QUÀN LY Vi MG RlJQNG DAT VIÉT NAM THÈ KY XIX - XX,<br />
MOT CÀCH NHÌN VE QUA KHÙ<br />
<br />
Vù Huy Phùc'<br />
<br />
<br />
Vàn de rudng dal ludn gàn lién vdi vln de ndng dàn va ndng nghiép. Vi vày,<br />
viéc quàn ly rudng dll là nhàn tò tàc dóng, thàm chi quyél djnh manh me dèn ngudi<br />
ndng dàn cùng nhu nèn san xuàl ndng nghiép. Khài niém quàn ly rudng dal bao<br />
góm tu che dò chung cho dèn nhùng bién phàp cy thè. Nhung d day khài niém dd<br />
chi dugc quan sàt trèn bình dién tèng quàL bay ndi càch khàc là quàn ly vT md. Dd<br />
là che dò rudng dll do nhà nude Ihiét làp nhlm quy djnh mdl co che chung nhit va<br />
quyél djnh nhàl cho sy bình Ihành va lèn lai, cùng nhu cho sy phàl Irién mdl kél clu<br />
rudng dal nhll djnh. Trong thè ky XIX va XX, dll nude la trai qua nhièu giai doan<br />
Ijch su khàc nbau, dudi nhùng thè che chinh tri khàc nhau, do dd ed nhùng che dò<br />
rudng dal khàc nhau.<br />
Dal nude la cùng vdi rugng dlt Viél Nam ed mot qua trinh bình thành trai dai<br />
theo nàm thàng ké eà Iheo khdng gian tu Bàc vào Nam. Do vày trong ITnb vyc này,<br />
nhùng diu In cùa qua khù ludn ludn kè tiép nhau trim tich lai, tao nèn nhùng ting<br />
Idp lién trién khàc nhau. Mièn BIC là xult phàl diém rèi dén mièn Trung va sau<br />
cùng là mièn Nam. Bude vào thè ky XIX toàn thè nude la tu Nam chi BIC dal dudi<br />
chinh thè quàn chù làp quyèn trièu Nguyèn, bay cdn dugc ggi là che dg phong kién.<br />
Màc dù nhà nude va nhàn dàn hàng bài tich cyc khai phà md mang khip noi nhung<br />
tdng sd rudng dal canh tàc dugc trèn toàn quéc cùng mdi dal Idi con sé bon 4,6 iriéu<br />
mau (theo thdng kè chua chinh xàc va cdn Ihip hom sé liéu cùa cuón Dgi Nam nhat<br />
thàng chi). Cùng theo lai liéu này Ibi Bàc Ky ed sé rudng dlt Idn nhll (hon 2,6 trièu<br />
mau), Trung Ky gàn 1,5 trièu mau, Nam Ky mdi ed hom nùa trièu mau. Rudng dll<br />
trong nucVc ed thè chia ra ba loai chinh:<br />
1. Rudng dal tu nhàn<br />
2. Rudng dàt cdng làng xà<br />
3. Ruc)ng dal cùa nhà nude.<br />
<br />
<br />
* PGS, Vièn Hàn làm Khoa hoc xà hòi Vici Nam<br />
<br />
435<br />
VIÉT NAM HQC - KY YÉU HQl THÀO QUÓC TÉ LÀN THÙ TU<br />
<br />
<br />
Loai rudng dlt tu nhàn chiém dai bd phàn long sd rudng dal trong nude. Nam Ky<br />
là noi ed nhièu rudng dlt tu nhll. Là mdl vùng dlt mdi, Nam Ky ehi ed rudng còng<br />
xà thdn tu nàm 1836 va sé lugng cùng il. Rudng dlt cdng xà thdn cùng ed so lugmg<br />
dàng ké, khoàng trèn dudi 30% tèng sé nhung làp trung d BIC Ky va Trung Ky.<br />
Loai rudng dll cùa nhà nude (dèn dién, tjch dién, quan dién, quan trai, càc loai dal<br />
hoang...) chiém ty le nhd, rll nhd Irù loai dll boang. Loai này do nhà nude trung<br />
uomg thdng qua càc cip chinh quyèn dja phuomg tryc tiép quàn ly (trdng nom va<br />
canh tàc). Càc loai rudng dlt làng xà va tu nhàn làp trung d càc vùng ndng thdn trèn<br />
toàn quéc dugc chinh quyèn Trung uomg giao cho càc tinh, huyén, xà quàn ly toàn<br />
dién. Càc loai rudng tu phài ndp thué, néu khdng se bj nhà nude tjch thu. Tuy nbién<br />
dd là mot thù lai san già dình ddng hg bay tu nhàn, dugc quyèn tùy y mua bàn, Irao<br />
làng hay Ihùa ké... Càc loai rudng dlt làng xà phài chia djnh ky cho càc dàn dình va<br />
phài ndp thué. Vè mal phàp ly, ed thè ndi quyèn sd hùu tu nhàn d day là mdl quyèn<br />
sd hùu khdng Irgn vgn va triét de. Quyèn sd hùu rugng dlt làng xà cùng do nhà<br />
nude tude doat. Dd là mdl két clu càc loai rugng dlt ma quyèn sd hùu déu khòng<br />
lri?l de. Dd cùng là tinh chit cùa mgt che dd quàn chù chuyén che. Vè mài quàn ly<br />
Ibi bd mày chinh quyèn xà thdn trd thành then chót quyél djnh mgi vi?c vdi dàn va<br />
vdi chinh quyèn cip trèn. Tu thyc té này dà này sinh ra tg diéu hào lùng doan ndng<br />
thdn, té "dèi trèn lùa dudi". In làu rudng dlt dình dién thué ma, v.v... Vi vày, nóng<br />
dàn nei lén dIu tranh chèng hào ly là mgt hi?n tugng thudng xuyén nhu mdl Iruyèn<br />
thdng d ndng thdn. Ben canh dd là hi?n tugng tranh kign vè rugng dlt giùa càc cà<br />
nhàn hoàe ddng hg lién mién xày ra dén mùc trièu Nguyen phài ra mgt quyél djnh<br />
ehi giài quyét càc vy viéc xày ra trong vdng 30 nam tinh Idi thdi diém khiéu kién,<br />
cdn càc sy viéc xày ra trén 30 nàm, trong lich su qua khù Ibi khdng giài quyét. Tu<br />
nhùng thyc té dd ed thè thiy rd ring trong diéu kign mdl xà hgi nhu trèn, quyèn su<br />
dyng quan trgng hom quyèn sd hùu. Hay ndi càch khàc, quyèn su dyng ed khuynh<br />
hudng tbay thè quyèn sd hùu (vè mài xà hgi, mot diéu dèng hành vdi xu hudng này<br />
là d xà bòi nhu thè, ding cip quan trgng hon giai cip, ding cip ed xu hudng tbay thè<br />
giai càp).<br />
Tu nùa sau thè ky XIX dén giùa thè ky XX, dll nude la bj thyc dàn Phàp<br />
chiém tri lln lugt lù Nam Ky ra BIC Ky va Trung Ky vdi hai che dò khàc nhau:<br />
Thudc dja tryc tri d Nam Ky va che dd Bào bd d Trung va BIC Ky. Chinh vi vày,<br />
nhùng nel khàc biél trong quàn ly rudng dll dugc dly lén mùc dò rat cao giùa hai<br />
mièn dò. Ò Nam Ky, chinh quyèn thyc dàn du nhàp va phàl trién manh me quyèn sd<br />
hùu tu nhàn Irgn ven va triét de nhu d Phàp dèi vdi càc dai dién chù Phàp va Viél.<br />
Dai bd phàn ndng dàn di làm là dién. Loai rugng dll cùa xà Ihòn bj giàm xuòng con<br />
mot ly le là 3% d mèi thdn xà theo quy djnh cùa chinh quyèn. Càc loai rudng dal<br />
cùa nhà nude chi cdn là càc dll hoang va ludn dugc bàn cho càc dja chù Idn nhd<br />
<br />
436<br />
QUÀN LY Vi MÒ RUÓNG DAT VIÉT NAM THÈ KY XIX - XX...<br />
<br />
<br />
Phàp va Viél. Do dja ly tu nhicn két hcrp vdi nhùng chinh sàch quàn ly thyc dàn,<br />
Nam Ky Idi ngucrc dóng trd thành mién ed sé lugng rudng dll lo Idn nhll so vdi<br />
Bàc Ky va Trung Ky (xeni bang kè dudi day). DÓng thdi Nam Ky trd thành nguèn<br />
xuàt càng ed danh lièng vè lùa gao va cao su ra thj Irudng qudc tè, làm giàu cho tu<br />
bàn thyc dàn Phàp. Khdng nhùmg sd lugng mòng dal lo Idn ma quy md rudng dlt<br />
cùa càc dai dja chù cùng rdng Idi hàng tram ngàn hécla, bao Irùm dll dai cùa nhièu<br />
huyén, xà Ihuòc mày tinh. Vi vày, mot bò mày quàn ly mot xà thón khòng thè co<br />
quyèn hành gì vdi càc dai dia chù ké cà Viél va Phàp. Ldp dja chù này chi phài chju<br />
sy quàn ly vè thué le cùa càc càp chinh quyèn chi il lù huyén, tinh lén Idi phù<br />
Thdng dòc Nam Ky. Do dò, co thè nói viéc quàn ly rugng dlt d Nam Ky mang tinh<br />
chat tryc tiép lù chinh quyèn Trung uomg Idi càc chù rudng. Bd mày quàn ly xà thdn<br />
khdng dóng vai trd then chdt trong sy quàn ly này.<br />
Dudi che dò Bào bd d BIC Ky va Trung Ky, nhièu bién dèi dà dién ra trong<br />
lình vyc quàn ly rudng dàt cho Idi trudc 1945. Cùng tuomg ty nhu d Nam Ky, quyèn<br />
sd hùu tu nhàn vè rudng dal dugc khàng djnh bing luàt phàp do Phàp va Nam trièu<br />
ban hành. Quyèn sd hùu này dugc trao cho càc bang dja chù Phàp va Viél. Càc dja<br />
chù Phàp sd hùu nhùng ddn dién rdng Idn hàng van hécta. Nhung càc dja chù Viél<br />
phàn ddng sd hùu nhùng dién tich nhd hom nhièu va làp trung lai càc làng xà d ndng<br />
thdn. Theo nhùng lai liéu chinh thùc cùa Phàp nhùng nàm sau 1930, sé lugng rudng<br />
dàt canh tàc lùa d ba mièn nhu sau:<br />
BàcKy: 3.733.480 mau Bàc Bg, tue 1.244.493 ha.<br />
Trung Ky: 954.548 ha.<br />
NamKy: 2.320.622 ha.<br />
Cà nude ed: 4.519.663 ha.<br />
Rd ràng sé rudng lùa d Nam Ky nhièu gip gin 2 lln BIC Ky va sé rugng lùa<br />
cà nuóc cùng dà làng gàn gap 2 lln. Con vè càc dja chù va quy mó sd hùu nhu sau:<br />
<br />
Sùhihi chù Nam Ky BàcKy Trung Ky<br />
r- SO chù ruòng 85.931 594.091 449.391<br />
Co dudi 1 màu •
Thêm vào BST
Báo xấu
Download
Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ
