Phương pháp đổi mới dạy học ở tiểu học

Bộ Giáo dục và Đào tạo<br /> Dự án Phát triển Giáo viên Tiểu học<br /> <br /> ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC Ở TIỂU HỌC<br /> (TÀI LIỆU BỒI DƯỠNG GIÁO VIÊN)<br /> (Tái bản lần thứ nhất)<br /> <br /> NHÀ XUẤT BẢN GIÁO DỤC<br /> <br /> Trang Lời nói đầu ...................................................................................................................................... 5 Tổng quan về tài liệu.................................................................................................................. 6 Phần I Những vấn đề chung của phương pháp dạy học phát huy tính tích cực của học sinh ................................................................................ 7 Phần II Vận dụng phương pháp phát huy tính tích cực của học sinh vào việc dạy học các môn học ở Tiểu học................................................................. 35 Đổi mới phương pháp dạy học môn Tiếng Việt ở Tiểu học ................................ 36 Đổi mới phương pháp dạy học môn Toán ở Tiểu học ............................................ 78 Đổi mới phương pháp dạy học môn Đạo đức ở Tiểu học .................................. 130 Đổi mới phương pháp dạy học môn Tự nhiên và Xã hội ở Tiểu học ........... 146 Đổi mới phương pháp dạy học môn Khoa học ở Tiểu học................................ 156 Đổi mới phương pháp dạy học môn Lịch sử ở Tiểu học .................................... 162 Đổi mới phương pháp dạy học môn Địa lí ở Tiểu học ........................................ 172 Đổi mới phương pháp dạy học môn Âm nhạc ở Tiểu học ................................. 185 Đổi mới phương pháp dạy học môn Mĩ thuật ở Tiểu học .................................. 194 Đổi mới phương pháp dạy học môn Thủ công – Kĩ thuật ở Tiểu học.......... 203 Đổi mới phương pháp dạy học môn Thể dục ở Tiểu học ................................... 227 Hướng dẫn học theo băng hình ....................................................................................... 237<br /> <br /> LỜI NÓI ĐẦU<br /> Để góp phần đổi mới công tác đào tạo và bồi dưỡng giáo viên và cán bộ quản lí giáo dục tiểu học, Dự án Phát triển Giáo viên Tiểu học đã tổ chức biên soạn các mô đun đào tạo theo chương trình Cao đẳng sư phạm và chương trình liên thông từ Trung học Sư phạm lên Cao đẳng Sư phạm; biên soạn các mô đun bồi dưỡng giáo viên nhằm nâng cao năng lực chuyên môn, nghiệp vụ, cập nhật những đổi mới về nội dung, phương pháp dạy học và kiểm tra đánh giá kết quả giáo dục theo chương trình, sách giáo khoa tiểu học mới. Điểm mới của các tài liệu viết theo mô đun là thiết kế các hoạt động học tập của người học, kích thích sự sáng tạo và khả năng giải quyết vấn đề, tự giám sát và đánh giá kết quả học tập của người học, chú trọng sử dụng tích hợp nhiều phương tiện truyền đạt khác nhau (tài liệu in, băng hình/băng tiếng...) giúp cho người học dễ học, dễ hiểu và gây được hứng thú học tập. Tài liệu “Đổi mới phương pháp dạy học ở Tiểu học” nhằm cung cấp cho giáo viên và cán bộ quản lí giáo dục tiểu học ở các cơ quan quản lí giáo dục, các trường tiểu học những kiến thức và kĩ năng về đổi mới phương pháp dạy học nói chung, về phương pháp dạy học các môn học theo chương trình - sách giáo khoa mới ở tiểu học nói riêng. Đơn vị tổ chức biên soạn tài liệu là Trường Cán bộ quản lí giáo dục và đào tạo. Tham gia biên soạn tài liệu là các nhà khoa học tham gia biên soạn chương trình - sách giáo khoa mới ở Tiểu học, các giảng viên đang tham gia đào tạo ở các trường Sư phạm, Trường Cán bộ quản lí giáo dục và đào tạo. Tài liệu được biên soạn theo chương trình và phương pháp mới, chắc chắn không tránh khỏi những thiếu sót nhất định. Ban điều phối Dự án rất mong nhận được những ý kiến đóng góp chân thành của bạn đọc, đặc biệt là đội ngũ giáo viên, cán bộ quản lí giáo dục tiểu học ; đội ngũ giảng viên, sinh viên các trường sư phạm trong cả nước. Trân trọng cám ơn.<br /> <br /> DỰ ÁN PHÁT TRIỂN GIÁO VIÊN TIỂU HỌC<br /> <br /> TỔNG QUAN VỀ TÀI LIỆU I - Mục tiêu của tài liệu<br /> Sau khi được bồi dưỡng theo tài liệu này, người học sẽ : a) Hình thành và phát triển những tri thức về phương pháp dạy học (PPDH) phát huy tính tích cực của học sinh (HS) tiểu học trong từng môn học. b) Vận dụng được những kĩ năng dạy học tích cực vào dạy học các môn học ở trường tiểu học. c) Tích cực và biết tổ chức tốt các hoạt động dạy học theo phương pháp phát huy tính tích cực nhằm nâng cao chất lượng dạy học ở trường tiểu học trong từng môn học.<br /> <br /> II - Thời lượng học<br /> 150 tiết.<br /> <br /> III - Nội dung của tài liệu 1) Những vấn đề chung của PPDH phát huy tính tích cực của HS<br /> Thời gian thực hiện : 15 tiết<br /> <br /> 2) Vận dụng phương pháp phát huy tính tích cực của HS vào việc dạy học các môn học ở Tiểu học<br /> a) Môn Toán : 30 tiết b) Môn Tiếng Việt : 30 tiết c) Môn Nghệ thuật, TN&XH, Lịch sử - Địa lí, Khoa học, Đạo đức, Thể dục : 75 tiết. Thời lượng cho mỗi môn sẽ được quy định như sau : - Các môn Nghệ thuật (Âm nhạc, Mĩ thuật, Thủ công – Kĩ thuật) : mỗi phân môn 10 tiết. - Các môn TN&XH, Đạo đức, Thể dục : mỗi môn 10 tiết. - Các môn Khoa học, Lịch sử, Địa lí : mỗi môn 5 tiết ; 3) Nội dung băng hình : 16 đoạn băng hình bao gồm : + 3 đoạn băng hình cho môn Toán ; + 3 đoạn băng hình cho môn Tiếng Việt ; + 10 đoạn băng hình cho các môn : Thủ công, Kĩ thuật, Mĩ thuật, Âm nhạc, TN&XH, Lịch sử, Địa lí, Khoa học, Đạo đức, Thể dục. Các đoạn băng sử dụng minh hoạ phương pháp dạy học phát huy tính tích cực.<br /> <br /> IV- phương pháp học theo tài liệu<br /> Tài liệu được biên soạn để có thể sử dụng với nhiều hình thức học tập khác nhau : - Tự học, tự nghiên cứu tại nơi công tác hoặc trong các lớp học tập trung ; - Đối với những lớp tập trung, việc thảo luận nhóm là chủ yếu ;<br /> <br /> - Một số nội dung học có sự hướng dẫn của giảng viên để học viên tự giải quyết vấn đề, tự chiếm lĩnh và khai thác nội dung. - Cùng với tài liệu in, có 16 đoạn băng hình cũng là nội dung được bồi dưỡng. Các đoạn băng hình này sẽ làm phong phú thêm nội dung và hình thức học tập. Việc kết hợp tài liệu in với các đoạn băng hình được ghi trong tài liệu in và có hướng dẫn sử dụng.<br /> <br /> Phần một NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC PHÁT HUY TÍNH TÍCH CỰC CỦA HỌC SINH A - MỤC TIÊU<br /> Sau khi học xong phần này, người học sẽ đạt được :<br /> <br /> 1. Kiến thức<br /> - Quán triệt những định hướng đổi mới của PPDH hiện nay. - Phân tích được cơ sở lí luận và thực tiễn của việc đổi mới PPDH. - Liệt kê được những đặc trưng cơ bản của PPDH phát huy tính tích cực, so sánh với PPDH không phát huy tính tích cực. - Đánh giá được PPDH như thế nào được coi là PPDH phát huy tính tích cực (thông qua tài liệu, thông qua thực hành dạy mẫu của học viên và thông qua chính giờ dạy của giảng viên). - Biết cách vận dụng PPDH phát huy tính tích cực vào dạy các môn học ở Tiểu học.<br /> <br /> 2. Kĩ năng<br /> - Vận dụng được cơ sở lí luận vào thiết kế bài học theo PPDH phát huy tính tích cực. - Lựa chọn được PPDH phát huy tính tích cực, tài liệu học tập cũng như phương tiện dạy học phù hợp với nội dung bài dạy. - Triển khai thực hành một số PPDH phát huy tính tích cực trong quá trình dạy học của bản thân. - Có kĩ năng lập kế hoạch bài học và đánh giá giờ dạy của đồng nghiệp.<br /> <br /> 3. Thái độ<br /> - Tự tin trong việc thực hiện PPDH phát huy tính tích cực. - Quyết tâm đổi mới cách thực hiện PPDH.<br /> <br /> B - NỘI DUNG Nội dung 1: Cơ sở thực tiễn và lí luận của đổi mới PPDH<br /> <br />