Phong th y trong Ki n trúc và Quy ho ch Xây d ng:ủ ế ạ ự
Mê tín hay khoa h c ? ọ
Phong th y lâu nay v n đ c coi là m t lĩnh v c “nh y c m”, r ngủ ẫ ượ ộ ự ạ ả ộ
l n, liên quan đ n nhi u v n đ trong đ i s ng con ng i, v y nênớ ế ề ấ ề ờ ố ườ ậ
Vi n Ki n Trúc (H i Ki n trúc s Vi t Nam) và Vi n Ki n trúc Nhi tệ ế ộ ế ư ệ ệ ế ệ
đ iớ
(Tr ng Đ i h c Ki n trúc Hà N i) đ c coi là khá m nh b o khi l nườ ạ ọ ế ộ ượ ạ ạ ầ
đ u tiên t ch c h i th o “Phong th y trong ki n trúc và quy ho ch xây d ng” (t iầ ổ ứ ộ ả ủ ế ạ ự ạ
Đ i L i – Vĩnh Phúc). ạ ả
Và cũng chính vì s nh y c m c a ch đ mà Ban t ch c đã đ a ra đ u bài: H i th oự ạ ả ủ ủ ề ổ ứ ư ầ ộ ả
t p trung đ c p đ n ph n “d ng tr ch” quan h đ n ki n trúc (KT) và quy ho chậ ề ậ ế ầ ươ ạ ệ ế ế ạ
xây d ng (QHXD)…ự
Khái ni m đa chi uệ ề
Có r t nhi u ý ki n đ nh d ng phong th y (PT) đ c đ c p t i h i th o. Theoấ ề ế ị ạ ủ ượ ề ậ ạ ộ ả
Ths.KTS Phan Đăng Trình, PT là m t hi n t ng văn hóa có t th i c đ i, là thu t sộ ệ ượ ừ ờ ổ ạ ậ ố
đón lành, tránh d , phong t c dân gian l u truy n sâu r ng, là quan ni m v m i quanữ ụ ư ề ộ ệ ề ố
h gi a con ng i v i môi tr ng. PGS Lê Ki u thì “đ nh nghĩa”: PT là đ a th , đ aệ ữ ườ ớ ườ ề ị ị ế ị
hình, là đ t và n c quanh ta. PT là môi tr ng s ng mà con ng i t n t i trong đó.ấ ướ ườ ố ườ ồ ạ
PT còn có nghĩa r ng là nh ng ho t đ ng nghiên c u v thiên văn, sao tr i, vũ tr tráiộ ữ ạ ộ ứ ề ờ ụ
đ t, khí t ng, đ a th làm nhà, đ t m m nên PT v a g n gũi v a xa l v i conấ ượ ị ế ặ ồ ả ừ ầ ừ ạ ớ
ng i…ườ
Còn KTS Lý Thái S n thì đ a ra nh n đ nh: PT là n i đan xen nhi u chi u (không chơ ư ậ ị ơ ề ề ỉ
v không gian đ a lý, l ch s , ch ng t c, dân t c), ph c t p gi a các y u t khoa h cề ị ị ử ủ ộ ộ ứ ạ ữ ế ố ọ
t nhiên và k thu t (ki n trúc, xây d ng, quy ho ch đô th - nông thôn, môi tr ngự ỹ ậ ế ự ạ ị ườ
sinh thái, ngh thu t t o hình và t ch c không gian) và khoa h c xã h i nhân văn (tâmệ ậ ạ ổ ứ ọ ộ
lý c trú cá nhân, c ng đ ng tín ng ng dân t c, cách t duy, ki u s ng) gi a v t thư ộ ồ ưỡ ộ ư ể ố ữ ậ ể
và phi v t th …ậ ể
Câu h i đ t ra là, vì sao lâu nay PT v n đ c coi là lĩnh v c nh y c m, không đ cỏ ặ ẫ ượ ự ạ ả ượ
nhìn nh n công khai? PGS.TS Doãn Minh Khôi cho bi t: PT phân bi t thành hai lo iậ ế ệ ạ
d ng tr ch và âm tr ch. D ng tr ch nghiên c u v th gi i “d ng”, n i conươ ạ ạ ươ ạ ứ ề ế ớ ươ ơ
ng i s ng và làm vi c, đó là nhà , công s , đô th . Trong khi đó, âm tr ch nghiên c uườ ố ệ ở ở ị ạ ứ
v th gi i “âm”, n i con ng i an ngh vĩnh vi n, đó là các công trình lăng m …ề ế ớ ơ ườ ỉ ễ ộ
M t lý do khác khi n PT càng tr nên “nh y c m” là vì “vi c lãnh h i thi hành PT khó,ộ ế ở ạ ả ệ ộ
nên lâu nay hình nh ta ch nhìn nh n PT qua khía c nh “pháp thu t” (ý ki n c a ôngư ỉ ậ ạ ậ ế ủ
Nguy n C nh Mùi). Hay “Lý lu n c b n c a PT (kinh d ch, âm d ng ngũ hành) thìễ ả ậ ơ ả ủ ị ươ
r t tr u t ng, thu t ng s d ng khác xa so v i ngôn t dùng hàng ngày… t o ra m tấ ừ ượ ậ ữ ử ụ ớ ừ ạ ộ
v bí hi m. ẻ ể
Đ c và nghe v PT th y m t không khí s ng ch t đan xen, tr i đ t hòa h p, rõ khôngọ ề ấ ộ ố ế ờ ấ ợ
ra rõ, m không ra m làm cho qu n chúng có th tin, có th không tin nh ng cũng sờ ờ ầ ể ể ư ợ
(PGS Lê Ki u). Đ n gi n h n do “thi u nghiên c u, thi u t li u, PT đã đ c xemề ơ ả ơ ế ứ ế ư ệ ượ
nh là m t lĩnh v c huy n bí, siêu th c (GS.TS Nguy n Bá Đang).ư ộ ự ề ự ễ
S c h p d n c a phong th yứ ấ ẫ ủ ủ
Chính vì không đ c nhìn nh n m t cách công khai nên trong các công trình xây d ngượ ậ ộ ự
công c ng hay t nhân, n u có tham kh o PT thì cũng ch là t phát, tùy ti n, d a cáchộ ư ế ả ỉ ự ệ ự
ng u nhiên vào lòng tin c a ch công trình v i m t th y phong th y nào đó mà khôngẫ ủ ủ ớ ộ ầ ủ
qua b t c h i đ ng ki m nghi m, đánh giá nào. ấ ứ ộ ồ ể ệ
Ông Nguy n Văn V nh nêu m t th c t là gi đây vào b t c nhà sách nào cũng có thễ ị ộ ự ế ờ ấ ứ ể
tìm th y hàng lo t các cu n sách vi t v xây d ng, ki n trúc, s p s p n i th t, ngo iấ ạ ố ế ề ự ế ắ ế ộ ấ ạ
th t theo phong th y… Nhi u sách đ n m c nh ng ng i iét kinh nghi m ch ng bi tấ ủ ề ế ứ ữ ườ ệ ẳ ế
mua sách nào cho phù h p m c đích s d ng. Theo ông V nh, tình hình này ch ng tợ ụ ử ụ ị ứ ỏ
hai v n đ . Th nh t, PT đ c th a nh n là c n thi t và có giá tr s d ng. Th hai,ấ ề ứ ấ ượ ừ ậ ầ ế ị ử ụ ứ
xã h i th t s có nhu c u hi u bi t, ng d ng thu t PT.ộ ậ ự ầ ể ế ứ ụ ậ
Còn theo ghi nh n c a gi i báo chí, h i th o thu hút hàng trăm ki n trúc s trong cậ ủ ớ ộ ả ế ư ả
n c tham d . 24 ng i đã g i bài tham lu n, trong đó có nh ng bài tham lu n dàyướ ự ườ ử ậ ữ ậ
c m, th hi n quá trình nghiên c u công phu. Các di n gi di n thuy t say s a, tranhộ ể ệ ứ ễ ả ễ ế ư
lu n đ n cùng… T t c các y u t này cho th y gi i làm ngh ki n trúc đ c bi tậ ế ấ ả ế ố ấ ớ ề ế ặ ệ
h ng thú, quan tâm đ n phong th y.ứ ế ủ
Thái đ nào dành cho phong th y?ộ ủ
Cho dù cách ti p c n vè PT còn khác nhau, cách hi u cũng ch a h n đ ng nh t nh ngế ậ ể ư ẳ ồ ấ ư
các ý ki n t i h i th o có đi m có đi m chung là nghiên c u, nhìn nh n PT theoế ạ ộ ả ể ể ứ ậ
h ng khoa h c. TS.KTS Lê Đình Tri cho r ng: “N u nhìn trên khía c nh khoa h c,ướ ọ ằ ế ạ ọ
PT chính là quan h t nhiên v n có gi a t tr ng trái đ t, đ a t ng và s c kh e sinhệ ự ố ữ ừ ườ ấ ị ầ ứ ỏ
lý con ng i”. ườ
PGS.TS Nguy n Minh S n th ng th n bày t quan đi m: PT không th là m t b mônễ ơ ẳ ắ ỏ ể ể ộ ộ
bí hi m, th n kỳ, càng không ph i là lo i tri th c cao siêu th n bí t các th y đ a lý nóiể ầ ả ạ ứ ầ ừ ầ ị
ra. PT ch đ n gi n là ph ng cách đ chúng ta l a ch n s p đ t ngôi nhà c a mìnhỉ ơ ả ươ ể ự ọ ắ ặ ủ
cho an toàn và t t đ p h n. Ths. KTS Phan Đăng Trình đ ng tình: “Lý lu n PT vố ẹ ơ ồ ậ ề
d ng tr ch có nhi u y u t h p lý đáng đ chúng ta tam kh o khi xây d ng, s aươ ạ ề ế ố ợ ể ả ự ử
ch a nhà ”.ữ ở
Đ n đây, v n đ mà các đ i bi u quan tâm là có th ng d ng, tham kh o PT trongế ấ ề ạ ể ể ứ ụ ả
ki n trúc, quy ho ch xây d ng nh th nào? Ông Nguy n C nh Mùi cho r ng: PT theoế ạ ự ư ế ễ ả ằ
cách c a ki n trúc hi n đ i là ph i đáp ng nh ng nguyên t c nh có c nh quan tủ ế ệ ạ ả ứ ữ ắ ư ả ự
nhiên đ p, đ a th hài hòa, cao ráo, k t c u v ng ch c, ánh sáng đ y đ , không khíẹ ị ế ế ấ ữ ắ ầ ủ
trong lành, ngu n n c s ch s , không có ti ng đ ng, n ào, giao thông thu n l i.ồ ướ ạ ẽ ế ộ ồ ậ ợ
C nh quan nhân văn thu n theo đ o lý t nhiên… ả ậ ạ ự
TS Doãn Qu c Khoa thì bày t quan đi m cá nhân: Ngoài nh ng giá tr v l ch s , vănố ỏ ể ữ ị ề ị ử
hóa nói chung, nh ng giá tr c a PT có th h c t p, k th a trong QH xây d ng chữ ị ủ ể ọ ậ ế ừ ự ủ
y u khía c nh nh n th c và ph ng pháp. C th , đó là ph ng pháp t duy t ngế ở ạ ậ ứ ươ ụ ể ươ ư ổ
h p; tính bi n ch ng trong nh n th c v c u trúc c a không gian xây d ng; giá trợ ệ ứ ậ ứ ề ấ ủ ự ị
nh n th c v m i quan h tác đ ng con ng i – môi tr ng xây d ng, giá tr v v nậ ứ ề ố ệ ộ ườ ườ ự ị ề ậ
d ng tri t lý Ph ng Đông trong t ch c không gian; giá tr v tính linh ho t, khôngụ ế ươ ổ ứ ị ề ạ
giáo đi u trong v n d ng các nguyên t c t ch c không gian. Giá tr v tính hài hòa,ề ậ ụ ắ ổ ứ ị ề
cân b ng. Giá tr v ki n trúc – quy ho ch xây d ng nhi t đ i Vi t Nam.ằ ị ề ế ạ ự ệ ớ ệ
Phát bi u h i th o, Ch t ch H i Ki n trúc s Vi t Nam Nguy n T n V n k t lu n:ể ộ ả ủ ị ộ ế ư ệ ễ ấ ạ ế ậ
PT là m t lo i hình văn hóa đ c xã h i, ng i dân Châu Á nghiên c u, xem xét,ộ ạ ượ ộ ườ ứ
truy n l i t th h này sang th h khác. Ngày nay, PT cũng đã b t đ u tràn sang cácề ạ ừ ế ệ ế ệ ắ ầ
n c Châu Âu, b ng ch ng là nhi u KTS Châu Âu đã đ t v n đ nghiên c u PT trongướ ằ ứ ề ặ ấ ề ứ
các d án đô th , nhà . ự ị ở
Các bài tham lu n t i h i th o đ u cho r ng PT là khoa h c, có giá tr ng d ng trongậ ạ ộ ả ề ằ ọ ị ứ ụ
th c t cu c s ng, giúp con ng i có môi tr ng s ng t t h n. Do v y, nên chăng PTự ế ộ ố ườ ườ ố ố ơ ậ
c n ti p t c đ c nghiên c u k l ng h n đ nh n d ng b n ch t khoa h c và n uầ ế ụ ượ ứ ỹ ưỡ ơ ể ậ ạ ả ấ ọ ế
th c s PT là khoa h c thì cũng nên chăng c n đ c nghiên c u ng d ng trong ki nự ự ọ ầ ượ ứ ứ ụ ế
trúc, quy ho ch xây d ng và đ a vào giáo.ạ ự ư
…………………………………………
6 l i khuyên cho phong th y ờ ủ
Theo thu t Phong th y, cách b n trang trí nhà c a có m t nh h ngậ ủ ạ ử ộ ả ưở
l n đ n nhi u khía c nh c a cu c s ng. N u nhà b n hay môi tr ngớ ế ề ạ ủ ộ ố ế ạ ườ
làm vi c gi a đ ng đ đ c l n xôn, b a bãi thì tài chính, s c kh e,ệ ở ữ ố ồ ạ ộ ừ ứ ỏ
đ i s ng tình c m cũng s có tình tr ng t ng t . Mu n tránh đ cờ ố ả ẽ ạ ươ ự ố ượ
nh ng đi u đó, các b n nên tham kh o 6 l i khuyên sau. ữ ề ạ ả ờ
- M t môi tr ng l n x n và b a bãi làm c n tr s l u thông c a các ngu n năngộ ườ ộ ộ ừ ả ở ự ư ủ ồ
l ng. Hãy b t đ u b ng vi c d n d p nhà c a hay văn phòng và v t b nh ng thượ ắ ầ ằ ệ ọ ẹ ử ứ ỏ ữ ứ
không c n đ n n a ho c quá lâu không s d ng. ầ ế ữ ặ ử ụ
- N u có th gì c n s a ch a, cách đ n gi n là kh c ph c ngay ho c lo i b nó.ế ứ ầ ử ữ ơ ả ắ ụ ặ ạ ỏ
- Đ ý t i c nh ng v t nh đã ch t đ ng lên t lâu nh các lo i hoá đ n đi n n cể ớ ả ữ ậ ỏ ấ ố ừ ư ạ ơ ệ ướ
hay th t . Làm vi c đó nghĩa là b n đã b t đ u v i m t vi c không mang tính ràngư ừ ệ ạ ắ ầ ớ ộ ệ
bu c và giúp b n l y l i c m giác thích s s ch s .ộ ạ ấ ạ ả ự ạ ẽ
- S d ng cây xanh trong môi tr ng sinh ho t, chăm sóc chúng c n th n và t i n cử ụ ườ ạ ẩ ậ ướ ướ
đ u đ n. Nh ng lo i cây lá tròn đ c m i ng i a thích h n c .ề ặ ữ ạ ượ ọ ườ ư ơ ả
- Các s đ thi t k nên gi i h n vì vi c th c hi n có th tiêu t n nhi u ti n và gây raơ ồ ế ế ớ ạ ệ ự ệ ể ố ề ề
nh ng v n đ v s c kh e.ữ ấ ề ề ứ ỏ
- Tránh treo đèn có ánh sáng quá chói trên tr n nhà và h n ch t i đa nh ng v t d ngầ ạ ế ố ữ ậ ụ
có góc c nh s c nh n.ạ ắ ọ
……………………………………………
5 nguyên t c phong th y c b n ắ ủ ơ ả
Phong th y là ngh thu t s p đ t các món đ trong nhà đ t o ra dòngủ ệ ậ ắ ặ ồ ể ạ
ch y năng l ng t t nh t cho b n. Nó bao g m m t lo t nguyên t c cả ượ ố ấ ạ ồ ộ ạ ắ ơ
b n đ t o nên m t n i trú n yên bình, kh e m nh. Sau đây là nh ngả ể ạ ộ ơ ẩ ỏ ạ ữ
l i khuyên đ n gi n nh t.ờ ơ ả ấ
1. D n d p nh ng đ ng b a b nọ ẹ ữ ố ừ ộ
Hãy lo i b nh ng th b n không c n đ dành ch cho nh ng th c n thi t khác.ạ ỏ ữ ứ ạ ầ ể ỗ ữ ứ ầ ế
2. T o màu xanh cho ngôi nhàạ
Cây c nh v a làm s ch không khí mà cũng làm cho căn nhà t i sáng h n. Nên tránhả ừ ạ ươ ơ
nh ng cây có gai nh n, nh x ng r ng.ữ ọ ư ươ ồ
3. V t đ v t b vứ ồ ậ ị ỡ
Theo nguyên t c phong th y, nh ng món đ b v t o ra s b c b i và bi quan. Đóắ ủ ữ ồ ị ỡ ạ ự ự ộ
không ph i là th mà b n c n gi quanh.ả ứ ạ ầ ữ ở
4. Đ t đ đúng v tríặ ồ ị
Ch b n đ t các món đ trong nhà có m t nh h ng l n t i tâm tr ng c a b n. Vìỗ ạ ặ ồ ộ ả ưở ớ ớ ạ ủ ạ
v y hãy tham kh o các chuyên gia hay sách phong th y đ xem nên đ t các đ v t ậ ả ủ ể ặ ồ ậ ở
đâu, t gi ng ng cho t i xô rác.ừ ườ ủ ớ
5. T o b c tranh hoàn h oạ ứ ả
Đ t quanh mình nh ng tác ph m ngh thu t tích c c, có ý nghĩa s t o ra m t môiặ ữ ẩ ệ ậ ự ẽ ạ ộ
tr ng l c quan và th tr ng t i t nh.ườ ạ ể ạ ươ ỉ
…………………………………………
Gi i pháp kh c ph c nh c đi m c a nhà và đ t ả ắ ụ ượ ể ủ ấ
Có hai cách gi i quy t các khó khăn tr ng i là: ả ế ở ạ nh p th và xu tậ ế ấ
thế.Cánh nh p th là gi i pháp h p lý theo kinh nghi m và hi u bi tậ ế ả ợ ệ ể ế
c a chúng ta. Nh ng quan tr ng không kém là cách ch a xu t th , ủ ư ọ ữ ấ ế
không hi u đ c b ng lý lu n thông th ng và r t bí m t. ể ượ ằ ậ ườ ấ ậ
Cách ch a nh p thữ ậ ế trên các bình di n c a nó ệ ủ song hành v i các t t ng hi nớ ư ưở ệ
đ i c a v t lý, y khoa và trang tríạ ủ ậ . Cách ch a xu t thữ ấ ế thì cách xa t m hi u bi tầ ể ế ,
khám phá nó nh n m trong ti m th c c a chúng ta v y.ư ằ ề ứ ủ ậ
K t qu m mãn cách ch a xu t th c a môn Phong th y là làm tăng lu ng v n khí.ế ả ỹ ữ ấ ế ủ ủ ồ ậ
Đ c tính ph bi n c a thu t xu t th đ c th c hành qua ặ ổ ế ủ ậ ấ ế ượ ự 3 k thu t căn b nỹ ậ ả sau
đây:
1. Ph ng pháp ti p khí:ươ ế b ng cách tháp khí t m t n i hay t d i lòng đ t cáchằ ừ ộ ơ ừ ướ ấ
xa đó.