Phương thức truyền thông đa phương tiện và ứng dụng trong báo chí: Phần 1

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:278

Thêm vào BST

Báo xấu

34
lượt xem 15
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

(BQ) Phần 1 cuốn "Báo chí và truyền thông đa phương tiện" cung cấp cho người đọc các kiến thức: Tổng quan về báo chí và truyền thông đa phương tiện, các xu thế phát triển của báo chí trong kỷ nguyên kỹ thuật số, hội tụ truyền thông và tòa soạn hội tụ. Mời các bạn cùng tham khảo nội dung chi tiết.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Phương thức truyền thông đa phương tiện và ứng dụng trong báo chí: Phần 1

T H Ư V IỆ N PGS. TS. Nguyễn Thị Trường Giang 070/070.4 (Chủ biên) BAO 2017 20130241 llllllllìĩìỉiỉilillllll TRUYỀN THÔNG ĐA PHUONG TIỆN Báo chí và truyền __ ỆT II III I IIII ẵ 20130241 NHÀ XUẤT BẢN ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
BÁO CH ÍV À TRU YỀN THÔNG ĐA PHƯƠNG TIÊN
CÁC TÁC GIẢ CHÍNH P G S .T S . N guyễn Thị Trường G ian g (Chủ biên) Th S. Đ inh Hổng Anh Th S. Trân Thị Phương Lan Th S. Trương Hoài Trâm TS. Vũ Tuấn Anh TS. Đ inh Thị X uân Hoà Th S. Ngô Bích Ngọc CÁC TÁC GIẢ KHÁC VÀ CỘNG TÁC VIÊN TS. N guyễn Thị Bích Yến ThS. N guyễn Thị Thu Hường Nhà báo Lê Q uốc M inh (báo Vietnam plus) Nhà báo H ùng T h u ật (b áo trẻ) Tuổi Th S. N guyễn Thị Hằng Thu PGS.TS. Đ inh Thị Thu H ằng TS. Trán Thị Vân Anh Th S. N guyễn Thị Th uý Nga T h S .Đ ạ n g Lin h Chi Bản. quyền © 2017 thuộc Tác giả và độc quyén phát hành theo họ’ dông giữa ịi p Trung tâm Kinh doanh Xuất bản và Phát hành sách - Nhà xuất bản Đ H Q G H N . Ị Bất cứ sự sao chép nào không được sự đổng ý của Trung tầm Kinh doanh Xuất ;; bản và Phát hành sách đểu là bất họp pháp và vi phạm luật Xuất bản. Việt Nam. ỉs Luật Bản quyến quốc tế và Công ước Berne về bản quyển sở hữu trí tuệ. ;» Vnubooks nơi gửi gắm tương lai, luôn mong muốn nhận được những ý kiên góp ý của ị Quý độc giả để sách ngày càng hoàn thiện hơn. Góp ý vê' sách: vnubooks(ậ)gmail.com Liên hệ mua sách: vnubooksha(ậ)gmail.coin, Website: vnubooks.com 1 Liên hệ dịch vụ tư vấn, xuất bản, phát hành: vnubooks(2)gmail.com
PGS.TS. NGUYỄN THỊ TRƯỜNG GIANG (Chủ biên) BÁO CHÍ VÀ TRUYỀN THÔNG ĐA PHƯƠNG TIỆN (Sách chuyên khảo) NHÀ XUẤT BẢN ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ N ộ i
MỤC LỤC LỜI NÓI Đ Ẩ U . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . LỜI GIỚI T H IÊ U . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Chương 1 T Ổ N G Q U A N V Ê B Á O C H Í V Ầ T R U Y Ề N T H Ô N G Đ A P H Ư Ơ N G T IỆ N 1.1. KHÁI N I Ệ. M . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .17. . . . . .. . . 1 .1.1. Đ a phương t i ệ n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 .1.2. Báo c h íđ a phương t i ệ n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 .1.3. Truyển thôn g đa phương t i ệ n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.2. LỊCH S ử RA ĐỜI VÀ PH Á TTRIÉN C Ủ A BÁO C H Í VÀ TR U Y ÊN TH Ô N G ĐA P H Ư Ơ. N. G.T. IỆ2N . . .. 4 1 .2.1. Trên t h ế g iớ i. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 .2.2. ở V iệt N am . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.3. VAI TRÒ CỦA BẤO C H ÍV À TR U Y ỀN THÔNG Đ A PHƯƠNG T IỆ N TR O N G X Ã HỘI HIỆN. .Đ.39 I ... Ạ 1 .3.1. Tạo nên m ộ t"m â m cỗ "th ô n g tin đa dạng, đa lớp, đ a .c.h. iể. u . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .39 . . . . . . .. 1 .3.2. Thay đổi m ối quan hệ giữa n guó n p h át và nguồn n. .h. ậ .n. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42. . . . . . .. 1.3.3. Thay đổi phương thức thu th ậ p và sản xuất thông tin của n h à b á o . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 4 1.3 .4 Góp phẩn n ân g cao hiệu q u ả tru yền th .ô. n .g. . . . . . . . . . . . . 1.4. ĐẶC TRƯ N G CỦA BÁO CH Í VÀ T R U Y Ê N THÔNG ĐA PHƯƠNG .T. IỆ. N. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .48 . . . . . . . .. 1.4.1. Kết hợp cùng lúc nhiêu phương tiện chuyển . t. ả .i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .48. . . . . . . . . . 1 .4.2. Tính tức thời và phi định k ỳ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 .4.3. Khả n ăn g tương tác c a o . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 .4.4. Tính toàn c ầ u . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 .4.5. Tính cá th ể h ó a . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.5. ỨNG DỤNG VÀ ẢNH HƯỞNG CỬA TR U Y ỀN THÔNG ĐA PHƯƠNG TIỆN TRO N G CÁC LĨN H vự c CỦA ĐỜI SỐNG XÃ H Ộ I. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5
6 BÁO CHÍ VÀ TRUYẼN THÕNG ĐA PHƯƠNG TIỆN 1.5.1. Trong lĩnh vự c báo c h í và tru y ề n t h ô .n. g . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81. . . . . . . . . . . .. 1.5.2. Trong lĩnh vự c g iáo d ụ c . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.5.3. Trong lĩnh vự c giải t r í . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.5.4. Trong các lĩn h vực k h á c . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .... . . . . . . . . . . .89. . . Chương 2 CÁ C XU T H Ế P H Ấ T T R IỂ N CỦ A B Á O C H Í T R O N G K Ỷ N G U Y ÊN K Ỹ TH U Ậ T s ố 2.1. BÁO C H ÍĐ A NÊN T Ả N G . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. . . . .91. . . . 2 .1.1. Báo ch í đa n ể n tản g là g.ì?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ........9. 2. . . . . . . ...... . 2 .1.2. Nền tản g m ạ n g xã h ộ i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . , 2 .1.3. Nển tản g di đ ộ n. g. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .... .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100 . 2 .1.4. Nển tản g w e.b . . . . . . . . . .. .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10. 4 . . . . . . . . . . . .. . 2 .1.5. Những nển tả n g k h á c . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106. . . . . . . . . ... 2.2. BÁO C H Í DI Đ Ộ .N. G. . . . . . . ... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .... .. .. . . ...... .108 . . . ... . 2.2.1. Cuộc cách m ạ n g di đ ộn g và những tác đ ộn g đến báo c h í và truyến .t. h .ô. n .g. . . . .109 . . . 2.2.2. Khái n iệm về báo c h í di đ ộ. n .g. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118 . . 2 .2.3. Vài n ét về lịch sử báo c h í di động trên t h ế giới và ở V iệ t .N .a. m. . . . . . . . . . . . . . . . . . .120. . . . ... 2 .2.4. Sản x u ất nội d u n g cho t h iế t bị dl đ .ộ.n .g. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .123 . . . . . . . . ... 2.3. BÁO CH Í XÃ H Ộ I . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 130. . . . . ... 2 .3.1. M ạn g xã hội - N guồn tin tro ng tác n g h iệp báo. c .h. í. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 131. . . . . . . ... 2 .3.2. Sử dụng m ạ n g xã hội tro n g các tòa soạn báo c h í tại V iệ t . N. a.m. . . . . . . ...... . . . . . . 132 . . . .. 2.4. BÁO C H Í D ữ L IỆ U . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .......................... .. .. .. . . . . . . . . 142. . . ... 2 .4.1. Khái n i ệ m . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .... . . . . . . .1 42 . 2 .4.2. Lịch sử hìn h th à n h và p h át triển của báo c h í dữ l i ệ u . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 146 2 .4.3. Đ ặ c điểm củ a báo c h í d ữ l i ệ u . . . . . . ... .. .. .. .. .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . .150 . . 2 .4.4. Quy trìn h sản xu ất báo c h í dữ liệ. u . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 159 .. . 2 .4.5. Những yêu cẩu đ ể p h á t triển báo chí d ữ l. i. ệ .u . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ... . . . . . . . . . . . . . . 161 . . . 2.5. T R Í TU Ệ NHÂN TẠO (BÁO C H Í R Ô B Ố T ). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 164. . . ... 2.6. B Ẩ O C H ÍĐ Ồ H O Ạ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 .. . 2 .6.1. Quan n iệm v ể báo c h í đ ổ h .o. .ạ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16.9. . . . . . . . . . .. 2 .6.2. Lịch sử h ìn h t h à n .h. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .... .. .. ... . ... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 170 . 2 .6.3. Phân loại đổ họa trê n báo c .h. .í . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17. 4 . . . . . . . . . . .. . 2 .6.4. Sáng tạo t á c ph ẩm báo c h í đổ h ọ a . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18
M ục lục 7 2 .6.5. Xu hướng của báo chí đổ h ọ a . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18 2 .7 . BÁO C H Í KHÔNG CÒN QUẢNG .CÁ .O. . . . . . . . . . . . . . ........ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 8.8. . . . . .. . .. 2 .7.1. Đ ặ t vấn đ ề . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ... . . . . . . . . . . . . . .1. 8 8 . . 2 .7.2. Báo c h í khô ng còn độc q u y. ể .n... . . . . . . . . . . . . . . . . .... . . . . . . . . . . . . . . .... . . . . . . . . . . . . . . 1 .9.0 . . 2 .7.3. Q uyển lực m ạn h hơn cho Facebook, G oogle, A.p p.le. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. .. ......... .193 .. . 2 .7.4. Con đường nào cho báo c h .í?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 .9. 4 . . . . . . . . . . . . . 2 .8 . "B Ứ C TƯ Ờ N G PH Í" (P A Y W .A. L .L.). . . . .... . . . . . . . . . . ... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.9. 7 . . . . . . . . . 2 .8.1. Những người tiên p h o n g . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 2 .8.2. Sự cẩn th iế t của Payvvall. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. .. .. .. .. ..201. . .. . 2 .8 .3 . Khó khăn khi áp dụng p a y w ll. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20 2 .8.4. Pavvall ở V iệ t N a m . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. .. .. .. . . . . . . . . . .2.0 6 . . 2.9. BÁO C H Í SÁNG T Ạ O . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .... . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 .0.7. . 2 .9.1. Bản tin n h ạc Rap (Rap N ew s). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .... . . . . . . . . . 2 .0 .8. . 2 .9.2. Báo c h í n h ập vai (Im m ersive J o u r n a lis m ). . . . .... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 0 9 Chương 3 H Ộ I T Ụ T R U Y Ề N T H Ô N G V À TÒ A S O Ạ N H Ộ I T Ụ 3 .1 . KHÁI N I Ệ M . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 .1.1. Hội tụ tru y ẽ n t h ô n .g. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 .1. 4 . . . . . . . . . . . . . . 3.1.2. Toà soạn hội t ụ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 1 8 . 3 .2 . LỊCH S ử HÌNH TH ÀNH VẦ PHÁT TRIỂN CỦ A HỘI TỤ TRUYÊN TH Ô N G VẦ TOÀ SOẠN HỘI T Ụ .. 2 2 4 3 .2.1. Lịch sử hìn h th à n h và phát triển của hội tụ truyền th ô n g . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 2 4 3.2.2. Lịch sử ra đời và phát triển của toà soạn hội. .t. ụ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2. 2 9. . . . . . . .. 3.3. ĐẶC Đ IỂM CỦ A HỘI TỤ TRUYỀN THÔNG VÀ TÒA SOẠN HỘI. .T. Ụ. . . . . . . . . . . . .... .. . . . . . . . . 2 .3 3 .. . . 3.3.1. Đ ặ c đ iểm của hội tụ truyền th ô n g . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 3 .3.2. Đ ặ c đ iể m của tòa soạn hội .t. ụ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.4. YÊU CẨU Đ Ế T H Ầ N H LẬ P TÒA SOẠN HỘI T Ụ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 3.4.1. Yêu cẩu vể nơi làm v iệ. c. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 4.8. . . . . . . . . . . . .. 3 .4.2. Yêu cầu vể công nghệ, kỹ t h u. .ậ. t. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 .4. 9 . . . . . . . . . . 3 .4.3. Yêu cẩu vể n h ân l ự .c. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 .5.0. . . . . . . . . . . . . . 3 .4.4. Yêu cẩu vể tô’ chức và phương th ứ c sản x u. ấ .t . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 251. . . . . . . . ... 3 .4.5. Yêu cẩu vể nội dung tin , bài của tòa soạn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 5 2 3 .5 . MỘT SỐ MÔ HÌNH TÒA SOẠN HỘI TỤ T IÊ U B IỂU ở V IỆT NAM VÀ TR ÊN T H.Ế. .G .IỚ. .I. .25 3 . . . .
8 BÁO CHÍ VÀ TRUYỀN THÔNG ĐA PHƯƠNG TIỆN 3 .5 .1 . Tuổi Trẻ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 .5 .2 . V n Express (w w w .v n e x p re s s.n e t). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 .5.4. Th e Straits T im e s S in g a p o re . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 .5 .5 . Thông tấ n xã Áo (A ustrian Press A g e n cy - A .P. .A. ). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2.7. 0 . . . . . . . 3 .5.6. T h e D aily Teleg raph (Vương qu ố c A .n. h .). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27 2 Chương 4 N H À B Á O Đ A P H Ư Ơ N G T IỆ N 4 .1 . KHÁI N IỆ M . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 .1 .1 . Nhà b á o . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 .1 .2 . Nhà báo đa phương t iệ n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.2. ĐẶC Đ IỂ M CỦA NHÀ BÁO Đ A PHƯƠNG T I Ệ N . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 4 .2 .1 . Tư d u y p h ân tích đa d iệ n , đa ch iểu , đa phương . t. iệ. .n. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .28. 3 . . . . . . . 4 .2 .2 . Kỹ n ăn g tá c n g h iệp đa n ă n g . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 4 .2 .3 . Khả n ăn g p h ản ứng, chuyển tải thôn g tin n h an h c .h. ó. n .g. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .28 .5. . . . . .. 4 .3 . NHỮNG Y ÊU CẨU V É PH ẨM CHẤT CỦA NHÀ BÁO Đ A PH Ư ƠN G. T .I.Ệ. N. . . . . . . . . . . . . . . .2. 8 .8. . . . . 4 .3.1. Lập trường ch ín h trị, bản lĩnh chín h . t. .r. .ị . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 .8.8. . . . . . . . 4 .3 .2 . Đ ạo đức n g h ể n g h iệ p . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 .3.3. P hông kiến th ứ c rộng với hệ th ố n g tri th ứ c p h o n g phú, đa ..d. .ạ.n. .g. . . . . . . . . . . . . .293. ... 4 .3.4. Lối sốn g n h iệ t hu yết, đ am m ê với n g h ể n g h iệ p . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29 5 4 .4 . NHỮNG Y Ê U CẨU V Ê KỸ NĂNG CỦA NHÀ BÁO Đ A PH Ư Ơ N G T IÊ N . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 9 6 4 .4 .1 . Kỹ n ăn g c ứ n. g . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .... .. .. .. .. .. .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2.9. 6. . . . . . 4 .4 .2 . Kỹ n ăn g m ể m . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 .4 . N G U Y ÊN T Ấ C TÁ C N G H IỆ P C Ũ A NHÀ B Á O Đ A P H Ư Ơ N .G .T. .IỆ .N . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .3.2. 0. . . . . . . . Chương 5 T Á C P H Ẩ M B Á O C H Í Đ A P H Ư Ơ N G T IỆ N 5 .1 . KHÁI N IỆ M . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.2. CÁC Y ẾU TỐ NỘI DU N G VÀ HÌNH TH Ứ C CỦA TẤC PH ẨM BÁO C H ÍĐ A PHƯƠNG. .T. I. Ệ .N 32 .. . 3 . 5.2.1. Các yếu tố nội d u n g . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 .2.2. Các yếu tố h ìn h t h ứ. c. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 .3.9. . . . . . . . . . . . . . 5 .3 . SÁNG TẠO TÁC PH ẨM BÁO C H Í ĐA PHƯƠNG T I Ệ N . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35 5 .3.1. X ác định đ ẽ t à i, hìn h th à n h ý tư ở.n. g. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .351 . . . . . . . . . . ... 5.3.2. Thu th ậ p , khai th á c và xử lý th ô n g t i n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35
M ục lục 9 5 .3 .3 . Xây dựng kịch bản thô cho "câu chuyện" đa phương t i ệ n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 354 5 .3 .4 . Sản xuất và tru yển tải th ô n g tin qua các phương tiệ n n h ư ả n h , video, aud io , thôn g tin đổ họ a, cá c chương trình tương t á c . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 355 5 .3 .5 . Biên tập và xử lý d ữ liệu bằn g các phẩn m ểm ch u yên .d. ụ.n. g. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .356 . . . . ... 5 .3 .6 . X uất bản lên hệ th ố n g q u ản lý nội dung (CMS) ho ặc m ạn g In. te. rn.e. t. . . . . . . . . .357 . .. ... 5 .3 .7 . Tiếp n h ận , th eo dõi và xử lý ph ản . hổ.i. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 357. . . . . . . . .. ... 5 .4 . GÓI TIN TỨC Đ A PHƯƠNG T I Ê N . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 .4 .1 . Khái n i ệ m . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 .4 .2 . Đ ặ c đ iểm của gói tin tức đa phương tiệ n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 361 5 .4 .3 . Phân loại gói tin tức đa phương t.iệ. n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 366. . . . . . . . . . ... 5 .6 . M ỘT SỐ CÕNG c ụ TR ự C TU Y ẾN HÔ TRỢ XÃY DựNG SẢN PHẨM TR U Y ÉN THÔNG Đ A PHƯƠNG T IỆ .N. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 371. . . . . . . . . . . ... 5 .6 .1 . PovvToon (w w w .p o w to o n .c o m ). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 5 .6 .2 . Canva (w w w .c a n v a .c o m ). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 .6 .3 . P íktochart (w w w .p ik to c h a rt.c o.m. ). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 373. . . . . . . . . . . ... 5 .6 .4 . VideoScribe (w w w .v id e o sc rib e .c o m ). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 5 .6 .5 . Layar (w w w .la y a r.c o m ). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 .6 .6 . G o A nim ate (w w w .g o a n im a te .c o m ). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 5 .6 .7 . R e n d e río re st (w w w .re n d e rfo re s t.c. o .m .). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .378 . . . . . . . . . ... 5 .6 .8 . B iteab le (w w w .b it e a b le .c o m ). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 .6 .9 . Tim e lin e (w w w .tim e lin e .k n ig h tla b .c o m ). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37 5 .7 . Ý N GHĨA CƯA SEO TRONG V IỆ C Đ Ư A TÁC PHẨM BÁO C H Í Đ A PHƯƠNG TIỆN Đ ẾN VỚI CÔNG C H Ú N G . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 .7 .1 . Khái n iệm và lịch sử ra đời của S E O . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38 5 .7 .2 . Vì sao phải S E O ? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 .7 .3 . Cách thức ứng dụ ng S E O . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 5 .7 .4 . ứng dụng SEO tại m ột số cơ quan báo chí của V iệt N a m . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 392 Chương 6 CÔNG C H Ú N G BÁO C H Í V À T R U Y ÉN TH Ô N G T R O N G K Ỷ N G U YÊN M Ớ I 6 .1 . KHÁI N IỆ M . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 .1 .1 . Công c h ú n g . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 .1 .2 . Công chúng báo ch í và truyển t h ô. .n. g . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 398. . . . . . . . . ...
10 BÁO CH Í VÀ TRUYỀN THÔNG ĐA PHƯƠNG TIỆN 6 .2 . VAI TRÒ CŨ A CÔNG CH ÚNG ĐỐI VỚI BÁO C H Í VÀ TR U Y ỀN T .H. .Ô. .N. .G. . . . . . . . . . . . . . . . . .40. 3 . . . . 6 .2 .1 . Là đối tượng tiế p n h ậ n , tá c đ ộng, ho ặc chịu ả n h hưởng tá c động của thôn g tin báo ch í và tru yển th ô n g đa phương t i ệ n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . .403 . . . . . ... 6 .2 .2 . Là người khởi xướng, hỗ trợ và cung cấp th ô n g t i n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. .. .. .. .. ..4..0. 4 . . 6 .2 .3 . Là đối tác, đ ổng tá c giả với cơ quan báo c h í và truyền t .h. ô .n. .g. . . . . . . . . . . . . . . . . .4. 0.6. . . . 6 .2 .4 . Là người đ án h g iá , n hận xé t và kiểm định th ô n.g. .t. in. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 .0.7. . . . . . 6.2.5. Là người quyết định, gây ảnh hưởng đến sự tồn tại của các sản phẩm báo chívà truyền th ô n g . 408 6 .2 .6 . Là người q u yế t đ ịn h vai trò, vị t h ế cơ qu an báo c h í và tru yền t. h .ô. .n. g. . . . . . . . . . 4 .1.0 . . . 6 .2 .7 . Là người đ ịn h vị giá trị sản ph ẩm báo chí và tru yền th. ô.n. g. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .411 . . . . . ... 6 .2 .8 . Là khách h àng của cơ q u an báo c h í và tru yển t h ô n g . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 12 6 .3 . Đ Ặ C Đ IỂM CỦA CÔNG CH Ú N G BÁO C H Í VÀ TR U Y ÊN TH Ô N G TR O N G KỶ NGUYÊN KỸ TH UẬT S Ố. . . . .: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 1 6 .3 .1 . Trình độ n h ận th ứ c và vă n hóa cao hơn so với m ặt b ằn g chun g của . xã . h. ộ . i. . . . . . . . . 4 .1.4 .. . . . 6 .3 .2 . Có điểu kiện và khả n ăn g sử dụ ng công n g h ệ hiện. .đ. ạ .i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41.5. . . . . . .. 6 .3 .3 . Là những người có tuổi đời tru n g bình rất trẻ, từ 15-35 . t. u .ổ. i. . . . . . . . . . . . . . . . . . .41. 7 . . . . . . 6 .3 .4 . Có khả n ăn g tự n h ậ n biết và xử lý thôn g t in . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 1 7 6 .3 .5 . Là m ẫu người bận rộn và có quỹ thời gian hạn. .h. ẹ .p. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .41. 9 . . . . . . . 6 .3 .6 . Có nhu cẩu th ô n g tin c a o . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42 6 .4 . ẢNH HƯỞNG CỦA VĂN HOẤ M ẠN G Đ ẾN CÔNG CH Ú N G BẤO C H Í VÀ T R U Y É N THÔNG Ở V IỆ T NAM H IỆN N A Y . . . . ... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 421. . . . . . . . . . . . ... 6 .4 .1 . Những tá c động tích c ự c . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 2 6 .4 .2 . Những tá c đ ộng tiê u cực của văn hoá m ạn g tới đời sốn g xã hội V iệ t. .Nam. . . . . . 4 2 8 ... .. Chương 7 T R U Y ỀN TH Ô N G XÃ HỘI V À "N H À BÁO CÔNG DÂN " 7 .1 . KHÁI N IỆM "TR U Y ÊN TH Ô N G XÃ H Ộ I" . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .... . . . .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. . . 43.5 .. 7.2. LỊCH S ử RA ĐỜI CỦA T R U Y Ể N TH Ô N G XÃ HỘI VÀ M Ộ T s ố M ẠN G XÃ HỘI THÔNG. .4 Ụ N G . . D 37 7 .2 .1 . Lịch sử ra đời của tru yển th ô n g xã . h .ộ. i. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 37 . 7 .2 .2 . Các hìn h th ứ c m ạ n g xã h .ộ. i. . . . .... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .44. 0 . . . . . . . . . . . 7 .2 .3 . Các m ạn g xã hội phổ b iế n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. . .441. . .. 7.3. ĐẶC Đ IÉM CỦA T R U Y Ề N TH Ô N G X Ã HỘI VÀ ẢNH HƯỞNG Đ Ố I VỚI BÁO C H Í . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44 8 7 .3 .1 . Đ ặ c đ iểm của tru y ể n th ô n g xã h ộ i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44 9 7 .3 .2 . Ảnh hưởng của tru y ề n th ô n g xã hội đối với b áo . c .h. .í . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 5 4 . .
M ục lục 11 7 .4 . TRU YÊN THÔNG XÃ HỘI VÀ NHỮNG x u HƯỚNG PHÁT T .R. IỂ. N. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .45. 9 . . . . . . . . 7.4.1. Facebook với n ền tản g video là trọ n g t â m . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 59 7.4.2. Instagram vẫn là n ề n tản g vững c h ắ c vẽ chia s ẻ hình .ả. .n. h . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .4.60 . . . . .. 7 .4.3. Cuộc chiến chốn g tin g iả . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46 7 .4.4. Thời điểm chín m u ố i đ ể thực t ế ả o p h át t riể n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. .. .. .. .. ..........T.. 46 2 . .. 7 .5 . XU HƯỚNG "BÁO C H Í CÔNG D Â. N.". . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .463. . . . . . . . . . . . ... 7 .5.1. Nhận diện "nhà b á o công dân". . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ........... .. .. .. . . . . . . . . . 463 ... . 7 .5.2. Đ ặc đ iểm của "n h à báo công d â. n . ". . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .4.6. 6 . . . . . . . . . . 7.5.3. Những cách thứ c th a m gia báo c h í của "n hà báo công d â n ". . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 6 9 7.5.4. Ảnh hưởng của xu hướng "báo c h í công d ân" đối với hoạt động b á o chí chuyên nghiệp ..472 7.5.5. Công dân đưa tin - m ột số cột m ố c tiêu b. i. ể .u. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .475 . . . . . . ... 7 .6 . VẤN NẠN TIN TỨC G IẢ ( FAKE N E W S ). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 7 7 .6.1. Khái n iệ m . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 .6.2. Khái quát lịch sử của fake n e .w . s. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 .8.0. . . . . . . . . . . 7 .6.3. Phân loại và cách nhận diện tin tứ c g i ả . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 483 7.6.4. Nguyên nhân và giải pháp ngăn chặn tin tức giả bùng phát trên báo c h í và truyền thông . . 4 88 ... . TÀI LIỆU THAM K H Ả .O. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . .... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 495. . ... IN D E X . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
LỜI NÓI ĐẨU Ngày nay, khoa học kỹ thuật và công nghệ phát triển như vũ bão đã góp phần thúc đẩy sự thay đổi của tất cả lĩnh vực trong đời sống xã hội, bao gồm cả báo chí và truyền thông. Nhiều cơ quan báo chí và truyền thông đã tận dụng thế m ạnh này để đổi mới nội dung và phương thức hoạt động nhằm mở rộng tầm ảnh hưởng của mình. Một trong những hướng đi là chuyển dần từ hoạt động đơn tuyến sang hoạt động đa tuyến, vừa sản xuất những sản phẩm truyền thống vừa thực hiện thêm những sản phẩm vốn không phải là thế mạnh của m ình trên cơ sở k hai thác tối đa tiện ích của các loại thiết bị công nghệ hiện đại. Nếu trên thế giới, phương thức truyền thông đa phương tiện xuất hiện tương đối sớm và khá phổ biến thì ở Việt Nam dù không ít cơ quan báo chí và truyền thông cũng đã nhanh chóng tiếp cận, khai thác phương thức này nhưng mới ở những bước đi ban đàu. Những thay đổi trong phương thức quản lý, vận hành công việc đã cho những kết quả đáng ghi nhận như: Nội dung thông tin đa dạng, nóng hổi; hình thức sinh động, phong phú; cách thức chuyển tải thông tin cập nhật... nhưng việc chuyển đổi này đòi hỏi nhiều yêu cầu và điều kiện, từ việc nhận thức về thê' mạnh, hạn chế, vai trò, đặc trưng của phương thức truyền thông đa phương tiện đến việc trang bị, khai thác các thiết bị kỹ thuật, đào tạo nguồn nhân lực chuyên nghiệp... Nhằm cung cấp thêm tài liệu tham khảo cho những vấn đề nêu trên, các giảng viên của Khoa Phát thanh - Truyền hình (Học viện Báo chí và Tuyên truyền) và nhà báo có kinh nghiệm đã nỗ lực nghiên cứu để xuất 13
14 BÁO CH Í VÀ TRUYỀN THÔNG ĐA PHƯƠNG TIỆN bản cuốn sách: Báo chí và truyền thông đa phương tiện. Trong quá trình nghiên cứu, đi đến hình thành và hoàn thiện cuốn sách, mặc dù đội ngũ tác giả đã rất nỗ lực nhưng hệ thống tài liệu tham khảo về báo chí và truyền thông đa phương tiện có hạn, thậm chí là rất ít, quan niệm về các xu hướng phát triển mới của báo chí và truyền thông chưa thống nhất và chuẩn hóa nên cuốn sách chắc chắn không tránh khỏi những hạn chế, những đánh giá chủ quan. V ì vậy, chúng tôi rất mong nhận được sự đóng góp ý kiến của các nhà khoa học, nhà báo, đồng nghiệp, bạn bè và những ai quan tâm để lần tái bản sau cuốn sách được hoàn thiện hơn. M ọi đóng góp xin gửi về địa chỉ: truonggiangptth.ajc@gmail.com. H à Nội, ngày 25 tháng 8 năm 2017 PGS .TS. Nguyễn Thị Trường Giang
LỜI GIỚI THIỆU Những thành tựu của cách m ạng khoa học kỹ thuật trong lĩnh vực công nghệ thông tin, đặc biệt là sự phát triển như vũ bão của Internet đã tạo ra sự bùng nổ thông tin trên phạm vi toàn cầu. Cùng với đó, trật tự của các loại hình báo chí và truyền thông cũng đã có nhiều thay đổi. Sự ra đời của loại hình báo chí đa phương tiện đã tạo ra bước ngoặt, làm thay đổi cách truyền và tiếp nhận thông tin. và do đó, báo chí đa phương tiện nhanh chóng chiếm giữ v ị trí quan trọng không thể thiếu trong làng truyền thông. Với báo chí đa phương tiện, việc truyền tải thông tin đến công chúng không chỉ qua con chữ, hay những tấm ảnh tĩnh đơn thuần mà còn là video, audio, hình ảnh động, đồ họa và các cách thức thể hiện mới mẻ, hiện đại từ ứng dụng kỹ thuật số. Trong hệ sinh thái của báo chí đa phương tiện, m ỗi tòa soạn báo không chỉ dừng lại ở một loại hình mà có sự kết hợp hài hòa, nhuần nhuyễn với nhau, m ỗi nhà báo không còn chỉ hoạt động đơn lẻ ở một loại hình riêng biệt mà có thể cùng lúc tác nghiệp ở nhiều loại hình khác biệt. Có thể nói, hội tụ truyền thông và đa phương tiện đã đặt ra một dấu mốc quan trọng trong sự vận động và phát triển của báo chí và truyền thông hiện đại. Trong bối cảnh đó, cuốn sách Báo chí và Truy ền thông đa phương tiện do PGS.TS. Nguyễn Thị Trường Giang (Trưởng khoa Phát thanh - Truyền hình, Học viện Báo chí và Tuyên truyền) chủ biên trở thành một tài liệu tham khảo rất hữu ích. Nội dung của cuốn sách đã trình bày và lý giải những vấn đề căn bản về lý thuyết và thực tiễn của báo chí và truyền thông đa phương tiện như: đặc trưng của báo chí đa phương tiện, truyền thông đa phương tiện và ảnh hưởng xã hội của chúng; xu hướng phát 15
16 B OC Í V T U Ề TH N ĐA P Ư N TIỆ Á H À RYN ÔG H ƠG N triển của báo chí thế giới trong kỷ nguyên kỹ thuật số; đặc điểm của hội tụ truyền thông hay mô hình tòa soạn hội tụ; yêu cầu đối với một nhà báo đa phương tiện; ảnh hưởng của xu hướng báo chí và truyền thông đa phương tiện đối với các tờ báo, các tòa soạn báo Việt Nam; truyền thông xã hội ảnh hưởng như thế nào đối với sự phát triển của báo chí và truyền thông hiện đại... Nhiều vấn đề về phương pháp, cách thức làm việc liên quan trực tiếp đến những công việc “bếp núc” của người làm báo, làm truyền thông trong lĩnh vực đa phương tiện cũng được các tác giả trình bày khá tỉ mỉ. Đây là những vấn đề nóng đang được nhiều nhà quản lý, nhà báo, nhà truyền thông và công chúng rộng rãi quan tâm. Trong bối cảnh báo chí và truyền thông đang phát triển vô cùng nhanh chóng, sinh động, với những xu hướng mới, tác động m ạnh mẽ vào đời sống xã hội hiện đại, hy vọng rằng, cuốn sách Báo chí và Truyền thông đa phương tiện sẽ m ang đến cho người đọc, nhất là những người đang hoạt động trong lĩnh vực báo chí và truyền thông nhiều tri thức mới mẻ, nhiều điều bổ ích cho công việc cũng như cuộc sống thường nhật. Xin trân trọng giới thiệu cuốn sách cùng bạn đọc! H à Nội, ngày 25 tháng 7 năm 2017 G S.T S. Tạ N gọc Tấn Phó Chủ tịch chuyên trách Hội đồng lý luận Trung ương; Nguyên u ỷ viên Trung ương Đảng, Nguyên Giám đốc Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí M inh
Chương 1 TỔNG QUAN VỀ BÁO CHÍ VÀ TRUYỀN THÔNG ĐA PHƯƠNG TIỆN 1 .1 . KHÁI N Ệ M 1 .1 .1 . Đ a phư cm gtiện Đa phương tiện là thuật ngữ xuất phát từ cụm từ “multimedia” trong tiếng Anh. Trong từ điển Oxíord của Anh, multimedia - đa phương tiện có nghĩa là việc sử dụng nhiều hơn một loại phương tiện (đặc biệt là audio, video và các chương trình tương tác) để truyền thông1. Thuật ngữ này xuất hiện vào khoảng giữa thế kỷ XX. Năm 1965, cụm từ này được sử dụng để miêu tả một buổi trình diễn đặc biệt có tên là “Exploding Plastic Inevitable” - buổi biểu diễn đầu tiên có sự kết hợp của nhạc rock, chiếu bóng, ánh sáng và trình diễn nghệ thuật (cũng có thông tin cho rằng thuật ngữ này xuất hiện vào tháng 7-1966 khi Bob Goldstein đặt ra để nói về cuộc khai mạc chương trình “LightWorks at UOursin” ở Southampton, Long Island (theo nghiên cứu của Richard Albarino trong cuốn “Goldsteứís LightWorks at Southhampton”). Khoảng cuối thập kỷ 70 của thê' kỷ XX, nó được dùng để chỉ những trình chiếu slide trên máy chiếu có kết họp với âm thanh. Năm 1990, “multimedia” được dùng để chỉ máy tính vì có sự kết hợp với đĩa CD-ROM, cho phép phân phối hàng trăm MB (megabyte) video, hình ảnh, âm thanh và dữ liệu. Năm 1992, sự xuất hiện của World Wide Web đã cho phép thiết lập những trang web đơn giản được viết bằng ngôn ngữ siêu 1 O xíord Dictionaries: https://en.oxforddictìonaries.com/defmition/multimedla. 17
18 B OC Í V T U É TH N ĐA P Ư N T N Á H À RYN ÔG H Ơ G IỆ văn bản HTML (Hyper Text Markup Language), đánh dấu sự phát triển quan trọng của “đa phương tiện” . Năm 1995, Viện Xã hội Ngôn ngữ Đức “Gesellschaft fủr deutsche Sprache” quyết định công nhận ý nghĩa của “đa phương tiện” bằng cách trao cho nó danh hiệu “Từ của năm ” và khẳng định: “Đ a phương tiện đã trở thành một từ trung tâm trong các phương tiện truyền thông thế giới mới”1. Với việc phát triển vượt bậc của công nghệ và trình độ lập trình đã giúp số lượng các “phương tiện” được tích hợp trên các trang web ngày càng phong phú và đa dạng. Đó là: Văn bản (text), hình ảnh tĩnh (still image), hình ảnh động (animation), đồ họa (graphic), âm thanh (audio), video và chương trình tương tác (interactive program), nhưng trên thực tế, chỉ cần kết hợp ba, bốn yếu tô' trong đó có audio hoặc video đã được coi là đa phương tiện. Cho đến nay, đa phương' tiện đã dần trở nên phổ biến để chỉ nhiều loại sản phẩm , phàn m ềm khác nhau trên m áy vi tính và m ạng Internet. Đa phương tiện được sử dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực, như chương trình video theo yêu cầu (VOD - video on demand), trò chơi điện tử, giao dịch và thương m ại điện tử, chính phủ điện tử, thư điện từ có kèm hình ảnh và âm thanh, giáo dục từ xa (distance learning) - dạy học qua sóng của phát thanh, truyền hình, hoặc trên m ạng Internet, học trực tuyến (e-learning)... Khái niệm đa phương tiện được rất nhiều tác giả đề cập đến trong nhiều cuốn sách, giáo trìn h ... và tùy vào từng lĩnh vực, khái niệm “đa phương tiện” được định nghĩa không hoàn toàn giống nhau. Trong ấn bản đầu tiên về đa phương tiện của nhà xuất bản M cGraw Hill có đưa ra khái niệm: “Đ a phương tiện là bất kỳ sự kết hợp của văn bản, đồ họa nghệ thuật, âm thanh, hình ảnh động và video được phân phối bởi máy tính”1 2. 1 A sh o k B an erji (2010), M u ltim ed ia T echnologies, Tata M c G ra w H ill E d ucation P rivate, N ew D elhi. 2 A sh o k B an erji (2010), M u ltim ed ia T echnologies, Tata M cG ra w H ill E d ucatio n P rivate, N ew D elhi.
Chương 1:TỔ N G QUAN V Ê BÁO C H ÍV À T R U Y Ể N TH Ô N G Đ Á PHƯƠNG TIỆN 19 Trong cuốn sách nổi tiếng về Đa phương tiện: “Multimedia - Making it work” (tạm dịch: Đa phương tiện - làm cho nó hoạt động) được tái bản đến lần thứ 8, tác giả Tay Vaughan đưa ra khái niệm: “Đa phương tiện là bất kỳ sự kết hợp giữa văn bản, nghệ thuật, âm thanh, hình ảnh động, video được truy ền tải, phân phối tới người xem băng mậy tính hoặc qua các phương tiện điện tử hay số hóa”1. ở góc độ viễn thông, công nghệ thông tin, PGS.TS Đỗ Trung Tuấn định nghĩa: “Đa phương tiện là kỹ thuật mô phỏng và sử dụng đồng thời nhiễu dạng phương tiện chuyển hoá thông tin và các tác phẩm từ các kỹ thuật đó”1 2. Trong cuốn Multimedia Technologies, tác giả Ashok Banerji cho rằng: “Khi được sử dụng như một danh từ: Đa phương tiện đề cập đến công nghệ và các thiết bị, các phương tiện truy ền thông. Đó là việc sử dụng kết hợp các hình thức khác nhau của các phương tiện truyền thông âm thanh và hình ảnh như: văn bản, đồ họa, hoạt hình, âm thanh và video; K hi sử dụng như m ột tính từ: Đa phương tiện mô tả sự trình bày liên quan đến việc sử dụng nhiêu phương tiện truyền thông cùng một lúc”3. PGS, TS. Nguyễn Văn Dững cho rằng: “Đa phương tiện chính là khả năng kết hợp các tài liệu văn bản, hình ảnh, âm nhạc, vỉdeo, hình động và tài liệu in ăn có thể được sử dụng ở nhiêu mức độ khác nhau nhầm “thay đổi” sự chú ý và truyền đạt một cách có hiệu quả thông điệp của bạn”4. Đa phương tiện có thể được hiểu theo 3 khía cạnh: Thứ nhất, là sự tích hợp đa mã ngôn ngữ biểu đạt (có thể bàng chữ viết, các loại hình ảnh, âm thanh tổng hợp, đồ hoạ); Thứ hai, là sự tương tác (tương tác trực tiếp, đồng thời, đa chiều, liên tục, trong m ọi thời điểm, không gian); thứ ba, là kỹ thuật (hội tụ và ứng dụng tối đa các tính năng kỹ thuật mới). 1 Tay Vaughan (2011), M u ltim e d ia -M a k in g it w o rk, The M cG raw -H ill Com panies, U SA 2 Đỗ Trung Tuấn (2007), Tài liệu lưu hành n ội bộ: M ultim edia, H ọc v iệ n Bưu chín h V iễn thông, H à N ội, tr.5. 3 A shok Banerji (2010), M ultim edia T echnologies, Tata M cG raw H ill Education Private, New D elhi. 4 N guyễn Văn D ữ ng (2011), Báo ch í truyền th ôn g hiện đại - Từ hàn lâm đêh đời thường, NXB Đ ại học Q uốc gia H à Nội.
20 BÁO CH Í VÀ TRUYÊN THÔNG Đ A PHƯƠNG TIỆN Theo tác giả Đỗ Trung Tuấn, liên quan đến đa phương tiện cần lưu ý những khía cạnh sau1: * Thông tin cần phải được số hoá, phù hợp với xu thê' và rẻ; * Phải dùng m ạng m áy tính, để đảm bảo truyền bá, hay truyền tải tốt; * Sử dụng phần m ềm có tương tác, cho phép người dùng trao đổi với phần m ềm và thay đổi theo ý người dùng; * Phải thiết kế giao diện phù họp với phát triển của đa phương tiện. Vậy, có thể hiểu, đa phương tiện là sự kết hợp của nhiều loại phương tiện (ngôn ngữ văn tự và phỉ văn tự): Văn bản (Text), hình ảnh tĩnh (still ìmage), hình ảnh động (animation), đồ hoạ (graphic), âm thanh tổng hợp (audio), video và chương trình tương tác (interactive program) nhăm gây sự chú ý, tăng độ hấp dẫn, đảm bảo độ tin cậy, chăn thực, khách quan và năng cao tính thuyết phục trong chuyển tải thông điệp. 1 .1.2. Báo chí đa phương tiệ n Trong cuốn “M ultim edia Ịournálism - A pratical guide (Báo chí đa phương tiện - Hướng dẫn thực hành), tác giả Andy Bull cho rằng: “Báo chí đa phương tiện là sự phát triển của báo mạng điện tử khi các tác phẩm báo chí trên báo mạng điện tử được tích hợp đa phương tiện nhiêu hơn"1 2. Hay trong bài viết “W hat is Multimedia Journalism ”, tác giả M ark Deuze, giảng viên báo chí thuộc Trường Đại học Am sterdam (Hà Lan) cho rằng: Báo chí đa phương tiện đơn giản là hình thức báo chí dựa vào các loại phương tiện truyền thông như văn bản, hình ảnh, đồ họa, âm thanh, video, chương trình tương tác để truyền tải thông tin đến độc giả một cách đa dạng, sống động và chân thực.3 Một sản phẩm báo chí được coi là sản phẩm đa phương tiện khi nó tích hợp nhiều trong số các 1 Đỗ T run g T u ấn (2007), Tài liệu lưu h à n h nội bộ: M u ltim e d ia , H ọc v iệ n Bưu chín h V iễn thông, H à N ộ i, tr.5. 2 Dan theo H ạ n h N guyên (2009), “T ruyền thông xã h ộ i địn h h ìn h lạ i b áo chí”, Tuổi trẻ O n lin e, ngày 20/6/2009, TP Hồ C h í M in h . 3 M ark D euze (2004), “W h at is M u ltim ed ia Jo u rn alism ” , Ịo u rn a lism S tu d ies, Taylor and Francis G ro u p , N etherland .