Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương ở các trường Tiểu học Thành phố Hải Dương

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM ĐẶNG THỊ KIM THANH QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC TRUYỀN THỐNG LỊCH SỬ ĐỊA PHƯƠNG Ở CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC THÀNH PHỐ HẢI DƯƠNG LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

THÁI NGUYÊN - 2016

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM ĐẶNG THỊ KIM THANH QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC TRUYỀN THỐNG LỊCH SỬ ĐỊA PHƯƠNG Ở CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC THÀNH PHỐ HẢI DƯƠNG Chuyên ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 60.14.01.14 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Nguyễn Thị Thanh Huyền

THÁI NGUYÊN - 2016

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan công trình nghiên cứu này là của riêng tôi, những

số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn là hoàn toàn trung thực, chưa

hề được sử dụng và công bố ở bất kỳ một công trình nghiên cứu nào khác.

Thái Nguyên, tháng 6 năm 2016

Tác giả

Đặng Thị Kim Thanh

i

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

LỜI CẢM ƠN

Bằng tấm lòng biết ơn sâu sắc, em xin gửi đến lãnh đạo trường Đại học

sư phạm Thái Nguyên, các thầy giáo, cô giáo Phòng Đào tạo, Khoa Tâm lý -

Giáo dục, các nhà khoa học, các thầy giáo, cô giáo trong và ngoài Trường Đại

học sư phạm Thái Nguyên đã giảng dạy và hướng dẫn em trong suốt quá trình

học tập.

Đặc biệt, em xin trân trọng cảm ơn PGS.TS. Nguyễn Thị Thanh Huyền,

người đã trực tiếp, tận tình hướng dẫn khoa học, giúp đỡ em hoàn thành luận

văn này.

Tác giả luận văn xin chân thành cảm ơn sự giúp đỡ, tạo điều kiện của

Phòng Giáo dục và Đào tạo thành phố Hải Dương, các trường tiểu học trên địa

bàn Thành phố Hải Dương cảm ơn các đồng chí, đồng nghiệp, đã tận tình giúp

đỡ và cung cấp số liệu, đóng góp ý kiến để việc điều tra nghiên cứu và hoàn

thành luận văn được thuận lợi.

Mặc dù đã có nhiều cố gắng, nhưng luận văn không tránh khỏi những

hạn chế, thiếu sót. Tác giả xin trân trọng tiếp thu những ý kiến chỉ bảo, góp ý

xây dựng của các nhà khoa học, các thầy giáo, cô giáo và đồng chí, đồng

nghiệp để tiếp tục hoàn thiện luận văn.

Tác giả

Đặng Thị Kim Thanh

ii

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................. i

LỜI CẢM ƠN ...................................................................................................... ii

MỤC LỤC .......................................................................................................... iii

DANH MỤC CÁC TỪ, CỤM TỪ VIẾT TẮT .................................................. iv

DANH MỤC CÁC BẢNG .................................................................................. v

DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ ........................................................................... vii

MỞ ĐẦU ............................................................................................................. 1

1. Lí do chọn đề tài .............................................................................................. 1

2. Mục đích nghiên cứu ....................................................................................... 2

3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu ................................................................. 2

4. Nhiệm vụ nghiên cứu ...................................................................................... 3

5. Giả thuyết khoa học ......................................................................................... 3

6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu của đề tài .......................................................... 3

7. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................. 4

8. Cấu trúc của luận văn ...................................................................................... 5

Chương 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC

TRUYỀN THỐNG LỊCH SỬ ĐỊA PHƯƠNG Ở TRƯỜNG TIỂU HỌC ......... 6

1.1. Vài nét về lịch sử nghiên cứu vấn đề ............................................................ 6

1.1.1. Các nghiên cứu trên thế giới ...................................................................... 6

1.1.2. Các nghiên cứu ở Việt Nam ...................................................................... 9

1.2. Một số khái niệm cơ bản của đề tài ............................................................ 11

1.2.1. Quản lý ..................................................................................................... 11

1.2.2. Quản lý hoạt động giáo dục ..................................................................... 13

1.2.3. Giáo dục truyền thống lịch sử địa phương .............................................. 14

1.2.4. Quản lý hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương ở trường

tiểu học .................................................................................................... 15

1.3. Một số vấn đề cơ bản về hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa

phương ở trường Tiểu học ....................................................................... 17

iii

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

1.3.1. Vị trí, nhiệm vụ và quyền hạn của trường tiểu học trong hệ thống

giáo dục quốc dân .................................................................................... 17

1.3.2. Các nguyên tắc tổ chức hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa

phương cho học sinh tiểu học .................................................................. 18

1.3.3. Mục tiêu của hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương ở

trường tiểu học ......................................................................................... 19

1.3.4. Nội dung giáo dục truyền thống lịch sử địa phương ở trường tiểu học .. 19

1.3.5. Phương pháp giáo dục truyền thống lịch sử địa phương cho học sinh

các trường tiểu học .................................................................................. 21

1.3.6. Các con đường giáo dục truyền thống lịch sử địa phương cho học

sinh ở trường tiểu học .............................................................................. 25

1.4. Quản lý hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương ở trường

tiểu học .................................................................................................... 27

1.4.1. Lập kế hoạch hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương ....... 27

1.4.2. Tổ chức thực hiện nội dung giáo dục truyền thống lịch sử địa phương .. 29

1.4.3. Chỉ đạo triển khai thực hiện giáo dục truyền thống lịch sử địa phương ........... 30

1.4.4. Kiểm tra, đánh giá hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương ......... 31 1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động giáo dục truyền thống

lịch sử địa phương ở tiểu học .................................................................. 33

1.5.1. Các yếu tố chủ quan ................................................................................. 33

1.5.2. Các yếu tố khách quan ............................................................................. 34

Kết luận chương 1 .............................................................................................. 36

Chương 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC

TRUYỀN THỐNG LỊCH SỬ ĐỊA PHƯƠNG Ở CÁC TRƯỜNG

TIỂU HỌC THÀNH PHỐ HẢI DƯƠNG ................................................ 37

2.1. Khái quát về giáo dục tiểu học Thành phố Hải Dương .............................. 37

2.1.1. Khái quát về khảo sát thực trạng ............................................................. 38

2.1.2. Tổ chức khảo sát ...................................................................................... 39

2.2. Thực trạng hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương ở các

trường tiểu học Thành phố Hải Dương ................................................... 41

iv

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

2.2.1. Thực trạng thực hiện nội dung giáo dục truyền thống lịch sử địa

phương ở các trường tiểu học thành phố Hải Dương .............................. 41

2.2.2. Thực trạng phương pháp giáo dục truyền thống lịch sử địa phương ở

các tiểu học thành phố Hải Dương .......................................................... 45

2.2.3. Thực trạng con đường giáo dục truyền thống lịch sử địa phương ở

các tiểu học thành phố Hải Dương .......................................................... 46

2.2.4. Thực trạng về kết quả giáo dục truyền thống lịch sử địa phương ở các

tiểu học thành phố Hải Dương ................................................................ 49

2.3. Thực trạng quản lý hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương

ở trường tiểu học ..................................................................................... 51

2.3.1. Thực trạng lập kế hoạch hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương... 51

2.3.2. Thực trạng tổ chức thực hiện hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử

địa phương của các trường tiểu học Thành phố Hải Dương ................... 52

2.3.3. Thực trạng chỉ đạo triển khai hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử

địa phương ở các trường tiểu học thành phố Hải Dương ........................ 55

2.3.4. Thực trạng kiểm tra, đánh giá hoạt động giáo dục truyền thống lịch

sử địa phương .......................................................................................... 59

2.3.5. Đánh giá chung thực trạng quản lý hoạt động giáo dục truyền thống

lịch sử địa phương ở các trường tiểu học Thành phố Hải Dương ........... 61

2.3.6. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động giáo dục truyền thống

lịch sử địa phương ở các trường tiểu học thành phố Hải Dương ............ 62

Kết luận chương 2 .............................................................................................. 64

Chương 3. BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC

TRUYỀN THỐNG LỊCH SỬ ĐỊA PHƯƠNG Ở CÁC TRƯỜNG

TIỂU HỌC THÀNH PHỐ HẢI DƯƠNG ........................................... 65

3.1. Nguyên tắc đề xuất biện pháp .................................................................... 65

3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn .......................................................... 65

3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống .......................................................... 65

3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi ............................................................. 66

3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính đồng bộ ........................................................... 66

v

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

3.2. Các biện pháp quản lý ................................................................................ 66

3.2.1. Biện pháp 1: Nâng cao nhận thức của CBQL và GV về vai trò của hoạt

động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương cho HS Tiểu học. .............. 66

3.2.2. Biện pháp 2: Phát triển chương trình giáo dục theo hướng lồng ghép

nội dung giáo dục truyền thống lịch sử địa phương vào các môn học .... 69

3.2.3. Biện pháp 3: Bồi dưỡng năng lực tổ chức hoạt động giáo dục truyền

thống lịch sử địa phương cho giáo viên .................................................. 71

3.2.4. Biện pháp 4: Đa dạng hóa các phương pháp, hình thức tổ chức hoạt

động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương theo hướng phát huy

tính tích cực chủ động, sáng tạo của học sinh ......................................... 73

3.2.5. Biện pháp 5: Tăng cường đầu tư cơ sở vật chất phục vụ hoạt động

giáo dục truyền thống lịch sử địa phương ............................................... 76

3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp ................................................................. 78

3.4. Khảo nghiệm tính cần thiết, tính khả thi của các biện pháp ....................... 79

3.4.1. Quy trình khảo nghiệm ............................................................................ 80

3.4.2. Kết quả khảo nghiệm tính khả thi và tính cấp thiết của các biện pháp quản

lý hoạt động hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương ................ 81

KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ................................................................. 83

1. Kết luận .......................................................................................................... 83

2. Khuyến nghị................................................................................................... 85

TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................... 88

PHỤ LỤC

vi

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

DANH MỤC CÁC TỪ, CỤM TỪ VIẾT TẮT

CBQL : Cán bộ quản lý

DH : Dạy học

GD : Giáo dục

GDĐT : Giáo dục đào tạo

GDTH : Giáo dục tiểu học

GV : Giáo viên

HĐ GD : Hoạt động giáo dục

HĐ QL : Hoạt động quản lý

HS : Học sinh

KQ HĐGD: Kết quả hoạt động giáo dục

LSĐP : Lịch sử địa phương

PCGD : Phổ cập giáo dục

QL HĐGD: Quản lý hoạt động giáo dục

QL : Quản lý

TP : Thành phố

THCS : Trung học cơ sở

THPT : Trung học phổ thông

iv

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 2.1. Quy mô phát triển cấp học Tiểu học .............................................. 38

Bảng 2.2. Thực trạng nội dung giáo dục truyền thống lịch sử địa phương

ở các trường tiểu học TP Hải Dương ............................................. 43

Bảng 2.3. Thực trạng phương pháp giáo dục truyền thống lịch sử địa

phương ở các tiểu học thành phố Hải Dương ................................ 45

Bảng 2.4. Thực trạng các con đường giáo dục truyền thống lịch sử địa

phương của các trường tiểu học Thành phố Hải Dương ................ 46

Bảng 2.5. Đánh giá của Cán bộ quản lý và Giáo viên trường Tiểu học về

mức độ đạt được của hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử

địa phương ...................................................................................... 49

Bảng 2.6. hực trạng mức độ hứng thú của học sinh các trường tiểu học

thành phố Hải Dương khi tham gia hoạt động giáo dục truyền

thống lịch sử địa phương ................................................................ 50

Bảng 2.7. Thực trạng lập kế hoạch hoạt động giáo dục truyền thống lịch

sử địa phương của các trường tiểu học Thành phố Hải Dương ..... 51

Bảng 2.8. Thực trạng tổ chức thực hiện giáo dục truyền thống lịch sử địa

phương ở các trường tiểu học Thành phố Hải Dương ................... 54

Bảng 2.9. Đánh giá của CBQL và GV các trường Tiểu học thành phố Hải Dương về kết quả chỉ đạo triển khai hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương cho học sinh........................................... 57

Bảng 2.10. Thực trạng kiểm tra đánh giá kết quả hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương củ a học sinh tiểu học Thành phố Hải Dương ............................................................................... 60

Bảng 2.11. Các yếu tố ảnh hưởng đến QL hoạt động GD truyền thống lịch

sử địa phương ở trường tiểu học Thành phố Hải Dương ............... 62

Bảng 3.1. Kết quả khảo nghiệm về tính cần thiết của các biện pháp QL

hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương ..................... 81

Bảng 3.2. Kết quả khảo nghiê ̣m về tính khả thi củ a các biê ̣n pháp QL

hoạt động GD truyền thống lịch sử địa phương ............................. 82

v

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

vi

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ

Biểu đồ 2.1. Thực trạng lập kế hoạch hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử

địa phương của các trường tiểu học Thành phố Hải Dương ............. 52

Biểu đồ 2.2. Thực trạng tổ chức thực hiện giáo dục truyền thống lịch sử

địa phương ở các trường tiểu học Thành phố Hải Dương ......... 55

Biểu đồ 2.3. Đánh giá của CBQL và GV các trường Tiểu học thành phố

Hải Dương về kết quả chỉ đạo triển khai hoạt động giáo dục

truyền thống lịch sử địa phương cho học sinh ........................... 58

Biểu đồ 2.4. Thực trạng kiểm tra đánh giá kết quả hoạt động giáo dục

truyền thống lịch sử địa phương củ a học sinh tiểu học Thành

phố Hải Dương ............................................................................ 61

vii

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

MỞ ĐẦU

1. Lí do chọn đề tài

Quán triệt và thực hiện Nghị quyết Đại hội Đảng lần thứ XI, đặc biệt Nghị

quyết số 29-NQ/TW ngày 04/11/2013 Hội nghị lần thứ VIII Ban Chấp hành

Trung ương Đảng (khóa XI) về “Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào

tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị

trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế”. Để phát triển toàn

diện nhân cách cho học sinh trong môi trường giáo dục thì vai trò của bậc giáo

dục tiểu học đặc biệt quan trọng, “Giáo dục tiểu học nhằm giúp học sinh hình

thành những cơ sở ban đầu cho sự phát triển đúng đắn và lâu dài về đạo đức, trí

tuệ, thể chất, thẩm mỹ và các kỹ năng cơ bản để học sinh tiếp tục học trung học

cơ sở” (Điều 27 - Luật Giáo dục 2005). Chính vì vậy, việc lựa chọn các nội dung

giáo dục tiểu học, có vai trò rất quan trọng trong quá trình xây dựng và định hình

những nét nhân cách cơ bản của trẻ. “Giáo dục tiểu học phải bảo đảm cho học

sinh có hiểu biết đơn giản, cần thiết về tự nhiên, xã hội và con người…” (Điều

28 - Luật Giáo dục 2005) [25].

Xuất phát từ những quan điểm trên nội dung giáo dục truyền thống lịch

sử địa phương được xác định là rất cần thiết, đặc biệt đối với bậc tiểu học bởi:

Hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương nhằm mục đích

cung cấp những kiến thức về lịch sử đấu tranh và xây dựng vùng đất quê

hương, giúp học sinh hiểu biết về văn hoá, phong tục tập quán, con người bản

địa. Từ đó, hình thành tình yêu gia đình, yêu quê hương, phát triển lòng tự hào

và định hình lối sống có trách nhiệm cho các em. Nói cách khác, nội dung giáo

dục truyền thống lịch sử địa phương có vai trò duy trì và phát huy “cốt cách

dân tộc” của mỗi cá nhân. Ngược lại, chính những nét tính cách dân tộc đó đã

1

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

tạo nên những trang sử vẻ vang, bất khuất của tổ quốc và vẫn mãi còn giá trị

đối với công cuộc bảo vệ và phát triển đất nước trong tương lai.

Nội dung giáo dục lịch sử truyền thống địa phương cần phải được đưa

vào bậc tiểu học bởi đây là giai đoạn phát triển nền tảng của nhân cách, có

nghĩa nếu hình thành cho học sinh một nền tảng tri thức và đạo đức vững vàng,

đúng đắn thì quá trình phát triển tiếp theo của các em sẽ thuận lợi cũng như

giúp các em biết đánh giá, nhìn nhận những quan điểm, tư tưởng, hành vi trong

những hoàn cảnh khác nhau để xác định thái độ và hành vi phù hợp.

Bên cạnh đó, đưa nội dung giáo dục truyền thống lịch sử địa phương vào

giảng dạy cho học sinh tiểu học không chỉ phù hợp với mục tiêu giáo dục mà

còn là một công cụ hữu hiệu để thực hiện quan điểm của Đảng, Nhà nước về

“phát triển nền giáo dục tiên tiến mang đậm đà bản sắc dân tộc”.

Trong những năm qua việc giáo dục truyền thống lịch sử địa phương cho

học sinh tiểu học ở thành phố Hải Dương đã được quán triệt và thực hiện, nhưng

thực tế hoạt động này vẫn chưa được quan tâm và thực hiện một cách đầy đủ trong

các nhà trường tiểu học. Nội dung kiến thức của hoạt động còn sơ sài, giáo viên

chưa có sự đầu tư thích đáng cho hoạt động này, vì vậy, hiệu quả giáo dục chưa

đáp ứng yêu cầu thực tiễn. Xuất phát từ những lý do nêu trên tô chọn lựa đề tài:

“Quản lý hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương ở các trường

Tiểu học Thành phố Hải Dương” cho công trình nghiên cứu của mình.

2. Mục đích nghiên cứu

Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực trạng quản lý hoạt động giáo dục

truyền thống lịch sử địa phương ở các trường tiểu học Thành phố Hải Dương,

đề tài đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa

phương, nhằm giáo dục học sinh có hiểu biết về truyền thống quê hương đất

nước, từ đó giáo dục lòng yêu nước cho học sinh, góp phần nâng cao chất

lượng giáo dục tiểu học Thành phố Hải Dương.

3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu

3.1. Khách thể: Hoạt động giáo dục học sinh tiểu học.

2

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

3.2. Đối tượng nghiên cứu: Biện pháp quản lý hoạt động giáo dục truyền thống

lịch sử địa phương ở các trường Tiểu học Thành phố Hải Dương.

4. Nhiệm vụ nghiên cứu

- Xây dựng cơ sở lý luận về QL hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử

địa phương ở trường tiểu học.

- Thực trạng QL hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương ở

các trường tiểu học Thành phố Hải Dương.

- Đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử

địa phương ở các trường tiểu học Thành phố Hải Dương.

5. Giả thuyết khoa học

Hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương ở các trường tiểu

học Thành phố Hải Dương trong những năm qua đã được quan tâm thực hiện

nhưng vẫn còn tồn tại hạn chế, bất cập, nhiều học sinh hoàn thành chương trình

tiểu học nhưng chưa có được những hiểu biết căn bản về truyền thống lịch sử

địa phương mình, điều này do nhiều nguyên nhân trong đó có nguyên nhân từ

công tác QL. Nếu nghiên cứu đề xuất được các biện pháp QL hoạt động giáo

dục truyền thống lịch sử địa phương một cách khoa học, phù hợp với điều kiện

thực tiễn các trường tiểu học thành phố Hải Dương thì sẽ nâng cao chất lượng

giáo dục truyền thống lịch sử địa phương, góp phần nâng cao chất lượng giáo

dục và đào tạo ở các trường tiểu học Thành phố Hải Dương.

6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu của đề tài

6.1. Giới hạn về nội dung

Đề tài tập trung nghiên cứu và đề xuất các biện pháp QL hoạt động giáo

dục truyền thống lịch sử địa phương ở các trường tiểu học Thành phố Hải

Dương từ năm học 2013-2014 đến nay.

6.2. Giới hạn đối tượng khảo sát

Đề tài tiến khảo sát tại 10 trường tiểu học bao gồm:

- Trường Tiểu học Lý Tự Trọng.

3

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

- Trường TH Nguyễn Trãi.

- Trường TH Bạch Đằng.

- Trường TH Bình Minh.

- Trường TH Trần Quốc Tuấn.

- Trường TH Chu Văn An.

- Trường TH Tô Hiệu.

- Trường TH Tứ Minh.

- Trường TH Nhị Châu.

- Trường TH Kim Đồng.

Với 50 cán bộ quản lý (Hiệu trưởng, Phó Hiệu trưởng, Tổ trưởng chuyên

môn) và 100 giáo viên, 300 Học sinh lớp 4, 5.

7. Phương pháp nghiên cứu

7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận

Sử dụng phương pháp phân tích, tổng hợp, suy luận, so sánh, hệ thống

hóa, khái quát hóa các tài liệu, văn bản, vận dụng các quan điểm, khái niệm

nhằm xây dựng cơ sở lý luận về quản lý hoạt động giáo dục truyền thống lịch

sử địa phương trường tiểu học.

7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn

7.2.1. Phương pháp điều tra

Sử dụng các phiếu điều tra để tìm hiểu ý kiến đánh giá của của CBQL,

GV, HS để thu thập thông tin về thực trạng công tác quản lý hoạt động giáo dục

truyền thống lịch sử địa phương ở các trường Tiểu học Thành phố Hải Dương.

7.2.2. Phương pháp quan sát

Quan sát hoạt động giáo dục của các giáo viên và học sinh các trường

tiểu học thành phố Hải Dương nhằm thu thập thông tin liên quan đến đề tài.

7.2.3. Phương pháp nghiên cứu sản phẩm hoạt động

Nghiên cứu hồ sơ, giáo án của giáo viên; nghiên cứu kế hoạch tổ chức

4

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

hoạt động GD truyền thống lịch sử địa phương theo chương trình của nhà

trường; tổ chuyên môn,… từ đó, rút ra được những nhận xét về thực trạng

quản lý hoạt động của các trường.

7.2.4. Phương pháp phỏng vấn

Trực tiếp phỏng vấn cán bộ quản lý, giáo viên và những người có liên quan

đến hoạt động ở trường để thu thập thông tin phù hợp với nội dung nghiên cứu.

7.2.5. Phương pháp chuyên gia

Lấy ý kiến của các chuyên gia trong lĩnh vực quản lý hoạt động giáo dục

truyền thống lịch sử địa phương ở bậc tiểu học để làm sáng tỏ những thêm

những những vấn đề lý luận và thực tiễn của đề tài.

7.3. Nhóm các phương pháp bổ trợ

Sử dụng thống kê toán học và một số phần mềm tin học để xử lý các kết

quả điều tra, khảo sát thu được.

8. Cấu trúc của luận văn

Ngoài phần Mở đầu, Kết luận và khuyến nghị, Danh mục tài liệu tham

khảo, Phụ lục, luận văn được trình bày trong 3 chương:

Chương 1. Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động giáo dục truyền thống lịch

sử địa phương ở trường Tiểu học.

Chương 2. Thực trạng QL hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa

phương ở các trường tiểu học Thành phố Hải Dương.

Chương 3. Biện pháp QL hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa

phương ở các trường tiểu học tại Thành phố Hải Dương.

5

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

Chương 1

CƠ SỞ LÍ LUẬN VỀ QUẢN LÍ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC

TRUYỀN THỐNG LỊCH SỬ ĐỊA PHƯƠNG Ở TRƯỜNG TIỂU HỌC

1.1. Vài nét về lịch sử nghiên cứu vấn đề

1.1.1. Các nghiên cứu trên thế giới

Ở các nước phát triển, công tác nghiên cứu lịch sử địa phương rất được

chú trọng và là cơ sở đáng tin cậy để hoạch định những chính sách phát triển

kinh tế - xã hội của từng địa phương trong chiến lược tổng thể của quốc gia. Ở

nhiều nước, đặc biệt các nước Đông Nam á, việc nghiên cứu lịch sử địa phương

gắn chặt với sự phát triển của ngành du lịch. Sau đó, nhiều tổ chức, cơ quan

quản lí, nghiên cứu, phổ biến LSĐP lần lượt ra đời, như “Hội bảo tàng địa

phương”, “Hội bảo vệ các di tích lịch sử và văn hóa” [25]. Vào những năm 80

của thế kỷ XX, có các công trình: “Lịch sử địa phương” do G.N Matixin chủ

biên (1980), “Phương pháp công tác lịch sử địa phương” do N.X. Bôrixôp chủ

biên (1982)… Trong các công trình nghiên này, các tác giả đã chỉ rõ tầm quan

trọng của việc nghiên cứu, biên soạn và dạy học lịch sử địa phương, trong đó

đặc biệt nhấn mạnh “phải làm cho học sinh hứng thú trong quá trình nhận thức

lịch sử địa phương mình” [dẫn theo 26].

Ở một số nước thuộc Đông Âu trước đây, công tác nghiên cứu và giảng

dạy địa phương cũng được chú trọng. Tại Hungary, nhà trường kết hợp với các

cơ quan chuyên môn tổ chức cho học sinh sưu tầm tài liệu, hiện vật, thành lập

“làng bảo tàng”. Năm 1996, nghị viện Châu Âu thông qua bản “Khuyến nghị số

1283, liên quan đến lịch sử và việc học tập lịch sử ở Châu Âu” trong đó có nêu:

Lịch sử địa phương cũng như lịch sử dân tộc (nhưng không phải là lịch sử theo

6

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

quan điểm dân tộc chủ nghĩa) phải được giảng dạy, cũng như lịch sử các tộc

người thiểu số [dẫn theo 26]. Năm 2009, dự án: "Kết nối trung tâm châu Âu

thông qua dạy học lịch sử địa phương” - một cách tiếp cận mới trong giáo dục

lịch sử, đã được thực hiện bởi các nhà giáo dục, các nhà khoa học tới từ Ba

Lan, Đức, Cộng hòa Séc - Slovakia, Hungary và Ucraina. Dự án thực hiện

trong thời gian từ tháng 9/2009 đến tháng 8 năm 2010. Mục tiêu của dự án

nhằm phát triển các tài liệu giáo dục lịch sử về những chủ đề phổ biến trong

lịch sử Trung Âu thông qua cách tiếp cận từ những tư liệu lịch sử địa

phương như: lịch sử cuộc sống hàng ngày của người dân, lễ kỉ niệm, không

gian công cộng và di tích… từ đó các nhà giáo dục chia sẻ kinh nghiệm và

tìm tiếng nói chung trong việc lựa chọn tư liệu giảng dạy LSĐP trong nhà

trường phổ thông [38].

Ở nước Anh, công tác nghiên cứu và giảng dạy LSĐP được quan tâm,

phát triển. Năm 1908, Hội đồng giáo dục Anh đã kêu gọi các trường học nên

chú ý tới “lịch sử của thị trấn và huyện trên địa bàn của trường học”. Năm

1952, Bộ Giáo dục Anh đề nghị các trường học nên sử dụng những tư liệu địa

phương để minh họa cho các chủ đề giáo dục quốc gia. Ngày 30/9/1982, Hiệp

hội LSĐP nước Anh (BALH) được thành lập nhằm thúc đẩy sự tiến bộ của giáo

dục cộng đồng thông qua nghiên cứu LSĐP. Hiệp hội cũng tích cực vận động

Hội đồng chương trình Quốc gia tăng số tiết giảng dạy LSĐP trong trường học,

chuẩn bị các khóa học, ấn phẩm về LSĐP dành cho GV [36].

Ở Mĩ và Canada, việc dạy học về địa phương đặc biệt được chú trọng,

học sinh ngay từ tiểu học đã được học về lịch sử và địa lí của bang, của tỉnh

mình đang sống. Trong chương trình giảng dạy của các cấp học phổ thông ở

Mỹ và Canada, môn Lịch sử được đưa vào giảng dạy từ khá sớm, thậm chí từ

các lớp học tiền phổ thông (các lớp mẫu giáo). Những yêu cầu đặt ra đối với

mỗi cấp học được quy định rõ ràng trong Chuẩn quốc gia môn Lịch sử. Ngay từ

các lớp mẫu giáo, những kiến thức lịch sử đã được lồng ghép trong các bài

7

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

giảng của giáo viên theo phương pháp “chơi mà học”, “học mà chơi”. Theo đó,

HS các lớp mẫu giáo được bước đầu làm quen với những kiến thức sơ đẳng về

lịch sử và địa lý, về mối quan hệ giữa thế giới hôm nay với thế giới ngày xưa

thông qua các câu chuyện lịch sử, các nhân vật lịch sử, địa danh lịch sử... ở

cộng đồng, địa phương mình đang sống. Đối với HS Tiểu học (Elementary

School), yêu cầu đặt ra đối với bộ môn Lịch sử là cho HS bước đầu làm quen

với những nhân vật lịch sử, những tấm gương yêu nước của lịch sử nước Mỹ và

thế giới thông qua những câu chuyện lịch sử, truyền thuyết dân gian... Từ đó

xây dựng cho HS niềm tin vào tính cách, bản lĩnh của những nhân vật lịch sử,

của những con người có thật trong lịch sử, bước đầu hiểu được tác động và ảnh

hưởng của họ đối với lịch sử phát triển của dân tộc, của bang và địa phương.

Đồng thời, HS nhận biết và giải thích được những biểu tượng của lịch sử dân

tộc, lịch sử của bang, của địa phương như quốc huy, cờ liên bang, cờ của bang,

cờ của cộng đồng [38].

Ở Nhật Bản, LSĐP trước đây được dạy học trong bộ môn “Hương thổ

học”, về sau bộ môn này được mở rộng thành “Lịch sử khu vực”, trong đó học

sinh được học lịch sử, địa lí, lịch sử các thành phố, làng mạc nơi mình đang

sống. Phương pháp dạy học LSĐP ở Nhật cũng rất đa dạng, phong phú, chủ

yếu hướng tới phát huy tính tích cực chủ động của học sinh, để các em được

hoạt động, được trải nghiệm. Giáo sư Kimata Kiyohiro đã nghiên cứu vấn đề

này một cách hệ thống và năm 2007 đã xuất bản cuốn sách “Cơ sở của việc xây

dựng trường học gắn liền địa phương. Giáo dục hương thổ ở trường tiểu học

Shima, tỉnh Shiga”. Tác giả đã đề cập về sự ra đời và phát triển của giáo dục

hương thổ, tài liệu học tập, thực tiễn việc giáo dục hương thổ, nội dung giáo

dục và các phương pháp giáo dục hương thổ qua một trường hợp cụ thể là

trường tiểu học Shima, tỉnh Shiga, đồng thời có đối chiếu với một số địa

phương khác [dẫn theo 1]. Điều đáng chú ý ở đây là việc giáo dục hương thổ

rất được coi trọng, nội dung giáo dục đa dạng, từ lịch sử, địa lý, kinh tế nông

8

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

nghiệp, giáo dục công việc gia đình… mang đặc trưng của địa phương. Điều

mà Việt Nam có thể học tập được là nội dung giáo dục địa phương đa dạng,

phong phú, phương pháp dạy học rất tích cực, chú trọng tới hứng thú, cảm nhận

và tính tích cực chủ động của học sinh, đồng thời phương châm “học đi đôi với

hành” được thể hiện rất rõ.

1.1.2. Các nghiên cứu ở Việt Nam

Trong bối cảnh toàn cầu hóa hiện nay, vấn đề làm thế nào để gìn giữ và

phát huy những truyền thống tốt đẹp của con người và dân tộc Việt Nam trở

nên vô cùng cấp bách. Nhiều tác giả đã tìm ra mối liên hệ trực tiếp giữa hoạt

động giáo dục truyền thống lịch sử với việc duy trì, kế thừa và phát triển bản

sắc văn hóa dân tộc.

Nguyễn Cảnh Minh chủ biên cuốn “Giáo trình lịch sử địa phương” cung

cấp cơ sở lý luận và nguyên tắc biên soạn bài học lịch sử địa phương bằng cả

hình thức nội khóa và ngoại khóa cũng như phương pháp hướng dẫn thực hành

cho học sinh [26].

Trong tác phẩm “Phương pháp giảng dạy lịch sử”; “Công tác ngoại khóa

lịch sử ở Trường phổ thông cấp II, III” của Phan Ngọc Liên, Trần Văn Trị đã

nhấn mạnh vai trò của việc giảng dạy lịch sử địa phương cũng như nghiên cứu

các phương pháp tổ chức hoạt động dạy và học lịch sử địa phương cho học sinh

THCS và THPT [22].

Tác giả Đào Tố Uyên và Nguyễn Công Khanh (1993) có bài “Góp thêm

ý kiến về việc nghiên cứu, biên soạn và giảng dạy lịch sử địa phương” trong đó,

các tác giả nêu bật những thành tựu và khó khăn trong việc giảng dạy lịch sử

địa phương. Từ đó, đề xuất giải pháp phải đổi mới nhận thức về phương pháp

luận nghiên cứu và giảng dạy để nâng cao chất lượng dạy và học lịch sử địa

phương [31].

Năm 2008, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã tổ chức một Hội nghị tập huấn về

“Đổi mới phương pháp dạy học, kiểm tra đánh giá kết quả học tập Lịch sử và

9

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

giảng dạy lịch sử địa phương ở trường phổ thông” với sự tham gia của các nhà

giáo dục lịch sử có uy tín trong nước như Nguyễn Hải Châu, Nghiêm Đình Vỳ,

Phan Ngọc Liên, Trịnh Đình Tùng, Nguyễn Thị Côi, Nguyễn Xuân Trường…

Vấn đề nghiên cứu biên soạn bài giảng LSĐP cũng như hình thức tổ chức dạy

học LSĐP đã được nhiều nhà giáo dục đề cập tới trong khi giảng dạy LSĐP,

như tăng cường sử dụng tài liệu LSĐP trong dạy học LSDT, nâng cao năng lực

nghiên cứu khoa học, nghiên cứu LSĐP của giáo viên lịch sử [5].

Năm 2012, tác giả Nguyễn Thị Côi và Vũ Ngọc Anh đã cho ra mắt

cuốn“Tài liệu hướng dẫn địa phương biên soạn tài liệu nội dung địa phương

môn Lịch sử”. Các tác giả đã đi từ tầm quan trọng của việc dạy học LSĐP đến

hướng dẫn lựa chọn nội dung lịch sử để biên soạn và dạy học LSĐP, đồng thời

cũng giới thiệu những hình thức, phương pháp tiến hành dạy học LSĐP ở

trường THCS [12].

Gần đây nhất, năm 2013, Đại học Vinh đã tổ chức Hội thảo khoa học

“Nghiên cứu, biên soạn và giảng dạy lịch sử, văn hóa địa phương”. Các báo

cáo tại Hội thảo tập trung vào hai mảng chính: một là, công bố các kết quả

nghiên cứu mới về lịch sử, văn hóa địa phương; hai là, làm rõ thực trạng và đề

xuất các giải pháp nâng cao chất lượng giảng dạy lịch sử, văn hóa địa phương.

Hội thảo đã góp phần khẳng định vai trò, ý nghĩa của công tác dạy học LSĐP,

đồng thời cũng đề xuất một số giải pháp nâng cao chất lượng dạy học LSĐP

trong nhà trường [32].

Bên cạnh đó, các biện pháp quản lý nhằm nâng cao chất lượng dạy học lịch

sử địa phương ở trường phổ thông nói chung và trường tiểu học nói riêng cũng

được bàn đến qua hai bài báo của tác giả Nguyễn Thị Côi: “Nâng cao hiệu quả

việc dạy học lịch sử địa phương ở trường phổ thông”, (Tạp chí khoa học, trường

ĐHSP Hà Nội, (Số 6), 2002) và “Các con đường, biện pháp nâng cao hiệu quả dạy

học lịch sử ở trường phổ thông” (Nxb Đại học Sư phạm, Hà Nội, 2006).

10

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

Năm 2008, đề tài nghiên cứu khoa học trọng điểm cấp Bộ “Những giải

pháp chủ yếu nâng cao chất lượng dạy học Lịch sử Việt Nam ở trường phổ

thông hiện nay” do Nguyễn Thị Côi chủ trì đã hoàn thành. Công trình nghiên

cứu đã chỉ ra thực trạng của việc dạy học Lịch sử hiện nay trong các trường phổ

thông trên cả nước chưa đáp ứng yêu cầu đặt ra là nâng cao ý thức gìn giữ và phát

huy truyền thống lịch sử của dân tộc. Trước thực tế đó, nhóm tác giả đã đề xuất

các giải pháp nâng cao chất lượng dạy học lịch sử Việt Nam ở trường phổ thông.

Những nhóm giải pháp mà công trình nghiên cứu đưa ra có tính khả thi cao, có

khả năng vận dụng để nâng cao chất lượng dạy học Lịch sử Việt Nam [12].

Năm 2012, Bộ Giáo dục và Đào tạo tổ chức Hội thoả khoa học Quốc gia

về dạy học lịch sử ở trường phổ thông Việt Nam, trong đó, thực trạng và các

biện pháp quản lý hoạt động dạy học lịch sử được bàn đến một cách sâu sắc.

Tác giả Trần Vân Anh cũng phân tích thực trạng và đề xuất các giải pháp

quản lý dạy lịch sử địa phương trong luận án tiến sỹ “Nâng cao chất lượng dạy

lịch sử địa phương ở các trường THPT Tỉnh Phú Thọ” thực hiện năm 2013.

Các công trình nghiên cứu nói trên đã khái quát quá trình hình thành và

phát triển của hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương qua các thời

kì lịch sử. Bên cạnh đó, các tác phẩm cũng đề cập đến những khía cạnh khác

nhau về lý luận cũng như thực trạng hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử

địa phương ở các trường phổ thông nói chung.

Tuy nhiên, hiện nay chưa có đề tài nào nghiên cứu về quản lý hoạt động

giáo dục truyền thống lịch sử địa phương ở các trường tiểu học gắn với một địa

bàn cụ thể, xuất phát từ lý do đó chúng tôi lựa chọn nghiên cứu đề tài này.

1.2. Một số khái niệm cơ bản của đề tài

1.2.1. Quản lý

QL là một hiện tượng xã hội, là yếu tố cấu thành sự tồn tại và phát của

loài người. Loài người đã trải qua nhiều thời kỳ phát triển với nhiều hình thái

xã hội khác nhau nên cũng trải qua nhiều hình thức QL khác nhau. Các triết

11

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

gia, các nhà chính trị từ thời cổ đại đến nay đều rất coi trọng vai trò của QL

trong sự ổn định và phát triển của xã hội. QL là một phạm trù khách quan là

một tất yếu lịch sử. Nhiều nhà nghiên cứu đã đưa ra khái niệm về QL dưới góc

độ khác nhau.

Theo C.Mác: “Tất cả mọi lao động xã hội trực tiếp hay lao động chung

nào tiến hành trên quy mô tương đối lớn, thì ít nhiều cũng cần đến một sự chỉ

đạo để điều hòa những HĐ cá nhân và thực hiện những chức năng chung phát

sinh từ vận động của toàn bộ cơ thể khác với sự vận động của những khí quan

độc lập của nó. Một người độc tấu vĩ cầm tự điều khiển lấy mình, còn một dàn

nhạc thì cần phải có một nhạc trường” [dẫn theo 15].

F.W. Taylor được coi là cha đẻ của thuyết QL khoa học đã cho rằng cốt

lõi trong QL là: “Mỗi loại công việc dù nhỏ nhất đều phải chuyên môn hóa và

phải QL chặt chẽ”, “QL là nghệ thuật biết rõ ràng, chính xác cái gì cần làm và

cái đó thế nào bằng phương pháp tốt nhất và rẻ nhất" [dẫn theo 8].

Henri Fayol thì xuất phát từ các loại hình HĐ QL khi cho rằng: “QL là

quá trình đạt đến mục tiêu của tổ chức bằng cách vận dụng các HĐ (chức

năng) kế hoạch hóa, tổ chức. chỉ đạo, và kiểm tra” [dẫn theo 8].

Theo các tác giả Nguyễn Quốc Chí và Nguyễn Thị Mỹ Lộc: HĐ QL là:

“Tác động có định hướng, có chủ đích của chủ thể QL (người QL) đến khách

thể QL (người bị QL) - trong một tổ chức - nhằm làm cho tổ chức vận hành và

đạt được mục đích của tổ chức” [8].

Từ các quan niệm trên, ta thấy bản chất chung của khái niệm QL là một

quá trình tác động có ý thức, có định hướng và có tổ chức của chủ thể QL đến

khách thể QL nhằm đạt được mục tiêu đã đề ra một cách hiệu quả nhất trong

điều kiện biến động của môi trường. QL tồn tại trong mọi quá trình HĐ của xã

hội và là điều kiện quan trọng để tổ chức XH vận hành và phát triển trong khái

niệm QL, ta cần chú ý các yếu tố sau:

12

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

Chủ thể QL: là một cá nhân, một nhóm người hay một tổ chức tạo ra

những tác động QL. Nó trả lời câu hỏi: Ai QL

Khách thể QL: là những đối tượng tiếp nhận các tác động QL.

+ Khách thể QL có thể người, trả lời câu hỏi: QL ai?

+ Khách thể QL có thể là vật, trả lời câu hỏi: QL cái gì?

+ Khách thể thể QL là việc, trả lời câu hỏi: QL việc gì?

Mục tiêu QL: là căn cứ để chủ thể tạo ra những tác động QL lên đối tượng QL.

Quá trình QL mang tính tổng hợp, không tuân theo những quy định cứng

nhắc mà phải mềm dẻo linh hoạt.

1.2.2. Quản lý hoạt động giáo dục

Trước khi định nghĩa được quản lý hoạt động giáo dục là gì cần phải làm

rõ nội hàm của khái niệm “Hoạt động giáo dục”.

Hoạt động giáo dục thường được hiểu theo hai nghĩa. Theo nghĩa rộng,

đó là quá trình hình thành nhân cách một cách có mục đích, có tổ chức thông

qua các hoạt động và các mối quan hệ giữa nhà giáo dục và người được giáo

dục nhằm giúp người được giáo dục chiếm lĩnh các kinh nghiệm xã hội loại

người. Như vậy, hoạt động giáo dục sẽ giúp con người phát triển cả về sinh lý,

tâm lý và xã hội.

Theo nghĩa hẹp, hoạt động giáo dục là một bộ phận của quá trình sư

phạm, là quá trình hình thành những cơ sở khoa học của thế giới quan, niệm

tin, lý tưởng, tình cảm, thái độ, những hành vi ứng xử, thói quen đúng đắn phù

hợp với chuẩn mực xã hội. Nói cách khác, nếu nhân cách con người được hiểu

theo nghĩa bao gồm hai phần: năng lực và phẩm chất thì hoạt động giáo dục

theo nghĩa hẹp chú trọng quá trình hình thành và phát triển các phẩm chất nhân

cách của con người. Những phẩm chất nhân cách ấy được bộc lộ qua tình cảm,

thái độ, hành vi và thói quen của cá nhân.

Trong phạm vi của đề tài, tôi sử dụng khái niệm hoạt động giáo dục theo

nghĩa hẹp làm cơ sở để nghiên cứu.

13

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

Từ phân tích nêu trên, quản lý hoạt động giáo dục là quá trình tác động có

tổ chức có mục đích của chủ thể quản lý đến đối tượng quản lý nhằm đảm bảo các

hoạt động giáo dục được triển khai đúng kế hoạch, qua đó, hình thành cho học

sinh hệ thống thái độ, hành vi và thói quen phù hợp với chuẩn mực xã hội.

1.2.3. Giáo dục truyền thống lịch sử địa phương

1.2.3.1. Truyền thống lịch sử địa phương

Muốn hiểu đúng khái niệm “truyền thống lịch sử địa phương” trước hết

ta cần hiểu thuật ngữ “địa phương”. Địa phương là những vùng đất nhất định

nằm trong quốc gia có những sắc thái đặc thù riêng để phân biệt với những

vùng đất khác, là bộ phận cấu thành của đất nước. Địa phương hiểu theo nghĩa

cụ thể là những đơn vị hành chính của một quốc gia, đó là những tỉnh, thành

phố, huyện, xã, thôn, bản, làng, buôn, ấp,… Vì vậy, truyền thống lịch sử địa

phương là biểu hiện cụ thể, sinh động, đa dạng của truyền thống lịch sử dân

tộc. Nói cách khác, truyền thống lịch sử địa phương là bộ phận cấu thành của

truyền thống lịch sử dân tộc. Từ sự phân tích trên, tác giả xác định khái niệm

truyền thống lịch sử địa phương như sau:

Truyền thống lịch sử địa phương là bản sắc văn hóa, là các sự kiện, biểu

tượng lịch sử của quá trình hình thành, xây dựng và phát triển một vùng đất

gắn một địa danh hành chính nhất định. Truyền thống lịch sử địa phương vận

động theo những biến đổi của lịch sử dân tộc và không tách rời lịch sử dân tộc.

1.2.3.2. Giáo dục truyền thống lịch sử địa phương

Để thực hiện mục tiêu giáo dục, Luật Giáo dục năm 2005 đã quy định

nguyên lý giáo dục là:"Hoạt động giáo dục phải được thực hiện theo nguyên lý

học đi đôi với hành, giáo dục kết hợp với lao động sản xuất, lý luận gắn liền với

thực tiễn, giáo dục nhà trường kết hợp với giáo dục gia đình và giáo dục xã hội"

[25]. Căn cứ vào nguyên lý giáo dục và công văn số 5982/BGDĐT-GDTH ban

hành ngày 28 tháng 7 năm 2008 về hướng dẫn thực hiện nội dung giáo dục địa

phương ở bậc Tiểu học, các trường tiểu học trong cả nước đồng loạt xây dựng

14

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

nội dung chương trình giáo dục truyền thống lịch sử địa phương được dạy lồng

ghép trong một số môn học như: tiếng Việt, Khoa học xã hội, mỹ thuật, âm nhạc.

Giáo dục truyền thống lịch sử địa phương là hoạt động truyền thụ các tri

thức về truyền thống lịch sử địa phương thông qua các phương pháp, hình thức

giáo dục khác nhau nhằm nâng cao hiểu biết về bản sắc văn hóa, ý thức tự hào

dân tộc, lòng yêu nước của học sinh. Từ đó, có thể thấy giáo dục truyền thống

lịch sử địa phương là hoạt động giáo dục hết sức linh hoạt, đa dạng cả về nội

dung và hình thức tổ chức.

Hiện nay, các quan điểm và định nghĩa về giáo dục truyền thống lịch sử

địa phương chưa có sự thống nhất. Tuy nhiên, dựa vào sự phân tích, khái quát

các quan điểm, tác giả xác định: Giáo dục truyền thống lịch sử địa phương là

quá trình sư phạm được tổ chức có mục đích, có kế hoạch trong đó, dưới vai trò

chủ đạo của nhà giáo dục, đối tượng giáo dục (học sinh) tự giác, tích cực, chủ

động tham gia và các hoạt động giáo dục nhằm lĩnh hội những tri thức về lịch sử

địa phương, về văn hoá địa phương nhằm củng cố lòng yêu nước, tự hào dân

tộc; hình thành và rèn luyện hành vi, thói quen phù hợp với yêu cầu xã hội.

Trong nhiều năm qua, giáo dục truyền thống lịch sử địa phương đã trở

thành một hoạt động ngày càng có vai trò quan trọng trong quá trình hình thành

và phát triển nhân cách của học sinh. Hơn nữa, hoạt động giáo dục truyền thống

lịch sử địa phương đã tạo ra tính sinh động, thiết thực và hấp dẫn cho chương

trình giáo dục tiểu học.

1.2.4. Quản lý hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương ở trường

tiểu học

Hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương ở trường tiểu học

mặc dù đã được hướng dẫn triển khai từ năm 2008, nhưng đến nay đó vẫn là

một nội dung khá mới mẻ đối với các trường bởi tính đa dạng, linh hoạt, đặc

thù về nội dung và phương pháp giáo dục. Chính vì vậy, để tổ chức hoạt động

15

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

hiệu quả thì cần có sự quản lý thường xuyên, sát sao của Hiệu trưởng và cán bộ

quản lý nhà trường.

Từ việc phân tích nội hàm hai khái niệm quản lý và quản lý hoạt động

giáo dục như đã trình bày ở trên, tác giả rút ra khái niệm QL HĐGD truyền

thống lịch sử địa phương như sau: “Quản lý hoạt động giáo dục truyền thống

lịch sử địa phương thực chất là quá trình định hướng, tổ chức, chỉ đạo và kiểm

tra của đội ngũ cán bộ quản lý nhà trường đối với giáo viên trong việc xây

dựng, tổ chức, triển khai thực hiện và đánh giá kết quả chương trình giáo dục

thông qua các mức độ biểu hiện về tình cảm, thái độ và hành vi của học sinh

đối với các nhân vật anh hùng, các di tích lịch sử, kho tàng văn hóa, thể thao...

của địa phương sau khi tham gia các hoạt động giáo dục của nhà trường”.

Quản lý hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương cần bám sát

vào mục tiêu giáo dục tiểu học do Bộ GDĐT quy định. Bên cạnh đó, khác với

các hoạt động giáo dục khác trong chương trình tiểu học, hoạt động GD truyền

thống lịch sử địa phương lại mang tính đặc thù vùng miền rõ rệt. Điều này có

nghĩa, việc lựa chọn nội dung, hình thức, phương pháp, thời gian, địa điểm...

hoàn toàn phụ thuộc vào điều kiện, hoàn cảnh của mỗi nhà trường trên một địa

bàn hành chính nhất định. Đây vừa là một thuận lợi, đồng thời cũng là một khó

khăn đối với công tác quản lý. Thuận lợi ở chỗ, nhà quản lý có thể vận dụng sự

sáng tạo, linh hoạt trong chỉ đạo tổ chức hoạt động giáo dục và tránh được các

quy định kiểm tra, đánh giá chất lượng giáo dục một cách hình thức, cứng nhắc

đang được áp dụng hiện nay. Tuy nhiên, khó khăn đặt ra cho công tác quản lý

xuất phát từ sự thiếu đồng bộ và nghèo nàn về tài liệu giáo dục địa phương,

trình độ tổ chức hoạt động của giáo viên hay nguồn kinh phí, phương tiện vật

chất phục vụ các hoạt động... Bởi HĐ GD truyền thống lịch sử địa phương, đặc

biệt với đối tượng là học sinh tiểu học không thể đạt hiệu quả nếu chỉ thuyết

16

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

trình hoặc “dạy chay” giáo điều trên lớp mà cần tạo điều kiện cho học sinh

được trải nghiệm thực tế.

1.3. Một số vấn đề cơ bản về hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa

phương ở trường Tiểu học

1.3.1. Vị trí, nhiệm vụ và quyền hạn của trường tiểu học trong hệ thống giáo

dục quốc dân

Theo Điều lệ Trường tiểu học (Ban hành kèm theo Thông tư số

41/2010/TT-BGDĐT ngày 30 tháng 12 năm 2010 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục

và Đào tạo), Trường tiểu học là cơ sở giáo dục phổ thông của hệ thống giáo

dục quốc dân, có tư cách pháp nhân, có tài khoản và con dấu riêng [dẫn theo 5].

Trường Tiểu học có nhiệm vụ và quyền hạn như sau:

1. Tổ chức giảng dạy, học tập và hoạt động giáo dục đạt chất lượng theo

mục tiêu, chương trình giáo dục phổ thông cấp Tiểu học do Bộ trưởng Bộ Giáo

dục và Đào tạo ban hành.

2. Huy động trẻ em đi học đúng độ tuổi, vận động trẻ em khuyết tật, trẻ

em đã bỏ học đến trường, thực hiện phổ cập giáo dục và chống mù chữ trong

cộng đồng. Nhận bảo trợ và giúp các cơ quan có thẩm quyền quản lí các hoạt

động giáo dục của các cơ sở giáo dục khác thực hiện chương trình giáo dục tiểu

học theo sự phân công của cấp có thẩm quyền. Tổ chức kiểm tra và công nhận

hoàn thành chương trình tiểu học cho học sinh trong nhà trường và trẻ em trong

địa bàn trường được phân công phụ trách.

3. Xây dựng, phát triển nhà trường theo các quy định của Bộ Giáo dục và

Đào tạo và nhiệm vụ phát triển giáo dục của địa phương.

4. Thực hiện kiểm định chất lượng giáo dục.

5. Quản lí cán bộ, giáo viên, nhân viên và học sinh.

6. Quản lí, sử dụng đất đai, cơ sở vật chất, trang thiết bị và tài chính theo

quy định của pháp luật.

7. Phối hợp với gia đình, các tổ chức và cá nhân trong cộng đồng thực

hiện hoạt động giáo dục.

17

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

8. Tổ chức cho cán bộ quản lí, giáo viên, nhân viên và học sinh tham gia

các hoạt động xã hội trong cộng đồng.

9. Thực hiện các nhiệm vụ và quyền hạn khác theo quy định của pháp luật.

1.3.2. Các nguyên tắc tổ chức hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa

phương cho học sinh tiểu học

1.3.2.1. Đảm bảo tính tư tưởng

Tính tư tưởng là nguyên tắc hàng đầu của dạy học nói chung và dạy học

lịch sử nói riêng. Trong dạy học lịch sử, giáo dục phải khơi dậy lòng tự hào dân

tộc, yêu hoà bình, ghét sự bất công, tàn bạo và chiến tranh... Từ đó, các em thấy

được trách nhiệm của bản thân trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ tổ quốc

hiện nay.

Lịch sử là những gì thuộc về quá khứ và gắn liền với xã hội loài người.

Vì vậy, khi tổ chức hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương giáo

viên cần tôn trọng lịch sử, tức là phản ánh đúng những gì đã xảy ra chứ không

được dựa vào cảm tính và quan điểm cá nhân mà cung cấp những thông tin sai

lệch cho học sinh.

1.3.2.2. Đảm bảo tính hệ thống

Quá trình phát triển của lịch sử có tính lô gic và thống nhất. Bởi vậy,

giáo viên cần đảm bảo tính hệ thống, tính lô gic của các sự kiện lịch sử theo

không gian và thời gian. Truyền thống lịch sử địa phương gắn liền với truyền

thống lịch sử dân tộc. Nếu không phản ánh được lô gic và sự thống nhất đó thì

coi như mục tiêu giáo dục của hoạt động này không được hoàn thành.

1.3.2.3. Đảm bảo tính khoa học

Lịch sử là bản thân cuộc sống mà loài người và nhân loại trải qua. Hiện

thực lịch sử là khách quan do vậy, các sự kiện lịch sử và các hoạt động giáo

dục được tổ chức phải chính xác về thông tin và phương pháp truyền tải, tránh

trùng hợp, xuyên tạc, bóp méo lịch sử.

1.3.2.4. Đảm bảo tính vừa sức

18

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

Nguyên tắc đảm bảo tính vừa sức hết quan trọng đối với học sinh tiểu

học. Bởi ở lứa tuổi này, quá trình phát triển nhận thức và tư duy của các em

chưa hoàn thiện. Chính vì vậy, hiệu quả của hoạt động giáo dục truyền thống

lịch sử địa phương phụ thuộc lớn vào việc lựa chọn các nội dung phù hợp với

khả năng nhận thức cũng như hứng thú và nhu cầu của học sinh.

1.3.3. Mục tiêu của hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương ở

trường tiểu học

Căn cứ vào Luật giáo dục 2005, Luật giáo dục sử đổi 2009; Chỉ thị

1537.CT-BGDĐT ban hành ngày 5/5/2014 của Bộ Giáo dục và Đào tạo về tăng

cường hiệu quả của một số hoạt động giáo dục học sinh, sinh viên trong các cơ

sở giáo dục, đào tạo; Thông tư số 04.2014/TT-BGDĐT ngày 28/2/2014 ban

hành quy định về quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ chính khoá hoạt động

giáo dục truyền thống lịch sử địa phương ở trường tiểu học nhằm thực hiện

mục tiêu như sau [25]:

- Nhằm thực hiện nguyên lý giáo dục gắn nhà trường với thực tiễn cuộc

sống, học đi đôi với hành.

- Góp phần vào việc giáo dục tư tưởng, chính trị, lao động, đạo đức,

thẩm mỹ cho học sinh và cho giáo viên cũng như góp phần gìn giữ và phát huy

bản sắc văn hóa dân tộc.

- Giáo dục truyền thống yêu nước, yêu quê hương, truyền thống cách

mạng đối với học sinh, từ đó khơi dậy trong thế hệ trẻ lòng tự hào dân tộc và ý

thức trách nhiệm xây dựng quê hương, đất nước ngày một giàu đẹp, văn minh.

1.3.4. Nội dung giáo dục truyền thống lịch sử địa phương ở trường tiểu học

Tri thức lịch sử địa phương là biểu hiện cụ thể,sinh động, đa dạng của tri

thức lịch sử dân tộc. Lịch sử địa phương là bộ phận cấu thành của lịch sử dân

tộc. Bất cứ một sự kiện, hiện tượng nào xảy ra trong lịch sử đều mang tính chất

địa phương, bởi nó gắn với một vị trí không gian cụ thể ở một hoặc một số địa

19

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

phương nhất định. Chính vì vậy có những sự kiện lịch sử địa phương gắn liền

với lịch sử dân tộc hoặc rộng hơn là lịch sử thế giới. Sự hiểu biết cần thiết về

lịch sử địa phương, hiểu biết về lịch sử của chính quê hương, xứ sở, nơi chôn

nhau cắt rốn của mình, hiểu rõ mối quan hệ của lịch sử địa phương với lịch sử

của dân tộc là điều rất cần thiết.

Theo công văn số 4323/BGDĐR-GDTH ban hành ngày 25 tháng 8 năm

2015 về Hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ GDTH năm học 2015-2016 đã nhấn

mạnh một trong những nội dung giáo dục trọng tâm đối với bậc tiểu học là:

“Đưa các nội dung giáo dục văn hóa truyền thống, giáo dục thông qua di sản

vào nhà trường...” nhằm “Giáo dục đạo đức, kĩ năng sống cho học sinh thông

qua các môn học, hoạt động giáo dục và xây dựng các quy tắc ứng xử văn

hóa”. Chính vì vậy, nội dung giáo dục truyền thống lịch sử địa phương được

giảng dạy lồng ghép trong một số môn học như Lịch sử và Địa lý, Tiếng Việt,

Tự nhiên - Xã hội, Mỹ thuật, Âm nhạc,… [dẫn theo 4]

Cụ thể hơn, nội dung giáo dục truyền thống lịch sử địa phương cần tập

trung cung cấp cho học sinh những kiến thức cơ bản về các danh nhân, di tích

lịch sử văn hoá, danh lam thắng cảnh, truyền thống đấu tranh kiên cường, nơi

sinh ra những vị anh hùng đã có công với đất nước đồng thời giáo dục truyền

thống yêu nước, yêu quê hương, truyền thống cách mạng đối với học sinh, từ

đó khơi dậy trong thế hệ trẻ lòng tự hào và ý thức trách nhiệm xây dựng quê

hương, đất nước ngày một giàu đẹp, văn minh.

Tuy nhiên, mặc dù nội dung giáo dục truyền thống lịch sử địa phương có

sự khác biệt rõ nét giữa các vùng miền nhưng việc lựa chọn các nội dung giáo

dục luôn phải tuân theo những nguyên tắc nhất định, đó là:

- Nội dung giáo dục tính gần gũi, dễ nhớ mang tính cụ thể, phù hợp với

trình độ nhận thức của học sinh.

- Nội dung giáo dục phù hợp với mục tiêu chương trình giáo dục tiểu học

- Nội dung đa dạng, phong phú không nhàm chán

20

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

- Nội dung giáo dục phải phản ánh được bản sắc truyền thống văn hóa

của địa phương nơi học sinh đang tham gia học tập.

- Nội dung giáo dục được lựa chọn cần đặc sắc, cô đọng, súc tích, không

dàn trải.

- Nội dung đưa ra giảng dạy đảm bảo tính chính xác về thông tin, không

sai lệch.

1.3.5. Phương pháp giáo dục truyền thống lịch sử địa phương cho học sinh

các trường tiểu học

Giáo dục truyền thống LSĐP cho học sinh các trường tiểu học được thực

hiện bằng nhiều phương pháp khác nhau cụ thể:

* Phương pháp giảng giải

Giảng giải là phương pháp giáo dục trong đó giáo viên dùng lời nói để

giải thích, chứng minh về một truyền thống lịch sử địa phương đã được ghi

nhận, nhằm giúp cho học sinh hiểu và nắm được ý nghĩa, nội dung của truyền

thống lịch sử đó.

Giảng giải có vai trò rất quan trọng nhằm giúp HS có cơ hội lĩnh hội một

cách tự giác các truyền thống lịch sử địa phương trên cơ sở đó hình thành tình

cảm và lòng yêu quê hương, đất nước, lòng tự hào dân tộc.

* Phương pháp kể chuyện

Phương pháp kể chuyện là phương pháp GV sử dụng lời nói, cử chỉ, điệu bộ,

nét mặt để thuật lại một cách sinh động một câu chuyện có ý nghĩa giáo dục truyền

thống lịch sử địa phương.

Phương pháp kể chuyện góp phần hình thành và phát triển những xúc

cảm, tình cảm tích cực và niềm tin đúng đắn ở HS thông qua nội dung kể

chuyện giáo dục HS học tập những gương tốt, tránh những gương phản diện,

hình thành và phát triển ở HS năng lực nhận xét, năng lực phê phán, năng lực

đánh giá hành vi và thái độ của người khác và của chính bản thân mình.

Để kể chuyện có hiệu quả GV cần phải xác định nội dung giáo dục

21

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

truyền thống lịch sử gì? danh nhân hay truyền thống đấu tranh, hay danh lam

thắng cảnh, di tích lịch sử… Trên cơ sở đó lựa chọn chuyện để kể. Nội dung kể

chuyện phải phù hợp với chủ đề, mục tiêu đã định hướng, đồng thời phải chứa

đựng những tình huống hấp dẫn và phong phú.

Khi kể chuyện GV phải kết hợp giữa việc sử dụng lời nói sinh động với

việc thay đổi cử chỉ, điệu bộ, nét mặt sao cho phù hợp với những tình tiết trong

nội dung của chuyện kể.

Sau khi kết thúc câu chuyện GV nên yêu cầu HS kể lại tự rút ra kết luận và

đặt ra một hệ thống những câu hỏi để HS trả lời qua đó giáo dục những truyền

thống lịch sử địa phương, đồng thời giúp HS liên hệ với thực tiễn cuộc sống.

* Phương pháp nêu gương

Nêu gương là phương pháp GV dùng những tấm gương sáng của cá nhân

hoặc tập thể ở địa phương để kích thích HS học tập và làm theo. Bên cạnh đó

GV cũng có thể sử dụng những tấm gương xấu - gương phản diện để giúp HS

phân tích, đánh giá và tránh những hành vi tương tự.

Nêu gương là phương pháp có vai trò rất quan trọng trong công tác giáo dục

nhằm giúp HS phát triển được năng lực phê phán và năng lực đánh giá những hành

vi của người khác, từ đó rút ra những kết luận thiết thực đối với bản thân.

Thông qua phương pháp giáo dục nêu gương giúp HS học và làm theo

những gương tốt, tránh những gương xấu. Đồng thời giúp HS hình thành được thái

độ, niềm tin và tình cảm tích cực đối với truyền thống lịch sử của địa phương.

* Phương pháp làm việc nhóm

Thực chất của phương pháp này giáo viên tổ chức cho HS tham gia trao

đổi, giải quyết về một vấn đề hoặc nội dung kiến thức về truyền thống LSĐP

theo nhóm, giáo viên kích thích HS tự giác, tích cực hợp tác để giải quyết

nhiệm vụ đặt ra, trên cơ sở đó rút ra nhận xét, kết luận.

Phương pháp làm việc nhóm được chia ra làm hai loại: nhóm nhỏ và

nhóm lớn. Nhóm nhỏ được sử dụng phổ biết trong quá trình dạy học, do

22

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

phương pháp này nó đáp ứng rất tốt mục tiêu cải cánh - phát huy cao độ tính

tích cực học tập của HS. Làm việc nhóm còn là phương tiện học hỏi có tính

chất dân chủ, mọi cá nhân được tự do bày tỏ quan điểm, tạo thói quen sinh hoạt

bình đẳng, biết đón nhận quan điểm bất đồng, hình thành quan điểm cá nhân

giúp HS rèn luyện kĩ năng sống trong tập thể, kĩ năng nói và biết lắng nghe

người khác nói, kĩ năng giải quyết, kĩ năng hợp tác, kĩ năng phát biểu trước

đám đông - điều mà đa số HS tiểu học còn hạn chế.

* Phương pháp nêu vấn đề

Phương pháp nêu vấn đề là GV tạo ra tình huống có vấn đề, HS thì tự lực

suy nghĩ, thảo luận, giải đáp dưới sự định hướng của GV. Quá trình suy nghĩ,

thảo luận, giải đáp là điều kiện tốt để kích thích tính năng động sáng tạo, sự độc

lập suy nghĩ, HS dần dần tiếp thu kinh nghiệm hoạt động sáng tạo hình thành

phong cách học tập và làm việc mới.

Trong quá trình đó, GV vừa là người cung cấp thông tin, truyền đạt kiến

thức (bằng cách nêu vấn đề) để HV lĩnh hội, vừa là người kích thích tự giác,

tích cực suy nghĩ sáng tạo của HS trong học tập đồng thời tạo ra bầu không khí

dân chủ giữa thầy và trò để đạt hiệu quả cao trong học tập.

* Phương pháp tự trải nghiệm

Tự trải nghiệm dưới sự định hướng, tư vấn của GV sẽ giúp HS rèn luyện

khả năng tự tin trước người khác, kĩ năng giải quyết vấn đề. Bên cạnh đó, tự

trải nghiệm còn góp phần nâng cao hoạt động trí tuệ của HS trong việc tiếp thu

và hiểu tri thức về truyền thống lịch sử địa phương, rèn luyện cho HS kĩ năng

độc lập suy nghĩ, độc lập giải quyết các vấn đề khó khăn trong quá trình học,

giúp HS tự tin hơn trong cuộc sống của mình, thích ứng và bắt nhịp nhanh với

những tình huống mới lạ mà cuộc sống hiện đại mang đến. Tự trải nghiệm của

HS cần phải được tăng cường trong học tập trên lớp, trong hoạt động giáo dục

ngoài giờ lên lớp và tự rèn luyện của mỗi cá nhân HS.

* Phương pháp đóng vai

23

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

Đóng vai là phương pháp tổ chức cho HS thực hành, “làm thử” một số

cách ứng xử nào đó trong một tình huống giả định. Đây là phương pháp nhằm

giúp HS suy nghĩ sâu sắc về một vấn đề bằng cách tập trung vào một sự việc cụ

thể mà các em vừa thực hiện hoặc quan sát được. Việc “diễn” không phải là

phần chính của phương pháp này mà điều quan trọng là sự thảo luận sau phần

diễn ấy.

* Phương pháp giao công việc

- Là phương pháp lôi cuốn HS vào các hoạt động đa dạng với những

công việc cụ thể, với nghĩa vụ xã hội nhất định.

- Tác dụng của phương pháp giao việc là HS có cơ hội vận dụng những

tri thức đã học của công việc cụ thể, với những yêu cầu nhất định. Nhờ đó HS

được thể hiện những kinh nghiệm ứng xử trong các mối quan hệ đa dạng và

hình thành được hành vi ứng xử phù hợp với những yêu cầu của công việc

được giao.

- Khi giao việc cho HS cần chú ý:

+ Chọn công việc phù hợp với mục đích, yêu cầu giáo dục.

+ Công việc phải phù hợp với đặc điểm lứa tuổi HS tiểu học.

+ Đưa ra những yêu cầu cụ thể, giúp họ có thể định hướng đúng đắn cho

toàn bộ chuỗi hoạt động của họ nhằm thực hiện công việc được giao.

+ Phải tính đến hứng thú, năng khiếu của người được giáo dục nhằm phát

huy được thế mạnh của họ trong hoạt động.

+ Để tập thể giao việc cho cá nhân với những yêu cầu rõ ràng nhằm tạo

cơ hội cho HS phát huy ý thức, năng lực tự quản và tính tích cực đối với việc

được giao.

+ Theo dõi và giúp đỡ để HS hoàn thành mọi yêu cầu của công việc

được giao.

+ Kiểm tra, đánh giá công khai kết quả hoàn thành công việc của cá

nhân, tập thể.

24

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

1.3.6. Các con đường giáo dục truyền thống lịch sử địa phương cho học sinh ở

trường tiểu học

Quá trình giáo dục truyền thống lịch sử địa phương cho học sinh ở

trường tiểu học bằng các con đường chủ yếu sau:

* Tổ chức dạy học trên lớp theo hướng lồng ghép, tích hợp nội dung giáo

dục truyền thống lịch sử địa phương trong chương trình dạy học thông qua các

môn học chiếm ưu thế

Hoạt động dạy học trên lớp là hoạt động giữ vai trò chủ đạo, định hướng

cố vấn cho sự phát triển của HS tiểu học. Tùy theo nội dung, chương trình của

từng môn học mà GV lựa chọn các phương pháp dạy học phù hợp nhằm phát

triển tri thức, kĩ năng, thái độ. GV có thể lựa chọn lồng ghép, tích hợp nội dung

giáo dục truyền thống lịch sử địa phương cho học sinh ở trường tiểu học trong

chương trình dạy học thông qua các môn học chiếm ưu thế như: Lịch sử và Địa

lý; Tự nhiên và xã hội, Đạo đức; Mỹ thuật; Tiếng việt…

GV cần nghiên cứu nội dung dạy học từ đó thiết kế các tình huống dạy

học sinh động, áp dụng các phương pháp dạy học tích cực để tạo dựng được sự

liên kết giữa HS với nhau, chia sẻ, hợp tác, giúp đỡ lẫn nhau, cùng nhau bàn

bạc, trao đổi thông tin, trao đổi những quan điểm cá nhân, xây dựng bầu không

khí học tập thoải mái, không căng thẳng, mệt mỏi từ đó cuốn hút HS tham gia

vào hoạt động nhóm, lớp,… Như vậy, thông qua dạy học lồng ghép, tích hợp

không những đảm bảo được mục tiêu môn học mà còn giáo dục truyền thống

lịch sử địa phương cho học sinh.

Để tổ chức dạy học trên lớp theo hướng lồng ghép, tích hợp nội dung

giáo dục truyền thống lịch sử địa phương trong chương trình dạy học thông

qua các môn học chiếm ưu thế. Về phía GV phải có trình độ hiểu biết sâu và

năng lực thiết kế, tổ chức và kiểm tra đánh giá theo hướng lồng ghép, tích

hợp nội dung giáo dục truyền thống lịch sử địa phương. Về phía HS phải chủ

25

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

động, tích cực, sáng tạo phối hợp với các HS khác hoàn thành tốt mọi nhiệm

vụ được giao.

* Tổ chức các hoạt động ngoại khóa môn học

Mỗi một môn học có thế mạnh đặc thù, việc tổ chức hoạt động ngoại

khóa môn học phát huy thế mạnh của từng môn trong quá trình giáo dục truyền

thống lịch sử địa phương cho học sinh. Do vậy GV căn cứ vào thế mạnh của

từng môn mà tổ chức các hoạt động ngoại khóa mang lại kết quả tốt nhất.

Thông qua các hoạt động ngoại khóa môn học HS thể hiện và bộc lộ năng

khiếu của mình, được giao lưu học hỏi những người có kinh nghiệm, được

tham gia vào nhiều dạng hoạt động khác nhau… vừa là con đường củng cố,

khắc sâu kiến thức đã học vừa là con đường thuận lợi để giáo dục truyền thống

lịch sử địa phương cho học sinh thông qua hoạt động và bằng hoạt động.

* Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp

Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp không những giúp HS củng cố, mở

rộng những tri thức mà còn hình thành được thái độ tình cảm, rèn luyện kĩ

năng. Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp được thực hiện qua nhiều hình

thức: Hội thi, tham quan, giao lưu, tọa đàm, ngoại khóa… được tổ chức theo

các chủ đề trong năm. Những hoạt động này thường thu hút và gây hứng thú

cho, tạo sân chơi bổ ích, lành mạnh qua đó giáo dục truyền thống lịch sử địa

phương cho học sinh.

Trong quá trình tổ chức hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp cần chú ý

tạo sự hấp dẫn, đa dạng, phong phú để thu hút đông đảo HS tham gia đồng thời

cũng cần phải chú ý phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của HS trong tổ

chức hoạt động để hoạt động này cũng là một trong những con đường cơ bản

để giáo dục truyền thống lịch sử địa phương cho học sinh.

* Tổ chức các hoạt động trải nghiệm thực tiễn

26

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

Hoạt động trải nghiệm là những hoạt động hình thành và phát triển ở HS

những phẩm chất, tư tưởng, ý chí, tình cảm, giá trị, kĩ năng sống cần thiết. Hoạt

động này sẽ cung cấp cho HS kiến thức thực tiễn gắn bó với đời sống, địa

phương, cộng đồng, đất nước, mang tính tổng hợp nhiều lĩnh vực giáo dục,

nhiều môn học; dễ vận dụng vào thực tế. Các hoạt động trải nghiệm cho HS

bao gồm hoạt động trải nghiệm sáng tạo và thực tiễn cuộc sống:

- Tổ chức cho học sinh đi thăm quan học tập ở hiện trường, ở các bảo

tàng lịch sử địa phương, ở các nhà truyền thống cách mạng địa phương (xã,

huyện, tỉnh), các di tích lịch sử địa phương.

- Tổ chức sưu tầm các sử liệu, tranh ảnh, hiện vật có liên quan đến lịch

sử địa phương.

- Tổ chức cho học sinh đi viếng các nghĩa trang liệt sĩ, các nhà tưởng

niệm, các bia ghi công, các tượng đài, các anh hùng liệt sĩ ở địa phương.

- Tổ chức cho học sinh đi thăm các anh hùng, các Bà mẹ Việt Nam anh

hùng còn sống.

Chính từ những đặc trưng trên nên hoạt động này cũng là con đường có

nhiều thuận lợi cho việc giáo dục truyền thống lịch sử địa phương.

1.4. Quản lý hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương ở trường

tiểu học

1.4.1. Lập kế hoạch hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương

Lập kế hoạch giáo dục là khâu đầu tiên của công tác quản lý nhằm đảm

bảo việc nhận thức đúng đắn về mục tiêu giáo dục và phương hướng hiện thực

hóa mục tiêu trong chương trình giáo dục.

Lập kế hoạch giáo dục truyền thống lịch sử địa phương trước hết phải

phù hợp với mục tiêu và chương trình tổng thể theo từng giai đoạn. Trách

nhiệm của các giáo viên là lên kế hoạch giáo dục, tổ chức các hoạt động trải

nghiệm giúp học sinh khám phá các tri thức về truyền thống lịch sử địa phương

và hình thành thái độ, hành vi ứng xử văn hóa. Như vậy, xây dựng kế hoạch

27

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

giáo dục truyền thống lịch sử địa phương là việc dự kiến hệ thống các mục tiêu

cần đạt được, xác định và lựa chọn nội dung, phương pháp giáo dục để thực

hiện mục tiêu trong một khoảng thời gian nhất định và lên kế hoạch đánh giá

việc thực hiện nội dung giáo dục trong khoảng thời gian đó.

Xây dựng kế hoạch giáo dục truyền thống lịch sử địa phương phải có sự

chỉ đạo thống nhất các loại kế hoạch trong nhà trường từ kế hoạch năm của

Hiệu trưởng đến kế hoạch chuyên môn của Phó Hiệu trưởng và kế hoạch giáo

dục học sinh của giáo viên. Khi xây dựng kế hoạch giáo dục phải căn cứ vào

chương trình, các sách hướng dẫn phù hợp với đặc điểm của học sinh và điều

kiện hoàn cảnh kinh tế văn hóa của địa phương. Nhà quản lý cần có sự kiểm

tra, giám sát mục tiêu đưa ra trong kế hoạch có hợp lý không, việc lựa chọn

phương pháp, biện pháp, điều kiện như thế nào để có sự điều chỉnh, thay đổi

kế hoạch.

Khi xây dựng kế hoạch giáo dục truyền thống lịch sử địa phương phải

đảm bảo một số nguyên tắc sau:

- Xây dựng kế hoạch phải quán triệt mục tiêu giáo dục tiểu học vì nó

có vai trò định hướng cho việc lựa chọn nội dung, hình thức, phương pháp tổ

chức GD.

- Xây dựng kế hoạch phải đảm bảo tính khoa học và tính thực tiễn. Cán

bộ quản lý và giáo viên phải nắm vững chương trình giáo dục tiểu học cấp quốc

gia; quan điểm chỉ đạo và quản lý việc thực hiện chương trình; đặc điểm tâm

sinh lý của học sinh ở từng độ tuổi.

- Xây dựng kế hoạch phải đảm bảo tính phát triển: việc lựa chọn nội

dung, xác định yêu cầu cần đạt, sử dụng các phương pháp GD thể hiện trong kế

hoạch phải hướng vào “vùng phát triển gần nhất” của học sinh, khuyến khích

học sinh có thái độ tích cực, tìm tòi, khám phá và đạt được những tiến bộ mới.

- Xây dựng kế hoạch phải đảm bảo tính toàn diện: kế hoạch không chỉ đề

cập đến một hoặc hai hoạt động chủ yếu trong chương trình mà nội dung kế

28

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

hoạch phải thể hiện được tất cả các hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa

phương nhằm tạo nên những tác động sư phạm mang tính tổng hợp thông qua

việc tổ chức đầy đủ các hoạt động giáo dục ở mọi thời điểm.

- Phải đảm bảo tính pháp lệnh của kế hoạch: kế hoạch phải được xây

dựng trên cơ sở chương trình tiểu học do Bộ GD&ĐT ban hành.

Để thực hoạt động GD truyền thống lịch sử địa phương, cán bộ quản lý

và giáo viên cần xây dựng các kế hoạch sau:

- Kế hoạch năm học

- Kế hoạch nội dung hoạt động tháng

- Kế hoạch nội dung hoạt động tuần

- Kế hoạch hoạt động giáo dục trên lớp và kế hoạch hoạt động giáo dục

ngoài giờ lên lớp.

- Kế hoạch kiểm tra, đánh giá điều chỉnh hoạt động GD.

1.4.2. Tổ chức thực hiện nội dung giáo dục truyền thống lịch sử địa phương

Sau khi đã lập xong kế hoạch, người CBQL trong trường Tiểu học cần

phải chuyển hóa những ý tưởng thành hiện thực. Muốn vậy, CBQL cần có một

tổ chức vững mạnh, trong đó quan hệ giữa các thành viên, giữa các bộ phận tạo

nên sức mạnh tổng hợp để thực hiện thành công mục tiêu đề ra. Nhờ tổ chức có

hiệu quả, CBQL có thể phối hợp, điều phối tốt hơn các nguồn vật lực và nhân

lực để thực hiện kế hoạch đề ra. Thành công của hoạt động giáo dục truyền

thống lịch sử địa phương cho HS phụ thuộc rất nhiều vào khả năng tổ chức của

CBQL trong việc sử dụng các nguồn nhân lực này sao cho có hiệu quả cao.

Ngoài việc sử dụng tổ chức bộ máy theo quy chế, CBQL cần có năng lực tổ

chức "mềm" bằng cách lập ra các tổ hay nhóm chuyên môn đặc thù theo hoàn

cảnh thực tế của nhà trường. Trong quản lý hoạt động giáo dục truyền thống

lịch sử địa phương ở trường Tiểu học, tổ chức thực hiện kế hoạch hoạt động

giáo dục truyền thống lịch sử địa phương là khâu tiếp nhận (nếu có), sắp xếp,

phân bổ các nguồn lực (nhân lực, vật lực, tài lực), nhằm đạt tới mục tiêu của

29

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương nói riêng và mục tiêu giáo

dục nói chung. Cụ thể bao gồm các công việc sau:

- Tiếp nhận các nguồn lực phục vụ hoạt động giáo dục truyền thống lịch

sử đại phương như: Trang thiết bị phục vụ hoạt động giáo dục; kinh phí do ngân

sách cấp để thực hiện tổ chức các hoạt động,...

- Phổ biến kế hoạch tổ chức các hoạt động giáo dục (kế hoạch tổ chức

theo chủ đề, chủ điểm, theo các ngày lễ lớn..) đến toàn thể đội ngũ cán bộ, GV

trong trường biết và thực hiện.

- Tổ chức bồi dưỡng, tập huấn các nội dung kiến thức, kỹ năng tổ chức

các hoạt động giáo dục truyền thống LSĐP.

- Sắp xếp, phân công GV thực hiện các hoạt động giáo dục truyền thống

LSĐP học sinh.

- Phân công công việc cho các tổ chuyên môn khác có liên quan trong

hoạt động giáo dục truyền thống LSĐP.

- Phân bổ kinh phí cho từng khâu, từng hoạt động, từng nội dung của các

hoạt động giáo dục truyền thống LSĐP.

1.4.3. Chỉ đạo triển khai thực hiện giáo dục truyền thống lịch sử địa phương

Quá trình chỉ đạo thực hiện đòi hỏi người CBQL phải liên kết, liên hệ với

các thành viên trong tổ chức để động viên họ hoàn thành những nhiệm vụ được

giao nhằm đạt được mục tiêu đổi mới. Thực chất, quá trình chỉ đạo của CBQL

không chỉ bắt đầu sau khi đã lập xong kế hoạch và thiết kế bộ máy mà phải

thấm vào và có ảnh hưởng quyết định đến quá trình lập kế hoạch và tổ chức

phân công nhiệm vụ thực hiện kế hoạch tổ chức hoạt động giáo dục truyền

thống LSĐP.

Chỉ đạo thực hiện kế hoạch giáo dục truyền thống LSĐP trong nhà

trường nói chung là một hoạt động được Hiệu trưởng thực hiện thường xuyên,

liên tục và diễn ra trong suốt năm học. Mọi hoạt động giáo dục của nhà trường

đều nhằm mục đích giúp học sinh phát triển toàn diện về đạo đức, trí tuệ, thể

30

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

chất, thẩm mỹ và các kỹ năng cơ bản khác nhằm hình thành nhân cách con

người của mỗi học sinh. Chính vì vậy đối với Hiệu trưởng, hoạt động chỉ đạo

giáo dục truyền thống LSĐP cho học sinh không tách rời với chỉ đạo các hoạt

động giáo dục khác trong nhà trường. Chỉ đạo thực hiện hoạt động giáo dục

truyền thống LSĐP học sinh bao gồm:

- Hướng dẫn GV thực hiện các nội dung giáo dục theo quy định của

Phòng giáo dục.

- Chỉ huy, ra các quyết định làm cho hoạt động đánh giá học sinh trong

nhà trường diễn ra theo đúng kế hoạch và đạt được mục tiêu mong muốn.

- Đôn đốc, động viên, khích lệ các cán bộ, GV khi họ gặp khó khăn, hoặc

khi cần thiết để hoạt động giáo dục truyền thống LSĐP được diễn ra theo đúng

tiến độ, nếu cần thì phải có sự khen thưởng bằng vật chất để khuyến khích cán

bộ, GV.

- Theo dõi, giám sát; điều chỉnh sửa chữa với tư cách là người hướng

dẫn, trợ giúp kỹ thuật cho GV trong quá trình thực hiện kế hoạch giáo dục

truyền thống LSĐP.

- Chỉ đạo, giám sát khâu lập kế hoạch, tổ chức thực hiện (đổi mới phương

pháp, hình thức tổ chức hoạt động giáo dục...), kiểm tra đánh giá kết quả hoạt

động giáo dục của GV.

- Thường xuyên cập nhật các thông tin về tiến trình, tiến độ thực hiện các

hoạt động giáo dục truyền thống LSĐP của giáo viên lên các phương tiện

truyền tin của nhà trường.

1.4.4. Kiể m tra, đ ánh giá hoạ t đ ộ ng giáo dụ c truyề n

thố ng lị ch sử đ ị a phư ơ ng

Bất kể một hoạt động giáo dục nào khi đã được tổ chức thực hiện đều

cần quá trình kiểm tra đánh giá nhằm đảm bảo tính giáo dục, tính hiệu quả và

hướng đến mục tiêu. Chủ thể của hoạt động kiểm tra đánh giá chính là Ban

31

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

giám hiệu nhà trường và các cán bộ quản lý. Đối tượng của hoạt động kiểm tra

đánh giá là giáo viên, học sinh và những người có liên quan như các tổ chuyên

môn, phòng kế hoạch tài chính, các đơn vị phối hợp tổ chức ở phường, xã,

huyện hay tỉnh...

Nội dung của kiểm tra đánh giá là tính chính xác, tính lô gic và tính giáo

dục của chương trình giáo dục truyền thống lịch sử địa phương. Đồng thời,

kiểm tra đánh giá phải xác định được mức độ phù hợp của các phương pháp,

hình thức giáo dục được giáo viên lựa chọn sử dụng.

Các hình thức và phương pháp kiểm tra đánh giá phải được kết hợp linh

hoạt giữa kiểm tra đánh giá thường xuyên, định kì với kiểm tra đánh giá đột

xuất, ngẫu nhiên; giữa kiểm tra đánh giá trực tiếp và kiểm tra đánh giá gián

tiếp; kiểm tra đánh giá cá nhân và kiểm tra đánh giá tập thể...

Thực tế, kiểm tra, đánh giá hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa

phương ở tiểu học đòi hỏi một quá trình giám sát tỉ mỉ, chặt chẽ từ khâu xây

dựng chương trình và tổ chức thực hiện đến tổng kết đánh giá rút kinh nghiệm.

Ý nghĩa quan trọng nhất của hoạt động kiểm tra đánh giá là sau khi đã chỉ ra

được những ưu điểm và nhược điểm của quá trình giáo dục thì cần dựa vào đó

để tiến hành điều chỉnh chương trình sao cho những ưu điểm được phát huy và

những nhược điểm cần được khắc phục và từng bước loại bỏ.

Xét trên phương diện quản lý, kiểm tra là một trong những công việc có

vị trí đặc biệt quan trọng trong quản lý nhà trường. Quản lý mà không có kiểm

tra coi như không quản lý bởi kiểm tra là một khâu của quản lý, là một chức

năng cơ bản trong quá trình quản lý. Vì thế, kiểm tra việc thực hiện hoạt động

giáo dục truyền thống lịch sử địa phương được coi là một nhiệm vụ quan trọng

của lãnh đạo nhà trường nhằm đánh giá thực chất việc thực hiện chương trình

GD, từ đó, có các biện pháp điều chỉnh cho phù hợp. Kiểm tra thực hiện hoạt

động GD truyền thống lịch sử địa phương bao gồm:

32

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

- Kiểm tra thực hiện kế hoạch giáo dục.

- Kiểm tra việc tổ chức các hoạt động giáo dục.

- Kiểm tra cơ sở vật chất, phương tiện phục vụ hoạt động giáo dục.

- Kiểm tra việc đánh giá học sinh của giáo viên.

- Kiểm tra công tác phối kết hợp với phụ huynh, địa phương trong thực hiện

hoạt động giáo dục.

- Thực hiện công tác kiểm tra lại.

- Điều chỉnh việc thực hiện hoạt động giáo dục sau kiểm tra, đánh giá.

1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động giáo dục truyền thống

lịch sử địa phương ở tiểu học

1.5.1. Các yếu tố chủ quan

- Nhận thức của CBQL và GV về hoạt động giáo dục truyền thống lịch

sử địa phương.

Trong chương trình giáo dục Tiểu học hiện nay, giáo dục truyền thống

lịch sử địa phương không phải nội dung bắt buộc. Bởi vậy, mức độ phong phú,

sâu sắc về mặt hình thức tổ chức và nội dung hoạt động là do CBQL và giáo

viên quyết định dựa vào nhận thức về vai trò của nó đối với sự hình thành phát

triển nhân cách của trẻ.

Thực tế, để tổ chức hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương

đòi hỏi nhiều yếu tố, trong đó có cả những thuận lợi và khó khăn như huy động

sự ủng hộ về vật chất và tinh thần của xã hội, địa phương và cha mẹ học sinh.

Nếu CBQL nhà trường và GV không thực sự tâm huyết và hiểu đúng đắn, sâu

sắc về ý nghĩa của hoạt động này thì sẽ khó có thể khắc phục được những khó

khăn và tổ chức hoạt động thành công

- Trình độ, năng lực của đội ngũ CBQL và GV.

Trong điều kiện thiếu tài liệu hướng dẫn cụ thể của cấp trên, trang thiết

bị cơ sở vật chất của các trường tiểu học hiện nay còn nghèo nàn thì trình độ,

năng lực của đội ngũ cán bộ quản lý nhà trường và giáo viên được xem như là

33

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

yếu tố quyết định trực tiếp đến chất lượng của hoạt động giáo dục truyền thống

lịch sử địa phương.

Trình độ năng lực của đội ngũ CBQL và giáo viên thể hiện ở khả năng

lập kế hoạch hoạt động, huy động các nguồn lực phục vụ hoạt động và kiểm

soát kết quả giáo dục.

- Nhận thức thái độ hứng thú của HS tiểu học đối với hoạt động giáo dục

truyền thống lịch sử địa phương.

Học sinh ở giai đoạn tiểu học có những nét đặc thù về nhận thức. Đó là

sự phát triển mạnh mẽ của tư duy trực quan hình ảnh, của trí tưởng tượng, của

nhu cầu khám phá thế giới xung quanh. Những đặc điểm nhận thức có ảnh

hưởng trực tiếp đến khả năng và mức độ tiếp thu tri thức, qua đó, hình thành

thái độ, niềm tin của HS đối với hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa

phương. Nếu các hoạt động giáo dục được tổ chức phù hợp với nhận thức của

HS sẽ phát huy tác dụng, ngược lại, không những nó không có ý nghĩa giáo dục

mà có thể khiến HS nhận thức lệch lạc về xã hội và về lịch sử dân tộc. Chính vì

vậy, CBQL và giáo viên cần hiểu rõ các đặc điểm nhận thức của học sinh tiểu

học và tổ chức hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương cũng cần

dựa vào mức độ nhận thức, khả năng thực hiện của học sinh.

1.5.2. Các yếu tố khách quan

- Quan điểm chỉ đạo của các cấp quản lý về hoạt động giáo dục truyền

thống lịch sử địa phương.

Hoạt động giáo dục nói chung và hoạt động giáo dục truyền thống lịch

sử địa phương nói riêng ở trường tiểu học có vai trò rất quan trọng trong việc

xây dựng những nền móng đầu tiên về tri thức, kĩ năng, thái độ cho quá trình

hình thành và phát triển nhân cách sau này của học sinh. Vì vậy, chương trình

giáo dục cần phải đảm bảo tính liên thông và nằm trong tổng thể lô gic với

chương trình giáo dục ở các bậc học cao hơn. Để thực hiện được mục tiêu này

cần có các quan điểm chỉ đạo chặt chẽ cả ở tầm vĩ mô và vi mô của các cấp

34

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

quản lý mà trực tiếp nhất đó là Sở giáo dục và Phòng giáo dục và đào tạo

Thành phố Hải Dương.

- Nội dung, chương trình giáo dục truyền thống lịch sử địa phương

Truyền thống lịch sử ở mỗi địa phương đều có những bản sắc, đặc thù riêng.

Đặc điểm này tạo nên tính đa dạng, linh hoạt trong nội dung, phương pháp giáo

dục cũng như tạo nên cả những thuận lợi và khó khăn trong tổ chức hoạt động

giáo dục. Bởi vậy, nếu các cấp quản lý xây dựng được nội dung và khung

chương trình chung định hướng cho hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử

địa phương sẽ giúp cho các trường thiết kế nội dung, chương trình giáo dục chi

tiết một cách phù hợp, hiệu quả.

- Cơ sở vật chất, tài liệu phục vụ hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử

địa phương.

Cơ sở vật chất, tài liệu có ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng nhận thức

của học sinh tiểu học. Cơ sở vật chất, tài liệu càng phong phú, đa dạng, chính

xác thì hiệu quả hoạt động giáo dục càng cao.

35

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

Kết luận chương 1

Nghiên cứu và giảng dạy truyền thống lịch sử địa phương ở bậc học phổ

thông nói chung và ở bậc tiểu học nói riêng là hết sức cần thiết nhằm phục vụ

cho chiến lược phát triển kinh tế xã hội của quốc gia cũng như mục tiêu giáo

dục đào tạo con người xã hội chủ nghĩa phát triển toàn diện cả về thể chất lẫn

phẩm chất nhân cách.

Để hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương đạt hiệu quả thì

công tác quản lý đóng vai trò hết sức quan trọng. Theo đó, quản lý hoạt động

giáo dục truyền thống lịch sử địa phương thực chất là quá trình định hướng, tổ

chức, chỉ đạo và kiểm tra của đội ngũ cán bộ quản lý nhà trường đối với giáo

viên trong việc xây dựng chương trình giáo dục, tổ chức triển khai thực hiện

chương trình và đánh giá kết quả giáo dục thông qua các mức độ biểu hiện về

tình cảm, thái độ và hành vi của học sinh đối với các nhân vật anh hùng, các di

tích lịch sử, kho tàng văn hóa, thể thao... của địa phương sau khi tham gia các

hoạt động giáo dục của nhà trường.

Nội dung của hoạt động quản lý bao gồm:

- Lập kế hoạch giáo dục truyền thống lịch sử địa phương

- Tổ chức thực hiện giáo dục truyền thống lịch sử địa phương.

- Chỉ đạo triển khai hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương

- Kiểm tra, đánh giá hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương

Quá trình hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương chịu ảnh

hưởng của nhiều yếu tố trong đó có các yếu tố chủ quan và khách quan. Những

yếu tố chủ quan chính là nhận thức của người Cán bộ quản lý và giáo viên về

hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương: Nhận thức, thái độ, hứng

thú tham gia hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương của học sinh

tiểu học; trình độ, năng lực của cán bộ quản lý và giáo viên.

Những yếu tố khách quan gồm: Quan điểm chỉ đạo của các cấp quản lý

về hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương; nội dung chương trình

36

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương, cơ sở vật chất, tài liệu

phục vụ hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương.

Chương 2

THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC

TRUYỀN THỐNG LỊCH SỬ ĐỊA PHƯƠNG

Ở CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC THÀNH PHỐ HẢI DƯƠNG

2.1. Khái quát về giáo dục tiểu học Thành phố Hải Dương

Những năm qua sự nghiệp giáo dục của thành phố Hải Dương đã

được các cấp ủy Đảng, chính quyền đặc biệt quan tâm và coi trọng, chất

lượng giáo dục ngày càng được củng cố và nâng cao. Hải Dương là địa

phương thứ 4 trong cả nước đạt chuẩn PCGD tiểu học mức độ II. Triển khai

thực hiện đổi mới chương trình, đổi mới phương pháp dạy học đạt kết quả tốt.

Quy mô trường, lớp ổn định, chất lượng giáo dục ngày một cao hơn. Các

trường đầu tư ngày càng đầy đủ về cơ sở vật chất phục vụ dạy và học. Đội

ngũ cán bộ quản lý cơ bản đã đáp ứng được với yêu cầu, đội ngũ giáo viên

đã từng bước được chuẩn hóa. Công tác xã hội hóa giáo dục được đẩy

mạnh. Đến nay Thành phố đã có 25/25 trường tiểu học đạt chuẩn chuẩn

quốc gia, các phòng học đều kiên cố cao tầng.

Đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục, đào tạo có trình độ đạt

chuẩn và trên chuẩn tăng nhanh, phát triển đủ về số lượng, tương đối đồng bộ

về cơ cấu, đại đa số nhiệt tình, tâm huyết với nghề, tích cực, chủ động học tập

bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ. Công tác quản lý giáo dục,

đào tạo bước đầu đổi mới: Nâng cao hiệu quả quản lý chất lượng theo phương

thức so sánh kết quả “đầu ra” với chất lượng “đầu vào” trên nhiều hoạt động

giáo dục, đào tạo; việc ứng dụng công nghệ thông tin vào quản lý, giảng dạy, học

tập được đẩy mạnh; tăng cường phân cấp quản lý đi đôi với kiểm tra, giám sát của

cấp trên đối với các cơ sở giáo dục, đào tạo.

37

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

Việc huy động và sử dụng nguồn lực đầu tư cho giáo dục, đào tạo qua

ngân sách nhà nước và chủ trương xã hội hóa, hợp tác quốc tế đạt nhiều kết quả.

Trên cơ sở đó, không chỉ đảm bảo chiến lược phát triển sự nghiệp giáo dục của

địa phương, của ngành mà còn huy động cao, tổng thể các nguồn lực xã hội,

sức mạnh tổng hợp của các cấp, các ngành, các tổ chức chính trị, xã hội, cá

nhân cùng chăm lo sự nghiệp giáo dục, đào tạo của Thành phố.

Quy mô phát triển của giáo dục tiểu học như sau:

Bảng 2.1. Quy mô phát triển cấp học Tiểu học

Năm học 2011 - 2012 2012 - 2013 2013 - 2014 2014 - 2015

Tổng số trường 24 25 25 25

Tổng số lớp 363 367 385 388

Tổng số học sinh 8045 8294 8338 8425

Số học sinh bỏ học Không có Không có Không có Không có

Mục tiêu phấn đấu đến năm 2020 như sau:

Ðối với giáo dục phổ thông, tập trung phát triển trí tuệ, thể chất, hình

thành phẩm chất, năng lực công dân, phát hiện và bồi dưỡng năng khiếu, định

hướng nghề nghiệp cho học sinh. Nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, giáo

dục lý tưởng, truyền thống, đạo đức, lối sống, ngoại ngữ, tin học, năng lực và

kỹ năng thực hành, vận dụng kiến thức vào thực tiễn. Phát triển khả năng sáng

tạo, tự học, khuyến khích học tập suốt đời. Cụ thể:

- 100% trường công lập mầm non, tiểu học, trung học cơ sở và 66%

trường THPT công lập đạt chuẩn quốc gia;

- 100% học sinh tiểu học được học ngữ, trên 90% học sinh tiểu học học

tin học.

2.1.1. Khái quát về khảo sát thực trạng

* Về mẫu nghiên cứu

38

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

Để chọn mẫu nghiên cứu cho đề tài, tác giả chọn 10 trường Tiểu học trên

địa bàn thành phố Hải Dương theo tiêu chí có trường quy mô vừa, trường quy

mô nhỏ, trường ở trung tâm thành phố, trường ở ngoại thành.

Để tìm hiểu và đánh giá thực trạng công tác quản lý hoạt động giáo dục

truyền thống lịch sử địa phương, tác giả tiến hành khảo sát ở 10 trường Tiểu

học trên 3 nhóm khách thể:

Nhóm cán bộ quản lý: 50 người gồm hiệu trưởng, phó hiệu trưởng và tổ

trưởng chuyên môn.

Nhóm giáo viên: 100 người.

Nhóm học sinh: 300 HS lớp 4 và lớp 5.

2.1.2. Tổ chức khảo sát

2.1.2.1. Mục đích khảo sát

Khảo sát thực trạng quản lý hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa

phương của các trường Tiểu học ở Thành phố Hải Dương, đánh giá những mặt

thuận lợi, khó khăn ảnh hưởng đến việc quản lý nhằm xây dựng cơ sở thực tiễn

cho việc đề xuất các biện pháp quản lý.

2.1.2.2. Nội dung khảo sát

Đề tài tập trung khảo sát những nội dung cụ thể sau:

Thực trạng hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương ở các

trường Tiểu học TP Hải Dương.

Thực trạng QL hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương ở các

trường Tiểu học TP Hải Dương.

Đánh giá chung về thực trạng QL hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử

địa phương ở các trường Tiểu học TP Hải Dương.

2.1.2.3. Phương pháp khảo sát

39

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

Điều tra bằng phiếu hỏi: Để khảo sát thực trạng quản lý hoạt động giáo

dục truyền thống lịch sử địa phương ở các trường tiểu học Thành phố Hải

Dương, tác giả đề tài xây dựng 2 mẫu phiếu trưng cầu ý kiến:

- Mẫu 1: Phiếu trưng cầu ý kiến về thực trạng hoạt động giáo dục truyền

thống lịch sử địa phương ở các trường tiểu học (Phụ lục 1).

- Mẫu 2: Phiếu trưng cầu ý kiến về thực trạng QL hoạt động giáo dục

truyền thống lịch sử địa phương ở các trường tiểu học (Phụ lục 2).

Phương pháp thống kê: Sử dụng tính %, điểm trung bình để xử lý kết quả

thu được từ phiếu điều tra, từ đó rút ra những nhận xét, kết luận.

2.1.2.4. Cách tính điểm

- Đánh giá về thực trạng thực hiện, mỗi câu hỏi sẽ có 4 mức độ trả lời

như sau:

Tốt/Rất thường xuyên: 4 điểm

Khá/Thường xuyên: 3 điểm

Bình thường/Thỉnh thoảng: 2 điểm

Không tốt/Không bao giờ: 1 điểm

- Đánh giá về ảnh hưởng có 4 mức độ trả lời như sau:

Rất ảnh hưởng: 4 điểm

Ảnh hưởng: 3 điểm

Bình thường: 2 điểm

Không ảnh hưởng: 1 điểm

Sau khi cho điểm các câu trả lời, chúng tôi sử dụng công thức tính giá trị

trung bình để rút ra các kết luận định tính.

Trong đó:

40

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

: là giá trị trung bình

Y1: là tổng số ý kiến trả lời mức 4 điểm

Y2: là tổng số ý kiến trả lời mức 3 điểm

Y3: là tổng số ý kiến trả lời mức 2 điểm

Y4: là tổng số ý kiến trả lời mức 1điểm

N: là tổng số ý kiến trả lời

Các kết luận được rút ra dựa vào thang đo được chia như sau:

- Nếu điểm trung bình ( ) rơi vào khoảng: 4 ≥ ≥ 3.25 kết luận là

Tốt/Rất thường xuyên/Rất ảnh hưởng

- Nếu điểm trung bình ( ) rơi vào khoảng: 3.25 > ≥ 2.5 kết luận là

Khá/Thường xuyên/Ảnh hưởng

- Nếu điểm trung bình ( ) rơi vào khoảng: 2.5 > ≥ 1.75 kết luận là

Bình thường/Thỉnh thoảng

- Nếu điểm trung bình ( ) rơi vào khoảng: 1.75 > ≥ 1.0 kết luận là

Không tốt/Không bao giờ/ Không ảnh hưởng

2.2. Thực trạng hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương ở các

trường tiểu học Thành phố Hải Dương

2.2.1. Thực trạng thực hiện nội dung giáo dục truyền thống lịch sử địa

phương ở các trường tiểu học thành phố Hải Dương

Nội dung giáo dục truyền thống lịch sử địa phương cho học sinh những

kiến thức cơ bản về các danh nhân, di tích lịch sử văn hoá, danh lam thắng

cảnh, truyền thống đấu tranh kiên cường, nơi sinh ra những vị anh hùng đã có

công với đất nước đồng thời giáo dục truyền thống yêu nước, yêu quê hương,

truyền thống cách mạng đối với học sinh, từ đó khơi dậy trong thế hệ trẻ lòng

41

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

tự hào và ý thức trách nhiệm xây dựng quê hương, đất nước ngày một giàu đẹp,

văn minh.

Với câu hỏi “Theo thầy cô những nội dung truyền thống lịch sử địa

phương nào đã được thầy cô giáo dục cho học sinh, mức độ thực hiện?”, chúng

tôi thu được kết quả như sau:

42

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

Bảng 2.2. Thực trạng nội dung giáo dục truyền thống lịch sử địa phương

ở các trường tiểu học TP Hải Dương

Mức độ (%)

Thường

Không

Chưa

STT

Nội dung

xuyên

thường xuyên

thực hiện

Số

Số

Số

%

%

%

lượng

lượng

lượng

Kiến thức cơ bản về các danh nhân

của địa phương (Nguyễn Trãi; Chu

1

Văn An; Nguyễn Thị Duệ; Trần

85

56.6

46

30.7

19

12.7

Hưng Đạo, Phạm Sư Mệnh, Mạc

Đĩnh Chi, Trần Nguyên Hãn…)

Di tích lịch sử văn hoá (Côn Sơn -

2

Kiếp Bạc; Đền thờ Chu Văn An,

64

42,7

58

38.6

28

18.7

Đền thờ Bà Nguyễn Thị Duệ …

3 Các Danh lam thắng cảnh

72

48.0

66

44.0

12

8.0

Truyền

thống đấu

tranh kiên

4

cường, bất khuất của nhân dân;

39

26.0

62

41.3

49

32.7

truyền thống khoa cử …

Tổng

 = 150 (100%)

Qua kết quả trên cho thấy, các trường tiểu học thành phố Hải Dương đã

tiến hành tổ chức hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương cho học

sinh, song ở mức độ chưa thường xuyên. Trong các nội dung giáo dục, việc

truyền đạt các “kiến thức cơ bản về danh nhân của địa phương” được tổ chức

thường xuyên nhất với 57% ý kiến tán thành. Ngược lại, việc cung cấp tri thức

về “truyền thống đấu tranh kiên cường, bất khuất của nhân dân” ít được thực

hiện nhất.

Đi sâu vào tìm hiểu, chúng tôi thấy nội dung giáo dục truyền thống lịch sử

địa phương ở các trường tiểu học chưa phong phú và bao quát hết các truyền thống

43

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

lịch sử của thành phố Hải Dương và tỉnh Hải Dương. Phần lớn giáo viên chỉ giới

thiệu một cách sơ lược về một số nhân vật anh hùng tiêu biểu của Tỉnh Hải Dương

như: Nguyễn Trãi, thầy Chu Văn An, Tiến sỹ Nguyễn Thị Duệ... Trong khi đó,

truyền thống đấu tranh cách mạng, lịch sử phát triển địa phương hay những phong

tục tập quán, văn hóa kinh doanh sản xuất hầu như chưa được đề cập đến.

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến thực trạng này nhưng nguyên nhân quan

trọng nhất đó là: thời lượng dành cho hoạt động này còn ít, hình thức, phương

pháp giáo dục hạn chế, kiểm tra đánh giá mang tính đối phó...

Như vậy, các nội dung giáo dục truyền thống lịch sử địa phương được nhà

trường và giáo viên thường xuyên tổ chức cho học sinh thực hiện là những nội

dung hoạt động dễ thực hiện, dễ tổ chức, ít tốn công sức thời gian, không cần có

sự đầu tư kinh phí. Các nội dung khác có tính sáng tạo mất nhiều thời gian, tốn

nhiều sức lực, trí tuệ và đòi hỏi có sự đầu tư kinh phí thì ít được hoặc chưa được

nhà trường đặt đúng tầm và chưa được giáo viên quan tâm thực hiện.

Để tìm hiểu sâu sắc hơn về vấn đề này, chúng tôi tiến hành phỏng vấn

một số giáo viên trực tiếp đứng lớp phụ trách giảng dạy môn lịch sử cho học

sinh lớp 4 và lớp 5.

Cô N.T.B (Trường Lý Tự Trọng) chia sẻ: “chúng tôi được quán triệt nội

dung giáo dục lịch sử địa phương ngay từ đầu năm khi nhà trường triển khai

nhiệm vụ năm học, vì vậy, chúng tôi luôn chuẩn bị tốt việc giáo dục nội dung

này. Vả lại, nhà trường cũng thường xuyên kiểm tra và điều chỉnh các sai sót

nên đến nay cũng chưa xảy ra tình trạng dạy sai, hiểu sai về lịch sử địa phương

bao giờ”.

Cô B.K.T (Trường Trần Quốc Toản) nêu ý kiến thẳng thắn: “Nhìn chung

thì tôi cố gắng hoàn thành tốt những nội dung đã được nhà tường đưa ra và

kiểm duyệt trong chương trình. Còn hứng thú của học sinh đến đâu cũng khó

44

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

nắm bắt bởi mục tiêu dạy học cuối cùng là học sinh học và làm bài thi tốt mà

nội dung giáo dục này không có đánh giá bằng bài thi”.

Như vậy, có thể thấy rằng, nội dung giáo dục truyền thống lịch sử địa

phương ở các trường được đánh giá ở mức hoàn thành theo nội dung kế hoạch

và chưa đạt đến mục tiêu cuối cùng là tạo hứng thú và hình thành thái độ, hành

vi tự giáo dục cho các em.

2.2.2. Thực trạng phương pháp giáo dục truyền thống lịch sử địa phương ở

các tiểu học thành phố Hải Dương

Bảng 2.3. Thực trạng phương pháp giáo dục truyền thống lịch sử

địa phương ở các tiểu học thành phố Hải Dương

CBQL

GV

Chung

Các phương pháp giáo dục truyền thống

STT

lịch sử địa phương

TB

TB

TB

1

Phương pháp giảng giải

3.2

3

2.9

2

3.05

3

2

Phương pháp kể chuyện

3.5

1.5

3.3

1

3.4

1

3

Phương pháp nêu gương

2.8

1.5

2.5

6

2.65

5

4

Phương pháp làm việc nhóm

2.5

7

2.6

5

2.55 6.5

5

Phương pháp nêu vấn đề

3.2

4

2.8

3

3.1

2

6

Phương pháp tự trải nghiệm

2.8

6

2.3

7

2.55 6.5

7

Phương pháp đóng vai

3.1

5

2.7

4

2.9

4

Tổng

3.1

2.7

2.9

Nhận xét:

Có thể rút ra một số kết luận qua bảng số liệu như sau:

- Các phương pháp giáo dục truyền thống lịch sử địa phương được sử

dụng kết hợp tương đối thường xuyên với = 2.9.

- Trong tất cả các phương pháp giáo dục hiện nay, phương pháp kể

chuyện và phương pháp giảng giải làm được cả CBQL và GV đánh giá là sử

dụng “Thường xuyên” nhất (tương đương =3.5 và 3.3) bởi “Đây là phương

45

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

pháp thông dụng, dễ thực hiện lại khá hiệu quả vì giáo viên có thể dễ dàng tìm

tài liệu trên internet.” (Cô Đ.T.H - Trường Chu Văn An).

- Các phương pháp giáo dục thực tế hay giáo dục ngoài giờ lên lớp ít

được áp dụng hơn hẳn so với các phương pháp giáo dục chính khóa mang nặng

tính lý thuyết. Thực tế này xuất phát trước tiên do quy chế giảng dạy nghiêm

ngặt đối với bậc tiểu học. Bên cạnh đó, việc triển khai các hoạt động giáo dục

thực tế đôi khi gặp rất nhiều khó khăn về tài chính; sự hỗ trợ, ủng hộ của phụ

huynh học sinh, chính quyền địa phương, các tổ chức, ban ngành có liên quan.

Nhưng lý do khiến nhiều trường hạn chế tổ chức các hoạt động giáo dục truyền

thống lịch sử địa phương trên thực địa liên quan đến việc quản lý và đảm bảo

sự an toàn cho học sinh. Chính vì vậy, nếu các nhà trường tổ chức hoạt động

giáo dục ngoài giờ lên lớp thì các địa điểm gần trường, không đòi hỏi kinh phí

và thời gian tổ chức nhiều sẽ được lựa chọn.

2.2.3. Thực trạng con đường giáo dục truyền thống lịch sử địa phương ở các

tiểu học thành phố Hải Dương

Bảng 2.4. Thực trạng các con đường giáo dục truyền thống lịch sử địa

phương của các trường tiểu học Thành phố Hải Dương

CBQL

GV

Chung

Các con đường giáo dục truyền thống lịch

STT

sử địa phương

TB

TB

TB

Tổ chức dạy học trên lớp theo hướng lồng

ghép, tích hợp nội dung giáo dục truyền thống

3.5

1

3.3

1

3.4

1

1

lịch sử địa phương trong chương trình dạy học

thông qua các môn học chiếm ưu thế

2

Tổ chức các hoạt động ngoại khóa môn học

2.8

4

2.6

3

2.7

4

3 Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp

3.0

3

2.5

4

2.75

3

46

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

4

Tổ chức các hoạt động trải nghiệm thực tiễn

3.2

2

2.7

2

2.95

2

Tổng

3.12

2.77

2.94

Nhận xét:

Bảng số liệu cho thấy, con đường giáo dục thông qua các hoạt động dạy

học trên lớp được tổ chức thường xuyên hơn. Trong khi đó, các hoạt động

ngoại khoá hay trải nghiệm thực tiễn ít được thực hiện.

Để có cái nhìn tổng quát về thực trạng các con đường giáo dục truyền

thống lịch sử địa phương, chúng tôi đã tiến hành tìm hiểu và thấy được các

hoạt động trải nghiệm được thường xuyên tổ chức thực hiện như: Đi viếng

và chăm sóc các nghĩa trang liệt sĩ, các nhà bia tưởng niệm, các tượng đài của

anh hùng liệt sĩ; Viếng thăm và chăm sóc, nuôi dưỡng các anh hùng, các nhân

vật, nhân chứng lịch sử gắn liền với lịch sử cách mạng địa phương; các Mẹ

Việt Nam anh hùng còn sống; Tổ chức các hoạt động văn hóa, văn nghệ với

chủ đề liên quan lịch sử địa phương.

- Các hoạt động sau đây được học sinh yêu thích, song ít được tổ

chức thực hiện:

+ Tổ chức bài học tại địa phương, trong nhà bảo tàng, phòng truyền thống…

+ Nói chuyện thời sự, chính trị, văn hoá, xã hội liên quan địa phương…

+ Thảo luận, trao đổi hoặc thi tìm hiểu về lịch sử địa phương.

+ Các hội thi đố vui, ứng xử… liên quan lịch sử địa phương.

+ Thi sáng tác thơ văn, hát nhạc, mĩ thuật và sinh hoạt lịch sử của các

câu lạc bộ.

47

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

+ Tổ chức cho các nhân chứng lịch sử kể lại cho học sinh về các vấn đề

có liên quan đến các sự kiện lịch sử ở địa phương.

48

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

2.2.4. Thực trạng về kết quả giáo dục truyền thống lịch sử địa phương ở các

tiểu học thành phố Hải Dương

Bảng 2.5. Đánh giá của Cán bộ quản lý và Giáo viên trường Tiểu học về

mức độ đạt được của hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương

Cán bộ quản lý

Giáo viên

Chung

STT

Mức độ

Số

Số

%

%

SL

%

lượng

lượng

31

62

67

67

98

65.3

1

Tốt

14

28

22

22

36

24.0

2

Khá

5

10

11

11

16

10.7

3

Bình thường

0

0

0

0

0

0

4

Không tốt

∑ = 150 (100%)

Nhận xét:

Tất cả các CBQL và GV đều nhận thức rất rõ, kết quả chính là cái đích

cuối cùng cần hướng đến của quá trình giáo dục. Bởi vậy, các nhà trường luôn

luôn quan tâm đến việc đánh giá kết quả giáo dục nhằm đảm bảo phân loại

được học sinh đồng thời sử dụng kết quả để điều chỉnh nội dung, phương pháp,

phương tiện giáo dục cho phù hợp để đạt mục tiêu đã đặt ra.

Quan sát bảng số liệu có thể dễ dàng nhận thấy gần 90% CBQL và GV

đánh giá hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương đạt kết quả tốt và

khá. Còn lại khoảng 10% đánh giá kết quả ở mức trung bình. Bằng quan sát

cùng với kinh nghiệm giảng dạy và quản lý ở trường tiểu học chúng tôi cho

rằng, đánh giá của các đối tượng khảo sát là dựa vào thang điểm đã được quy

định trong điều lệ nhà trường hay nói cách khác là căn cứ vào điểm số trong bài

kiểm tra cuối kì của các em. Cho nên, kết quả này chỉ phản ánh được phần

lượng chứ chưa phản ánh được phần chất của quá trình giáo dục.

49

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

Theo chúng tôi, kết quả của hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa

phương phải phản ánh thông qua thái độ, cảm xúc, hành vi và cách ứng xử của

học sinh đối với các nội dung, các hiện tượng, biểu trưng lịch sử cụ thể của địa

phương. Để đánh giá được đúng kết quả thực chất của hoạt động giáo dục,

chúng tôi tiến hành trò chuyện với học sinh khối 4 và 5 với câu hỏi: “Các em có

yêu thích hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương không? Vì sao?”.

Kết quả thu được như sau:

Bảng 2.6. Thực trạng mức độ hứng thú của học sinh các trường tiểu học

thành phố Hải Dương khi tham gia hoạt động giáo dục truyền thống

lịch sử địa phương

Học sinh khối 4, 5 STT Mức độ Số lượng %

1 Rất thích 66 22.0

2 Thích 94 31.0

3 Bình thường 108 36.0

4 Không thích 32 11

∑ = 300 (100%)

Kết quả trên cho thấy, trong tổng số có 22% số học sinh trả lời rất thích

và 31% trả lời thích nhưng số học sinh bày tỏ thái độ bình thường hoặc không

yêu thích hoạt động này tương đương 36% và 11%. Điều thú vị hơn nữa là

phần lớn các em trả lời thích môn lịch sử địa phương không nêu được lý do vì

sao thích nhưng hầu hết các em trả lời bình thường và không thích lại giải thích

rõ được nguyên nhân cho đánh giá của các em. Ý kiến trùng nhau nhiều nhất là:

ngại phải học thuộc nhiều. Qua đó, chúng tôi cũng rút ra được cách hiểu của

50

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

các em về môn lịch sử địa phương là một môn học thuộc lòng dẫn đến sự mất

hứng thú học tập cũng như các em không hiểu rõ mục đích của môn học là gì.

2.3. Thực trạng quản lý hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương ở

trường tiểu học

2.3.1. Thự c trạ ng lậ p kế hoạ ch hoạ t đ ộ ng giáo dụ c truyề n

thố ng lị ch sử đ ị a phư ơ ng

Lập kế hoạch là khâu đầu tiên của quy trình quản lý có vai trò định

hướng cho toàn bộ hoạt động tổ chức thực hiện và kiểm tra đánh giá sau này.

Kế hoạch càng chi tiết, đầy đủ, dễ hiểu thì tổ chức hoạt động diễn ra càng thuận

lợi, hiệu quả. Sau khi tiến hành khảo sát công tác lập kế hoạch giáo dục của các

trường tiểu học, chúng thu được kết quả như sau:

Bảng 2.7. Thực trạng lập kế hoạch hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử

địa phương của các trường tiểu học Thành phố Hải Dương

CBQL

GV

Chung

Lập kế hoạch thực hiện hoạt động giáo

STT

dục truyền thống lịch sử địa phương

TB

TB

TB

1 Kế hoạch hoạt động năm học

3.2

1

3.7

5 3.45

1.5

2 Kế hoạch hoạt động trong tháng

3.4

2

3.5

4 3.45

1.5

3 Kế hoạch hoạt động trong tuần

3.7

5

3.0

1 3.35

4

4 Kế hoạch hoạt động trong ngày

3.6

3

3.2

2

3.4

3

Kế hoạch kiểm tra, đánh giá, điều

5

3.5

4

3.1

3

3.3

5

chỉnh nội dung hoạt động

3.3

3.48

3.39

Tổng

51

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

Biểu đồ 2.1. Thực trạng lập kế hoạch hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương của các trường tiểu học Thành phố Hải Dương

Nhận xét:

Nhìn vào kết quả bảng và biểu đồ trên cho thấy hoạt động lập kế hoạch

thực hiện mục tiêu chương trình được đánh giá là tốt ( =3.39). Phân tích bảng

số liệu cụ thể có thể thấy sự khác biệt trong ý kiến của CBQL và GV mặc dù sự

khác biệt này là không lớn. CBQL dường như có ưu thế hơn trong lập kế hoạch

hoạt động tổng thể còn giáo viên lại được đánh giá cao hơn trong việc lập kế

hoạch hoạt động chi tiết cho tháng, tuần, ngày. Rõ ràng, giáo viên là người trực

tiếp tổ chức hoạt động giáo dục cho học sinh vì vậy, kế hoạch của họ cũng đòi

hỏi phải cụ thể hơn đồng thời trong kế hoạch một mặt đảm bảo phản ánh đúng

năng lực học sinh nhưng mặt khác phải đảm bảo tính hiệu quả trong việc giáo

dục truyền thống lịch sử đại phương cho học sinh.

2.3.2. Thực trạng tổ chức thực hiện hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử

địa phương của các trường tiểu học Thành phố Hải Dương

52

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

Trong quản lý, khâu tổ chức thực hiện kế hoạch hoạt động là khó khăn

nhất đòi hỏi CBQL nhà trường phải hội tụ cả kĩ năng, chuyên môn nghiệp vụ

và tinh thần trách nhiệm với công việc. Tìm hiểu vấn đề này chúng thu được

kết quả như sau:

53

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

Bảng 2.8. Thực trạng tổ chức thực hiện giáo dục truyền thống lịch sử địa

phương ở các trường tiểu học Thành phố Hải Dương

CBQL

GV

Chung

STT

Các nội dung tổ chức thực hiện GD truyền thống lịch sử địa phương

TB

TB

TB

3.7

1

3.5

1

3.6

1

1

2

3.5

3.5

3.2

3

3.35

3

3

3.4

5

3.4

2

3.4

2

4

3.5

3.5

2.4

4.5 2.95

4

Tổ chức triển khai các văn bản chỉ đạo thực hiện nội dung giáo dục truyền thống lịch sử địa phương Tổ chức hướng dẫn xây dựng nội dung giáo dục giáo dục truyền thống lịch sử địa phương thông qua việc lồng ghép vào các môn học khác trên lớp cũng như tổ chức các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp đảm bảo nguyên tắc đồng tâm phát triển và phù hợp với lứa tuổi học sinh Tổ chức thay đổi, điều chỉnh, cập nhật các nội dung giáo dục phù hợp với quan điểm chỉ đạo của cấp trên và phù hợp với yêu cầu của thực tiễn Tổ chức hội thảo, sinh hoạt chuyên môn để phổ biến, nâng cao kiến thức và kĩ năng tổ chức hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương cho giáo viên

3.52

2.95

3.25

Tổng

Biểu đồ 2.2. Thực trạng tổ chức thực hiện giáo dục truyền thống lịch sử

54

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

địa phương ở các trường tiểu học Thành phố Hải Dương

Nhận xét:

Nhìn vào kết quả của bảng 2.8 và biểu đồ 2.2 trên cho thấy các nội dung

tổ chức thực hiện giáo dục truyền thống lịch sử địa phương được triển khai rất

thường xuyên =3.25. Tuy nhiên, có sự khác biệt rõ ràng trong đánh giá của

CBQL và GV ngoài sự đồng nhất quan điểm ở nội dung 1 và 3. Theo đó, phần

lớn GV cho rằng họ ít được tham gia các buổi hội thảo, sinh hoạt chuyên đề,

hướng dẫn chuyên môn liên quan đến hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử

địa phương, mặc dù, đây là hoạt động hết sức quan trọng để nâng cao chất

lượng giáo dục học sinh.

Cô V.T.X.H (CBQL-Trường Chu Văn An) bày tỏ: “thực tế nội dung giáo

dục truyền thống lịch sử địa phương không được đưa vào nội dung kiểm tra đánh

giá đối với bậc tiểu học. Cho nên, nhà trường cũng ít tổ chức riêng các buổi hội

thảo hay sinh hoạt, trao đổi chuyên môn liên quan đến hoạt động giáo dục này.

Nếu Phòng GD hay Sở GD tổ chức thì chúng tôi cử giáo viên tham gia”.

Cô N.M.T (Giáo viên-Trường Bình Minh) chia sẻ: “Nói thật là nội dung

giáo dục lịch sử địa phương không được coi trọng lắm trong chương trình

giảng dạy. Chúng tôi vẫn thực hiện hoạt động giáo dục lịch sử địa phương

nhưng chủ yếu thông qua các câu chuyện kể, các tài liệu sưu tầm giúp học sinh

thư giãn sau giờ học là chủ yếu, chứ không kiểm tra đánh giá cuối kì”.

Như vậy, có thể kết luận rằng, hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử

địa phương chưa nhận được sự quan tâm đúng mức của các cấp quản lý cũng

như cha mẹ học sinh và dư luận xã hội ngoài các chỉ đạo, hướng dẫn, tuyên

truyền hết sức chung chung.

2.3.3. Thực trạng chỉ đạo triển khai hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử

địa phương ở các trường tiểu học thành phố Hải Dương

55

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

Với nội dung này chúng tôi tiến hành điều tra trên 50 cán bộ quản lý

và 100 GV các trường Tiểu học thành phố Hải Dương thu được kết quả cụ

thể như sau:

56

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

Bả ng 2.9. Đánh giá của CBQL và GV các trường Tiểu học thành phố Hải Dương về kết quả chỉ đạo triển khai hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương cho học sinh

Mức độ thực hiện (%)

STT

Các biện pháp chỉ đạo

Thường xuyên

Thỉnh thoảng

Không bao giờ

Rất thường xuyên

%

%

%

Số lượng

Số lượng

Số lượng

1

0

103

68.6

47

31.4

0

0

2

0

77

51.3

68

38.9

15

10.0

3

0

96

64.0

54

36.0

0

0

4

0

59

39.3

62

41.4

29

19.3

48.0 67 44.6 11 7.4

5

0 72

Chỉ đạo các bộ phận triển khai kế hoạch tổ chức hoạt động giáo dục dục truyền thống LSĐP. Chỉ đạo việc phối hợp chặt chẽ giữa các lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường tổ chức giáo dục truyền thống LSĐP cho HS Chỉ đạo xây dựng các quy định về giáo dục truyền thống LSĐP (về theo dõi, kiểm tra, loại, khen đánh giá xếp thưởng, kỉ luật) cho học sinh. Chỉ đạo việc đổi mới phương pháp, hình thức tổ chức hoạt động giáo dục theo hướng phát huy tính tích cực của HS Chỉ đạo việc đầu tư trang thiết bị, tận dụng các nguồn kinh phí từ nhà trường, gia đình HS và các lực lượng xã hội (xã hội hóa giáo dục) dành cho việc giáo dục giáo dục truyền thống LSĐP Tổng

 = 150 (100%)

57

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

Biểu đồ 2.3. Đánh giá của CBQL và GV các trường Tiểu học thành phố

Hải Dương về kết quả chỉ đạo triển khai hoạt động giáo dục truyền thống

lịch sử địa phương cho học sinh

Từ bảng số liệu và biểu đồ trên có thể rút ra một số nhận xét như sau:

Các cán bộ quản lý nhà trường đã triển khai đầy đủ các biện pháp quản

lý hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương. Song mức độ triển khai

của từng biện pháp quản lý là khác nhau.

Biện pháp quản lý thực hiện thường xuyên nhất là “Chỉ đạo các bộ phận

triển khai kế hoạch tổ chức hoạt động giáo dục dục truyền thống LSĐP” với

68.8% ý kiến đồng tình. Tiếp đến là biện pháp “Chỉ đạo việc phối hợp chặt chẽ

giữa các lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường tổ chức giáo dục truyền

thống LSĐP cho HS”. Trong khi đó, biện pháp “Chỉ đạo việc đổi mới phương

pháp, hình thức tổ chức hoạt động giáo dục theo hướng phát huy tính tích cực

58

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

của học sinh” ít được triển khai nhất bởi chỉ có 39.3% khách thể khảo sát tích

vào cột “Thường xuyên”.

Kết quả này cũng phản ánh một thực tế khá phổ biện hiện nay ở các

trường tiểu học trong công tác quản lý. Đó là các cán bộ quản lý chủ yếu tập

trung vào việc thực hiện các chỉ thị, yêu cầu của cấp trên và ít chủ động trong

chỉ đạo các hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương. Theo quan

điểm cá nhân tác giả, chỉ đạo việc đổi mới phương pháp, hình thức tổ chức hoạt

động giáo dục theo hướng phát huy tính tích cực của học sinh là rất quan trọng

để nâng cao chất lượng giáo dục của hoạt động nhưng lại ít được chú trọng.

Nguyên nhân cơ bản nhất của thực trạng trên là hoạt động giáo dục

truyền thống lịch sử địa phương vẫn bị coi nhẹ ở các trường. Hơn nữa, thời

lượng dành cho hoạt động này cũng không nhiều. Chính vì vậy, mục tiêu của

công tác quản lý hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương ở trường

tiểu học cũng chỉ dừng lại ở mức độ hoàn thành nhiệm vụ của cấp trên mà chưa

quan tâm đáp ứng nhu cầu cũng như hứng thú của học sinh đối với hoạt động

giáo dục truyền thống lịch sử địa phương.

2.3.4. Thực trạng kiểm tra, đánh giá hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử

địa phương

Kết quả hoạt động giáo dục là thước đo để đánh giá mức độ hoàn thành

mục tiêu. Dựa vào kết quả đạt được, CBQL và GV mới có thể đưa ra những

điều chỉnh cho các hoạt động tiếp theo. Bởi vậy, việc quản lý đánh giá kết quả

phải được tiến hành hết sức khách quan, chính xác. Qua khảo sát chúng tôi đã

rút ra được những kết luận khái quát về thực trạng đánh giá KQ HĐGD truyền

thống lịch sử địa phương từ phân tích bảng số liệu sau:

59

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

Bảng 2.10. Thực trạng kiểm tra đánh giá kết quả hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương củ a học sinh tiểu học Thành phố Hải Dương

CBQL

GV

Chung

Nội dung kiểm tra, đánh giá hoạt động giáo

STT

dục truyền thống lịch sử địa phương

TB

1 Kiểm tra việc xây dựng kế hoạch hoạt động

TB TB 4.0 1.5 3.5 4 3.75 2

2 Kiểm tra việc tổ chức các hoạt động

3.7 3 3.3 5 3.5 4

Kiểm tra cơ sở vật chất, trang thiết bị phục

3

3.5 5.5 3.2 6.5 3.35 6

vụ hoạt động

4 Kiểm tra hoạt động đánh giá học sinh

3.5 5.5 3.7 3 3.6 3

Kiểm tra công tác phối kết hợp với phụ huynh

5

và các lực lượng giáo dục khác trong tổ chức

3.6 4 3.2 6.5 3.4 5

hoạt động GD

6 Kiểm tra hồ sơ, sổ sách

4.0 1.5 4.0 1 4.0 1

7 Thực hiện công tác kiểm tra lại

3.3 8 3.0 8 3.15 8

Điều chỉnh việc hoạt động giáo dục sau kiểm

3.4 7 3.8 2 3.3 7

8

tra, đánh giá

Tổng

3.6

3.4

3.5

60

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

Biểu đồ 2.4. Thực trạng kiểm tra đá nh giá kết quả hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương củ a học sinh tiểu học Thành phố Hải Dương

Bảng số liệu và biểu đồ trên cho thấy công tác kiểm tra đánh giá hoạt động

giáo dục truyền thống lịch sử địa phương được tiến hành rất thường xuyên ở tất cả

các khâu ( ) bởi đây là quy định bắt buộc đối với các trường tiểu học. Hơn

nữa, không ai có thể phủ nhận vai trò rất quan trọng của hoạt động kiểm tra đánh

giá vừa nhằm mục đích nắm bắt tình hình, tiến độ giáo dục của nhà trường đồng

thời để điều chỉnh các sai sót kịp thời trong quá trình thực hiện.

Hai nội dung được các CBQL kiểm tra thường xuyên nhất là “Kiểm tra

việc xây dựng kế hoạch hoạt động” và “Kiểm tra hồ sơ, sổ sách”. Đối với GV,

nội dung “Kiểm tra hồ sơ, sổ sách” và “Điều chỉnh việc hoạt động giáo dục sau

kiểm tra, đánh giá” lại có ý nghĩa nhất bởi nó vừa là căn cứ đánh giá kết quả

hoạt động giảng dạy vừa là căn cứ để lập kế hoạch cho giai đoạn tiếp theo.

2.3.5. Đánh giá chung thực trạng quản lý hoạt động giáo dục truyền thống

lịch sử địa phương ở các trường tiểu học Thành phố Hải Dương

2.3.5.1. Thuận lợi

Việc quản lý hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương được

hướng dẫn, hỗ trợ bởi cơ sở pháp lý quy định trong hệ thống các văn bản quy

phạm pháp luật như: Luật Giáo dục 2005, Luật giáo dục sửa đổi và bổ sung

2009; Điều lệ Trường Tiểu học; Quy chế thanh tra, kiểm tra; Thông tư 30 về

quy định kiểm tra, đánh giá học sinh...

Các cấp quản lý đều hết sức quan tâm, tạo điều kiện về cơ chế, pháp lý

và tài chính giúp các trường nâng cao chất lượng giáo dục.

Tất cả các trường Tiểu học trên địa bàn Thành phố Hải Dương đều được

công nhận đạt chuẩn quốc gia, điều kiện cơ sở vật chất, trình độ năng lực của

CBQL và GV đảm bảo đáp ứng được yêu cầu đổi mới giáo dục.

Công cuộc xã hội hóa giáo dục đang phát triển mạnh mẽ, bởi vậy, các

nhà trường đều nhận được sự hỗ trợ rất tốt cả về vật chất và tinh thần trong tổ

chức các hoạt động giáo dục.

61

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

2.3.5.2. Khó khăn

Mặc dù, các nhà trường và đội ngũ CBQL và GV đều đạt chuẩn quy định

nhưng thực tế trình độ năng lực vẫn chưa đồng đều. Cường độ lao động của GV

hiện nay là quá tải khiến họ không có thời gian để trau dồi chuyên môn và kiến thức

trong khi hoạt động sinh hoạt chuyên môn còn mang tính hình thức, thưa thớt.

Các văn bản quy phạm pháp luật và thông tư hướng dẫn tổ chức hoạt

động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương chưa rõ ràng cụ thể, đặc biệt

trong việc kiểm tra đánh giá năng lực học sinh.

Chế độ lương thưởng còn nhiều hạn chế làm giảm động lực và lòng yêu

nghề của giáo viên.

2.3.6. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động giáo dục truyền thống

lịch sử địa phương ở các trường tiểu học thành phố Hải Dương

Hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương có tổ chức tốt được

hay không phụ thuộc vào cả yếu tổ chủ quan và khách quan. Chúng tôi tổng kết

được mức độ ảnh hưởng của các yếu tố qua đánh giá của CBQL và GV như sau:

Bảng 2.11. Các yếu tố ảnh hưởng đến QL hoạt động GD truyền thống lịch

sử địa phương ở trường tiểu học Thành phố Hải Dương

STT

Các yếu tố ảnh hưởng

CBQL TB

GV TB

Chung TB

I Các yếu tổ chủ quan

3.8 5.5 3.9 3 3.85 3.5

1

3.9 3.5 3.7 6

3.8 5

2

Nhận thức của CBQL, GV về hoạt động GD truyền thống lịch sử địa phương Nhận thức, thái độ của HS đối với hoạt động GD truyền thống LS địa phương

4.0 1.5 4.0 1.5 4.0 1

3 Trình độ, năng lực của đội ngũ CBQL và GV II Các yếu tố khách quan

3.9 3.5 3.8 4.5 3.85 3.5

4

3.6

8

3.3 8 3.45 7

5

4.0 1.5 3.4 7

3.7 8

6

Quan điểm chỉ đạo tổ chức hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương của các cấp quản lý Nội dung, chương trình giáo dục truyền thống lịch sử địa phương Cơ sở vật chất, tài liệu phục vụ hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương

62

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

Tổng

3.8

3.7

3.75

Quan sát bảng số liệu trên có thể thấy: tất cả các yếu tố chủ quan và

khách quan đều rất ảnh hưởng đến hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa

phương, trong đó, trình độ, năng lực chuyên môn của GV cũng như sự linh

hoạt, sáng tạo trong tổ chức điều hành của cả CBQL và GV có ảnh hưởng trực

tiếp và quyết định nhất.

Khác với các nội dung giáo dục khác, hoạt động giáo dục truyền thống

lịch sử địa phương hoàn toàn do các nhà trường tự chủ từ xây dựng kế hoạch

nội dung đến triển khai thực hiện, chính vì vậy, mức độ ảnh hưởng của các yếu

tố chủ quan thuộc về nhà trường được đánh giá cao hơn các yếu tố khách quan.

Các phân tích nguyên nhân là tiền đề để đề xuất và xem xét các biện pháp quản

lý nhằm nâng cao chất lượng hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương

ở các trường tiểu học.

63

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

Kết luận chương 2

Qua nghiên cứu thực trạng hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa

phương cũng như thực trạng quản lý hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử

địa phương ở các trường Tiểu học trên địa bàn Thành phố Hải Dương có thể

nhận thấy:

- Hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương đã được triển khai

thực hiện theo chương trình và nhiệm vụ năm học đối với bậc tiểu học. Cụ thể:

Các nhà trường đều sử dụng nhiều phương pháp và hình thức tổ chức

giáo dục truyền thống lịch sử địa phương khác nhau nhưng hiệu quả còn hạn

chế, đặc biệt, trong việc hình thành thái độ và hành vi đối với truyền thống lịch

sử tại địa phương các em sinh sống và học tập.

Công tác quản lý đạt được những kết quả tốt xong chủ yếu được đánh giá

thông qua kết quả đã được tổng hợp trên sổ sách, hồ sơ của học sinh.

Thực trạng quản lý hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương

xuất phát từ các yếu tố chủ quan và khách quan trong bối cảnh có cả thuận lợi

và khó khăn.

Từ thực trạng trên, chúng tôi đưa ra những đề xuất để nâng cao chất

lượng hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương ở các trường Tiểu

học trên địa bàn Thành phố Hải Dương trong chương 3.

64

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

Chương 3

BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC

TRUYỀN THỐNG LỊCH SỬ ĐỊA PHƯƠNG Ở CÁC TRƯỜNG

TIỂU HỌC THÀNH PHỐ HẢI DƯƠNG

3.1. Nguyên tắc đề xuất biện pháp

3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn

Các biện pháp đề xuất phải đảm bảo tính thực tiễn, có nghĩa là nó phải

dựa trên các quan điểm chỉ đạo về phát triển giáo dục tiểu học của Đảng,

Nhà nước; dựa theo định hướng, chủ trương, chính sách phát triển của địa

phương và ngành GD.

Các biện pháp phải xuất phát từ thực trạng công tác QL hoạt động giáo

dục truyền thống lịch sử địa phương của nhà trường, dựa trên những vấn đề còn

hạn chế, vướng mắc trong công tác QL để đề xuất. Nếu các biện pháp không

xuất phát từ thực tiễn thì hiệu quả chỉ thể hiện trên giấy tờ còn trên thực tế

không phát huy tác dụng.

Ngoài ra, các biện pháp đề xuất phải căn cứ vào điều kiện cho phép của

các trường tiểu học cả về vật chất và nhân lực bởi vì đó chính là yếu tố giúp

cho việc áp dụng các biện pháp thuận lợi.

3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống

Hiểu theo nghĩa chung, hệ thống là chỉnh thể các yếu tố có liên quan đến

nhau, tác động và quy định lẫn nhau. Cách tiếp cận hệ thống đòi hỏi xem xét

hoạt động quản lý như một hệ thống toàn vẹn, phát triển, có cấu trúc và tương

tác với nhau. Nhờ sự tương tác theo quy luật riêng của các thành tố cấu tạo hệ

thống đã sinh ra chất lượng toàn vẹn của hệ thống. Các biện pháp quản lý hoạt

động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương đưa ra cần đảm bảo sự gắn kết

65

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

chặt chẽ, tương hỗ nhau trong quá trình thực hiện để đảm bảo tính toàn diện, kế

thừa và phát triển.

3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi

Tính khả thi có nghĩa là có khả năng thực hiện cao. Các biện pháp quản

lý hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương đề xuất có tính khả thi

trước hết phải có tính thực tiễn, phải dựa trên các chủ trương, đường lối, chính

sách và thực trạng công tác QL của hiệu trưởng. Các biện pháp đề xuất phải sát

với thực tế đáp ứng của các trường tiểu học, phù hợp với điều kiện vật chất và

nhân lực, có khả năng ứng dụng cao. Các biện pháp khi xây dựng phải mang

tính khoa học, được kiểm chứng, khảo nghiệm để mang tính khách quan, có

hiệu quả khi sử dụng.

Tính khả thi là một nguyên tắc vô cùng quan trọng, nó giúp cho các biện

pháp đề xuất có giá trị và có thể trở thành hiện thực trong thực tế.

3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính đồng bộ

Tất cả các biện pháp đưa ra đều có mối quan hệ chặt chẽ với nhau vì mỗi

biện pháp là một phần tử tạo nên sự thống nhất trong công tác QL hoạt động

GD truyền thống lịch sử địa phương. Sự đồng bộ thể hiện từ công tác tham

mưu với chủ trường, nâng cao nhận thức cho GV đến việc tăng cường các công

tác QL thực hiện nội dung, xây dựng kế hoạch, đổi mới phương pháp, đánh giá

HS, xây dựng môi trường và bồi dưỡng GV. Mỗi một biện pháp thực hiện tốt

sẽ thúc đẩy các biện pháp khác thực hiện tốt, còn nếu biện pháp nào thực hiện

còn chưa hiệu quả thì sẽ ảnh hưởng tới những biện pháp còn lại. Chính vì vậy,

chỉ khi thực hiện đồng bộ các biện pháp thì mới phát huy thế mạnh của từng

biện pháp, qua đó công tác quản lý HĐ GD truyền thống lịch sử địa phương

mới thực sự có chất lượng và hiệu quả.

3.2. Các biện pháp quản lý

3.2.1. Biện pháp 1: Nâng cao nhận thức của CBQL và GV về vai trò của hoạt

động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương cho HS Tiểu học.

66

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

3.2.1.1. Mục đích của biện pháp

Nhằm nâng cao nhận thức cho CBQL và GV về tầm quan trọng của hoạt

động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương để có hiểu biết đúng, có thái độ

tích cực ủng hộ việc tổ chức hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa

phương, từ đó, tuyên truyền rộng rãi tới HS và cha mẹ HS, tạo ra sự đồng thuận

từ trong trường đến cộng đồng nhằm nâng cao hiệu lực hiệu quả QL nhà trường.

3.2.1.2. Nội dung và cách tiến hành

Trong công cuộc đổi mới tư duy về DH hiện nay, vấn đề nâng cao nhận

thức về tầm quan trọng của hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa

phương cho các thành viên trong tập thể nhà trường, xã hội là điều cần phải

thực hiện trước tiên. Một quy luật chung đối với việc triển khai bất cứ quá

trình HĐ nào cũng đều phải xuất phát từ nhận thức. Vì nhận thức là kim chỉ

nam cho mọi hành động. Nhận thức đúng thì mới tạo điều kiện cho hành động

đúng và đạt kết quả.

Hiệu trưởng tập trung chỉ đạo CBQL, GV, HS thực hiện tốt hoạt động

giáo dục truyền thống lịch sử địa phương, coi đây là một trong những nhiệm vụ

trọng tâm của nhà trường.

Đầu năm học, nhà trường tổ chức cho toàn thể cán bộ GV học tập chính

trị, chính sách của Đảng, nhà nước về nhiệm vụ năm học, quán triệt các nhiệm

vụ trọng tâm năm học, cấp học. Trong các buổi học tập của GV và HS cần

nhấn mạnh đến vai trò của hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương.

Chi bộ cần xây dựng chương trình hành động cụ thể để thực hiện kế

hoạch hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương. Kế hoạch phải bám

sát vào chương trình giảng dạy, nhưng phải phù hợp với tình hình thực tế của

nhà trường, của địa phương, đảm bảo tính khả thi trong quá trình thực hiện.

Hàng năm nhà trường tổ chức kiểm điểm, đánh giá kết quả thực hiện hoạt động

giáo dục truyền thống lịch sử địa phương (có thể mời đại diện một số phụ

huynh HS), làm rõ kết quả đạt được và những hạn chế, nguyên nhân của kết

67

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

quả, nguyên nhân của hạn chế để từ đó tiếp tục chỉ đạo thực hiện được tốt hơn.

Để việc tuyên truyền nâng cao nhận thức cho CBQL, GV... có chất

lượng và hiệu quả, Hiệu trưởng cần cụ thể hóa đường lối thành các công

việc, cụ thể như:

Thành lập Ban chỉ đạo hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa

phương. Ban này ngoài nhiệm vụ chung còn chú ý tuyên truyền phổ biến về

mục đích, ý nghĩa, tính tất yếu của hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa

phương. Thành phần của ban gồm: Ban Giám hiệu và các tổ trưởng chuyên

môn, đại diện các tổ chức đoàn thể (Chi bộ đảng, Công đoàn, Đội Thiếu niên).

Các thành viên được phân công sưu tầm tài liệu, nghiên cứu soạn thảo

nội dung tuyên truyền phổ biến cho từng đối tượng của nhà trường.

Trang bị cho thư viện các tài liệu, sách, báo có nội dung liên quan để

mọi người có thể tham khảo, học tập.

Biên soạn tài liệu ngắn gọn dành cho các bậc cha mẹ và những người

quan tâm.

Mời chuyên gia đến nói chuyện, tọa đàm với Hội đồng nhà trường và HS.

Tham quan, học tập các trường tiểu học đã có những thành công trong tổ

chức hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương, những trường có

thành tích cao trong QL GD.

3.2.1.3. Điều kiện thực hiện

Ngay từ đầu năm học, nhà trường cụ thể hóa các đường lối, chính sách

của Đảng và của nhà nước; nhiệm vụ của ngành học, cấp học, các chỉ thị của

ngành, của địa phương và kế hoạch của nhà trường bằng từng công việc cụ

thể theo học kỳ, tháng, tuần, gắn liền với mỗi bộ môn, mỗi cá nhân trong

nhà trường.

Xây dựng lực lượng tuyên truyền viên nòng cốt trong nhà trường là

những cán bộ chủ chốt như tổ trưởng chuyên môn, GV chủ nhiệm... thông qua

những hoạt động giáo dục, những giờ dạy cụ thể để HS, GV, CBQL nhà

68

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

trường, cha mẹ HS, cộng đồng ủng hộ.

Hiệu trưởng cân đối tài chính, dành khoản tài chính thỏa đáng, có thể được cho

các công việc trên.

Dành quỹ thời gian nhất định trong quỹ lao động sư phạm tổng thể của

nhà giáo cho mỗi thành viên trong Ban chỉ đạo.

Hiệu trưởng quan tâm động viên và tạo điều kiện cho các thành viên Ban

chỉ đạo hoàn thành nhiệm vụ.

3.2.2. Biện pháp 2: Phát triển chương trình giáo dục theo hướng lồng ghép

nội dung giáo dục truyền thống lịch sử địa phương vào các môn học

3.2.2.1. Mục đích của biện pháp

- Đáp ứng yêu cầu đổi mới phương giáo dạy học và giáo dục theo hướng

tích hợp.

- Giáo dục tích hợp sẽ có tác động tích cực đến hứng thú học tập cho học

sinh, từ đó, nâng cao năng lực nhận thức của các em.

- Việc lồng ghép nội dung GD truyền thống lịch sử địa phương vào các

môn học sẽ đảm bảo khai thác được tính đa dạng, phong phú với các chủ đề

khác nhau giúp học sinh nắm bắt được các kiến thức toàn diện về địa phương.

3.2.2.2. Nội dung và cách tiến hành

Phát triển chương trình hoạt động giáo dục theo hướng tích hợp nội dung

giáo dục truyền thống lịch sử địa phương vào các môn học cần tiến hành theo

các bước như sau:

Bước 1: Xác định mục tiêu của hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử

địa phương cho học sinh tiểu học.

Việc xác định mục tiêu là rất quan trọng bởi mục tiêu không chỉ là “kim

chỉ nam” của hoạt động, giúp cho việc tổ chức hoạt động luôn hướng đến mục

đích mà nó còn là thước đo để đánh giá kết quả thực hiện để điều chỉnh cho các

hoạt động tiếp theo.

Xác định mục tiêu của hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa

phương trước tiên cần căn cứ vào các hướng dẫn, chỉ đạo của các cơ quan quản

lý cấp trên như Bộ GDĐT, Sở GD và Phòng GDĐT. Bên cạnh đó, mục tiêu

69

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

cũng cần được xây dựng trên cơ sở phân tích những yêu cầu của sự phát triển

kinh tế, văn hoá, xã hội của địa phương.

Bước 2: Lựa chọn các nội dung giáo dục truyền thống lịch sử địa

phương phù hợp để lồng ghép vào các môn học.

Thực tế, nội dung giáo dục truyền thống lịch sử địa phương rất đa dạng

và phong phú. Chính vì vậy, nhà trường cần có kế hoạch lựa chọn và xây dựng

nội dung để đảm bảo tính tương đồng, lô gic và thống nhất khi lồng ghép vào

các môn học khác nhau. Bên cạnh đó, nội dung giáo dục phải phù hợp với năng

lực nhận thức cũng như hứng thú của học sinh. Nội dung giáo dục phải mang

tính chọn lọc, chính xác, dễ hiểu, đặc biệt phải gần gũi với các em nhằm khích

thích hứng thú học tập và đảm bảo tính thiết thực của hoạt động giáo dục.

Bước 3: Lựa chọn các phương pháp và hình thức tổ chức giáo dục

truyền thống lịch sử địa phương phù hợp với nội dung môn học.

Có thể thấy phương pháp và hình thức tổ chức hoạt động là nhân tố

quyết định trực tiếp đến hiệu quả giáo dục. Bởi nội dung giáo dục có tốt đến

mấy mà không có phương pháp chuyển tải phù hợp cũng không thể mang lại

kết quả mong đợi. Đặc biệt, đối với học sinh tiểu học, quá trình nhận thức, năng

lực tư duy và mức độ hứng thú luôn gắn với các hình ảnh trực quan sinh động

đòi hỏi các giáo viên phải có sự tìm tòi, sáng tạo trong phương pháp tổ chức

hoạt động giáo dục dựa trên những hiểu biết sâu sắc về các đặc điểm tâm lý của

các em.

Phương pháp và hình thức giáo dục rất đa dạng. Tuy nhiên, khi lựa chọn

phương pháp và hình thức giáo dục cần đảm bảo các yêu cầu:

+ Phù hợp với khả năng nhận thức của học sinh.

+ Phù hợp với điều kiện cơ sở vật chất của nhà trường và địa phương.

+ Phù hợp với năng lực thực hiện của giáo viên.

Bư ớ c 4: Tổ chứ c các hoạ t đ ộ ng giáo dụ c truyề n thố ng

70

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

lị ch sử đ ị a phư ơ ng.

Tổ chức các hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương theo

hướng phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh thông qua các trò

chơi tập thể, thảo luận nhóm, đi thăm quan, đi thực tế.

Bư ớ c 5: Đ ánh giá kế t quả hoạ t đ ộ ng giáo dụ c truyề n

thố ng lị ch sử đ ị a phư ơ ng.

Việc đánh giá nhằm xác định những ưu điểm và hạn chế trong tất cả các

khâu của quá trình xây dựng và tổ chức hoạt động giáo dục để khắc phục, điều

chỉnh cho các hoạt động tiếp theo đạt kết quả tốt hơn.

3.2.2.3. Điều kiện thực hiện

- Giáo viên phải có kiến thức và hiểu biết sâu sắc về các môn học nói

chung và nội dung giáo dục truyền thống lịch sử địa phương nói riêng cũng như

những đặc điểm phát triển nhận thức, thái độ và hành vi của học sinh.

- Giáo viên phải tìm tòi sáng tạo các phương pháp và hình thức tổ chức

hoạt động giáo dục mới mẻ, hiệu quả thu hút và kích thích hứng thú, tư duy của

học sinh.

- Phải có sự phối hợp chặt chẽ của các lực lượng giáo dục trong và ngoài

nhà trường để xây dựng và phát triển chương trình hoạt động giáo dục tổng thể.

- Cơ sở vật chất cần đảm bảo những điều kiện cần thiết: (tài liệu, phương

tiện, kĩ thuật dạy học và ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học).

3.2.3. Biện pháp 3: Bồi dưỡng năng lực tổ chức hoạt động giáo dục truyền

thống lịch sử địa phương cho giáo viên

3.2.3.1. Mục đích của biện pháp

Hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương vẫn là một hoạt

động tương đối mới mẻ và chưa thực sự được coi trọng trong thực tế. Vì vậy,

71

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

bồi dưỡng năng lực tổ chức cho giáo viên là nhằm nâng cao kiến thức và kĩ

năng tổ chức hoạt động nhằm tăng hiệu quả giáo dục toàn diện cho học sinh.

3.2.3.2. Nội dung và cách tiến hành

Nội dung của biện pháp này bao gồm:

Trang bị hệ thống tri thức khoa học về truyền thống giáo dục truyền

thống lịch sử địa phương cho giáo viên. Đây là hoạt động tiền đề cho các hoạt

động tiếp theo.

Năng lực tổ chức hoạt động giáo dục truyền thống địa phương được thể

hiện qua hệ thống các kĩ năng cụ thể như: kĩ năng sưu tầm, tổng hợp, phân tích

tài liệu; kĩ năng thiết kế giáo án; kĩ năng lựa chọn và sử dụng phương pháp,

hình thức giáo dục; kĩ năng đánh giá học sinh... Như vậy, bồi dưỡng năng lực

giáo viên là hình thành và phát triển các kĩ năng cụ thể cho giáo viên.

Mỗi giáo viên có những thế mạnh khau nhau về nhận thức, kĩ năng, và

thái độ. Chính vì vậy, để hoạt động bồi dưỡng giáo viên đạt hiệu quả nhất định

cần tiến hành theo các bước tuần tự, đó là:

- Khảo sát kiến thức và kĩ năng tổ chức hoạt động giáo dục truyền thống

LS địa phương của giáo viên. Bên cạnh đó, cần khảo sát và nắm bắt nhu cầu

bồi dưỡng của giáo viên.

- Tổ chức, lựa chọn các hình thức bồi dưỡng phù hợp đối với từng giáo

viên dựa vào kết quả khảo sát kiến thức, kĩ năng và nhu cầu bồi dưỡng của giáo

viên được tiến hành trước đó.

- Tiến hành đánh giá kiến thức và kĩ năng tổ chức hoạt động giáo dục

truyền thống LS địa phương sau bồi dưỡng. Qua đó, điều chỉnh kế hoạch, hoạt

động bồi dưỡng giáo viên.

3.2.3.3. Điều kiện thực hiện

Lập kế hoạch bồi dưỡng giáo viên phù hợp với điều kiện của nhà trường.

Giáo viên có tâm thế và chủ động tham gia hoạt động bồi dưỡng, đồng

thời, phản hồi nội dung, hình thức, phương pháp, thời gian... tổ chức bồi dưỡng

để các cơ quan quản lý điều chỉnh kế hoạch bồi dưỡng kịp thời, từ đó, tăng

72

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

hiệu quả bồi dưỡng.

Nhà trường quan tâm thường xuyên đến nhu cầu bồi dưỡng và có chính

sách hỗ trợ để giáo viên tự bồi dưỡng.

3.2.4. Biện pháp 4: Đa dạng hóa các phương pháp, hình thức tổ chức hoạt

động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương theo hướng phát huy tính

tích cực chủ động, sáng tạo của học sinh

3.2.4.1. Mục đích của biện pháp

Giúp giáo viên hiểu và có kĩ năng lựa chọn, sử dụng các phương pháp,

hình thức tổ chức giáo dục truyền thống lịch sử địa phương đảm bảo nguyên tắc

giáo dục lấy học sinh làm trung tâm.

Bên cạnh đó, việc đa dạng hóa các phương pháp, hình thức tổ chức giáo

dục giúp nhà trường nói chung và giáo viên nói riêng đáp ứng yêu cầu đổi mới

căn bản và toàn diện nền giáo dục.

Đa dạng hóa phương pháp và hình thức tổ chức hoạt động GD truyền

thống LS địa phương giúp tăng cường hứng thú và khả năng nhận thức của học

sinh tiểu học.

3.2.4.2. Nội dung và cách tiến hành

Nội dung giáo dục truyền thống lịch sử địa phương hết sức đa dạng,

phong phú trong thực tế. Cho nên việc đa dạng hóa phương pháp, hình thức tổ

chức giáo dục là cần thiết. Nội dung của biện pháp này bao gồm:

Cung cấp cho giáo viên hệ thống kiến thức lý luận về các phương pháp

và hình thức tổ chức hoạt động giáo dục truyền thống LS địa phương.

Hướng dẫn giáo viên lựa chọn và sử dụng phương pháp, hình thức tổ

chức HĐ GD truyền thống LS địa phương phù hợp với năng lực của cá nhân và

điều kiện của nhà trường.

Phương pháp, hình thức tổ chức hoạt động giáo dục cần dựa vào các đặc

điểm nhận thức, thái độ, kĩ năng của học sinh, đồng thời, phải có sự thay đổi, kết

hợp linh hoạt theo từng nội dung hoạt động. Một số phương pháp và hình thức

73

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

sau có thể mang lại hiệu quả cao trong giáo dục truyền thống lịch sử địa phương:

- Tuỳ theo từng nội dung bài học, khi đã xác định rõ mục đích của và am

hiểu tâm lý học sinh, giáo viên có thể lựa chọn phướng pháp giảng dạy phù hợp

như thuyết trình nêu vấn đề, đóng vai, đàm thoại, tổ chức các trò chơi...

- Các hình thức tổ chức dạy học cần được thay đổi đa dạng và phong phú

hơn vượt ra khỏi phòng học gắn học với hành như: Tổ chức bài học tại địa

phương, trong nhà bảo tàng, phòng truyền thống…

+ Dạy học tại thực địa:

Phối hợp với Đoàn thanh niên, Đội thiếu niên lồng ghép các nội dung

lịch sử địa phương vào các hoạt động ngoại khoá. Thành lập các tổ ngoại khóa

lịch sử địa phương và tổ chức cho học sinh tham quan dã ngoại liên quan lịch

sử địa phương. Để hoạt động tham quan có kết quả cần:

 Chọn nơi tham quan phù hợp

 Lập dự trù kinh phí cho chuyến đi.

 Cử người hướng dẫn liên hệ trước. Người hướng dẫn học sinh đi tham

quan phải là người có hiểu biết về nơi cần đến và có kinh nghiệm tổ chức.

 Trước khi đi tham quan phải trang bị kiến thức cho học sinh về nơi đến

tham quan.

 Đặt mục đích yêu cầu cho học sinh cần đạt được trong chuyến tham quan.

 Sau khi tham quan tổ chức cho học sinh viết thu hoạch hoặc trao đổi

trực tiếp về cảm nhận của các em sau chuyến đi để nhà trường nắm được kết

quả, chất lượng của chuyến tham quan, từ đó rút kinh nghiệm cho những

chuyến tham quan khác.

Theo kinh nghiệm, có hai loại bài có thể tổ chức dạy tại thực địa địa

phương. Thứ nhất, những bài về lịch sử địa phương. Thứ hai, những bài học

trong chương trình lịch sử dân tộc nói về một sự kiện lớn xảy ra ở địa phương.

+ Nói chuyện lịch sử địa phương

Hướng dẫn học sinh sưu tập tư liệu và trình bày trong những buổi nói

74

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

chuyện lịch sử địa phương. Buổi nói chuyện có thể tiến hành trong những dịp

có những ngày lễ kỉ niệm như ngày 22/12, 3/2, 10/3… Bài nói chuyện giúp các

em biết cách lựa chọn và biên soạn tài liệu theo các chủ đề, những kĩ năng

phân tích, đánh giá, bình luận, nhận xét, so sánh các vấn đề lịch sử. Mặt khác

cũng rèn luyện khả năng lôi cuốn thu hút cảm hóa người nghe bằng những hiểu

biết và cách diễn đạt súc tích gây ấn tượng và giàu tính thuyết phục của mình.

Bên cạnh đó, nhằm tạo điều kiện cho các em học sinh có cơ hội tiếp cận thêm

thông tin, việc thường xuyên mời các chứng nhân lịch sử về nói chuyện tại

trường giúp học sinh hiểu hơn về những tấm gương sáng ngời cách mạng và

quá khứ oai hùng của địa phương và bồi đắp tình cảm với quê hương.

+ Giảng dạy lịch sử địa phương gắn với cuộc sống thường ngày của

học sinh

Đối với học sinh tiểu học, phần lớn thời gian các em học tập và sinh

hoạt tại nhà trường. Bởi vậy, ngoài giờ học, chúng ta có thể lồng ghép giảng

dạy lịch sử địa phương, gắn với những gì gần gũi trong cuộc sống thường

ngày của các em.

Ví dụ, tổ chức chương trình chăm sóc con đường danh nhân. Đoàn trường

tổ chức cho các em chăm sóc, dọn vệ sinh đường Nguyễn Trãi, Nguyễn Thị Duệ,

Chu Văn An,... Tổ chức cho học sinh đi viếng và chăm sóc các nghĩa trang liệt

sĩ, các nhà bia tưởng niệm, các tượng đài của anh hùng liệt sĩ, viếng thăm và

chăm sóc, nuôi dưỡng các anh hùng, các nhân vật, nhân chứng lịch sử gắn liền

với lịch sử cách mạng địa phương; các Mẹ Việt Nam anh hùng còn sống.

Tổ chức các hình thức ngoại khóa như tiến hành cuộc dã ngoại hành

quân về nguồn, hành quân “Theo bước chân những người anh hùng”, thực hiện

các công tác xã hội, đi tìm Địa chỉ đỏ, Tổ chức các cuộc hội thảo, giao lưu trao

đổi, thi tìm hiểu lịch sử, hái hoa học tập xung quanh các chủ đề lịch sử, các

ngày lễ kỉ niệm, các ngày truyền thống lịch sử cách mạng địa phương.

Tổ chức cho học sinh đảm nhận phát thanh và làm các bản tin về các anh

75

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

hùng cách mạng tỉnh Hải Dương trong chương trình phát thanh măng non và

cập nhật bản tin hàng tuần.

Hướng dẫn cho các em sưu tầm một số tư liệu lịch sử địa phương liên

quan đến chương trình học tập bộ môn lịch sử, sưu tầm những mẩu chuyện,

những tư liệu về các nhân vật lịch sử ở quê hương.

Xây dựng tủ sách địa phương tạo điều kiện dễ dàng cho học sinh tiếp cận

thông tin.

Tóm lại, để đạt được việc giáo dục truyền thống lịch sử địa phương thu

hút học sinh tham gia một cách tự nguyện thì việc đổi mới phương pháp giảng

dạy cũng như các hình thức giảng dạy là một vấn đề cấp thiết.

Biện pháp này cần được thực hiện theo các bước:

- Đánh giá kiến thức và năng lực sử dụng phương pháp hình thức giáo

dục truyền thống LS địa phương của giáo viên.

- Xây dựng các tiết dạy mẫu về đổi mới phương pháp, hình thức giáo

dục gắn với những nội dung giáo dục truyền thống lịch sử địa phương cụ thể.

Qua đó, nâng cao nhận thức và rút kinh nghiệm cho GV.

3.2.4.3. Điều kiện thực hiện

Căn cứ vào quy chế, điều lệ nhà trường và hướng dẫn của các cấp quản

lý giao quyền tự chủ cho GV về đổi mới phương pháp tổ chức giáo dục truyền

thống LS địa phương.

Có chế độ đãi ngộ và khen thưởng phù hợp đối với giáo viên tích cực đổi

mới phương pháp, hình thức giáo dục.

Thường xuyên lấy ý kiến phản hồi của học sinh để điều chỉnh phương

pháp tổ chức hoạt động giáo dục phù hợp với năng lực và hứng thú của HS.

3.2.5. Biện pháp 5: Tăng cường đầu tư cơ sở vật chất phục vụ hoạt động giáo

dục truyền thống lịch sử địa phương

76

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

3.2.5.1. Mục đích của biện pháp

Một nhà trường phát triển bền vững là nhà trường mà hai nguồn vốn

nhân lực (GV) và vật lực (CSVC - Thiết bị DH) phát triển hỗ trợ, thúc đẩy lẫn

nhau. Bên cạnh việc bồi dưỡng, nâng cao năng lực tổ chức HĐ GD truyền

thống lịch sử địa phương cho GV phải kết hợp với tạo điều kiện tối đa trong

khả năng tài chính hiện có để trang bị và QL tốt CSVC trường học phục vụ HĐ

GD truyền thống lịch sử địa phương cùng với môi trường DH dân chủ nhằm

chuyển tải nội dung giảng dạy một cách linh hoạt, hiệu quả và phát huy niềm

say mê, tự giác học tập của HS cũng như lòng say mê nghề nghiệp của GV.

3.2.5.2. Nội dung và cách tiến hành

Căn cứ vào kế hoạch DH, nhà trường xây dựng kế hoạch tài chính, xây

dựng kế hoạch CSVC - Thiết bị DH phục vụ HĐ GD truyền thống lịch sử địa

phương phù hợp với năng lực kinh tế tài chính mà nhà trường được cung ứng

theo định mức đề ra.

Song song với việc xây dựng CSVC, mua sắm trang thiết bị DH, hiệu

trưởng cần có các biện pháp để bảo đảm việc sử dụng thiết bị DH đúng chức

năng, hiệu quả và phát huy tác dụng tích cực trong việc truyền tải kiến thức và

mở mang sự hiểu biết của HS.

Chỉ đạo việc sử dụng có hiệu quả CSVC - thiết bị DH hiện có và tự làm.

Việc sử dụng thiết bị DH trong các nhà trường không chỉ là công việc

riêng của GV. Nó gắn với các khâu cung cấp bảo quản, với kế hoạch, dự toán

thanh lý, nó liên quan đến người QL nhà trường, nhà sản xuất, nhà cung ứng.

Việc sử dụng có hiệu quả thiết bị DH trong các nhà trường phải tuân thủ

theo các bước:

+ Kế hoạch hóa;

+ Tổ chức thực hiện;

+ Điều hành;

77

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

+Kiểm tra, giám sát, điều chỉnh phân tích, rút kinh nghiệm.

Cần nâng cao nhận thức cho GV về việc sử dụng TBDH nhằm giúp họ ý

thức được sự cần thiết và có nhu cầu sử dụng thường xuyên các thiết bị này,

phát huy hiệu quả sử dụng chúng trong HĐ GD truyền thống lịch sử địa

phương là điều thiết yếu.

Tổ bộ môn lên kế hoạch tổ chức các hoạt động giáo dục thì nhất thiết

trong kế hoạch này phải có mục đề xuất các thiết bị cần sử dụng. Tổng hợp các

kế hoạch này nhà trường có kế hoạch về cơ sở vật chất phục vụ cho hoạt động

dạy học và giáo dục của toàn trường.

3.2.5.3. Điều kiện thực hiện

Sự quan tâm đầu tư của Uỷ ban Nhân dân thành phố, Sở và Phòng

GD&ĐT, Sở Tài chính về kinh phí cho việc tăng cường CSVC nhà trường.

Sự quan tâm của xã hội hỗ trợ nhà trường về vật lực, tài lực, giúp tăng

cường CSVC theo tinh thần xã hội hóa giáo dục.

Sự QL chặt chẽ của hiệu trưởng nhà trường và các GV được phân công

phụ trách công tác CSVC - thiết bị DH.

Ban Giám hiệu nhà trường sở Giáo dục và Đào tạo quan tâm đến xây

dựng CSVC - thiết bị DH, đảm bảo kinh phí cần thiết cho bảo quản và duy trì

tốt trạng thái HĐ của CSVC - thiết bị DH.

Xây dựng kế hoạch sử dụng, sửa chữa và mua sắm thiết bị phục vụ DH

hàng năm.

3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp

Để phát huy được hiệu quả của một số biện pháp QL HĐ giáo dục

truyền thống lịch sử địa phưng, lãnh đạo các trường cần phải thấy được mối

quan hệ biện chứng giữa các biện pháp, thấy được sự tác động qua lại lẫn nhau

giữa các biện pháp. Đồng thời, CBQL còn phải biết phối kết hợp các biện pháp

để các biện pháp có thể hỗ trợ cho nhau làm cho quá trình thực thi các biện

78

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

pháp ở trong các nhà trường trở nên dễ dàng và thuận lợi hơn.

Trước hết CBQL nhà trường cần nhận định, biện pháp 1 là cơ sở quan

trọng nhất để thực hiện tốt những biện pháp còn lại. Bởi nhận thức là cơ sở của

hành động, muốn có hành động đúng thì cần phải có nhận thức đúng. Tuy

nhiên, để nhận thức một vấn đề, đối với mỗi người đôi khi là cả một quá trình.

Vì vậy, CBQL cần phải cho tiến hành thực thi biện pháp 1 thường xuyên đồng

thời cũng phải kiên trì thực hiện.

Biện pháp 2, phát triển chương trình giáo dục nhà trường theo hướng

tích hợp nội dung giáo dục truyền thống lịch sử địa phương vào các môn học

không chỉ là yêu cầu của đổi mới giáo dục mà còn đảm bảo tính khoa học, tính

lô gic, tính bổ trợ và tính hấp dẫn cho các môn học.

Biện pháp 3, bồi dưỡng năng lực giáo viên là động lực để nâng cao chất

lượng đội ngũ, đồng thời, nâng cao chất lượng giáo dục của nhà trường.

Biện pháp 4, đa dạng hóa phương pháp hình thức tổ chức hoạt động giáo

dục truyền thống LS địa phương là biện pháp cần được tiến hành song song với

các biện pháp khác, đặc biệt là biện pháp 2. Bởi nếu nội dung giáo dục tích hợp

không được chuyển tải qua các hình thức phương pháp giáo dục phù hợp sẽ

không đảm bảo được tính hài hòa, đồng bộ giữa các kiến thức liên môn.

Biện pháp 5, tăng cường cơ sở vật chất phục vụ hoạt động giáo dục

truyền thống lịch sử địa phương là biện pháp hỗ trợ cho các biện pháp trên

đồng thời là điều kiện đủ để hoạt động diễn ra hiệu quả.

Tóm lại, năm biện pháp đã nêu có tác động qua lại và thúc đẩy lẫn nhau

để thực hiện tốt các nhiệm vụ và mục đích đã đề ra. Do đó, CBQL nhà trường

cần phải có những nhận định tinh tế về các biện pháp để có thể vận dụng chúng

một cách hợp lý nhất vào trong công tác QL của mình.

3.4. Khảo nghiệm tính cần thiết, tính khả thi của các biện pháp

79

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

Sau khi nghiên cứu lý luận chung, chúng tôi tiến hành khảo sát thực

trạng QL HĐ giáo dục truyền thống lịch sử địa phương của các trường tiểu học

Thành phố Hải Dương. Từ kết quả của thực trạng, chúng tôi đã đề xuất 5 biện

pháp quản lý giáo dục truyền thống lịch sử địa phương của hiệu trưởng các nhà

trường. Để đánh giá sự cần thiết và tính khả thi của các biện pháp đã đề xuất,

chúng tôi tiến hành khảo nghiệm bằng phương pháp chuyên gia và phương

pháp phỏng vấn.

3.4.1. Quy trình khảo nghiệm

- Bước 1: Xây dựng phiếu trưng cầu ý kiến dành cho chuyên gia

* Xác định tiêu chí đánh giá: Để đánh giá các biện pháp mà đề tài đã đề

xuất, chúng tôi xin ý kiến chuyên gia về mức độ cần thiết và mức độ khả thi của

các biện pháp QL.

* Xây dựng mẫu phiếu trưng cầu ý kiến chuyên gia

- Bước 2: Lựa chọn chuyên gia

Để kết quả khảo nghiệm có tính thuyết phục cao, chúng tôi xin ý kiến

những người có kinh nghiệm về công tác quản lý GD tiểu học của Phòng GD &

ĐT TP Hải Dương; cán bộ QL phụ trách GDTH Thành phố Hải Dương; một số

hiệu trưởng, phó hiệu trường và giáo viên cốt cán của trường TH.

Tổng số người xin ý kiến là: 50 người, bao gồm:

+ Phòng GD & ĐT thành phố Hải Dương: 5 người

+ Hiệu trưởng, phó hiệu trưởng trường tiểu học: 20 người

+ Giáo viên cốt cán trường TH: 25 người

Trong phiếu trưng cầu có 2 tiêu chí đánh giá: Mức độ cần thiết và mức

độ khả thi

+ Đánh giá về mức độ cần thiết của 5 biện pháp đề xuất có 3 mức độ: rất

cần thiết, cần thiết, không cần thiết.

80

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

+ Đánh giá về mức độ khả thi của 5 biện pháp đề xuất có 3 mức độ: Rất

khả thi, khả thi, không khả thi.

- Bước 3: Xin ý kiến chuyên gia

- Bước 4: Xử lý kết quả và định lượng kết quả nghiên cứu

* Thang điểm đánh giá: Mức độ cần thiết và khả thi được cho điểm

như sau:

+ Mức độ 1 (Rất cần thiết, rất khả thi): 3 điểm

+ Mức độ 2 (Cần thiết, khả thi): 2 điểm

+ Mức độ 3 (Không cần thiết, không khả thi): 1 điểm

* Lập bảng thống kê điểm trung bình các biện pháp đề xuất, xếp thứ bậc,

nhận xét và đưa ra kết luận.

3.4.2. Kết quả khảo nghiệm tính khả thi và tính cấp thiết của các biện pháp

quản lý hoạt động hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương

Sau khi trưng cầu ý kiến của các chuyên gia, chúng tôi tiến hành thu

thập, xử lý số liệu và lập bảng theo 2 tiêu chí đánh giá. Kết quả như sau:

3.4.2.1. Kết quả khảo nghiệm về tính cần thiết của các biện pháp QL hoạt động

giáo dục truyền thống lịch sử địa phương

Bảng 3.1. Kết quả khảo nghiệm về tính cần thiết của các biện pháp QL

hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương

CBQL GV Chung

STT Các biện pháp TB TB TB

Nâng cao nhận thức về hoạt động

1 GD truyền thống lịch sử địa phương 2.7 2 2.6 4 2.65 2.5

cho mọi lực lượng sư phạm - xã hội

2 1 2.7 2.5 2.75 1 Phát triển chương trình hoạt động giáo dục theo hướng lồng ghép nội 2.8

81

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

dung giáo dục truyền thống lịch sử

địa phương vào các môn học

Bồi dưỡng năng lực tổ chức hoạt

3 động giáo dục truyền thống lịch sử 2.5 5 2.8 1 2.65 2.5

địa phương cho giáo viên

Đa dạng hóa các phương pháp, hình

thức tổ chức hoạt động giáo dục

4 truyền thống lịch sử địa phương 2.6 3.5 2.5 5 2.55 5

theo hướng phát huy tính tích cực

chủ động, sáng tạo của học sinh

Tăng cường cơ sở vật chất phục vụ

5 hoạt động giáo dục truyền thống lịch 2.6 3.5 2.7 2.5 2.6 5

sử địa phương

2.7 2.6 2.65 Tổng

Qua kết quả khảo nghiê ̣m tính cần thiết củ a các biê ̣n pháp đề xuất ở bảng 3.1 cho thấy: Tất cả CBQL và GV đều thống nhất và đánh giá cao mứ c đô ̣ cần thiết củ a các biện pháp quản lý HĐ giáo dục truyền thống lịch sử địa phương, thể hiện ở điểm trung bình chung đa ̣t 2.65 và có 4/4 biê ̣n pháp (100%) có điểm

≥ 2.5. trung bình

Ngoài việc khảo nghiệm bằng phiếu, chú ng tôi cũng phỏ ng vấn trực tiếp CBQL và GV thì đều thu được sự thố ng nhất cao về sự cần thiết củ a các biê ̣n pháp đề xuất đố i vớ i viê ̣c quản lý HĐ giáo dục truyền thống lịch sử địa phương và nếu các biện pháp này đươ ̣c áp dụng thì sẽ nâng cao hơn chất lươ ̣ng HĐ giáo dục truyền thống lịch sử địa phương.

3.4.2.2. Kết quả khảo nghiệm về tính khả thi của các biê ̣n phá p quả n lý hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương

Bả ng 3.2. Kết quả khả o nghiê ̣m về tính khả thi củ a cá c biê ̣n phá p QL hoạt động GD truyền thống lịch sử địa phương

82

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

CBQL

GV

Chung

STT

Các biện pháp

TB

TB

TB

Nâng cao nhận thức về hoạt động GD truyền thống lịch sử địa phương cho mọi

1

2.7

2

2.7

2

2.7

2

lực lượng sư phạm - xã hội

Phát triển chương trình hoạt động giáo

dục theo hướng lồng ghép nội dung giáo

2

2.8

1

2.8

1

2.8

1

dục truyền thống lịch sử địa phương vào

các môn học

Bồi dưỡng năng lực tổ chức hoạt động

3

2.6

3

2.4

4

2.5 3.5

giáo dục truyền thống lịch sử địa phương cho giáo viên

Đa dạng hóa các phương pháp, hình thức tổ

chức hoạt động giáo dục truyền thống lịch

4

2.5

4

2.5

3

2.5 3.5

sử địa phương theo hướng phát huy tính

tích cực chủ động, sáng tạo của học sinh

Tăng cường cơ sở vật chất phục vụ hoạt động

5

2.6 3.5 2.7 2.5 2.6

5

giáo dục truyền thống lịch sử địa phương

Tổng

2.6

2.6

2.6

Kết quả khảo nghiệm về tính khả thi ở bảng 3.2 cho thấy: Các khách thể đều đánh giá cả 4 biê ̣n pháp trên có tính khả thi cao, đươ ̣c thể hiê ̣n bằng điểm

trung bình = 2.6. Tất cả các biê ̣n pháp đề có điểm trung bình > 2.5 và mứ c

đô ̣ khả thi của các biện pháp tương đố i đồ ng đều.

KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ

1. Kết luận

1.1. Hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương có vai trò rất

quan trọng trong việc hình thành và phát triển nhân cách cho học sinh tiểu học.

Chính vì vậy, hoạt động này ngày càng được quan tâm và đầu tư trong chương

trình giáo dục tổng thể.

83

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

Để hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương đảm bảo chất

lượng cần sự quản lý sát sao, khoa học là rất cần thiết. Quản lý hoạt động giáo

dục truyền thống lịch sử địa phương thực chất là quá trình định hướng, tổ chức,

chỉ đạo và kiểm tra của đội ngũ cán bộ quản lý nhà trường đối với giáo viên

trong việc xây dựng chương trình giáo dục, tổ chức triển khai thực hiện chương

trình và đánh giá kết quả giáo dục thông qua các mức độ biểu hiện về tình cảm,

thái độ và hành vi của học sinh đối với các nhân vật anh hùng, các di tích lịch

sử, kho tàng văn hóa, thể thao... của địa phương sau khi tham gia các hoạt động

giáo dục của nhà trường.

Nội dung quản lý hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương bao gồm:

- Lập kế hoạch HĐGD truyền thống lịch sử địa phương

- Tổ chức thực hiện hoạt động HĐGD truyền thống lịch sử địa phương

- Chỉ đạo triển khai hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương

- Kiểm tra đánh giá HĐGD truyền thống lịch sử địa phương.

1.2. Qua khảo sát thực trạng quản lý HĐGD truyền thống lịch sử địa phương,

có thể rút ra được một số kết luận:

Hoạt động GD truyền thống lịch sử địa phương đã được triển khai và đạt

được những kết quả nhất định. Hình thức và phương pháp tổ chức hoạt động

tương đối đa dạng, phong phú nhưng chủ yếu diễn ra trong lớp học. Các hình

thức giáo dục ngoài giờ lên lớp còn rất hạn chế cả về số lượng và chất lượng.

Công tác quản lý hoạt động GD truyền thống lịch sử địa phương được

đánh giá cao mặc dù bên cạnh đó vẫn tồn tại một số hạn chế như: hình thức và

phương tiện kiểm tra, chủ yếu dựa trên số liệu thống kê hay kết quả khảo sát

của học sinh; cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ hoạt động còn thiếu, hiệu

quả sử dụng chưa cao...

Thực trạng quản lý HĐ GD truyền thống lịch sử địa phương bị tác động

bởi cả các yếu tố chủ quan và khách quan trong đó, yếu tố chủ quan có ảnh

hưởng trực tiếp và quyết định.

84

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

1.3. Từ việc phân tích thực trạng và nguyên nhân, tác giả đề xuất 5 biện

pháp quản lý nhằm nâng cao chất lượng của hoạt động HĐ GD truyền thống

lịch sử địa phương bao gồm:

- Nâng cao nhận thức về hoạt động GD truyền thống lịch sử địa phương

cho mọi lực lượng sư phạm - xã hội.

- Phát triển chương trình hoạt động giáo dục theo hướng lồng ghép nội

dung giáo dục truyền thống lịch sử địa phương vào các môn học.

- Bồi dưỡng năng lực tổ chức hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa

phương cho giáo viên.

- Đa dạng hóa các phương pháp, hình thức tổ chức hoạt động giáo dục

truyền thống lịch sử địa phương theo hướng phát huy tính tích cực chủ động,

sáng tạo của học sinh.

- Tăng cường cơ sở vật chất phục vụ hoạt động giáo dục truyền thống

lịch sử địa phương.

2. Khuyến nghị

Để có thể áp dụng các biê ̣n pháp QL đa ̣t hiê ̣u quả và nâng cao chất lươ ̣ng GD truyền thống lịch sử địa phương, chúng tôi xin đưa một số các khuyến nghi ̣ sau:

2.1. Đố i vớ i Phòng Giá o dục và Đà o ta ̣o Thành phố Hải Dương

Tham mưu vớ i Ủ y ban nhân dân TP có các chính sách hỗ trơ ̣, tăng cường về cơ sở vật chất, các tư liệu, tài liệu về lịch sử địa phương cho các

trường tiểu học.

Ban hành các văn bản hướng dẫn tổ chức hoạt động GD truyền thống

lịch sử địa phương kịp thời, cụ thể, rõ ràng.

Tổ chức hoạt động bồi dưỡng phù hợp với năng lực, nhu cầu của giáo viên.

Tăng cườ ng hơn nữa công tác kiểm tra đố i vớ i các trườ ng tiểu học nhằm

đảm bảo thực hiện nghiêm túc HĐ GD truyền thống lịch sử địa phương.

85

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

- Cần thường xuyên mở các lớp tập huấn, bồi dưỡng, nâng cao năng lực,

kĩ năng và phương pháp giảng dạy lịch sử địa phương cho giáo viên; tổ chức

các chuyên đề, hội thảo, hội giảng về giáo dục truyền thống lịch sử địa

phương.Tăng cườ ng kiểm tra viê ̣c thực hiê ̣n HĐ GD truyền thống lịch sử địa phương ta ̣i các trườ ng tiểu học trong địa bàn Thành phố.

Phát động phong trào thi đua, khen thưởng đối với cá nhân và tập thể có

thành tích trong tổ chức HĐ GD truyền thống lịch sử địa phương.

2.2. Đố i vớ i Hiê ̣u trưở ng cá c trườ ng tiểu học

Tạo điều kiện thuận lợi cho GV được tham gia bồi dưỡng tìm hiểu về

truyền thống lịch sử địa phương.

Thực hiện tốt công tác lập kế hoạch, tổ chức, triển khai kiểm tra đánh giá

hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương phù hợp với thực tiễn của

nhà trường.

Không ngừng phấn đấu ho ̣c tập, nâng cao trình độ, năng lực quản lý. Tăng cườ ng ý thứ c trách nhiê ̣m củ a bản thân trong viê ̣c quản lý HĐ giáo

dục truyền thống lịch sử địa phương.

Làm tốt công tác tham mưu vớ i Phò ng giáo du ̣c thành phố trong viê ̣c xây

dựng kế hoa ̣ch bồ i dưỡng GV.

2.3. Đố i vớ i GV cá c trườ ng tiểu học

Nhận thức đúng về tầm quan trọng của hoạt động giáo dục truyền thống

lịch sử địa phương cho học sinh.

Không ngừng tự học, tự tìm hiểu, sưu tầm tư liệu về truyền thống lịch sử

địa phương.

Nâng cao năng lực tổ chức hoạt động GD cho HS để tạo hứng thú cho học

sinh trong việc tham gia các hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương.

Phải thực sự tâm huyết vớ i nghề, luôn linh hoa ̣t, sáng ta ̣o, lấy HS làm

trung tâm trong tổ chức HĐGD.

86

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

Có ý thức, trách nhiê ̣m trong công viê ̣c; có thái độ chuyên nghiê ̣p của

ngườ i lao đô ̣ng đố i vớ i trường nơi mình công tác.

87

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Trần Vân Anh (2011), Một số biện pháp dạy học Lịch sử địa phương ở

nước Anh, Tạp chí Giáo dục, số 269.

2. Ban khoa giáo Trung ương (2002), Giáo dục và Đào tạo trong thời kỳ đổi

mới,NXB Chính trị Quốc gia Hà Nội.

3. Ban chấp hành TƯ khoá IX (2002), Văn kiện hội nghị lần thứ sáu, NXB

Chính trị Quốc gia Hà Nội.

4. Bộ Giáo dục và Đào tạo (2008), Đổi mới phương pháp dạy học, kiểm tra

đánh giá kết quả học tập Lịch sử và giảng dạy lịch sử địa phương ở

trường phổ thông.

5. Bộ Giáo dục và Đào tạo (2008), Hướng dẫn thực hiện nội dung GD địa

phương ở cấp Tiểu học từ năm học 2008-2009, công văn số 5892/

BGDĐTGDTrH ngày 28 tháng 7 năm 2008

6. Bộ Giáo dục và đào tạo (2006), Chương trình giáo dục phổ thông môn

Lịch sử, Nxb Giáo dục, Hà Nội.

7. Bộ Giáo dục và đào tạo (2007), Những vấn đề chung về đổi mới giáo dục

Trung học phổ thông môn Lịch sử, Nxb Giáo dục, Hà Nội.

8. Nguyễn Quốc Chí - Nguyễn Thị Mỹ Lộc (2010) Đại cương khoa học quản

lý, Nxb KHXH.

9. Nguyễn Quốc Chí - Nguyễn Thị Mỹ Lộc (2003) Cơ sở khoa học quản lý,

Tài liệu giảng dạy cao học QLGD, Khoa sư phạm -ĐH Quốc gia Hà Nội.

10. Phạm Khắc Chương (2006) Lý luận quản lý giáo dục đại cương, giáo trình

ĐHSP Hà Nội.

11. Chương trình phổ thông môn lịch sử (2002), Nxb Giáo dục, Hà Nội.

12. Nguyễn Thị Côi, Vũ Ngọc Anh (2012), Tài liệu hướng dẫn địa phương

biên soạn tài liệu nội dung địa phương môn Lịch sử, Nxb Giáo dục Việt

Nam, Hà Nội.

88

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

13. Nguyễn Minh Đạo (2008), Cơ sở khoa học quản lý, Nxb Chính trị Quốc gia.

14. Địa chí Hải Dương (Tập 1, 2, 3), Nxb Chính trị Quốc gia, 2008.

15. Hải Dương (2008), Hành trình hội nhập và phát triển, Nxb Lao động xã hội.

16. Harold Koontz (1992), Những vấn đề cốt yếu của quản lý, Nxb Khoa học

kỹ thuật, hà Nội.

17. Bùi Minh Hiền (2006) (chủ biên), Quản lý giáo dục, Nxb Đại học Sư phạm.

18. Đặng Vũ Hoạt (chủ biên), Hà Thị Đức (2003), Lý luận luận dạy học, Nxb

Đại học Sư phạm, Hà Nội.

19. Trần Kiểm (2004), Khoa học quản lý giáo dục - Một số vấn đề lý luận và

thực tiễn.

20. Đặng Bá Lãm (2005) Quản lý nhà nước về giáo dục - Lý luận và thực

tiễn, Nxb chính trị quốc gia.

21. Phan Ngọc Liên (2000), Phương pháp luận sử học, Nxb ĐHQG Hà Nội

22. Phan Ngọc Liên, Trần Văn Trị (1980), Phương pháp dạy học lịch sử tập 2,

Nxb Giáo dục.

23. Phan Ngọc Liên (2003), Lịch sử và giáo dục lịch sử, Nxb Chính trị Quốc gia.

24. Phan Ngọc Liên, Trần Văn Trị, Nguyễn Phan Quang (1968), Công tác

ngoại khóa lịch sử phổ thống ở Trường cấp II, cấp III, Nxb Giáo dục.

25. Luật Giáo dục, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2005.

26. Nguyễn Cảnh Minh (2007), Giáo trình lịch sử địa phương, Nxb Sư phạm

Hà Nội.

27. Nguyễn Cảnh Minh, Đỗ Hồng Thái (1998), Lịch sử địa phương, Nxb Giáo

dục, Hà Nội.

28. Lương Ninh, Nguyễn Thị Côi (1988), "Kinh nghiệm của Đai ri về việc

dạy môn Sử", Tạp chí Nghiên cứu giáo dục, (số 8).

29. Nguyễn Ngọc Quang (1999) Những khái niệm cơ bản về lý luận quản lý

giáo dục, Trường cán bộ quản lý giáo dục - đào tạo TW.

89

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

30. Đỗ Hồng Thái (2010), Nghiên cứu và dạy - học lịch sử địa phương ở Việt Bắc,

Đại học Thái Nguyên.

31. Đào Tố Uyên và Nguyễn Công Khanh (1993), “Góp thêm ý kiến về việc

nghiên cứu, biên soạn và giảng dạy lịch sử địa phương”, Tạp chí Nghiên

cứu Lịch sử, số 3.

32. Đại học Vinh (2013), Kỉ yếu hội thảo Nghiên cứu, biên soạn và giảng dạy

lịch sử, văn hóa địa phương.

33. Phạm Viết Vượng (2000), Giáo dục học, Nxb ĐHQGHN.

Tài liệu Website

34. http://www.media.co.uk/videos/Rusia_taeching_world_war_it

35. http://Rusia.rin.ru/guide_e/5/3.html

36. http://en.wikipedie.org/wiki/Bristish_Association_for_local_history

37. http://www.heritageexplore.org.uk

38. http://www.forumhistoriae.sk/euroclio/about_project.html

90

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

PHỤ LỤC 1

PHIẾU TRƯNG CẦU Ý KIẾN

(Dành cho cán bộ quản lý và giáo viên)

Để có căn cứ đề xuất các biện pháp nâng cao chất lượng hoạt động giáo

dục truyền thống lịch sử địa phương ở các trường tiểu học Thành phố Hải

Dương, xin đồng chí cho biết đánh giá của mình về những vấn đề sau bằng

cách trả lời hoặc đánh dấu (x) vào ô phù hợp.

Câu 1: Đồng chí đánh giá như thế nào về mức độ thực hiện nội dung giáo

dục truyền thống lịch sử địa phương của nhà trường?

Mức độ thực hiện

Nội dung giáo dục truyền thống

STT

Bình

Không

lịch sử địa phương

Tốt

Khá

thường

tốt

Kiến thức cơ bản về các danh nhân của địa

phương (Nguyễn Trãi; Chu Văn An;

1

Nguyễn Thị Duệ; Trần Hưng Đạo, Phạm Sư

Mệnh, Mạc Đĩnh Chi, Trần Nguyên Hãn…)

Di tích lịch sử văn hoá (Côn Sơn - Kiếp

Bạc; Đền thờ Chu Văn An, Đền thờ Bà

2

Nguyễn Thị Duệ …

3 Các Danh lam thắng cảnh

Truyền thống đấu tranh kiên cường, bất

4

khuất của nhân dân; truyền thống khoa

cử..

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

Câu 2: Xin đồng chí cho biết đánh giá về các phương pháp và con đường

giáo dục truyền thống lịch sử địa phương?

Mức độ thực hiện

Rất STT Nội dung đánh giá Thường Thỉnh Không thường xuyên thoảng bao giờ xuyên

I Các phương pháp giáo dục truyền thống lịch sử địa phương

1 Phương pháp giảng giải

2 Phương pháp kể chuyện

3 Phương pháp nêu gương

4 Phương pháp làm việc nhóm

5 Phương pháp nêu vấn đề

6 Phương pháp tự trải nghiệm

7 Phương pháp đóng vai

II Con đường giáo dục truyền thống lịch sử địa phương

Tổ chức dạy học trên lớp theo hướng

lồng ghép, tích hợp nội dung giáo dục

truyền tống lịch sử địa phương trong 1

chương trình dạy học thông qua các

môn học chiếm ưu thế

Tổ chức các hoạt động ngoại khóa 2 môn học

3 Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp

Tổ chức các hoạt động trải nghiệm 4 thực tiễn

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

Câu 3: Đồng chí đánh giá như thế nào về công tác quản lý hoạt động giáo

dục truyền thống lịch sử địa phương của nhà trường?

Mức độ thực hiện

Rất

Không

STT

Nội dung đánh giá

Thường

Thỉnh

thường

bao

xuyên

thoảng

xuyên

giờ

Quản lý lập kế hoạch thực hiện hoạt động giáo dục

I

truyền thống lịch sử địa phương

Kế hoạch hoạt động năm học

1

Kế hoạch hoạt động trong tháng

2

Kế hoạch hoạt động trong tuần

3

Kế hoạch hoạt động trong ngày

4

Kế hoạch kiểm tra, đánh giá, điều chỉnh

5

nội dung hoạt động

Tổ chức thực hiện nội dung GD truyền thống lịch sử địa phương

II

truyền thống lịch sử địa phương

Tổ chức triển khai các văn bản chỉ đạo

1

thực hiện nội dung giáo dục truyền thống

lịch sử địa phương

Hướng dẫn xây dựng nội dung giáo dục

cũng như chỉ đạo quá trình tổ chức thực

hiện các nội dung giáo dục truyền thống

lịch sử địa phương thông qua việc lồng

2

ghép vào các môn học khác trên lớp cũng

như tổ chức các hoạt động giáo dục ngoài

giờ lên lớp đảm bảo nguyên tắc đồng tâm

phát triển và phù hợp với lứa tuổi học sinh

Chỉ đạo thay đổi, điều chỉnh, cập nhật các

3

nội dung giáo dục phù hợp với quan điểm

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

Mức độ thực hiện

Rất

Không

STT

Nội dung đánh giá

Thường

Thỉnh

thường

bao

xuyên

thoảng

xuyên

giờ

chỉ đạo của cấp trên và phù hợp với yêu

cầu của thực tiễn

Tổ chức hội thảo, sinh hoạt chuyên môn

để phổ biến, nâng cao kiến thức và kĩ năng

4

tổ chức hoạt động giáo dục truyền thống

lịch sử địa phương cho giáo viên

III Chỉ đạo triển khai hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương

Chỉ đạo các bộ phận triển khai kế hoạch

tổ chức hoạt động giáo dục dục truyền

1

thống LSĐP.

Chỉ đạo việc phối hợp chặt chẽ giữa các

lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà

2

trường tổ chức giáo dục truyền thống

LSĐP cho HS

Chỉ đạo xây dựng các quy định về giáo

dục truyền thống LSĐP (về theo dõi,

3

kiểm tra, đánh giá xếp loại, khen thưởng, kỉ luật) cho học sinh.

Chỉ đạo việc đổi mới phương pháp, hình

4

thức tổ chức hoạt động giáo dục theo hướng phát huy tính tích cực của HS

5

Chỉ đạo việc đầu tư trang thiết bị, tận dụng các nguồn kinh phí từ nhà trường, gia đình HS và các lực lượng xã hội (xã hội hóa giáo dục) dành cho việc giáo

dục giáo dục truyền thống LSĐP

IV Quản lý kiểm tra, đánh giá hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

Mức độ thực hiện

Rất

Không

STT

Nội dung đánh giá

Thường

Thỉnh

thường

bao

xuyên

thoảng

xuyên

giờ

1 Kiểm tra việc xây dựng kế hoạch hoạt động

2 Kiểm tra việc tổ chức các hoạt động

Kiểm tra cơ sở vật chất, trang thiết bị

3

phục vụ hoạt động

4 Kiểm tra hoạt động đánh giá học sinh

Kiểm tra công tác phối kết hợp với phụ

huynh và các lực lượng giáo dục khác

5

trong tổ chức hoạt động GD

6 Kiểm tra hồ sơ, sổ sách

7 Thực hiện công tác kiểm tra lại

Điều chỉnh việc hoạt động giáo dục sau

8

kiểm tra, đánh giá

Câu 4: Đồng chí đánh giá mức độ ảnh hưởng của các yếu tố dưới đây đến

công tác quản lý hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương như

thế nào?

Mức độ ảnh hưởng

Không Rất STT Các yếu tố ảnh hưởng Ảnh Bình ảnh ảnh hưởng thường hưởng hưởng

1 Cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học

Sự ủng hộ của phụ huynh học sinh và 2 các lực lượng giáo dục khác

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

Mức độ ảnh hưởng

Rất Không STT Các yếu tố ảnh hưởng Ảnh Bình ảnh ảnh hưởng thường hưởng hưởng

3 Trình độ, năng lực hiểu biết của GV

4 Nhận thức của CBQL nhà trường

5 Công tác chỉ đạo, kiểm tra của các cấp

Kinh nghiệm, trình độ, năng lực quản 6 lý của CBQL

7 Lòng yêu nghề của CBQL và GV

Sự linh hoạt, sáng tạo trong chỉ đạo, 8 điều hành hoạt động của CBQL và GV

Câu 5: Đồng chí đánh giá kết quả hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử

địa phương là:

Tốt □

Khá □

□ Bình thường

□ Không tốt

Xin đồng chí vui lòng cho biết một số thông tin cá nhân

 Nơi công tác …………………………………………………………….

 Chức vụ hiện tại…………………………………………………………

 Trình độ chuyên môn……………………………………………………

 Thâm niên công tác………………………………………….…………..

Xin chân thành cảm ơn đồng chí!

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

PHỤ LỤC 2 PHIẾU TRƯNG CẦU Ý KIẾN (Dành cho học sinh lớp 4, 5)

Câu 1: Ở trường em những nội dung truyền thống lịch sử địa phương nào dưới đây đã được các thầy cô giáo dục cho học sinh, mức độ thực hiện?

Mức độ thực hiện

STT

Bình

Không

Nội dung giáo dục truyền thống lịch sử địa phương

Tốt

Khá

thường

tốt

Kiến thức cơ bản về các danh nhân của địa

phương (Nguyễn Trãi; Chu Văn An;

1

Nguyễn Thị Duệ; Trần Hưng Đạo, Phạm Sư Mệnh, Mạc Đĩnh Chi, Trần Nguyên Hãn…)

Di tích lịch sử văn hoá (Côn Sơn - Kiếp

2

Bạc; Đền thờ Chu Văn An, Đền thờ Bà Nguyễn Thị Duệ …

3 Các Danh lam thắng cảnh

Truyền thống đấu tranh kiên cường, bất

khuất của nhân dân; truyền thống khoa

4

cử..

Câu 2: Để giáo dục truyền thống lịch sử địa phương cho HS, các thầy ccoo giáo ở trường em đã sử dụng phương pháp và con đường giáo dục nào dưới đây, mức độ thực hiện?

Mức độ thực hiện

STT

Nội dung đánh giá

Thường

Thỉnh

Không

xuyên

thoảng

bao giờ

Rất thường xuyên

I

Các phương pháp giáo dục truyền thống lịch sử địa phương

1 Phương pháp giảng giải

2 Phương pháp kể chuyện

3 Phương pháp nêu gương

4 Phương pháp làm việc nhóm

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn

Mức độ thực hiện

Rất

STT

Nội dung đánh giá

Thường xuyên

Thỉnh thoảng

Không bao giờ

5 Phương pháp nêu vấn đề

thường xuyên

6 Phương pháp tự trải nghiệm

7 Phương pháp đóng vai

II

Con đường giáo dục truyền thống lịch sử địa phương

Tổ chức dạy học trên lớp theo hướng lồng

1

ghép, tích hợp nội dung giáo dục truyền tống lịch sử địa phương trong chương trình dạy

học thông qua các môn học chiếm ưu thế

2 Tổ chức các hoạt động ngoại khóa môn học

3 Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp

4 Tổ chức các hoạt động trải nghiệm thực tiễn

Câu 3: Em có thích hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương không?

Rất thích □

Thích □

Bình thường □

Không thích □

Vì sao: ……………………………………………………………………

……………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………

Chân thành cảm ơn em!