Luận văn Thạc sĩ Khoa học giáo dục: Quản lý hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 ở các trường tiểu học thành phố Thái Nguyên

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

NGUYỄN THANH MAI

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM

TRONG DẠY HỌC MÔN LỊCH SỬ VÀ ĐỊA LÝ LỚP 4,5

Ở CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC THÀNH PHỐ THÁI NGUYÊN

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

THÁI NGUYÊN - 2020

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

NGUYỄN THANH MAI

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM

TRONG DẠY HỌC MÔN LỊCH SỬ VÀ ĐỊA LÝ LỚP 4,5

Ở CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC THÀNH PHỐ THÁI NGUYÊN

Ngành: Quản lý giáo dục

Mã số: 8 14 01 14

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Người hướng dẫn khoa học: TS Dương Thị Nga

THÁI NGUYÊN - 2020

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan các số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn này là

hoàn toàn trung thực, chưa được sử dụng và công bố trong bất kỳ công trình

nào khác.

Thái Nguyên, tháng năm 2020

Tác giả

Nguyễn Thanh Mai

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

LỜI CẢM ƠN

Đầu tiên em xin bày tỏ sự kính trọng và lòng biết ơn sâu sắc đến cô giáo

- TS. Dương Thị Nga, người thầy đã tận tình giúp đỡ, định hướng khoa học và

luôn động viên, khích lệ em hoàn thành luận văn.

Em xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến Ban Giám hiệu, tập thể các thầy, cô

giáo Khoa Tâm lý - Giáo dục; Phòng Đào tạo trường Đại học Sư phạm Thái

Nguyên đã trực tiếp giảng dạy, định hướng trong quá trình học tập và nghiên cứu.

Tôi xin chân thành cảm ơn Phòng Giáo dục Đào tạo thành phố Thái

Nguyên, Ban Giám hiệu các trường mầm non, cán bộ quản lý, giáo viên trường

mầm non thành phố Thái Nguyên đã giúp đỡ, chia sẻ, cung cấp cho tôi nhiều tư

liệu, thông tin cũng như đóng góp cho tôi nhiều ý kiến quý báu để hoàn thành

luận văn này.

Cuối cùng, xin cảm ơn những người thân trong gia đình, bạn bè,

đồng nghiệp đã quan tâm, tạo điều kiện tốt nhất cho tôi hoàn thành luận văn.

Trong quá trình học tập, nghiên cứu, mặc dù bản thân đã có nhiều

cố gắng, tâm huyết và trách nhiệm, song luận văn không thể tránh khỏi

những thiếu sót. Kính mong các thầy giáo, cô giáo và các bạn đồng nghiệp chỉ

dẫn, góp ý.

Xin chân thành cảm ơn!

Thái Nguyên, tháng năm 2020

Tác giả

Nguyễn Thanh Mai

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

MỤC LỤC

Lời cam đoan ........................................................................................................ i

Lời cảm ơn ........................................................................................................... ii

Mục lục ............................................................................................................... iii

Danh mục các từ viết tắt ..................................................................................... iv

Danh mục các bảng .............................................................................................. v

MỞ ĐẦU ............................................................................................................. 1

1. Lý do chọn đề tài ............................................................................................. 1

2. Mục đích nghiên cứu ....................................................................................... 2

3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu ................................................................. 3

4. Giả thuyết khoa học ......................................................................................... 3

5. Nhiệm vụ nghiên cứu ...................................................................................... 3

6. Phạm vi giới hạn nghiên cứu ........................................................................... 3

7. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................. 4

8. Cấu trúc luận văn ............................................................................................. 5

Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TRẢI

NGHIỆM TRONG DẠY HỌC MÔN LỊCH SỬ VÀ ĐỊA LÝ LỚP 4,5

Ở CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC ......................................................................... 6

1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề....................................................................... 6

1.1.1. Các nghiên cứu nước ngoài ....................................................................... 6

1.1.2. Các nghiên cứu ở Việt Nam ...................................................................... 8

1.2. Một số khái niệm cơ bản ............................................................................ 12

1.2.1. Quản lý ..................................................................................................... 12

1.2.2. Hoạt động trải nghiệm ............................................................................. 13

1.2.3. Hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý 4,5 ........... 14

1.2.4. Quản lý hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và Địa

lý 4,5 .................................................................................................................. 15

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

1.3. Một số vấn đề về hoạt động hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn

Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 ở trường tiểu học ...................................................... 15

1.3.1. Vai trò, ý nghĩa của hoạt động hoạt động trải nghiệm trong dạy học

môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 ở trường tiểu học .............................................. 15

1.3.2. Đặc điểm tâm sinh lý học sinh lớp 4,5 .................................................... 17

1.3.3. Mục tiêu hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý

lớp 4,5 ................................................................................................................ 19

1.2.4. Nội dung của hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và

Địa lý lớp 4,5 ..................................................................................................... 21

1.3.5. Hình thức tổ chức hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Lịch sử

và Địa lý lớp 4,5 ................................................................................................ 22

1.3.6. Các lực lượng giáo dục tham gia để tổ chức hoạt động trải nghiệm

trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 ở trường tiểu học ....................... 25

1.4. Quản lý hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý

lớp 4,5 ở trường tiểu học ................................................................................... 26

1.4.1. Lập kế hoạch tổ chức hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Lịch

sử và Địa lý lớp 4,5 ở trường tiểu học ............................................................... 26

1.4.2. Tổ chức thực hiện hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Lịch sử

và Địa lý lớp 4,5 ở trường tiểu học .................................................................... 28

1.4.3. Chỉ đạo thực hiện hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Lịch sử

và Địa lý lớp 4,5ở trường tiểu học ..................................................................... 29

1.4.4. Kiểm tra, đánh giá thực hiện hoạt động trải nghiệm trong dạy học

môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 ở trường tiểu học .............................................. 31

1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động trải nghiệm trong dạy học

môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 ở trường tiểu học .............................................. 32

1.5.1. Các yếu tố chủ quan ................................................................................. 32

1.5.2. Các yếu tố khách quan ............................................................................. 35

Tiểu kết chương 1 .............................................................................................. 37

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

Chương 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM

TRONG DẠY HỌC MÔN LỊCH SỬ VÀ ĐỊA LÝ LỚP 4,5 Ở CÁC

TRƯỜNG TIỂU HỌC THÀNH PHỐ THÁI NGUYÊN ............................. 38

2.1. Một vài nét về khách thể khảo sát .............................................................. 38

2.1.1. Các trường tiểu học trên địa bàn thành phố Thái Nguyên ...................... 38

2.1.2. Mục đích khảo sát, nội dung và phương pháp khảo sát .......................... 39

2.2. Thực trạng hoạt động trải nghiệm môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 cho

học sinh các trường Tiểu học thành phố Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên ....... 40

2.2.1. Nhận thức của CBQL, GV về vai trò, ý nghĩa của hoạt động trải

nghiệm trong dạy học môn Lịch sử lớp 4,5 ....................................................... 40

2.2.2. Thực trạng thực hiện mục tiêu của hoạt động trải nghiệm trong dạy

học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 .................................................................... 42

2.2.3. Thực trạng nội dung hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Lịch

sử và Địa lý lớp 4,5 ............................................................................................ 44

2.2.4. Thực trạng hình thức tổ chức hoạt động trải nghiệm trong dạy học

môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 ........................................................................... 48

2.2.5. Thực trạng các lực lượng giáo dục tham gia tổ chức hoạt động trải

nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 ....................................... 52

2.3. Thực trạng quản lý hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và

Địa lý lớp 4,5 cho học sinh ở các trường tiểu học thành phố Thái Nguyên ............ 53

2.3.1. Thực trạng lập kế hoạch tổ chức hoạt động trải nghiệm trong dạy học

môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 ........................................................................... 53

2.3.2. Thực trạng tổ chức hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Lịch sử

và Địa lý lớp 4,5 ................................................................................................ 56

2.3.3. Thực trạng chỉ đạo thực hiện hoạt động trải nghiệm trong dạy học

môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 ........................................................................... 58

2.3.4. Thực trạng kiểm tra, đánh giá thực hiện hoạt động trải nghiệm trong

dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 ............................................................. 59

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

2.4. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động trải nghiệm trong dạy

học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 .................................................................... 62

Tiểu kết chương 2 .............................................................................................. 64

Chương 3: CÁC BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TRẢI

NGHIỆM TRONG DẠY HỌC MÔN LỊCH SỬ VÀ ĐỊA LÝ LỚP 4,5

Ở CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC THÀNH PHỐ THÁI NGUYÊN ............... 65

3.1. Nguyên tắc đề xuất biện pháp .................................................................... 65

3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính mục tiêu .......................................................... 65

3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa ............................................................ 65

3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống .......................................................... 66

3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi, tính hiệu quả ...................................... 66

3.2. Các biện pháp quản lý hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Lịch

sử và Địa lý lớp 4,5 ở các trường tiểu học thành phố Thái Nguyên ................. 66

3.2.1. Tổ chức nâng cao nhận thức cho cán bộ quản lý, giáo viên và các lực

lượng xã hội về tổ chức hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Lịch sử

và Địa lý lớp 4,5 ở các trường tiểu học ............................................................. 66

3.2.2. Chỉ đạo xây dựng kế hoạch thực hiện hoạt động trải nghiệm trong

dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 cho học sinh đúng quy định và phù

hợp với điều kiện thực tiễn của trường tiểu học ................................................ 70

3.2.3. Chỉ đạo việc xây dựng quy trình thiết kế hoạt động trải nghiệm trong

dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 cho học sinh tiểu học .......................... 72

3.3.4. Chỉ đạo việc đổi mới và đa dạng hóa các hình thức tổ chức HĐTN

trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 .................................................... 74

3.2.5. Tổ chức bồi dưỡng nâng cao năng lực tổ chức HĐTN trong dạy học

môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 cho GV các trường tiểu học ............................. 77

3.2.6. Đổi mới kiểm tra, giám sát, đánh giá kết quả của hoạt động trải

nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và Địa lớp 4,5 ở trường tiểu học .............. 79

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

3.2.7. Tăng cường các điều kiện phục vụ tổ chức tổ chức hoạt động trải

nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 cho học sinh .................. 81

3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp ................................................................. 83

3.4. Khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp đề xuất ...... 83

3.4.1. Mục tiêu ................................................................................................... 83

3.4.2. Nội dung, phương pháp, đối tượng khảo sát ........................................... 84

3.4.3. Đối tượng khảo nghiệm ........................................................................... 84

3.4.4. Kết quả khảo nghiệm ............................................................................... 84

Tiểu kết chương 3 .............................................................................................. 89

KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ................................................................. 90

TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................... 94

PHỤ LỤC

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

CBQL Cán bộ quản lý

GDĐT Giáo dục đào tạo

GV Giáo viên

HĐTN Hoạt động trải nghiệm

HS Học sinh

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 2.1. Tổng số lớp và số học sinh tại các trường tiểu học năm học

2019-2020 ........................................................................................ 38

Bảng 2.2. Nhận thức của CBQL, GV về vai trò, ý nghĩa của hoạt động trải

nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 ..................... 41

Bảng 2.3. Thực trạng thực hiện mục tiêu của hoạt động trải nghiệm trong

dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 ............................................ 42

Bảng 2.4. Thực trạng nội dung của hoạt động trải nghiệm trong dạy học

môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 ......................................................... 45

Bảng 2.5. Thực trạng hình thức tổ chức hoạt động trải nghiệm trong dạy

học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 .................................................. 49

Bảng 2.6. Thực trạng hình thức tổ chức hoạt động trải nghiệm trong dạy

học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 .................................................. 52

Bảng 2.7. Thực trạng lập kế hoạch tổ chức hoạt động trải nghiệm trong dạy

học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 .................................................. 54

Bảng 2.8. Thực trạng tổ chức hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn

Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 ................................................................. 56

Bảng 2.9. Thực trạng chỉ đạo thực hiện hoạt động trải nghiệm trong dạy

học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 .................................................. 58

Bảng 2.10. Thực trạng kiểm tra, đánh giá thực hiện hoạt động trải nghiệm

trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 .................................. 60

Bảng 2.11. Mức độ ảnh hưởng của các yếu tố đến quản lý hoạt động trải

nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 ..................... 62

Bảng 3.1. Kết quả khảo nghiệm tính cần thiết của các biện pháp đề xuất ........ 84

Bảng 3.2. Kết quả khảo nghiệm tính khả thi của các biện pháp đề xuất ........... 87

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

Nghị quyết Hội nghị số 29-NQ/TW ngày 04 tháng 11 năm 2013 của

Trung ương 8 khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo chỉ ra

rằng "Chuyển mạnh quá trình giáo dục từ chủ yếu trang bị kiến thức sang phát

triển toàn diện năng lực và phẩm chất người học" [2]. Các năng lực của HS

gồm năng lực chuyên biệt và năng lực chung được chú trọng phát triển trong

quá trình trải nghiệm.

Hoạt động trải nghiệm và Hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp là hoạt

động giáo dục do nhà giáo dục định hướng, thiết kế và hướng dẫn thực hiện,

tạo cơ hội cho học sinh tiếp cận thực tế, thể nghiệm các cảm xúc tích cực, khai

thác những kinh nghiệm đã có và huy động tổng hợp kiến thức, kĩ năng của các

môn học để thực hiện những nhiệm vụ được giao hoặc giải quyết những vấn đề

của thực tiễn đời sống nhà trường, gia đình, xã hội phù hợp với lứa tuổi; thông

qua đó, chuyển hoá những kinh nghiệm đã trải qua thành tri thức mới, hiểu biết

mới, kĩ năng mới góp phần phát huy tiềm năng sáng tạo và khả năng thích ứng

với cuộc sống, môi trường và nghề nghiệp tương lai.

Ở cấp tiểu học, nội dung Hoạt động trải nghiệm tập trung vào các hoạt

động khám phá bản thân, hoạt động rèn luyện bản thân, hoạt động phát triển

quan hệ với bạn bè, thầy cô và người thân trong gia đình. Các hoạt động xã hội

và tìm hiểu một số nghề nghiệp gần gũi với học sinh cũng được tổ chức thực

hiện với nội dung, hình thức phù hợp với lứa tuổi. Môn học Lịch sử và Địa lý

4,5 có nội dung cốt lõi bao gồm các mạch kiến thức và kĩ năng cơ bản, thiết

yếu về Lịch sử và Địa lý đáp ứng các yêu cầu cần đạt về phẩm chất và năng lực

của HS ở từng lớp học. Đặc trưng môn học là tích hợp liên môn gắn với thực

tiễn đời sống và cung cấp tri thức cho HS về lịch sử, truyền thống đấu tranh

dựng nước và giữ nước của dân tộc, vì vậy 2 môn học này là điều kiện thuận

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

lợi để vận dụng và tổ chức HĐTN vào quá trình dạy học. Tích hợp 2 môn học

này không chỉ ở nội dung mà còn cả trong phương pháp, cách thức tổ chức hoạt

động: trong tổ chức giáo dục về lịch sử tích hợp giáo dục về địa lý. Chính vì

vậy, tổ chức các HĐTN môn Lịch sử và Địa lý phù hợp với kinh nghiệm, năng

lực nhận thức, khả năng khả năng tiếp nhận của HS ở mỗi lớp học để bồi dưỡng

HS tình yêu quê hương đất nước và phát triển về năng lực.

Đứng ở góc độ nhà quản lý, quản lý hoạt động trải nghiệm trong dạy học

môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 cho HS ở các trường tiểu học thành phố Thái

Nguyên là một bài toán đổi mới giáo dục được giải quyết bởi chủ thể quản lý

và đối tượng quản lý. Do vậy, việc nghiên cứu thực trạng tổ chức hoạt động trải

nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 cho HS các trường tiểu

học ở thành phố Thái Nguyên là hết sức cần thiết. Bởi trong quá trình khảo sát

thực trạng, việc đề xuất các biện pháp có hiệu quả để khắc phục những hạn chế,

khó khăn, giải quyết những vấn đề đặt ra không chỉ nâng cao chất lượng công

tác dạy học bộ môn, nâng cao kiến thức cơ bản của chủ đề học tập mà còn giúp

học sinh lĩnh hội kiến thức mới qua trải nghiệm, từ đó nâng cao hiệu quả hoạt

động giáo dục và đào tạo của nhà trường.

Vẫn còn khoảng trống nghiên cứu trong quản lý hoạt động trải nghiệm

trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 hiện nay như việc lập kế hoạch, tổ

chức thực hiện kế hoạch, vai trò của giáo viên và hiệu trưởng… Chính vì vậy

tác giả chọn đề tài: “Quản lý hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Lịch

sử và Địa lý lớp 4,5 ở các trường tiểu học thành phố Thái Nguyên”.

2. Mục đích nghiên cứu

Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực trạng quản lý hoạt động trải

nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 ở các trường tiểu học, đề

xuất một số biện pháp quản lý nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động trải nghiệm

trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 ở các trường tiểu học.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu

3.1. Khách thể nghiên cứu

Hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 ở các

trường tiểu học.

3.2. Đối tượng nghiên cứu

Biện pháp quản lý hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và

Địa lý lớp 4,5 ở các trường tiểu học thành phố Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên.

4. Giả thuyết khoa học

Hiện nay hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp

4,5 ở các trường tiểu học còn tồn tại nhiều hạn chế về nội dung, hình thức tổ

chức, chưa có sự phối hợp giữa các lực lượng giáo dục. Mặt khác, công tác quản

lý trải nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 ở các trường tiểu học

còn nhiều bất cập trong khâu lập kế hoạch, tổ chức thực hiện, chỉ đạo thực hiện

và kiểm tra, đánh giá. Nếu đề xuất các quản lý hoạt động trải nghiệm trong dạy

học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 ở các trường tiểu học thì sẽ nâng cao hiệu quả

quản lý hoạt động này.

5. Nhiệm vụ nghiên cứu

5.1. Xây dựng cơ sở lý luận về quản lý hoạt động trải nghiệm trong dạy

học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 ở các trường tiểu học.

5.2. Khảo sát thực trạng quản lý hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn

Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 ở các trường tiểu học thành phố Thái Nguyên.

5.3. Đề xuất biện pháp quản lý hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn

Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 ở các trường tiểu học thành phố Thái Nguyên.

6. Phạm vi giới hạn nghiên cứu

6.1. Giới hạn vấn đề nghiên cứu

Đề tài đi sâu nghiên cứu các biện pháp quản lý của Hiệu trưởng đối với

hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 ở các trường

tiểu học thành phố Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

6.2. Giới hạn đối tượng khảo sát

Đề tài khảo sát đối với các CBQL, GV một số trường tiểu học trên địa

bàn thành phố Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên với số lượng 20 CBQL, 55 GV

tại các trường tiểu học: Cam Giá, Nha Trang, Gia Sàng, Nguyễn Viết Xuân,

Độc Lập, Tân Cương, Lương Ngọc Quyến, Nguyễn Huệ, Tân Lập, Phúc Trìu.

7. Phương pháp nghiên cứu

7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận

Sử dụng các phương pháp phân tích, tổng hợp, hệ thống hóa và khái quát

hóa các vấn đề về lý luận và trên cơ sở tổng hợp các vấn đề lý luận từ các tài

liệu, giáo trình, luận văn, luận án…để tiến hành phân tích, khái quát hóa các

vấn đề lý luận có liên quan đến phạm vi nghiên cứu của đề tài.

7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn

- Phương pháp quan sát: Quan sát hoạt động trải nghiệm trong dạy học

môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 ở các trường tiểu học và quản lý trải nghiệm

trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 ở các trường tiểu học thành phố

Thái Nguyên.

- Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi: Phiếu trưng cầu gồm các câu hỏi

đóng/mở về vấn đề quản lý trải nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp

4,5 ở các trường tiểu học. Đối tượng khảo sát là giáo viên, cán bộ quản lý. Mục

đích chủ yếu là thu thập các số liệu nhằm xác định thực trạng quản lý trải

nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 ở các trường tiểu học, phân

tích những ưu điểm, hạn chế thực trạng này. Đây là phương pháp chính sử dụng

trong đề tài.

- Phỏng vấn trực tiếp cán bộ quản lý, giáo viên, học sinh nhằm bổ sung

cho kết quả điều tra bằng phiếu hỏi.

- Phương pháp xin ý kiến chuyên gia nhằm khảo nghiệm tính hiệu quả,

tính khả thi của các biện pháp đề xuất.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

7.3. Phương pháp xử lý số liệu

Dùng thống kê toán học để xử lý các kết quả nghiên cứu.

8. Cấu trúc luận văn

Ngoài phần Mở đầu, Kết luận và khuyến nghị, Danh mục tài liệu tham

khảo, Phụ lục, nội dung luận văn gồm 3 chương:

Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động trải nghiệm trong dạy học

môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 ở các trường tiểu học

Chương 2: Thực trạng quản lý hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn

Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 ở các trường tiểu học thành phố Thái Nguyên

Chương 3: Các biện pháp quản lý hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn

Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 ở các trường tiểu học thành phố Thái Nguyên

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

Chương 1

CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM

TRONG DẠY HỌC MÔN LỊCH SỬ VÀ ĐỊA LÝ LỚP 4,5

Ở CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC

1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề

1.1.1. Các nghiên cứu nước ngoài

Nghiên cứu về quá trình học tập dựa vào trải nghiệm có lịch sử phát triển lâu

dài trên thế giới. Nhà tâm lý học người Nga L.S Vugotsky trong các nghiên cứu

của mình khẳng định phải học tập dựa trên những kinh nghiệm mà bản thân đã thu

thập được từ trước. Nhà giáo dục cho rằng, mỗi cá nhân, mỗi con người thông qua

các trải nghiệm sẽ tự mình tích lũy kinh nghiệm, điều chỉnh, phát triển làm cho các

kinh nghiệm ấy dần được phong phú hơn. Nếu biết phát huy những kinh nghiệm ấy

con người có thể vượt qua các khó khăn trong cuộc sống (dẫn theo [25]).

Cuốn sách “Phương pháp tiếp cận lớp học đồng ruộng” của tổ chức Liên

hợp quốc (FAO) năm 2010 đã đề cập đến việc dạy học trên cánh đồng cho

người nông dân ở vùng Đông Phi. Nội dung cuốn sách đề cập đến việc dạy

nghề nông nghiệp dựa trên kinh nghiệm của người nông dân và các lớp học

được tổ chức tại nơi làm việc với hình thức nhóm, thảo luận, trao đổi kinh

nhiệm để giải quyết vấn đề dưới sự hướng dẫn của kĩ thuật viên.

Ở Trung Quốc đòi hỏi giáo dục phải đào tạo những con người có tình

yêu với Tổ quốc xã hội chủ nghĩa, có năng lực thích ứng với đời sống xã hội,

tham gia lao động xã hội và không ngừng trau đồi, tiếp thu tri thức mới, có tinh

thần trách nhiệm. Do vậy, Trung Quốc đã triển khai chương trình hoạt động

ngoài giờ lên lớp, coi hoạt động này là bộ phận hữu cơ của chương trình giáo

dục phổ thông. Chương trình được “thiết kế dựa vào kế hoạch chương trình do

Bộ giáo dục xây dựng và quán triệt yêu cầu của mục tiêu đào tạo, thể hiện hàm

nghĩa bản chất và đặc điểm của chương trình hoạt động và phù hợp với tình

hình thực tế của từng trường, từng địa phương” [dẫn theo 8].

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

Ở Australia, hoạt động giáo dục ngoài trời được coi là môn học trong

chương trình giáo dục, được thực hiện xuyên suốt từ mẫu giáo đến cuối cấp học

THPT. Hoạt động này có sự kết hợp cùng các môn học khác như Giáo dục thể

chất và Sức khỏe, Địa lý, Lịch sử, tiếng Anh…, thông qua đó HS hình thành ý

thức tự lực, sự gắn kết với bạn bè, sự lãnh đạo. Hoạt động giáo dục trải nghiệm

được thực hiện đồng thời với các chương trình môn học ở nhà trường, góp phần

vào sự phát triển toàn diện HS.

Chương trình giáo dục trải nghiệm của Hàn Quốc gồm bốn nhóm hoạt

động chính: Hoạt động độc lập, hoạt động câu lạc bộ, hoạt động tình nguyện,

hoạt động định hướng. Về hoạt động cụ thể trong từng nhóm, các trường ở Hàn

Quốc lựa chọn và tổ chức thực hiện một cách linh hoạt để phù hợp với HS từng

cấp học và điều kiện kinh tế - xã hội. Trong đó, hoạt động trải nghiệm coi trọng

các hoạt động thực tiễn mang tính tự chủ của HS, do vậy, ở Hàn Quốc, khi GV

và HS cùng tham gia bàn bạc và nêu ý kiến hoặc tự HS xây dựng kế hoạch và

phân chia công việc.

Trong lĩnh vực GD và đào tạo, có thể kể đến công trình nghiên cứu sau:

“Phong cách học tập và không gian học: Tăng cường học tập trải nghiệm trong

GD đại học” (Learning Styles and 13 Learning Spaces: Enhancing Experiential

Learning in Higher Education) (2005) của Kolb, KY, Kolb, DA: Các tác giả đã

giới thiệu khái niệm về “không gian học tập như là một khuôn khổ cho sự hiểu

biết giữa việc học tập của HS và môi trường thực tiễn, minh họa việc học tập

trong khuôn khổ sử dụng một không gian nhất định và trình bày các nguyên tắc

cho việc tăng cường học tập trải nghiệm trong giáo dục đại học.

Vào cuối thế kỉ XX, các tác giả Guy Brauseau, Claude Comiti… của

viện đào tạo GV (IUFM) ở Gremnoble (Pháp) đã đưa ra cấu trúc dạy học gồm

4 yếu tố: “người dạy - người học - nội dung - môi trường”. Trong đó môi

trường là yếu tố quan trọng nhất, ở đó GV tạo ra những tình huống dạy học,

còn HS dựa trên kinh nghiệm đã có tham gia giải quyết tình huống thực tế để từ

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

đó hình thành tri thức. “Cơ chế tác động giữa vai trò chủ đạo của thầy và sự

tương tác kinh nghiệm của trò với môi trường góp phần thúc đẩy hoạt động của

trò” [11, tr6].

1.1.2. Các nghiên cứu ở Việt Nam

Nhóm tác giả Nguyễn Thị Liên, Nguyễn Thị Hằng, Tưởng Duy Hải, Đào

Thị Ngọc Minh đã cho ra mắt cuốn: “Tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo

trong nhà trường phổ thông”. Trong cuốn sách này, các tác giả đã tập trung vào

3 vấn đề: Hiểu thế nào về HĐTN; Đặc điểm cơ bản của HĐTN, trong đặc điểm

cơ bản của HĐTN con người được trực tiếp tham gia vào các mối quan hệ giao

lưu, dưới nhiều hình thức một cách tự giác; Con người có thể tự khám phá và

đánh giá năng lực bản thân thông qua sự thử nghiệm, thể nghiệm từ trong các

hoạt động thực tế; Con người là một phần của chu cảnh, một phần tử của bối

cảnh trải nghiệm, vì thế có môi trường để con người có thể được tương tác,

giao tiếp với nhau và tương tác với những đối tượng chung quanh của cuộc trải

nghiệm; Trong cuộc trải nghiệm, con người là chủ thể tích cực, chủ động và

sáng tạo; Kết quả của trải nghiệm là hình thành: “kinh nghiệm mới, tri thức mới,

năng lực mới, thái độ mới” [15]. Tổ chức HĐTN trong nhà trường phổ thông với

những nội dung hình thức, phương pháp, định hướng đánh giá tổ chức HĐTN.

Đặc biệt, cuốn sách đã trang bị cho cán bộ, GV phổ thông (tiểu học, trung học cơ

sở, trung học phổ thông) những kiến thức kĩ năng cơ bản về HĐTN. Vận dụng

thiết kế HĐTN trong một số bài học cụ thể, đây được coi là một nội dung rất có

giá trị thực tiễn cho GV khi vận dụng các thiết kế mẫu HĐTN theo các chủ đề

vào quá trình tổ chức HĐTN trong các môn học cụ thể.

Chương trình giáo dục phổ thông: Hoạt động trải nghiệm và hoạt động

trải nghiệm, hướng nghiệp Ban hành kèm theo Thông tư số 32/2018/TT-

BGDĐT ngày 26 tháng 12 năm 2018 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo

[7], đã nhấn mạnh hoạt động trải nghiệm và hoạt động trải nghiệm, hướng

nghiệp là hoạt động giáo dục do nhà giáo dục định hướng, thiết kế và hướng

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

dẫn thực hiện, tạo cơ hội cho học sinh tiếp cận thực tế, thể nghiệm các cảm xúc

tích cực, khai thác những kinh nghiệm đã có và huy động tổng hợp kiến thức,

kĩ năng của các môn học để thực hiện những nhiệm vụ được giao hoặc giải

quyết những vấn đề của thực tiễn đời sống nhà trường, gia đình, xã hội phù hợp

với lứa tuổi; thông qua đó, chuyển hoá những kinh nghiệm đã trải qua thành tri

thức mới, hiểu biết mới, kĩ năng mới góp phần phát huy tiềm năng sáng tạo và

khả năng thích ứng với cuộc sống, môi trường và nghề nghiệp tương lai. Năm

2018, hoạt động trải nghiệm được đưa vào chương trình giáo dục phổ thông -

Chương trình tổng thể. Chương trình đã xác định nội dung trải nghiệm của bậc

tiểu học được lồng ghép vào môn học và hoạt động trải nghiệm bắt buộc như:

Tiếng Việt, Toán, Đạo đức, Ngoại ngữ 1 (lớp 3,4,5); Tự nhiên và xã hội (lớp

1,2, 3); Lịch sử và địa lý (lớp 4,5); Khoa học (lớp 4,5); Tin học và công nghệ

(lớp 3,4,5); Giáo dục thể chất; Nghệ thuật; Hoạt động trải nghiệm. Nội dung

Chương trình được thiết kế thành các chủ đề; các em được lựa chọn học phần,

chủ đề phù hợp với nguyện vọng của bản thân và khả năng tổ chức của nhà

trường” [7].

Tác giả Võ Trung Minh trong luận án “Giáo dục môi trường dựa vào trải

nghiệm trong dạy học môn Khoa học ở Tiểu học” đã đánh giá vai trò quan

trọng của việc học tập dựa vào trải nghiệm, đánh giá thực trạng dạy học giáo

dục môi trường ở tiểu học hiện nay chủ yếu dựa vào phương pháp dạy học

truyền thống, dựa vào tranh ảnh và sách giáo khoa. Tác giả đã đề xuất các

nguyên tắc, nội dung, quy trình và điều kiện để thực hiện giáo dục môi trường

dựa vào trải nghiệm cho HS lớp 4, 5 trong môn Khoa học, đưa ra hướng dẫn rất

cụ thể về xây dựng mẫu một số kế hoạch giáo dục môi trường dựa vào trải

nghiệm [18].

Nhóm nghiên cứu hoạt động trải nghiệm dưới góc độ trải nghiệm sáng

tạo. Tiêu biểu là công trình của Đinh Thị Kim Thoa, nghiên cứu về hoạt động

trải nghiệm sáng tạo - Góc nhìn từ lý thuyết “học từ trải nghiệm”, trong đó

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

nhấn mạnh việc tổ chức hoạt động giáo dục trong trường học theo định hướng

phát triển năng lực của học sinh đã khai thác vai trò của hoạt động trải nghiệm

và các biện pháp tăng cường hoạt động trải nghiệm cho học sinh trong các

trường phổ thông [22]. Một loạt bài viết của tác giả Đinh Thị Kim Thoa về các

vấn đề như mục tiêu, nội dung chương trình và cách đánh giá của hoạt động trải

nghiệm sáng tạo. Bên cạnh đó tác giả cũng đã xác định mục tiêu, đề xuất nội

dung, các tiêu chí đánh giá mục tiêu năng lực hoạt động trải nghiệm sáng tạo

của học sinh phổ thông [23]; kỹ năng xây dựng các hoạt động trải nghiệm [24].

Nguyễn Thị Thế Bình trong bài viết “Tổ chức hoạt động trải nghiệm

trong dạy học lịch sử ở trường phố thông” đã nhấn mạnh tầm quan trọng của

việc tổ chức hoạt động trải nghiệm trong môn Lịch sử, tác giả đưa ra quy thiết

kế hoạt động trải nghiệm trong dạy học Lịch sử gồm các bước: Lập kế hoạch,

thiết kế hoạt động trải nghiệm, tổ chức HĐTN và đánh giá HĐTN, tác giả đi

đến kết luận “Để HĐTN trong dạy học Lịch sử đạt hiệu quả tốt, đòi hỏi GV bộ

môn phải không ngừng trau dồi kiến thức chuyên môn sâu, rộng, có nghiệp vụ

sư phạm vững vàng, biết vận dụng linh hoạt và sáng tạo các phương pháp,

phương tiện, kĩ thuật dạy học” [3].

Lê Thị Nga trong “Tổ chức hoạt động học tập trải nghiệm sáng tạo cho

hoc ̣ sinh trong dạy học Lịch sử địa phương ở trường THPT huyện Ba Vì – Hà

Nội” đã tổ chức quy trình tổ chức học tập trải nghiệm sáng tạo và một số hình

thức tổ chức như: Tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo bằng hình thức đóng

vai, Tổ chức hoạt động học tập trải nghiệm bằng phương pháp điều tra, khảo sát

địa phương, Tổ chức hoạt động học tập trải nghiệm bằng hình thức tham quan học

tập, Tổ chức hoạt động học tập trải nghiệm bằng hình thức dạy học dự án, Tổ chức

hoạt động học tập trải nghiệm bằng phương pháp tình huống [19].

Nguyễn Thị Dung (2019), trong luận án Hoạt động trải nghiệm trong

dạy học Tiếng Việt cho học sinh lớp 4, 5 [11] đã bổ sung lí luận về phương

pháp dạy học Tiếng Việt ở tiểu học qua việc lựa chọn, hệ thống những tri thức

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

quan trọng của HĐTN và đề xuất các yêu cầu, xây dựng quy trình, cách thức tổ

chức HĐTN vào thực tiễn dạy học tiếng Việt cho HS lớp 4, 5. Khẳng định khả

năng, hiệu quả của việc tổ chức HĐTN trong dạy học tiếng Việt giúp HS hiểu

và vận dụng được kiến thức vào quá trình học tập nhằm hướng tới phát triển

các phẩm chất, năng lực, đồng thời kích thích tính tích cực chủ động và hứng

thú học tập của HS, góp phần nâng cao chất lượng dạy học tiếng Việt.

Tác giả Nguyễn Văn Dần (2019) trong công trình Quản lý dạy học tiếng

Anh theo hướng trải nghiệm ở các trường trung học phổ thông huyện Phú Bình,

tỉnh Thái Nguyên [8] đã phân tích chất lượng hoạt động dạy và học môn Tiếng

Anh ở các trường trung học phổ thông huyện Phú Bình, tỉnh Thái Nguyên phụ

thuộc một phần vào sự trải nghiệm của học sinh, thực tế hiện nay dạy học tiếng

Anh theo hướng trải nghiệm cho học sinh còn tồn tại một số hạn chế như nhận

thức của giáo viên và học sinh về hoạt động trải nghiệm, quản lý lập kế hoạch,

tổ chức chỉ đạo trải nghiệm tiếng Anh và công tác kiểm tra, giám sát chưa

thường xuyên... Tác giả đã đề xuất một số biện pháp như: Xây dựng kế hoạch,

tổ chức dạy học tiếng Anh theo hướng trải nghiệm nhằm hình thành năng lực

giao tiếp và các kỹ năng nghe, nói, đọc, viết cho học sinh; Bồi dưỡng nâng cao

năng lực dạy học tiếng Anh theo hướng trải nghiệm của học sinh cho giáo viên

tiếng Anh; Chỉ đạo tổ chuyên môn hướng dẫn giáo viên thực hiện đổi mới đánh

giá kết quả học tập môn Tiếng Anh theo hướng trải nghiệm; Xây dựng cơ chế

giám sát, đánh giá dạy học tiếng Anh theo hướng trải nghiệm của giáo viên ở

các trường trung học phổ thông....góp phần nâng cao chất lượng dạy học tiếng

Anh ở các trường trung học phổ thông huyện Phú Bình theo hướng trải nghiệm.

Tác giả Phạm Minh Đức trong công trình Quản lí hoạt động trải nghiệm

ở trường phổ thông dân tộc nội trú THCS & THPT Bắc Quang, Hà Giang đã

phân tích thực trạng hoạt động trải nghiệm ở trường dân tộc nội trú THCS &

THPT Bắc Quang, Hà Giang đã được quan tâm thực hiện, tuy nhiên chưa đáp

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

ứng yêu yêu cầu đổi mới giáo dục và nhu cầu của học sinh hiện nay, vì vậy,

hiệu quả chưa cao, tác giả đã đề xuất các biện pháp như: Nâng cao nhận thức

cho CBQL và GV về vị trí, vai trò, tầm quan trọng của các HĐTN; Nâng cao

hiệu quả công tác quản lí của hiệu trưởng đối với các HĐTN; Phát triển chương

trình HĐTN phù hợp với điều kiện của nhà trường; Tổ chức bồi dưỡng năng

lực tổ chức HĐTN cho GV; Huy động các nguồn lực để tổ chức hoạt động trải

nghiệm cho học sinh…. góp phần nâng cao hoạt động trải nghiệm.

Như vậy, hoạt động trải nghiệm đã được nhiều nhà khoa học và nhiều tác

giả quan tâm nghiên cứu ở nhiều khía cạnh khác nhau. Các tác giả đã chỉ ra tầm

quan trọng của hoạt động trải nghiệm đồng thời đề xuất các biện pháp để quản

lý tốt hoạt động này. Tuy nhiên, còn rất ít công trình nghiên cứu về hoạt động

trải nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 cho học sinh tiểu học.

Vì vậy, chúng tôi nhận thấy cần tiếp tục nghiên cứu vấn đề này để nâng cao

chất lượng hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5

cho học sinh tiểu học.

1.2. Một số khái niệm cơ bản

1.2.1. Quản lý

Tác giả Nguyễn Quốc Chí và Nguyễn Thị Mỹ Lộc cho rằng: “Định nghĩa

quản lý một cách kinh điển nhất là: tác động có định hướng, có chủ đích của

chủ thể quản lý (người quản lý ) đến khách thể quản lý (người bị quản lý )

trong một tổ chức nhằm làm cho tổ chức vận hành và đạt được mục đích của tổ

chức” [16].

Tác giả Nguyễn Ngọc Quang quan niệm: “Quản lý là tác động có mục

đích, có kế hoạch của chủ thể quản lý đến tập thể những người lao động (khách

thể quản lý) nhằm thực hiện những mục tiêu dự kiến” [17, tr.34].

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

Vậy, Quản lý là sự tác động của chủ thể quản lý đến đối tượng và khách

thể quản lý có mục đích nhằm thay đổi trạng thái của đối tượng quản lý bằng

một hệ thống các biện pháp để đạt hiệu quả cao.

Từ khái niệm này cho thấy một số điểm cần chú ý sau:

- Thứ nhất, quản lý là hoạt động có mục đính, có định hướng của con

người.

- Hai là, hệ thống quản lý gồm có hai phân hệ: chủ thể và khách thể quản lý.

- Ba là, tác động quản lý thường mang tính tổng hợp bao gồm nhiều giải

pháp khác nhau.

1.2.2. Hoạt động trải nghiệm

Theo Chương trình giáo dục phổ thông: “Hoạt động trải nghiệm là hoạt

động giáo dục, trong đó, dưới sự hướng dẫn và tổ chức của nhà giáo dục, từng cá

nhân HS được trực tiếp hoạt động thực tiễn trong nhà trường hoặc xã hội, qua đó

phát triển tình cảm, đạo đức, phẩm chất nhân cách, các năng lực và tích lũy kinh

nghiệm riêng cũng như phát huy tiềm năng sáng tạo của mỗi cá nhân” [7, tr.9].

Theo tác giả Thái Văn Thành: Hoạt động trải nghiệm là các hoạt động

giáo dục bắt buộc, trong đó “học sinh dựa trên sự huy động tổng hợp kiến thức

và kỹ năng từ nhiều lĩnh vực giáo dục khác nhau để trải nghiệm thực tiễn đời

sống nhà trường, gia đình, xã hội, tham gia hoạt động hướng nghiệp và hoạt

động phục vụ cộng đồng dưới sự tổ chức và hướng dẫn của nhà giáo dục, qua

đó hình thành những phẩm chất chủ yếu, năng lực chung và một số năng lực

đặc thù của hoạt động này” [21, tr.69].

Theo tác giả luận văn, hoạt động trải nghiệm là hoạt động trong đó dưới

vai trò chủ đạo của giáo viên, học sinh được xâm nhập thực tiễn cuộc sống lao

động, học tập, hoạt động xã hội vv… qua đó hình thành phẩm chất nhân cách

và phát triển năng lực.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

Như vậy, hoạt động trải nghiệm là hoạt động được tổ chức phù hợp với

bản chất hoạt động của con người nhằm huy động vốn sống, vốn kinh nghiệm,

khả năng sáng tạo của học sinh trong giải quyết vấn đề thực tiễn và phát triển

năng lực cho học sinh.

1.2.3. Hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý 4,5

Hoạt động hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý

lớp 4,5 là hoạt động trong đó dưới vai trò chủ đạo của giáo viên, học sinh tự

giác tích cực thực hiện các nhiệm vụ học tập để hình thành năng lực chung và

năng lực đặc thù.

Hoạt động hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý

lớp 4,5 là một hình thức tổ chức dạy học mà ở đó học sinh tham gia vào môi

trường thực tiễn như tham quan, trải nghiệm thông qua chủ đề, hội thi, câu lạc

bộ môn học.. để hình thành các năng lực chung và năng lực đặc thù..

Như vậy, hoạt động hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và

Địa lý lớp 4,5 dưới sự tổ chức, hướng dẫn, hỗ trợ của GV, HS huy động tổng

hợp, vận dụng các kiến thức, kỹ năng, kinh nghiệm bản thân có được liên quan

đến môn lịch sử và địa lý để trải nghiệm, phân tích, khái quát hóa thành kiến

thức của bản thân và vận dụng để tìm hiểu về lịch sử, giải quyết các vấn đề

thực tiễn.

Đặc trưng của môn Lịch sử và Địa lý 4,5 thích hợp để tổ chức HĐTN:

Môn học Lịch sử và Địa lý 4,5 có nội dung cốt lõi bao gồm các mạch

kiến thức và kĩ năng cơ bản, thiết yếu về Lịch sử và Địa lý đáp ứng các yêu cầu

cần đạt về phẩm chất và năng lực của HS ở từng lớp học. Đặc trưng môn học là

tích hợp liên môn gắn với thực tiễn đời sống và cung cấp tri thức cho HS về

lịch sử, truyền thống đấu tranh dựng nước và giữ nước của dân tộc, vì vậy 2

môn học này là điều kiện thuận lợi để vận dụng và tổ chức HĐTN vào quá trình

dạy học. Tích hợp 2 môn học này không chỉ ở nội dung mà còn cả trong Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

phương pháp, cách thức tổ chức hoạt động: trong tổ chức giáo dục về lịch sử

tích hợp giáo dục về địa lý. Chính vì vậy, tổ chức các HĐTN môn Lịch sử và

Địa lý phù hợp với kinh nghiệm, năng lực nhận thức, khả năng khả năng tiếp

nhận của HS ở mỗi lớp học để bồi dưỡng HS tình yêu quê hương đất nước và

phát triển về năng lực.

1.2.4. Quản lý hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và Địa

lý 4,5

Từ khái niệm quản lý và khái niệm hoạt động trải nghiệm, hoạt động trải

nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 thì, quản lý hoạt động trải

nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 là những biện pháp tác

động có mục đích, có kế hoạch của chủ thể quản lý đến quá trình tổ chức hoạt

động hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 cho

học sinh tiểu học thông qua quá trình lập kế hoạch HĐTN, tổ chức thực hiện

HĐTN, chỉ đạo thực hiện và kiểm tra, đánh giá HĐTN nhằm hình thành kiến

thức, kỹ năng, thái độ cho học sinh qua đó phát triển nhân cách toàn diện cho

học sinh.

1.3. Một số vấn đề về hoạt động hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn

Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 ở trường tiểu học

1.3.1. Vai trò, ý nghĩa của hoạt động hoạt động trải nghiệm trong dạy học

môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 ở trường tiểu học

Theo Chương trình giáo dục phổ thông mới, đối với cấp tiểu học, “mục

tiêu hoạt động trải nghiệm hình thành cho học sinh thói quen tích cực trong

cuộc sống hằng ngày, chăm chỉ lao động; thực hiện trách nhiệm của người học

sinh ở nhà, ở trường và địa phương; biết tự đánh giá và tự điều chỉnh bản thân;

hình thành những hành vi giao tiếp, ứng xử có văn hoá; có ý thức hợp tác nhóm

và hình thành được năng lực giải quyết vấn đề” [7].

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

Môn Lịch sử và Địa lý có vai trò quan trọng trong chương trình giáo dục

tiểu học, giúp hình thành kiến thức khoa học và phát triển các năng lực học tập

của HS. Môn Lịch sử và Địa lý có vai trò giáo dục tình yêu quê hương, đất

nước và niềm tự hào về truyền thống dân tộc cho thế hệ sau. Đối với môn Lịch

sử có đặc trưng riêng như tính không lặp lại, tính quá khứ, tính hệ thống, tính

cụ thể, và thống nhất giữa lý luận và thực tiễn. Vì vậy, trong HĐTN môn Lịch

sử cần phải sinh động, cụ thể, tường minh, hấp dẫn để tạo hứng thú và hình

thành xúc cảm, tình cảm từ đó giáo dục phẩm chất và nhân cách cho HS.

Tổ chức HĐTN trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý góp phần cụ thể

hoá, làm sâu sắc, phong phú, sinh động kiến thức môn học; là cơ hội để HS rèn

luyện kĩ năng bộ môn. Đồng thời, bồi dưỡng cho HS tinh thần chủ động, ý thức

tự giác, trách nhiệm trong học tập và cuộc sống, say mê, hứng thú học tập bộ

môn. Qua đó, góp phần phát triển toàn diện phẩm chất và năng lực HS.

HĐTN trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý 4,5 ở trường tiểu học có ý

nghĩa hỗ trợ cho giáo dục nội khóa, cùng với các bài học ở trên lớp sẽ góp phần

thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ bộ môn, có tác dụng tích cực tới việc giáo

dưỡng, giáo dục và phát triển toàn diện HS.

Về kiến thức: Sau khi học môn Lịch sử và Địa lý 4,5 qua hoạt động trải

nghiệm, HS hiểu, nhớ các kiến thức cơ bản qua chủ đề trải nghiệm, có sự hiểu

biết ban đầu về những tri thức qua hoạt động trải nghiệm.

Về kĩ năng: HĐTN trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý 4,5 góp phần

phát triển khả năng quan sát, tìm tòi suy nghĩ, đặc biệt là khả năng tư duy đến

cao độ… HĐTN trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý 4,5 phải gắn liền với

thực tiễn, vì vậy, giúp nâng cao tính cộng đồng, tính tập thể, gắn kết HS lại với

nhau tạo nên sự đoàn kết, gắn bó, giúp đỡ nhau trong học tập.

HĐTN trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý 4,5, HS có điều kiện tiếp

xúc với thực tế, làm việc với tài liệu, tiếp xúc với các chuyên gia địa lý, nhân

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

chứng lịch sử…nhờ đó góp phần phát triển năng lực cho HS như: năng lực giao

tiếp ngôn ngữ, hợp tác, tư duy sáng tạo, công nghệ thông tin và truyền thông...

Về thái độ: HĐTN trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý 4,5 góp phần

giáo dục tư tưởng, tình cảm cho HS. Đó là lòng yêu quê hương, đất nước và

con người, lòng biết ơn với những con người có công lớn trong sự nghiệp đấu

tranh và bảo vệ Tổ quốc; giúp HS tăng cường sự hiểu biết, tiếp thu những giá

trị truyền thống tốt đẹp của dân tộc và của nhân loại; biết giữ gìn và phát huy

những giá trị vật chất và tinh thần của địa phương; hình thành cho HS lòng tự

tin, ý chí quyết tâm đạt kết quả cao trong học tập, lòng trung thực, tinh thần tập

thể, ý thức giúp đỡ nhau trong học tập, khắc phục chủ quan, tự mãn, ỷ lại tạo ra

tâm thế động lực tích cực cho người học, cho HS quen với việc làm có tính hệ

thống. Từ đó, hình thành những phẩm chất: sống yêu thương (thể hiện ở sự sẵn

sàng tham gia các hoạt động giữ gìn, bảo vệ đất nước, phát huy truyền thống

gia đình Việt Nam, các giá trị di sản văn hoá của quê hương, đất nước, tôn

trọng các nền văn hoá trên thế giới, yêu thương con người, biết khoan dung và

thể hiện yêu thiên nhiên, cuộc sống), sống tự chủ, sống trách nhiệm…

Cùng với môn khoa học, lịch sử và địa lý, trong chương trình tiểu học

trước đây là những phân môn của Tự nhiên và xã hội. Trong chương trình tiểu

học mới lịch sử và địa lý là hai phần của môn Lịch sử và địa lý vì vậy nó có

mối liên hệ khăng khít với nhau. Sự liên môn của môn lịch sử và địa lý càng

yêu cầu học sinh phải tiếp thu lượng kiến thức song hành.

1.3.2. Đặc điểm tâm sinh lý học sinh lớp 4,5

Lớp 4, 5 là thời điểm lý tưởng cho sự hoàn thiện kiến thức, kĩ năng,

giúp các em biết vận dụng kiến thức, kĩ năng để biểu đạt những suy nghĩ, cảm

xúc vào học tập, giao tiếp. Từ khoảng trời của gia đình, nhà trường trong những

mối quan hệ thầy cô, bạn bè, HS bước đến những chân trời mới của khát vọng,

khám phá và trả lời những câu hỏi về cuộc sống, các em háo hức với việc vận

dụng kiến thức tiếng Việt vào học tập, hình thành các phẩm chất, năng lực.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

Về nhận thức, các giác quan cảm giác, thị giác, thính giác, khứu giác, vị

giác, 43 xúc giác đang trong quá trình phát triển và hoàn thiện. Các em có mục

đích và phương hướng rõ ràng, các em bắt đầu biết lập kế hoạch và chủ động

tham gia vào các hoạt động, trên cơ sở đó GV có thể xây dựng các hoạt động

theo các mức độ phù hợp, kích thích cảm nhận, tri giác tích cực đồng thời giúp

HS hứng thú hơn với các HĐTN. HS có khả năng chuyển từ cụ thể sang tư duy

trừu tượng khái quát, đặc biệt tư duy ngôn ngữ cũng bắt đầu hình thành. Trí

tưởng tượng của HS lớp 4, 5 đã phát triển phong phú hơn so với giai đoạn đầu

tiểu học nhờ có bộ não phát triển và vốn kinh nghiệm ngày càng dầy dạn. Bên

cạnh đó các em luôn tìm sự gần gũi, yêu thương, chiều chuộng từ người lớn do

đó GV phải khéo léo hướng dẫn giúp các em nhận ra sự cần thiết của việc học,

nếu quá khắt khe hoặc lơi lỏng thiếu quan tâm, có thể sẽ gây ra cho các em

những ấn tượng lệch lạc về mặt tâm lý và ứng xử. HS cần được yêu thương,

chăm sóc ân cần, tinh tế, nhạy cảm, nắm bắt được mọi biểu hiện tích cực lẫn

tiêu cực ở các em, tránh gây cho trẻ sự mặc cảm, tự ti.

Nhu cầu giao tiếp ở HS lớp 4, 5 là một trong những nhu cầu quan trọng

giúp các em có thể trao đổi thông tin một cách dễ dàng, nhờ có giao tiếp mà

cảm giác, tri giác, tư duy, tưởng tượng của trẻ phát triển thông qua ngôn ngữ

nói và viết HS phát triển trí tuệ, thành thạo, tự tin trước mọi người. Tham gia

HĐTN là điều kiện tốt trong đời sống tinh thần của trẻ, giúp trẻ hình thành,

phát triển các phẩm chất, năng lực.

Đặc điểm tình cảm của HS lớp 4, 5 thiên cụ thể, khả năng kiềm chế cảm

xúc của trẻ còn non nớt, dễ xúc động và cũng dễ nổi giận, dễ khóc mà cũng

nhanh cười... có thể nói tình cảm của trẻ chưa bền vững, hay thay đổi tuy vậy

so với giai đoạn đầu tiểu học tình cảm của các em đã "người lớn" hơn rất nhiều.

Tổ chức các HĐTN hình thành và phát triển tình cảm của HS luôn kèm theo sự

phát triển năng khiếu, GV cần phát hiện và bồi dưỡng kịp thời mà không làm

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

thui chột năng khiếu của trẻ. Chính vì thế, việc dạy học thông qua các HĐTN

cần khéo léo, tế nhị để kích thích trẻ tích cực học tập.

1.3.3. Mục tiêu của hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và Địa

lý lớp 4,5

Môn Lịch sử và Địa lý ở cấp tiểu học hình thành, phát triển ở học sinh

năng lực lịch sử và địa lý với các thành phần: nhận thức khoa học lịch sử và

địa lý; tìm hiểu lịch sử và địa lý; vận dụng kiến thức, kĩ năng đã học; đồng

thời góp phần hình thành và pháttriển các năng lực chung:tự chủ và tự học, giao

tiếp và hợp tác, giải quyết vấn đề và sáng tạo.

Môn Lịch sử và Địa lý ở cấp tiểu học giúp học sinh khám phá thế giới

tự nhiên và xã hội xung quanh để bồi dưỡng lòng tự hào dân tộc, tình yêu thiên

nhiên, quê hương, đất nước; ý thức bảo vệ thiên nhiên, giữ gìn và phát triển các

giá trị văn hoá Việt Nam; tôn trọng sự khác biệt về văn hoá giữa các quốc gia

và dân tộc, từ đó góp phần hình thành và phát triển các phẩm chất yêu nước,

nhân ái, chăm chỉ, trung thực, trách nhiệm.

Môn Lịch sử và Địa lý theo hướng phát triển năng lực, góp phần hình

thành và phát triển các năng lực chung đã được nêu trong Chương trình giáo

dục phổ thông tổng thể, cụ thể là năng lực tự chủ và tự học thể hiện ở việc

khuyến khích và tạo điều kiện cho học sinh tự mình thực hiện những nhiệm vụ

được phân công khi học tập, tham quan; biết đặt ra các câu hỏi đơn giản, tự tìm

kiếm và phân tích nguồn thông tin, trả lời câu hỏi về lịch sử và địa lý ; Năng

lực giao tiếp và hợp tác thể hiện ở việc khuyến khích và hướng dẫn học sinh

diễn đạt rõ ràng ý kiến của mình, tự tin khi đưa ra ý kiến, trao đổi, thảo luận khi

có các quan điểm khác nhau; làm việc theo nhóm, chia sẻ suy nghĩ, lắng nghe ý

kiến của người khác, cùng nhau xây dựng ý tưởng trong quá trình học tập các

vấn đề về lịch sử và địa lý ; Năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo thể hiện ở

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

việc huyến khích và hướng dẫn học sinh phát hiện một số vấn đề trong cuộc

sống xung quanh, đặt câu hỏi, tìm thông tin, thực hiện các thao tác phân tích,

tổng hợp, giải thích, so sánh,... trong giải quyết vấn đề; đưa ra ý kiến, nhận xét,

bình luận theo các cách khác nhau về các vấn đề địa lý và lịch sử trong cuộc

sống xung quanh.

Đối với lịch sử, các kiến thức lịch sử không tuân thủ nghiêm ngặt tính

lịch đại mà lựa chọn những sự kiện, nhân vật lịch sử tiêu biểu của vùng miền,

của quốc gia, khu vực, của một số giai đoạn lịch sử. Đối với địa lý, mỗi vùng

miền, quốc gia, khu vực chỉ lựa chọn một số kiến thức địa lý tiêu biểu, đặc

trưng cho từng vùng, dựa trên nét đặc trưng về tự nhiên và vai trò lịch sử của

vùng đất đó.

Chương trình môn Lịch sử và Địa lý cấp tiểu học gồm các mạch kiến

thức và kĩ năng cơ bản, thiết yếu về địa lý , lịch sử của địa phương, vùng miền,

đất nước Việt Nam, các nước láng giềng và một số nét cơ bản về địa lý , lịch

sử thế giới. Nội dung chương trình môn Lịch sử và Địa lý còn liên quan trực

tiếp với nhiều môn học và các hoạt động giáo dục khác như: Đạo đức, Tiếng

Việt, Hoạt động trải nghiệm,...

Trong Chương trình giáo dục phổ thông tổng thể, Lịch sử và Địa lý ở

cấp tiểu học là môn học bắt buộc, được tổ chức dạy và học ở lớp 4 và lớp 5.

Môn học được xây dựng trên cơ sở kế thừa và phát triển từ môn Tự nhiên và

Xã hội các lớp 1, 2, 3 và là cơ sở để học môn Lịch sử và Địa lý ở cấp trung

học cơ sở, đồng thời góp phần đặt nền móng ban đầu cho việc giáo dục về khoa

học xã hội ở các cấp học trên. Môn học góp phần hình thành và phát triển ở học

sinh những phẩm chất chủ yếu và năng lực chung đã được xác định trong

Chương trình tổng thể.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

1.2.4. Nội dung của hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và Địa

lý lớp 4,5

Môn Lịch sử và Địa lý 4 ngoài phần mở đầu giúp học sinh làm quen với

các phương tiện học tập môn Lịch sử và Địa lý, mạch kiến thức được thiết kế

theo 6 chủ đề, bắt đầu từ địa phương em, đến các vùng miền của đất nước, bao

gồm các chủ đề: Địa phương em (tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương), Trung

du và miền núi Bắc Bộ, Đồng bằng Bắc Bộ, duyên hải miền Trung, Tây

Nguyên, Nam Bộ. phần Địa phương em ở chương trình lớp 4 sẽ học ở quy mô

cấp tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương. Các địa phương căn cứ vào yêu cầu

cần đạt quy định trong chương trình để xây dựng nội dung dạy học cụ thể phù

hợp. Đối với phần lịch sử và địa lý của các vùng miền, nhà trường ở mỗi vùng

miền có thể linh hoạt trong việc sắp xếp thứ tự dạy học về các vùng miền cho

phù hợp với sự phát triển không gian từ gần đến xa của học sinh [4].

Môn Lịch sử và Địa lý 5 gồm 9 chủ đề về đất nước Việt Nam, các nước

láng giềng, khu vực Đông Nam Á và thế giới: Đất nước và con người Việt

Nam, Những quốc gia đầu tiên trên lãnh thổ Việt Nam, Xây dựng và bảo vệ đất

nước Việt Nam, Các nước láng giềng, Khu vực Đông Nam Á, Tìm hiểu thế

giới, Chung tay xây dựng thế giới.

Trong chương trình môn Lịch sử và Địa lý, các kiến thức lịch sử và địa

lý được tích hợp trong từng chủ đề về địaphương, vùng miền, đất nước và thế

giới. Đối với chủ đề địa phương, vùng miền, sẽ tìm hiểu về tự nhiên, dân cư,

lịch sử văn hoá của địa phương, vùng miền đó. Một số nội dung sẽ chủ yếu là

địa lý , hoặc lịch sử; một số nội dung tích hợp cả lịch sử, địa lý, văn hoá,…

Chủ đề tích hợp các kiến thức lịch sử và địa lý được tích hợp trong từng

chủ đề về địa phương.

Chủ đề tích hợp các kiến thức lịch sử và địa lý được tích hợp trong từng

chủ đề về vùng miền, đất nước và trên thế giới.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

Chủ đề tích hợp nhằm hình thành kiến thức, kỹ năng mới.

Chủ đề tích hợp nhằm giáo dục các giá trị văn hóa.

1.3.5. Hình thức tổ chức hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Lịch sử

và Địa lý lớp 4,5

- Hội thi là một trong những hình thức tổ chức HĐTN. Mục tiêu hướng

tới của hội thi là tăng cường tính chủ động, tích cực và sự sáng tạo của học

sinh; phát triển khả năng hoạt động tích cực và tương tác của HS, góp phần bồi

dưỡng cho HS động cơ học tập tích cực, kích thích hứng thú trong quá trình

nhận thức vào các hoạt động giáo dục của nhà trường. Các hội thi được tổ chức

rất đa dạng, phong phú về nội dung và hình thức như: Thi tìm hiểu lịch sử địa

phương, thi đố vui, thi giải ô chữ, thi tiểu phẩm, thi kể chuyện, thi kể chuyện

theo tranh, thi sáng tác thơ,sáng tác bài hát, hội thi học tập... Các hội thi có thể

gắn với giáo dục về một chủ đề về lịch sử và địa lý. Một yêu cầu đặt ra là phải

đảm bảo tính linh hoạt, sáng tạo, tránh rập khuôn, máy móc khi tổ chức thực

hiện, mới có thể thu hút được học sinh tham gia.

- Hình thức tổ chức cho HS tham quan

Tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh ở trường tiểu học còn được

diễn ra dưới hình thức tham quan. Thông qua hoạt động tham quan, dã ngoại

hướng đến mục đích giúp các em sử dụng các kiến thức được học áp dụng vào

thực tế, từ đó rút ra bài học kinh nghiệm thực tế và áp dụng vào cuộc sống của

chính các em.

Nội dung của hoạt động tham quan, dã ngoại rất đa dạng: Đối với môn

Lịch sử, học tại các di tích lịch sử địa phương là hình thức thích hợp để HS có

kiến thức về lịch sử địa phương, hình thành trách nhiệm bảo vệ, gìn giữ di tích

lịch sử.

- Hình thức tổ chức hoạt động trò chơi

Tác dụng của hoạt động trò chơi giúp học sinh có thể phát huy tính sáng

tạo của mình đồng thời giúp học sinh tiếp thu kiến thức mới một cách dễ dàng;

giúp cho giáo viên có thể đưa vào các tri thức của nhiều lĩnh vực khác nhau vào

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

bài học và xây dựng được bầu không khí thân thiện. Phần lịch sử trong môn

lịch sử và địa lý lớp 4 cung cấp cho học sinh các sự kiện, hiện tượng, nhân vật

lịch sử tiêu biểu có hệ thống theo dòng thời gian của lịch sử Việt Nam đồng

thời cho học sinh hiểu mối quan hệ giữa các sự kiện lịch sử, nhân vật lịch sử

trong quá khứ và hiện tại của xã hội loài người thuộc phạm vi đất nước Việt

Nam. Như vậy học sinh phải học hỏi tìm hiểu môi trường xung quanh, thiên

nhiên, văn hóa … Từ đó các em biết tự hào, tôn kính cội nguồn dân tộc để hình

thành nhân cách con người toàn diện.

Một số trò chơi có thể tổ chức trong trường tiểu học là: Trò chơi học tập.;

Trò chơi vận động; Trò chơi khởi động, dẫn nhập vào nội dung học tập; Trò

chơi mô phỏng game show truyền hình....Tùy theo từng trò chơi cụ thể mà trò

chơi có quy mô tổ chức là nhóm nhỏ từ 2 - 4 học sinh hoặc nhóm lớn 10 - 15

học sinh hay quy mô lớp hoặc khối lớp hay toàn trường.

- Hình thức tổ chức sự kiện

Tổ chức sự kiện trong trường tiểu học là một hoạt động tạo cơ hội cho

HS được thể hiện những ý tưởng, khả năng sáng tạo của mình, thể hiện năng

lực tổ chức hoạt động, thực hiện và kiểm tra giám sát hoạt động. Thông qua

hoạt động tổ chức sự kiện HS được rèn luyện tính tỉ mỉ, chi tiết, đầu óc tổ chức,

tính năng động, nhanh nhẹn, kiên nhẫn, có khả năng thiết lập mối quan hệ tốt,

có khả năng làm việc theo nhóm, có sức khỏe và niềm đam mê. Ở trường tiểu

học có thể tổ chức các sự kiện sau: tổ chức triển lãm tranh về các di tích lịch sử,

tổ chức triển lãm sách lịch sử, địa lý…các sự kiện này tạo cơ hội cho HS sinh

được thể hiện năng lực tổ chức hoạt động, phát huy tính sáng tạo của HS đồng

thời rèn luyện kỹ năng giao tiếp cho HS. Tổ chức sự kiện đòi hỏi HS phải làm

việc theo nhóm, cá nhân trong nhóm phải thể hiện ở việc tổ chức các cá nhân

làm việc hiệu quả thể hiện ở tính nhanh nhẹn, tỉ mỉ và không thể thiếu sự năng

động. Vì vậy, khi tham gia vào hình thức dạy học tổ chức sự kiện, HS rèn luyện Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

cho bản thân mình tính kiên nhẫn, chịu được áp lực công việc, biết ứng phó giải

quyết các tình huống nảy sinh.

- Hình thức hoạt động câu lạc bộ:

Câu lạc bộ là một hình thức hoạt động theo lứa tuổi trong nhà trường phổ

thông, được tổ chức và quản lý dưới sự cố vấn của giáo viên, chịu sự chỉ đạo

của Ban Giám hiệu, tạo cho học sinh quyền nghỉ ngơi, giải trí tích cực, giáo

dục, động viên các em nâng cao hiểu biết, tạo môi trường để các em phát triển,

rèn luyện đạo đức, phát triển kỹ năng sống.

Câu lạc bộ hoạt động dựa trên nguyên tắc tự nguyện của các thành viên

tham gia. Câu lạc bộ có thể tổ chức định kỳ và được tổ chức dưới nhiều hình

thức câu lạc bộ lịch sử, câu lạc bộ địa lý.

Hình thức sinh hoạt CLB có thể là hội vui học tập, hái hoa dân chủ, giải

ô chữ, tọa đàm, hội thảo, thảo luận, hội thảo về một đề tài được lựa chọn. Nội

dung sinh hoạt câu lạc bộ có thể là tham quan, dã ngoại học tập các địa danh du

lịch, làng nghề của địa phương,…Mỗi nhà trường có thể tùy vào điều kiện của

mình để tổ chức các hình thức câu lạc bộ và xây dựng kế hoạch cụ thể cho các

câu lạc bộ.

- Diễn đàn: Đây là một hình thức học tập mà GV thiết kế tổ chức nhằm

huy động HS tham gia, diễn đàn để tổ chức HĐTN trong dạy học môn Lịch sử

và Địa lý có thể tiến hành theo các chủ đề: các vấn đề chung về lịch sử, địa lý.

Với các vấn đề này HS chủ động trình bày quan điểm của mình với GV và các

HS khác, giúp HS có cơ hội trao đổi kiến thức học tập, đề xuất ý kiến hay lắng

nghe ý kiến từ thầy cô và bạn bè để học tập lẫn nhau, tích lũy kinh nghiệm. Vì

vậy, diễn đàn cần được thiết kế linh hoạt, với chủ đề phong phú và đa dạng phù

hợp với từng khối lớp trong trường tiểu học.

- Sân khấu tương tác (Đóng kịch/diễn kịch): Đây là hoạt động giáo dục

nhằm đa dạng hình thức dạy - học, đáp ứng đổi mới phương pháp dạy - học, tạo Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

môi trường cho học sinh tìm hiểu kiến thức lịch sử, địa lý, sân khấu hóa có thể

thể hiện dưới nhiều hình thức như: Rung chuông vàng Lịch sử và Địa lý, Hùng

biện lịch sử….Sân khấu tương tác giúp HS tham gia tích cực vào hoạt động,

phát triển tư duy khi xử lý các tình huống do đó tăng cường khả năng nhận thức

cho HS, kỹ năng giải quyết vấn đề, phân tích vấn đề…..

1.3.6. Các lực lượng giáo dục tham gia để tổ chức hoạt động trải nghiệm

trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 ở trường tiểu học

Nhân vật tham gia HĐTN ở đây chính là GV và HS. GV bộ môn và GV

chủ nhiệm đóng vai trò là người tổ chức, điều khiển hoạt động học, hoạt động

nhận thức chứ không phải là người rót kiến thức vào đầu HS, họ là người bằng

tri thức kinh nghiệm của mình có trách nhiệm hướng dẫn người học cách học.

Để có thể tổ chức, hướng dẫn HS cách học thì GV phải biết thiết kế và tổ

chức các HĐTN, hướng cho HS con đường phải đi để đạt đích, các phương tiện

cần sử dụng, cách thức tham gia các HĐTN một cách tốt nhất. Bên cạnh đó GV

cũng cần có biện pháp hỗ trợ, giúp đỡ người học đến đích một cách hiệu quả

nhất. Điều cốt lõi khi tiến hành các HĐTN, GV chỉ là người hướng dẫn HS

tham gia các HĐTN chứ không bao giờ làm hộ, làm thay, không bao giờ đem

đến cho người học những khuôn mẫu sẵn có như cho HS viết theo các bài văn

mẫu. GV muốn hình thành ở HS năng lực gì trong dạy học Lịch sử và Địa lý thì

phải tổ chức và tạo mọi điều kiện cho HS có thể tự tạo ra sản phẩm hướng tới

phát triển năng lực đó. Trong quá trình tổ chức các HĐTN, GV là người làm

nảy sinh ở HS mong muốn, khát vọng và xác định đích cần đạt. HS trong

HĐTN không phải là bình chứa những kiến thức mà GV rót sang, cũng không

phải thụ động tuân theo mọi quyết định của thầy. HS ở đây là chủ thể tích cực

tự giác tham gia vào các HĐTN để chiếm lĩnh tri thức, kĩ năng, kĩ xảo đồng

thời linh hoạt, chủ động tự điều chỉnh hoạt động của mình nhằm đạt được mục

đích học tập.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

GV và HS trong quá trình tổ chức các HĐTN phải có sự phối kết hợp với

nhau để cùng thực hiện các HĐTN một cách tốt nhất. Trong quá trình tổ chức

các HĐTN đó, GV còn phải giúp đỡ, tạo điều kiện cho HS thực hiện HĐTN tốt

nhất. Để thực hiện nhiệm vụ kép này GV phải có tri thức, cách thức tổ chức

linh hoạt, có khả năng làm chủ nội dung và PPDH, ngoài ra GV cần dự báo

được những khó khăn mà HS sẽ gặp phải trong quá trình tham gia các HĐTN

để có biện pháp khắc phục hiệu quả.

Để các HĐTN phát huy được năng lực tiềm ẩn trong mỗi người học, GV

cần tổ chức cho HS tham gia các hoạt động phong phú, đa dạng, phù hợp kích

thích năng lực của HS, giúp các em phát huy được năng lực một cách tốt nhất.

HĐTN cần có sự phối hợp, đồng thuận của các cấp, lực lượng giáo dục

trong và ngoài nhà trường như: GV chủ nhiệm lớp, GV bộ môn, cán bộ Đoàn,

tổng phụ trách Đội, ban giám hiệu nhà trường, cha mẹ HS, chính quyền địa

phương, hội khuyến học, hội phụ nữ, Đoàn thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh,

các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp ở địa phương, các nhà hoạt động xã hội,

nghệ nhân, người lao động ở địa phương, những tổ chức kinh tế… Mỗi lực

lượng giáo dục có tiềm năng, thế mạnh riêng, tùy nội dung, tính chất từng hoạt

động mà các lực lượng có thể là trực tiếp hoặc gián tiếp; có thể là chủ trì, đầu

mối hoặc phối hợp tạo điều kiện cho HS được học tập, giao tiếp rộng rãi, lĩnh

hội các nội dung giáo dục qua nhiều kênh khác nhau làm tăng tính đa dạng, hấp

dẫn và chất lượng, hiệu quả của quá trình HĐTN trong HĐTN môn Lịch sử và

Địa lý.

1.4. Quản lý hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý

lớp 4,5 ở trường tiểu học

1.4.1. Lập kế hoạch tổ chức hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Lịch

sử và Địa lý lớp 4,5 ở trường tiểu học

Xây dựng kế hoạch là thời điểm khởi đầu của một chu trình quản lý mà

hiệu trưởng - người thực hiện công tác quản lý phải thực hiện. Lập kế hoạch tổ

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

chức hoạt động hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp

4,5 phải được bắt đầu từ việc xây dựng kế hoạch, kế hoạch tổ chức hoạt động

trải nghiệm phải được đưa vào kế hoạch chung của nhà trường, phải được tập

thể nhà trường trao đổi, bàn bạc và thông qua vào đầu mỗi năm học. Kế hoạch

này nhằm đạt mục tiêu chung của hoạt động trải nghiệm đồng thời góp phần vào

việc thực hiện mục tiêu giáo dục của từng nhà trường. Để đạt được mục tiêu trên,

tùy vào hoàn cảnh và điều kiện hiện trạng của các trường tiểu học, Hiệu trưởng

hoặc Phó hiệu trưởng phụ trách chuyên môn có thể lập kế hoạch sau:

CBQL trong quá trình phân tích thực trạng tổ chức hoạt động hoạt động

trải nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 của trường tiểu học

trong năm học vừa qua, được thể hiện rõ ở kết quả tổng kết năm học của giáo

viên và học sinh. Từ đó, CBQL nắm bắt được những thành công và hạn chế của

công tác tổ chức hoạt động này, rút kinh nghiệm để xây dựng kế hoạch cho

năm học tới.

CBQL lập kế hoạch chung của trường, trong đó có kế hoạch tổ chức hoạt

động trải nghiệm môn Lịch sử và Địa lý 4,5, kế hoạch được triển khai tới các

GV trực tiếp giảng dạy môn Lịch sử và Địa lý để GV lập kế hoạch cá nhân

ngay từ đầu năm học. Kế hoạch tổ chức hoạt động trải nghiệm trong dạy học

môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 cần có sự hài hòa và thống nhất, tổ trưởng

chuyên môn lên kế hoạch tổ chức hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn

Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 và nộp cho ban giám hiệu để quản lý và theo dõi.

Hiệu trưởng yêu cầu Tổ chuyên môn và GV tìm tòi, suy nghĩ lập kế

hoạch về chủ đề trải nghiệm, tên chủ đề cùng với mục tiêu, nội dung, hình

thức phải tạo được sự lôi cuốn, hấp dẫn và tạo ra tâm lý hứng khởi cho học

sinh, các chủ đề thiết kế theo tuần, tháng, học kỳ, năm học.

Trong kế hoạch, Hiệu trưởng chỉ đạo xác định các lực lượng tham gia:

nhà trường có thể mời thêm các chuyên gia, cha mẹ học sinh và các tổ chức có

liên quan cùng tham gia HĐTN môn Lịch sử và Địa lý 4,5.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

Trong kế hoạch, Hiệu trưởng chỉ đạo nguồn lực tổ chức HĐTN: Nhân

lực, cơ sở vật chất, tài chính của nhà trường đồng thời nhà trường nên phối hợp

với các lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường.

Kế hoạch cần xác định kết quả sẽ đạt được: sự thay đổi về lượng kiến

thức, kỹ năng hành vi ở học sinh.

Yêu cầu của kế hoạch phải thể hiện tính kế thừa nhưng cũng phải đảm

bảo tính khoa học, tính toàn diện. Kế hoạch ngắn hạn, kế hoạch dài hạn phải

thể hiện tính cụ thể và nhấn mạnh trọng tâm của kế hoạch cần khắc phục mặt

yếu kém, phát huy mặt mạnh của nhà trường. CBQL truyền động lực để tác

động đến giáo viên để họ hình thành ý thức trách nhiệm xây dựng kế hoạch, tổ

chức thực hiện kế hoạch hiệu quả.

1.4.2. Tổ chức thực hiện hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Lịch sử

và Địa lý lớp 4,5 ở trường tiểu học

Đối với Hiệu trưởng, đòi hỏi phải có ý thức coi việc tổ chức thực hiện

hoạt động hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5

là một trong những tiêu chí đánh giá thi đua cho GV, để kịp thời khắc phục

những yếu kém cho GV, kịp thời khen thưởng những GV có thành tích tốt

trong tổ chức HĐTN.

Hiệu trưởng chỉ đạo tổ trưởng chuyên môn xây dựng các giáo viên có

năng lực tốt về tổ chức thực hiện hoạt động trải nghiệm môn Lịch sử và Địa lý

4,5, có sự phối hợp với các GV khác trong quá trình tổ chức thực hiện hoạt

động hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 ở

trường tiểu học.

Trong quá trình tổ chức thực hiện kế hoạch, CBQL giải thích mục tiêu,

yêu cầu của kế hoạch hoạt động trải nghiệm môn Lịch sử và Địa lý 4,5, cử GV

đi tập huấn về các hình thức tổ chức trải nghiệm trong các đợt tập huấn của Sở,

Phòng GDĐT tổ chức.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

Để giao việc đúng người, đúng việc, CBQL lựa chọn những giáo viên có

phẩm chất và năng lực, phát huy thế mạnh của từng người, phân công theo từng

nhóm để tổ chức hoạt động hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Lịch sử

và Địa lý lớp 4,5 có hiệu quả. CBQL chỉ đạo nhóm chuyên môn, cá nhân được

giao nhiệm vụ tổ chức kế hoạch phải thông báo về tiến trình, tiến độ tổ chức

thực hiện kế hoạch hoạt động trải nghiệm môn Lịch sử và Địa lý 4,5. CBQL

cần theo dõi sát sao quá trình tổ chức thực hiện và huy động sức mạnh của cá

nhân, tập thể để tổ chức hoạt động hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn

Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 có tính khả thi nhất.

Xây dựng cơ chế giám sát hoạt động hoạt động trải nghiệm trong dạy

học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 nhằm theo dõi, đánh giá hiệu quả và mức độ

triển khai của giáo viên.

Chỉ đạo tổ chuyên môn hướng dẫn giáo viên xây dựng các tiêu chí đánh

giá kết quả học tập theo hướng trải nghiệm của từng chủ đề học tập.

Để tổ chức thực hiện hoạt động trải nghiệm, cần huy động các nguồn tài

chính bằng các nguồn tài chính khác nhau như: ngân sách nhà nước, nguồn từ

cha mẹ học sinh đóng góp, nguồn từ các tổ chức ngoài trường tài trợ từ cá nhân

và tổ chức ngoài trường,…

1.4.3. Chỉ đạo thực hiện hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và

Địa lý lớp 4,5ở trường tiểu học

Chỉ đạo thực hiện kế hoạch tổ chức hoạt động trải nghiệm trong dạy học

môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 cho học sinh trường tiểu học là sự can thiệp của

Hiệu trưởng vào toàn bộ các quá trình quản lý hoạt động trải nghiệm trong dạy

học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 cho học sinh để bảo đảm việc thực hiện trải

nghiệm được diễn ra theo đúng hướng, đúng kế hoạch, phối hợp chặt chẽ với

các lực lượng giáo dục sao cho đạt hiệu quả. Việc chỉ đạo sẽ đạt hiệu quả cao

nếu trong quá trình chỉ đạo Hiệu trưởng biết cách kết hợp giữa sử dụng uy

quyền và thuyết phục, động viên khích lệ, tạo điều kiện cho người dưới quyền

được phát huy năng lực và tính sáng tạo của họ.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

CBQL triển khai tổ chức thực hiện kế hoạch phải tạo sự hợp tác giữ GV

và GV, giữa tổ chuyên môn với GV, giữa Ban giám hiệu với tổ chuyên môn.

Chỉ đạo giáo viên xây dựng chương trình, kế hoạch tổ chức hoạt động

trải nghiệm môn Lịch sử và Địa lý 4,5.

Hiệu trưởng chỉ đạo GV chủ nhiệm, xây dựng kế hoạch, chương trình tổ

chức hoạt động hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp

4,5cho học sinh dựa trên kế hoạch hoạt động và định hướng hoạt động ngoại

khóa mà nhà trường đưa ra. GV chủ nhiệm là người thiết kế tổ chức thực hiện

các hoạt động thường xuyên tại lớp mình đồng thời là người chỉ đạo, tổ chức

cho HS tham gia các hoạt động trải nghiệm.

Để triển khai thực hiện kế hoạch hoạt động trải nghiệm môn Lịch sử và

Địa lý 4,5, Hiệu trưởng cần: Dựa vào mục tiêu, nội dung giáo dục và nhiệm vụ

của học kỳ, của năm học; dựa vào kế hoạch học tập chính khóa của học sinh;

dựa vào đặc điểm trình độ nhận thức của học sinh; dựa vào điều kiện tài chính,

cơ sở vật chất của bản thân nhà trường, từ đó hiệu trưởng chỉ đạo giáo viên xây

dựng chương trình kế hoạch hoạt động hoạt động trải nghiệm trong dạy học

môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 cho học sinh và thực hiện kế hoạch.

Chỉ đạo đa dạng hóa hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Lịch sử

và Địa lý lớp 4,5 nhằm nâng cao kết quả học tập cho học sinh. Việc tiến hành

các hình thức trải nghiệm cần được tiến hành theo bản chất của việc học qua

trải nghiệm nhằm đảo bảo cho học sinh: Sẵn sàng, hứng thú và tích cực tham

gia trải nghiệm; Có khả năng suy nghĩ về những gì đã trải nghiệm; Là người ra

quyết định và có kỹ năng giải quyết vấn đề dựa vào những ý tưởng mới thu

được từ trải nghiệm.

Chỉ đạo bồi dưỡng nâng cao năng lực hoạt động trải nghiệm trong dạy

học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 cho GV tiểu học.

Chỉ đạo đổi mới đánh giá kết quả học tập của học sinh theo hướng trải

nghiệm gắn với thực tế.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

Chỉ đạo đảm bảo các điều kiện về cơ sở vật chất, tài chính phục vụ hoạt

động trải nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý 4,5.

Chỉ đạo liên hệ với địa phương hoặc cơ sở học sinh đi trải nghiệm để

thống nhất các kế hoạch.

Phổ biến kế hoạch hoạt động trải nghiệm tới các lực lượng giáo dục tham

gia. Đối với các hoạt động trải nghiệm cho học sinh tiểu học thông qua câu lạc

bộ, tổ chức sự kiện, hoạt động chuyên đề đòi hỏi Hiệu trưởng phối hợp các tổ

chức chính trị, xã hội, các nhà khoa học, các nhà lão thành cách mạng… tạo

sức mạnh tổng hợp trong việc tổ chức các hoạt động này.

1.4.4. Kiểm tra, đánh giá thực hiện hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn

Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 ở trường tiểu học

Trong hoạt động quản lý, kiểm tra là một chức năng rất quan trọng. Kiểm

tra, đánh giá là quá trình thu thập và trao đổi thông tin nhằm xem xét các hoạt

động có diễn ra theo đúng kế hoạch về tiến độ, kết quả và chất lượng dự kiến

hay không. Đồng thời giúp chủ thể quản lý kịp thời điều chỉnh những lệch lạc,

sai sót trong quá trình thực hiện kế hoạch từ đó cải thiện chất lượng hoạt động

trải nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 cho HS. Mặt khác,

kiểm tra, đánh giá là tạo lập kênh thông tin ngược, nhờ đó người quản lý có

được thông tin để đánh giá được thành tựu của hoạt động, từ đó uốn nắn, điều

chỉnh hoạt động một cách đúng đắn nhằm đạt được mục tiêu.

CBQL thiết lập tiêu chí đánh giá rõ ràng dựa trên mục tiêu đã xác định

và kế hoạch đã được lập.

CBQL lựa chọn và sử dụng các hình thức kiểm tra hợp lý và dễ dàng đo

được mức độ hoàn thành so với tiêu chí đặt ra.

Xây dựng quy trình và lực lượng đánh giá kết quả thực hiện kế hoạch

dạy học tiếng Anh theo hướng trải nghiệm.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

CBQL thường xuyên kiểm tra để thu thập các thông tin, minh chứng đầy

đủ, xác thực về hoạt động trải nghiệm và đưa ra cách đánh giá chính xác về

hoạt động này.

Đánh giá về tinh thần thái độ, ý thức tham gia HĐTN của học sinh và

mức độ đạt được về kiến thức, kỹ năng hành vi của học sinh sau hoạt động trải

nghiệm. Sử dụng kết quả đánh giá một cách tích cực để điều chỉnh nội dung,

hình thức tổ chức HĐTN trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5.

Kiểm tra hoạt động học tập, tự rèn luyện của học sinh về các nội dung

hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 để biết

được mức độ thu nhận và vận dụng kiến thức cũng như các kiến thức mà các

em lĩnh hội được từ các hoạt động trải nghiệm, đồng thời cung cấp cho các em

những thông tin tích cực, giúp cho các em điều chỉnh hoạt động của mình.

Kiểm tra hoạt động giáo dục của giáo viên đối với việc thực hiện các

mục tiêu giáo dục của tổ chức hoạt động trải nghiệm môn Lịch sử và Địa lý 4,5.

Hiệu trưởng cũng nên kiểm tra, xem xét việc thực hiện nhiệm vụ của giáo viên

(thông qua việc kiểm tra bài soạn của giáo viên, dự giờ giảng của giáo viên ở

những bài học có nội dung liên quan đến hoạt động trải nghiệm,…) để đảm bảo

hiệu quả công việc từng bước nâng cao chất lượng hoạt động trải nghiệm trong

nhà trường.

1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động trải nghiệm trong dạy

học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 ở trường tiểu học

1.5.1. Các yếu tố chủ quan

- Năng lực của đội ngũ cán bộ quản lý

Đối với giáo dục tiểu học, những người chỉ đạo trực tiếp việc triển khai

thực hiện nội dung chương trình và các hoạt động giáo dục ở địa phương là các

cấp quản lý Phòng GD&ĐT và lãnh đạo trường tiểu học.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

Tại trường tiểu học, năng lực của Hiệu trưởng có ảnh hưởng quyết định

đối với sự phát triển của toàn trường. Hiệu trưởng vừa nhà thiết kế và người tổ

chức thực hiện thể hiện qua văn bản xây dựng kế hoạch, bồi dưỡng lực lượng,

giám sát và đánh giá, khen thưởng động viên,… đội ngũ GV trong nhà trường.

Ngoài ra, hiệu trưởng còn có nhiệm vụ tổ chức, điều hành và phối hợp các lực

lượng thực hiện nhiệm vụ. Do đó, công tác quản lý , chỉ đạo của các cấp lãnh

đạo giáo dục có vai trò quan trọng, góp phần vào thành công (hoặc thất bại)

trong việc triển khai hoạt động trải nghiệm nói cung và HĐTN môn Lịch sử và

Địa lý 4,5 nói riêng.

Tính tích cực học tập của học sinh

Tính tích cực học tập của HS ảnh hưởng đến quá trình tổ chức HĐTN

trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 vì trong tam gia hoạt động trải

nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý 4,5, HS lĩnh hội hệ thống tri thức

sau buổi trải nghiệm. Vì vậy, tính tích cực học tập của HS giúp cho không khí

học tập tích cực, hứng thú, bởi có hứng thú thì HĐTN mới tổ chức hiệu quả.

- Năng lực tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh của giáo viên

tiểu học

Một chương trình HĐTN có thành công hay không phụ thuộc vào năng

lực của người tổ chức các hoạt động trải nghiệm. GV chính là người tổ chức

hoạt động trải nghiệm tại trường tiểu học. Các năng lực sau của GV ảnh hưởng

đến tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh của giáo viên tiểu học.

- Năng lực xây dựng kế hoạch trải nghiệm cho HS: Để chủ động trong

công tác, GV chủ nhiệm cần phải xây dựng kế hoạch trải nghiệm cho HS.

Trong kế hoạch phải làm rõ mục tiêu của hoạt động trải nghiệm hướng tới; xác

định rõ chương trình trải nghiệm. Ngoài ra, trong kế hoạch còn phải nêu rõ lực

lượng giáo dục phối hợp tổ chức HĐTN trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý

lớp 4,5, thời gian thực hiện kế hoạch, nội dung kế hoạch, địa điểm thực hiện kế

hoạch…

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

- Năng lực tổ chức các hoạt động: HĐTN trong dạy học môn Lịch sử và

Địa lý lớp 4,5 hết sức đa dạng, phong phú. Mỗi hoạt động, đòi hỏi cách thức tổ

chức riêng. GV phải biết thu hút HS tham gia vào các hoạt này một cách tích cực

và tự giác.

- Năng lực xây dựng tập thể lớp: GV phải xây dựng tập thể thành một tập

thể đoàn kết, thân ái có tổ chức, có sức mạnh, GV nhất là GV chủ nhiệm tạo ra

tập thể lớp có một bầu không khí học tập tích cực. Học sinh cảm thấy tự tin,

thoải mái, vui vẻ, ham học, được thừa nhận, được tôn trọng, cảm thấy mình có

giá trị khi tham gia vào HĐTN trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5.

- Năng lực giải quyết các vấn đề nảy sinh trong quá trình tổ chức hoạt

động trải nghiệm: GV luôn luôn đứng trước những tình huống trải nghiệm rất

đa dạng và phong phú, nhiều khi rất “gay cấn”. Để giải quyết những tình huống

đó, đòi hỏi GV phải có hệ thống tri thức về tâm lý, sinh lý lứa tuổi, hiểu những

vấn đề xã hội liên quan đến HĐTN trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp

4,5; biết thu nhận thông tin, xử lý thông tin, phân tích thông tin để giải quyết

các tình huống sư phạm.

- Năng lực đánh giá kết quả HĐTN trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý

lớp 4,5 của HS: Thông qua việc quan sát, đánh giá HĐTN trong dạy học môn

Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 mà HS tham gia, GV tiến hành đánh giá toàn diện HS

lớp mình phụ trách; họ là người phát hiện những năng lực tiềm tàng của học

sinh, từ đó định hướng cho các em phát triển nhân cách. Họ cũng là người phối

hợp với cha mẹ học sinh tổ chức các hoạt động trải nghiệm cho các em diễn ra

cách an toàn nhất, đồng thời sử dụng kết quả đánh giá để điều chỉnh nội dung

và hình thức tổ chức HĐTN trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 cho

HS, điều chỉnh cách thức phối hợp với các lực lượng giáo dục tham gia tổ chức.

Chính vì vậy, năng lực tổ chức hoạt động trải nghiệm của GV là yếu tố

có ảnh hưởng nhất đến việc triển khai áp dụng học trải nghiệm cho học sinh

tiểu học.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

Môi trường văn hóa mà nhà trường như bầu không khí, các mối quan hệ

giao tiếp, ứng xử… tạo nên văn hóa nhà trường. Vì vậy, nhà trường cần quan

tâm xây dựng môi trường vật chất và tinh thần cho hoạt động học tập và hoạt

động trải nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 cho HS, GV để họ

phát huy năng lực, sức sáng tạo nhằm đem lại chất lượng dạy và học hiệu quả.

1.5.2. Các yếu tố khách quan

- Điều kiện cơ sở vật chất thuận lợi, an toàn cho học sinh trải nghiệm

thực tế sẽ mang lại hiệu quả tốt để các em khi trải nghiệm tìm hiểu các sự vật,

hiện tượng trong quá trình học tập. Bên cạnh đó, việc trang bị tài liệu hướng

dẫn, tham khảo trải nghiệm cũng có ý nghĩa quan trọng. Đó chính là cơ sở để

GV có thể tự bồi dưỡng, tự học và trao đổi chuyên môn nghiệp vụ nhằm tổ

chức có hiệu quả các hoạt động trải nghiệm trong tiến trình dạy học.

- Sự phối kết hợp giữa các lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường

trong việc tham gia tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh. Nhà trường

phối hợp chặt chẽ với các lực lượng giáo dục khác nhằm tổ chức HĐTN trong

dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5: Các đoàn thể chính trị xã hội ở địa

phương; tổ chức chính quyền địa phương; các đơn vị kinh tế xã hội; hội cha mẹ

học sinh... Mục đích của công tác này nhằm phát huy sức mạnh của những lực

lượng giáo dục này, đồng thời nâng cao hơn nữa trách nhiệm của gia đình, các lực

lượng xã hội trong việc phối hợp, giúp đỡ nhà trường quản lý , giáo dục con em

mình, hơn nữa tạo ra những thuận lợi cho nhà trường trong việc tổ chức hoạt động

trải nghiệm. Vì vậy thực hiện việc phối hợp này có hiệu quả, sẽ tạo được sức

mạnh tổng hợp, tạo điều kiện để các em được giáo dục ở mọi lúc, mọi nơi.

Sự quan tâm của chính quyền địa phương đến hoạt động trải nghiệm

Sự quan tâm chỉ đạo của cấp uỷ chính quyền các cấp, của Phòng Giáo

dục và Đào tạo cùng với sự đồng hành của phụ huynh ảnh hưởng đến tổ chức

các HĐTN trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 cho học sinh tiểu học.

Bởi lẽ, sự chỉ đạo sâu sát, kịp thời; sự quan tâm, hỗ trợ tạo điều kiện huy động

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

các nguồn lực xã hội để tổ chức môi trường trải nghiệm cho học sinh; sự chỉ

đạo Phòng Giáo dục và đào tạo tổ chức các hội nghị, hội thảo, lớp tập huấn về

tổ chức HĐTN trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 cho GV của cấp

ủy chính quyền địa phương sẽ là nguồn động lực cũng như đòn bẩy thúc đẩy

cho các HĐTN trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 của các nhà

trường diễn ra theo đúng tiến độ với kết quả cao nhất. Sự kiểm tra, đánh giá

thường xuyên, khách quan, công tâm của cấp quản lý giáo dục trên đối với

HĐTN trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 cho HS trong nhà trường

tiểu học giúp nhà trường rút kinh nghiệm trong việc điều chỉnh, hoàn thiện kế

hoạch và phương pháp tổ chức, quản lý HĐTN trong dạy học môn Lịch sử và

Địa lý lớp 4,5 của nhà trường ngày một hiệu quả hơn.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

Tiểu kết chương 1

Hoạt động trải nghiệm là một bộ phận của quá trình giáo dục trong nhà

trường, là sự tiếp nối hoạt động dạy trên lớp, có vai trò quan trọng trong việc

tạo nên sản phẩm đáp ứng mục tiêu giáo dục trong thời kỳ hội nhập.

Hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 ở

trường tiểu học là giúp các em học sinh hình thành các kĩ năng sống cơ bản, bồi

dưỡng tình yêu quê hương đất nước. Vì vậy, hoạt động trải nghiệm trong dạy học

môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 có vị trí, vai trò quan trọng trong chương trình giáo

dục bậc tiểu học. Tổ chức hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và

Địa lý lớp 4,5 cho học sinh ở trường tiểu học gồm nội dung, hình thức tổ chức, sự

phối hợp của các lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường.

Quản lý hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp

4,5 cho học sinh ở trường tiểu học gồm các nội dung về lập kế hoạch tổ chức

HĐTN trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 cho học sinh; tổ chức triển

khai hoạt động trải nghiệm; chỉ đạo hoạt động trải nghiệm cho học sinh; kiểm

tra, đánh giá tổ chức HĐTN trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 cho

học sinh tiểu học.

Bên cạnh đó, các yếu tố ảnh hưởng đến quá trình tổ chức hoạt động trải

nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 cho học sinh ở trường tiểu

học như năng lực của đội ngũ cán bộ quản lý ; năng lực tổ chức hoạt động trải

nghiệm cho học sinh của GV tiểu học; cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ

HĐTN trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 của nhà trường; sự quan

tâm của chính quyền địa phương.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

Chương 2

THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM

TRONG DẠY HỌC MÔN LỊCH SỬ VÀ ĐỊA LÝ LỚP 4,5

Ở CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC THÀNH PHỐ THÁI NGUYÊN

2.1. Một vài nét về khách thể khảo sát

2.1.1. Các trường tiểu học trên địa bàn thành phố Thái Nguyên

Trên địa bàn thành phố Thái Nguyên hiện nay có 45 trường tiểu học.

Trong đó có 41 trường công lập; 1 trường PT dân lập có nhiều cấp học; 1

trường PT Công lập có nhiều cấp học và 2 trường tư thục.

Bảng 2.1. Tổng số lớp và số học sinh tại các trường tiểu học

năm học 2019-2020

Số học sinh Khối Số lớp Tổng số Dân tộc K.Tật

1 160 5.990 1.406 58

2 145 5.131 1.221 38

3 151 5.556 1.322 41

4 145 5.353 1.234 46

5 150 5.317 1.235 25

Tổng 751 27.347 6.428 208

Nguồn: Phòng GD - ĐT thành phố Thái Nguyên

Năm học 2019-2020, số lượng HS tiểu học là 27.347 HS, trong đó 6.428

HS là người dân tộc, 208 HS khuyết tật.

Các trường tổ chức các hoạt động tập thể, hoạt động giáo dục ngoài giờ

chính khóa, hoạt động ngoại khóa sang hướng tổ chức hoạt động trải

nghiệm; tập trung vào các hoạt động rèn kỹ năng sống, kỹ năng giao tiếp, làm

quen với một số nghề truyền thống ở địa phương. Tăng cường tổ chức và quản

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

lý các hoạt động giáo dục kĩ năng sống theo Thông tư số 04/2014/TT-BGDĐT

ngày 28/02/2014 ban hành quy định về Quản lý hoạt động giáo dục kĩ năng

sống và hoạt động giáo dục ngoài giờ chính khóa, đã triển khai thực hiện giáo

dục kỹ năng sống và hoạt động ngoài giờ chính khóa của sở GDĐT. Tổ chức

các hoạt động giáo dục, giao lưu, các sân chơi trí tuệ bổ ích và thân thiện nhằm

phát triển năng lực học sinh: Liên hoan Tiếng hát dân ca giáo viên và học sinh

tiểu học, giao lưu tìm hiểu An toàn giao thông, giao lưu Tiếng Việt của chúng

em, Câu lạc bộ tiếng Anh, Tin học, Robotics, ngày hội học sinh tiểu học…

2.1.2. Mục đích khảo sát, nội dung và phương pháp khảo sát

a/ Mục đích khảo sát

Đánh giá thực trạng hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và

Địa lý lớp 4,5 cho học sinh trong các trường tiểu học thành phố Thái Nguyên

và hực trạng quản lý hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và Địa

lý lớp 4,5 cho học sinh trong các trường tiểu học thành phố Thái Nguyên, qua

đó thấy được thành tựu, hạn chế, nguyên nhân của hạn chế để xây dựng cơ sở

thực tiễn cho luận văn.

b/ Nội dung và phương pháp khảo sát:

* Nội dung khảo sát:

- Thực trạng hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý

lớp 4,5 cho học sinh trong các trường tiểu học thành phố Thái Nguyên.

- Thực trạng quản lý hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và

Địa lý lớp 4,5 cho học sinh trong các trường tiểu học thành phố Thái Nguyên.

Đối tượng khảo sát: Khảo sát 20 CBQL, 55 GV tại các trường tiểu học:

Cam Giá, Nha Trang, Gia Sàng, Nguyễn Viết Xuân, Độc Lập, Tân Cương,

Lương Ngọc Quyến, Nguyễn Huệ, Tân Lập, Phúc Trìu.

* Phương pháp khảo sát thực trạng:

- Phương pháp phỏng vấn: Phỏng vấn cán bộ quản lý phòng giáo dục

đào tạo thành phố Thái Nguyên, cán bộ quản lý và giáo viên các trường tiểu

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

học để làm rõ thực trạng tổ chức hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Lịch

sử và Địa lý lớp 4,5 cho học sinh.

- Phương pháp điều tra bằng phiếu anket: Xây dựng mẫu phiếu khảo sát

cho CBQL và GV.

Sử dụng thang likert với 3 mức độ để khảo sát, số liệu thu được xử lý

theo cách cho điểm như sau:

+ Với những lựa chọn cho mức độ đồng ý, thường xuyên, hiệu quả cao,

rất ảnh hưởng: 3 điểm.

+ Lựa chọn mức độ phân vân, thỉnh thoảng, hiệu quả trung bình, ảnh

hưởng: 2 điểm.

+ Lựa chọn mức không đồng ý, chưa bao giờ, hiệu quả thấp, không ảnh

hưởng: 1 điểm.

Dựa trên điểm số thu được, tính ĐTB cho các nội dung khảo sát, dựa trên

ĐTB tiến hành lượng giá như sau:

+ 1,00 ≤ ĐTB ≤ 1.67: Mức thấp (Không đồng ý, chưa bao giờ, không

hiệu quả, không ảnh hưởng);

+ 1.67 < ĐTB ≤ 2.34: Mức trung bình(Hiếm khi, ít hiệu quả trung bình,

ít ảnh hưởng);

+ 2.34 < ĐTB ≤ 3,00: Mức cao (Đồng ý, thường xuyên, hiệu quả,

ảnh hưởng).

2.2. Thực trạng hoạt động trải nghiệm môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 cho học

sinh các trường Tiểu học thành phố Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên

2.2.1. Nhận thức của CBQL, GV về vai trò, ý nghĩa của hoạt động trải

nghiệm trong dạy học môn Lịch sử lớp 4,5

Để khảo sát về vai trò, ý nghĩa của hoạt động trải nghiệm trong dạy học

môn Lịch sử lớp 4,5, chúng tôi sử dụng câu hỏi số 1 phụ lục 1 kết quả thu được

qua xử lý thể hiện ở bảng 2.2.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

Bảng 2.2. Nhận thức của CBQL, GV về vai trò, ý nghĩa của hoạt động trải

nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5

TT Vai trò, ý nghĩa TB Không quan trọng Quan trọng Thứ bậc

Mức độ quan trọng Ít quan trọng SL % SL % SL %

1 31 41.3 28 37.3 16 21.3 2.20 4

2 46 61.3 26 34.7 3 4.0 2.57 3

3 65 92.9 0 0.0 5 7.1 2.86 1

4 61 81.3 4 5.3 10 13.3 2.68 2

Hình thành kiến thức khoa học và phát triển các năng lực học tập của HS Giáo dục tình yêu quê hương, đất nước và niềm tự hào về truyền thống dân tộc Góp phần cụ thể hoá, làm sâu sắc, phong phú, sinh động kiến thức môn học; là cơ hội để HS rèn luyện kĩ năng bộ môn Bồi dưỡng cho HS tinh thần chủ động, ý thức tự giác, trách nhiệm trong học tập và cuộc sống, say mê, hứng thú học tập bộ môn, phát triển toàn diện phẩm chất và năng lực HS.

Kết quả số liệu thống kê cho thấy, CBQL, GV đánh giá HĐTN trong

dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 có vai trò, ý nghĩa nhất ở nội dung “Góp

phần cụ thể hoá, làm sâu sắc, phong phú, sinh động kiến thức môn học; là cơ

hội để HS rèn luyện kĩ năng bộ môn” (2.86 điểm, thứ bậc 1) và “Bồi dưỡng cho

HS tinh thần chủ động, ý thức tự giác, trách nhiệm trong học tập và cuộc sống,

say mê, hứng thú học tập bộ môn, phát triển toàn diện phẩm chất và năng lực

HS” (2.68 điểm, thứ bậc 2); “Giáo dục tình yêu quê hương, đất nước và niềm

tự hào về truyền thống dân tộc” (2.57 điểm, thứ bậc 3)

Tuy nhiên, số liệu thống kê ở nội dung “Hình thành kiến thức khoa học

và phát triển các năng lực học tập của HS” (2.20 điểm, thứ bậc 4) cho thấy Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

CBQL, GV còn xem nhẹ vai trò, ý nghĩa của nội dung tổ chức HĐTN trong

dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 cho HS.

Tìm hiểu nguyên nhân về sự khác nhau trong cách đánh giá này, GV

trường tiểu học Đội Cấn cho biết: “Để phát triển các năng lực học tập cho HS,

tôi cho rằng cần phải kết nối với các môn học khác như: Tự nhiên và Xã hội,

Khoa học, Đạo đức”. Như vậy, theo đánh giá của GV, hoạt động trải nghiệm

môn Lịch sử và Địa lý cần phải tích hợp liên môn với các môn học khác.

2.2.2. Thực trạng thực hiện mục tiêu của hoạt động trải nghiệm trong dạy

học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5

Để khảo sát thực trạng thực hiện mục tiêu của hoạt động trải nghiệm

trong dạy học môn Lịch sử lớp 4,5, chúng tôi sử dụng câu hỏi số 2 phụ lục 1

kết quả thu được qua xử lý thể hiện ở bảng 2.3.

Bảng 2.3. Thực trạng thực hiện mục tiêu của hoạt động trải nghiệm trong

dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5

Mức độ thực hiện

TT Mục tiêu TB Quan trọng Ít quan trọng Thứ bậc

Không Quan trọng

SL % SL % SL %

63 84.0 9 12.0 3 4.0 2.80 1 1

2 36 48.0 28 37.3 11 14.7 2.33 4

Hình thành, phát triển ở học sinh năng lực lịch sử và địa lý với các thành phần: nhận thức khoa học lịch sử và địa lý; tìm hiểu lịch sử và địa lý; vận dụng kiến thức, kĩ năng đã học Giúp học sinh khám phá thế giới tự nhiên và xã hội xung quanh để bồi dưỡng lòng tự hào dân tộc, tình thiên nhiên, quê yêu hương, đất nước; ý thức bảo vệ thiên nhiên, giữ gìn và phát triển các giá trị văn hoá Việt Nam

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

Mức độ thực hiện

TT Mục tiêu TB Quan trọng Ít quan trọng Thứ bậc

Không Quan trọng

SL % SL % SL %

3 45 60.0 26 34.7 4 5.3 2.55 2

4 8.0 17 22.7 2.47 52 69.3 6 3

Bồi dưỡng lòng tự hào dân tộc, tình yêu thiên nhiên, quê hương, đất thức bảo vệ nước; ý thiên nhiên, giữ gìn và phát triển các giá trị văn hoá Việt Nam Hình thành và phát triển các phẩm chất yêu nước, nhân ái, chăm chỉ, trung thực, trách nhiệm Kết quả số liệu thống kê cho thấy, CBQL, GV đánh giá các trường tiểu

học đã thực hiện tương đối đầy đủ các mục tiêu “Hình thành, phát triển ở học

sinh năng lực lịch sử và địa lý với các thành phần: nhận thức khoa học lịch sử

và địa lý ; tìm hiểu lịch sử và địa lý ; vận dụng kiến thức, kĩ năng đã học”

(2.80 điểm, thứ bậc 1) và mục tiêu “Bồi dưỡng lòng tự hào dân tộc, tình yêu

thiên nhiên, quê hương, đất nước; ý thức bảo vệ thiên nhiên, giữ gìn và phát

triển các giá trị văn hoá Việt Nam” (2.55 điểm, thứ bậc 2); “Hình thành và

phát triển các phẩm chất yêu nước, nhân ái, chăm chỉ, trung thực, trách

nhiệm” (2.47 điểm, thứ bậc 3).

Tuy nhiên, CBQL, GV còn xem nhẹ các mục tiêu “Giúp học sinh khám

phá thế giới tự nhiên và xã hội xung quanh để bồi dưỡng lòng tự hào dân tộc,

tình yêu thiên nhiên, quê hương, đất nước; ý thức bảo vệ thiên nhiên, giữ gìn và

phát triển các giá trị văn hoá Việt Nam” (2.33 điểm, thứ bậc 4). Tìm hiểu

nguyên nhân về sự khác nhau trong cách đánh giá mục tiêu, GV trường tiểu học

Nha Trang cho biết: “Một số GV cho rằng HĐTN trong dạy học môn Lịch sử

Và Địa lý giúp HS vận dụng được kiến thức lịch sử và địa lý đã học để phân

tích và nhận xét ở mức độ đơn giản tác động của một sự kiện, nhân vật lịch sử

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

và hiện tượng địa lý ,... để hình thành và phát triển các năng lực chung: tự chủ

và tự học, giao tiếp và hợp tác, giải quyết vấn đề và sáng tạo cần phải tích hợp

với các môn học khác”. Như vậy, một số GV vẫn chưa thực hiện tương đối đầy

đủ về HĐTN trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý nhằm góp phần thực hiện

mục tiêu chung của chương trình tổng thể.

2.2.3. Thực trạng nội dung hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Lịch sử

và Địa lý lớp 4,5

Để khảo sát về nội dung hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Lịch

sử và Địa lý lớp 4,5, chúng tôi sử dụng câu hỏi số 3 phụ lục 2 kết quả thu được

qua xử lý thể hiện ở bảng 2.4.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

Bảng 2.4. Thực trạng nội dung của hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5

Mức độ thực hiện

TT

Nội dung

TB

Hiếm khi

TB

Hiệu quả

Thứ bậc

Thứ bậc

Thường xuyên SL %

SL %

Chưa thực hiện SL %

Mức độ hiệu quả Ít hiệu quả SL %

Không hiệu quả SL %

SL %

48

64.0

11

14.7

16

21.3

2.43

1

1

43 57.3

22

29.3

10

13.3

2.44

1

34

45.3

16

21.3

25

33.3

2.12

2

4

30 40.0

34

45.3

11

14.7

2.25

3

36

48.0

16

21.3

23

30.7

2.17

3

3

36 48.0

23

30.7

16

21.3

2.27

2

Chủ đề tích hợp các kiến thức lịch sử và địa lý được tích hợp trong từng chủ đề về địa phương Chủ đề tích hợp các kiến thức lịch sử và địa lý được tích hợp trong từng chủ đề về vùng miền, đất nước và trên thế giới Chủ đề tích hợp nhằm hình thành kiến thức, kỹ năng mới

56.0

13

17.3

20

26.7

2.29

4 Chủ đề tích hợp 42

2

34 45.3

25

33.3

16

21.3

2.24

4

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

Mức độ thực hiện

TT

Nội dung

TB

Hiếm khi

TB

Hiệu quả

Thứ bậc

Thứ bậc

Thường xuyên SL %

SL %

Chưa thực hiện SL %

Mức độ hiệu quả Ít hiệu quả SL %

Không hiệu quả SL %

SL %

nhằm giáo dục các giá trị văn hóa

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

Kết quả số liệu thống kê cho thấy, nội dung “Chủ đề tích hợp các kiến

thức lịch sử và địa lý được tích hợp trong từng chủ đề về địa phương” (mức

độ thường xuyên 2.43 điểm, mức độ hiệu quả tốt 2.44 điểm) điểm đã thực hiện

hiệu quả trong các trường tiểu học. Với nội dung này, chúng tôi nhận thấy GV

tập trung vào các hình thức như tổ chức sự kiện và hình thức tham quan tìm

hiểu về Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 với các câu hỏi nắm bắt nội dung kiến thức,

giải quyết được nhiệm vụ chủ yếu của bài học, có nhiều câu hỏi mà để giải

quyết được HS phải huy động kinh nghiệm, vốn kiến thức đời sống của bản

thân vào phát huy năng lực. GV đã đặt ra các câu hỏi có ý nghĩa gắn kết nội

dung bài học với thực tiễn cuộc sống, có tính chất bao quát nội dung bài học,

hướng vào nội dung cốt lõi của bài học, ví dụ như bài “Trung du Bắc Bộ” (Lịch

sử và Địa lý 4).

Các nội dung: “Chủ đề tích hợp các kiến thức lịch sử và địa lý được tích

hợp trong từng chủ đề về vùng miền, đất nước và trên thế giới” (mức độ thực

hiện 2.12 điểm, mức độ hiệu quả 2.25 điểm ở mức trung bình); “Chủ đề tích

hợp nhằm hình thành kiến thức, kỹ năng mới” (mức độ thực hiện 2.17 điểm,

mức độ hiệu quả 2.27 điểm ở mức trung bình) và “Chủ đề tích hợp nhằm giáo

dục các giá trị văn hóa” (mức độ thực hiện 2.29 điểm, mức độ hiệu quả 2.24

điểm ở mức trung bình). Quan sát các hình thức trải nghiệm như hình thức tổ

chức trò chơi, hình thức tổ chức hội thi, một số GV trẻ đặt ra hệ thống câu hỏi

chỉ giúp HS chiếm lĩnh nội dung chủ đề mà chưa hướng vào khai thác vốn

sống, vốn kinh nghiệm để phát triển năng lực người học.

Như vậy, đa số GV nắm vững kiến thức, bám sát quy trình tổ chức

HĐTN trong giờ học các kiểu bài theo các nội dung chính. Các hoạt động cơ

bản được tổ chức sinh động, hấp dẫn, nổi bật trọng tâm bài học, HS nắm được

nội dung kiến thức bài học. Mặc dù vậy, trong quá trình tổ chức HĐTN các GV

vẫn còn hạn chế cho HS tham gia các hoạt động để phát huy năng lực người

học, HS chưa thực sự phát huy được tính tích cực chủ động trong học tập và

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

nhận thức. Thực tế dự giờ, chúng tôi nhận thấy HS vẫn bộc lộ ý hiểu theo bài

giảng của GV. Hơn nữa, các câu hỏi GV đưa ra cũng chưa thực sự phát huy

vốn kinh nghiệm của HS.

GV dạy vẫn theo thói quen: GV giới thiệu bài - HS nghe, GV hỏi - HS

trả lời, GV ghi nội dung - HS chép, GV kiểm tra kiến thức - HS tái hiện. Hình

thức phổ biến nhất là GV hỏi - HS trả lời, HS nhận xét, chia sẻ, GV chốt kiến

thức, các hoạt động khác được đưa vào đan xen, phối hợp rất hạn chế.

CBQL trường tiểu học Gia Sàng cho biết: “Nhận thức của một bộ phận

GV chưa đúng, chưa đầy đủ về HĐTN trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý 4,5.

Một số GV có tư tưởng ngại đổi mới, sợ khó khăn vất vả khi vận dụng HĐTN

trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý vào dạy học GV mất nhiều thời gian để

chuẩn bị giáo án, đồ dùng trực quan, địa điểm hoạt động… Việc quản lý

chuyên môn còn nặng về áp đặt, máy móc gây cản trở cho việc áp dụng HĐTN

trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý vào dạy học. Khó quản lý HS khi lớp học

quá nhiều HS, trong quá trình tổ chức nếu sử dụng không khéo, không chủ

động, gây phân tán sự chú ý của các em thì HĐTN sẽ không đạt được hiệu quả

mong muốn”.

2.2.4. Thực trạng hình thức tổ chức hoạt động trải nghiệm trong dạy học

môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5

Để khảo sát về hình thức tổ chức hoạt động trải nghiệm trong dạy học

môn Lịch sử lớp 4,5, chúng tôi sử dụng câu hỏi số 4 phụ lục 2 kết quả thu được

qua xử lý thể hiện ở bảng 2.5.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

Bảng 2.5. Thực trạng hình thức tổ chức hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5

Mức độ thực hiện

Thứ bậc

TB

TT

Hình thức

Hiếm khi

Hiệu quả

TB

Thứ bậc

Thường xuyên SL %

SL %

Chưa thực hiện SL %

Mức độ hiệu quả Không Ít hiệu hiệu quả quả SL % SL % SL %

1

28

37.3

32

42.7

15

20.0

2.16

31 41.3 33 44.0 11 14.7 2.27

6

4

2

35

46.7

11

14.7

29

38.7

2.08

38 50.7

9

12.0 28 37.3 2.13

8

7

3

68

90.7

5

6.7

2

2.7

2.88

70 93.3

5

6.7

0

0.0 2.93

1

1

4

33

44.0

21

28.0

21

28.0

2.16

32 42.7 23 30.7 20 26.7 2.16

7

6

5

47

62.7

15

20.0

13

17.3

2.45

46 61.3 18 24.0 11 14.7 2.47

2

2

6

34

45.3

22

29.3

19

25.3

2.20

35 46.7 23 30.7 17 22.7 2.24

4

5

7

32

42.7

24

32.0

19

25.3

2.17

36 48.0 25 33.3 14 18.7 2.29

5

3

8

38

50.7

21

28.0

16

21.3

2.29

31 41.3 19 25.3 25 33.3 2.08

3

8

Hình thức tổ chức chiến dịch Hình thức tổ chức hoạt động CLB Hình thức tổ chức cho HS tham quan Hình thức tổ chức trò chơi Hình thức tổ chức sự kiện Hình thức tổ chức hội thi Hình thức tổ chức diễn đàn Hình thức tổ chức sân khấu hóa

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

Kết quả số liệu thống kê cho thấy, các hình thức “Hình thức tổ chức cho

HS tham quan” và “Hình thức tổ chức sự kiện” thực hiện thường xuyên và hiệu

quả. Mức độ thường xuyên được đánh giá từ 2.45 đến 2.88 điểm, mức độ hiệu

quả từ 2.47 đến 2.93 điểm.

Trong năm học 2017 – 2018, 2018 – 2019, các trường tiểu học tổ chức

cho học sinh tham quan các danh lam thắng cảnh, di tích lịch sử, văn hóa ở

thành phố Thái Nguyên như di tích lịch sử 915, đền thờ Đội Cấn, Bảo tàng các

văn hóa dân tộc Việt Nam, chùa Phủ Liễn; HS trường trường tiểu học Nha

Trang tham gia quét dọn Đền Ông, Đền Xương Rồng. Bên cạnh đó, tổ chức cho

HS tham quan đền Đô (Bắc Ninh), đền thờ Vua Hùng (Phú Thọ). Ngoài ra,

tham quan các cơ sở sản xuất, làng nghề như làng nghề chè Tân Cương, làng

nghề bánh chưng Bờ Đậu, tổ chức cho HS làm bánh trôi, bánh chay tại các

trường tiểu học. Đối với hình thức tổ chức sự kiện đã tổ chức tặng quà nhân

ngày 22/12, 27/7, mời cựu chiến binh ngày 22/12 nói chuyện lịch sử, giao lưu

văn nghệ với các đơn vị bộ đội kết nghĩa,…Ngoài ra, tổ chức triển lãm “Việt

Nam - Tổ quốc em” để trưng bày các sản phẩm triển lãm theo các góc, mỗi góc

cử người phụ trách tại góc của mình, cử đại diện thuyết trình về sản phẩm khi

các HS của nhóm khác đến tham quan khu trưng bày của nhóm mình, đồng thời

nhận góp ý từ HS khác, GV, khách mời.

GV đã tổ chức cho HS trải nghiệm trong dạy học Địa lý, giúp HS tìm

hiểu về vị trí, giới hạn, địa hình, khoáng sản, đất, động thực vật, sông hồ, khí

hậu, biển các yếu tố này được thể hiện rất rõ trên bản đồ, lược đồ. Bản đồ, lược

đồ và bảng số liệu được sử dụng như một nguồn cung cấp kiến thức, giúp học

sinh tự tìm tòi, khám phá kiến thức và hình thành, rèn luyện kĩ năng bộ môn.

Từ đó HS khai thác được nội dụng của bài, học sinh chủ động tiếp thu kiến

thức, khám phá kiến thức, gây hứng thú trong học tập, tiết học nhẹ nhàng giảm

bớt sự nhàm chán tạo cho các em thói quen thích tìm hiểu, khám phá thiên

nhiên; từ đó các em sẽ yêu thiên nhiên, con người, quê hương đất nước, các em

sẽ tôn trọng và bảo vệ nó.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

Quan sát HĐTN trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý, chúng tôi nhận

thấy HS rất thích được tham gia vào các HĐTN trong dạy học môn Lịch sử và

Địa lý, các hình thức tham quan, tổ chức sự kiện đã kích thích khả năng hứng

thú học tập của các em đối với môn Lịch sử và Địa lý, giúp HS phát huy được

óc sáng tạo, hình thành nên tư tưởng tình cảm, hiểu sâu sắc nội dung bài học để

từ đó phát triển các năng lực của HS. Kích thích khả năng giao tiếp cho HS,

giúp các em tự tin, mạnh dạn hơn, phát triển tư duy tình cảm, trải nghiệm giúp

các em nhanh nhẹn, năng động hơn, hứng thú, yêu thích nội dung môn học, bài

học. Các em đều mong muốn được học kết hợp với trải nghiệm để phát triển

các năng lực của bản thân, là hoạt động hình thành kiến thức kĩ năng hiệu quả,

giúp HS vận dụng được kiến thức vào thực tiễn cuộc sống.

Các hình thức sau hiếm khi thực hiện và ít hiệu quả, đó là các hình thức:

Hình thức tổ chức chiến dịch; Hình thức tổ chức hoạt động câu lạc bộ; Hình

thức tổ chức trò chơi; Hình thức tổ chức hội thi; Hình thức tổ chức diễn đàn;

Hình thức tổ chức sân khấu hóa, trong đó mức độ đánh giá ở mức trung bình từ

2.08 đến 2.29 điểm.

Tìm hiểu nguyên nhân vì sao các hoạt động này ít hiệu quả, phỏng vấn

CBQL, GV họ đều chung nhận xét: “các điều kiện cho hoạt động trải nghiệm

cho học sinh còn chưa được đầu tư thoả đáng, kinh phí tổ chức HĐTN còn hạn

hẹp, chưa đáp ứng được yêu cầu của HĐTN vì các trường phải tính toán, phân

bổ nguồn ngân sách sao cho hợp lý giữa các hoạt động giáo dục”, GV N.T.Y

trường tiểu học Nha Trang cho biết: “thời lượng dành HĐTN trong chương

trình chỉ là 105 tiết/khối lớp/năm học, mỗi tháng chỉ có 1 tiết HĐTN. Để đạt

mục tiêu của HĐTN, yêu cầu GV phải đầu tư thời gian và công sức rất lớn từ

lập kế hoạch, lựa chọn thời gian, địa điểm, hình thức tổ chức HĐTN,… trong

khi đó vẫn phải thực hiện nội dung chương trình chính khóa bình thường nên

nhiều GV nảy sinh tâm lý ngại đổi mới, ngại sáng tạo trong quá trình tổ chức”.

Quan sát HĐTN trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý, khi GV trường

tiểu học Gia Sàng tổ chức trò chơi “Em tập làm hướng dẫn viên du lịch” khi

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

dạy bài “Dãy Hoàng Liên Sơn” hoặc trò chơi “ Tiếp sức” khi dạy bài 4 “Hoạt

động sản xuất của người dân ở Tây Nguyên”, do số lượng HS trong lớp khá

đông, trình độ nhận thức của HS trong lớp không đồng đều, nhiều em còn thụ

động, ỷ lại vào các bạn khác mà không chịu hoạt động, một số em chưa chú ý

do đó đạt được hiệu quả chưa cao. Mặt khác, một số HS còn thiếu kĩ năng tổ

chức, lập kế hoạch, phân công nhiệm vụ. Đây là một trong những nguyên nhân

khiến cho các hình thức trên tổ chức chưa hiệu quả.

2.2.5. Thực trạng các lực lượng giáo dục tham gia tổ chức hoạt động trải

nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5

Để khảo sát về các lực lượng giáo dục tham gia tổ chức hoạt động trải

nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5, chúng tôi sử dụng câu hỏi

số 5 phụ lục 2 kết quả thu được qua xử lý thể hiện ở bảng 2.6.

Bảng 2.6. Thực trạng các lực lượng giáo dục tham gia tổ chức hoạt động

trải nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5

Mức độ tham gia

Phối hợp các lực Thứ TT TB lượng giáo dục bậc

Thường xuyên SL % Ít thực hiện SL % Không thực hiện SL %

1 GV bộ môn 53 70.7 14 18.7 8 10.7 2.60 2

2 Cha mẹ học sinh 37 49.3 23 30.7 15 20.0 2.29 4

3 Tổng phụ trách Đội 34 45.3 28 37.3 13 17.3 2.28 5

Các tổ chức, chính 4 35 46.7 26 34.7 14 18.7 2.27 6 quyền địa phương

5 GV chủ nhiệm 55 73.3 11 14.7 12.0 2.61 9 1

6 Tổ chuyên môn 54 72.0 12 16.0 12.0 2.59 9 3

Kết quả thống kê cho thấy, GV bộ môn, GV chủ nhiệm và Tổ chuyên

môn phối hợp thường xuyên để tổ chức HĐTN trong dạy học môn Lịch sử và

Địa lý 4,5. CBQL, GV đánh giá lực lượng này mức điểm tốt từ 2.59 đến 261

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

điểm. Quan sát HĐTN, chúng tôi nhận thấy các GV hỗ trợ nhau để giúp đỡ, tạo

điều kiện cho HS thực hiện HĐTN tốt nhất. GV Sử, Địa đã hướng dẫn HS vận

dụng tri thức vào HĐTN, Tổ chuyên môn hướng dẫn GV cách thức tổ chức linh

hoạt, có khả năng làm chủ nội dung và hình thức tổ chức HĐTN, Tổ chuyên

môn hướng dẫn GV dự báo được những khó khăn mà HS sẽ gặp phải trong quá

trình tham gia các HĐTN để có biện pháp khắc phục hiệu quả.

Tuy nhiên, một số GV còn chưa được bồi dưỡng về năng lực xây dựng

chủ đề học tập trải nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý, chủ đề hoạt

động câu lạc bộ học sinh yêu thích môn Sử địa nhằm tạo môi trường để HS

giao lưu, phát huy tính tích cực, sáng tạo của HS, do vậy, sự tham gia của GV

bộ môn, GV chủ nhiệm và Tổng phụ trách Đội chưa hiệu quả.

Theo CBQL trường tiểu học Gia Sàng: “Khi HĐTN trong dạy học môn

Lịch sử và Địa lý trở thành một phần của quá trình giáo dục GV đã gặp một số

khó khăn, đầu tiên là huy động xã hội hóa giáo dục để có nguồn kinh phí, một

số cha mẹ HS, các tổ chức, doanh nghiệp ở địa phương chưa quan tâm, khó

khăn khác từ việc liên hệ với cơ sở đưa HS đi trải nghiệm đôi khi cũng không

thuận lợi, ngoài ra, nhà trường còn gặp khó khăn trong khâu tổ chức, kiểm tra,

đánh giá HĐTN trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý của HS”. Như vậy, để tổ

chức tổ chức hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Lịch sử lớp 4,5 cần phải

nâng cao nhận thức cho các lực lượng xã hội để huy động sự quan tâm về kinh

phí, các nguồn lực khác cho hoạt động.

2.3. Thực trạng quản lý hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và

Địa lý lớp 4,5 cho học sinh ở các trường tiểu học thành phố Thái Nguyên

2.3.1. Thực trạng lập kế hoạch tổ chức hoạt động trải nghiệm trong dạy học

môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5

Để khảo sát về lập kế hoạch tổ chức hoạt động trải nghiệm trong dạy học

môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5, chúng tôi sử dụng câu hỏi số 6 phụ lục 2 kết quả

thu được qua xử lý thể hiện ở bảng 2.7

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

Bảng 2.7. Thực trạng lập kế hoạch tổ chức hoạt động trải nghiệm trong

dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5

Thứ bậc TT Lập kế hoạch Hiệu quả TB

Mức độ hiệu quả Ít hiệu quả SL % Không hiệu quả SL % SL %

của 1 51 68.0 7 9.3 17 22.7 2.45 1

2 32 42.7 31 41.3 12 16.0 2.27 3

3 33 44.0% 27 36.0% 15 20.0% 2.23 5

4 37 49.3 19 25.3 19 25.3 2.24 4

5 35 46.7 29 38.7 11 14.7 2.32 2

6 34 45.3 23 30.7 18 24.0 2.21 6

Kế hoạch tổ chức hoạt trải động nghiệm phải được đưa vào kế hoạch chung nhà trường, phải được tập thể nhà trường trao đổi, bàn bạc và thông qua vào đầu mỗi năm học Phân tích thực trạng tổ chức hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý 4,5 Kế hoạch năm, học kỳ, kế hoạch nêu rõ nội dung, hình thức lực thực hiện và lượng tham gia GV lập kế hoạch cá từ đầu nhân ngay năm học Huy động nguồn lực tổ chức HĐTN Kế hoạch cần xác định kết quả sẽ đạt được: sự thay đổi về lượng kiến thức, kỹ năng hành vi ở học sinh

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

Kết quả số liệu thống kê cho thấy, CBQL, GV đánh giá nội dung “Kế

hoạch tổ chức hoạt động trải nghiệm phải được đưa vào kế hoạch chung của

nhà trường, phải được tập thể nhà trường trao đổi, bàn bạc và thông qua vào

đầu mỗi năm học” (2.45 điểm, thứ bậc 1) có hiệu quả tốt. Nghiên cứu bản kế

hoạch của các nhà trường, đa số bản kế hoạch nhấn mạnh đến tổ chức HĐTN

cho các khối lớp, với khối 4,5 chú trọng tổ chức cho HS tham quan và tổ chức sự

kiện cho HS.

Đối với “Huy động nguồn lực tổ chức HĐTN” (2.32 điểm, thứ bậc 2) có

mức độ hiệu quả trung bình, trao đổi với Hiệu trưởng các trường, chúng tôi

được biết: “CBQL các trường chỉ quan tâm nhiều đến xây dựng kế hoạch

chung cho cả năm học, chưa quan tâm đến đánh giá kết quả sau HĐTN của

HS, chưa chỉ đạo nguồn lực tổ chức HĐTN trong dạy học môn Lịch sử và Địa

lý, trong khi việc chuẩn bị nội dung này sẽ đảm bảo các điều kiện thực hiện kế

hoạch cho năm học sau”.

Trong bản kế hoạch Hiệu trưởng còn xem nhẹ nội dung “Phân tích thực

trạng tổ chức hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý 4,5”

(2.27 điểm, thứ bậc 3), nội dung trong bản kế hoạch chưa đề cập đến thuận lợi,

khó khăn và những kết quả đạt được của HĐTN trong dạy học môn Lịch sử và

Địa lý của năm học trước.

Đối với “GV lập kế hoạch cá nhân ngay từ đầu năm học” (2.24 điểm, thứ

bậc 4) hiệu quả trung bình, bởi kế hoạch cá nhân của GV rất sơ sài, nội dung

HĐTN qua loa, chưa nêu rõ hình thức tổ chức cụ thể. Mặt khác, trong kế hoạch

cá nhân GV lập kế hoạch cho cả năm học mà chưa quan tâm đến kế hoạch theo

tuần, tháng, học kỳ.

Như vậy, công tác lập kế hoạch HĐTN trong dạy học môn Lịch sử và

Địa lý đã được các trường quan tâm lập kế hoạch thực hiện, tuy nhiên mới chỉ

tập trung ở khâu lập kế hoạch cho cả năm học, lập kế hoạch cá nhân, chuẩn bị

các nguồn lực, xác định các kết quả đạt được của HS sau HĐTN chưa được

quan tâm.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

2.3.2. Thực trạng tổ chức hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và

Địa lý lớp 4,5

Để khảo sát về tổ chức hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Lịch sử

và Địa lý lớp 4,5, chúng tôi sử dụng câu hỏi số 7 phụ lục 2 kết quả thu được

qua xử lý thể hiện ở bảng 2.8.

Bảng 2.8. Thực trạng tổ chức hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn

Lịch sử và Địa lý lớp 4,5

Hiệu quả TB TT Tổ chức thực hiện Thứ bậc

Mức độ hiệu quả Ít hiệu Không hiệu quả quả SL % SL % SL %

55 73.3 16 21.3 4 5.3 2.68 1 1

2 46 61.3 18 24.0 11 14.7 2.47 2

3 37 49.3 19 25.3 19 25.3 2.24 5

4 35 47.3 19 25.7 20 27.0 2.20 6

5 37 49.3 25 33.3 13 17.3 2.32 3

6 35 46.7 26 34.7 14 18.7 2.28 4

Tổ trưởng chuyên môn xây dựng các giáo viên có năng lực tốt về tổ chức thực hiện hoạt động trải nghiệm Phân công, phân nhiệm cho tổ chuyên môn và giáo viên; Tổ chức phối hợp giữa các GV khác trong quá trình tổ chức thực hiện hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý 4,5 Bồi dưỡng nâng cao năng lực cho giáo viên về tổ chức HĐTN Xây dựng cơ chế giám sát hoạt động trải nghiệm Tổ chuyên môn hướng dẫn giáo viên xây dựng các tiêu chí đánh giá kết quả học tập Huy động các nguồn tài chính bằng các nguồn tài chính khác nhau

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

Kết quả số liệu thống kê cho thấy, nội dung “Tổ trưởng chuyên môn xây

dựng các giáo viên có năng lực tốt về tổ chức thực hiện hoạt động trải nghiệm”

tổ chức đạt hiệu quả tốt (2.68 điểm, thứ bậc 1). Đa số GV là GV môn Sử, Địa

do vậy các HĐTN môn Lịch sử và Địa lý đã lôi cuốn được HS tham gia. Các

GV đã thực hiện hiệu quả nội dung “Phân công, phân nhiệm cho tổ chuyên môn

và giáo viên; Tổ chức phối hợp giữa các GV khác trong quá trình tổ chức thực

hiện hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý 4,5” (2.47

điểm, thứ bậc 2).

Tuy nhiên, nội dung “Bồi dưỡng nâng cao năng lực cho giáo viên về tổ

chức HĐTN” (2.24 điểm, thứ bậc 5) có hiệu quả trung bình, theo GV trường

tiểu học Nguyễn Viết Xuân: “Các trường phụ thuộc vào kế hoạch tập huấn

thường xuyên của Sở, Phòng GDĐT nên Hiệu trưởng các trường chưa chủ

động tổ chức bồi dưỡng nâng cao năng lực tổ chức HĐTN trong dạy học môn

Lịch sử và Địa lý cho GV”. Để tổ chức HĐTN môn Lịch sử và Địa lý, đa số

GV phải tự học, tự nghiên cứu tuy nhiên theo GV trường tiểu học Gia Sàng cho

biết: “Hiện nay, CBQL, GV nhắc đến HĐTN thì nhiều nhưng tài liệu để đọc về

cách thức dạy học này thì mới thấy ở một số văn bản dự thảo của Bộ, chưa có

các sách hướng dẫn cụ thể về cách thức tổ chức dạy học, đặc biệt là dạy học

trong các môn học Lịch sử và Địa lý nên chúng tôi cũng chưa rõ tổ chức HĐTN

trong các môn học Lịch sử và Địa lý theo quy trình như thế nào”.

Nội dung “Tổ chuyên môn hướng dẫn giáo viên xây dựng các tiêu chí

đánh giá kết quả học tập” và nội dung “Huy động các nguồn tài chính bằng các

nguồn tài chính khác nhau” có mức độ hiệu quả trung bình từ 2.28 đến 2.32

điểm. Như vậy, công tác tổ chức thực hiện vẫn chưa được Hiệu trưởng các

trường quan tâm về chỉ đạo tổ chuyên môn hướng dẫn GV đánh giá kết quả học

tập và huy động nguồn tài chính, nguyên nhân từ hạn chế về năng lực của một

số CBQL trong việc huy động các lực lượng giáo dục tham gia tổ chức HĐTN

trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý 4,5 cho HS.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

2.3.3. Thực trạng chỉ đạo thực hiện hoạt động trải nghiệm trong dạy học

môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5

Để khảo sát về chỉ đạo hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Lịch sử

lớp 4,5, chúng tôi sử dụng câu hỏi số 8 phụ lục 2 kết quả thu được qua xử lý

thể hiện ở bảng 2.9.

Bảng 2.9. Thực trạng chỉ đạo thực hiện hoạt động trải nghiệm trong dạy

học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5

TT

Chỉ đạo thực hiện

Hiệu quả

TB

Thứ bậc

Mức độ hiệu quả Ít hiệu quả SL %

Không hiệu quả SL %

SL %

41 54.7 12 16.0

22 29.3 2.25

3

1

2

45 60.0 19 25.3

11 14.7 2.45

2

3

27 36.0 38 50.7

10 13.3 2.23

4

4

24 32.0 29 38.7

22 29.3 2.03

8

5

26 34.7 29 38.7

20 26.7 2.08

7

6

31 41.3 25 33.3

19 25.3 2.16

5

7

42 56.0 29 38.7

4

5.3

2.51

1

8

38 50.7 10 13.3

27 36.0 2.15

6

Chỉ đạo GV chủ nhiệm, xây dựng kế hoạch, chương trình tổ chức hoạt động trải nghiệm thực hiện kế Chỉ đạo hoạch phải tạo sự hợp tác giữa GV và GV, giữa tổ chuyên môn với GV, giữa tổ Ban giám hiệu với chuyên môn Chỉ đạo đa dạng hóa các hình thức tổ chức HĐTN Chỉ đạo bồi dưỡng nâng cao năng trải lực hoạt động nghiệm Chỉ đạo đổi mới đánh giá kết quả học tập của học sinh Chỉ đạo đảm bảo các điều kiện về cơ sở vật chất, tài chính Chỉ đạo liên hệ với địa phương hoặc cơ sở học sinh đi trải nghiệm để thống nhất các kế hoạch Chỉ đạo phổ biến kế hoạch hoạt động trải nghiệm tới các lực lượng giáo dục tham gia

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

Kết quả số liệu thống kê cho thấy, nội dung “Chỉ đạo thực hiện kế hoạch

phải tạo sự hợp tác giữa GV và GV, giữa tổ chuyên môn với GV, giữa Ban

giám hiệu với tổ chuyên môn” đạt hiệu quả tốt (2.45 điểm, thứ bậc 2). Quan sát

HĐTN môn Lịch sử và Địa lý, chúng tôi nhận thấy sự phối hợp giữa GV và

GV, giữa tổ chuyên môn với GV, giữa Ban giám hiệu với tổ chuyên môn chặt

chẽ, có sự phân cấp quản lý. Đối với hình thức tham quan thường xuyên được

thực hiện, nội dung “Chỉ đạo liên hệ với địa phương hoặc cơ sở học sinh đi trải

nghiệm để thống nhất các kế hoạch” đã đạt hiệu quả tốt (2.51 điểm, thứ bậc 1).

Các nội dung sau thực hiện ở mức trung bình gồm: “Chỉ đạo GV chủ

nhiệm, xây dựng kế hoạch, chương trình tổ chức hoạt động trải nghiệm” (2.25

điểm, thứ bậc 3); “Chỉ đạo đa dạng hóa các hình thức tổ chức HĐTN” (2.23

điểm, thứ bậc 4); “Chỉ đạo đảm bảo các điều kiện về cơ sở vật chất, tài chính”

(2.16 điểm, thứ bậc 5); “Chỉ đạo phổ biến kế hoạch hoạt động trải nghiệm tới các

lực lượng giáo dục tham gia” (2.15 điểm, thứ bậc 6); “Chỉ đạo đổi mới đánh giá

kết quả học tập của học sinh” (2.08 điểm, thứ bậc 7).

Trong quá trình tổ chức thực hiện kế hoạch, CBQL các trường tiểu học

đã căn cứ vào tình hình thực tế của nhà trường, điều kiện về cơ sở vật chất,

phương tiện dạy học để chỉ đạo phối hợp tổ chức HĐTN trong dạy học môn Lịch

sử và Địa lý, tuy nhiên một số Hiệu trưởng chưa chủ động chỉ đạo thực hiện kế

hoạch, chưa mặn mà với tổ chức chỉ đạo, mặt khác, do kinh phí để thực hiện hoạt

động còn ít, nguồn kinh phí huy động từ công tác xã hội hóa giáo dục không hiệu

quả nên việc đầu tư vào cơ sở vật chất, tập huấn GV chưa thực hiện thường

xuyên. Vì vậy, hiệu quả quản lý chỉ đạo thực hiện kế hoạch thể hiện qua số liệu

thống kê phản ánh đúng thực tế tại các trường tiểu học thành phố Thái Nguyên.

2.3.4. Thực trạng kiểm tra, đánh giá thực hiện hoạt động trải nghiệm trong

dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5

Để khảo sát về kiểm tra, đánh giá hoạt động trải nghiệm trong dạy học

môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5, chúng tôi sử dụng câu hỏi số 9 phụ lục 2 kết quả

thu được qua xử lý thể hiện ở bảng 2.10.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

Bảng 2.10. Thực trạng kiểm tra, đánh giá thực hiện hoạt động trải nghiệm

trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5

Mức độ thực hiện Thứ

bậc Thường Ít thực Không TT Kiểm tra, đánh giá TB xuyên hiện thực hiện

SL % SL % SL %

33 44.0 27 36.0 15 20.0 2.24 4 1

Thiết lập tiêu chí đánh giá rõ ràng dựa trên mục tiêu đã xác định và kế hoạch đã được lập

2 37 49.3 25 33.3 13 17.3 2.32 2

Lựa chọn và sử dụng các hình thức kiểm tra hợp lý và dễ dàng đo được mức độ hoàn thành so với tiêu chí đặt ra

3 34 45.3 32 42.7 9 12.0 2.33 1

Xây dựng quy trình và lực lượng đánh giá kết quả thực hiện kế hoạch

4 30 40.0 29 38.7 16 21.3 2.19 6

Đánh giá về tinh thần thái độ, ý thức tham gia HĐTN của học sinh và mức độ đạt được về kiến thức, kỹ năng hành vi của học sinh

5 32 42.7 28 37.3 15 20.0 2.23 5

Đánh giá mức độ hoàn thành kế hoạch; Đánh giá về điều kiện cơ sở vật chất, tài chính

6 35 46.7 28 37.3 12 16.0 2.31 3

Sử dụng kết quả đánh giá một cách tích cực để điều chỉnh kế hoạch

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

Kết quả số liệu thống kê cho thấy, các nội dung kiểm tra, đánh giá thực

hiện hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Lịch sử lớp 4,5 CBQL, GV đánh

giá ở mức độ trung bình, cụ thể:

Nội dung “Xây dựng quy trình và lực lượng đánh giá kết quả thực hiện

kế hoạch” (2.33 điểm, thứ bậc 1); “Lựa chọn và sử dụng các hình thức kiểm tra

hợp lý và dễ dàng đo được mức độ hoàn thành so với tiêu chí đặt ra” (2.32

điểm, thứ bậc 2); “Sử dụng kết quả đánh giá một cách tích cực để điều chỉnh kế

hoạch” (2.31 điểm); “Thiết lập tiêu chí đánh giá rõ ràng dựa trên mục tiêu đã

xác định và kế hoạch đã được lập” (2.24 điểm, thứ bậc 4); “Đánh giá mức độ

hoàn thành kế hoạch; Đánh giá về điều kiện cơ sở vật chất, tài chính” (2.23

điểm, thứ bậc 5); “Đánh giá về tinh thần thái độ, ý thức tham gia HĐTN của

học sinh và mức độ đạt được về kiến thức, kỹ năng hành vi của học sinh” (2.19

điểm, thứ bậc 6).

Như vậy, sự thiếu quan tâm chỉ đạo trong công tác kiểm tra, đánh giá

khiến HĐTN trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý 4,5 chưa đạt hiệu quả cao.

CBQL các trường tiểu học chưa xây dựng quy trình và lực lượng quản lý, hầu

hết HĐTN trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý 4,5 do Tổ chuyên môn và GV

chủ động thực hiện, dẫn đến tình trạng một số GV chỉ chuyên tâm cung cấp

kiến thức trên lớp cho HS mà chưa chú trọng đổi mới các hình thức tổ chức

HĐTN trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý. Mặt khác, nếu sử dụng kết quả

đánh giá sẽ giúp Hiệu trưởng có những tác động quản lý cần thiết để giải quyết

những khó khăn của GV, để điều chỉnh kế hoạch tuy nhiên điều này ít được

thực hiện. Do ít thực hiện việc đánh giá về tinh thần thái độ, ý thức tham gia

HĐTN của học sinh và mức độ đạt được về kiến thức, kỹ năng hành vi của học

sinh dẫn đến tình trạng các hình thức trải nghiệm còn nghèo nàn, chưa có sự

phối hợp hiệu quả các lực lượng giáo dục.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

2.4. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động trải nghiệm trong dạy

học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5

Để khảo sát các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động trải nghiệm

trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5, chúng tôi sử dụng câu hỏi số 9

phụ lục 2 kết quả thu được qua xử lý thể hiện ở bảng 2.11.

Bảng 2.11. Mức độ ảnh hưởng của các yếu tố đến quản lý hoạt động trải

nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5

Mức độ ảnh hưởng

Không TT Ảnh Ít ảnh Thứ Các yếu tố ảnh TB hưởng hưởng bậc hưởng

SL % SL % SL %

Năng lực quản lý HĐTN 1 37 52.9 28 40.0 5 10.0 2.46 2 của CBQL

Năng lực tổ chức HĐTN 2 51 68.0 16 21.3 8 10.7 2.57 1 của GV

Hứng thú đối với HĐTN

3 trong dạy học môn Lịch 45 60.0 15 20.0 15 0.0% 2.40 5

sử và Địa lý của học sinh

Môi trường văn hóa nhà 4 38 50.7 30 40.0 7 9.3 2.41 4 trường

5 Cơ sở vật chất 48 64.0 12 16.0 15 20.0 2.44 3

Sự phối kết hợp giữa các

6 lực lượng giáo dục trong 44 58.7 10 13.3 21 28.0 2.31 6

và ngoài nhà trường

Sự quan tâm của chính 7 36 48.0 23 30.7 16 21.3 2.27 7 quyền địa phương

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

Kết quả số liệu thống kê cho thấy, CBQL, GV đánh giá các yếu tố “Năng

lực tổ chức HĐTN của GV” (2.57 điểm, thứ bậc 1); “Năng lực quản lý HĐTN

của CBQL” (2.46 điểm, thứ bậc 2); “Cơ sở vật chất” (2.44 điểm, thứ bậc 3) là

những yếu tố ảnh hưởng nhiều nhất đến quản lý hoạt động trải nghiệm môn

Lịch sử lớp 4,5.

Hiện nay CBQL ở các trường hầu như chỉ tổ chức thực hiện theo yêu

cầu, chỉ đạo của Phòng GDĐT nên chưa mặn mà lắm với tổ chức thực hiện

HĐTN trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý 4,5, chưa đầu tư điều tra, nghiên

cứu để nắm bắt những vấn đề cần thực hiện, cũng như làm thế nào để triển khai

một cách hiệu quả đối với quản lý tổ chức HĐTN trong dạy học môn Lịch sử

và Địa lý 4,5. Mặt khác, GV các trường tiểu học thành phố Thái Nguyên hiện

nay còn chịu sức ép từ chương trình chính khóa, áp lực thi GV dạy giỏi, áp lực

cuộc sống khi đồng lương GV ít ỏi chưa tạo động lực phát huy năng lực. Đây là

những khó khăn nhất định trong quản lý HĐTN trong dạy học môn Lịch sử và

Địa lý 4,5 ở các trường tiểu học thành phố Thái Nguyên.

Các yếu tố có mức độ ảnh hưởng ít hơn gồm: “Môi trường văn hóa nhà

trường” (2.41 điểm, thứ bậc 4); “Hứng thú đối với HĐTN trong dạy học môn

Lịch sử và Địa lý của học sinh” (2.40 điểm, thứ bậc 5); “Sự phối kết hợp giữa

các lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường” (2.31 điểm, thứ bậc 6); “Sự

quan tâm của chính quyền địa phương” (2.27 điểm, thứ bậc 7). Như vậy, các

yếu tố này cũng là một trong những trở ngại lớn ảnh hưởng đến quá trình tổ

chức HĐTN trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý. Để giải quyết những khó

khăn này, trong thời gian tới nhà trường cần tăng cường phối hợp với các lực

lượng giáo dục, kêu gọi sự đóng góp, ủng hộ của các lực lượng này để góp

phần vào việc nâng cao chất lượng HĐTN môn Lịch sử và Địa lý cho học sinh.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

Tiểu kết chương 2

Kết quả nghiên cứu thực trạng tổ chức hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 cho HS tiểu học ở thành phố Thái Nguyên cho thấy, CBQL và GV có nhận thức đầy đủ vềvai trò, ý nghĩa, mục tiêu và nội dung HĐTN trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 với các chủ đề đa dạng. CBQL, GV đánh giá các hình thức tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh ở trường tiểu học có ý nghĩa quan trọng đối với phát triển nhân cách của HS như hình thức như tổ chức chiến dịch, tổ chức câu lạc bộ, tổ chức cho HS tham quan… Do vậy, để tổ chức HĐTN trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 thành công cần thiết phải có lực lượng tham gia tổ chức HĐTN, đó là sự phối hợp giữa nhà trường với nhiều lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường như: GV các bộ môn, cha mẹ học sinh, các doanh nghiệp, các tổ chức chính quyền. Tuy nhiên, do khó khăn về năng lực của GV, về kinh phí tổ chức HĐTN trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 nên chưa tạo hứng thú cho HS lớp 4,5.

Kết quả nghiên cứu về thực trạng tổ chức HĐTN trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 cho học sinh tại các trường Tiểu học thành phố Thái Nguyên cho thấy, CBQL đã chú trọng xây dựng kế hoạch, tổ chức thực hiện, chỉ đạo thực hiện và kiểm tra, đánh giá kết quả thực hiện kế hoạch. Kế hoạch trải nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 đã nêu mục đích yêu cầu của hoạt động trải nghiệm, nhiệm vụ, nội dung, hình thức tổ chức, thời gian, địa điểm và dự trù kinh phí để thực hiện kế hoạch. Tuy nhiên, do áp lực chương trình chính khóa nặng nên thời gian dạy học chính khóa là chủ yếu, còn thời gian dành cho hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 quá ít. Trong công tác tổ chức, chỉ đạo, kiểm tra, đánh giá hoạt động còn nhiều hạn chế, lỏng lẻo chưa chặt chẽ.

Các yếu tố ảnh hướng đến tổ chức HĐTN trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 cho học sinh ở trường tiểu học như năng lực của CBQL, của đội ngũ GV tiểu học,, cơ sở vật chất, sự quan tâm của chính quyền địa phương,… cho thấy, cần thiết phải xây dựng hệ thống biện pháp để nâng cao chất lượng tổ chức HĐTN trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 cho HS tiểu học ở thành phố Thái Nguyên.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

Chương 3

CÁC BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM TRONG

DẠY HỌC MÔN LỊCH SỬ VÀ ĐỊA LÝ LỚP 4,5 Ở CÁC TRƯỜNG TIỂU

HỌC THÀNH PHỐ THÁI NGUYÊN

3.1. Nguyên tắc đề xuất biện pháp

3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính mục tiêu

Bất kì môn học nào cũng có mục tiêu cụ thể, môn học Lịch sử và Địa lý

4,5 nhằm phát triển phẩm chất, năng lực người học, hình thành và phát triển ở

HS các kĩ năng học tập và giao tiếp trong các môi trường hoạt động của lứa

tuổi. Do vậy, khi thiết kế các HĐTN, GV cần căn cứ vào mục tiêu môn Lịch sử

và Địa lý ở tiểu học nói chung và mục tiêu của HĐTN. Hai mục tiêu này phải

có mối quan hệ gắn bó, hỗ trợ cho nhau trong quá trình tổ chức HĐTN trong

dạy học môn Lịch sử và Địa lý, tạo cho HS hứng thú và ham muốn hoạt động,

hình thành cho HS niềm tin vào các giá trị sống mà các em phải vươn tới. Bồi

dưỡng cho HS những tình cảm đạo đức trong sáng, yêu thương tôn trọng con

người, tôn trọng những chuẩn mực đạo đức và truyền thống tốt đẹp của dân tộc.

Bồi dưỡng tình yêu con người, quê hương, đất nước Việt Nam. Vì vậy, các biện

pháp phải thực hiện góp phần hình thành và phát triển nhân cách của HS theo

đúng mục tiêu giáo dục của mỗi cấp học, thể hiện trong mục tiêu giáo dục tổng

thể, và mục tiêu chương trình các môn học cụ thể.

3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa

Trong quá trình thực hiện các biện pháp quản lý HĐTN trong dạy học

môn Lịch sử và Địa lý cho học sinh, chúng ta phải tôn trọng nguyên tắc này. Sự

kế thừa, tôn trọng những thành quả đã đạt được trong quá khứ là cơ sở để

chúng ta tiếp tục phát triển, triển khai có hiệu quả quản lý hoạt động trải

nghiệm trong nhà trường. Trên cơ sở đó chúng ta chắt lọc và kế thừa những

ưu điểm, khắc phục những hạn chế, tiếp tục hệ thống hóa các kinh nghiệm

tổ chức HĐTN trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý, từ đó hoàn thiện biện

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

pháp quản lý HĐTN môn Lịch sử và Địa lý cho phù hợp với điều kiện của

mỗi nhà trường.

3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống

Trong quá trình xây dựng, đề xuất một số biện pháp biện pháp quản lý

HĐTN trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý 4,5 ở các trường tiểu học thành

phố Thái Nguyên; các nguyên tắc phải được quán triệt thực hiện một cách

nghiêm túc để có thể đạt được hiệu quả cao nhất khi đưa vào vận dụng trong

thực tiễn. Các nguyên tắc này đòi hỏi các biện pháp đưa ra phải được sự đồng

thuận của các cấp quản lý giáo dục, của địa phương, của cha mẹ học sinh và

đặc biệt là sự đồng thuận của toàn thể cán bộ, giáo viên, các tổ chức của các

trường tiểu học thành phố Thái Nguyên.

3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi, tính hiệu quả

Nguyên tắc này đòi hỏi các biện pháp được đề xuất có khả năng áp dụng

một cách thuận lợi, nhanh chóng trong tổ chức HĐTN trong dạy học môn Lịch

sử và Địa lý 4,5 ở các trường tiểu học thành phố Thái Nguyên. Các biện pháp

phải sát với yêu cầu thực tế của môn học Sử, Địa, phù hợp với điều kiện thực tế

của các trường tiểu học thành phố Thái Nguyên. Khi triển khai thực hiện phải

đảm bảo được tiến độ thực hiện, đảm bảo các điều kiện về tài chính, về đội ngũ

GV, về tổ chức, kịp thời giải quyết các vướng mắc và khó khăn trong quá trình

thực hiện biện pháp. Để có căn cứ khách quan, các biện pháp phải được đem

thử nghiệm để kiểm chứng tính khả thi, từ đó áp dụng vào thực tiễn để thực

hiện đồng bộ các giải pháp.

3.2. Các biện pháp quản lý hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Lịch

sử và Địa lý lớp 4,5 ở các trường tiểu học thành phố Thái Nguyên

3.2.1. Tổ chức nâng cao nhận thức cho cán bộ quản lý, giáo viên và các lực

lượng xã hội về tổ chức hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và

Địa lý lớp 4,5 ở các trường tiểu học

3.2.1.1. Mục tiêu của biện pháp

Khẳng định tầm quan trọng của dạy hoạt động hoạt động trải nghiệm

trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5trong việc nâng cao chất lượng dạy

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

và học Lịch sử và Địa lý cho GV và HS, là cơ sở để hình thành những năng lực

cần thiết và năng lực đặc thù cho HS.

3.2.1.2. Nội dung và cách thức thực hiện

Hiệu trưởng chỉ đạo nâng cao nhận thức cho CBQL, GV về vai trò ý nghĩa

của hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 để GV có

ý thức tự học, tự bồi dưỡng nâng cao năng lực chuyên môn và kỹ năng tổ chức

hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5.

Hiệu trưởng, cán bộ quản lý hướng dẫn GV xác định được cách thức,

quy trình, phương pháp, hình thức tổ chức hoạt động trải nghiệm trong dạy học

môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5, Hiệu trưởng chỉ đạo đảm bảo các điều kiện về

cơ sở vật chất, nguồn lực, tài chính…để GV tổ chức hoạt động trải nghiệm môn

Lịch sử và Địa lý 4,5.

Hiệu trưởng chỉ đạo giúp giáo viên nắm vững những yêu cầu về một chủ

đề hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 và cách

thức kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh.

Hiệu trưởng thường xuyên tuyên truyền, vận động, giải thích về ý nghĩa,

tầm quan trọng của vai trò ý nghĩa của hoạt động hoạt động trải nghiệm trong

dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5trong các buổi họp liên tịch, họp hội

đồng sư phạm, trong các buổi sơ kết, tổng kết, đánh giá, rút kinh nghiệm....

Tổ chức hội thảo về HĐTN và hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn

Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 để mọi thành viên trong trường đều hiểu được trách

nhiệm của mình có nhận thức đầy đủ trong việc xác định trách nhiệm của từng

cá nhân để đạt mục tiêu giáo dục của nhà trường. Thông qua hội thảo GV được

bồi dưỡng các kỹ năng tổ chức hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Lịch

sử và Địa lý lớp 4,5.

Hiệu trưởng chỉ đạo đầu tư thư viện nhà trường, chỉ đạo biên soạn tài

liệu về hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý 4,5. Trong

đó, lực lượng biên soạn tài liệu là những GV cốt cán, có năng lực chuyên môn

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

và kinh nghiệm hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp

4,5. Đội ngũ này cần được đào tạo,bồi dưỡng nâng cao về hoạt động trải

nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 từ đó thực hiện bồi

dưỡng tại trường cho các GV trẻ, thiếu kinh nghiệm.

Hiệu trưởng nhà trường, giáo viên, các lực lượng giáo dục cần phải tuyên

truyền để giúp các phụ huynh HS, các lực lượng xã hội hiểu được vai trò, ý

nghĩa của HĐTN trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 từ đó họ quan

tâm ủng hộ về nguồn tài chính cho hoạt động này. Hiệu trưởng thông qua kỳ

họp phụ huynh, giáo viên có thể tuyên truyền về tác dụng của hoạt động trải

nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý đối với việc phát triển nhân cách

học sinh một cách toàn diện hoặc mời cha mẹ học sinh cùng tham gia một số

hoạt động trải nghiệm, từ đó có thể tuyên truyền tới nhận thức của các cha mẹ

học sinh khác.

Bên cạnh đó, để nâng cao nhận thức và thu hút đông đảo HS tham gia

Hiệu trưởng chỉ đạo GV đa dạng trò chơi: “Giải ô chữ”, “Thi hùng biện” kết

hợp với tổ chức trò chơi, giao lưu văn nghệ để tạo hứng thú, lôi cuốn HS tham

gia. Hiệu trưởng chỉ đạo tổ chức các hoạt động tình nguyện như quét dọn các di

tích lịch sử văn hóa, tạo các diễn đàn với các chủ đề Phát triển hình thức sân

khấu tương tác với các chủ đề đóng vai nhân viên du lịch hay đóng vai nhân viên

công ty nước ngoài, đóng vai người phiên dịch, đóng vai tiếp viên hàng không.

Nhằm nâng cao nhận thức và thu hút đông đảo HS tham gia Hiệu trưởng

chỉ đạo GV tổ chức Câu lạc bộ địa lý , tham quan địa lý , khảo sát địa

phương,... Từ đó, giúp học sinh dễ dàng liên hệ thực tế để giải quyết vấn đề

một cách logic và chặt chẽ. Các hiện tượng về địa lý tự nhiên và kinh tế xã hội

được biểu hiện bằng những sơ đồ, lược đồ gắn liền với vùng lãnh thổ cụ thể. Tổ

chức góc văn hóa là những bộ sưu tập sách, báo về các công trình văn hóa tiêu

biểu của dân tộc; một số mô hình mô phỏng theo hình dáng các công trình đó.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

Tổ chức góc Lịch sử nhằm trưng bày các câu chuyện, bài thơ về lịch sử và các

anh hùng dân tộc; tranh ảnh, hiện vật minh họa cho các câu chuyện. Tổ chức

góc xã hội: Đạo cụ sân khấu hóa các tình huống thực tế. Tổ chưc góc Truyền

thông: Album ảnh, clip phong cảnh, lịch sử dân tộc và lịch sử địa phương.

Xây dựng một môi trường học tập thân thiện, hợp tác, đoàn kết tạo động

lực để GV thể hiện ý thức trách nhiệm trong tổ chức HĐTN trong dạy học môn

Lịch sử và Địa lý lớp 4,5.

3.2.1.3. Điều kiện thực hiện

Để thay đổi được nhận thức của người khác trước tiên phải thay đổi nhận

thức của chính bản thân mình. Do đó, đòi hỏi mỗi CBQL phải có nhận thức,

nghiên cứu, và học tập một cách nghiêm túc về HĐTN trong dạy học môn

Lịch sử và Địa lý lớp 4,5, trên cơ sở đó CBQL mới có thể có đủ năng lực để

nâng cao nhận thức cho giáo viên tổ chức các hoạt động. Hiệu trưởng cần nhận

thức đúng đắn và thấy được tầm quan trọng của hoạt động trải nghiệm cho học

sinh, từ đó lập các kế hoạch cụ thể cho việc tập huấn, nâng cao nhận thức, kỹ

năng tổ chức cho cán bộ quản lý , giáo viên.

Mỗi giáo viên trường tiểu học cần có ý thức động cơ đúng đắn khi tham

gia bồi dưỡng, thảo luận, hội thảo, thăm lớp dự giờ để có cách nhìn đúng về

HĐTN trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5.

Khuyến khích GV nghiên cứu khoa học, đăng kí viết sáng kiến kinh

nghiệm, thành lập hội đồng thẩm định các đề tài nghiên cứu khoa học cấp

trường, phổ biến cho GV các sản phẩm có chất lượng cao.

Cần có sự chỉ đạo thường xuyên, cụ thể của phòng giáo dục thành phố,

sở giáo dục tỉnh về quy định của việc triển khai HĐTN trên địa bàn.

Để nâng cao nhận thức về vai trò và hiệu quả của các HĐTN không chỉ

giới hạn cho đội ngũ CBQL, GV ở các nhà trường mà cần phổ biến để nâng cao

nhận thức cho xã hội, với phụ huynh HS và bản thân HS, bảo đảm phù hợp với

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

điều kiện của địa phương, với thực tiễn của cả nước, tiếp cận với xu hướng

chung của các nước trong khu vực và trên thế giới.

3.2.2. Chỉ đạo xây dựng kế hoạch thực hiện hoạt động trải nghiệm trong dạy

học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 cho học sinh đúng quy định và phù hợp

với điều kiện thực tiễn của trường tiểu học

3.2.1.1. Mục tiêu của biện pháp

Xây dựng được kế hoạch thực hiện HĐTN trong dạy học môn Lịch sử

và Địa lý lớp 4,5 cho HS đúng quy định và phù hợp với điều kiện thực tế của

nhà trường, có tính khả thi nhằm định hướng cho các trường trong việc thực

hiện, tạo tính chủ động khi huy động các nguồn lực, phối hợp triển khai và

đánh giá việc thực hiện các HĐTN cho HS.

3.2.1.2. Nội dung và cách thức thực hiện

Tổ chức cho giáo viên dạy học môn Lịch sử và Địa lý học tập, nghiên

cứu, thảo luận chuyên đề về đổi mới phương pháp, và các hình thức tổ chức

dạy học theo hướng trải nghiệm để GV có cơ hội để trao đổi kinh nghiệm, rút

kinh nghiệm với nhau để hoạt động dạy học đạt hiệu quả cao.

Chỉ đạo đa dạng hóa các hình thức tổ chức HĐTN trong dạy học môn

Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 cho HS, làm cho việc học sinh chủ động, hứng thú,

tránh nhàm chán, đơn điệu, từ đó có thể khắc phục điểm yếu, phát huy điểm

mạnh của các hình thức tổ chức dạy học khác nhau.

Xây dựng kế hoạch triển khai thực hiện các chuyên đề đổi mới hình thức

HĐTN trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 cho HS. Tạo diễn đàn chia

sẻ kinh nghiệm trong đổi mới hình thức tổ chức HĐTN trong dạy học môn

Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 cho giáo viên, nhằm xây dựng cộng đồng học tập giữa

các giáo viên. Xây dựng trang web cho tổ và cho câu lạc bộ Sử Địa để trao đổi

các hoạt động HĐTN.

Tổ chức trao đổi với đại diện phụ huynh HS các lớp, nêu rõ thực trạng

HS của nhà trường về năng lực, kiến thức và kĩ năng, sau đó trình bày ý tưởng

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

tổ chức các HĐTN trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5, xin ý kiến của

ban đại diện phụ huynh HS về việc xây dựng kế hoạch chi tiết cho HĐTN

trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5.

Xây dựng kế hoạch, nội dung chương trình thực hiện trong toàn trường

và từngkhối theo năm học, từng tháng; khảo sát nhu cầu tham gia các nội dung

hoạt động của HS, đánh giá năng lực HS thời điểm hiện tại để xây dựng nội

dung chương trình HĐTN trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 cho

phù hợp.

Để thực hiện hiệu quả HĐTN môn Lịch sử và Địa lý lớp 4, 5 Hiệu

trưởng các trường tiểu học phải thông qua các văn bản của Bộ GD ĐT, Sở,

Phòng GDĐT tỉnh Thái Nguyên, Hiệu trưởng các trường tiểu học thành phố

Thái Nguyên chỉ đạo xây dựng và triển khai kế hoạch, tiêu chí đánh giá thi đua

thông qua HĐTN trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5.

Hiệu trưởng cần phân công rõ trách nhiệm quản lý từng mặt cho Đoàn,

Đội, GV bộ môn, GV chủ nhiệm. Phân công trách nhiệm cho cán bộ, GV trong

việc tiến hành thực hiện kế hoạch HĐTN trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý

lớp 4,5. Hiệu trưởng chỉ đạo và duyệt việc xây dựng kế hoạch tổ chức HĐTN

trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 của tổ, của GV trong trường. Thu

thập thông tin, xác định các điều kiện thực hiện về cơ sở vật chất, tài chính, các

lực lượng tham gia, những thuận lợi và khó khăn…, phân phối lực lượng tiến hành

xây dựng kế hoạch chi tiết cho từng bộ phận, môn học tổ chức HĐTN trong dạy

học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5. Từ những kế hoạch chi tiết của tổ, giáo viên

hiệu trưởng tổng hợp thành kế hoạch HĐTN trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý

lớp 4,5 chung cho cả năm học, từng tháng, tuần.

Hiệu trưởng yêu cầu giáo viên xác định rõ kế hoạch cho học kỳ, cho

tháng, mục tiêu của từng hoạt động, nội dung hoạt động, hình thức tổ chức hoạt

động và các lực lượng tham gia, vai trò của giáo viên, cha mẹ học sinh, học sinh

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

trong quá trình tham gia hoạt động, dự kiến về thời gian và địa điểm tổ chức hoạt

động và kết quả cần đạt được, các tiêu chí đánh giá kết quả hoạt động.

3.2.2.3. Điều kiện thực hiện

Hiệu trưởng và đội ngũ CBQL trong nhà trường cần nắm vững mục tiêu,

nội dung chương trình HĐTN.

GV, phụ huynh HS cần có nhận thức đúng về HĐTN trong dạy học môn

Lịch sử và Địa lý lớp 4,5.

Đội ngũ GV có kinh nghiệm, nhiệt tình trong việc tổ chức các hoạt động

trải nghiệm.

Hội phụ huynh HS, các tổ chức chính trị, xã hội,các doanh nghiệp quan

tâm, ủng hộ các hoạt động của nhà trường.

Xây dựng tiêu chí đánh giá thi đua cho các HĐTN trong dạy học môn

Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 theo chủ đề trong năm học.

3.2.3. Xây dựng quy trình thiết kế hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn

Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 cho học sinh tiểu học

3.2.3.1. Mục tiêu của biện pháp

GV là những người trực tiếp tổ chức, hướng dẫn cho học sinh tham gia

các HĐTN trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý. Để tổ chức hiệu quả HĐTN

trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý, người GV có kỹ năng lập kế hoạch, kỹ

năng xác định dạng hoạt động trong mỗi pha của chu trình trải nghiệm, kỹ năng

thiết kế tiến trình hoạt động, kỹ năng thiết kế các tiêu chí và bộ công cụ kiểm

tra, đánh giá HS trong HĐTN trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5. Do

vậy, bồi dưỡng cho giáo viên tiểu học về quy trình thiết kế hoạt động trải

nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 cho học sinh tiểu học

nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động này.

3.2.3.2. Nội dung và cách thực hiện

Quy trình thiết kế HĐTN trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5

gồm các bước:

Bước 1: Tổ chức cho HS tham gia các trải nghiệm cụ thể: Ở bước này,

cần tổ chức cho HS tham gia vào hoạt động cụ thể/tình huống cụ thể nhằm khai

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

thác những kinh nghiệm đã có của HS, kết nối với tình huống mới. Tình

huống/hoạt động có thể là một câu chuyện, một bản nhạc, một bức tranh, hoặc

lớn hơn nữa là một chuyến tham quan, hoặc một nội dung học tập các môn

học... Tình huống/hoạt động trải nghiệm được lựa chọn và thiết kế sao cho

người học phải sử dụng, khai thác và kết nối được kinh nghiệm cũ với bối cảnh

mới, khơi dậy được cảm xúc của HS, phải hành động sáng tạo, chủ động.

Người học được tham gia tích cực, chủ động, tự chịu trách nhiệm với các hành

động của mình.

Bước 2: Tổ chức phân tích/xử lý trải nghiệm. Tùy theo nội dung học tập,

việc tổ chức phân tích/xử lý trải nghiệm có thể diễn ra theo các cách sau:

Người học tìm hiểu bản chất hoạt động, tình huống mà họ vừa tham gia; Quan

sát, xem xét, suy ngẫm, chiêm nghiệm về những hoạt động, hiện tượng đã trải

qua; Đưa ra các dự đoán cái gì đã diễn ra và cái gì sẽ diễn ra trong tình huống

tương tự; Tìm hiểu, thử nghiệm cách thức tiến hành hoạt động, tìm ra nguyên

lý của hoạt động; Liên hệ với những kinh nghiệm đã có... Nhìn chung, đây là

giai đoạn người học trực tiếp tham gia vào hoạt động, quan sát, thường xuyên

đặt câu hỏi và tìm phương án trả lời.

Bước 3: Tổng quát/khái quát hóa. Yêu cầu HS miêu tả những điều đã trải

nghiệm, phân tích những ý nghĩa của các trải nghiệm đó cho bản thân; từ đó

khái quát hóa, đúc kết thành kiến thức của riêng mình. Kết quả bước này sẽ

giúp HS hình thành những kinh nghiệm mới dưới dạng kiến thức mới, kĩ

năngmới, thái độ mới và giá trị mới dưới các hình thức khác nhau: chia sẻ bằng

lời, bài viết ngắn, bài luận, bài thu hoạch... Những kinh nghiệm mới của HS

được thể hiện rất phong phú, đa dạng qua các sản phẩm, hoạt động khác nhau:

những chia sẻ ngắn gọn bằng lời, bài viết ngắn, bài luận, bài thu hoạch, bài

thuyết trình, sản phẩm môn học.

Bước 4: Ứng dụng/thử nghiệm tích cực. Bước này yêu cầu HS nêu cách

thức áp dụng những điều vừa mới học vào thực hiện các nhiệm vụ học tập hoặc

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

trong cuộc sống, thực hành, vận dụng kiến thức, kĩ năng vào một tình huống

học tập mới. Giáo viên gợi mở những cơ hội để HS có thể áp dụng hoặc bàn

luận những điều đã học được với những người khác, chia sẻ kinh nghiệm với

người khác.

Những yêu cầu khi thiết kế, tổ chức hoạt động trải nghiệm trong dạy học

môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5:

HTTN xảy ra/xuất hiện khi những trải nghiệm được lựa chọn cẩn thận và

được hỗ trợ bởi sự phản ánh, phân tích mang tính chất phản biện và tổng hợp.

Những trải nghiệm được thiết kế để yêu cầu HS/người học trở thành người khởi

xướng, đưa ra quyết định và chịu trách nhiệm về kết quả đạt được. Xuyên suốt

quá trình HTTN, người học thực sự được thu hút vào việc đặt câu hỏi, điều tra,

nghiên cứu, thử nghiệm, ham học hỏi, hiểu biết, giải quyết vấn đề, nhận trách

nhiệm, trở nên sáng tạo hơn... Người học được thu hút về mặt trí tuệ, cảm xúc,

xã hội, tâm hồn và thể chất. Sự lôi cuốn này tạo ra nhận thức: nhiệm vụ học tập

là nhiệm vụ đích thực. Kết quả của việc học tập là tạo nên nền tảng cho các trải

nghiệm và học tập trong tương lai.

3.3.3.3. Điều kiện thực hiện

Hiệu trưởng và đội ngũ CBQ, GV trong nhà trường cần nắm vững mục tiêu,

nội dung chương trình HĐTN trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5.

Đảm bảo các điều kiện về cơ sở vật chất, tài chính để thực hiện quy trình

tổ chức HĐTN trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5.

3.3.4. Chỉ đạo việc đổi mới và đa dạng hóa các hình thức tổ chức HĐTN

trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5

3.3.4.1. Mục tiêu của biện pháp

Đối với các trường tiểu học, việc đổi mới và đa dạng hóa các phương

thức tổ chức HĐTN nhằm tạo sự hấp dẫn, hứng thú cho HS, các em được trải

nghiệm về kiến thức và rèn luyện các kĩ năng mềm. Thông qua đổi mới các

hình thức tổ chức HĐTN, phát triển môi trường học tập, giúp HS phát triển

toàn diện nhân cách.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

3.3.4.2. Nội dung và cách thực hiện

CBQL chỉ đạo tổ chức hoạt động tham quan, dã ngoại, là hình thức tổ

chức HĐTN hiệu quả nhất bởi tính hấp dẫn đối với HS như: “Tham quan các

danh lam thắng cảnh, di tích lịch sử văn hóa, nhà máy, xí nghiệp; tham quan

các cơ sở sản xuất, làng nghề, tham quan các viện bảo tàng…” những kiến thức

HS được trải nghiệm trong chuyến tham quan sẽ được phát huy trong các giờ

học Lịch sử và Địa lý. Mỗi hình thức tham quan, dã ngoại gắn với một chủ để

học tập trong chương trình, tuy nhiên việc tổ chức cho HS tham quan cần kinh

phí, thời gian, sự đồng thuận từ phía phụ huynh và xã hội. Khi tiến hành cần

xây dựng chương trình kế hoạch, chuẩn bị chu đáo, giao nhiệm vụ HS tự tìm

hiểu trước về địa danh, di tích văn hóa… sẽ đến tham quan để HS chủ động thu

thập tài liệu, tranh ảnh thông tin về nơi đến tham quan…

Tổ chức HĐTN tham quan các khu di tích lịch sử nhằm giúp HS có kiến

thức học tốt tiết làm văn kể chuyện về các anh hùng, danh nhân, đồng thời vận

dụng tích hợp vào trong dạy học Lịch sử. Mục tiêu giúp HS có hiểu biết về khu

di tích lịch sử gắn với những chiến công hiển hách của anh hùng Dương Tự

Minh dân tộc để qua đó HS có ý thức trân trọng, giữ gìn bảo vệ, phát huy giá trị

của khu di tích, vận dụng hiểu biết thực tế tham quan vào các bài học trong

chương trình. Để HS có sự chuẩn bị chu đáo cho buổi tham quan, GV giao

nhiệm vụ, HS chuẩn bị trước những hiểu biết về di tích lịch sử? Hiểu biết về

các vị anh hùng dân tộc?

Tùy vào nội dung bài học, GV phối hợp với gia đình, nhà trường tổ chức

cho HS đi tham quan làng gốm Bát Tràng với mục đích giúp HS trải nghiệm

các làng nghề truyền thống để HS làm tốt bài văn miêu tả về đồ vật. Trước khi

đi GV nhắc HS chuẩn bị chu đáo tư trang mũ, nón, trang phục thoải mái nhất

phù hợp các hoạt động ngoài trời…

Tổ chức cuộc thi “Ô cửa bí mật” sau khi dạy chủ đề con người, thiên

nhiên vùng trung du miền núi phía Bắc hay chủ đề về con người Thái Nguyên

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

nhằm mục đích giúp HS hiểu hơn về con người, thiên nhiên xung quanh cuộc

sống của chúng ta. Biết yêu quý, giữ gìn, bảo vệ và phát triển môi trường tự

nhiên, tham gia tích cực, chủ động, hợp tác, thuyết trình tự nhiên, lời nói sinh

động, hấp dẫn. Tiến hành: Có 5 ô cửa bí mật, trong đó có 4 ô cửa chứa những

bức tranh về con người, thiên nhiên và 1 ô cửa may mắn. Chia lớp thành 4

nhóm, các nhóm đặt tên cho nhóm của mình. Trò chơi sẽ có 3 lượt, mỗi lượt có

1 HS lựa chọn cho nhóm mình một ô cửa bí mật. Nếu chọn được ô cửa may

mắn, nhóm đó sẽ được nhận ngay một phần quà của GV. Chọn ô cửa chứa

những bức tranh về con người, thiên nhiên thì nhóm đó sẽ nhận được phiếu gợi

ý về những bức tranh đó.

Cách thức thực hiện:

- Đầu mỗi năm học, Hiệu trưởng tổ chức cho CBGV học tập nhiệm vụ

năm học, kế hoạch hoạt động, chỉ tiêu cần đạt, đưa vào tiêu chuẩn thi đua hàng

năm. Hiệu trưởng cũng nên thường xuyên tuyên truyền, vận động, giải thích về

ý nghĩa, tầm quan trọng của HĐTN trong các buổi họp liên tịch, họp hội đồng

sư phạm, trong các buổi sơ kết, tổng kết, đánh giá, rút kinh nghiệm...; tổ chức

các hội thi tìm hiểu về vai trò, vị trí, tầm quan trọng của HĐGDNGLL; đưa ra

những vấn đề còn vướng mắc, những nội dung chưa thực hiện.

- Tổ chức hội thảo, tập huấn để các văn bản hướng dẫn của ngành, về

nhiệm vụ năm học, về định hướng đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục, để mọi

thành viên trong trường đều hiểu được trách nhiệm của mình có nhận thức đầy

đủ trong việc xác định trách nhiệm của từng cá nhân để đạt mục tiêu giáo dục

của nhà trường. Đồng thời thông qua tập huấn, hội thảo GV nhận thấy được vị

trí, tầm quan trọng của tổ chức hoạt động trải nghiệm cho HS tiểu học, được bồi

dưỡng các kỹ năng tổ chức HĐTN cho HS tiểu học, được cung cấp tài liệu tham

khảo từ đó tạo tâm thế tự tin cho GV khi tổ chức HĐTN cho HS tiểu học.

Ngay từ đầu năm học, ngoài việc hướng dẫn HS tiểu học xây dựng nội

quy của lớp, của trường, các kỹ năng cơ bản: tổ chức, làm việc nhóm, ghi

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

chép,… GV cần giới thiệu, hướng dẫn cho HS tiểu học hiểu về mục đích, các

hình thức, cách tổ chức HĐTN. Thông qua đó, HS cả lớp biết lựa chọn hình

thức tổ chức phù hợp với nội dung; nắm được các bước cơ bản cần thực hiện,

trách nhiệm của từng cá nhân khi tham gia HĐTN.

3.2.4.3. Điều kiện thực hiện

Ngay từ đầu năm học, nhà trường cần xây dựng và phê duyệt kế hoạch

hoạt động chi tiết, cụ thể cho từng tuần, từng tháng, từng học kì, để làm cơ sở

cho GV xây dựng kế hoạch HĐTN trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp

4,5, tránh trùng với các hoạt động khác của nhà trường. Đội ngũ GV cần

thường xuyên được bồi dưỡng, nâng cao năng lực tổ chức, triển khai hiệu quả

các HĐTN trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5.

3.2.5. Tổ chức bồi dưỡng nâng cao năng lực tổ chức HĐTN trong dạy học

môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 cho GV các trường tiểu học

3.2.5.1. Mục tiêu của biện pháp

Mục tiêu của biện pháp nhằm xác định nhu cầu bồi dưỡng của GV, tổ

chức bồi dưỡng nâng cao năng lực thiết kế, tổ chức HĐTN, đánh giá kết quả

HĐTN trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 cho giáo viên, từ đó góp

phần nâng cao chất lượng HĐTN.

3.2.5.2. Nội dung và cách thực hiện

Bồi dưỡng giáo viên môn Sử, Địa về cơ sở tâm lý học của dạy học theo

hướng trải nghiệm và bản chất của HĐTN môn Lịch sử và Địa lý, trên cơ sở đó

xác định nhiệm vụ vai trò của giáo viên trong HĐTN môn Lịch sử và Địa lý.

Bồi dưỡng nâng cao năng lực cho giáo viên về các kỹ thuật xây dựng chủ

đề học tập trải nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý, chủ đề hoạt động

câu lạc bộ học sinh yêu thích môn Sử địa nhằm tạo môi trường để HS giao lưu,

phát huy tính tích cực, sáng tạo của HS.

Bồi dưỡng kỹ năng tìm hiểu đặc điểm học sinh lớp 4,5 khi tổ chức

HĐTN: Hiểu biết những đặc điểm của từng em học sinh (về sức khỏe, sinh lý,

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

trình độ nhận thức, năng lực hoạt động, năng khiếu, sở thích, nguyện vọng,

quan hệ xã hội, bạn bè…). Từ kết quả này để phân loại học sinh theo trình độ

năng lực, ý thức học tập, thói quen hành vi… để có biện pháp tổ chức HĐTN

trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý thích hợp cho HS.

Bồi dưỡng kỹ năng lập kế hoạch trải nghiệm: Kế hoạch trải nghiệm có

thể tổ chức trong thực tế được hay không đòi hỏi GV phải có kỹ năng tìm hiểu,

xác định được mong muốn, nhu cầu của HS khi tham gia các hoạt động trải

nghiệm để có kế hoạch trải nghiệm cụ thể. Mỗi một HS có ưu điểm và hạn chế

riêng, do vậy, GVC cần chú ý đến đặc điểm HS để lập kế hoạch. Kỹ năng vận

dụng các nguyên tắc, các yếu tố tổ chức HĐTN tạo sự hứng thú cho HS. Để

gia tăng hiệu quả học tập cho HS trong HĐTN, mỗi GV cần nắm rõ các nguyên

tắc tổ chức HĐTN. Cách truyền đạt của GV đòi hỏi phải mang tính chuyên

nghiệp. Người tổ chức phải ý thức được hứng thú học tập của HS trong HĐTN

là nhân tố quan trọng nhất đem đến sự thành công. Có hứng thú học tập, HS sẽ

có nhu cầu học tập, động cơ học tập, tính tích cực học tập, khơi dậy mạch

nguồn của sự sáng tạo. Hứng thú làm tăng hiệu quả của quá trình nhận thức,

nảy sinh khát vọng học tập một cách say mê sáng tạo, tăng sức làm việc ở mỗi

HS,... Hứng thú là yếu tố quan trọng thôi thúc HS nắm bắt tri thức một cách

nhanh chóng, hiệu quả hơn.

CBQL tổ chức các cuộc hội thảo, thao giảng, dạy mẫu, làm đồ dùng dạy

học, viết sáng kiến kinh nghiệm, tổ chức ngoại khóa, thành lập câu lạc bộ Sử

địa... để tạo môi trường trải nghiệm cho HS.

Bồi dưỡng cho GV Sử Địa về ứng dụng công nghệ thông tin trong

HĐTN môn Lịch sử và Địa lý và đánh giá kết quả HĐTN môn Lịch sử và Địa

lý nhằm đem lại hiệu quả cao dcho hoạt động này.

Muốn tổ chức bồi dưỡng tốt, CBQL cần tạo điều kiện về mặt thời gian,

kinh phí để giáo viên yên tâm thực hiện nhiệm vụ bồi dưỡng, tổ chức cho giáo

viên tham quan, học tập các đơn vị tổ, trường có phong trào và chất lượng

HĐTN môn Lịch sử và Địa lý tốt ở trong và ngoài địa phương.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

Cách thức thực hiện

Đa dạng hoá, tích cực hoá hoạt động bồi dưỡng GV tại nhà trường

Giáo viên là người hiện thực hoá các hoạt động giáo dục trong nhà trường;

bởi vậy, GV cần tham mưu cho Hiệu trưởng nhà trường đẩy mạnh các hoạt

động bồi dưỡng kỹ năng tổ chức hoạt động cho GV ngay tại nhà trường. Cách

làm có hiệu quả nhất là thông qua các hội nghị bồi dưỡng chuyên đề, các buổi

hội thảo, tọa đàm, các buổi giao ban hàng tuần, nhất là hoạt động thực hành các

kỹ năng sư phạm theo hướng đổi mới trong giờ lên lớp hàng ngày, trong các

buổi tổ chức hoạt động ngoài giờ lên lớp, các buổi ngoại khóa và trong các giờ

sinh hoạt lớp, là vấn đề cần được quan tâm tổ chức thường xuyên. Như vậy

việc tổ chức HĐTN sẽ được tiến hành một cách chủ động, sáng tạo và có chất

lượng hơn.

CBQL chỉ đạo xây dựng đội ngũ GV cốt cán, có kinh nghiệm, có kiến

thức và kỹ năng tổ chức HĐTN cho HS tiểu học, hàng năm, tổ chức các lớp bồi

dưỡng do đội ngũ GV này trực tiếp giảng dạy, chia sẻ kinh nghiệm cho GV

trong nhà trường.

Mặt khác, CBQL chỉ đạo mời chuyên gia về HĐTN ở các trường đại học

tổ chức bồi dưỡng chuyên đề cho GV trong nhà trường.

3.2.5.3. Điều kiện thực hiện

- Hiệu trưởng chỉ đạo việc chuẩn bị nguồn tài liệu, học liệu, thiết bị dạy

học… cho công tác bồi dưỡng, tự bồi dưỡng.

- Hiệu trưởng thường xuyên quan tâm đến điều kiện làm việc và hoàn

cảnh gia đình của giáo viên, nhu cầu của GV để cử GV thực hiện bồi dưỡng.

3.2.6. Đổi mới kiểm tra, giám sát, đánh giá kết quả của hoạt động trải

nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và Địa lớp 4,5 ở trường tiểu học

3.2.6.1. Mục tiêu của biện pháp

Hoạt động kiểm tra, giám sát, đánh giá kết quả HĐTN trong dạy học

môn Lịch sử và Địa lớp 4,5 nhằm kiểm soát chặt chẽ hiệu quả của việc triển

khai các hình thức HĐTN trong dạy học môn Lịch sử và Địa lớp 4,5 theo đúng

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

kế hoạch và đạt được các mục tiêu yêu cầu đặt ra, bảo đảm được tính phù hợp

và tính khả thi nội dung của từng hoạt động. Nếu công tác kiểm tra, giám sát,

đánh giá kết quả HĐTN trong dạy học môn Lịch sử và Địa lớp 4,5 được thực

hiện tốt sẽ nâng cao chất lượng, hiệu quả của các nội dung được triển khai. Mặt

khác, giúp cho Ban giám hiệu nâng cao hiệu quả quản lý , điều chỉnh kịp thời

những nội dung không phù hợp, bảo đảm quá trình quản lý được thực thi một

cách khoa học.

3.2.6.2. Nội dung và cách thức thực hiện

CBQL nhà trường hướng dẫn trưởng bộ môn cần phải xây dựng kế

hoạch HĐTN trong dạy học môn Lịch sử và Địa lớp 4,5 một cách cụ thể, khoa

học là tiền đề cho việc tổ chức HĐTN trong dạy học môn Lịch sử và Địa lớp

4,5 đạt hiệu quả trong đó bao hàm cả khâu kiểm tra, đánh giá kết quả học tập

của học sinh. Các kế hoạch quản lý với HĐTN trong dạy học môn Lịch sử và

Địa lý lớp 4,5 phải được đưa vào kế hoạch dạy học và quản lý của nhà trường,

đề ra mục tiêu, biện pháp thực hiện, đảm bảo các nguồn lực về con người, tài

chính một cách cụ thể, rõ ràng. Trong đó coi trong việc tường minh kế hoạch

đánh giá thường xuyên, đánh giá định kỳ và đánh giá tổng kết của môn học

theo tiếp cận năng lực.

Xây dựng quy chế công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát, có thể nằm

trong quy chế chung về công tác thanh tra, kiểm tra của trường, trong đó có quy

chế riêng cho nội dung triển khai các hình thức HĐTN trong dạy học môn Lịch

sử và Địa lớp 4,5. Trong quy chế, cần xây dựng tiêu chuẩn, cơ chế giám sát tổ

chức HĐTN trong dạy học môn Lịch sử và Địa lớp 4,5 trên quy mô toàn

trường, quy mô khối lớp và quy mô từng lớp.

Để xây dựng nội dung công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát HĐTN trong

dạy học môn Lịch sử và Địa lớp 4,5 các trường cần:

+ Xác định rõ mục tiêu, yêu cầu tổ chức HĐTN trong dạy học môn Lịch

sử và Địa lớp 4,5 cho HS.

+ Xác định chuẩn đánh giá dựa trên kiến thức, kĩ năng, thái độ đạt được

ở HS thông qua các loại hình và nội dung hoạt động.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

+ Xác định tiêu chí đánh giá và công cụ đo kết quả đạt được ở mỗi HS và

tập thể lớp.

+ Hình thành bộ tiêu chí đánh giá thi đua cho từng chủ đề hoạt động theo

khối lớp, toàn trường và cần được thống nhất trong Ban lãnh đạo nhà trường.

+ Ban giám hiệu thường xuyên tiến hành kiểm tra kế hoạch của GV chủ

nhiệm thông qua từng chủ đề của HĐTN trong dạy học môn Lịch sử và Địa lớp

4,5 trước khi tiến hành.

+ Hướng dẫn GV thiết kế hoạt động theo mẫu và thống nhất tiêu chí

đánh giá, xếp loại HS tham gia hoạt động.

CBQL hướng dẫn GV giáo viên nghiên cứu các văn bản hướng dẫn

thực hiện, tiêu chí đánh giá đối với HĐTN trong dạy học môn Lịch sử và Địa

lớp 4,5 ở các trường tiểu học của Bộ và Sở GDĐT để thực hiện đúng quy

trình, chất lượng và hiệu quả.

3.2.6.3. Điều kiện thực hiện

Lựa chọn các thành viên tham gia công tác thanh tra, kiểm tra, đánh giá

cần có năng lực chuyên môn và ý thức trách nhiệm.

Các lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường cần có sự phối kết hợp

tốt trong quá trình tổ chức các HĐTN cho HS nhằm đạt kết quả cao.

Xác định được chuẩn và tiêu chí đo kết quả đạt được ở HS.

Cán bộ tham gia đánh giá kết quả HĐTN theo chủ đề giáo dục cần công

bằng, khách quan.

3.2.7. Tăng cường các điều kiện phục vụ tổ chức tổ chức hoạt động trải

nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 cho học sinh

3.2.7.1. Mục tiêu của biện pháp

Nhà trường chủ động huy động sự đóng góp từ nhiều phía: cấp Ủy Đảng,

Chính quyền địa phương, phụ huynh học sinh, các nhà tài trợ,… để có thể phục

vụ cho hoạt động trải nghiệm tốt hơn.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

3.2.7.2. Nội dung và cách thức thực hiện

Đảm bảo không gian lớp học dễ di chuyển vị trí thuận lợi cho học sinh

tham gia các hoạt động học trải nghiệm, làm việc nhóm, tổ chức diễn đàn trong

lớp học vv...

Các điều kiện về cơ sở vật chất, tài chính để triển khai các hoạt động có tính

chất sự kiện, sân khấu hóa, báo tường hoặc triển lãm tranh, di sản văn hóa...

Có phòng tổ chức sinh hoạt câu lạc bộ cho học sinh tham gia với đầu đủ

các phương tiện hỗ trợ về nghe, nhìn, âm thanh, ánh sáng đầy đủ.

Đảm bảo đủ nguồn học liệu cứng và học liệu mở cho học sinh trong quá

trình học tập môn Sử Địa.

CBQL sử dụng nguồn kinh phí theo ngân sách và dự trù kinh phí hằng

năm để mua sắm bổ sung các đồ dùng, trang thiết bị dạy học hiện đại giúp cho

việc tổ chức hoạt động học tập, vui chơi phù hợp với điều kiện của trường. Có

kế hoạch đầu tư cho Thư viện nhà trường các tài liệu hướng dẫn, tài liệu tham

khảo, sách giáo khoa môn Sử Địa.

Thực hiện tốt chủ trương xã hội hoá giáo dục, tham mưu cho cấp ủy và

chính quyền địa phương tăng cường đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị phục

vụ cho HĐTN trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5.

Giao nhiệm vụ quản lý và bảo quản cơ sở vật chất, thiết bị dạy học cụ

thể cho cán bộ phụ trách và gắn trách nhiệm với nghĩa vụ để nâng cao tinh thần

công việc cho cán bộ nhân viên phụ trách.

3.2.7.3. Điều kiện thực hiện

- Ngay từ đầu năm học Hiệu trưởng phải lập kế hoạch cho việc chi kinh

phí phục vụ HĐTN để báo cáo trước hội đồng sư phạm, trước hội nghị công

nhân viên chức đầu năm học.

- Đảm bảo thực hiện tốt khâu quản lý cơ sở vật chất phục vụ cho HĐTN.

- Phối hợp với các lực lượng giáo dục trong việc tăng cường cơ sở vật

chất, mua sắm trang thiết bị phục vụ HĐTN.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp

Các biện pháp đề xuất có mối quan hệ thống nhất với nhau, liên hệ chặt

chẽ với nhau. Thực hiện tốt biện pháp này sẽ chi phối việc thực hiện các biện

pháp còn lại, do đó cần có sự phối hợp hài hoà giữa các biện pháp trong quá

trình thực hiện hoạt động thì mới có thể nâng cao được chất lượng và hiệu quả

HĐTN trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5. Khi các đoàn thể giáo dục

trong và ngoài nhà trường đã có sự hiểu biết đúng đắn, CBQL giỏi về chuyên

môn nghiệp vụ thì một điều cũng rất quan trọng để hoạt động trải nghiệm đạt

hiệu quả đó là cần đảm bảo được các điều kiện vật chất để tổ chức hoạt động

trải nghiệm cho học sinh. Sản phẩm HĐTN trong dạy học môn Lịch sử và Địa

lý lớp 4,5 chính là kỹ năng, thái độ mà học sinh học được thông qua các buổi

trải nghiệm, HS yêu quê hương đất nước. Để góp phần hoàn thiện công tác

quản lý , chỉ đạo tổ chức HĐTN trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5

nhất thiết phải có việc kiểm tra đánh giá, tổng kết rút kinh nghiệm sau mỗi hoạt

động, từ đó rút ra bài học phát huy những mặt tích cực và tránh những mặt còn

hạn chế trong những lần tổ chức sau. Việc kiểm tra đánh giá phải dựa trên kế

hoạch đề ra, yêu cầu về mục tiêu giáo dục cần đạt của hoạt động và đánh giá cần

dựa vào một quy trình thống nhất thì kết quả mới mang tính khách quan tin cậy.

Các biện pháp trên đều hết sức quan trọng và có mối liên quan chặt chẽ

với nhau. Chúng là các một mắt xích quan trọng trong một chuỗi thống nhất.

Mỗi biện pháp có thế mạnh riêng nhưng tuỳ thuộc vào từng điều kiện hoàn

cảnh tuỳ từng môi trường, nhà trường mà có biện pháp thích ứng, hiệu quả cần

thiết hơn. Muốn đạt được hiệu quả tốt nhất trong quá trình tổ chức HĐTN

trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 ở các trường tiểu học thành phố

Thái Nguyên thì cần thực hiện một cách đồng bộ tất cả các biện pháp.

3.4. Khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp đề xuất

3.4.1. Mục tiêu

Trên cơ sở các biện pháp đã đề xuất chúng tôi xin ý kiến của CBQL, giáo

viên nhằm khẳng định tính cần thiết và khả thi của biện pháp. Trên cơ sở áp

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

dụng, triển khai các biện pháp đã đề xuất để nâng cao chất lượng tổ chức

HĐTN trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 ở các trường tiểu học

thành phố Thái Nguyên.

3.4.2. Nội dung, phương pháp, đối tượng khảo sát

- Khảo sát về tính cần thiết và tính khả thi của 7 biện pháp đề xuất nhằm

nâng cao hiệu quả quản lý HĐTN trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5

ở các trường tiểu học thành phố Thái Nguyên.

- Xây dựng phiếu khảo sát về các tính cần thiết và khả thi của các biện

pháp, xin ý kiến chuyên gia về các biện pháp đề xuất.

3.4.3. Đối tượng khảo nghiệm

Chúng tôi tiến hành lấy ý kiến của CBQL, GV các trường tiểu học thành

phố Thái Nguyên là 160 người.

3.4.4. Kết quả khảo nghiệm

Sử dụng câu hỏi 1 (phụ lục 2), chúng tôi khảo sát tính cần thiết của các

biện pháp, kết quả ở bảng 3.1 như sau:

Bảng 3.1. Kết quả khảo nghiệm tính cần thiết của các biện pháp đề xuất

Mức độ cần thiết

TT Các biện pháp Cần thiết TB Ít cần thiết Không cần thiết Thứ bậc

SL % SL % SL %

130 81.3 30 18.8 0 0.0 2.81 5 1

2 135 84.4 25 15.6 0 0.0 2.84 3

Tổ chức nâng cao nhận thức cho cán bộ quản lý, giáo viên và các lực lượng xã hội về tổ chức hoạt động hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 ở các trường tiểu học Chỉ đạo xây dựng kế hoạch thực hiện hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

Mức độ cần thiết

TT Các biện pháp Cần thiết TB Ít cần thiết Không cần thiết Thứ bậc

SL % SL % SL %

3 136 85.0 24 15.0 0 0.0 2.85 2

4 140 87.5 20 12.5 0 0.0 2.88 1

5 125 78.1 35 21.9 0 0.0 2.78 6

6 131 81.9 29 18.1 0 0.0 2.82 4

7 124 77.5 36 22.5 0 0.0 2.76 7

Địa lý lớp 4,5 cho học sinh đúng quy định và phù hợp với điều kiện thực tiễn của trường tiểu học Xây dựng quy trình thiết kế hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 cho học sinh tiểu học Chỉ đạo việc đổi mới và đa dạng hóa các hình thức tổ chức HĐTN trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 Tổ chức bồi dưỡng nâng cao năng lực tổ chức HĐTN trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 cho GV các trường tiểu học Đổi mới kiểm tra, giám sát, đánh giá kết quả hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và Địa lớp 4,5 ở trường tiểu học Tăng cường các điều kiện phục vụ tổ chức tổ chức hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 cho học sinh

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

Kết quả số liệu thống kê cho thấy, các biện pháp đều cần thiết đối với

quản lý HĐTN trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 ở các trường tiểu

học thành phố Thái Nguyên. Trong đó, các biện pháp cần thiết nhất là:

Chỉ đạo việc đổi mới và đa dạng hóa các hình thức tổ chức HĐTN trong

dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 (2.88 điểm, thứ bậc 1);

Xây dựng quy trình thiết kế hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn

Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 cho học sinh tiểu học (2.85 điểm, thứ bậc 3);

Chỉ đạo xây dựng kế hoạch thực hiện hoạt động trải nghiệm môn Lịch sử

và Địa lý lớp 4,5 cho học sinh đúng quy định và phù hợp với điều kiện thực

tiễn của trường tiểu học (2.84 điểm, thứ bậc 3);

Đổi mới kiểm tra, giám sát, đánh giá kết quả hoạt động trải nghiệm trong

dạy học môn Lịch sử và Địa lớp 4,5 ở trường tiểu học (2.82 điểm, thứ bậc 4).

Các biện pháp còn lại được đánh giá từ 2.76 đến 2.81 điểm, cụ thể:

Tổ chức nâng cao nhận thức cho cán bộ quản lý, giáo viên và các lực

lượng xã hội về tổ chức hoạt động hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn

Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 ở các trường tiểu học (2.81 điểm, thứ bậc 5); Tổ chức

bồi dưỡng nâng cao năng lực tổ chức HĐTN trong dạy học môn Lịch sử và Địa

lý lớp 4,5 cho GV các trường tiểu học (2.78 điểm, thứ bậc 6); Tăng cường các

điều kiện phục vụ tổ chức tổ chức hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn

Lịch sử lớp 4,5 cho học sinh (2.76 điểm, thứ bậc 7).

Sử dụng câu hỏi 2 (phụ lục 2), chúng tôi khảo sát tính khả thi của các

biện pháp, kết quả ở bảng 3.1 như sau:

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

Bảng 3.2. Kết quả khảo nghiệm tính khả thi của các biện pháp đề xuất

Mức độ khả thi

TT

Các biện pháp

Khả thi

Ít khả thi

TB

Thứ bậc

SL %

SL %

Không khả thi SL %

133

83.1

27

16.9

0

0.0

2.83

3

1

2

136

90.7

14

9.3

0

0.0

2.91

1

3

132

82.5

28

17.5

0

0.0

2.82

4

4

139

86.9

21

13.1

0

0.0

2.87

2

5

128

80.0

32

20.0

0

0.0

2.80

5

6

126

78.8

34

21.3

0

0.0

2.79

7

7

122

76.3

38

23.8

0

0.0

2.75

6

Tổ chức nâng cao nhận thức cho cán bộ quản lý, giáo viên và các lực lượng xã hội về tổ chức hoạt động hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 ở các trường tiểu học Chỉ đạo xây dựng kế hoạch thực hiện hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 cho học sinh đúng quy định và phù hợp với điều kiện thực tiễn của trường tiểu học Xây dựng quy trình thiết kế hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 cho học sinh tiểu học Chỉ đạo việc đổi mới và đa dạng hóa các hình thức tổ chức HĐTN trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 Tổ chức bồi dưỡng nâng cao năng lực tổ chức HĐTN trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 cho GV các trường tiểu học Đổi mới kiểm tra, giám sát, đánh giá kết quả hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và Địa lớp 4,5 ở trường tiểu học Tăng cường các điều kiện phục vụ tổ chức tổ chức hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 cho học sinh

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

Kết quả số liệu thống kê cho thấy, các biện pháp đều khả thi đối với quản

lý HĐTN trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 ở các trường tiểu học

thành phố Thái Nguyên. Trong đó, các biện pháp cần thiết nhất là:

Chỉ đạo xây dựng kế hoạch thực hiện hoạt động trải nghiệm trong dạy

học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 cho học sinh đúng quy định và phù hợp với

điều kiện thực tiễn của trường tiểu học (2.91 điểm, thứ bậc 1);

Chỉ đạo việc đổi mới và đa dạng hóa các hình thức tổ chức HĐTN trong

dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 (2.87 điểm, thứ bậc 2);

Tổ chức nâng cao nhận thức cho cán bộ quản lý, giáo viên và các lực

lượng xã hội về tổ chức hoạt động hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn

Lịch sử và Địa lý lớp 4,5ở các trường tiểu học (2.83 điểm, thứ bậc 3);

Xây dựng quy trình thiết kế hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn

Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 cho học sinh tiểu học (2.82 điểm, thứ bậc 4);

Tổ chức bồi dưỡng nâng cao năng lực tổ chức HĐTN trong dạy học môn

Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 cho GV các trường tiểu học (2.80 điểm, thứ bậc 5).

Các biện pháp còn lại được đánh giá từ 2.75 đến 2.79 điểm, cụ thể:

Đổi mới kiểm tra, giám sát, đánh giá kết quả hoạt động trải nghiệm trong

dạy học môn Lịch sử và Địa lớp 4,5 ở trường tiểu học (2.79 điểm).

Tăng cường các điều kiện phục vụ tổ chức tổ chức hoạt động trải nghiệm

trong dạy học môn Lịch sử và Địa lớp 4,5cho học sinh (2.75 điểm).

Như vậy, các biện pháp có thể áp dụng vào tổ chức HĐTN trong dạy

học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 và quản lý HĐTN trong dạy học môn Lịch

sử và Địa lý lớp 4,5 ở các trường tiểu học thành phố Thái Nguyên tùy vào điều

kiện cụ thể và tình hình thực tiễn của các trường tiểu học.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

Tiểu kết chương 3

Căn cứ vào cơ sở lý luận và thực trạng HĐTN trong dạy học môn Lịch

sử và Địa lý lớp 4,5 và quản lý HĐTN trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý

lớp 4,5 ở các trường tiểu học thành phố Thái Nguyên, chúng tôi đề xuất ở

chương 3 các biện pháp sau:

Biện pháp 1: Tổ chức nâng cao nhận thức cho cán bộ quản lý, giáo viên

và các lực lượng xã hội về tổ chức hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn

Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 ở các trường tiểu học.

Biện pháp 2: Chỉ đạo xây dựng kế hoạch thực hiện hoạt động trải nghiệm

trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 cho học sinh đúng quy định và

phù hợp với điều kiện thực tiễn của trường tiểu học.

Biện pháp 3: Xây dựng quy trình thiết kế hoạt động trải nghiệm trong

dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 cho học sinh tiểu học.

Biện pháp 4: Chỉ đạo việc đổi mới và đa dạng hóa các hình thức tổ chức

HĐTN trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5.

Biện pháp 5: Tổ chức bồi dưỡng nâng cao năng lực tổ chức HĐTN trong

dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 cho GV các trường tiểu học.

Biện pháp 6: Đổi mới kiểm tra, giám sát, đánh giá kết quả hoạt động trải

nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và Địa lớp 4,5 ở trường tiểu học.

Biện pháp 7: Tăng cường các điều kiện phục vụ tổ chức hoạt động trải

nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 cho học sinh.

Kết quả khảo nghiệm cho thấy các biện pháp đều cần thiết và khả thi và

cần áp dụng vào tổ chức và quản lý hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn

Lịch sử và Địa lớp 4,5 ở các trường tiểu học thành phố Thái Nguyên.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ

1. Kết luận

Môn Lịch sử và Địa lý cấp tiểu học gồm các mạch kiến thức và kĩ năng

cơ bản, thiết yếu về địa lý, lịch sử của địa phương, vùng miền, đất nước Việt

Nam, các nước láng giềng và một số nét cơ bản về địa lý, lịch sử thế giới. Nội

dung chương trình môn Lịch sử và Địa lý còn liên quan trực tiếp với nhiều môn

học và các hoạt động giáo dục khác như: Đạo đức, Tiếng Việt, Hoạt động trải

nghiệm,...Do vậy, rất phù hợp để tổ chức HĐTN nhằm củng cố, khắc sâu kiến

thức cho HS đồng thời giúp HS hình thành phẩm chất và năng lực đáp ứng yêu

cầu chương trình giáo dục phổ thông mới.

Nội dung HĐTN trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 gồm mục

tiêu, nội dung, hình thức tổ chức HĐTN, sự phối hợp giữa các lực lượng giáo

dục để tổ chức hiệu quả HĐTN cho HS. Nội dung quản lý HĐTN trong dạy

học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 ở các trường tiểu học gồm: Lập kế hoạch, tổ

chức thực hiện kế hoạch, chỉ đạo thực hiện kế hoạch và kiểm tra, đánh giá thực

hiện kế hoạch.

Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý HĐTN trong dạy học môn Lịch sử và

Địa lý lớp 4,5 ở các trường tiểu học gồm năng lực của CBQL, GV, điều kiện cơ

sở vật chất, sự quan tâm của chính quyền địa phương....

Thực trạng HĐTN trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 ở các

trường tiểu học cho thấy, đa số CBQL, GV đã nhận thức được tầm quan trọng

của HĐTN góp phần cụ thể hoá, làm sâu sắc, phong phú, sinh động kiến thức

môn học; là cơ hội để HS rèn luyện kĩ năng bộ môn và bồi dưỡng cho HS tinh

thần chủ động, ý thức tự giác, trách nhiệm trong học tập và cuộc sống, say mê,

hứng thú học tập bộ môn, phát triển toàn diện phẩm chất và năng lực HS. GV

đã tổ chức hiệu quả các hình thức tham quan và tổ chức sự kiện. Tuy nhiên,

một số GV có tư tưởng ngại đổi mới, sợ khó khăn vất vả khi vận dụng HĐTN

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

môn Lịch sử và Địa lý vào dạy học GV mất nhiều thời gian để chuẩn bị giáo

án, đồ dùng trực quan, địa điểm hoạt động.

Thực trạng quản lý HĐTN trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5

ở các trường tiểu học cho thấy, CBQL, GV đã quan tâm đến lập kế hoạch, tổ

chức thực hiện kế hoạch, chỉ đạo thực hiện kế hoạch và kiểm tra, đánh giá thực

hiện kế hoạch. Các trường tiểu học kế hoạch tổ chức hoạt động trải nghiệm

phải được đưa vào kế hoạch chung của nhà trường, phải được tập thể nhà

trường trao đổi, bàn bạc và thông qua vào đầu mỗi năm học, tuy nhiên một số

GV chưa lập kế hoạch cá nhân ngay từ đầu năm học, Hiệu trưởng ít thực hiện

chỉ đạo nguồn lực tổ chức HĐTN và bồi dưỡng nâng cao năng lực cho giáo

viên về tổ chức HĐTN, chỉ đạo đổi mới đánh giá kết quả học tập của học sinh.

Để quản lý HĐTN trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 ở các

trường tiểu học thành phố Thái Nguyên có hiệu quả, chúng tôi đề xuất các biện

pháp sau:

Biện pháp 1: Tổ chức nâng cao nhận thức cho cán bộ quản lý, giáo viên

và các lực lượng xã hội về tổ chức hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn

Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 ở các trường tiểu học.

Biện pháp 2: Chỉ đạo xây dựng kế hoạch thực hiện hoạt động trải nghiệm

trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 cho học sinh đúng quy định và

phù hợp với điều kiện thực tiễn của trường tiểu học.

Biện pháp 3: Xây dựng quy trình thiết kế hoạt động trải nghiệm trong

dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 cho học sinh tiểu học.

Biện pháp 4: Chỉ đạo việc đổi mới và đa dạng hóa các hình thức tổ chức

HĐTN trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5.

Biện pháp 5: Tổ chức bồi dưỡng nâng cao năng lực tổ chức HĐTN trong

dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 cho GV các trường tiểu học.

Biện pháp 6: Đổi mới kiểm tra, giám sát, đánh giá kết quả hoạt động trải

nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và Địa lớp 4,5 ở trường tiểu học.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

Biện pháp 7: Tăng cường các điều kiện phục vụ tổ chức hoạt động trải

nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 cho học sinh.

Kết quả khảo nghiệm cho thấy các biện pháp đều cần thiết và khả thi và

cần áp dụng vào tổ chức và quản lý hoạt động trải nghiệm môn Lịch sử và Địa

lớp 4,5 ở các trường tiểu học thành phố Thái Nguyên.

2. Khuyến nghị

- Đối với Phòng GD ĐT tỉnh Thái Nguyên

+ Trước mỗi năm học, Sở tiến hành chỉ đạo và có văn bản hướng dẫn và

thực hiện đồng bộ về hoạt động trải nghiệm môn Lịch sử và Địa lớp 4,5, tổ

chức các lớp bồi dưỡng chuyên đề về hoạt động trải nghiệm môn Lịch sử và

Địa lớp 4,5 cho GV các trường tiểu học, chú trong khâu xây dựng kế hoạch gắn

với nội dung chương trình môn Lịch sử và Địa lý 4,5.

+ Tổ chức các hội thảo về công tác quản lý hoạt động trải nghiệm môn

Lịch sử và Địa lớp 4,5, chú trọng kiểm tra, tổng kết, đánh giá, rút kinh nghiệm.

+ Có chính sách đãi ngộ về vật chất lẫn tinh thần để CBQL học tập nâng

cao trình độ nhất là quan tâm việc bồi dưỡng ngoại ngữ, tin học để đáp ứng nhu

cầu phát triển của xã hội.

+ Tham mưu cho các cấp lãnh đạo và phối hợp chặt chẽ với các cơ quan

hữu quan, các lực lượng xã hội làm tốt hơn nữa công tác xã hội hóa giáo dục

nhằm đầu tư nâng cấp cơ sở vật chất và trang thiết bị hiện đại phù hợp với nhu

cầu của nhà trường.

- Đối với Hiệu trưởng các trường tiểu học thành phố Thái Nguyên:

Nhà trường cần tăng cường đầu tư CSVC, trang thiết bị phục vụ HĐTN trong

dạy học môn Lịch sử và Địa lớp 4,5; tăng cường công tác lập kế hoạch; tổ

chức; chỉ đạo; kiểm tra - đánh giá của hiệu trưởng đối với các HĐTN trong dạy

học môn Lịch sử và Địa lớp 4,5 trong đó có công tác bồi dưỡng nâng cao năng

lực cho cán bộ quản lý, giáo viên trường trong việc nâng cao kỹ năng tổ chức

hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và Địa lớp 4,5 cho học sinh.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

Nhà trường cần mời chuyên gia để bồi dưỡng cho giáo viên về hoạt động trải

nghiệm, tổ chức giao lưu để học hỏi kinh nghiệm tổ chức HĐTN trong dạy học

môn Lịch sử và Địa lớp 4,5 từ với các trường bạn.

- Đối với cha mẹ học sinh và các lực lượng giáo dục ngoài nhà trường

Phối hợp với nhà trường, hỗ trợ về nhân lực, vật lực để HS được tham

gia các hoạt động trải nghiệm do nhà trường tổ chức. Quan tâm và tạo điều kiện

để HS tham gia hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp

4,5 thông qua các việc làm phù hợp, vừa sức, các hoạt động lao động ở gia

đình, thôn xóm, địa phương và cộng đồng.

- Đối với giáo viên các trường tiểu học thành phố Thái Nguyên: học

hỏi nâng cao trình độ, kỹ năng tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh;

nắm vững các mục tiêu, nội dung, quy trình và hình thức tổ chức, cách thức

đánh giá kết quả hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý

lớp 4,5 cho học sinh. Đồng thời mỗi thầy cô cần chủ động tích cực học tập bồi

dưỡng và tự bồi dưỡng các kĩ năng mềm về hoạt động trải nghiệm trong dạy

học môn Lịch sử và Địa lý.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Vũ Thị Duyên Anh (2016), Thiết kế hoạt động trải nghiệm sáng tạo trong

dạy học văn xuôi hiện thực (Ngữ văn 11, tập 1), Luận văn thạc sĩ ngữ văn,

Đại học Giáo dục.

2. Ban Chấp hành Trung ương (2013). Nghị quyết số 29/NQ-TW ngày

04/11/2013 về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu

cầu công nghiệp hoá, hiện đại hoá trong điều kiện kinh tế thị trường định

hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế.

3. Nguyễn Thị Thế Bình, Tổ chức hoạt động trải nghiệm trong dạy học lịch sử

ở trường phố thông, Tạp chí Giáo dục, Số 431 (Kì 1 - 6/2018), tr 32-35

4. Bộ Giáo dục Đào tạo, Dự án hỗ trợ đổi mới giáo dục phổ thông, Chương

trình giáo dục phổ thông mới, Tìm hiểu chương trình Lịch sử và Địa lý (cấp

tiểu học).

5. Bộ Giáo dục và Đào tạo (2013), Đề án đổi mới chương trình và sách giáo

khoa giáo dục phổ thông sau năm 2015.

6. Bộ Giáo dục và Đào tạo (2015), Tài liệu tập huẩn kỹ năng xây dựng và

tổ chức các hoạt động trải nghiệm sáng tạo trong trường học, Nxb Đại

học sư phạm.

7. Bộ Giáo dục Đào tạo (2018), Chương trình giáo dục phổ thông, Hoạt động

trải nghiệm và hoạt động trải nghiệp, hướng nghiệp, Ban hành kèm theo

Thông tư số 32/2018/TT-BGDĐT ngày 26 tháng 12 năm 2018 của Bộ

trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo.

8. Nguyễn Văn Dần (2019), Quản lý dạy học tiếng Anh theo hướng trải

nghiệm ở các trường trung học phổ thông huyện Phú Bình, tỉnh Thái

Nguyên, Luận văn thạc sĩ, Đại học Sư phạm Thái Nguyên.

9. Bùi Ngọc Diệp, Hình thức tổ chức các hoạt động trải nghiệm sáng tạo trong

nhà trường phổ thông, Tạp chí Khoa học Giáo dục, số 113 (2015), tr.45-55.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

10. Nguyễn Thị Doan (1996), Các học thuyết quản lý , Nxb Chính trị quốc gia

11. Nguyễn Thị Dung (2019, “Hoạt động trải nghiệm trong dạy học Tiếng Việt

cho học sinh lớp 4, 5, Luận án tiến sĩ, Đại học sư phạm Hà Nội.

12. Dự án GDMT tại Hà Nội (2006), Học mà chơi - Chơi mà học,Tổ chức Con

người và Thiên nhiên, Hà Nội.

13. Phạm Minh Đức (2019), Quản lí hoạt động trải nghiệm ở trường phổ thông dân tộc nội trú THCS & THPT Bắc Quang, Hà Giang, Luận văn thạc sĩ, Đại học Sư phạm Thái Nguyên.

14. Trần Thị Gái (2017), “Vận dụng mô hình trải nghiệm của David Kolb để

xây dựng chu trình hoạt động trải nghiệm trong dạy học sinh học ở trường

phổ thông”, Tạp chí Khoa học ĐHQGHN, Tập 33, Số 3.

15. Nguyễn Thị Liên (chủ biên, 2016), Nguyễn Thị Hằng, Tưởng Duy Hải, Đào

Thị Ngọc Minh, Tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo trong nhà trường

phổ thông, NXB GD Việt Nam.

16. Nguyễn Quốc Chí, Nguyễn Thị Mỹ Lộc (2010), Đại cương khoa học quản

lý. Nxb Đại học Quốc Gia Hà Nội.

17. Nguyễn Ngọc Quang (1989), Những khái niệm cơ bản về lý luận quản lý

giáo dục, Trường Cán bộ quản lý giáo dục - đào tạo, Hà Nội

18. Võ Trung Minh (2015), Giáo dục môi trường dựa vào trải nghiệm trong

dạy học môn khoa học ở tiểu học, Luận án tiến sĩ.

19. Lê Thị Nga (2015), Tổ chức hoạt động học tập trải nghiệm sáng tạo cho

hoc ̣ sinh trong daỵ hoc ̣ Lịch sử địa phương ở trường THPT huyện Ba Vì –

Hà Nội, Luận văn thạc sĩ, Đại học Giáo dục.

20. Đặng Văn Nghĩa (2018), Thiết kế hoạt động trải nghiệm sáng tạo gắn với

dạy học phát triển năng lực cho học sinh, Nxb Giáo dục.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

21. Thái Văn Thành (Chủ biên), Tài liệu bồi dưỡng thường xuyên cán bộ quản

lý trường trung học phổ thông và trường phổ thông có nhiều cấp học, Nxb

Giáo dục Việt Nam

22. Đinh Thị Kim Thoa, Hoạt động trải nghiệm sáng tạo - Góc nhìn từ lý

thuyết “học từ trải nghiệm”, Bộ Giáo dục - Tài liệu tập huấn 2015

23. Đinh Thị Kim Thoa, Mục tiêu năng lực, nội dung chương trình, cách đánh giá

trong hoạt động trải nghiệm sáng tạo, Bộ Giáo dục - Tài liệu tập huấn 2015

24. Đinh Thị Kim Thoa, Kỹ năng xây dựng và tổ chức các hoạt động trải

nghiệm sáng tạo trong trường trung học, Bộ Giáo dục - Tài liệu tập

huấn 2015.

25. Nguyễn Thị Thu Trang (2017), Tổ chức hoạt động trải nghiệm sáng tạo cho

học sinh trong dạy học địa lý địa phương lớp 12 THPT tỉnh Vĩnh Phúc,

Luận văn thạc sĩ.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

PHỤ LỤC 1

(PHIẾU KHẢO SÁT CBQL, GV)

Xin chào quý thầy/cô?

Để thu thập thông tin về thực trạng HĐTN trong dạy học môn Lịch sử và

Địa lý lớp 4,5 và quản lý HĐTN trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5

ở các trường tiểu học thành phố Thái Nguyên nhằm đánh giá những thành công

và những vấn đề còn tồn tại. Rất mong quý thầy/cô cho ý kiến đánh giá để tác

giả đưa ra các biện pháp nâng cao hiệu quả quản lý HĐTN trong dạy học môn

Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 ở các trường tiểu học thành phố Thái Nguyên.!

Câu 1. Đánh giá của thầy/cô về mục tiêu của hoạt động trải nghiệm trong

dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5?

Mức độ quan trọng

TT Mục tiêu

Quan trọng Ít quan trọng Không quan trọng

1

2

3

4 thực,

Hình thành, phát triển ở học sinh năng lực lịch sử và địa lý với các thành phần: nhận thức khoa học lịch sử và địa lý; tìm hiểu lịch sử và địa lý; vận dụng kiến thức, kĩ năng đã học Giúp học sinh khám phá thế giới tự nhiên và xã hội xung quanh để bồi dưỡng lòng tự hào dân tộc, tình yêu thiên nhiên, quê hương, đất nước; ý thức bảo vệ thiên nhiên, giữ gìn và phát triển các giá trị văn hoá Việt Nam Bồi dưỡng lòng tự hào dân tộc, tình yêu thiên nhiên, quê hương, đất nước; ý thức bảo vệ thiên nhiên, giữ gìn và phát triển các giá trị văn hoá Việt Nam Hình thành và phát triển các phẩm chất yêu nước, nhân ái, trách trung chăm chỉ, nhiệm

PL1

Câu 2. Đánh giá của thầy/cô về thực trạng nội dung của hoạt động trải

nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 ?

Mức độ hiệu quả

Không hiệu TT Nội dung Hiệu Ít hiệu quả quả quả

Chủ đề tích hợp các kiến thức lịch

1 sử và địa lý được tích hợp trong

từng chủ đề về địa phương

Chủ đề tích hợp các kiến thức lịch

sử và địa lý được tích hợp trong 2 từng chủ đề về vùng miền, đất

nước và trên thế giới

Chủ đề tích hợp nhằm hình thành 3 kiến thức, kỹ năng mới

Chủ đề tích hợp nhằm giáo dục 4 các giá trị văn hóa

Câu 3. Đánh giá của thầy/cô về thực trạng hình thức tổ chức hoạt động

trải nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 ?

Mức độ hiệu quả

TT Hình thức

Hiệu quả Ít hiệu quả Không hiệu quả 1 Hình thức tổ chức chiến dịch

2 Hình thức tổ chức hoạt động CLB

3 Hình thức tổ chức cho HS tham quan

4 Hình thức tổ chức trò chơi

5 Hình thức tổ chức sự kiện

6 Hình thức tổ chức hội thi

7 Hình thức tổ chức diễn đàn

8 Hình thức tổ chức sân khấu hóa

PL2

Câu 4. Đánh giá của thầy/cô về thực trạng hình thức tổ chức hoạt động

trải nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5?

Mức độ thực hiện

TT Phối hợp các lực lượng giáo dục

Thường xuyên Ít thực hiện Không thực hiện 1 GV bộ môn

2 Cha mẹ học sinh

3 Đội Thiếu niên, nhi đồng

4 Các tổ chức, chính quyền địa phương

5 GV chủ nhiệm

6 Tổ chuyên môn

Câu 5. Đánh giá của thầy/cô về thực trạng lập kế hoạch tổ chức hoạt động

trải nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5?

Mức độ hiệu quả

TT Lập kế hoạch

Hiệu quả Không hiệu quả

Ít hiệu quả Kế hoạch tổ chức hoạt động trải nghiệm phải

được đưa vào kế hoạch chung của nhà trường, 1 phải được tập thể nhà trường trao đổi, bàn bạc

và thông qua vào đầu mỗi năm học

HT phân tích thực trạng tổ chức hoạt động trải 2 nghiệm môn trong dạy học Lịch sử và Địa lý 4,5

3 GV lập kế hoạch cá nhân ngay từ đầu năm học

4 Hiệu trưởng chỉ đạo nguồn lực tổ chức HĐTN

Kế hoạch cần xác định kết quả sẽ đạt được: sự

5 thay đổi về lượng kiến thức, kỹ năng hành vi ở

học sinh

PL3

Câu 6. Đánh giá của thầy/cô về thực trạng tổ chức hoạt động trải nghiệm

trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5?

Mức độ hiệu quả

TT Tổ chức thực hiện Không hiệu Hiệu Ít hiệu

quả quả quả

Hiệu trưởng chỉ đạo tổ trưởng

chuyên môn xây dựng các giáo 1 viên có năng lực tốt về tổ chức

thực hiện hoạt động trải nghiệm

Phân công, phân nhiệm cho tổ

chuyên môn và giáo viên; Tổ chức

phối hợp giữa các GV khác trong 2 quá trình tổ chức thực hiện hoạt

động trải nghiệm trong dạy học

môn Lịch sử và Địa lý 4,5

Bồi dưỡng nâng cao năng lực cho 3 giáo viên về tổ chức HĐTN

Xây dựng cơ chế giám sát hoạt 4 động trải nghiệm

Chỉ đạo tổ chuyên môn hướng dẫn

5 giáo viên xây dựng các tiêu chí

đánh giá kết quả học tập

Huy động các nguồn tài chính

6 bằng các nguồn tài chính khác

nhau

PL4

Câu 7. Đánh giá của thầy/cô về thực trạng chỉ đạo thực hiện hoạt động trải

nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5?

Mức độ hiệu quả

Không TT Chỉ đạo thực hiện Ít hiệu Hiệu quả hiệu quả quả

Hiệu trưởng chỉ đạo GV chủ

nhiệm, xây dựng kế hoạch, 1 chương trình tổ chức hoạt động

trải nghiệm

CBQL triển khai tổ chức thực hiện

kế hoạch phải tạo sự hợp tác giữa

2 GV và GV, giữa tổ chuyên môn

với GV, giữa Ban giám hiệu với tổ

chuyên môn

Chỉ đạo đa dạng hóa các hình thức 3 tổ chức HĐTN

Chỉ đạo bồi dưỡng nâng cao năng 4 lực hoạt động trải nghiệm

Chỉ đạo đổi mới đánh giá kết quả 5 học tập của học sinh

Chỉ đạo đảm bảo các điều kiện về 6 cơ sở vật chất, tài chính

Chỉ đạo liên hệ với địa phương

hoặc cơ sở học sinh đi trải 7 nghiệm để thống nhất các kế

hoạch

Hiệu trưởng phổ biến kế hoạch hoạt

8 động trải nghiệm tới các lực lượng

giáo dục tham gia

PL5

Câu 8. Đánh giá của thầy/cô về thực trạng kiểm tra, đánh giá thực hiện

hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5?

Mức độ thực hiện

TT Kiểm tra, đánh giá

Thường xuyên Ít thực hiện Không thực hiện

1

2

3

4

5

6 CBQL thiết lập tiêu chí đánh giá rõ ràng dựa trên mục tiêu đã xác định và kế hoạch đã được lập CBQL lựa chọn và sử dụng các hình thức kiểm tra hợp lý và dễ dàng đo được mức độ hoàn thành so với tiêu chí đặt ra Xây dựng quy trình và lực lượng đánh giá kết quả thực hiện kế hoạch Đánh giá về tinh thần thái độ, ý thức tham gia HĐTN của học sinh và mức độ đạt được về kiến thức, kỹ năng hành vi của học sinh Đánh giá mức độ hoàn thành kế hoạch; Đánh giá về điều kiện cơ sở vật chất, tài chính Sử dụng kết quả đánh giá một cách tích cực để điều chỉnh kế hoạch

Câu 9. Đánh giá của thầy/cô về mức độ ảnh hưởng của các yếu tố đến quản

lý hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5?

Mức độ ảnh hưởng

Các yếu tố TT

1 Năng lực quản lý HĐTN chưa CBQL 2 Năng lực tổ chức HĐTN của GV

Ảnh hưởng Ít ảnh hưởng Không ảnh hưởng 3 Hứng thú đối với HĐTN môn Lịch sử và Địa lý của học sinh

4 Môi trường văn hóa nhà trường 5 Cơ sở vật chất

6 Sự phối kết hợp giữa các lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường

7 Sự quan tâm của chính quyền địa phương

PL6

PHỤ LỤC 2

(PHIẾU XIN Ý KIẾN CHUYÊN GIA)

Để áp dụng các biện pháp quản lý hoạt động trải nghiệm trong dạy học

môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 ở các trường tiểu học thành phố Thái Nguyên có

hiệu quả, thầy/cô cho ý kiến đánh giá của mình về tính cần thiết và tính khả thi

của các biện pháp đề xuất.!

Câu 1. Đánh giá của thầy/cô về tính cần thiết của các biện pháp đề xuất?

Mức độ cần thiết

TT Các biện pháp

Không cần thiết Cần thiết Ít cần thiết

1

2

3

4

5

Tổ chức nâng cao nhận thức cho cán bộ quản lý, giáo viên và các lực lượng xã hội về tổ chức hoạt động hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 ở các trường tiểu học Chỉ đạo xây dựng kế hoạch thực hiện hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 cho học sinh đúng quy định và phù hợp với điều kiện thực tiễn của trường tiểu học Xây dựng quy trình thiết kế hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 cho học sinh tiểu học Chỉ đạo việc đổi mới và đa dạng hóa các hình thức tổ chức HĐTN trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 Tổ chức bồi dưỡng nâng cao năng lực tổ chức HĐTN trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 cho GV các trường tiểu học

PL7

Mức độ cần thiết

TT Các biện pháp

Không cần thiết Cần thiết Ít cần thiết

6

Đổi mới kiểm tra, giám sát, đánh giá kết quả hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và Địa lớp 4,5 ở trường tiểu học

7

Tăng cường các điều kiện phục vụ tổ chức tổ chức hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 cho học sinh

Câu 2. Đánh giá của thầy/cô về tính khả thi của các biện pháp đề xuất ?

Mức độ khả thi

TT Các biện pháp Ít khả Không Khả thi thi khả thi

1

2

3

4

5 Tổ chức nâng cao nhận thức cho cán bộ quản lý, giáo viên và các lực lượng xã hội về tổ chức hoạt động hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 ở các trường tiểu học Chỉ đạo xây dựng kế hoạch thực hiện hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 cho học sinh đúng quy định và phù hợp với điều kiện thực tiễn của trường tiểu học Xây dựng quy trình thiết kế hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 cho học sinh tiểu học Chỉ đạo việc đổi mới và đa dạng hóa các hình thức tổ chức HĐTN trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 Tổ chức bồi dưỡng nâng cao năng lực tổ chức HĐTN trong dạy học môn

PL8

Mức độ khả thi

TT Các biện pháp Ít khả Không Khả thi thi khả thi

6

7

Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 cho GV các trường tiểu học Đổi mới kiểm tra, giám sát, đánh giá kết quả hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và Địa lớp 4,5 ở trường tiểu học Tăng cường các điều kiện phục vụ tổ chức tổ chức hoạt động trải nghiệm trong dạy học môn Lịch sử và Địa lý lớp 4,5 cho học sinh

PL9