùng v i môi trư ng ti p nh n nh h p, ch kho ng vài trăm ngư i, nên nh ng hình nh trên phim gây ư c
"ph n ng dây chuy n" trong c m xúc c a khán gi . Nh ng c m xúc do i n nh gây ra lan nhanh trong không gian r p chi u, t o nên s c ng hư ng v m t tình c m. Vì v y, ngư i xem càng b tác ng m nh b i hình nh, l i tho i ti ng ng âm nh c c a b phim hơn, kh năng ti p nh n c a khán gi tr nên cao hơn. Và tác ph m i n nh do ó ư c ti p nh n y hơn. Hơn n a, khi xem m t tác ph m i n nh, ngư i xem b tách r i ra kh i b i c nh s ng hàng ngày, không b chi ph i b i b t c tác ng nào c a ngoài c nh,hoàn toàn chú ý ti p thu tác ph m. N i dung tác ph m i n nh ư c ngư i xem ti p thu khá tr n v n. Xu t phát t c i m ti p nh n này nên tác ph m i n nh có th ư c d n nén n cao các chi ti t mà không s ngư i xem khó hi u. Tuy nhiên,kh năng t p trung cao c a ngư i xem không th duy trì lâu. ng th i, khi ang xem d m t bu i chi u,khán gi không th ng ng xem n u mu n ti p thu tr n v n tác ph m. Vì hai lý do nêu trên, m i tác ph m i n nh không nên kéo dài hơn 90 phút, t i a là 100 phút khán gi có th hi u ư c toàn b tác ph m. V i nh ng tác ph m s , òi h i th i lư ng l n thì nên tách ra thành nhi u ph n, m i ph n kho ng 90 n 100 phút. M i êm chi u m t ph n cho t i khi h t b phim. M t c i m n a có tác ng khá l n n quá trình ti p nh n tác ph m i n nh là vi c ngư i xem ư c phép l a ch n tác ph m mình thích. Công chúng thư ng th c i n nh là công chúng có ch n l c. Ch n l c ây có nghĩa là h ch xem nh ng tác ph m mình thích,không ai có th ép bu c ngư i khác xem m t tác ph m i n nh mà h không thích và không mong mu n ư c thư ng th c. i u này khi n cho ngư i xem có m t tâm lý ti p nh n r t n nh trư c và trong su t quá trình xem phim. Khác v i i n nh, truy n hình, v i tư cách là m t phương ti n truy n thông i chúng, n v i m i nhà, s c vào m i ngõ ngách, m i vùng xa xôi h o lánh trên trái t. Truy n hình tr thành c a ngõ m i ngư i, không c n ph i ra kh i nhà mình mà v n bi t t t c nh ng s ki n x y ra trên th gi i, t nh ng s ki n a phương, s ki n trong nư c, cho t i nh ng s ki n x y ra nơi cách xa
hàn v n km. Không ch mang n cho ngư i xem tin t c, truy n hình còn là phương ti n chuy n t i nhi u lo i hình ngh thu t, nhi u chương trình gi i trí. Do ó, truy n hình tr thành m t nhà hát t ng h p, m t phương ti n gi i trí toàn năng. Ngư i xem truy n hình ng i t i nhà mình, trong không gian quen thu c. V i chi c i u khi n t xa trong tay, h có th t do l a ch n chương trình h p d n nh t, phù h p nh t v i mình. i u này khi n cho các tác ph m truy n hình ph i luôn tìm cách th hi n sinh ng nh t, có kh năng h p d n nh t gi khá gi bên máy thu hình. Do ó, truy n hình ph i không ng ng hoàn thi n cách th c xây d ng chương trình c a mình thu hút ư c ngư i xem . ng th i các tác ph m truy n hình còn ph i i phó v i t t c nh ng tác ng c a ngo i c nh n tâm lý ti p nh n c a ngư i xem. H luôn b qu y nhi u b i nh ng tác ng c a cu c s ng hàng ngày, t o ra nh ng chu i t o n trong quá trình ti p thu thông tin. Chính vì v y mà tác ph m truy n hình òi h i ph i r t d hi u, và c th trong t ng khuôn hình, ng th i ph i có m t dư thông tin nh t nh ngư i xem có th hi u ư c nh ng o n h không t p trung nh logic phát tri n c a s ki n. S d hi u c a tác ph m truy n hình còn do vi c truy n hình có kh năng ph sóng m t kho ng không gian l n, cùng m t lúc ph c v hàng tri u khán gi v i nhi u trình văn hoá khác nhau, thu c nhi u t ng l p khác nhau, nhi u dân t c khác nhau. Có nghĩa là công chúng c a truy n hình là qu ng i qu n chúng. thu ư c hi u qu truy n thông l n nh t, tác ph m truy n hình, m t tác ph m truy n thông i chúng ph i ư c xây d ng cho công chúng dù trình văn hoá như th nào cũng ti p nh n ư c thông i p c a tác ph m. Như v y, tr ng thái ti p nh n m t tác ph m i n nh r t khác tr ng thái ti p nh n m t tác ph m truy n hình. Công chúng ti p nh n tác ph m i n nh trong r p chi u, v i lư ng công chúng nh . H luôn s n sàng và t p trung cao cho vi c ti p thu n i dung tác ph m và không h b chi ph i b i b t c tác ng nào c a môi trư ng bên ngoài. Trong khi ó tác ph m truy n hình n v i công chúng trong môi trư ng quen thu c c a h , luôn ph i i phó nh ng tác ng bên ngoài
n công chúng,c n tr quá trình ti p nh n tác ph m. ng th i m t tác ph m truy n hình c th luôn b c trong tình tr ng ph i c nh tranh v i các tác ph m khác, các chương trình truy n hình khác gi a khán gi l i v i mình. Nh ng khác bi t v tr ng thái ti p nh n c a công chúng là nguyên nhân d n nm ts i m khác bi t gi a tác ph m i n nh và tác ph m truy n hình. 4.2, V thi t b th hi n Thi t b th hi n c a i n nh và truy n hình r t khác nhau. Các tác ph m i n nh ư c chi u trên nh ng màn hình l n v i di n tích hàng ch c mét vuông, có t l gi a chi u ngang v i chi u cao là 7:4 (1:0,57) còn màn hình máy thu truy n hình truy n th ng có kích thư c r t nh (di n tích m t màn hình 21inch ch vào kho ng 0,137m2 mà thôi), và có t l 4:3 (1:0,75), Như v y khuôn hình c a i n nh s bao quát ư c m t không gian chi u ngang r ng hơn nhi u so v i hình nh truy n hình. Do ó, lư ng thông tin trong m t khuôn hình i n nh cũng l n hơn nhi u so v i m t khuôn hình truy n hình. Toàn b hình nh trên phim ư c th hi n h t trên màn nh. Thông tin ư c th hi n y , b c c khuôn hình không b phá v . Nhưng v i màn hình c a máy thu hình thì vi c th hi n y khuôn hình là m t khó khăn. ây là i u ki n khách quan mà ngư i làm truy n hình không th kh c ph c. M t máy thu hình còn m i kh dĩ th hi n h t hình nh g c c a tín hi u truy n hình nhưng v i m t máy thu cũ ch ng h n, hình nh g c trong tác ph m truy n hình s không ư c th hi n y . Hình nh b thi u h t s làm gi m lư ng thông tin t i ngư i xem, ng th i phá v b c c c a khuôn hình. B c c b phá v r t có th làm sai l ch n i dung thông i p mà tác gi mu n chuy n n ngư i xem. M t ngư i làm truy n hình có kinh nghi m ph i lư ng trư c ư c tình tr ng này có cách th hi n hình nh ph c v t t nh t cho ý c a tác ph m. 4.3, V c trưng phương ti n truy n t i Hình nh và âm thanh c a tác ph m truy n hình ư c ưa n v i ngư i xem thông qua sóng i n t . Trư c h t,tín hi u hình nh và âm thanh ư c mã hoá thành d ng tín hi u i n t , sau ó ư c ưa vào máy phát, g i lên không trung
b ng làn sóng vô tuy n i n. Trong i n nh, tín hi u hình nh và âm thanh ư c ghi ng b trên phim. Sau ó ư c tái t o l i b ng máy chi u, màn nh và h th ng hoá. Hình nh video s d ng trong truy n hình ư c ghi l i b ng nh ng tín hi u i n t trên băng t tính. Máy ghi hình video (Máy VHS, Umatic, Betacam hayDigital) thu tín hi u ánh sáng qua h th ng ng kính quang h c c a mình. Sau ó tín hi u ánh sáng này ư c bi n i thành tín hi u i n t và ư c ghi l i trên băng t tính. Như v y, ch trong khâu ghi hình, tín hi u ánh sáng n t v t th ã ph i ch u hai l n mã hoá. M t l n bi n i tín hi u ánh sáng thành tín hi u i n t , và l n th hai là khi ghi tín hi u i n t ó lên b ng t . Cho dù máy có hi n i n âu thì tín hi u hình nh cũng b suy gi m ch t lư ng ít nhi u. Khi n máy thu, hình nh ư c tái t o b ng cách tín hi u video ư c ng phóng ra tia âm c c bi n thành nh ng chùm i n t , r i phóng nh ng chùm i n t t i b n phá các nguyên t phosphor trên b m t c a èn hình. i u này m t l n n a làm suy gi m ch t lư ng hình nh thu ư c trên máy thu. Trong khi ó, hình nh c a phim nh a thu ư c b ng cách cho ánh sáng tác ng tr c ti p lên các phân t nh y sáng trên phim nh. sau ó, nh ng hình nh trên phim ư c chi u lên màn nh b ng hai chùm sáng t ngu n sáng c a máy chi u. Như v y hình nh c a i n nh không b mã hoá l n nào nên ch t lư ng hình nh không b suy gi m, hình nh thu ư c s trung th c hơn so v i hình nh video. Khác bi t áng k th hai gi a phim nh a và video là tương ph n. N u như tương ph n gi a khu v c sáng nh t và t i nh t c a phim nh a có th tt l 100:1 thì trên hình nh video, t l ó ch t 20:1 nh ng i u ki n lý tư ng, thông thư ng ch t kho ng 15:1. Như v y phim nh a có kh năng chuy n t i m td is c l n hơn r t nhi u so v i hình nh video. tương ph n cao c a hình nh cho phép phim nh a t o ra nh ng khuôn hình có chi u sâu b i c nh l n. Do ó, phim nh a có ư c nh ng c nh toàn và vi n vô cùng hoành tráng mà hình nh video không th t o ra. S vư t tr i v kh năng t o c m giác không gian c a i n nh là hơn tuy t i so v i truy n hình.
Ngoài nh ng h n ch trên, hình nh video còn t i, m , không s c nét, khó xác nh ranh gi i gi a s c và da cam. không nh ng th mà nó còn ph i i phó v i tình tr ng " uôi sao ch i" là nh ng v t sáng xu t hi n khi th chuy n ng trên màn nh. Tình tr ng này càng tr nên t i t khi v t th chuy n ng càng nhanh. Không ch g p ph i nh ng h n ch và phân gi i, tương ph n c a thi t b thu - phát mà truy n hình còn ph i i phó v i nhi u rào c n k thu t khác. Vi c s d ng sóng i n t chuy n tài tín hi u t o ra cho truy n hình kh năng n v i lư ng công chúng l n, trên m t không gian r ng, không phân bi t biên gi i hành chính nhưng nó cũng t o ra nhi u khó khăn. Sóng i n t có th b nhi u b i nhi u nguyên nhân như: các ngu n phát sóng i n t khác,tia l a i n, i u ki n a hình, i u ki n th i ti t… làm cho hình nh thu ư c máy thu không p và n nh,làm gi m ch t lư ng tác ph m truy n hình. i u ki n a hình và th i ti t là m t tr ng i khó vư t qua c a truy n hình. Trong không gian, sóng i n t truy n th ng. Do b m t cong c a trái t,chúng ta ch thu ư c tín hi u truy n hình trong m t bán kính nh t nh k t chân c t phát sóng. Ngoài kho ng cách gi i h n ó không th thu ư c sóng truy n hình cho dù có tăng công su t máy phát lên n bao nhiêu i chăng n a. M t khác sóng i n t không vư t qua ư c các chư ng ng i v t ho c m t ph n tín hi u b tr pha khi g p ph i v t c n, t o ra nh ng hình nh không s c nét, hình nh có bóng trên màn hình máy thu. Do ó, i u ki n lý tư ng c a ăngten thu là v trí "nhìn th y" c t ăngten c a ài phát. a hình không b ng ph ng, c bi t là a hình i núi là h n ch r t khó vư t qua c a truy n hình vô tuy n. Nh ng vùng b các dãy núi ngăn cách v i c t ăngten phát sóng s không th thu ư c tín hi u truy n hình,t o nên các vũng lóm,vùng t i. Như v y, hình nh video c a truy n hình kém hơn hình nh c a i n nh v phân gi i, tương ph n. Ngoài ra, truy n thông truy n hình còn v p ph i r t nhi u rào c n do các y u t k thu t, cơ h c, xã h i, t nhiên,… gây nên. i u này khi n cho truy n hình không th th a hư ng nguyên v n ngôn ng hình nh c a
i n nh mà nó ch có th trên cơ s k th a h th ng ngôn ng ó xây d ng cho mình m t h th ng ngôn ng hình nh phù h p v i nh ng c trưng k thu t c a mình. 5, Nh ng i m phim tài li u truy n hình ư c k th a t phim tài li u i n nh Truy n hình là phương ti n truy n thông i chúng dùng hình nh ng và âm thanh d chuy n t i thông i p t i ngư i xem. Chính vì v y mà ngay t khi ra i, truy n hình ã k th a ư c h th ng ngôn ng c a i n nh. Vì i n nh s d ng hình nh ng k t h p v i âm thanh. Nh ng y u t này ư c k t c u theo m t phương pháp ghép n i g i là montage. Truy n hình ã ư c th a hư ng nh ng vũ khí l i h i nh t t o nên s c m nh c a lo i hình truy n thông i chúng này t i n nh y u t ngôn ng chính c a i n nh và truy n hình là hình nh ng. ây cũng là y u t ngôn ng mà truy n hình ư c th a hư ng nhi u nh t t nh ng thành qu c a ngh thu t i n nh. Trư c h t là h th ng c c nh. h th ng c c nh trong truy n hình g m: - Vi n c nh (extreme long shot - ELS) - Toàn c nh r ng (very long shot-VLS) - Toàn c nh (long shot - l ch s ) - Trung toàn c nh (medium long shot - MLS) - Trung c nh (medium shot - MS) - Trung c n c nh (medium close up - MCU) - C n c nh (close up - CU) - i c n c nh (big close up - BCU) - c t (extrenme close up - ECU) - C nh ôi (Two shot- TS) - Qua vai (over shoulder shot-OSS) Sau h th ng c c nh là góc quay. N u như c nh quy t nh cho ta xem cái gì góc quay s cho ta xem như th nào. Nh ng góc quay căn b n c a truy n hình cũng ư c k th a t i n nh. ó là quay bình i n, quay nghiêng, quay chúc,
quay h t… Cùng v i góc quay là h th ng ng tác máyv i lia, zoom, zoom gi t, travelling… Không ch h c ư c i n nh nh ng bi n pháp b c c khuôn hình, truy n hình còn ti p thu ư c ngh thu t s d ng ánh sáng c a i n nh. Tuy nhiên, hi u qu ánh sáng trên ch t li u b ng t không t t b ng phim nh a, ng th i yêu c u v ngh thu t c a tác ph m truy n hình không cao nên nhi u khi ánh sáng không ư c chú tr ng l m trong truy n hình. Y u t ngôn ng th hai c a truy n hình là âm thanh. Âm thanh trong truy n hình g m l i nói, ti ng ng và nh c n n. M t l n n a, truy n hình ư c th a hư ng i n nh k thu t x lý âm thanh, c bi t là k thu t x lý và ngh thu t s d ng ti ng ng và nh c n n. ây là hai y u t âm thanh óng vai trò khá quan tr ng trong tác ph m tài li u truy n hình. Ti ng ng ư c dùng ph n ánh thiên hiên, cu c s ng góp ph n làm tăng tính chân th c c a s ki n, hi n tư ng trong phim. Nh c là m t ph n không th thi u trong phim tài li u truy n hình. Nh c ư c s d ng như m t phương ti n bi u c m, t o không khí cho phim. Ch có ngôn ng thôi thì chưa , truy n hình ti p t c vay mư n i n nh c h th ng ng pháp hình nh- th pháp montage. Montage có nhi m v b c c tác ph m truy n hình thành nh ng câu hình nh (nh ng xen hình) và nh ng trư ng o n. Montage t o nên ch nh th cho tác ph m truy n hình. Như v y, truy n hình khi ra i ã ư c th a hư ng h u như toàn b nh ng h th ng ngôn ng hình nh và âm thanh t i n nh. Truy n hình ch ph i làm cái vi c ch n l c và c i bi n h th ng ngôn ng ó cho phù h p v i nh ng c i m lo i hình c a mình. 6, Các th lo i phim tài li u truy n hình Phim tài li u truy n hình là m t trong b n lo i hình c a ngh thu t i n nh mà nguyên t c hàng u là lo i b s hư c u, ch t li u c a nó là nh ng hình nh quay ngư i th c vi c th c. Phim tài li u truy n hình có th chia làm ba nhóm: chân dung, phóng s , chính lu n và nh m vào ba i tư ng là: con ngư i, s ki n,
v n . C ba nhóm th lo i này thư ng có s giao thoa, hoà nh p và h tr l n nhau. 6.1, Phim tài li u chân dung Là th lo i phim trong các lo i hình phim tài li u khoa hoc, phim truy n. i tư ng th hi n chính là nhân v t có th c v i y s ph n, tính cách trong cu c u tranh gi a con ngư i v i thiên nhiên, v i con ngư i, v i b n thân mình. Trong phim tài li u chân dung, tác gi ph i tôn tr ng các s ki n trong th i gian, không gian l ch s , nhưng có quy n gi i thi u nh ng nhân v t có th c y theo cách nhìn và cách hi u c a riêng mình; vi c hư c u các chi ti t ho c s ki n c a nhân v t, ôi khi có s khác bi t th m chí ngư c h n l i v i quan ni m ương th i. Vi t Nam các hãng phim tài li u và truy n hình ã làm nhi u phim chân dung v nh ng nhân v t i n hình trong chi n u và s n xu t, ó là các phim tài li u v nh ng nhân v t th c như: Kim ng, Lý T Tr ng, Lê Mã Lương, Thi u tư ng tình báo Vũ Ng c Nh (Ông c v n),…. Các tác gi c g ng qua chân dung m t con ngư i ã làm n i lên nh ng s ki n l ch s c a các phong trào các th i i. 6.2, Phim phóng s tài li u Là th lo i phim thu c lo i phim th i s - tài li u d a trên nh ng hình nh ghi v ngư i th c vi c th c theo m t tài xác nh. Phim phóng s tài li u có th hư ng ng kính vào nh ng i tư ng khác nhau và b c c theo nh ng cách th c khác nhau làm n i b t con ngư i, s ki n hay m t v n xã h i mang tính th i s nh t. Qua l i bình, tác gi d n gi i, phân tích, ánh giá, bình lu n theo quan i m, c m nghĩ c a riêng mình. M c dù có th có khác bi t trong quan i m tác gi , phim phóng s tài li u ph i m b o y u t chân th c, nh ó phim phóng s có giá tr như m t tư li u lich s . Như phim “Ngư i lính lái xe tăng 390 ngày y”, “ ư ng v ”,… 6.3, Phim th i s Là nhóm th lo i thu c lo i hình phim th i s - tài li u trong ngh thu t i n nh, s d ng ch t li u là ngư i th c, vi c th c (do ó có giá tr tư li u l ch
s ) ư c phát trên phương ti n truy n thông i n nh hay truy n thông truy n hình, thông tin cho i chúng bi t nh ng s vi c x y ra hàng ngày trong nư c và th gi i. Phim th i s thư ng xu t hi n d ng m t chu i nh ng m u tin ng n t p h p l i thành t ng cu n phim có dài trung bình 200m, phim c 35mm ho c c khác có th i gian chi u tương ương (phát hành theo nh kỳ) ho c nh ng phim phóng s có dài l n hơn, phát hành nh kỳ hay t xu t. Ví d như: mittinh ngày 2/9/1945 t i vư n hoa Ba ình, ho t ng c a H Ch T ch và phái oàn ta t i Fôngtenơblô – Pháp, Bác H t Pháp v nư c, các ho t ng c a các oàn i bi u ng và Nhà nư c nư c ngoài: Pháp, M , Nga, các nư c ASEAN,…