PHIM TÀI LIU TRUYN HÌNH
Phn 3
7, Các phng pháp khai thác cht liu
7.1, Phng pháp trc tip
ây phng pháp ra i sm nht, c s dng nhiu nht trong tt c
các th loi các loi phim i chung, k c phim tài liu truyn nh, m bo
tính chân thc cao nh vic ghi li nhng hình nh ngi tht, vic tht ang din
ra trong cuc sng.
Phng pháp  thc hin nht hiu qu nht, nhng li khó s dng
trong các loi phim v  tài lch s hoc tái hin quá kh.
7.2, Phng pháp gián tip
Thông qua tnh vt (th t, nht ký, nh chp, hin vt…) thng hay c
s dng kt hp vi phng pháp trc tip; c bit khi cn th hin nhng s
kin hoc vn  ã qua; quá kh ca nhân vt hoc nhng ngi ã quá c.
Các chi tit, hin vt, tnh vt… phi c n nhc, la chn s dng
mt cách hn ch, tránh cm giác thiu chân thc hay lm dng, d n n vic
gim bt tính thuyt phc ngi xem.
7.3, Dng các t liu c
S dng t liu c! t nhiu ngu"n khác nhau )g"m phim thi s, t liu,
nh chp..) theo quan im riêng ca tác gi, kt hp vi li bình c vit li, to
nên mt ý ngha hoàn toàn mi, ngc li ý ngha ban u ca t liu.
Càng khó hn so vi hai phng pháp trên yêu cu rt cao v thái 
chính tr, ý thc lp trng tác gi. c bit t# ra thích hp vi th tài liu
chính lun nói chung.
8, Các yu t trong kch bn phim tài liu truyn hình
8.1, Li bình
Nhân t quan trng th hai trong phim tài liu, ch$ ng sau hình nh
lúc còn vt lên trên hình nh. Tuy nhiên, trong kch bn, thì li bình mi ch$
mang tính cht d kin, làm nhng ý hình nh không nói c ht. Thng
c hoà tan nhng li cùng cn thit, nht trong vic a ra các chi tit, s
liu xác thc cn phi có.
Din gii,làm sáng t# nhng vn  cn thit, nhn mnh ý ngha ca nó,và
tránh s hiu lm không áng có, c bit vi nhng  i c coi nhy cm,
d b suy din hay xuyên tc.
Li nh ch$ c bit sau khi phim ã dng xong,và nhiu khi c!ng li do
ngi khác vit, ch không phi c gi kch bn hay o din, nhng ngay trong
kch bn c!ng phi tính n iu y. Li bình th c vit % các dng vô
nhân xng (mang tính t s), nhân danh tác gi, hoc li bình ca chính nhân vt
trong phim.
8.2. i thoi
Li ca các nhân vt (phát biu, tr li ph#ng vn, trao &i vi nhau…)
câu h#i ca tác gi trong nhng trng hp cn thit, nhng li ý ngha quan
trng, không thay th c vì tính xác thc, trc tip ca nó, không thông qua
trung gian tác gi. Nh vy, tiu s, tính cách, c im… nhân vt c!ng nét
hn thng ch$ c d kin trong kch bn, ch không c th hoá trong kch
bn phim truyn. ti thi im vit kch bn, tác gi không th ghi c (hay
thu c) li nhân vt. Nên hn ch s dng nhân vt nu không s' d b l n vi
các th loi khác hoc gây cm giác nhàm chán cho ngi xem (phim nói).
8.3, Li nói sau khuôn hình
Li nh, li ca tác gi hoc nhân vt không xut hin trên phim, vi mc
ích gii thiu bi cnh, không gian, thi gian, s kin con ngi… trong trng
hp các th pháp khác không t c hiu qu nh mong mun. Ngoài ra, còn
tác dng nhn mnh ý ngha ca vn  hoc s m$a mai, cay ngc thoi
ni tâm nhân vt.
C!ng ch$ c vit a vào sau khi phim ã dng xong, nhng v n cn
c d kin mt cách tng i c th trong kch bn.
8.4, Phn ph 
Gii thiu nhân vt, bi cnh, không gian , thi gian, ngu"n gc, xut x
ca t liu trong các trng hp cn thit, nh(m m bo nh chân thc, tránh s
hiu lm, suy din… Thng c s dng trong nhng phim nhiu nhân vt
và bi cnh.
To bc chuyn hoc kt thúc thay th li nhân vt, hoc li bình
trong mt s trng hp nht nh. Thng nhng dòng ch ngn gn, i cùng
hình nh và ch$ c a vào sau khi phim ã hoàn thành.
8.5, Phn li bt (hoc v thanh)
Dùng  kt thúc trn v)n mt vn , th hin thái  ca tác gi to ra s
liên t%ng, làm rõ thêm nhng ý mà các bin pháp khác không th hin ht c.
c biu hin qua hình thc màn ch, li nhân vt, li tác gi hoc li bình.
9, Kt cu và b cc kch bn phim tài liu truyn hình
nh ngha: Kt cu s hình thành b cc cho cân i các nhân t
trong kch bn phim. phn ánh nhn thc ca ngi m phim v các quy
lut hin thc khách quan c trình bày trong din bin ca mt tác ph*m c th.
9.1. Quá trình kt cu và b cc
9.1.1. Mc ích
Làm rõ t t%ng ch tác ph*m, to nên tit tu và nhp iu ca kch bn
phim; phát huy tác dng ca vic lp li nhng chi tit tng "ng hay i lp,
nêu bt ý ngha ca vn .
Cho thy c im, tâm lý, tính cách ca nhân vt, bn cht ca s vic, s
kin hoc vn 
To nên s cân i, hài hòa trong tác ph*m.
9.1.2, Yêu cu
Vn dng, kt hp các yu t k+ n,ng ngh nghip  to nên tác ph*m
hoàn ch$nh; s dng mt ch hp s lng quan h gia các nhân vt s
kin; quan h gia các chi tit, s kin bên trong và n ngoài phn ni dung c
trình bày trong kch bn và phim.
m bo s cân i hp gia  dài thi gian din bin câu chuyn,
dung lng và thi lng ca phim.
9.2, Các nhân t trong kt cu
9.2.1, Phn m u
Còn gi phn giao ãi hay gii thiu phi tr li các câu h#i: Ai? (nhân
vt y ai,la tu&i, gii tính, tiu s, ngh nghip..) Cái gì? (S kin, s vic ch
yu trong kch bn phim) - âu? (v trí, a im, vùng min, quc gia…) Bao
gi? (thi gian, thi im, thi k. lch s ..) Nh th nào? (nguyên nhân, din bin
phát trin ca câu chuyn, s vic, s kin…)
Thng ht sc gn gn, tránh dài dòng, tai nn, d n n nhng vic khó
thu hút s chú ý ca ngi xem.
9.2.2, Phn tht nút
nhim v rt quan trng, to ra cái c, hay do cho hành ng ca
các nhân vt. - phn này, trng thái "tnh" gia các nhân vt, s kin s vic
b phá v/; chuyn sang th "ng". Nhân vt s' buc phi hành ng theo hng
cái tht nút tht li, nút tht theo hng nào, thì hành ng ca nhân vt i
theo hng y.
Phn tht nút không n ( c!ng không th kéo dài, nu nh vy, nhân
vt s' cha th hành ng c ngày, y cm giác "gim chân ti ch0" khin cho
câu chuyn không th phát trin c.
9.2.3, Phn phát trin và m rng
Mi va chm, mâu thu n xung t… u c ln lt trin khai thông qua
hành ng mi quan h gia các nhân vt vi các s kin, s kin tình
hung c th, trong ó phng thc hành ng óng vai trò quyt nh trong vic
th hin tâm lý, tính cách, mc ích hành vi ca nhân vt. Qua tng bc phát
trin, s va chm, ng  gia các nhân vt d n n nhng quan h xung t
mi, ct chuyn nh vy c!ng c m% ra theo chiu rng và b sâu.
i vi mt s th phim tài liu, không nht thit phi xung t mâu
thu n c!ng nh ct truyn, nhng sao vn  y c!ng rt quan trng qua
ó, cho thy tài n,ng sáng to ca ngi ngh s+, trình  tay ngh bn lnh ca
anh ta. Thông thng, ây trng on dài nht quan trng nht trong kch
bn nhim v và phim tài liu.
9.2.4, Phn nh im (cao trào)
- phn y mi mâu thu n xung t u c *y lên mc  rt cao,
d n n tình trng "tc nc v/ b", òi h#i c gi nhanh chóng m cách m% nút,
kt thúc vn .
Lu ý phân bit phn $nh im y vi nhng "cao trào" trong tng
trng on, sau ó c gii quyt ngay  li bc sang mt u thu n mi.
ây c!ng là phn cha ng c mâu thu n chính, chim v trí trung m trong
tác ph*m.
9.2.5, Phn m nút (kt thúc vn )
ý ngha cùng quan trng, to nên s thành công ca tác ph*m. Cho
thy mt cách trn v)n t t%ng ch , nhng ý ngha, bài hc rút ra t c
ph*m,thái  ca tác gi.
th kt thúc mt cách bt ng, trn v)n hay kt "lng"; s dng li bt
hay v thanhnhng không c kéo dài, tránh y s nhàm chán hay cm giác
giáo hun vng v i vi ngi xem.
9.3, B cc
9.3.1, Cnh quay (cadre)
n v c bn, quan trng nht trong kch bn phim, mt bm y
liên tc ti mt bi cnh hay ngoi nhng y quay không thay &i v trí. Phân
bit vi cnh (Plan) -  nói v c/ cnh và khuôn hình.
Cnh quay có th bao hàm mt ni dung trn v)n hoc không, to nên on
và trng on.
9.3.2, on (sèene)